Van de voorzitter

1

“quote

”

OnsPensioen

TIJDSCHRIFT VAN DE BPP: BELANGENVERENIGING PENSIOENGERECHTIGDEN PENSIOENFONDS ZORG EN WELZIJN

NUM

MER

4, J

AARG

ANG

29

• AUG

USTU

S 20

15

Sfeer proeven in de Tweede

KamerP.34

"Vertrouwen terugwinnen is grootste uitdaging"

Interview Gijs van Dijk (FNV)

P. 10

Gemeenten teruggefloten over korten

huishoudelijke hulp

P.16

Ja, ik wil graag de gratis brochure

Adres

Postcode/Plaats

Telefoon

Email

Dhr Mevr Naam

1508-PensioenbelangenStuur de coupon zonder postzegel naar Stella Fietsen, antwoordnummer 725, 8070 WB Nunspeet

GRATIS

Ja, vijf keer beter uit met Stella!

De grootste en beste e-bike specialist van Nederland

Stella is gekozen door de ANWB als de beste Elektrische Fiets tot € 2000,-. Plus magazine E-bike test heeft ons met 5 sterren gekozen als groepswinnaar. Geen wonder, want we maken gebruik van de beste materialen, zoals AXA sloten, schakelsysteem van Shimano, kettingkasten van Hesling, Schwalbe banden en de elektronica van Samsung. Bovendien heeft een Stella de sterkste motor met een actieradius tot wel 110 KM! Wilt u een elegante, stoere, hippe, klassieke of een tijdloze Stella. Of één met een lage instap? Op onze nieuwe website stellafi etsen.nl ziet u ze allemaal.

Maak een proefrit in Nunspeet of in uw eigen straat

Op ons hoofdkantoor in Nunspeet bent u van harte welkom om onze geweldige e-bikes te testen. Maar we komen ook graag naar u toe met een van onze 45 mobiele teams. Dat doen we omdat we ervan overtuigd zijn dat u geen betere kunt vinden. En al helemaal niet voor een betere prijs. We zijn niet voor niets het snelst groeiende merk in Nederland. Bel 0341 - 25 22 66 voor een vrijblijvende proefrit (zonder enige kosten). Of vraag eerst de brochure aan per telefoon of met de bon. Op stellafi etsen.nl vindt u alle informatie.

Kortom: ja, u bent gewoon vijf keer beter uit met Stella

Nieuwe showroom: Oosteinderweg 90 in Nunspeet ma-vr 8:30-17:30 za 9:00-17:00

AllegraNIEUW

Arturo StepsVicenza NeroLimited edition

NIEUW

welja

35% korting!

nu tot

999,-E-bikestijdelijk v.a.

1539,-

• 5 jaar garantie• 5 dagen levertijd• Gratis demo en service bij u thuis• Laagste prijs• Nederlands kwaliteitsproduct

* Gar

antie

op lo

catie

in N

eder

land ,

excl.

Wad

dene

iland

en. B

ij nor

maa

l geb

ruik

en on

derh

oud o

p acc

u en m

otor

pakk

et tw

ee ja

ar ga

rant

ie.

Prijs

wijzi

ginge

n, dr

uk en

zetfo

uten

voor

beho

uden

. Acti

e geld

ig to

t zat

erda

g 3 ok

tobe

r a.s.

*

1508-Pensioenbelangen.indd 1 27-07-15 15:39

3

150 miljoen euro aan bonussen verdeeld onder dertig medewerkers. Te gek voor woorden vonden wij.

Een paar maanden later had ik een uitgebreid interview met Martin van Rijn, toen nog ceo van de PGGM. Dat ging onder meer over verantwoord beleggen. Op mijn vooronderstelling dat verant-woord beleggen natuurlijk al begint bij de keuze van de organisaties waarin je belegt, stelde Van Rijn onder andere: “Je moet daar heel zorgvuldig mee omgaan. Wij willen ook actief stemrecht uitoefe-nen op aandeelhoudersvergaderingen en daar ook ons zegje doen als dingen ons niet bevallen. Door middel van intensieve gesprekken met het management van het bedrijf waarin we beleggen krijgen we uitleg over dingen waar wij vragen over hebben en zodoende kunnen we ook invloed uitoefenen op het beleid van het bedrijf. Wat je ziet is dat het werkt, zeker als je dat met grote spelers doet, als je dus krachten bundelt, dan heb je ook wat te vertellen”. Einde citaat. Was Grimbergen nou eerst maar eens met de directies van die grote fondsen gaan praten, want ver-antwoord beleggen staat nog steeds hoog in hun vaandel.

In dit nummer van Ons Pensioen veel informatie over andere hot items van dit moment zoals bijvoorbeeld het onderzoek van de Anbo over de schandalige achter-uitgang van de koopkracht van ouderen in dit land.

Tot slot: dit nummer verschijnt iets later dan u gewend bent. Het is ook anders van vormgeving. Dat heeft alles te maken met het veranderingsproces waar-in we ons op dit moment met de beide bladen Ons Pensioen en Pensioenbelan-gen bevinden. Daarover in het volgende nummer meer. —

Tja die zwarte zwanen. Als u dit leest, is het natuurlijk al even geleden, maar het wás me toch een toestand! Komt die dekselse Cees Grimbergen (13 en 14 juli, Omroep Max) de pensioenfondsen even betichten van onverantwoord gesol met onze pensioengelden. Dat Vroom en Dreesman bijna ter ziele is gegaan, zou mede de schuld zijn van het ABP en Zorg en Welzijn. De pensioenfondsen op hun achterste benen. En de vakorganisaties ook, want die zitten in de besturen van die fondsen. Nou is er één ding erg belang-rijk. En dat is het onweerspreekbare gege-ven dat als pensioenfondsen het enorme kapitaal dat ze beheren niet op een goede manier zouden beleggen, dat wil zeggen met een zo hoog mogelijk rendement, de uitkeringen, zelfs zonder indexering, niet zouden kunnen worden gerealiseerd. Van uw ingelegde premie kan dat namelijk bij lange na niet betaald worden. Daarom beleggen fondsen hun kapitaal en soms doen ze dat met een hoger risico. Maar omdat ze die risico’s goed kunnen sprei-den (want het is een enorm kapitaal) is dat risico niet zo groot en werd er de laatste 20 á 30 jaar voortdurend een rendement van gemiddeld tenminste 6 % behaald.

In de documentaires van Grim-bergen dook voortdurend de naam van Alpinvest op. Hoe toevallig dat wij al in 2010 melding maakten van de kwalijke praktijken van dit private equity fonds (durfkapitalisten die geld uitzetten met een hoog risico maar vaak ook met een hoog rendement, ongeacht de maatschap-pelijke gevolgen). Onder het tussenkopje “inhalig, inhaliger, Alpinvest” stelde ik de idiote bonuscultuur bij dit bedrijf dat toen nog werkte voor ABP (APG) en Zorg en Welzijn (PGGM) ter discussie. Twee jaar daarvoor had de top van Alpinvest

Ja, ik wil graag de gratis brochure

Adres

Postcode/Plaats

Telefoon

Email

Dhr Mevr Naam

1508-PensioenbelangenStuur de coupon zonder postzegel naar Stella Fietsen, antwoordnummer 725, 8070 WB Nunspeet

GRATIS

Ja, vijf keer beter uit met Stella!

De grootste en beste e-bike specialist van Nederland

Stella is gekozen door de ANWB als de beste Elektrische Fiets tot € 2000,-. Plus magazine E-bike test heeft ons met 5 sterren gekozen als groepswinnaar. Geen wonder, want we maken gebruik van de beste materialen, zoals AXA sloten, schakelsysteem van Shimano, kettingkasten van Hesling, Schwalbe banden en de elektronica van Samsung. Bovendien heeft een Stella de sterkste motor met een actieradius tot wel 110 KM! Wilt u een elegante, stoere, hippe, klassieke of een tijdloze Stella. Of één met een lage instap? Op onze nieuwe website stellafi etsen.nl ziet u ze allemaal.

Maak een proefrit in Nunspeet of in uw eigen straat

Op ons hoofdkantoor in Nunspeet bent u van harte welkom om onze geweldige e-bikes te testen. Maar we komen ook graag naar u toe met een van onze 45 mobiele teams. Dat doen we omdat we ervan overtuigd zijn dat u geen betere kunt vinden. En al helemaal niet voor een betere prijs. We zijn niet voor niets het snelst groeiende merk in Nederland. Bel 0341 - 25 22 66 voor een vrijblijvende proefrit (zonder enige kosten). Of vraag eerst de brochure aan per telefoon of met de bon. Op stellafi etsen.nl vindt u alle informatie.

Kortom: ja, u bent gewoon vijf keer beter uit met Stella

Nieuwe showroom: Oosteinderweg 90 in Nunspeet ma-vr 8:30-17:30 za 9:00-17:00

AllegraNIEUW

Arturo StepsVicenza NeroLimited edition

NIEUW

welja

35% korting!

nu tot

999,-E-bikestijdelijk v.a.

1539,-

• 5 jaar garantie• 5 dagen levertijd• Gratis demo en service bij u thuis• Laagste prijs• Nederlands kwaliteitsproduct

* Gar

antie

op lo

catie

in N

eder

land ,

excl.

Wad

dene

iland

en. B

ij nor

maa

l geb

ruik

en on

derh

oud o

p acc

u en m

otor

pakk

et tw

ee ja

ar ga

rant

ie.

Prijs

wijzi

ginge

n, dr

uk en

zetfo

uten

voor

beho

uden

. Acti

e geld

ig to

t zat

erda

g 3 ok

tobe

r a.s.

*

1508-Pensioenbelangen.indd 1 27-07-15 15:39

Van de redactie

Wat een toestand!–

Als ik dit schrijf is het 32 graden in de bergen ach-ter Alicante. We passen daar 14 dagen op het huis,

twee honden en twee katten van vrienden. Gelukkig staat er een windje. Kan slechter.

AUTEUR:

ROELOF JAN MULDER,

HOOFDREDACTEUR

InhoudsopgaveWat een toestand!

– 3 –

Verliezen hoort bij het leven – 6 –

Geen rustige zomer– 7 –

Pensioeninformatie kan misleidend zijn– 8 –

Uit de media– 9 –

Keihard werken aan vertrouwenHet vertrouwen in ons pensioenstelsel staat zwaar onder druk, stelt Gijs van Dijk. “Werkenden zijn erg sceptisch over hun pensioenfonds en ons kabinet. Dit wantrouwen zal het debat over een nieuw stelsel belasten”

– 10 –

Koopkracht ouderen hardst achteruitOuderen zijn het hardst getroffen door de financiële crisis. Hun koop-

kracht is het meest achteruit gegaan, blijkt uit onderzoek van ANBO. En het einde is nog niet in zicht.

– 14 –

Gemeenten korten te makkelijk op hulpGemeenten besluiten te makkelijk over het intrekken of verminderen van het aantal uren eenvoudige huishoudelijke hulp. Ze doen geen onderzoek en versturen geen beschikkingen. Veel bezwaarschriften zijn al gegrond

verklaard– 16 –

Bezuinigingen langdurige zorg niet goed onderbouwdDe Algemene Rekenkamer stelt dat het kabinet te weinig invloed heeft

op de factoren die het gebruik van de langdurige zorg bepalen. Het is dan ook de vraag of de begrote bezuinigingen realistisch zijn.

– 18 –

Geen achterkamertjesoverlegOnze auteur Roelof Jan Mulder bezoekt de Tweede Kamer tijdens een dis-cussie over het nieuwe belastingstelsel. Gedrag en gebaren zeggen meer

dan 1.000 woorden. Een sfeerimpressie.– 20 –

5

Langer, gelukkig & gezond leven: Blue Zones– 22 –

Regels (Memoires van een actuaris)

– 23 –

Een mokerslag voor gepensioneerden (Column Hasko van Dalen)

– 24 –

Audrey’s Delicasa: Een heerlijk zomertoetje– 25 –

Kruiswoordpuzzel– 26 –

Cryptogram– 27 –

Pas verschenen– 28 –

Koopkracht gepensioneerden daalt verder in 2016– 29 –

Uit de media– 30 –

Lezers reageren heftig op indexatiedrempels– 31 –

Artikel over toekomst ouderen maakt veel losWe ontvingen ontzettend veel reacties op het artikel van Pierre Thijssen

in het vorige nummer. Een compilatie van alle reacties – 32 –

Nieuwe bestuursleden gáán er voor– 35 –

Colofon + aanmeldingsbon nieuwe leden– 39 & 40 –

6

Van de voorzitter

6

–

Vorige week was het 17 juli. Een gedenkwaardige datum. Op die dag hebben mijn Anneke en ik namelijk ons eerste afspraakje gehad. Omdat we het nog steeds heel goed met elkaar hebben, vieren we

dat heuglijke feit elk jaar. Een dag van blijdschap dus. Na “MH-17“ is die dag voor heel veel mensen ook een droeve herdenkingsdag. Zo

kunnen blijdschap en droefheid dicht bij elkaar liggen.

Verliezen hoort bij het leven

Mensen die een groot verlies hebben meegemaakt (en velen van onze leeftijd hebben die ervaring) zullen dat her-kennen. Goede herinneringen worden gekoesterd. Daarbij wordt het verleden vaak geïdealiseerd, maar zo kunnen blijde momenten pleisters zijn op diepe wonden.

Ook over andere zaken krijg je vaak te horen dat het verleden beter was. Zo was er de zeker-heid van het welvaartsvaste pensioen. Ook daarin zit een stuk idealisering van vroeger: zekerheid was toen namelijk al een illusie, al was het jarenlang gewoonte van ons pensioenfonds de pensioenen mee te laten groeien met de lonen in de sector.

Dat die zogenaamde zekerheid van pensioenrech-ten schijn is en dat het alleen maar veel geld kost om extra buffers aan te houden om die schijn op te hou-den, daarover is op deze plek al vaak geschreven. Toch kan het niet vaak genoeg herhaald worden. Misschien dringt het dan ook een keer door tot de staatssecreta-ris en De Nederlandsche Bank.

Soms vraag je je af: wat is dat toch voor een mensensoort. Politici en aanverwanten die zekerheid op zekerheid stapelen. Zouden ze dan echt denken dat pensioenfondsen daarmee alle verliezen kunnen opvangen? Zouden zulke mensen hun eigen huis ook driedubbel verzekeren en ook alle denkbare risico’s in hun leven afgedekt hebben?

Daarin zit overigens, zoals ik recent las, een paradox. De westerse mentali-teit is er één van zekerheid tot elke prijs (een kind mag niet meer alleen langs de straat lopen, de garage moet garan-deren dat de auto het altijd doet), maar anderzijds worden de grootst mogelijke

(gecontroleerde) risico’s opgezocht. Dat is lekker spannend en winnen is daarbij de

norm. Wie niet wint, telt niet mee, is een loser.Alsof verliezen niet bij het leven hoort. Dat

dingen anders gaan dan je gedacht had of jou voorge-spiegeld was (door het reisbureau dat altijd de zon laat schijnen). Tegenslagen horen dus bij ons leven; het leven is ongewis en daarmee de moeite waard.

Toegepast op de actualiteit: pensioen is echt hoger als je de zogenaamde zekerheden en garan-ties (schijnzekerheden) loslaat. Klijnsma moet maar gauw pensioenfondsen uit de wurgende greep van het financieel toetsingskader laten ontsnappen. Dat kan heel goed door op veel kortere termijn dan ze nu van plan lijkt (namelijk 2020 of zo) nieuwe pensioen-vormen mogelijk te maken. Daarbij is de individuele, maar solidaire pensioenrekening met collectieve beleggingen een vorm met veel voordelen. Kunnen we toch nog allemaal winnen. —

JOOP C. CALJOUW

Het laatste nieuws vindt u op www.pfzw-belangenvereniging.nl volg ons daar en op facebook.

