Oog in oog met de Dalai LamaEen verslag van twee dagen Dalai Lama in Nederland

Oog in oog met de Dalai Lama

5 juni 2009. Melkweg, Amsterdam. De band Bløf staat klaar om hun optreden te beginnen. Twee mannen aan de zijkant van het podium zorgen ervoor dat de Zeeuwse jongens hun bekende klanken nog niet laten horen. Twee mannen in gesprek. GroenLinks coryfee en oud-fractievoorzitter Paul Rosenmöller is één van die twee mannen. Is dat nu zo speciaal zou je zeggen. Een voormalig politicus die een gesprek voert met een 74 jarige monnik. Wel als je bedenkt dat deze monnik de Dalai Lama is. Een van de bekendste mensen op onze aardbol. Met hun laatste woorden zie ik de, naar eigen zeggen, simpele boeddhistische monnik door een zijdeur het podium verlaten. Met de eerste tonen van Bløf eindigen voor mij twee onvergetelijke “Dalai Lama dagen”.

Woensdag; lezingen in de RAIZodra ik hoor dat de Dalai Lama naar Nederland komt wil ik hem meteen zien. Na het raadplegen van een aantal internetsites kom ik erachter dat Zijne Heiligheid een tweetal lezingen zal geven in de RAI in Amsterdam. De kaarten voor de middaglezing kosten minimaal €35,-. Dit zijn echter wel derderangs kaarten. Via Hyves krijg ik een berichtje dat het ook mogelijk is om je als vrijwilliger aan te melden. Vooraf geen garantie op het bijwonen van een lezing maar wel aanwezig in hetzelfde gebouw. Een gok die ik wil nemen.

De gebedsvlaggen wapperen aan de ingang van de RAI. Er staan om 6:20u al veel mensen voor de grote evenementenhal. Vanochtend ben ik om 5:23u met de intercity vanaf station Den Haag Holland Spoor vertrokken richting Amsterdam. Tijdens de treinreis kijk ik goed om mij heen naar mensen met een zwarte broek en een wit overhemd. De vrijwilligers dresscode van vandaag.

Het adresblad vormt mijn toegangsticket tot de vrijwilligersruimte. Wanneer ik mij aanmeld bij de mij aangewezen tafel krijg ik een oranje sjaal. Toepasselijk, bedenk ik me tijdens het wachten op de briefing. De sjaal doet me namelijk denken aan een Katha. Dat is een zijden sjaal die in het Boeddhisme wordt gebruikt als “begroetingssjaal”. Een teken van respect en welkom. Vorig jaar heb ik tijdens een reis naar Ladakh, in het noorden van India, uit handen van monniken ook zo´n Katha gekregen. Deze reis werd georganiseerd door Global Exploration en stond in het teken van het vergroten van draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking onder jongeren. Een geweldig initiatief dat middelbarescholieren de mogelijkheid geeft om kennis te maken met andere culturen.

Tijdens het wachten in de vrijwilligersruimte zie ik door de ramen een enorme groep Tibetanen naar een achteringang lopen. De groep, 500 man sterk, wordt deze morgen gezegend door hun Geestelijk Leider. Ze zien er zenuwachtig maar vrolijk uit. Deze stemming hangt ook in de ruimte waar ik tussen de vrijwilligers sta. Vrolijke, nieuwsgierige spanning is misschien de beste omschrijving. Sommige mensen kennen elkaar, sommige niet. Ik kan geen bekende gezichten ontdekken.

2

Na de briefing vertrekken we naar onze plaatsen. Gewapend met fel gele polsbandjes en de eerder genoemde oranje sjaals vinden we onze weg langs drie beveiligingsposten. Zoals te verwachten zijn er zeer veel beveiligers op de been vandaag. Niet gek als je bedenkt dat overal waar de Dalai Lama komt bijna een gekte uitbreekt. Alsof het een grote popster betreft.

Zodra ik op mijn post sta zie ik hoe groot de zaal is. Natuurlijk niet verwonderlijk als je bedenkt dat er over niet al te lange tijd ruim 10 000 mensen hier hun plaats moeten vinden. Een groot podium staat in het midden van één van de lange zijden in de zaal. Voor de mensen die ver van het podium zitten zijn er diverse grote schermen opgehangen.

De rolpoorten gaan omhoog en de mensenmassa stroomt naar binnen. Zo massaal dat ik mijn taak, het controleren van de juiste symbolen op de tickets, niet goed kan uitoefenen. Wanneer de eerste stroom binnen is, kunnen we met vijf man makkelijk de kaarten controleren. Daarnaast is het nu ook mogelijk om de mensen hun vak aan te wijzen. Iets wat, gezien de grootte van de zaal, zeker nodig is.

