De Haagse Hogeschool Anton Corredoira y Teijeiro Corstiaan Mulckhuijse Ruben Cammeraat Stefan van ’t Hof Begeleider: Roeland Loggen Course: IRP Datum: 15-6-2016 Plaats: Zoetermeer

Design Thinking ONDERZOEKSRAPPORT: ACTIEVE WACHTKAMER

1

Voorwoord Dit onderzoeksrapport gaat over het onderzoek dat wij voor gemeente Zoetermeer namens het

VitalITylab hebben uitgevoerd. Deze opdracht ging over het vergroten/behouden van welzijn bij

ouderen in Zoetermeer. Vanuit school gezien valt deze opdracht binnen het blok BIM-I Intervention

Research Project. Daarnaast is het onderdeel van het VitalITylab, hier vinden projecten plaats met

affiniteit met ontwikkeling in de gezondheidszorg. Met de uitvoering van dit onderzoek hebben wij een

oplossing ontworpen om beweging te stimuleren en eenzaamheid tegen te gaan. Concrete producten

zijn een prototype wat door middel van Virtual Reality gemaakt is en een onderzoeksrapport.

Wij willen iedereen bedanken die op welke wijze dan ook geholpen heeft bij de uitvoering van het

onderzoek. Speciaal willen wij onze ouderen bedanken die bereid waren mee te werken met de

interviews. Daarnaast zijn er een aantal experts die wij willen bedanken namelijk:

- Arno van der Berg, Lange land ziekenhuis zorgmanager snijdende klinieken - Gerard Nijmeijer, Voorzitter OSO-commissie wonen - Hans Wesdijk, Gemeente Zoetermeer Netwerkregisseur Samenleving Informele hulp &

cliëntondersteuning - Joost van Vliet, Sociaal gerontoloog en hoofddocent Werken in sociale wijkteams - Roland van der Wolk, Lange land ziekenhuis zorgmanager beschouwende klinieken - Tinus Jongert, Lectoraat gezonde leefstijl in een stimulerende omgeving

En als laatste willen wij onze begeleider Roeland Loggen bedanken voor zijn begeleiding vanuit het

VitalITylab.

Zoetermeer Dutch Innovation Factory kamer 1.36

Anton Corredoira Y Teijeiro Corstiaan Mulckhuijse Ruben Cammeraat Stefan van ‘t Hof

2

Samenvatting In dit rapport is omschreven hoe een oplossing is ontwikkeld die ouderen helpt met het in stand

houden en vergroten van hun vitaliteit en persoonlijke veiligheid. Voor het tot stand komen van de

onderzoeksvragen zijn empathische interviews afgenomen, dit om de doelgroep beter te begrijpen.

Aanvullend hierop is deskresearch verricht. De resultaten hieruit hebben geleid tot de te onderzoeken

problemen en daarbij behorende onderzoeksvragen. Met de aan het projectteam toegewezen experts

en bevindingen in de eerste fases is gekozen om de oplossing meer te richten op vitaliteit dan op

veiligheid. Na de eerste twee fases van het project zijn de volgende twee HMW-vragen

(onderzoeksvragen) ontstaan:

- Hoe kunnen wij in het gemis van betekenisvolle sociale contacten bij eenzame ouderen

helpen?

- Hoe kunnen wij ouderen bewust maken van het nut van voldoende beweging?

In de Ideate fase zijn meerdere brainstorm technieken gebruikt om tot oplossingen te komen voor

bovenstaande problemen. Na het genereren van 107 ideeën is er een begin gemaakt aan het

selecteren van het uiteindelijke idee. Aan het einde van dit proces zijn een vijftal ideeën overgebleven,

dat zijn de volgende ideeën:

- Een applicatie waarmee wandel en fietsroutes voor ouderen worden gemaakt

- Netwerk in de buurt

- App/platform smart TV communiceren en bewegen

- Wachtkamers inrichten met focus op communiceren en bewegen

- Samenwerking tussen ouderen, scholen en bedrijven

De vijf geselecteerde ideeën zijn verder uitgewerkt en voorgelegd aan de doelgroep en experts. Met

de feedback op deze ideeën heeft het projectteam ervoor gekozen om met één idee te gaan testen bij

de doelgroep. Het gekozen idee is het inrichten van wachtkamers met focus op communiceren en

bewegen.