Uw e-mailadres is voor onze vereniging van belang. Stuur het in en ontvang de nieuwsbrief.

Al een nieuw lid geworven? Laat dit nummer van Ons Pensioen zien aan uw ex-collega’s en vul de bon in die je achterin dit nummer vindt.

77

Onrustige vakantieperiodeWaar in voorgaande jaren de vakantie-periode ook voor het bestuur een perio-de van rust betekende, zal dat zeker dit jaar niet het geval zijn. We mogen onze aandacht voor belangenbehartiging van onze leden geen moment laten verzwak-ken. Veel van de activiteiten die normaal gesproken in deze periode rustig even kunnen blijven liggen, zullen we nu via goede af-spraken van waarneming actief volgen en daar waar nodig oppakken. Want zoals hieronder bij actualitei-ten staat weergegeven blijft in het kader van komend overheidsbeleid, de ontwikkelingen op de financiële markten en het beleid van de toezichthouder op de pensioenfondsen het pensioendossier zich verder ontwikkelen.

Vernieuwde websiteNiet alleen de techniek en de vormgeving van onze website (www.pfzw-belangenvereniging.nl), maar ook de inhoud ervan is in de afgelopen maanden sterk verbeterd. Voor diegenen die deze website recent nog niet hebben bezocht, zeker een aanrader om dat de komende periode wel te doen.

Wij proberen via korte berichten de actuele ont-wikkelingen op pensioenterrein weer te geven. Vaak zal er een doorklik mogelijk zijn naar wat uitvoeriger artikelen voor de meer geïnteresseerden onder u en ook zullen interessante artikelen van andere websites worden bijgehouden, in het bijzonder van onze koe-pelorganisatie NVOG, het pensioenfonds PFZW en de uitvoeringsorganisatie PGGM. Wij roepen onze leden op kritisch naar de website te kijken. Uw suggesties tot verbetering zijn altijd van harte welkom.

Actuele pensioenzakenHet is haast onvoorstelbaar hoeveel actuele ontwik-kelingen er de afgelopen periode om onze aandacht hebben gevraagd. Op de eerste plaats de positieve reacties van vele partijen die zich bezig houden met de toekomst van het pensioenstelsel op de plannen van de gezamenlijke ouderenorganisaties. Het ISDC-plan heeft alom erkenning gekregen van een positieve

bijdrage aan die toekomstdiscussie en zal zeker de komende tijd in de vele discussies op een positieve wijze verder aandacht krijgen. Natuurlijk willen wij daar actief bij betrokken blijven. Op de website treft u veel informatie over dit onderwerp aan.

Daarnaast speelt momenteel de discussie over de herziening van het belastingstelsel. Een onderwerp dat weliswaar niet direct met de pen-sioenen te maken heeft, maar wel degelijk de positie van de gepensioneerden ten volle raakt. Daar komt bij dat door ingrijpen van DNB, de toezichthouder op de pensioenfondsen, het uitzicht op indexatie nog weer verder vooruit wordt geschoven doordat de rekenren-te die pensioenfondsen moeten hanteren met onmid-dellijke ingang verder is verlaagd.

En tegelijkertijd speelt de overheidsconsultatie over het wetsontwerp verbetering DC-regelingen waarop iedereen tot 16 augustus kan reageren. Wel-iswaar is de DC-regeling voor de huidige regeling van PFZW niet van belang, maar het is wel van grote invloed op de toekomstbestendigheid van het pensi-oenstelsel en ons eigen ISDC-plan.

Het bestuur heeft alle zeilen moeten bijzetten om op al deze ontwikkelingen tijdig te kunnen reageren. Wij proberen dit steeds zo helder en positief mogelijk te doen en pogen daarbij de verschillende belangen op een evenwichtige en genuanceerder manier recht te doen.

Hoe jammer is het dan geconfronteerd te worden met maar liefst drie dagen achter elkaar ongenuan-ceerde en onnodig onrust veroorzakende bericht-geving via Omroep MAX, in de programma’s Zwarte Zwanen en Hollandse Zaken. Dat journalisten de pen-sioenwereld kritisch volgen is op zich prima en zelfs noodzakelijk. Dat dat op een suggestieve en voorin-genomen, maar vooral ook negatieve manier gebeurt, waarop de heer Grimbergen zo zijn eigen stempel drukt, is echter kwalijk. Voor een nadere uitvoeriger reactie hierop verwijzen wij naar onze website. —

–

De meest recente vergadering van het bestuur stond in het teken van de aanstaande vakanties, de beoordeling van de nieuwe website en

vanzelfsprekend een groot aantal actuele pensioenzaken.

Geen rustige zomerVerenigingsnieuws

CEES MICHIELSE

8

Pensioenraad PFZW

–

De gevolgen van het nieuwe toezichtkader zijn voor de Pensioenraad in juni en juli uiteengezet en daarover

heeft de raad advies gegeven.

Pensioeninformatie kan misleidend zijn

Het gaat dan om sturing en risico’s: wat wil het fonds bereiken, wat is de ambitie van het fonds en wat wil het fonds vooral niet meemaken. Bij onvoldoende buffers hoort een herstelplan, maar hoe je de haalbaar-heid van zo’n plan kunt testen daarover heeft De Nederlandsche Bank (DNB) nogal vreemde regels uitgevaardigd. Pensioen-fondsen moeten aantonen dat de premies in de komende zestig (!) jaar stabiel en voldoende zullen zijn en dat het pensioen-fonds die hele periode aan zijn verplichtin-gen zal kunnen voldoen.

Deelnemers krijgen straks informatie over hun toekomstige pensioen op basis van deze haalbaarheidstoets. BPP heeft te-gen het bestuur gezegd dat dit geen infor-matie genoemd kan worden, maar dat dit gaat lijken op misleiding. Het weerwoord van PFZW was: “zo moet het van DNB”. Gekker moet het niet worden, vinden wij. Nee, dit is al te gek.

IndexerenIn het najaar moet de Pensioenraad nog adviseren over de ambitie: volgt het fonds de lonen in de sector of neemt het fonds als nieuwe maat voor indexering de prijs-stijgingen. Let wel: dit gaat niet alleen over de uitkeringen, maar ook over de opbouw van de jongeren.

Dan komt ook de inhaalindexering aan de orde. Nu hebben deelnemers dat nog steeds tegoed. Je voelt het al aankomen: pensioenfondsen vinden dat maar lastig, omdat ze dit recht per individu (of jaar-groep) moeten bijhouden. Afschaffen zou alweer een inperking van het pensioen-recht betekenen! Het zal duidelijk zijn dat BPP zich daar niet in kan vinden.

VerkiezingenHet idee om verkiezingen te houden voor de Pensioenraad werd breed afgewezen. We hebben een bestuurslid gekozen en volgens de statuten kan de samenstelling van de Pensioenraad elke twee jaar aange-past worden.

Van de evaluatie van het verkiezings-proces van vorig jaar hebben Bestuur en Pensioenraad geleerd. Het bestuur probeert zo nodig processen te versnellen en de Pensioenraad zal geen schriftelijke procedure over statutenwijziging meer toestaan.

Met de toetreding van het PWRI (Pen-sioenfonds Werk en Re-Integratie) had de Pensioenraad meer moeite; er is nog geen positief advies gegeven. —

AUTEUR:

JOOP C. CALJOUW

9

Actualiteiten

Uit de media

ACHMEA EXPERIMENTEERT MET WIJKZORG

De grootste zorgverzekeraar van Neder-land, Achmea, kondigt proeven aan met een nieuw inkoopbeleid voor de wijkzorg. Geïnspireerd op – jawel – het ouderwetse budget. Achmea start de proef met de ge-meenten Utrecht, Zwolle en Ommen/Har-denberg. Daar zal vanaf volgend jaar niet langer betaald worden voor de geleverde zorg door die per uur of per handeling te declareren, maar waar zorgorganisaties van tevoren een jaarlijks budget afspreken met de verzekeraar voor het leveren van zorg aan de hele wijk. Van uren declare-ren naar een jaarlijks budget voor de hele wijk. (…..)

Aan de proef zit een aantal haken en ogen. Het meest in het oog springende gevolg van de budgetfinanciering van wijkzorg is dat het risico voor een groter deel op de schouders van de zorgverleners gelegd wordt. (….) Meer werk leidt niet tot meer betalingen. (…) En wanneer Achmea voor een wijk eenmaal een organisatie on-der contract heeft, kunnen verzekerden in die wijk in principe niet meer kiezen voor andere zorgverleners – dat zou namelijk het hele budgetsysteem ondermijnen.(Follow the money)

MEER BEWEGEN = LANGER LEVEN

Regelmatig bewegen heeft hetzelfde effect op de levensverwachting bij oude mensen als stoppen met roken. Dat blijkt uit Noors wetenschappelijk onderzoek dat is gepubliceerd in The British Journal of Sports Medicine.

Uit het onderzoek onder 5700 oudere

mannen in Noorwegen blijkt dat drie uur oefeningen doen per week de levensver-wachting met vijf jaar kan verhogen. Zelfs als je pas begint met trainen als je ouder dan 70 jaar bent, vergroot het de levens-verwachting flink.(RTL nieuws)

SLECHTE MOBILITEIT DOOR VEEL ZITTEN

Veel zitten is dodelijk, ongeacht de hoeveelheid activiteit die iemand buiten het zitten om onderneemt. Dit bevestigt het LASA-rapport (Longitudinal Aging Study Amsterdam). De groep die veel zit, verliest over een periode van drie jaar het meeste gewicht. Gewichtsverlies kan positief lijken, maar in deze leeftijdsgroep is het vaak verlies aan spiermassa. Spier-massa die nodig is om normale activitei-ten van het dagelijks leven uit te kunnen voeren.

De veelzitters gaan veel achteruit in hun mobiliteit; er is meer tijd nodig

om op te staan en de loopsnelheid wordt lager. Dit kan betekenen dat deze mensen, eerder dan anderen, niet meer zelfstandig mobiel zijn en zo meer afhankelijk wor-den van anderen. Verminderde mobiliteit kan bovendien sneller leiden tot vereen-zaming. Uit dit onderzoek blijkt verder dat veel zitten leidt tot eerder overlijden. Onevenredig veel mensen die het meest zitten overlijden binnen een periode van 4,5 jaar.(Ouderenjournaal.nl)

10

–

Het terugwinnen van het vertrouwen van de pensioendeelnemer is de allergrootste uitdaging waar de sector nu voor staat, stelt Gijs van Dijk, pensioenexpert van FNV. “Veel groter dan het vormgeven van

het toekomstige pensioenstelsel of wat dan ook.”

Keihard werken aan vertrouwen

Interview

Van Dijk kijkt er niet vreemd van op dat het vertrouwen van hun leden in het huidige pensioenstelsel zwaar onder druk staat. De laatste jaren zijn er nauwelijks opbeurende berichten over het pensi-oenlandschap in de media verschenen. In de berichtgeving gaat het veelal over het versoberen van de regelingen, het aanhouden van hogere financiële reserves waardoor indexeren er voorlopig niet in-zit of het verlagen van de rekenrente met alle gevolgen van dien.

Ook de uitzending ‘Zwarte Zwanen’ van omroep Max waarin de pensioensec-tor is weggezet als graaiers en zakken-vullers heeft heel veel los gemaakt bij de FNV-leden. “De uitzendingen hebben veel reacties opgeleverd. Onze leden hebben geen vertrouwen meer in hun pensioen-fonds of ons kabinet die steeds maar weer de regels aanpast”, licht Van Dijk toe.

In dit landschap vol kraters werkt de coalitie aan een nieuw toekomstbestendig pensioenstelsel. Van Dijk: “Het verbaast mij niet, dat onze leden hier erg sceptisch over zijn. Ze hebben er weinig vertrouwen in dat een nieuw stelsel voor hen echt een verbetering zal gaan betekenen. Dit wan-trouwen zal het debat belasten.”

Bij twijfel niet doenDe FNV begrijpt het standpunt van hun leden. Zij zeiden als enige grote vakbond ‘Nee’ tegen het cao-akkoord van het ABP. Waarom? Van Dijk: “Dit hadden we ook niet afgesproken met de andere bonden. We zouden met zijn allen een beslissing

nemen. Met de informatie die we op dat moment hadden, konden wij voor onze le-den geen goed afgewogen besluit nemen. Daarom hebben we deze afspraak niet getekend. Ik weet niet waarom de andere bonden wel instemden.”

De FNV zei nee omdat het onderhan-delaars-akkoord gevolgen heeft voor de pensioenopbouw. “Wat deze gevolgen precies zouden kunnen zijn, was ons niet duidelijk. We wilden cijfers zien, maar de aangeleverde cijfers waren niet duidelijk en zijn nog steeds niet duidelijk. Daarbij werden we onder grote tijdsdruk gezet. Dat is geen argument om je huiswerk niet goed te doen. We willen geen afspraken maken die gevolgen hebben voor meer dan 2,8 miljoen mensen die bij het ABP pensioen opbouwen, zonder dat duidelijk is wat die gevolgen zijn. Onze conclusie was: bij twijfel niet doen”, aldus Van Dijk.

Koekje van eigen deegVan Dijk licht toe welke cijfers niet duide-lijk zijn. “In het akkoord wordt gesproken over een verhoging van 5,05% van de lo-nen. De werkenden subsidiëren voor een deel de verhoging zelf. Eerder dit jaar is de werkgeverspremie vrijgevallen omdat de pensioenopbouw is verlaagd. De intentie was om deze premie aan de werknemers terug te geven. Bij het ABP is dit niet gebeurd. Hier gaat het om 0,8% die de werknemer dus eigenlijk zelf betaalt.”

Daar blijft het niet bij. Van Dijk: “Ook is besloten het pensioenbeleid aan te passen. In het herstelplan heeft het fonds

AUTEUR:

GITTE JANSEN-

NIEUDORP

11

Interview

gekozen voor een premieherstelopslag, om zo meer stabiliteit in de premie te creëren. In dit akkoord verdwijnt deze herstelopslag, zonder dat duidelijk is wat de gevolgen ervan zijn op korte en op lange termijn voor de pensioenopbouw en de indexering van pensioenen. Ook gaat de regeling van loonindexatie naar prijsind-exatie zonder goede onder-bouwing. Dat lijkt wellicht nu wel gunstig, omdat er de afgelopen jaren nauwe-lijks cao-verhogingen zijn geweest. Maar of dit echt zo is, daar hebben we geen onderbouwing van gezien. Het levert de overheid wel 1,4% die ze vervolgens doorsluist naar de cao-ver-hoging.” Kortom: voor de werknemers dus nog eens voor 1,4% een koekje van ei-gen deeg. Wat er overblijft, 2,85% en een eenmalige uitkering van € 500, is de zuivere loonruimte.

“Maar”, schetst Van Dijk: “Het is ook niet duide-lijk of dit voor alle sectoren geldt en of dat we per sector nog specifie-ke afspraken kunnen maken. Bovendien willen we ook ruimte voor eerlijke afspra-ken, zoals vaste contracten voor vast werk en stoppen met al het flexwerk en pay-rolling. Die ruimte zat er met dit akkoord niet meer in. Werkgevers hebben hier wel toezeggingen over gedaan, maar in dit akkoord zijn ze niet opgenomen.”

Van Dijk stelt dat er zo lang er geen duidelijkheid is, er ook geen akkoord komt. “We willen alleen een afspraak die wel goed is.”

Andere sectorenHet ABP is niet het enige pensioenfonds dat de vrijgevallen werkgeverspremie niet heeft laten terugvloeien naar de medewerkers. Van Dijk: “We hebben er overal over moeten onderhandelen en een aantal keren echt druk moeten zetten. Het is best vreemd. Het kabinet besluit

tot een dergelijke wijziging en benoemt zelf meteen het voordeel van de toename van de koopkracht. Maar geeft zelf niet het goede voorbeeld door de premie niet aan de werknemers terug te geven. Zelfs

niet als het tot een rechtszaak komt. Dan is het niet zo gek dat andere werkgevers het ook nalaten. Wat de overheid kan, kunnen zij ook.”