Beetje bij beetje vult de zaal zich. Bij de bezoekers hangt dezelfde nieuwsgierige spanning die ik vanochtend al eerder bespeurde in en om de vrijwilligersruimte. Het verbod op fotografie wordt massaal geschonden door de mensen rondom het rood gekleurde podium. Op het podium zelf staat een “preekstoel” waarachter een Tanka hangt. Een groot doek met de afbeelding van een Boeddha. Het podium heeft een enorme aantrekkingkracht op de mensen door de aankleding en de geuren van de wierook. Wel begrijpelijk dat iedereen dit wil fotograferen. Daarnaast is het, naar mijn idee, onbegonnen werk om dit tegen te gaan met de vrijwilligers. Eigenlijk baal ik wel, want ik zou zelf ook wel wat foto´s willen maken. Ik besluit dit niet te doen omdat ik immers de organisatie vertegenwoordig.

De laatste mensen nemen plaats op hun blauwe stoeltje in hun vak. Wij als vrijwilligers mogen in een van de, voor ons gereserveerde, vakken plaatsnemen. De camera’s beginnen hun opnames. Nog voordat ik het besef, zie ik in mijn ooghoek een stoet van monniken, beveiligingsmensen en een cameraploeg voorbij komen. Op het moment dat ik mijn hoofd naar links draai besef ik dat ik de Dalai Lama, omringd door mensen, op nog geen tien meter van mij voorbij zie lopen. Voor mij is de dag nu eigenlijk al geslaagd.

Zodra de geestelijk leider van het Tibetaanse volk op het podium verschijnt gaat iedereen in de zaal staan en begint te klappen. Met de zo bekende gevouwen handen groet hij eerbiedig en bijna onderdanig het publiek. Zodra Tenzin Gyatso besluit te gaan zitten laat hij de mensenmassa met komische gebaren weten dat iedereen moet gaan zitten. Met dit nonchalante gebaar geeft hij te kennen dat hij vindt dat het publiek hem te veel eer geeft. Lachend gaat iedereen weer zitten.

Wanneer de 14e Dalai Lama zich heeft geïnstalleerd op zijn stoel, neemt een woordvoerster van de organisatie het woord. Zodra deze is uitgesproken begint de lezing. Vanaf mijn plaats in de zaal kijk ik tegen de zijkant van het podium aan. Ik zie slechts zijn rijkelijk aanwezige gebaren. Via de twee grote schermen aan mijn kant van de zaal zie ik de vrolijke gezichtsuitdrukkingen van de man. Om mij heen zie ik iedereen zeer aandachtig kijken en luisteren.

3

Op de tribune waar ik zit heeft ook de Tibetaanse gemeenschap plaatsgenomen. Een aantal traditioneel geklede Tibetanen vormen een mooi contrast met de Nederlandse en Belgische bezoekers. Van de vijfhonderd Tibetanen lopen echter ook enkele mensen strak-in-het-pak. Aan het begin van de lezing klinkt er vanuit de hoek van het bergvolk redelijk veel geluid. Het zijn de allerjongsten bezoekers in de zaal die voor dit lawaai zorgen. Menig Tibetaan heeft namelijk zijn pasgeboren kroost meegenomen. Tastbaar bewijs was hiervan aanwezig na de eerste lezing op de tribune. Er lagen namelijk een aantal “verse” luiers.

De teaching begint informeel. Het is te zien dat de 74 jarige man geniet op het podium. Olijk is het woord dat zijn manier van doen het beste omschrijft. In alles wat hij zegt en uitstraalt is een ondeugende uitdrukking op zijn gezicht te lezen. Tot ieders verbazing pakt hij een zonneklep. “Anders zie ik jullie niet door al die lichten”, is de verklaring van de klep. “Met mijn klep op zie ik ook of jullie niet liggen te slapen”. Gelach in de zaal.

Na de wat informele opening gaat de geestelijk leider verder met wat serieuzere kost. Deze ochtend staat in het teken van een teaching over de beoefening van geduld en tolerantie. Om zo de hindernissen van agressie en haat het hoofd te kunnen bieden. De oceaan van wijsheid, want dit betekent Dalai Lama letterlijk, vertelt dat de teaching niet alleen voor Boeddhisten is. “Voor iedereen die graag een beter mens wil worden”.

Met allerlei voorbeelden uit de praktijk maakt hij duidelijk wat hij bedoelt. Zo weet de Dalai Lama te vertellen dat zelfs Saddam Hoessein liefde van zijn moeder heeft gekregen. Dat wij zelf ook liefde aan huisdieren geven. Bij het uibeelden van een hond en een kat galmt het gelach weer door de Europa zaal van de RAI.

Om mij heen zitten meerdere mensen met een headset voor de vertaling. Zelf heb ik geen headset. Ondanks dat Tenzin Gyatso redelijk Engels spreekt is voor mij de grote lijn van de lezing moeilijk te volgen. Misschien ook omdat ik toch wel wat vermoeid ben van het vroege opstaan. Eigenlijk maakt het me niets uit. Ik vind het geweldig om zijn non verbale gedrag van een afstand te bekijken. Daarnaast kijk ik zo nu en dan ook nog naar de schermen. Wat een verschijning! Alles wat ik in de media en boeken gelezen heb over deze man klopt. Charismatisch, kolderiek, vrolijk, eenvoudig, troetel monnik en ga zo maar door. Alleen al door zijn uitstraling hangt het tienduizend koppige publiek aan zijn lippen.

