Opbrengstgericht werken

Opbrengstgericht werken

Opbrengstgericht werkenin het primair en voortgezet onderwijs

Presentatie ORD 29 mei 2009

Peter Gramberg, OnderwijsraadMarleen Kieft, OberonAlma Spijkerboer, GION

Opbrengstgericht werken

Aanleiding en adviesvraagOnderwijsinspectie 2008:

Opbrengstgerichtheid van leerlingen, leraren en schoolleiding in het onderwijs is zwak ontwikkeld

Adviesvraag: Hoe kunnen scholen in het po en vo zorgen dat het onderwijs meer opbrengstgericht wordt en wat is daarbij een goede balans tussen regelgeving mbt het onderwijsproces en regelgeving mbt de producten en opbrengsten van het onderwijs?

Relevante ontwikkelingen:• Discussie ‘wat & hoe’ n.a.v. rapport commissie Dijsselbloem• Rapport commissie Meijerink Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen• Strategische agenda’s primair en voortgezet onderwijs (OCW) meer aandacht voor

het verbeteren van leerprestaties• Proportioneel toezicht van de inspectie, inspectie op

bestuursniveau/toezichtarrangement

Opbrengstgericht werken

Definitie en afbakening advies

• Onderwijsopbrengsten zijn “de realisering van datgene wat in kerndoelen, standaarden en examenprogramma’s is omschreven.”

• Opbrengstgerichtheid is “de mate waarin een school concrete doelstellingen op basis van de leerlingenpopulatie formuleert en waarbij alle betrokken partijen er gericht aan werken deze doelstellingen te bereiken.”

• Advies heeft met name betrekking op cognitieve doelen en op het primair en voortgezet onderwijs

Opbrengstgericht werken

Aanpak

• Literatuurstudie• Kwantitatief onderzoek GION naar tekorten en

activiteiten scholen• Kwalitatief onderzoek Oberon naar bevorderende

en belemmerende factoren op schoolniveau• Simulatie onderzoek IOO naar wet- en

regelgeving • Panelgesprek schoolleiders • Panel ism VO Raad en panel ism PO Raad• Reflecties deskundigen

Opbrengstgericht werken

Hoe stellen scholen tekorten vast?Onderzoek GIONLiteratuurstudie: welke tekorten zijn op welke

gebieden dominant? Veldraadpleging: hoe gaan partijen om met

tekorten? Enquête onder 1000 po en 250 vo-scholen

Onderzoek OberonPortretten van zeven scholen (4 po, 3 vo),

spreiding naar concept, schaal, regioGesprekken met leraren en directie

Opbrengstgericht werken

Wijze van vaststellen tekorten

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

toetsen lvs

observaties

inspectie

leerlingen

ouders

vervolgonderwijs

primair

voortgezet

Opbrengstgericht werken

Resultaten enquête

• 2/3 van de scholen stelt tekorten vast• Tekorten vooral bij taal (woordenschat/spelling),

lezen (begrijpend/technisch) en rekenen• Op alle niveaus worden activiteiten ondernomen

om de tekorten tegen te gaan: nieuwe methodes, extra onderwijs, meer lessen, meer oefenen, extra aandacht en extra ondersteuning

• Scholen weten niet hoe effectief de activiteiten zijn, maar zien wel de resultaten verbeteren

• Opvallend: focus vooral op leerlingen, nauwelijks op de ontwikkeling/bijscholing van docenten

• Geen samenhang met schaalgrootte, onderwijstijd, concept, schoolplan; kleine invloed van kwaliteitszorg

Opbrengstgericht werken

Verschillende stadia van opbrengstgerichtheid

Opbrengstgericht werken

Factoren die wel of niet van invloed zijn op opbrengstgericht werken • Visie, cultuur en schoolklimaat? ja• Beleidsvoerend vermogen en leiderschap? ja• Personeelsbeleid? nee• Middelen (financieel, huisvesting)? nee• Onderwijsleerproces? ja• Invloed externe eisen/regelgeving? ja, met name

passend onderwijs en urennorm als belemmerende factor

Opbrengstgericht werken

Aanbevelingen aan partners binnen scholen • Aanwezige informatie uit toeleverend- en

vervolgonderwijs beter benutten, meer contacten met externe ketenpartners

• Professionaliteit en ontwikkeling van docenten cruciaal om de opbrengsten te kunnen verhogensluit aan bij advies Commissie leraren

• Van ouders en leerlingen een grotere focus op resultaten verlangen

• Samenhangende visie op alle niveaus binnen schoolorganisatie leidt tot ‘stimuleringsladder’

Opbrengstgericht werken

Stimuleringsladder

Opbrengstgericht werken

Aanbevelingen aan overheid

• Waken voor een verzwaring van de verantwoordingslast door besturen en gemeenten, meeste ‘bureaucratie’ heeft geen betrekking op opbrengsten;

• Beoogde opbrengsten (wat) niet alleen vastleggen, maar ook aan scholen leren hoe ze de geregistreerde schoolprestaties van leerlingen kunnen gebruiken;

• Gezamenlijke ontwikkeling van toetsen stimuleren; • Besturen stimuleren aanwezige informatie uit de

verschillende onderwijsniveaus beter te benutten. • Opbrengstgerichtheid niet als afrekeninstrument

zien

Opbrengstgericht werken

Nassaulaan 6 – 2514 JS Den Haagwww.onderwijsraad.nl