Bij een aantal werkgevers is de premie gebruikt om de pensioenregelingen fiscaal te optimaliseren en te verstevi-gen voor de jonge werkenden.

Verlaging rekenrenteNet na het ‘Nee’ van de FNV tegen het ABP-akkoord ver-laagde De Nederandsche Bank (DNB) de rekenrente. Van Dijk heeft er geen goed woord voor over. “Onbegrijpelijk dat dit gebeurt. Alle pensioen-fondsen hebben net allemaal opnieuw hun toekomstplan-nen doorberekend, bepaald en vastgelegd vanwege de richt-lijnen in het nieuwe Finan-cieel ToetsingsKader (nFTK). Besluit DNB tot zoiets. Bij ABP

heeft de verlaging het directe effect dat de dekkingsgraad met 2 procentpunten daalt. En dan heb ik het nog niet over het effect over een aantal jaren, wanneer door middeling het gewicht van deze rekenren-tedaling veel zwaarder is.”

Hij vraagt zich ook af wat fondsen nu gaan doen. “Het kan bijna niet anders dan dat de pensioenpremies weer zul-len moeten stijgen. De fondsen die een premieplafond hebben afgesproken, wat gaan zij doen? De regeling dan maar weer versoberen of laten ze het zo en houden ze er rekening mee dat ze op langere termijn gaan korten.”

Het nFTK moest stabiliteit brengen. Van Dijk: “Er is niet veel stabiliteit als er vervolgens dit gebeurt. En waarom geldt het voor verzekeraars niet. Ik daag ons kabinet uit om dit zelf eens goed uit te leggen aan alle pensioendeelnemers.”

GIJS VAN DIJK

12

Interview

Gijs van Dijk (1980) zit sinds mei 2013 in het dagelijks bestuur van de FNV als pensioenexpert en campagneleider. Sinds zijn studietijd is hij al betrokken bij de vakbeweging. In 2004 en 2005 is hij vicevoorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Na zijn studie begint Van Dijk in 2005 als beleidsadviseur Public Affairs voor de HBO-raad. Twee jaar later treedt hij toe tot de Algemene Onderwijsbond (AOb) als sectorbestuurder. Vanaf 2010 geeft hij sturing aan de afdeling Beleid, Kennis, Onderzoek en de afdeling Buitendienst.

13

heeft en zijn pensioen moet aankopen, is ook echt niet blij met de huidige lage ren-te. Ik zie dat zeker niet als dé oplossing.”

Hoe het nieuwe stelsel er dan wel uit moet komen te zien, daar heeft Van Dijk geen pasklaar antwoord op. “Er is zeker nog een lange weg te gaan om overeen-stemming te bereiken. Wij hebben meer vertrouwen in een collectief systeem van risicodeling en niet ieder een individuele regeling. Maar de doorsneepremie moet echt anders. Het is niet meer van deze tijd dat de jongeren de ouderen financieren en de lagere pensioenen de hogere pensi-oenen. Op het moment dat dat verandert, moet er wel een goede oplossing komen voor de groep mensen die daar dan het hardst door wordt getroffen. We moeten met elkaar de klappen opvangen. Hier moeten we met alle belanghebbenden in een goed debat de tijd voor nemen. En we moeten goed in gedachten houden hoeveel we van ons loon nog kwijt willen zijn aan ons pensioen. Het moet wel in verhouding blijven. En tot er een alterna-tief is, moet er rust zijn op de pensioen-markt.”

Zwarte ZwanenDe uitzending Zwarte Zwanen van om-roep Max heeft veel losgemaakt bij de FNV-leden, vertelt Van Dijk. In de uitzen-ding klonk nogal eens de onmacht van de pensioenfondsen door. Er gaat zoveel geld in om, dat ze er niet aan kunnen ontko-men om bijna in alles actief te zijn.

Van Dijk: “Dit kun je natuurlijk ook omdraaien. Ze zijn groot en hebben daar-door ook macht en kunnen eisen stellen. Waarom zou je niet meer kunnen sturen met je investeringen. Het is jouw geld, dus jij mag toch de spelregels bepalen? Iedereen heeft het maar over een verant-woord beleggingsbeleid. Neem dan ook je verantwoording en zie erop toe dat de vermogensbeheerder dit naleeft. Als het monitoren hiervan geld kost, dan is dit maar zo. Accepteer je verantwoordelijk-heid als pensioenfonds.” —

Nieuw pensioenstelselDeze onrust kenmerkt het pensioen-landschap de laatste jaren. De ene na de andere maatregel daalt op de pensioen-markt neer. Natuurlijk zijn daar allerlei argumenten voor aan te voeren: o.a. de vergrijzing en de bijzondere omstan-digheden (lees: onrust) op de financiële markten.

Maar, als je er het met zijn allen over eens bent dat het pensioenstelsel in zijn huidige vorm niet houdbaar is op de langere termijn. Waarom vinden er dan nu overhaast heel veel ingrepen plaats en kan ons kabinet niet de rust bewaren om over een paar jaar een nieuw stabiel stel-sel te introduceren. De nood is toch niet zo hoog, m.a.w. de fondsen zitten toch niet op het randje van een faillissement?

Van Dijk reageert: “We zien inder-daad dat de deelnemers er steeds minder van gaan begrijpen. Ook is hun vertrou-wen tanende. Dat groeiende wantrouwen gaat mijn inziens een steeds grotere rol spelen in het debat over een toekom-stig bestendig pensioenstelsel. En dat is jammer. Dan kun je je inderdaad afvragen of het heeft moeten lopen, zoals het nu gegaan is. Of het niet anders had gekund.”

RentegevoeligheidOf er een ander pensioensysteem moet komen, is de vraag al lang niet meer. Hoe een ander systeem eruit komt te zien, daar zijn de meningen nog over verdeeld. Het stelsel zoals het nu is, is indertijd heel logisch ingericht. De wereld zag er toen heel anders uit. Ons pensioenstel-sel is niet voor niks heel lang geroemd als een van de beste stelsel ter wereld en daar mogen we best trots op zijn. Maar de wereld is veranderd en om een solide en degelijk pensioenstelsel te kunnen behouden, zal het pensioenstelsel ook moeten veranderen.

Van Dijk: “Ons pensioenstelsel an sich is niet zo verkeerd. Het delen van ri-sico’s is een mooie stabiele pijler. Het is de rentegevoeligheid in dit systeem dat ons nu nekt. Dat moet dus zeker anders. Er gaan geluiden op om het meer individu-eel in te regelen, zoals bij een DC-regeling. Maar de deelnemer die nu zo’n regeling

“Tot er een alternatief is, moet er rust zijn op de

pensioenmarkt.

”

Interview

14

–

Alle groepen postactieven zijn financieel hard geraakt door de crisis, blijkt uit onderzoek van de ANBO. Het vervelende is dat hun nega-tieve koopkrachtontwikkeling aanhoudt omdat ze van dit kabinet

vooralsnog niet mogen delen in de aangekondigde lastenverlichting.

Koopkracht ouderen hardst

achteruit

Belasting

ITS, een onderzoeksinstituut verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen heeft in samenwerking met SEO, verbon-den aan de Universiteit van Amsterdam, in opdracht van de ANBO een onderzoek gedaan naar de koopkrachtontwikkeling van postactieven. De conclusies uit het onderzoek zijn zorgwekkend voor de gepensioneerden.

Het onderzoek bevestigt feitelijk het gevoel dat de maatregelen van afgelopen jaren veel invloed hadden op de koop-kracht . En vooral ouderen zijn het meest getroffen omdat bij hen het effect van de maatregelen opstapelde en verder zal opstapelen.

De effecten van overheidsingrijpen op de koopkracht is namelijk niet alleen onderzocht over de afgelopen jaren, maar er is tevens onderzocht in hoeverre het afschaffen van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg)en de Compensatieregeling eigen risico (Cer) effecten hadden en zullen hebben op het bestedingspatroon.

Negatieve koopkrachtontwikkelingUit het ANBO-onderzoek komt naar voren dat in alle onderzochte leeftijdsgroepen sprake is geweest van negatieve koop-krachtontwikkeling in de periode 2001-2013. Bij ouderen deed deze achteruit-gang in koopkracht zich vaker voor.

Het is jammer dat dit soort onderzoe-ken vaak conclusies trekken op het ge-middelde niveau, of in het geval van deze studie op het mediane niveau. Het medi-ane niveau is het niveau waar 50% van de

huishoudens onder ligt en 50% boven ligt. Voor ouderen is de mediane koopkracht met ruim zes procent gedaald.

Overigens logenstraft het onderzoek ook de bewering dat ouderen hun ver-mogen fors zagen toenemen. Ouderen hebben net zoveel verloren en gewonnen aan vermogen als actieven. Bij de actieven kwamen er echter meer extremen voor: grotere dalingen en grotere stijgingen.

De afschaffing van de Wtcg en de Cer zal leiden tot een verdere achteruitgang in koopkracht bij ouderen. Gemeenten com-penseren deze koopkrachtdaling enigs-zins, maar in de tien procent huishoudens die het meest getroffen zullen worden, gaat de koopkracht er twee procent op achteruit. Hier blijkt ook dat de achteruit-gang het grootst is bij huishoudens met lagere inkomens.

Postactieven hard geraaktSamengevat: er bestaan grote verschillen tussen gepensioneerden, maar het onder-zoek toont aan dat alle groepen postactie-ven hard geraakt worden door de crisis. De minste pijn zit bij de laagste inkomens, omdat de AOW nog aangepast is aan de prijsontwikkeling. Maar ook hier is een achteruitgang gemeten van bijna 2% in koopkracht. Daar komt het effect van de afschaffing van de Wtcg en de Cer nog bij.

De middeninkomens zijn veel harder geraakt, van bijna 5% tot bijna 13% ach-teruitgang in koopkracht voor inkomens boven de € 50.000. Dat komt vooral door het niet-indexeren van de uitkeringen van het aanvullend pensioen.

AUTEUR:

ROB DE BROUWER

1515

Einde nog niet in zichtHet vervelende van deze conclusies is dat dit niet het einde van de ellende is. Twee effecten gaan ervoor zorgen dat de negatieve koopkrachtontwikkeling voor gepensioneerden doorgaat.

Het eerste effect wordt veroorzaakt door steeds weer strengere regels voor pensioenfondsen, waardoor volledige indexatie nog zeker tien jaar of langer op zich zal laten wachten. Door de nieuwe wet voor het Finan-ciële Toetsingskader moeten pensioenfondsen grotere reserves aanhouden alvorens zij mogen indexeren. En door de recente beslissing van De Nederlandsche Bank om de rekenrente verder te verlagen daalt de dekkings-graad, waardoor indexering nóg weer moeilijker wordt.

Belasting op arbeid?Dat is allemaal al treurig genoeg, maar verontrus-tend is de manier waarop dit kabinet de belastingen wil aanpassen. Dit is het tweede effect dat zorgt voor minder koopkracht. Een volledige hervorming van het belastingstelsel lijkt van de baan, maar de coali-tie deelt wel cadeautjes uit vanaf 1 januari 2016. De mantra was dat alle Nederlanders lagere belastingen tegemoet konden zien.

Niets is minder waar! Sommige kranten berichten over een verlaging van de belasting op arbeid. Belas-ting op arbeid? Daar hebben we nog nooit van ge-hoord. De terminologie komt van Alexander Pechtold. Hij wil dat de belastingverlaging leidt tot meer banen. Andere politieke partijen willen dat de belastingverla-ging een bijdrage levert aan het milieu of aan de inko-mensverdeling. Niemand heeft hardop durven zeggen dat de gepensioneerden niet mogen meegenieten van het einde van de crisis.

Niet-werkendenIn de brief van Staatssecretaris Wiebes wordt het als volgt geformuleerd: “Een lastenverlichting van deze omvang (€ 5 mld) zorgt ervoor dat werkenden er gemiddeld 1,5% tot 3% in koopkracht op vooruit gaan. Dat is gemiddeld € 800 minder inkomstenbelasting per werkend huishouden. Deze gunstige effecten gaan niet ten koste van de koopkracht van niet-werkenden.”

Laat deze belangrijke zin eens goed tot u door-dringen. Om te beginnen het woord “niet-werkenden”. Gepensioneerden behoren dus ook tot de categorie “niet-werkenden”. Klinkt een beetje als “luie donders” vindt u ook niet? Horen wij ook bij de “labbekakkers” van Hans de Boer, voorzitter van VNO/NCW? En dan “die gunstige effecten gaan niet ten koste van ons”. Moeten we daar blij mee zijn? En is het wel waar? Wie heeft er eigenlijk de grootste bijdrage geleverd aan het herstel van de economie?

Uit het onderzoek in opdracht van de ANBO komt nu juist duidelijk naar voren dat postactieven de grootste achteruitgang in koopkracht ondervonden. En diezelfde postactieven mogen van dit kabinet nu niet delen in de lastenverlichting. Een lastenverlich-ting die mogelijk werd gemaakt door de verbeterde economie, mede als gevolg van teruglopende over-heidstekorten en de lage rente.

GelijkheidsbeginselDe inkomstenbelasting gaat over inkomsten uit arbeid of uit vroegere arbeid. Iedereen betaalt dezelfde belas-ting. Wij gaan immers uit van het gelijkheidsbeginsel, dat discriminatie verbiedt. Leeftijdsdiscriminatie is ook discriminatie.

De steeds hoger wordende arbeidskorting, nu al € 2.220, is langzamerhand verworden tot een verkapte tariefsverlaging voor werkenden. Dit instrument wordt gebruikt om nog eens additioneel een groot cadeau te geven aan zij die werk hebben. Straks betalen werken-den 10% tot 15% minder belasting dan de gepensio-neerden.

Er ontstaan twee soorten inkomstenbelastingen: een voor werkenden (belasting op arbeid?) en een voor niet-werkenden (belasting op luiheid en ouderdom?). Alsof een koopkrachtimpuls voor gepensioneerden niet goed zou zijn voor de economische groei van ons land. Gelukkig gaan gepensioneerden ook regelmatig naar de stembus. Evenals de andere niet-werkenden, zoals werklozen, bijstandtrekkers en andere uitkerings-gerechtigden. —

Belasting

ONTWIKKELING MEDIANE BESTEEDBAAR INKOMEN NAAR GROEPEN HUISHOUDENS

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

2009 2010 2011 2012 2013

mediane besteedbaar

inkomen

ouderen werkenden Arbeidsongeschikt-heidsuitkering

VUT

Bron: IPO CBS, bewerking ITS

16

Zorg

Gemeenten korten te makkelijk op hulp

–

Nog steeds slaan gemeenten de wettelijke plicht om een keukentafelge-sprek te voeren met hulpbehoevende burgers in de wind. Ze besluiten

over het intrekken of verminderen van het aantal uren eenvoudige huishoudelijke hulp (hh1) zonder een (gedegen) onderzoek. Dat blijkt uit

onderzoek van Binnenlands Bestuur.

Ook delen gemeenten het besluit niet altijd via een officiële beschikking mee, zo blijkt verder uit het onderzoek onder 41 gemeenten naar de bezwaarschriften die rondom de eenvoudige schoonmaakhulp (hh1) zijn ingediend. De kans is daarmee groot dat deze gemeenten worden te-ruggefloten, als burgers bij de rechter of bezwarencommissie aankloppen. Ge-meenten moeten hun huiswerk overdoen en de hulp voorlopig gewoon voortzetten, zo blijkt uit verschillende uitspraken van voorzieningenrechters en bezwarencom-missies van de afgelopen maanden.