Aan het einde van de lezing zoek ik mijn controlepost weer op. Staande aan het dranghek komt hij op nog geen 5 meter voor mij langs. Alweer vijf meter dichterbij dan vanochtend! Hier had ik vanochtend alleen nog maar van gedroomd. Sterker nog, ik hield er rekening mee dat ik helemaal geen lezing kon bijwonen. Zodra de hoogste monnik inclusief cameraploeg, beveiliging en overige monniken voorbij is, gaan de hekken open. Iedereen verlaat de zaal. Onder de indruk. Eenmaal de zaal uit, staat er een flink aantal kraampjes klaar. Kraampjes met Tibet gerelateerde stichtingen en merchandising.

4

Een broodje en een beker melk in de vrijwilligersruimte. De vrijwilligersruimte waar de sfeer van vanochtend maar op één aspect anders is. Het nieuwsgierige heeft plaats gemaakt voor laaiend enthousiasme. Er wordt door iedereen met een brede glimlach de ochtendsessie nabesproken. Superlatieven schieten te kort.

Voor het middagdeel verloopt het vullen van de zaal volgens hetzelfde patroon als de ochtend. Bezoekers die al een lezing hebben bijgewoond praten de nieuwkomers driftig bij. Zodra de zaal gevuld is sluiten de beveiligers de zaal. Vanaf dezelfde plek op de tribune zie ik wederom de Dalai Lama zoals vanochtend op 10 meter afstand richting het podium gaan. Alleen wordt hij nu vergezeld door een bekende Nederlander. Niet de minste, namelijk Erica Terpstra.

Het podium is iets aangepast voor de middag reading. Er staan slechts twee stoelen en een aantal rijkelijk versierde vazen. Ook zitten er veel minder mensen op het podium. In de ochtend werd de “Oceaan der Wijsheid” vergezeld door verschillende Boeddhistische monniken. Onder andere Zen monniken. Vooralsnog ziet het er naar uit dat het podium alleen maar door een bekende Nederlander en twee Tibetanen bezet zal worden.

Onze nationale troetelcoryfee en de Tibetaanse troetelmonnik samen op één podium. De vreugde straalt van beiden af. Dan begint Erica in het Engels een speech. Speechen kan ze, hoewel wij Nederlanders dat natuurlijk al wisten. Mooie en gebruikelijke woorden vallen. Maar de zin die mij het meeste bijblijft, is de volgende: “You describe yourself as a simple Buddhist monk. Well, we happen to love a simple buddhist monk!”. Niet voor het eerst klinkt er applaus in de zaal.

Wanneer Erica Terpstra het podium heeft verlaten wil de veertiende Dalai Lama gaan zitten. Net voordat hij dat doet ziet hij op de eerste rij een oude bekende. “Oh… Rabby…Old friend… How are you…”. Aan de rand van het podium geven ze elkaar een hand en groeten ze. Een groot applaus. Vanuit mijn blauwe stoel zie ik recht voor me een bijna magisch moment. De vertegenwoordiging van twee geloven die elkaar innig groeten. Zo moet het toch gewoon zijn! Twee geloven die elkaar accepteren.

Na de begroeting loopt Zijne Heiligheid terug naar de stoel. Hij doet tot ieders verbazing zijn schoenen uit en kruipt vervolgens op de stoel. Wanneer het zitten in kleermakerszit niet zo snel gaat, grapt hij wederom: “Old person, not easy!”. Boven het gelach van het publiek uit moet de 74 jarige man vooral hartelijk lachen om zich zelf.

Eenmaal geïnstalleerd vraagt hij zijn rechterhand wat er eigenlijk vertelt moet worden. Nadat hem dit in het Tibetaans is medegedeeld, herhaalt hij het in het Engels, “The power of compassion in turbulent times”, en hij lacht alsof hij dit voor het eerst hoort. Meteen vertelt hij dat zijn monoloog in essentie gaat over de beste manier om een gelukkig leven te hebben. Met name in moeilijke tijden. Aansluitend wordt de zaal medegedeeld dat ze geen te grote verwachtingen moeten hebben. “Because I have nothing to offer”. Anders wordt iedereen teleurgesteld.

5

Dan zijn er ook nog mensen die denken dat de Dalai lama over magische krachten beschikt. “That’s really nonsens”. Om zijn verhaal kracht bij te zetten vertelt hij een korte anekdote. Een vrouw kwam ooit na een lezing naar hem toe. Ze vertelde hem dat ze vooraf pijn had aan haar schouder. Maar na het volgen van zijn lezing was de pijn weg. “That seems I have some special power”, grapt hij. “I think that accidental”. Terwijl hij dit alles vertelt komt de zonneklep weer tevoorschijn.