In de wachtkamers ingericht met focus op communiceren en bewegen is het de bedoeling om te

voorkomen dat bezoekers gaan zitten, want zitten is het nieuwe roken. Doel van de oplossing is om

het wachten aantrekkelijker en gezonder te maken. Wachtkamers worden in het nieuwe concept

voorzien van loopbanden en fietsen voorzien van extra technologie. Daarnaast is er ook aandacht voor

het gebruik van kleuren, die moeten als prettig worden ervaren door bezoekers. Verder is de

wachtkamer uitgerust met statafels waarin iPads/touchscreens zijn geïntegreerd, hierop kunnen

spellen worden gespeeld, zowel solo als één tegen één met andere bezoekers. Door deze

componenten zal bewegen en sociaal contact worden aangemoedigd. De bezoekers die niet kunnen

staan krijgen nog wel de gelegenheid om op een stoel plaats te nemen.

Voor het ontwikkelen van een prototype is gebruik gemaakt van het programma Planner 5D. Met deze

tool is een virtuele wachtkamer gemaakt in 3D. Dit prototype is ook te gebruiken in Google Cardboard,

waardoor een Virtual Reality ervaring is gecreëerd. Met dit prototype en de Google Cardboard zijn

tests uitgevoerd met de doelgroep en experts, hieruit kwam naar voren dat het een goed idee is, maar

dat er nog het een en ander kan worden aangepast. Deze aanpassingen zijn vervolgens allemaal

verwerkt in het model en adviesrapport. In de laatste fase van het project is door middel van een

service blueprint en business model canvas onderzocht of het idee levensvatbaar is. De resultaten uit

deze fase zijn positief.

3

Inhoud 1. Inleiding ........................................................................................................................................... 5

1.1. Leeswijzer ................................................................................................................................ 5

2. Onderzoeksmethode ....................................................................................................................... 6

2.1. Fasering ................................................................................................................................... 6

2.2. Visueel werken ........................................................................................................................ 6

3. Onderzoeksopzet per fase ............................................................................................................... 7

3.1. Empathy ................................................................................................................................... 7

3.2. Define ...................................................................................................................................... 8

3.3. Ideate ..................................................................................................................................... 10

3.4. Prototype/test ....................................................................................................................... 12

3.5. Ecosysteem ............................................................................................................................ 14

4. Onderzoeksresultaten ................................................................................................................... 15

4.1. Empathy ................................................................................................................................. 15

4.2. Define .................................................................................................................................... 16

4.3. Ideate ..................................................................................................................................... 19

4.4. Prototype/Test ...................................................................................................................... 22

4.5. Ecosysteem ............................................................................................................................ 26

5. Conclusie ....................................................................................................................................... 30

5.1. Beperkingen........................................................................................................................... 31

6. Aanbevelingen ............................................................................................................................... 32

7. Bibliografie..................................................................................................................................... 33

Bijlage A: Interview plan ........................................................................................................................ 36

Bijlage B: Interviews Emphaty fase (projectteam) ................................................................................ 38

Bijlage C: Interviews Empathy fase (andere teams) .............................................................................. 48

Bijlage D: Deskresearch Resultaten ....................................................................................................... 68

Bijlage E: Persona’s en day in a life ....................................................................................................... 84

Bijlage F: Resultaat interviews............................................................................................................... 94

Bijlage G: Persona Define .................................................................................................................... 101

Bijlage H: Expert interviews ................................................................................................................. 103

Bijlage I: Aantekeningen veiligheid en wonen (Gerard Nijmeijer) ...................................................... 107