MeldpuntDe onderzoeksresultaten komen overeen met de signalen die Ieder(in), koepelorga-nisatie van chronisch zieken en mensen met een beperking, binnenkrijgt. ‘Sinds januari zijn er al 200 meldingen bij ons meldpunt binnengekomen van burgers die stellen dat gemeenten zich niet hou-den aan de wettelijke verplichting om een zorgvuldig onderzoek te doen voordat ze een besluit nemen’, vertelt directeur Illya Soffer in Binnenlands Bestuur. ‘Het is ver-bazingwekkend dat gemeenten, ondanks overduidelijke uitspraken van diverse voorzieningenrechters, geen beschik-kingen versturen en ook geen fatsoenlijk onderzoek doen. Bij meldingen die wij binnenkrijgen is van een dergelijke gang van zaken geen sprake. De zorgaanbieder meldt vaak gewoon dat er minder geld beschikbaar is en dat betrokkene dus min-

der zorg gaat krijgen en dat ze even samen moeten kijken hoe ze dat gaan regelen.’

Voldongen feitSoffer vindt het zorgelijk dat veel mensen niet eens weten dát ze bezwaar kunnen indienen. ‘Zeker niet als de gemeente geen officiële beschikking verstuurt, maar alleen een standaardbrief. Daarin staat dan simpelweg dat de gemeente stopt met huishoudelijke hulp als maat-werkvoorziening en dat inwoners de hulp voortaan zelf moeten regelen en betalen. Of de gemeente deelt in zo’n brief mee dat zij snijden in het aantal uren hulp. Vooral oudere mensen denken dat het dan een voldongen feit is.’

RechterHet tegendeel is echter waar. Van de bijna 3.000 ingediende bezwaarschriften bij de 41 door Binnenlands Bestuur onder-zochte gemeenten, zijn er voor zover nu bekend besluiten genomen over ruim 900 bezwaarschriften. Daarvan zijn er 632 gegrond en 326 ongegrond verklaard. Gebrekkig onderzoek of onvoldoende mo-tivering van het besluit blijken de belang-rijkste redenen om bezwaren gegrond te verklaren. Van de 23 zaken die aan de voorzieningenrechter bij deze gemeen-ten zijn voorgelegd, zijn er tot nu toe 11 gegrond en 3 ongegrond verklaard. De overige zaken zijn nog onder de rechter.

AUTEUR:

ERIC VAN ECK

17

Zorg

“Het is verbazing-wekkend

dat gemeenten...geen fatsoenlijk onderzoek doen.

”

TerugdraaienEr is dus een groot aantal gemeenten waar de bezwaarschrif-tencommissie of de voorzienin-genrechter de bezwaarschriften van burgers in meerderheid toewijst. Een aantal gemeenten heeft daaruit conclu-sies getrokken en eieren voor hun geld gekozen. Onder meer de colleges van Waalwijk en Overbetuwe hebben besloten alle bezwaarschriften gegrond te verkla-ren vanwege rammelende onderzoeken of het ontbreken van onderzoek. Nadat de bezwarencommissie in Waalwijk de eerste tien van de 160 bezwaarschriften ge-grond had verklaard, besloot het college alle bezwaarmakers voorlopig de hulp te geven die ze tot 1 januari kregen. De be-zwaarmakers krijgen een nieuw (ditmaal gedegen?) WMO-onderzoek en houden de komende twee jaar de hulp die ze kregen voor de beleidswijzigingen .

OntevredenAls de gemeente wèl de tijd neemt voor een keuken-tafelgesprek gaat het ook lang niet altijd goed. Uit in juni gepubli-ceerd onderzoek

van I&O Research blijkt dat veel cliënten ontevreden zijn over het keukentafel-gesprek. Een op de zeven cliënten in het sociaal domein had zo’n persoonlijk gesprek. Een kwart daarvan geeft hieraan een onvoldoende. Zij beklagen zich er over dat de gemeente niet goed naar hen luistert en dat de uitkomst (minder of geen hulp) bij voorbaat al vast stond.

Het goede nieuws is dat bezwaar maken loont. Het is triest dat het de enige manier lijkt te zijn om onze overheid tot fatsoenlijk handelen te bewegen. Maar het feit dat er een stukje van de rechts-staat blijkt te werken, stemt me wel een beetje blij. —

18

Zorg

‘Bezuinigingen langdurige zorg niet goed onderbouwd’

Het kabinet heeft de Wet Langdurige Zorg (WLZ) ingevoerd met het doel om vooral door doelmatiger en efficiënter te werken geld te besparen. De Algemene Rekenka-mer heeft in een recent rapport* aangege-ven dat het onzeker is of de voorgenomen bezuinigingen op de langdurige zorg voor ouderen en chronisch zieken wel gehaald kan worden. Het gaat om besparingen die over twee jaar zouden ingaan en jaarlijks 0,5 miljard euro moeten opleveren. Vol-gens het rapport is de haalbaarheid van de plannen niet voldoende onderbouwd.

InvloedVooral factoren als de gezondheid, de leeftijd, de samenstelling van het huis-houden en het inkomen bepalen of en hoeveel langdurige zorg iemand gebruikt. Op deze factoren heeft de overheid maar weinig invloed. De minister heeft hier-door weinig mogelijkheden om te sturen op doelmatiger gebruik van de langdurige zorg, stelt de Algemene Rekenkamer. Als gevolg daarvan zijn de regionale verschil-len in zorggebruik groot.

GebruikUit de statistische gegevens blijkt

dat er zeven regio’s zijn waar ouderen en chronisch zieken meer zorg gebruiken

dan volgens de bevolkingssamenstelling verwacht mag worden. Aan de andere kant zijn er regio’s waar ouderen juist minder gebruik maken van langdurige zorg dan men volgens de bevolkingssa-menstelling zou denken. Voor de Wlz heeft de bewindsvrouw de ambitie gefor-muleerd om de regionale verschillen in indicatiestelling, zorggebruik en inkoop-tarieven terug te dringen.

Onderbouwing is onvoldoendeDe Algemene Rekenkamer noemt de onderbouwing voor de bezuiniging van een half miljard euro “onvoldoende”. De minister heeft onvoldoende handvatten om de besparing te realiseren, zeker nu sinds 2015 het kabinet de langdurige zorg hervormt. Bij deze hervorming stimu-leert het kabinet maatwerk, maar dat kan volgens de Rekenkamer ook leiden tot grotere verschillen in het gebruik van zorgvoorzieningen tussen regio’s.

Dit komt doordat gemeenten en andere instanties een rol krijgen. Dit maakt het vraagstuk van een zo doelma-tig mogelijk langdurige zorg complexer, terwijl de minister juist denkt dat meer doelmatigheid in de langdurige zorg kan leiden tot kostenbeheersing.

–

Het kabinet heeft niet voldoende mogelijkheden om te sturen op een doelmatiger gebruik van de langdurige zorg, stelt de Algemene Rekenkamer. Het is daarom maar de vraag of de begrote bezuinigin-

gen van 0,5 miljard per jaar worden gerealiseerd.

AUTEUR:

ERIC VAN ECK

* onderzoek ‘Regionale verschillen in de langdurige zorg – Mogelijke verklaringen voor zorggebruik van ouderen en chronisch zieken’, uitgevoerd samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)

19

“quote

”

Zorg

MantelzorgBovendien zijn de mantelzorg, huisarts en andere zorgaanbieders en de samenwer-king tussen hen ook factoren die bepalen hoeveel langdurige zorg ouderen gebrui-ken. Maar er zijn nog onvoldoende goede gegevens beschikbaar om te zeggen hoe doelmatig de zorg in een regio georgani-seerd is, zegt de Algemene Rekenkamer. Er moet meer onderzoek komen, zo luidt de aanbeveling.

BoodschapMet andere woorden: Niet het beleid, maar het toeval bepaalt de kosten van de langdurige zorg. Staatssecretaris Van Rijn zegt in zijn reactie dat er inderdaad wei-nig mogelijkheden zijn om te sturen op de ontwikkeling van zorgbehoeften, maar

dat dit niet hoeft te gelden voor de orga-nisatie van de zorg. Volgens Van Rijn kan de doelmatigheid wel worden verbeterd. Maar deze ambitie, zo schrijft de Alge-mene Rekenkamer in haar nawoord, gaat voorbij aan de boodschap dat de geplande besparing niet voldoende onderbouwd is.

Wie gaat dat betalen?Het overheidsbeleid ten aanzien van de zorg is altijd geweest om door beperking van de capaciteit en aanspraken de kosten te beheersen. Dat is veel eenvoudiger dan het beheersen van het ingewikkelde samenspel tussen burger, mantelzorger, gemeente, huisarts en zorgaanbieders. Ik zie de bui al hangen. —

Zorg met verblijf: werkelijk gebruik ten opzichte van verwacht gebruik (onderzoekspopulatie 2012)

Meer dan 15 % lager

Tussen 5 % en 15 % lager

Minder dan 5% afwijking

Tussen 5 % en 15 % hoger

Meer dan 15 % hoger Jori

s Fi

selie

r In

fogr

aphi

cs

Aantal gebruikers Omvang gebruik

Bron: Rapport 'Regionale verschillen in de langdurige zorg – Mogelijke verklaringen voor zorggebruik van ouderen en chronisch zieken', uitgevoerd door de Algemene Rekenkamer samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek.

“Niet het beleid, maar het toeval

bepaalt de kosten van de

langdurige zorg.

”

20

–

Als Henk Krol van 50PLUS het spreekgestoelte beklimt voor zijn bijdrage aan de discussie over het nieuwe belastingstelsel, verlaat

Halbe Zijlstra, fractievoorzitter van de VVD, demonstratief de zaal. De ergernis over dat gezeur van die ouderenpartij is van zijn gezicht af te

lezen. Ouderen hebben het toch goed genoeg, wat zaniken ze nou?

Geen achterkamertjesoverleg Impressie van het debat over het

nieuwe belastingstelsel

Politiek

Ik zit op de publie-ke tribune van de Tweede Kamer, op-geroepen door de ouderenbonden en de politieke partij 50PLUS. De bedoe-ling is dat er zo veel mogelijk ouderen plaatsnemen op die tribune. Een soort demonstratie en ook steun natuur-lijk, want er dreigt weer van alles op ons af te komen.

Verhoging btwStaatssecretaris Wiebes heeft twee brieven aan de Tweede Kamer geschreven waarin hij zijn plannen voor een grootscheepse verandering van het belastingstelsel heeft neergelegd. Een nieuw stelsel dat voor-al gefinancierd moet worden door een verhoging van de btw van 6% naar 21% op allerlei dagelijkse dingen, zoals (sommige) etenswaren, boeken, tijdschriften etc.

Daarnaast wil hij ook de tarieven voor allerlei diensten verhogen. Dan gaat het om de kapper, de fietsenmaker, maar ook het museum, de bioscoop, de camping, het hotel en noem maar op. Logisch dat die sector in de hoogste boom is geklom-men. MKB-bedrijven hebben het door de crisis al zo moeilijk en dan komt dit ‘cadeau’ van onze regering daar ook nog eens boven op.

Denkt de Nederlander ook zo?De ‘hard werkende Nederlander’ zou daar

overigens niet de dupe van worden, want daar geldt in het nieuwe sys-teem een belas-tingverlaging van 2% tot 4% voor. En dan het commen-taar van sommige kamerleden! De kapper bijvoor-beeld moet zich vooral geen zorgen maken, want de

klanten blijven heus wel komen omdat ze zo’n hoger tarief kunnen betalen uit de belastingverlaging.

Op de tribune zit ik me dat voor te stellen. Mijn kappersbezoek zou zomaar vier euro duurder worden. Maar, oh ja, dat wordt natuurlijk gecompenseerd door die verlaging van mijn belasting, gelukkig. Nou, zo denken Nederlanders echt niet. Die zien een duurdere kapper en gaan dus een keertje minder.

Voor mij, als gepensioneerde, geldt die belastingverlaging overigens niet, want die is alleen bestemd voor de wer-kende Nederlander. En dat is nou precies de reden waarom wij allemaal op die tri-bune zitten. Alweer een lastenverhoging zonder compensatie. Komt er dan nooit een eind aan?

Bijna niksRoemer van de SP voert als eerste het woord. Hij heeft geen goed woord over voor de plannen van het kabinet. Vooral de lagere inkomens hebben daar niets aan.

AUTEUR:

ROELOF JAN MULDER

2121

Wel meer btw betalen, maar daar nauwelijks iets voor terug krijgen.

“Eén procent van bijna niets blijft nog altijd bijna niets mevrouw de voorzitter”, betoogt hij. “Wat heeft het liberale beleid nou eigenlijk opgeleverd? Een groeiende kloof tussen arm en rijk en dus een steeds groter wordende tweedeling in de maatschappij. Is dat waar we in dit land naar toe moeten? Wij willen een socialer en groener klimaat en dat kan met deze plannen niet worden bereikt”.

“Ja maar”, interrumpeert Pechtold. “U heeft nu de kans om hierover met het kabinet in onderhandeling te gaan. Die uitnodiging ligt er.” Maar Roemer heeft geen zin om met het kabinet de achterkamertjes in te dui-ken. Daar zouden die onderhandelingen dan namelijk moeten worden gevoerd. Verre van transparant dus.

Het MKB niet onnodig schadenOok het CDA gaat de onderhandelingen niet voeren. Haersma Buma wil in het openbare debat aangeven wat er volgens het CDA voor nodig is om de plannen te ondersteunen. Buma heeft waardering voor het feit dat vooral de gezinnen met een middeninkomen van de plannen om de lasten op arbeid te verlagen profiteren.

“Maar als, in de achterkamertjes onder het mom van vergroening, het kabinet belastingen wil invoeren die vooral het MKB onnodig schaden, dan loopt het kabinet een reëel risico de steun van het CDA wat dit betreft weer te verspelen”.

Buma brak vervolgens vooral een lans voor oude-ren. “Ouderen hebben te maken gehad met jarenlange kortingen op de pensioenen. En komend jaar krijgen ze te maken met extra aanslagen op hun portemonnee door de coalitie. Ik denk aan de beperking van de ou-derentoeslag en de afschaffing van de heffingskorting op vermogen van ouderen met een klein pensioen. Ik roep het kabinet op deze maatregel terug te draaien.”

Buma had ook zo zijn bedenkingen bij de fi-nanciering van de plannen. “De coalitie wil het plan betalen uit een ruimte van vijf miljard euro op de begroting. Hoe structureel is die vijf miljard en met welke omvang van de gasproductie in Groningen is hier rekening gehouden?” Goede vraag dacht ik op de tribune.

De weg naar economische groeiAlle Kamerleden bestijgen in een voor mij volstrekt onduidelijke volgorde vervolgens het spreekgestoelte. De oppositie heeft kritiek en de coalitiepartijen onder-steunen natuurlijk de plannen. Esther Ouwehand van de partij voor de Dieren heeft het vooral over het kopje koffie dat ze met Wiebes heeft gedronken. “De staats-secretaris hoorde ons beleefd aan, bedankte voor de

koffie en ging vervolgens door op de weg naar econo-mische groei.”

En natuurlijk komt ook Wilders aan het woord. De PVV wil een eind aan de “geldsmijterij “ naar asielzoekers en vindt het ondenkbaar dat ouderen niet mee mogen profiteren van de belastingverlaging.

Hebben ouderen nog niet genoeg ingeleverd?En dan komt Henk Krol. Gespannen aandacht op de tribune. Hij geeft aan waarom 50PLUS de week daar-voor is weggelopen uit het achterkamertjesoverleg. ”Wij willen een transparant overleg zodat iedereen kan zien waarvoor wij ons hebben ingezet. En dat kan niet als alles in het verborgene moet gebeuren”, aldus Krol.