Het begin van de middaglezing is een goed staaltje zelfrelativering. Misschien wel “zelfwegcijfering”. “I always describe myself as a simple buddhist monk”. Een paar keer vraagt hij weer aan zijn rechterhand wat het thema ook alweer was. “The power of compassion in turbulent times, Oh yeah… Hahhaha”. De in het donkerrood gehulde ‘simpele’ monnik vertelt dat er bij deze aangelegenheden altijd programma’s gemaakt worden. Dat er thema’s aan zijn lezingen worden toegekend. Eigenlijk is zijn boodschap altijd hetzelfde. Het gaat om innerlijke vrede en de kracht van mededogen. Eerlijk gezegd hoor ik zelf ook niets nieuws vandaag. De boodschap is niet anders in ieder geval. Het maakt alleen veel meer indruk om het van de leraar zelf te horen dan het uit een boek te lezen. Dat maakt voor mij een groot verschil.

Vandaag is me opgevallen dat de Dalai Lama een enorm mediageniek persoon is. Juist door heel losjes en informeel te doen. Bij de opkomst voor de middaglezing bijvoorbeeld. Voor het podium staat een leger fotografen en cameramensen. Een verslaggever van de lokale zender AT5 reikt de geestelijk leider een petje aan van ‘I AMsterdam’. Zonder aarzeling zet Tenzin Gyatso het petje op en poseert voor de zee aan lenzen. Ook zijn eigen bril maakt plaats voor een zonnebril. Iedereen in de zaal vindt het geweldig. Dit verwacht je niet van een persoon met deze status. Laat ik zeggen dat ik de Paus zo´n performance voorlopig nog niet zie geven. Dat hoeft natuurlijk ook niet. Maar het geeft wel aan hoe de Dalai Lama zijn publiek bespeelt.

Ondertussen gaat hij verder met de indrukwekkende monoloog over innerlijke vrede en compassie en dat dit alles niet per definitie met religie te maken heeft. Tijdens zijn betoog grijpt hij ook regelmatig terug op gesprekken die hij met wetenschappers heeft gehad. Ook atheïsten kunnen hun leven leiden zoals door de Lama vandaag vertelt.

Het laatste deel van de lezing staat in het teken van vragen. Vragen die vooraf door mensen zijn ingestuurd. De laatste vraag is of de Dalai Lama samen met iedereen de mantra ‘Om-ma-ni-padme-hum’ wil herhalen. Ik stel mij meteen voor dat tienduizend mensen dit tegelijkertijd doen. De Dalai Lama denkt hier echter anders over. En geeft aan veel liever te willen mediteren met de hele zaal. Drie minuten lang. Iedereen moet dit doen op zijn eigen manier. Om op die manier het kwaad uit te bannen en te denken aan goede dingen. Dingen als vrede en mededogen. Dit worden drie indrukwekkende minuten. Een immense zaal. Duizenden mensen. Stil, nee doodstil. Geen beweging. In het middelpunt van dit alles een man van vierenzeventig jaar oud. Een geweldig sensationeel gevoel bekruipt mij. Dan bedankt de ‘Oceaan der Wijsheid’ iedereen.

6

Vlak voor het einde van de middagsessie komt een van de organisatoren langs. Meteen word ik herinnerd aan een verassende mededeling van vanochtend. Een mededeling die de vrijwilligers bij de briefing te horen kregen. “Als alles volgens plan gaat is het mogelijk dat de Dalai Lama ons om 15:55 persoonlijk bedankt als vrijwilligers”. Euforie ten top onder mij en de andere sjaal dragenden. Nu blijkt dat het mogelijk is! Anders worden we niet massaal verzocht om met alle vrijwilligers naar de hal met de kraampjes te gaan.

Alle vrijwilligers maken een haag. Tot aan de deur waar Zijne Heiligheid het pand gaat verlaten. In gedachten schud ik de handen van de levende legende al. Naast en achter mij staat een Tibetaans gezin met een baby in hun armen. Ook al is de begroeting bedoeld voor de vrijwilligers besef ik meteen dat een ontmoeting voor deze mensen nog veel meer betekent dan voor mij. Ik laat de man met de baby voor mij staan. Nog steeds hoop ik op fysiek contact met de Dalai Lama. Er wordt druk gespeculeerd. Natuurlijk hoopt iedereen om mij heen op een contact. Tegelijk beseft iedereen ook dat de kans hierop niet heel groot is.

