H 1 Voorspel van de Koude Oorlog

Wereld / EU opgedeeld in 2 invloedssferen

dualistische ethiek (zwart-wit denken; manicheïsme)

wederkerig angstcomplex

bevolking: deelgenoot maken van deze psychologie o.a. via media

Ideologische tegenstelling (comm. vs kapitalisme)

Basisgegevens:1 Begripsomschrijving Koude Oorlog

NIEUW! Rivaliteit zonder rechtstreeks militair treffen.

domein VSA SUpolitiek: Democratisch één-partijstaateconomisch: G e e n

staatsinterventiecentraal geleide planeconomie

sociaal: d y n a m i s c h m e t juridische gelijkheid

k l a s s e l o z e maatschappij

cultureel: vrijheid staatscontrole

• Welke informatie leid je af uit deze grafiek?

• Verloop KO had verschillende fasen, momenten waren de spanningen hoger dan op andere

• Welke fasen kunnen we detecteren?

2 De conjunctuur van de KO (Analyse doc. 1)

Harde confrontatie (1947-1953) Wankele ontspanningspolitiek: coëxistentie en conflict (1953-1975)

Nieuwe KO (1975-1985) Einde o.i.v. glasnost & perestrojka

3 voorbestemd tot confrontatie

1800 - 1945

• geopolitiek

• ideologisch

➡ methode om internationale gedrag van staten te interpreteren o.b.v.

- geografische elementen

- technologische ontwikkeling

- vermogen (fin, demogr.)

1. geopolitiek?

Bronanalyse en interpretatie

- Tegengestelde expansie? - Gemeenschappelijk eindpunt? - Europese expansie is anders dan de Rus. Verklaar vanuit geopolitiek perspectief.

wat is de betekenis van 1867 voor hun onderlinge machtsverhouding?

2. ideologisch

➡ Keerpunt 1917 (cfr. schema domeinen)

- ° poging tot internationaal isoleren van SU

- Tijdelijke samenwerking tijdens WO II

• betekenis begrip?

• Stand van zaken anno 1945

➡ In EU °IJzeren Gordijn

4. Naar afbakening van de invloedssferen

• conferentie van Jalta doc.3,p.18 02/45):

• AGENDA?

• Conclusie over de verhoudingen tss beide?

➡ samenwerking bleef mogelijk

• Geopolitiek aspect?

➡Belang Azië

3.1 Stand van zaken in 1945 tss geallieerden

• conferentie van Potsdam doc. 6, p. 19 07-08/45:

• Agenda?

° confrontatiesfeer - bezetting en verdeling EU / DU doc7 p.29

- inzet atoomwapen: doc. 13, p.15 + bijlage

→ geen Russische invloedssfeer in Japan resp. Pacific → geheimhouding, monopolisering atoomwapen !

• Begin atoomtijdperk

• Geopolitieke verschuiving

➡ EU: militair, economisch en doc.1,2,3,4 p.16-17

demografisch uitgeteld

➡ Focus grootmachten naar Azië

DE KO kon beginnen

Zie Fulton speech Churchill en reactie Stalin

satellisering Oost-Europa dr. SU

3.2 Het IJzeren Gordijn

Opsplitsing van Europa: Churchill lanceerde de term “ijzeren gordijn”

De Fulton speech van Churchill, 5 maart 1946 !Van Stettin aan de Oostzee tot Triëst aan de Adriatische Zee, is een ijzeren gordijn neergelaten dwars door het Europese continent. Achter die lijn liggen alle hoofdsteden van de oude staten van Centraal en Oost-Europa: Warschau, Berlijn, Praag, Wenen, Boedapest, Belgrado, Boekarest en Sofia. Al deze beroemde steden en de bevolkingen erom heen liggen binnen de Russische sfeer en zijn alle in de en of andere vorm onderworpen niet alleen aan de Sovjet-Russische invloed maar in grote en steeds grotere mate aan directe beheersing door Moskou. Alleen Athene, met zijn roemrijk verleden, kan vrij beslissen over zijn toekomst in verkiezingen onder Brits, Amerikaans en Frans toezicht. De door Rusland gedomineerde regering van Polen is aangemoedigd om enorme en ontoelaatbare inbreuken te maken op Duitsland en massale verdrijving van miljoenen Duitsers op een afschuwelijke en ongekende schaal vinden nu plaats. De communistische partijen, die heel klein waren in deze oostelijke staten van Europa, zijn in aanzien en macht verheven in geen verhouding tot hun getal en trachten overal totalitaire macht te verkrijgen. Politieregeringen hebben bijna overal de overhand, en tot dusver bestaat er, behalve in Tsjechoslowakije, geen ware democratie. !Jozef Stalin’s reactie op de redevoering van Churchill te Fulton (interview Pravda 13 maart 1946) !Een punt dat genoteerd moet worden is, dat Churchill en zijn vrienden in dit opzicht een treffende gelijkenis vertonen met Hitler en zijn vrienden. Hitler begon zijn werk, het ontketenen van een oorlog, met het proclameren van een rassentheorie, namelijk dat alleen het Duitssprekende volk een superieure natie vormde. Churchill begint een oorlog te ontketenen met een rassentheorie door te verzekeren dat alleen Engelssprekende naties superieure naties zijn, die geroepen zijn het lot van de hele wereld te bepalen. De Duitsers deden hun invasie van de Sovjet-Unie via Finland, Polen, Roemenië, Bulgarije en Hongarije. De Duitsers konden dat doen, doordat er destijds t.a.v. de Sovjet-Unie vijandig gezinde regeringen waren in die landen. De Sovjet-Unie verloor ongeveer zeven miljoen mensen. En wat kan er dan verrassend zijn aan het feit, dat de Sovjet-Unie, uit bezorgdheid voor haar toekomstige veiligheid, ernaar streeft, dat er in hun houding ten opzichte van de Sovjet-Unie loyale regeringen zijn in die landen? Hoe kan iemand die zijn verstand niet heeft laten varen, deze vreedzame aspiraties van de Sovjet-Unie beschrijven als expansionistisch streven van de kant van onze staat?

Zie kaart p.15, doc.5 satellisering van Oost-EU in unit