Natuurlijk heeft hij geen goed woord over voor het feit dat alleen werkenden profiteren van het begro-tingsvoordeel van vijf miljard. “Alsof onze ouderen in het verleden niét hard hebben gewerkt. En alsof onze ouderen er de laatste jaren niét ontzettend op achter-uit zijn gegaan.”

Krol heeft wat dat betreft het gelijk aan zijn zijde, want net op de dag van het debat heeft de Anbo de resultaten van een onderzoek naar de koopkrachtont-wikkeling bij ouderen bekend gemaakt. Daaruit blijkt dat ouderen er veel harder op achteruit zijn gegaan dan werkenden, soms wel 12% tot 20%. (Op pag. 14 meer over dit onderzoek; red.)

“Het zal u daarom niet verbazen mevrouw de voorzitter, dat 50PLUS pleit voor de aanwending van minimaal één miljard van die vijf voor bijvoorbeeld een verhoging van de AOW. Dan profiteren alle oude-ren er evenveel van.” Applaus van de tribune.

Tot slot geeft Krol aan nergens over te willen pra-ten als niet eerst het NIBUD een doorrekening heeft gemaakt van alle maatregelen die nu en vooral in 2016 op de ouderen afkomen. “Ik wil weten waar ik een oor-deel over moet vellen en met mij ook mijn achterban.”

Wachten op nieuwe konijnenIk verlaat de publieke tribune. Genoeg gezien en gehoord. Onzeker blijft of de gedoogpartners verder willen praten met het kabinet. Vooral D66 heeft ver-rassend zo zijn twijfels.

Een paar dagen later is duidelijk dat de btw-ver-hoging op de lange baan is geschoven en het achter-kamertjesoverleg geen doorgang vindt. En nu maar afwachten wat er op Prinsjesdag weer uit de hoge hoed komt. —

Politiek

2222

–

Ons leven is vol met stress. Ondanks het feit dat in Nederland de sociale en medische voor-zieningen uitstekend zijn in vergelijking met veel landen in de wereld. Het blijkt dat wij ons

dikwijls druk maken om relatieve kleinigheden. Dat bevordert niet de kwaliteit van ons leven.

Langer, gelukkig & gezond leven: Blue Zones

Zorg

Langer leven, gelukkig en gezond zijn, kan je bereiken door je levensstijl en je leefomgeving te beïnvloeden. Het klinkt te mooi om waar te zijn. maar er zijn op de wereld een aantal plekken waar mensen zoals jij en ik dit succesvol toepassen. (Dit is onderzocht door Dan Buettner).

‘Power 9’Die plaatsen worden Blue Zones genoemd. Hoewel deze Blue Zones over de hele wereld verspreid lig-gen, hebben de mensen die er leven opvallend veel gemeen. De levensstijl van de Blue Zone- bewoners blijken negen specifieke kenmerken te delen, de zoge-noemde ‘Power 9’. Dat zijn de volgende:• Beweeg natuurlijk. Ga lopen of fietsen i.p.v. met

de auto, ga met de trap i.p.v. met de lift.• Stel iedere dag een doel in het leven. Het nastre-

ven van een doel geeft extra energie en verhoogt de levensverwachting.

1. Heb rustgevende levensgewoonten, echte rust roest niet. Stress vreet energie en door een gebrek aan energie ontstaan gezondheidsklachten. Heb dagelijkse routines om de stress af te schudden.

2. 80%-regel: Verlaag je calorie inname met 20%. In de Blue Zones hanteert men het principe dat er gegeten wordt totdat de maag voor 80 % gevuld is. De eetopvatting is het verschil tussen het niet-hon-gerig meer zijn en een vol gevoel hebben.

3. Baseer je eetpatroon op plantaardig voedsel.4. Drink rode wijn. Matige drinkers overleven niet

drinkers.

5. Beleid een geloof. Volgens het onderzoek behoort 98% van de bewoners van een Blue Zone tot een geloofsgemeenschap.

6. Investeer tijd in familie en vrienden. In de Blue Zo-nes komen familie en vrienden op de eerste plaats.

7. Creëer een sociaal gunstig netwerk. Goede vrien-den en voldoende sociale contacten dragen bij aan een extra lange levensverwachting.

De vijf Blue Zones zijn te vinden in Okinawa in Japan, Loma Linda in Californië, Nicoya in Costa Rica, Ikaria in Griekenland, en Sardinië in Italië.

Waarom schrijf ik nu hierover? Wij leven in een land met één van de beste medische voorzieningen ter wereld, zowel in kwaliteit als in bereikbaarheid. Ook als wij ouder worden, is er veel geregeld om dat zo comfortabel mogelijk in te vullen.

De overheid heeft hier verantwoordelijkheid voor genomen en voor een groot deel de eigen verantwoor-delijkheid wegenomen. Voor meer dan 90% wordt dit solidair gefinancierd. Wij hebben ook de beste pen-sioenvoorzieningen ter wereld met de AOW en veel gespaard in pensioenfondsen voor de financiering van de oude dag.

Het verbaast mij dat geheel Nederland niet tot één van de Blue Zones behoort. Wellicht komt dit doordat wij ons druk maken om relatieve kleinighe-den en vergeten hoe goed het leven voor de gemiddel-de Nederlander is. —

AUTEUR: JOOP BLOM

2323

–

Laatst hoorde ik van een pensioenfonds, waarvan het bestuur de vereiste gegevens twee dagen te laat bij De Nederlandse Bank had

ingeleverd. De straf was een boete van € 12.000.

Regels

AUTEUR: JAN JANSEN Foto: Bert Janssen

Memoires van een actuaris

Bij dit bericht moest ik denken aan mijn tijd als raadgevend actuaris. Het ging er toen wat gemoedelijker aan toe. Zo herin-ner ik mij een telefoontje van een voorzitter van een middelgroot pensioenfonds, tevens presi-dent-directeur van zijn onderne-ming:

“Jansen, ik krijg een oproep van de Verzekeringskamer om naar Apeldoorn te komen. Het gaat over het pensioenfonds. Wat is er aan de hand?”

“Uw administrateur is weer eens veel te laat met het indienen van de staten. Nu moet u op het matje komen en krijgt u een donderpreek!”

“Maar daar heb ik helemaal geen tijd voor! Wat gebeurt er als ik niet ga? Word ik dan gevan-gen genomen?”

“Dan krijgt u een boete van maximaal 300 gulden.”“O, geef me dan even hun gironummer, dan maak

ik die 300 gulden meteen over!”“Nou, zo werkt dat niet.”Kortom : vandaag de dag is de toezichthouder

heel wat grimmiger!

Niet meteen betalenIk herinner me ook dat ik destijds geholpen heb met het oprichten van verschillende pensioenfondsen. Het verloop was steeds ongeveer als volgt. Het speelt in de zestiger jaren van de vorige eeuw. Ik krijg begin de-cember bezoek van een nieuwe klant. Hij zegt: “Ik ben directeur van een onderneming met een paar honderd man personeel. Mijn accountant verwijst me naar u.”

Ik zeg: “Ik vermoed dat ik weet waarom u komt. U maakt waarschijnlijk dit jaar een forse winst en u hebt nog geen pensioenregeling voor uw personeel.”

“Inderdaad, maar dat zal wel veel geld gaan kos-ten en dat heb ik niet liquide.”

“Als u mij een lijst geeft met de benodigde gege-vens van uw personeel, dan spreken we een pensioen-regeling af en ik reken uit wat dat gaat kosten.”

“Ja, maar nogmaals: ik kan dat niet meteen betalen!”

“Als ik de koopsom voor pensioenrechten over de achter-liggende jaren heb uitgerekend, is die waarschijnlijk groter dan uw grote winst. Als u die rechten toekent, kunt u de betaling over 25 jaar in de toekomst uitsme-ren, terwijl u voor de belasting het totale bedrag van de winst mag aftrekken. U betaalt dan geen belasting. Het is nu begin december. Voor de kerstdagen krijgt u van mij de cijfers. Als u op het voorstel ingaat, roept u

op oudejaarsdag het personeel bij elkaar en zegt alleen maar: ‘Jullie krijgen pensi-oen!! Hoeveel, dat horen jullie later’. Uw

secretaresse maakt een verslag dat u en twee aanwe-zigen ondertekenen. Dat gedateerde verslag dient als bewijs voor de fiscus. Van mij krijgt u ontwerpstatuten en een pensioenreglement van de Stichting Pensioen-fonds. Uit het personeel moeten twee bestuursleden worden gekozen. Namens de werkgever gaan u en uw boekhouder in dat bestuur zitten. We sturen alle stuk-ken naar het ministerie van Sociale Zaken. Door de goedkeuring van de staatssecretaris krijgt de Stichting Pensioenfonds rechtspersoonlijkheid. De Verzeke-ringskamer krijgt van mij een actuariële nota met een financieringsplan.”

Zo ging dat in grote lijnen. Op die manier heb ik de oprichting van verschillende pensioenfondsen begeleid. Als ik hoor van alle regels en voorschriften die tegenwoordig in de pensioenwereld gangbaar zijn, denk ik ‘Wat heb ik toch een mooie tijd meegemaakt!’ De jongere collega’s zijn niet te benijden! —

Dit is laatste column van actuaris Jan Jansen. De redactie bedankt Jan voor zijn terugblikken op zijn tijd als actuaris afgezet tegen de huidige ontwikkelingen. Een interessant kijkje in de keuken van vroeger.

2424

–

Dinsdagmorgen 14 juli ging er een schokgolf door pensioen-land. Toen maakte De Nederlandsche Bank (DNB) bekend de

rekenrente voor pensioenfondsen fors te verlagen. Een onaan-gename verrassing voor pensioenfondsen en een mokerslag

voor gepensioneerden. Indexatie van hun pensioen als compen-satie voor gestegen prijzen zit er voorlopig niet meer in.

Een mokerslag voor gepensioneerden

Column

Het besluit van DNB werd toegelicht in een uitgebreid persbericht. Daarin ston-den fraaie termen als realistischer reken-rente, evenwichtige belangenafweging en belang van pensioendeelnemers. Ook werd er een persconferentie aan gewijd. DNB-directeur Frank Elderson verscheen zelfs op tv om verdere uitleg te geven. Ongebruikelijke acties van een toezicht-houder die zich meestal in stilzwijgen hult over het eigen beleid. Nu was het ook wel nodig dat DNB uit z’n vesting aan het Fredriksplein in Amsterdam kwam. Het besluit overviel de pensioenfondsen. Zij zagen hun dekkingsgraad in één klap enorm dalen. Die dekkingsgraad geeft de verhouding weer tussen het vermogen van het pensioenfonds en de pensioenver-plichtingen.

Herziening UFRBij de berekening van deze pensioenverplichtingen moet een pensioenfonds uitgaan van het bedrag dat vandaag nodig is om op de pensioendatum van alle gepensioneerden het toegezegde pensioen te kunnen uitbetalen. De hoogte van de rente speelt daarin een belangrijke rol. Voor de verplichtingen in de eerst ko-mende 20 jaar kan het pensioenfonds uitgaan van de feitelijke rentetarieven op de kapitaalmarkt. Voor de verplichtingen op een termijn van 20 en 60 jaar wordt de rente kunstmatig vastgesteld, op basis van de zoge-noemde Ultimate Forward Rate-methode (UFR).

Tot nu toe was de UFR een vast percentage van 4,2%. Dit vaste percentage is nu losgelaten. Voortaan wordt de UFR maandelijks berekend op basis van lange termijnvoorspellingen in de voorgaande 120 maanden. In juli kwamen die uit op 3,3%. Dat heeft

forse gevolgen voor de pensioenver-plichtingen. Is de rente 4,2% dan moet een pensioenfonds nu 540 euro in kas hebben om over 15 jaar een pensioen van 1.000 euro te kunnen betalen van. Daalt de rente naar 3,3% dan is 615 euro nodig voor diezelfde verplichting.

Gevolgen voor koopkrachtDe daling van de rekenrente heeft dus

direct effect op de dekkingsgraad van een pensioenfonds. Deskundigen hebben be-rekend dat de dekkingsgraad bij fondsen met veel jonge deelnemers 5% tot 8% kan dalen. Bij fondsen met veel oudere deelnemers zal de daling beperkt blijven tot 2% á 3%.

Het betekent wel dat fondsen die net aan het herstellen waren van de financiële crisis, opnieuw in de problemen komen. Of dat tot nieuwe kortingen op de pensioenen gaat leiden, is nog niet bekend. Zeker is wel dat bij weinig fondsen nog ruim-te zal zijn voor indexatie. Aanpassing van de pensioe-nen aan de gestegen prijzen zit er voorlopig niet in. Geluk bij een ongeluk is dat de inflatie erg laag is.

Toch is het wrang dat gepensioneerden te maken krijgen met koopkrachtverlies, juist nu de centrale banken de rente op de kapitaalmarkt kunstmatig laag houden om de economie te stimuleren. De gepensio-neerden zijn dus de dupe. Wat dat betreft is het besluit van DNB een mokerslag voor gepensioneerden. —

HASKO VAN DALEN

Onafhankelijk

deskundige op het

gebied van pensioenen,

sociale zekerheid en

employee benefits.

25

Audrey's Delicasa–

Voor wie van lekker eten houdt, maar niet lang in de keuken kan of wil staan.

Kookrubriek

Limoncello aardbeien (fragole) met mozzarella

Met deze toch tot nu toe wel heerlijke zomer een echt zomerdessert (dolce) van verse aardbeien met citroenlikeur.

Ingrediënten voor 4 personen500 gr. aardbeien 1 el poedersuiker - plus nog wat voor garneringLimoncello (citroenlikeur)400 gr. buffelmozzarella 4 el olijfolie extra vergineverse takjes citroenmelisseevt. roze pepertjes

BereidingWas de aardbeien en laat ze uitlekken. Snijd van 100 gr aardbeien de kroontjes en prak deze ontkroonde aardbeien fijn. Meng de geprakte aardbeien met de poedersuiker en besprenkel ze met de Limoncello.

Halveer de overige aardbeien en marineer ze ca. 30 min. in de Limoncello (naar smaak). Snijd de mozzarella in dunne plakjes. Verdeel de mozzarella en het aardbeienmengsel om en om over vier glazen dessertschaaltjes.

Je kunt dit dessert op de dag zelf klaar maken en tot het moment van consumptie in de ijskast bewa-ren. Half uurtje van tevoren eruit halen. Ook nog een beetje poedersuiker erover doen.

Als garnering een takje citroenmelisse toevoegen en naar smaak wat roze pepertjes.

Het ultieme zomertoetje!

Buon AppetitoCiao Audrey

audrey.mp@hotmail.com (vragen altijd welkom)

25

26

Kruiswoordpuzzel

HORIZONTAAL 1. jong en pril; 7. gift aan een bede-laar; 12. griepje (verkoudheid); 13 gelijkmatig; 14. Europeaan; 15. kilowatt (afk.); 17. lichte herenoverjas; 19. flink; 21. boksterm (afk.); 22. beet; 24. Canarisch eiland; 27. tweewielig voertuig; 28. bloedvat; 30. Chinese vermicelli; 31. meisjesnaam; 32. staat (natie); 33. explosieven opruimingsdienst (afk.); 35. spotten-de gelaatsuitdrukking; 37. deel van gelaat; 38. dikke zoete kleverige stof; 41. object management group (afk.); 42. oorzaak (resultaat); 44. bouwvallig huis; 46. insectenlarve; 47. gelijkspel (Engels); 48. tekengerei; 49. vlinderlarve; 50. deel van een fornuis; 52. vergroot-glas; 54. iets door elkaar mengen; 56. gemeentelijk energiebedrijf (afk.); 58. schoft (klootzak); 61. Euro-peaan; 62. zangstem; 64. voorste zeil; 65. lading; 67. waterloop; 68. bejaard; 70. slim en sluw; 72. wilde ha-ver; 73. plaats in Friesland; 76. deel van hals; 77. extra large (afk.); 78. grote zanggroep; 79. reinigingsmiddel; 81. familielid; 82. tuimeling; 83. welpenleidster; 84. tijdperk; 86. onzin (wartaal); 87. gebraden ribstukje.