Bijlage J: Muur Define fase .................................................................................................................. 108

Bijlage K: Muur Ideate fase ................................................................................................................. 112

Bijlage L: Interviews selectie idee ........................................................................................................ 118

Bijlage M: Screenshots 2D prototype .................................................................................................. 125

Bijlage N: Testplan ............................................................................................................................... 126

4

Bijlage O: Interviews Prototype/Test .................................................................................................. 129

Bijlage P: Service blueprint .................................................................................................................. 140

Bijlage Q: Business model canvas ........................................................................................................ 141

Lijst van figuren Figuur 1: Fasering design thinking ........................................................................................................... 5

Figuur 2 Fasen Design thinking ................................................................................................................ 6

Figuur 3 Visueel werken .......................................................................................................................... 6

Figuur 4: Lijst van experts ........................................................................................................................ 9

Figuur 5: COCD-box ............................................................................................................................... 11

Figuur 6: Insight Statement -> HMW-vragen ........................................................................................ 17

Figuur 7: Ideate divergeren ................................................................................................................... 19

Figuur 8: Fietsers ................................................................................................................................... 20

Figuur 9: Buurt ....................................................................................................................................... 20

Figuur 10: TV en bewegen ..................................................................................................................... 21

Figuur 11: Wachtkamers ....................................................................................................................... 21

Figuur 12: Oudere en student ............................................................................................................... 21

Figuur 13: Screenshot prototype 1 ........................................................................................................ 22

Figuur 14: Screenshot prototype 2 ........................................................................................................ 23

Figuur 15: Screenshot prototype 3 ........................................................................................................ 23

Figuur 16: Screenshot prototype 4 ........................................................................................................ 24

Figuur 17: Screenshot prototype 5 ........................................................................................................ 24

Figuur 18: Screenshot prototype 6 ........................................................................................................ 25

Figuur 19: Service blueprint .................................................................................................................. 26

Figuur 20: BMC Key Partners ................................................................................................................. 27

Figuur 21: BMC Channels ...................................................................................................................... 28

Figuur 22: BMC Kosten .......................................................................................................................... 28

5

1. Inleiding Is het mogelijk om het leven van ouderen prettiger te maken? Kan de vitaliteit van ouderen worden

versterkt? Kunnen ouderen nieuwe vriendschappen ontwikkelen en zich meer verbonden voelen? Hoe

kunnen ouderen prettig en veilig zelfstandig blijven wonen? Met deze vragen is het projectteam aan

de slag gegaan. In dit onderzoeksrapport worden deze vragen verdiept en beantwoord. Dit onderzoek

is gedaan door de projectgroep “VitalITy Lab 2.0”. Wij zijn een groep studenten van De Haagse

Hogeschool te Zoetermeer en volgen daar de opleiding Business IT & Management. Tijdens dit deel

van de opleiding hebben wij het project uitgevoerd vanuit de design thinking filosofie.

De aanleiding van dit onderzoek heeft te maken met de ouderenzorg, die in deze tijd vraagt om stevige

innovaties en gemeenten die hier steeds meer verantwoordelijkheid voor nemen. Het vraagstuk van

de stuurgroep heeft hier dan ook raakvlakken mee. De stuurgroep bestaat uit: Karien Damen

(gemeente Zoetermeer), Tinus Jongert (HHS/Lectoraat), Esther Doon (Vidomes), Koos Graniewski,

Hans Bonnet (beiden OSO-Zoetermeer) en de docenten van De Haagse Hogeschool Zoetermeer.

Tijdens dit onderzoek is de vraag gesteld wat het projectteam kan verbeteren voor ouderen. Hiervoor

heeft het projectteam onderzoek gedaan naar de ouderen en achterhaald welke issues er spelen.