Iedereen veert op. Hij is aan het begin van de haag. Spreekt enkele woorden van dank en begint met het schudden van handen. “Zou hij aan deze kant blijven?” Vraag ik mij hoopvol af. Hoe meer hij mijn kant op komt hoe meer beveiliging hem omringt. De eerder gemaakte vergelijking met een popster gaat zeker op. Zeker als je ziet hoe iedereen om mij heen zich gedraagt. Ik sta nu op een halve meter van hem vandaan en hij kijkt me recht in de ogen aan!. Ik kan hem niet aanraken. Maar het oogcontact is voor mijn gevoel net zo geweldig. Grappig eigenlijk dat hetzelfde oogcontact twee verschillende betekenissen kan hebben. Voor mij is dit een schitterende belevenis, voor hem is het slechts één van de vele.

Helaas is de geestelijk leider aan het gezin van zijn eigen volk voorbij gelopen. Niet bewust. Want als het aan de Dalai Lama ligt dan gaat hij iedereen persoonlijk af. De cirkel van beveiliging zorgt voor een spoedige aftocht. Begrijpelijk, wel jammer. Met een aantal vrijwilligers naast mij manen we de man met het kind aan om achter de stoet aan te lopen. Niet veel later komt hij met een hele grote glimlach terug onze kant op. Zo blij als een kind. Even weet ik niet wat mij meer heeft ontroerd. Het oogcontact met de Dalai Lama, of de vreugde van de Tibetaan die zijn kind door zijn leider in ballingschap heeft laten zegenen. Voorlopig kies ik voor het tweede.

Met het sluiten van de deur keer ik terug in de realiteit. De mensenmassa loopt druk pratend richting de kraampjes. Even blijf ik staan om te beseffen wat er vandaag allemaal is gebeurd. Wat een man. Ik weet dat hij op sommige momenten een rol speelt. Maar hij speelt deze rol wel verschrikkelijk goed. Afgezien daarvan ben ik heel erg onder de indruk van zijn uitstraling. Een andere grote kracht is zijn ontwapening. De meest nerveuze mensen kan hij ter plekke laten ontdooien.

Het zit er op. Ik besluit om maar eens langs de kraampjes te gaan lopen. Hiervoor heb ik vandaag nog geen tijd gehad. Tijdens het rondlopen koop ik nog wat stickers en T-shirts. Ineens hoor ik mijn naam. Niet ver van mij vandaan zie ik bekenden. Bekenden van de reis naar Ladakh van vorig jaar. Bart en Margot Burggraaff en Gerard Klingenstijn. Ik heb ze vandaag in het voorbijlopen, net als Niek Jaspers, al even gezien. Zo te horen waren ze net zo onder de indruk als ik.

7

Bij het afmelden in de vrijwilligersruimte ontvang ik nog een boek en een envelop. Het boek hebben alle bezoekers van vandaag ook gekregen. Een speciaal voor vandaag gedrukt boek dat luistert naar de titel: geduld. In de envelop zitten een brief met een dankwoord en een echte witte zijden Katha. Als extra verrassing ook nog een foto van His Holiness.

Buiten voeg ik mij weer bij de bezoekers en zet koers richting het station. Nu ik buiten sta zie ik pas de grote mandala. Deze is mij vanochtend in de lichte zenuwen volledig ontgaan. In tegenstelling tot de traditionele mandala is deze niet geheel uit zand opgetrokken maar geverfd. Het resultaat is er niet minder om. Ik maak nog even een foto van de tekening. Ik moet meteen denken aan mijn ervaring van vorig jaar met mandala’s. Dit was in het Boeddhistische klooster van Spituk in het noorden van India. Hier heb ik tijdens de eerder genoemde reis zelf meegewerkt aan een mandala van zand. De titel van het boek in mijn rugzak was toen zeker van toepassing. Geduld. Iets wat ik van nature niet veel heb. Maar in het klooster vanzelf kreeg. Een blik op mijn horloge vertelt mij dat ik richting het station moet gaan lopen wil ik nog op tijd zijn voor het eten.

In de overvolle trein val ik bijna in slaap. Mijn ogen zijn gesloten en ik denk terug aan vandaag. Ik denk aan een vierenzeventig jarige man die vandaag de harten van duizenden mensen heeft gestolen. Ik denk aan een mediagenieke simpele boeddhistische monnik. Ik denk aan een man met de status van een popster. Ik denk aan het oogcontact wat ik heb gehad. Ik denk aan de man die zo ontzettend vreugdevol met zijn baby terug komt lopen. Ik denk aan drie indrukwekkende minuten stilte. Ik denk aan een dag waarvan ik aan het begin ervan niet dit verloop had durven dromen. Ik denk aan de dag van morgen, want dan kan ik dit fenomeen in de Melkweg nog één keer zien. Hopelijk wordt deze ene keer niet de laatste.

Donderdag; ‘Nacht van Tibet’Eigenlijk kan ik niet geloven dat ik zo dicht bij het podium sta. De Melkweg is meer dan goed gevuld en nog steeds sta ik zonder dringen erg dichtbij. Precies in het midden en slechts twee hoofden van het podium. Samen met Kenny, een klasgenoot van mij, stonden we om 15:30u voor de deur. Nu is het iets voor vijven. Iedereen staat, gewapend met een vlaggetje, gespannen klaar. Een compleet andere locatie. Compleet andere mensen. En toch dezelfde sfeer. Dit belooft een mooie avond te worden.