VERTICAAL 1. wolfachtig roofdier; 2. klein kind; 3. de schepper; 4. tweegevecht; 5. grappig; 6. Nederlandse omroepvereniging; 7. jongensnaam; 8. oud Italiaans betaalmiddel; 9. Fries voor moeder; 10. onderne-mingsraad (afk.); 11. niet nauwkeurig; 16. doorwaad-bare plaats; 18. moeder (kindertaal); 20. wandversie-ring; 21. vaatwerk; 23. boomvrucht; 25. nul (niets); 26. maatschappelijke positie; 27. smal sportvaartuigje; 29. vleesgerecht; 32. plaats in Engeland; 34. droog (kaal); 36. plaats in Noord-Holland; 37. klein paardje; 39. borstbeeld (romp); 40. Europees land; 42. gang van een paard; 43. schaakstuk; 45. zachte metaalsoort; 46. pasvorm; 51. reuzel; 53. telwoord; 54. ontspannen; 55. droogoven; 56. kleur van de regenboog; 57. peul-vrucht; 59. eikenhout van schors ontdoen; 60. buffet in een café; 62. plaats voor een café; 63. ransel (puk-kel); 66. slangvormige vis; 67. lager agrarisch onder-wijs (afk.); 69. rivier in Engeland; 71. rivier in Utrecht; 73. golfputje; 74. inval (plan); 75. luizenei; 78. ooghol-te; 80. voor (in samenstelling); 82. Verenigde Naties (afk.); 85. aluminium (scheik. afk.).

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27

28 29 30 31 32

33 34 35 36 37

38 39 40 41 42 43

44 45 46

47 48 49

50 51 52 53

54 55 56 57 58 59 60

61 62 63 64

65 66 67 68 69 70 71

72 73 74 75 76

77 78 79 80 81

82 83 84 85

86 87

2

16 36 11 73 55 14 69

87 50 9 60 30 13 62 17 84 1 83 29 20 86

Na het oplossen van de kruis-woordpuzzel zet u de letters, die hetzelfde getal hebben als die in de balk eronder, daarop over. De zin die u dan krijgt stuurt u vóór 16 september 2015 per e-mail naar pensioenbelangen @pensioenbelangen.nl of op een briefkaart naar NBP, Konin-ginnegracht 19, 2514 AB Den Haag. Onder de goede oplossin-gen worden weer 4 prijzen van 13 euro verloot.

De oplossing van de kruis-woordpuzzel in het mei/juni-nummer is:

Pensioenbelang is ons belang

De vier gelukkige winnaars zijn:R. de HaasB. van OschT. GeneraalR.W. de Vries

27

Cryptogram

Spelregels cryptogramSlechts één van de klinkers is genummerd, maar alle plaatsen waar die klinker staat hebben dat nummer. Sommige medeklin-kers hebben een nummer gekregen, bij-voorbeeld in opRoerkraaieR (cryptogram in nr. 1 van 2013) hebben de eerste en de laatste r het nummer 1 gekregen, maar de tweede r geen nummer. Als u in die puzzel in andere woorden een 1 ziet staan kunt u daar dus de r invullen.

Stuur uw oplossingen vóór 16 september 2015 per e-mail naar pensioenbelangen@pensioenbelangen.nl of op een briefkaart naar: NBP, Koninginnegracht 19, 2514 AB Den Haag. U kunt de oplossing van het kruiswoordraadsel in dezelfde e-mail of op dezelfde briefkaart inzenden. Voor goede oplossingen zijn per cryptopuzzel 4 prijzen van 13 euro beschikbaar.

A 1 2 7 5 3 9 5 4 5 5 6 7 5

11 5 10 10 6 9 2 9 3 11

11 7 4 9 3 5 6 2

1 3 7 9 5 11

12 5 3 5 3 5 6

1 8 12 5 3 7

1 6 6 5 2 7 5 5 10

11 8 3 5 6

B

C

D

E

F

G

H

A Plaats waar veel nonnen wonen (14)

B DNB-thermometer (13)

C Hierna kan het bederf toeslaan (10)

D Discriminerend betaalmiddel

E Inkomsten (kwijtraken) uit export (9 of 3+6)

F Ouderenbijdrage voor de schatkist (11)

G Driehoekige sombrero (10)

H Tijden van depressie (7)

Omschrijving

Oplossing van het mei/juninummer:A: ToezichthouderB: Brussels kooltjeC: ScheefwonenD: CombinatietangenE: VoortplantingF: TruffelhondG: GepensioneerdeH: Toetsingskader

De vier gelukkige winnaars zijn:J. van der HarstH.S. Jansen-WeissF.J. SchooldermanH. Buist-Smith

Pas verschenen

28

Jan Willem Smeets: IJsberen in de woestijn, paperback 304 pagina’s, ISBN 9789046818688, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, € 19,95

Gijs (promovendus taalweten-schappen) zoekt een lift naar Granada om onderzoek te doen voor haar proefschrift. Ze mag mee met universitair on-derzoeker Frank, die ieder jaar naar zijn beste vriend rijdt.

Deze heeft de hoge grote kunst opgegeven en schildert nu (in opdracht) commerciële doeken. Ondanks hun verschillende verledens en geloofsopvattingen bloeit er een interessante relatie op. Frank komt uit een gezin met een alcoholische moeder en een Cobra-kun-stenaar als vader. Bij Gijs stond haar opvoeding in het teken van de bijbel. Ze zitten dagen met elkaar in de auto en hebben veel met elkaar te bespreken. Zullen ze elkaar ooit nog zien als Frank Gijs afzet? (yp)

Petra Possel: De troost van eten, ge-bonden 125 pagina’s, ISBN 9789057597190, Uitgeverij Podium, € 17,50

De schrijfster presenteert het culturele radioprogramma Kunststof en ook het kook- en eetprogramma Mangiare!. Ze schrijft een restaurantrubriek voor de Amsterdam-bijlage

van het NRC. Nu is er een boek van haar verschenen, waarin ze ons verhalen voorschotelt, waarin zij haar etende en drinkende leven beschrijft. Over mislukte garnalenkroketten, eten bij haar oma, troosteten, haar irritatie over de moderne voedselbeweging en hoe ze zichzelf altijd slank denkt. Verhalen met ingrediënten als verlies, liefde en troost worden smakelijk door haar verteld. En het is daarom dat dit boek ook zo aanspreekt. De Troost Van Eten is een prachtig boekje , waarin de liefde voor eten centraal staat. (mw)

Henry David Thoreau: Walden & De plicht tot bur-gerlijke ongehoorzaamheid, gebonden 416 pagina’s, ISBN 9789085426172, Uitgeverij De Bezige Bij, € 24,99

Eindelijk een nieuwe vertaling van Walden, een boek waarmee vooroorlogse generaties direct of indirect zijn grootgebracht. Indirect, omdat Frederik van Ee-dens ‘Kleine Johannes’ zonder Walden er heel anders had uitgezien en misschien nooit was geschreven. De uitstekende vertaling van Anton Haakman leest prettig. In tegenstelling tot Van Eeden, die uit sociale belangstelling ‘wereld’hervormer wilde zijn en in Bus-sum de kolonie Walden stichtte, was Thoreau vooral een ‘einzelgänger’. Walden beschrijft zijn bijna twee jaar durende eenzame verblijf in een zelf gebouwde blokhut aan de oever van het meertje Walden Pond in Massachusetts. En bij dit zeer leerzame boek krijgt u ook nog een essay dat de burger oproept tot onge-hoorzaamheid aan het gezag. In deze tijd waarin het ik-denken ter discussie staat vrijwel onmisbaar voor iedereen die naar een betere wereld streeft. (jv)

Marlijn van der Hoeven en Marije Weijers: De leukste museumcafés van Nederland, gebonden 240 pagina’s, ISBN 9789082384604, De Plaatsmakers, € 19,95

Wie graag musea bezoekt en daarbij ook nog graag een hapje wil eten, heeft tegenwoordig een mooie lei-draad aan het toegankelijke boekje ‘De leukste muse-umcafés van Nederland’. Daarin staan per provincie de meest bijzondere museumcafés keurig gerangschikt.Het gaat om museumcafés op unieke plekken, met een bijzondere lunchkaart, spannende kunst of een prachtig uitzicht. Er zitten ook kortingscoupons bij.

Meer informatie is te krijgen via de website www.hetmuseumcafe.nl of via telefoonnummer 06 41918165. Vooral voor mensen die wat meer tijd hebben, is het een waardevolle aanwinst. Kortom: een verrassend leuk boek over museumcafés. (js)

29

Belastingen

AUTEUR:

MAARTEN MAAS

Maarten Maas (1946), actuaris AG is voorzitter van de commissie Koopkracht en Inkomen van de NVOG. Hij is werkzaam geweest bij diverse verzekeraars (levens-, pensioen- en arbeids- ongeschiktheids- verzekeringen), maar vooral bij Centraal Beheer Achmea.

Staatssecretaris Wiebes heeft namens het kabinet twee brieven (19-6-2015 en 24-6-2015) over het Belastingplan 2016 naar de Tweede Kamer gestuurd. In zijn 1e brief staat dat de koopkracht van gepen-sioneerden (en uitkeringsgerechtigden) “stabiel blijft in 2016”. “Stabiel”: dat klinkt heel betrouwbaar, maar er wordt natuur-lijk bedoeld: de koopkracht was negatief en blijft negatief.

Versluierend taalgebruikIn de 2e brief van Wiebes met als kop “koopkracht en werkgelegenheidsef-fecten“ worden de inkomenseffecten geschetst van de plannen om de loon- en inkomstenbelasting te verlagen zonder in te gaan op de koopkracht. Zo gaat het net-toinkomen van werkenden er gemiddeld zo’n 2% à 4% op vooruit, maar gepen-sioneerden en uitkeringsgerechtigden blijven grotendeels op de nullijn staan.

En dan is er nog géén rekening gehouden met enkele voor het jaar 2016 geldende, inmiddels genomen fiscale besluiten, die voor ouderen nadelig zijn: het afschaffen van de ouderentoeslag in box-3 (spaargeld en dergelijke), de ver-laging van de ouderenkorting met circa € 80 en de voorgenomen verhoging van de inkomensafhankelijke zorgpremie voor AOW-gerechtigden met per saldo 0,75%punt.

N.B. Afschaffing van de ouderentoeslag heeft diverse neveneffecten. Zo zullen ouderen met huurtoeslag (dus laag inkomen) met spaargeld (voor zover meer dan circa € 21.300 per persoon) hun huurtoeslag kwijt raken!

Stemmingen in de Tweede Kamer Op 1 juli zijn moties van de oppositie over het Belastingplan 2016 in de Tweede Kamer in stemming gebracht. Alleen de motie om de voorgestelde btw-verhoging niet door te laten gaan is aangenomen, maar alle moties met betrekking tot oude-ren zijn verworpen. VVD, PvdA, D66, CU, SGP en GroenLinks willen geen eerlijker verdeling van de “€ 5 miljard lastenver-lichting”.

Gebrek aan transparantie Erg teleurstellend is dat in de brieven van het kabinet geen informatie over de uit-gangspunten staat. Meer transparantie is nodig voor een goede oordeelsvorming.

Prinsjesdag en Nibud rapport Pas met Prinsjesdag zal duidelijk worden welke maatregelen ons kabinet voor 2016 uiteindelijk zal voorstellen. De NVOG zal ook dit jaar samen met enkele andere ouderenbonden het Nibud vragen om de gevolgen voor de koopkracht van allerlei groepen van ouderen duidelijk in kaart te brengen.

Onderzoeksrapport vanuit de ANBO De ANBO heeft op 24 juni een weten-schappelijk onderzoek gepubliceerd naar de koopkrachtontwikkeling van huis-houdens van ouderen en werkenden over de periode 2009-2013. De belangrijkste conclusie: de toename van de koopkracht voor ouderen bleef duidelijk achter bij die van de werkenden. (Zie ook pag. 14; red.) —

–

Door de maatregelen in het belastingplan 2016 zullen AOW-gerechtig-den in 2016 geconfronteerd worden met negatieve inkomenseffecten en vanwege de inflatie met nog negatievere koopkrachteffecten. Voor een groot aantal gepensioneerden zal het aanvullend pensioen niet

geïndexeerd kunnen worden, met name vanwege de nieuwe, strengere regels voor pensioenfondsen.

Koopkracht gepensioneerden daalt verder in 2016

30

Uit de media‘GEEF AOW’ERS 10 EURO PER MAAND EXTRA’

Minister Asscher moet gepensioneerden 10 euro per maand bovenop de AOW geven. Dat is een van de manieren om het jarenlange koop-krachtverlies van ouderen te repareren.

Dat staat in een brandbrief van ouderen-bond ANBO aan de minister van Sociale Zaken. ,,Ouderen zijn er ten opzichte van werkenden al erg veel op achteruitgegaan. Dat dit volgend jaar opnieuw gebeurt, gaat echt te ver,’’ zegt Frank van der Aa van de ANBO (….)

Daarnaast vraagt de belangenvereniging minister Asscher de geplande verlaging van de ouderenkorting en afschaffing van de ouderen-toeslag per 1 januari terug te draaien of op z’n minst te verzachten. Ook moet hij de zogehe-ten Bosbelasting voor ouderen met een hoger inkomen afschaffen en ouderen met een laag inkomen tegemoetkomen in de zorgkosten.(Algemeen Dagblad)

‘VERBETER KOOPKRACHT SENIOREN’

Langzaam maar zeker dringt ook in de coalitie door dat ouderen er komend jaar wel erg bekaaid vanaf dreigen te komen. Na CDA, SP en 50Plus wordt nu tevens door de PvdA geëist dat het kabinet de koopkracht van senioren gaat verbeteren.

De jongste cijfers van het Centraal Planbu-reau (CPB) zijn juichend over de economische groei van volgend jaar. Die wordt berekend op 2,4 procent, veel hoger dan twee maanden

geleden nog werd aangenomen. Maar waar wer-kend Nederland er fors op vooruitgaat, leveren gepensioneerden volgend jaar gemiddeld 1,1 procent in.

„Niet evenwichtig”, vindt PvdA-Kamerlid Nijboer. Hij eist dat het kabinet gaat kijken hoe de schade voor ouderen beperkt kan worden. Dat kan bijvoorbeeld door via toeslagen en de belastingen geld richting senioren te schuiven.(Telegraaf)

‘REPARATIE KOOPKRACHTVERLIES OUDEREN NIET GEGARANDEERD’

Premier Mark Rutte wil het dreigende koopkrachtverlies voor ouderen repareren, maar wil er geen beloftes over doen. ‘’We gaan zo goed mogelijk de minnen wegpoetsen, maar

of dat lukt, daarover kan ik geen garanties ge-ven’’, zei Rutte vrijdag na de wekelijkse minis-terraad.(nu.nl)

WOEDE OVER DALING KOOPKRACHT OUDERE

De PVV reageert heftig verontwaardigd op het nieuws dat de koopkracht van gepensio-neerden sinds de crisis sterk is afgenomen. Die partij eist actie van het kabinet. Ook op so

ciale media en op de website van De Te-legraaf ontploft de verontwaardiging en niet alleen onder ouderen. (…)

Het maakt PVV-voorman Wilders ziedend. Hij noemt het „een ongehoorde schande” en samen met twee andere fractiegenoten heeft de Limburgse politicus Kamervragen gesteld aan

de staatssecretarissen Klijnsma (Sociale Zaken) en Van Rijn (Volksgezondheid).

„Waarom haat u onze ouderen?” vragen de PVV’ers aan de bewindslieden. „Bent u bereid deze schandvlek uit te wissen door de grenzen te sluiten en onze ouderen een menswaardig bestaan te geven of interesseert het trieste lot van onze ouderen u echt geen zier?” willen Wilders en collega’s De Graaf en Agema ook van het kabinet weten.(Telegraaf)

Actualiteiten

31

“We hebben keihard gewerkt en nu veegt men

de vloer met ons aan.

”

Veel reacties betreffen het steeds moei-lijker worden voor pensioenfondsen om te indexeren. De regels waren al zo streng, maar per 1 januari zijn ze nog veel strenger geworden. Inmiddels heeft De Nederlandsche Bank besloten de reken-rente verder te verlagen waardoor pensi-oenfondsen nog weer moeilijker kunnen indexeren. En dan moet het hele stelsel ook nog op de schop omdat de doorsnee-premie niet rechtvaardig zou zijn voor jongeren en omdat iedereen zijn eigen pensioenpotje wil hebben.

Waar is de solidariteit?De heer Brouwer uit Arnhem vraagt zich af waarom staatssecretaris Klijnsma toch weer telkens aan onze pensioenregeling wil knutselen. En Wim Boeije uit Den Haag gooit daar nog een schepje bovenop door te verwijzen naar de ervaringen in de Haagse gemeenteraad met mevrouw Klijnsma. Hij voelt zich, met vele anderen, bestolen.

Overheid blijft miskleunenJan Hollaar, oud-docent Duits uit Abben-broek, windt zich enorm op over het falen van de overheid bij de Fyra, de ICT-projec-ten, de Betuwelijn en de Hogesnelheids-lijn. “Wie zei ook al weer Geen Cent Naar

De Grieken?” schrijft hij. Om die miskleu-nen te betalen moet de btw omhoog en de accijnzen. En aan de inkomstenkant knijpen de nieuwe regels van de Pensi-oenwet (wie is hier eigenlijk mee akkoord gegaan?) de uitkeringen af. Op welke partij moet je nog stemmen?”

Bezorgdheid alomDe heer Tirion stuurt ons ook een reactie. Hij stelt een groot aantal vragen. Over de verschillen in rekenrente tussen premies en verplichtingen. Over het pensioen van onze kinderen, waarvan men beweert dat het veel lager is dan die van de huidige gepensioneerden, terwijl dat niet waar is. Over de vraag waarvoor de voorzieningen van een pensioenfonds zijn. Over schom-melingen in de dekkingsgraad en wie er voor de nieuwe regels van het financiële toetsingskader hebben gestemd.

Al deze reacties tonen aan dat onze achterban buitengewoon bezorgd en zelfs verontrust is over alles wat er met pen-sioenen gebeurt. We zullen daaraan in de komende nummers aandacht blijven besteden. Ook in dit nummer vindt u veel informatie over de ontwikkelingen. —

–

In het laatste nummer stonden verschillende artikelen over ons pensioenstelsel en de wijzigingen die daarin recent werden aangebracht en de voorstellen voor verdere aanpassingen. Daar

kwamen veel en heftige reacties op.

Lezers reageren heftig op indexatiedrempels

AUTEUR:

ROB DE BROUWER

Lezers schrijven

32

–

Zelden zoveel reacties ontvangen op een artikel als op het stuk van Pierre Thijssen over hoe gepensioneerden tegen

hun toekomst aan kijken. Teveel om allemaal te publiceren in ieder geval. Daarom volgt hier een samenvatting.

Artikel over toekomst ouderen maakt veel los

Ongenuanceerde (borrel)praatChris Sjerp uit Hilversum begint in zijn uitgebreide brief met een aardig state-ment. “Wellicht zullen veel mensen in het door Pierre Thijssen geschetste beeld een nogal negatieve visie hebben op onze overheid, onze politici, onze minister-pre-sident en op de Zuid-Europese landen met Griekenland voorop, maar dat is meren-deels ongenuanceerde (borrel)praat.” Toch heeft ook Sjerp kritiek. Hij vindt dat de bedrijfspensioenen moeten wor-den verhoogd als de AOW onbetaalbaar wordt. “En sinds Zwarte Zwanen (…) we-ten we nu dat dit zonder meer mogelijk is bij rendementen van 12% en meer. Hoezo heeft De Nederlandsche Bank (DNB) het noodzakelijk gevonden om de theoreti-sche rekenrente nog verder te verlagen?” Die laatste move van DNB heeft overigens veel meer (verontwaardigde) reacties opgeleverd.

Wat de pensioensituatie van toekom-stige ouderen betreft blijft het volgens Sjerp natuurlijk ook koffiedik kijken. Lan-ger doorwerken volgens Jetta Klijnsma waardoor de premie voor jongeren om-laag kan en er voldoende opbouw plaats-vindt, is volgens hem een utopie. “Wie garandeert dat onze ouderen werkelijk tot hun zeventigste blijven doorwerken, ter-

wijl ze nu reeds geconfronteerd worden met werkeloosheid en zeer waarschijnlijk geen volledig pensioen kunnen opbou-wen?”

Genieten van het pensioen zolang het nog kan

Ook over de zorg heeft Sjerp zijn beden-kingen. “Voor de allerzwakste ouderen die van thuiszorg of intramurale zorg afhankelijk zijn, is de situatie nu al heel schrijnend. Wie nog niet dement is, maar wel aan ernstig geheugenverlies lijdt en daarnaast ook fysiek van hulp afhankelijk is, wordt aan de goden overgeleverd als er geen kind of mantelzorger dagelijks over de vloer komt. De thuiszorg en zelfs de zorg in zorgappartementen is absoluut ontoereikend.”

Vervolgens heeft Sjerp een hele ris van voorbeelden van zaken waarin er van alles misgaat. Zo geschreven dat je het idee krijgt dat Sjerp het allemaal zelf heeft meegemaakt. Hij doet dit buitengewoon beeldend. Hij eindigt de brief met: “Hoezo verhoogd valrisico of zorg-op-maat en To-tal-Care? Kortom, na vele jaren mantelzor-ger spelen zou ik zelf dankbaar zijn voor een genadeschot of een Drionpil als ik het moment daarvoor gekomen acht. Maarrrr ..... , voorlopig blijf ik nog even genieten

AUTEUR:

ROELOF JAN MULDER

Lezers schrijven

33

“Deze overheid denkt in geld,

niet in mensen!

”

van mijn pensioen zolang het nog kan.” (Gelukkig! R.J.M.)

Politiek Den Haag knaagt aan de wortels van onze pensioenrechten

Cora Soetens zet net als Pierre Thijssen vraagtekens bij de veronderstelling dat de huidige babyboomers oud worden. “Vol-gens mij is dat een fabeltje dat politiek Den Haag misbruikt om aan de wortels van onze pensioenrechten te kunnen knagen. Onze huidige rusteloze manier van leven draagt niet bij aan een gezon-de levensstijl en dan nog langer moeten doorwerken, soms onder stressvolle omstandigheden! De resultaten moeten nog zichtbaar worden, maar het lijkt mij een prima recept voor een oude dag vol medische narigheid dan wel voortijdig overlijden.” Hoewel Soetens niet wil over-komen als een zwartkijker ‘van nature ben ik optimistisch van aard’ heeft ze toch ernstige bedenkingen bij de argumenten die de politiek, pensioenfondsen en verze-keraars gebruiken om aan hun wettelijke verplichtingen te ontkomen.

Maaike van Wijgerden denkt ook dat we niet allemaal veel ouder worden. En dan vooral vanwege het “zienderogen onwerk-zaam worden van antibiotica waardoor veel sterfgevallen t.g.v. infectieziekten zullen gaan voorkomen”. En wat betreft de veronderstelde lagere woonlasten vanwege een afgeloste hypotheek: “Ik kan uit eigen ervaring vertellen dat de lasten slechts weinig lager zijn. Ze ver-schuiven namelijk naar groot onderhoud. Vermoedelijk overkomt dit velen die reeds enkele decennia in hetzelfde huis hebben gewoond. En verder ben ik, zoals velen, weinig te spreken (ik probeer het netjes te verwoorden) over het feit dat ons gedurende tientallen jaren een waarde-vast pensioen is voorgespiegeld, terwijl de huidige werkelijkheid is dat er reeds jarenlang niet is geïndexeerd en velen onzer het ook niet zullen beleven dat dit ooit wel gebeurt.” Ze eindigt haar brief met “en dank voor het vele goede werk in het belang van ons ouderen.” Een aardig compliment in dank afgenomen!

Deze overheid denkt in geld niet in mensen

Sommige leden maken van de gelegen-heid gebruik om in een uitgebreide brief hun hele levensgeschiedenis neer te leggen. Waarna de teleurstelling van een klein pensioen en geen indexatie volgt. Iemand schrijft over Jetta Klijnsma: “Dat ze praat over pensioenen voor de jeugd, hoe dat moet over 20 of 30 jaar. Niemand kan zover vooruit kijken, ook zij niet. Zoals het er nu uitziet, krijgt de gepensio-neerde er tot 2020 niets meer bij dankzij mevrouw Klijnsma. Fijn! Bedankt!” en even verderop: “Deze overheid denkt in geld, niet in mensen!”

Solidariteit is verdwenenOok Tiny Nanninga schetst een beeld van een persoonlijke situatie. “Een koophuis hebben we nooit gehad, wel een sociale huurwoning ons hele leven lang. We heb-ben geen auto en kunnen ook geen auto rijden. Mijn man heeft het tot de functie van Bolhoed gebracht bij de voormalige PTT en ik heb wat geschnabbeld waar ik een pensioen van € 100 per maand aan heb over gehouden. Het pensioen van mijn man is lager dan de AOW. Daar moe-ten we het mee doen, maar we waren wel solidair. We betaalden mee aan bevallin-gen, de tandarts van jongeren en ook als men zijn lichaam liet verbouwen of allerlei behandelingen onderging als men geen kinderen kon krijgen. Van die solidariteit is niets meer over. De jongeren piepen dat ze bang zijn dat de ouderen alles opmaken en er voor hen niets meer overblijft. Daar kan ik me reuze kwaad over maken. We lopen al negen jaar de indexering mis, ons inkomen is een stukje elastiek waar de rek allang uit is, terwijl het levensonderhoud met sprongen omhoog gaat. (….) Diverse regeringen hebben al uit de pensioenpot van het ABP gejat om de gaten in hun eigen potje te dichten en nu heeft men de premie weer verlaagd. Dat komt de dekkingsgraad niet ten goede en ouderen en jongeren ook niet. (…). Regeringen zijn kampioen in het afbreken van de pen-sioenkas, banen, mensen tot hun 70ste laten werken en zo de jongeren hun banen ontnemen terwijl het bedrijfsleven niet

Lezers schrijven

34

de vergrijzing neemt alleen maar toe en als de leeftijd steeds meer toeneemt met vele ongemakken, mag de wens van de oudere om er een eind aan te maken best wel vervuld worden. Ook in mijn directe omgeving ken ik een aantal mensen die het leven meer dan beu zijn en naar het einde verlangen. Zij zitten zeker niet te wachten op nodeloos lijden en willen een ander niet tot last zijn.”

Ook anderen hebben opmerkingen in deze richting gemaakt. Ik zou daarop het volgende willen zeggen. “De euthana-sie wetgeving is destijds op zeer zorgvul-dige wijze tot stand gekomen. Euthanasie kan in Nederland slechts plaatsvinden als aan een aantal criteria is voldaan. Die cri-teria zijn in de wet vast gelegd. Dat is niet voor niets. Voorkomen moet worden dat er een situatie gaat ontstaan die de Ame-rikanen de ‘slippery slope’ noemen. Dat gevaar ligt steeds op de loer. Dat euthana-sie niet altijd wordt uitgevoerd, ondanks het feit dat aan de criteria is voldaan, ligt voor een belangrijk deel aan het feit dat artsen het buitengewoon moeilijk vinden aan een verzoek tot levensbeëindiging te voldoen. Zij zijn er immers voor opgeleid om levens te behouden en niet om ze te beëindigen. Hoe het ook zij, aan de vraag om euthanasie uit kostenoverwegingen mag in mijn visie nooit en te nimmer worden voldaan.” —

op ouderen zit te wachten.(…) Nee, we hebben keihard gewerkt en nu veegt men de vloer met ons aan.”

Maar er klinken ook andere geluiden. Zo schrijft Martin Hornis een uitgebreide brief waarin de tevredenheid met zijn hui-dige situatie voorop staat. “Mijn vrouw en ik hebben beiden een pensioen waarvan het totaal duidelijk hoger is dan de totale AOW.”(…) “We genieten van onze vrijheid en vooral van onze rust. We doen dat elke sabbat, waarin we overigens veelal één keer per maand beiden een keer voorgaan in de eredienst. Zelf vraag ik me af en toe af hoe ik vroeger tijd heb gehad om te werken.” Onder het kopje ‘Zo denken gepensioneerden’ schrijft hij o.a.: “De toe-komst is voor ons geen probleem. Er komt een nieuwe hemel en een nieuwe aarde waarin gerechtigheid een alles bepalende factor is.”

Euthanasie uit kosten-overwegingen? Nooit en te nimmer!

Tot slot aandacht voor een heikel punt dat meerdere lezers aanroerden, namelijk het probleem van de levensbeëindiging. Een lezer schrijft na zijn bezorgdheid te hebben geuit over het thema mantelzorg: “Het zou goed zijn om, niet alleen in dit kader, maar ook voor de steeds hoger wordende leeftijd van ouderen, de eutha-nasie wetgeving te verruimen. Immers de kosten zijn niet meer te handhaven,

Lezers schrijven

“We hebben keihard gewerkt en nu veegt men

de vloer met ons aan.

”

35

Verenigingsnieuws

Cees Michielse, Jan van Pijkeren, Peter Patijn en Jaap Dijkstra zijn met ingang van 22 april tot het bestuur van de Belangen-vereniging Pensioengerechtigden Pen-sioenfonds Zorg en Welzijn (BPP) toege-treden. Op die dag vond nl. de algemene ledenvergadering (ALV) plaats waar ze met algemene stemmen werden gekozen. Natuurlijk met algemene stemmen, want nadat ze zich allemaal zonder uitzonde-ring met een korte, interessante toespraak aan de vergadering hadden voorgesteld, werd wel duidelijk dat het bestuur kan bogen op een waardevolle versterking voor de toekomst.

Beleggen op een sociaal verantwoorde manier

Wat bracht de vier nieuwe bestuurders ertoe om te opteren voor een bestuurs-functie en waarom zijn ze lid van de BPP? Cees Michielse bijt het spits af. Hij is in oktober twee jaar lid, is ook pas 66 en dus de jongste van het gezelschap. Met een ruim veertig jarige staat van dienst als be-stuurder van meerdere pensioenfondsen, waaronder de laatste dertien jaar bij het ABP, heeft hij wel enige ervaring op het gebied van pensioenfondsen opgedaan. En dat is een understatement.

“De laatste jaren heb ik me wel eens zorgen gemaakt over het beleid van PFZW, het fonds waar mijn pensioen is onder-gebracht. Ik vind dat ze met de beleggin-gen eerder te weinig risico namen dan teveel. Daarnaast zouden ze ook op een andere wijze moeten omgaan met het

zogenaamde ESG-beleid. Dat staat voor Environment, Social en Governance, kortom beleggen op een sociaal verant-woorde manier. Wat mij betreft heeft PFZW te eenzijdig bepaalde beleggingen uitgesloten en te weinig moed gehad om te investeren in bedrijven of sectoren waar verbeteringen nodig en mogelijk zijn. Daarnaast ligt bij PFZW het accent wel erg eenzijdig op kostenbeheersing.”.