Niet veel later verschijnen Ruben Nicolai en de zwangere Sophie Hilbrand op het podium. Het presentatieduo van deze avond. Kort vertellen ze wat er te verwachten valt op de ‘Nacht van Tibet‘. Zodra de twee BNers zijn uitgepraat, gaat een groot diascherm omhoog. Achter dit scherm staat de Nederlandse band The Sheer klaar. Meteen beginnen ze hun optreden.

Tijdens het optreden krijg ik langzaam maar zeker de indruk dat meer dan de helft van de zaal niet voor de muzikale omlijsting is gekomen. Voor mij was dit wel een van de redenen om hier te zijn. De bands The Sheer, Racoon en Bløf aangevuld met dichters en Tibetaanse artiesten. En als een enorme kers op het toetje de Dalai Lama zelf. Maar ik kan me goed voorstellen dat mensen de bands op de koop toenemen. Met de dag van gister in mijn achterhoofd besef ik dat dit een zeer unieke gelegenheid is.

8

The Sheer neemt het applaus in ontvangst. Het diascherm zakt. Ruben en Sophie verschijnen weer en kondigen een compilatie film aan. Een compilatie van het bezoek van de afgelopen dagen. Vanaf de landing via de lezingen in de RAI tot het bezoek aan de tweede kamer. Weer zie ik de man die telkens weet welk publiek hij voor zich heeft. Iedereen in de zaal geniet van de beelden. Bij het einde van het filmpje wordt er zelfs geklapt.

De artieste die nu haar opwachting maakt wordt aangekondigd als ‘de Nachtegaal van Tibet’. Een benaming die niet treffender had kunnen zijn. Zo blijkt tijdens haar eerste nummer. “Om-ma-ni-padme-hum” klinkt er glaszuiver door de Melkweg. Indrukwekkend. Een zeer verlegen vrouw gaat ongestoord verder met haar optreden. Het tweede nummer ondersteunt ze met een Tibetaanse gitaar. Ik maak een paar foto’s en filmpje met mijn fototoestel. Zodra ze klaar is barst er een enorm applaus los.

In het zaaltje zie ik meerdere spiegelreflexcamera’s. De een met een nog grotere telelens dan de andere. Even baal ik. Thuis ligt mijn eigen spiegelreflex terwijl ik hier met een compactcamera sta. Van deze afstand kan ik schitterende foto’s maken met mijn andere camera. Vooraf dacht ik namelijk dat er geen camera’s met verwisselbare lenzen de zaal in mochten. Erg jammer. Dit is slechts relatief bedenk ik me. Het gaat vooral om de ervaring. Het zien en misschien wel aanraken van Zijne Heiligheid. Ik mag allang blij zijn dat ik überhaupt vanaf deze afstand foto’s kan maken van de geestelijk leider.

Op het scherm verschijnt een trailer. Van één van de films die na afloop, van het muzikale gedeelte, te zien zijn. Sophie Hilbrand vertelt ons steeds dat de Dalai Lama onderweg is vanuit Den Haag. Na de trailer verschijnt de volgende artiest ten tonele. Een oudere man in traditionele kleding. Een sikje. Een masker op zijn schouder. Een Tibetaanse gitaar in de hand. Loten Namling is zijn naam. Een man met pretoogjes. Hij vertelt dat hij begint met een traditionele Tibetaanse Rap. Tijdens deze rap kijken Kenny en ik elkaar geamuseerd aan. Ook Loten wordt getrakteerd op een warm applaus. Bij het begin van het tweede nummer gaat er iets mis met de gitaar. “Oh sorry”, zegt hij, “It’s very warm here, I like sauna, but instruments not!”. Het lijkt wel of alle Tibetanen dezelfde soort ondeugendheid hebben.

“I hope that I’m not boring you, but they told me to fill up the time, Till Dalai Lama arrives”. Ondanks dat iedereen staat te popelen van ongeduld laat het publiek de artiest weten dat hij zeker niet saai is. Nadat het derde lied tien seconden bezig is, stopt hij direct. Het verlossende bericht is daar. De Dalai Lama is aanwezig. Aan mijn rechterzijde zie ik hem al op het podium staan. Meteen pak ik mijn camera en begin te filmen. Er wordt een stoel klaar gezet. Sophie Hilbrand voelt goed aan wat er in de zaal gebeurt. Ze verbreekt de stilte met de opmerking:”Gelukkig is de spanning in de zaal helemaal niet te voelen”. Er wordt nerveus gelachen.

Ruben Nicolai: “Ladies and gentlemen, His Holiness The Dalai Lama”. Een explosie van geluid barst los. Alsof Madonna in eigen persoon het podium oploopt. Fotocamera’s flitsen dat het een lieve lust is. Verlegen en groetend loopt Zijne Heiligheid richting de stoel. Dit alles met een gezichtsuitdrukking die zich het beste doet duiden als: “Jongens wat een verassing dat jullie hier met zoveel man zijn, maar dat is toch helemaal niet nodig joh”.

9

Aangekomen bij de stoel begint hij meteen eigenhandig de microfoonstandaard bij te stellen. Deze staat namelijk op de hoogte om vanuit de stoel te spreken. Wanneer Ruben Nicolai hem helpt, geeft hij te kennen de stoel niet nodig te hebben.

“Ze hebben me gevraagd hier te komen. Maar ik weet eigenlijk helemaal niet wat ik moet zeggen. Ik zeg: Hallo”. Iedereen is uitgelaten en door het dolle heen. “Ik heb me toch een partij mazzel”, bedenk ik me tijdens het druk fotograferen, luisteren en onder de indruk zijn. Mazzel dat ik binnen een etmaal zo dicht bij deze man kan staan. Ondanks dat hij niet weet wat te zeggen volgt er een monoloog over het feit dat de jeugd de toekomst heeft. Met zijn handpalm boven zijn ogen speurt hij het publiek af naar jeugd. Op de voorste rij staat alles behalve jeugd. “You’re not youth”, wijst hij naar een man met een snor en lang haar. “”You moustage” grapt hij. Net als gister heeft hij de lachers op zijn hand.

Woorden als solidariteit en mededogen klinken Kenny als muziek in de oren. Hij als partijlid van de jongeren afdeling van de PvDA kan de boodschap van Tenzin Gyatso dan ook erg waarderen. Over politiek gesproken. Inmiddels is oud-fractievoorzitter van GroenLinks, Paul Rosenmöller aan de zijkant van het toneel verschenen.

Ruben Nicolai heeft ook nog een vraag aan de Dalai Lama. De voormalig improvisatie lama vertelt een metafoor. Een metafoor over een aap die uit een poel water drinkt van de Dalai Lama. Dezelfde aap komt vervolgens een groot nijlpaard tegen. De Dalai Lama vraagt aan een van de tolken wat een Hippo is. “Ah hippopotomous” knikt hij begrijpend. Ruben vervolgt zijn verhaaltje. Op het nijlpaard zit een klein geel vogeltje te pikken. In de rug van het nijlpaard. De aap wil het vogeltje zeggen dat hij mooi zingt. Maar wil het nijlpaard niet beledigen. De vraag is: “What should the Dalai Lama say?”. De Dalai Lama vraagt allereerst om een vertaling. Hij stapt terug en lijkt het te begrijpen. Maar dan toch stap hij weer even richting zijn tolk. Nu knikt hij begrijpend. En zegt: ”Huh… I don’t know!”. De zaal barst in lachen uit. Sophie stelt voor dat Ruben de metafoor uitlegt. Het nijlpaard is China. Het vogeltje is Tibet. De aap is premier Balkenende. Na deze uitleg moet de Hoogste Lama enorm lachen net als de andere aanwezigen.

Het grote diascherm gaat omhoog. Een aantal Nederlandse artiesten plus Loten staan klaar. Klaar om een speciaal voor Tibet geschreven lied ten gehore te brengen. Meteen loopt de Dalai Lama op Loten af en ze groeten elkaar. De artiest en de voor hem bijna mythische leider. Deze leider wordt in eer klap weer menselijk door Loten te begroeten doormiddel van een gekscherend rukje aan zijn baard.

Tot, zo blijkt later, grote verbazing van de artiesten neemt Zijne Heiligheid plaats op een stoel aan de zijkant van het podium. Loten zet aan met een indrukwekkend gezang. Anneke van Giersbergen neemt over. Gevolgd door Bart van der Weide, de zanger van Racoon. De volgende zanger is Paskal van Bløf. Een erg mooi meerstemmig lied dat luistert naar de titel "Als Je Ooit Nog Eens Terug Kan". Tijdens het slotakkoord wil Loten Namling zijn leider in ballingschap eren door voor hem te knielen. De Dalai Lama voelt zich duidelijk meer dan opgelaten. Meteen staat hij op uit zijn stoel en loopt naar de Tibetaanse artiest. Druk gebarend geeft hij aan dat deze verering absoluut niet nodig is. Loten trekt zich hier niets van aan en gaat rustig door.

10

Nadat de Dalai Lama voor aan het podium handen heeft geschud, loopt hij weg. Tijdens dit weglopen realiseert hij zich dat hij de artiesten nog wil bedanken. De toetsenist, gitarist en alle zangers worden stuk voor stuk bedankt. Alsof de mooie momenten de afgelopen vierentwintig uur nog niet genoeg waren. Ik vind het namelijk prachtig om te zien hoe bijvoorbeeld Paskal Jakobsen, in Nederland toch niet de minst onbekende persoon, heel erg verlegen de bedankjes in ontvangst neemt. Later geeft hij toe dat alle artiesten niet verwacht hadden dat ze hun nummer zouden spelen met de Dalai Lama op het zelfde podium.