Maar dan bijvoorbeeld het beleggen via ‘private equity’- fondsen, fondsen die beleggen in niet-beursgenoteerde bedrijven. Deze fondsen worden ook wel durfkapitalisten genoemd. Hoge risico’s, maar ook potentieel hoge rendementen. De vraag is, waar gaat dat geld naar toe en gaat het fonds er wel op een verantwoor-de manier mee om? Denk aan de affaire Alpinvest van een paar jaar geleden. Hoge winsten en dus ook hoge bonussen. Is dat nog uit te leggen aan gepensioneerden en premiebetalers?

Michielse: “Je moet daar kritisch naar kijken. Governance moet hoog in het vaandel van pensioenfondsen staan. Maar zolang het nettorendement na aftrek van de kosten goed is, lijkt er geen reden te zijn afstand te nemen van zo’n beleggingscategorie, ook al valt er wat uit te leggen. Daarnaast ben ik toe getreden tot het bestuur omdat ik actief wil blijven in de stelseldiscussie. Het is voor iedereen van belang dat ons kabinet ook voor de toekomst een goed en duurzaam pensi-oenstelsel overeenkomt.”

–

Ze zitten al klaar als ik binnen kom, de vier nieuwe be-stuursleden. We hebben een half uur om met elkaar en met u als lezer van Ons Pensioen kennis te maken. Want daar-na is er de bestuursvergadering. Efficiënte afspraak dus.

Nieuwe bestuursleden gáán er voor

AUTEUR:

ROELOF JAN MULDER

36

Verenigingsnieuws

zijn langdurige lidmaatschap van de commissie arbeidszaken van de Neder-landse Vereniging van Ziekenhuizen en zijn lidmaatschap van de AbvaKabo. Bestuurlijke ervaring heeft hij opgedaan als lid van de PGGM-raad en als directeur van een paar ziekenhuizen. Ook heeft hij nog een tijdje in de politiek gezeten als regionaal bestuurder van de PvdA in de regio Rijnmond. Waarom hij is toegetre-den tot het bestuur van de BPP? Patijn: “Vooral vanwege mijn belangstelling voor sociaal-economische vraagstukken en dan meer speciaal verdelingsvraagstuk-ken en pensioenen. Ik vind het belangrijk om ook voor gepensioneerden op een goede en effectieve manier de belangen te behartigen. Ik ben van mening dat de BPP dat goed doet en daar wil ik graag mijn steentje aan bijdragen. Al was het alleen maar om te voorkomen dat ons kabinet de dingen in de pensioensector in de toe-komst niet goed regelt”.

Tot slot stelt Jan van Pijkeren zich voor. Van Pijkeren heeft in het bestuur van de BPP zitting genomen namens de Bond van Nederlandse Predikanten. Zijn maatschappelijke betrokkenheid ligt

Jaap Dijkstra is het daar helemaal mee eens. “Pensioenfondsen zouden zich moeten realiseren dat ze ook andere (maatschappelijke) verantwoordelijkhe-den hebben”, zegt hij. Zijn maatschap-pelijke betrokkenheid blijkt vooral uit zijn jarenlange activiteiten binnen het Hivos, het Humanistisch Instituut Voor OntwikkelingsSamenwerking. Dijkstra is anderhalf jaar lid van de BPP en reageerde bij de vorige ALV positief op de oproep voor nieuwe bestuursleden . Hij vindt het belangrijk om sociaal maatschappelijk actief te zijn en te blijven, ook na zijn pen-sionering. Zo heeft hij zijn focus na zijn internationale carrière op de Nederlandse samenleving gericht en is penningmees-ter geworden van de vereniging Huma-nitas. Niet onlogisch dat hem gevraagd is het penningmeesterschap van Gerard Veenstra over te nemen.

Belangen van gepensioneerden goed en effectief behartigen

Peter Patijn is al 10 jaar aangesloten bij de PGGM. Hij is van alle markten zo ongeveer thuis. Zijn maatschappelijke betrokkenheid blijkt onder andere uit

“Pensioenfondsen zouden zich

moeten realiseren dat ze ook andere verantwoordelijk-

heden hebben.

”

Op de foto v.l.n.r. Cees Michielse, Jaap Dijkstra, Jan van Pijkeren en Peter Patijn.

Verenigingsnieuws

voor de hand. Niet alleen washij 38 jaar predikant, eerst voor de gereformeerde kerken in Nederland en sinds de vereni-ging in 2004 voor de Protestantse kerk, maar hij was ook adviseur en later lid van de Generale Synode van de Protestantse kerk, het hoogste orgaan in protestants Nederland. Ook hij heeft veel bestuurlijke ervaring opgedaan dus. ”Maar ik heb niet zoveel verstand van pensioenen. Predi-kanten hebben vaak nauwelijks verstand van geld, laat staan van pensioenen” al-dus Van Pijkeren. “Daarom is het goed als er iemand namens de bond zitting neemt in het bestuur van een belangenvereni-ging als de BPP. Predikanten zijn eigenlijk pseudo ondernemers. Een soort zzp’ers. Er wordt geen loonbelasting ingehouden en ze vallen niet onder de sociale wetge-ving. Het is nogal een aparte categorie daarom zijn we ook blij met de aanslui-ting bij de BPP.”

Kwaliteit bestuurders essentieel voor het behalen van resultaten

Ja en toen was de tijd zo’n beetje om. Nog een laatste onderwerp: wat moet

Langer Zelfstandig Thuis Wonen?

Hoogste kwaliteit en waar voor uw geld

Levertijd vanaf 1 week

www.stannah.nl

#

Voor vrijblijvende informatie vul de coupon in en stuur deze in een envelop naar

Stannah Trapliften B.V., Antwoordnummer 17006, 2170 VB Sassenheim

(Dhr/Mevr)

Adres: PC:

Plaats: Telefoon:

E-mail: 5128

Gratis Advies voor een Traplift!

“Gezien op TV”

BEL GRATIS

0800-5066

vraag naar toestel 5128

Pensioenbelangen coupon lady 5128 Veilige en Praktische Trapliften no bleed_Layout 1 29/06/2015 07:50 Page 1

de BPP doen om meer leden te krijgen? Is de macht van het getal bepalend voor het succes van belangenbehartiging? Daar lopen de meningen over uiteen. Michielse, de nieuwe secretaris van het bestuur, is daar duidelijk over. “Natuurlijk is het goed als je namens een grote groep spreekt. Maar de kwaliteit van je bestuur-ders en dus van je inbreng in het overleg is net zo belangrijk. En naamsbekend-heid! Mensen moeten weten wat je doet en wat voor resultaten je boekt. Men wil best lid worden van een club die iets be-reikt. Daarom is het ook zo belangrijk dat onze vereniging, waar zoveel potentieel in zit, zich manifesteert in politiek Den Haag en bij de ambtelijke top. Zorg bijvoorbeeld dat Ons Pensioen overal op tafel ligt.”

Allemaal zijn ze het er ten slotte over eens dat het belangrijk is om de BPP ‘in de lucht te houden’ zoals ze het zelf uit drukken. En daar gaan ze enthousiast hun best voor doen. —

BEL GRATIS: 0800 - 0239988

WWW.WAAIJENBERG.COM

CARPO 4 LTD4 wiel

17 km/h

Veenendaal - Amsterdam

Den Haag

GOEDKOOPSTE VAN NEDERLAND

MET SERVICE AAN HUIS

“Ik wil voorkomen dat ons kabinet de dingen in de

pensioensector in de toekomst

niet goed regelt.

”

Ja, stuur mij een brochure Naam ______________________________________

Adres ______________________________________

Postcode ____________________________________

Plaats ______________________________________

Telefoon ____________________________________

Stuur gratis naar: Antw.nr. 1071, 9200 VB Drachten

✁

Tot €650,-voordeel op een

Van Raamfiets!

Pensioenbelangen_mnd9

______________________________________

______________________________________

Lage instap

Extra comfor-tabele vering

Ergonomische zithouding

Veilig op- en afstappen door de parkeerrem

8 versnellingen

Trap-onder-steuningmet starthulp mogelijk Nooit meer

lekke banden!

Onze adviseurs komen graag bij u langs voor een proefrit!

Gratis brochure?Bel gerust 088 - 848 00 00

Veilig en comfortabel blijven fietsen!Met de fiets er op uit gaan en genieten van de omgeving wordt een stuk plezieriger wanneer u comfortabel en zorgeloos fietst.De fietsen van Van Raam zijn van Nederlands fabrikaat en worden op maat gemaakt voor een optimaal gebruikscomfort. Neem nu de Easy Rider: een comfortabele en sportieve driewielfiets die dankzij het unieke frame zorgt voor een lage instap en een stabiele houding. De Easy Rider is het alternatief voor de gewone driewielfiets waarop u wel makkelijk fietst. Door de voorwaartse trapbeweging en vering in het frame kunt u comfortabel uw kilometers fietsen. Wilt u de eerste meters makkelijk wegrijden? Dan is de Silent trapondersteuning met starthulp een prima oplossing. Zo rijdt u de eerste tien meter zonder te trappen. Wel zo comfortabel!Als exclusief Van Raam dealer beschikken wij over een ruime collectie fietsen die u vrijblijvend kunt uitproberen bij u thuis of bij onze showrooms.

Bezoek een showroom bij u in de buurt. Kijk op www.vitalis.nl/showroomsDeze acties zijn geldig t/m 30 september 2015. Uw voordeel wordt berekend op basis van de aanschafwaarde van de fiets. Deze korting kan oplopen tot 10% van de aanschafwaarde.

Exclusief bij Vitalis: Nooit meer een lekke band rijden!De unieke SLP-24X anti-lek behandeling zorgt dat u met een lekker gevoel kunt blijven rijden met uw scootmobiel, fiets of rolstoel. Een gaatje dat ontstaat wordt van binnenuit direct opgevuld. Zo kunt u lekker blijven rijden, wel zo prettig.

Alleen nog in september!Bij aanschaf van een nieuwe fiets of scootmobiel ontvangt u in september deze unieke anti-lek behandeling t.w.v. €100,- geheel gratis. Vraag onze adviseur naar de mogelijkheden.

Over VitalisVitalis biedt een breed assortiment comfort- en mobiliteit verhogende producten, zoals trapliften, sta-op stoelen, scootmobielen, comfort douches, rolstoelen en rollators met buitengewone services.

U vindt ons in HAL 7: 07C020

Bezoek Vitalisop de 50+ beurs15 t/m 19 september

Ervaar “Stijlvol zitten zonder rugpijn” Nieuwe moderne stoelenlijn Op maat gemaakt via uniek

3D meetsysteem Profiteer van onze beursaanbieding

Naamloos-4 1 29-07-15 12:19

Colofon

Tweemaandelijks tijdschrift van de BBP: Belangenvereniging Pensioen-gerechtigden Pensioenfonds Zorg & Welzijn (PfZ&W).

Aangesloten bij de NVOG: de Ne-derlandse Vereniging van Organisa-ties van Gepensioneerden.

Hoofd- en eindredactieRoelof Jan Mulder (Ons Pensi-oen), Steenakkerstraat 4, 4012 EP Kerk-Avezaath. Telefoon: (0344) 681793. E-mail: roelof.j.mulder@planet.nl.Gitte Jansen-Nieudorp (Pensioenbelangen)

Redactieleden Roelof Jan Mulder, Jaap van der Spek, Eric van Eck, Pierre Thijssen.

Medewerkers aan dit nummer Audrey, Joop Blom, Rob de Brou-wer, Joop Caljouw, Hasko van Dalen, Eric van Eck, Jan Jansen, Maarten Maas, Cees Michielse, Roelof Jan Mulder, Yvonne Prumers, Jaap van der Spek, Joop van Vliet, Marjoke Wessels.

Grafisch OntwerpWilliam van Giessen

Druk en verzendingSenefelder Misset

VerantwoordingHet ledenblad ‘Ons Pensioen’ is het contactorgaan van de BPP en verschijnt zes keer per jaar. Ons Pensioen komt tot stand in samen-werking met ‘Pensioenbelangen’ (van de NBP).De meningen en visies in dit blad zijn niet noodzakelijker-wijs die van het verenigingsbestuur. De redactie streeft ernaar de onder-werpen vanuit een breed en diverse perspectief te behandelen. Het is aan de lezer zelf om (mede aan de hand van meningen en visies in dit

blad) tot eigen oordeelsvorming te komen. Voorts is de redactie niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties en bijsluiters. Overname van (delen van) artikelen is toegestaan, met bronvermelding. De redactie plaatst met regelmaat reacties, artikelen en meningen van lezers. Reacties kunnen worden gezonden naar: roelof.j.mulder@planet.nl. De redactie behoudt zich het recht voor reactie niet, dan wel ingekort te plaatsen zonder daar-over vooraf met de inzenders te overleggen.

BestuurVoorzitter: Joop C. Caljouw. Secretaris: Cees Michielse. Penningmeester: Jaap Dijkstra. Leden: Peter Patijn, Jan van Pij-keren, Jaap van der Spek, Baukje Vegter.

LedenadministratieAdreswijzigingen en opzeggingen graag als volgt doorgeven: Jaap Dijkstra (071) 521 52 46, of ledenad-ministratie@pfwz-belangenvereni-ging.nl.

Lid wordenDe contributie bedraagt slechts €11 per jaar (meer mag natuurlijk ook!). Het partnerlidmaatschap is €5,50 per jaar. U kunt zich aanmelden via de strook in dit blad, via de website of via een brief met gegevens aan de ledenadministrateur. Betalingen kunnen worden overgemaakt op banknummer NL83 INGB 000 455 2579 (ING Bank) t.n.v. Belangen-vereniging Pensioengerechtigden PFWZ.

Belangrijk om te wetenAls u overlijdt, stopt uw Ouderdom-spensioen van PFWZ. Uw partner en kinderen hebben dan onder bepaalde voorwaarden recht op Partner- en Wezenpensioen. Ook

hebben zij recht op een eenmalige slotuitkering die gelijk is aan drie-maal het bruto maandbedrag van uw Ouderdomspensioen. Over die uitkering wordt geen loonheffing (belasting) en zorgpremie betaald. Het nettobedrag is dus gelijk aan het brutobedrag. De partner krijgt deze uitkering. Is er geen partner? Dan krijgen de kinderen jonger dan 21 jaar de uitkering. Als er geen partner of wees is die aanspraak maakt op de uitkering ineens, dan kan deze worden uitbetaald aan de natuurlijke persoon (bijvoorbeeld kinderen ouder dan 21 jaar, neven, nichten, vrienden) die kosten heeft gemaakt in verband met het over-lijden.

Commissie Financiële Dienstverlening

In geval van problemen met PFWZ over uw pensioenberekening, zoek contact op met de voorzitter van deze BPP-commissie: G Veenstra (017) 462 89 44.

AdvertentiesPSH Medie Sales Support, tele-foon: (0134) 355 830, e-mail: frank.roosenbeek@pshmediasales.nl. Tarieven op aanvraag.

AANMELDINGSBON VOOR NIEUWE LEDENIk meld mij aan als lid van de belangenvereniging Pensioengerechtigden Pensioenfonds Zorg en Welzijn (BPP) en ontvang binnenkort het laatste nummer van ‘Ons Pensioen’. Ik meld wel/niet mijn partner aan voor € 5,50 per jaar.

Naam: m/vVoorletter(s): Straat en huisnummer: Postcode en plaatsnaam: Telefoonnummer en/of emailadres: Geboortejaar: Laatste functie:

Stuur deze bon (geen postzegel) aan: NBP, Antwoordnummer 394, 2501 VK Den Haag Stuur deze bon (geen postzegel) aan: Secretariaat BBP, Antwoordnummer 53257, 3454 ZW Ede of mail deze gegevens naar contact@pfwz-belangenvereniging.nl. Of ga naar onze website www.pfwz-belangenvereniging.nl - pagina ‘lid worden’.

EEN UITGAVE VAN DE BPP: BELANGENVERENIGING PENSIOENGERECHTIGDEN PENSIOENFONDS ZORG EN WELZIJN