Op zijn weg naar buiten heeft de simpele monnik een weerzien met Paul Rosenmöller. Die hem vorig jaar voor zijn TV programma ‘Spraakmakende Zaken’ heeft geïnterviewd. Ondertussen heeft Bløf zich klaar gemaakt om te gaan spelen. Uit respect wachten ze tot de Dalai Lama van het podium is verdwenen. Nadat hij van Rosenmöller afscheid heeft genomen, groet hij het publiek. Nu echt voor de laatste keer. Voor mij vallen twee volwassen mannen elkaar huilend in de armen. Ze hebben zijn hand kunnen schudden en zijn intens gelukkig. Wat een impact kan zon toch hebben. Een simpele monnik die iedereen aan zijn voeten kan doen kluisteren. Erg bijzonder.

Als ze onder de indruk waren van hun ontmoeting van zojuist was dit niet te merken. Alsof er niks is gebeurd geeft Bløf een strak optreden weg. Met nummers als Een Manier om thuis te komen en Mens. Waarvan de laatste gezien de Tibetaanse kwestie heel erg toepasselijk was. Ik schreeuw het refrein dan ook hard mee: Of het ooit terecht is, Dat het een gevecht is, Om gewoon ergens te zijn, Om te wonen en te leven, En al was het ook maar even, Echt een mens te kunnen zijn,En dan los te komen van je plaats en tijd.

Zodra Bløf klaar is met spelen zie ik dat de zaal half leeg is. Mijn eerdere vermoedens waren juist. De meeste mensen kwamen maar voor één ding. De Dalai Lama. Erg droevig ben ik er niet om want ik kan nu zelfs helemaal vooraan staan. Samen met Kenny wacht ik op het optreden van Racoon. Daarvoor krijgen we nog een aantal trailers, een optreden van Aqua d'Annique, een heus Tibetaans Nonnenkoor en voordrachten van een aantal dichters. Een veertigtal dichters die een bundel hebben gemaakt over en voor Tibet. Het eerste exemplaar werd eerder op het podium uitgereikt aan de Dalai Lama.

Wanneer het doek iets te vroeg omhoog gaat, staat alleen nog Bart van Racoon op de bühne. Na de tekst:”Kom maar hoor jongens ik heb nu wel lang genoeg voor lul gestaan”. Komt de rest van de band het podium op. ‘Love you more’ is het eerste nummer. Ik besluit Merijn, mijn lieve vriendin, te bellen om haar mee te laten luisteren. Omdat dit voor ons een speciaal nummer is. Gelukkig neemt ze op en krijgt ze het mee.

Bijna op het einde van het progamma komt Tsering Jampa, voorzitster van de Tibet Support Groep, op het podium. Ze is een van de initiatiefneemsters om de Dalai Lama naar Nederland te halen. In haar korte verslag blijkt dat zij, de Dalai Lama en de omringende mensen het twee fantastische dagen vonden. Wel sluit ze af met het uitspreken van haar teleurstelling. En wel in de richting van de heren Balkenende en Verhagen. Waarvan de laatste eigenlijk vanavond ook nog aanwezig zou zijn. De heer Maxime Verhagen en de Lama hadden deze ochtend een ontmoeting.

11

Waarschijnlijk heeft deze ontmoeting hem laten besluiten niet te komen. De Lama had hem namelijk hypocrisie verweten. Terecht vindt iedereen in de zaal, inclusief ondergetekende. Zeker na uitleg van Tsering Jampa. Ze verlaat dan ook onder luid applaus het podium.

Na nog een trailer en een Tibetaanse dans act is het alweer tijd voor het laatste nummer van de “avond”(het is pas 20:20u). Gideon Levy, een van de Jakhalzen, zingt gepassioneerd een zelf geschreven lied. Ruben en Sophie, duidelijk opgelucht over het goede verloop van deze avond, bedanken iedereen en sluiten zo de avond af.

Zodra Kenny en ik in de trein richting het diepe zuiden zitten laat ik de afgelopen dagen nog even de revue passeren. Waarna ik alleen maar kan besluiten met woorden die nota bene in een commercial voor een uitzendbureau zijn gebruikt.“Het waren twee fantastische dagen”.

Een ervaring als deze is moeilijk te beschrijven. Laat staan samen te vatten. Al helemaal niet met de woorden het waren twee fantastische dagen. Toch hoop ik dat het me gelukt is om enigszins een sfeer te beschrijven van deze dagen. Ik kan alleen maar hopen dat iedereen ooit een keer in zijn leven deze man mag ontmoeten. Ik durf dan ook gerust te zeggen dat ik een bevoorrecht mens ben. Ondanks dat ik hem niet eens aangeraakt heb, maar hem ‘slechts‘ van een halve meter afstand heb gezien.

Tashi Delé!

Joeri Schouten

12