Empathy: Dit is gedaan door eerst onderzoek te doen naar bestaande literatuur over aspecten die

affiniteit hebben met ouderen. Vervolgens is het projectteam met behulp van deze kennis met de

ouderen zelf gaan praten. Define: Al deze informatie was nodig om probleemgebieden te selecteren.

Ideate: Vervolgens is het projectteam voor deze probleemgebieden oplossingen gaan bedenken,

totaal zijn er 107 ideeën bedacht. Vanuit deze ideeën heeft het projectteam, door het gebruik van

verschillen methodes en technieken, vijf ideeën overgehouden. Vervolgens zijn deze vijf ideeën

besproken met experts en de ouderen. Uit die gesprekken bleek dat het wachtkamer idee een goed

idee was. Prototype/Test: Dit idee is verder uitwerkt waarover u alles kan lezen in dit

onderzoeksrapport wat voor u ligt. Ecosysteem: In deze fase is onderzocht hoe het concept op de

markt kan worden gebracht en wat hiervoor nodig is.

1.1. Leeswijzer In dit onderzoeksrapport wordt kort in hoofdstuk 2 de onderzoeksmethode geschetst. Waarop de aanpak van het project uitgebreid wordt beschreven in hoofdstuk 3, hier zijn de gebruikte methoden per fase beschreven. Daarnaast wordt het resultaat van het onderzoek in dit rapport gepresenteerd, in hoofdstuk 4 is het resultaat per fase beschreven en aan het einde van het hoofdstuk wordt de oplossing beschreven. Waarop een conclusie van het onderzoek volgt, zie hiervoor hoofdstuk 5. Vervolgens wordt er door het projectteam nog een aanbeveling gedaan, voor eventueel verder onderzoek zie hoofdstuk 6. Het project is opgedeeld in vier fases, zoals afbeelding 1 weergeeft. Deze

fases komen duidelijk terug in het gehele onderzoeksrapport.

Figuur 1: Fasering design thinking

6

2. Onderzoeksmethode Dit onderzoek verloopt volgens de vier fases van de design thinking methode. Deze methode houdt in

dat er vanaf het begin tot einde de mens/klant centraal staat. Iedereen wil goede en betaalbare

innovaties, dit is alleen moeilijk te verwezenlijken. Aan de hand van deze methode verwacht het

projectteam een kwalitatief goed onderzoek te kunnen doen wat succesvolle innovaties oplevert voor

de ouderen in Zoetermeer.

2.1. Fasering Volgends de methode Design thinking zijn er

vier fasen in het project namelijk:

1. Empathy, inleven in de doelgroep

2. Define, vaststellen en aanscherpen

van probleemstelling

3. Ideate, brainstormen van

oplossingen

4. Prototype & Test, bouwen van de

oplossing en testen van de oplossing

bij de doelgroep

Wat figuur 1 laat zien is dat in theorie de vijf fasen zich opvolgen maar in praktijk is het een iteratief

proces wat te zien is aan de rechterkant van de afbeelding. Waarbij bij onze fasering prototype en test

zijn samengevoegd. (Plattner, 2009)

2.2. Visueel werken Om de creativiteit, productiviteit en effectiviteit te vergroten werkt het projectteam zoveel mogelijk

visueel. Technieken die hierbij gebruikt worden zijn het maken van een design wall en story, share and

capture.

Figuur 2 Fasen Design thinking

Figuur 3 Visueel werken

7

3. Onderzoeksopzet per fase In dit hoofdstuk is omschreven welke methoden en technieken per fase zijn gebruikt voor het

behalen van het gewenste resultaat per fase.

3.1. Empathy In de Empathy fase is getracht inzicht te krijgen in de doelgroep. Dit heeft het projectteam gedaan

aan de hand van verschillende methoden en technieken die hieronder beschreven zijn.

3.1.1. Desk Research Voor deskresearch is er gebruik gemaakt van de vragen die in de opdracht voor de Empathy fase waren

opgesteld. Daarnaast zijn deze vragen door het projectteam nog aangevuld. Vervolgens zijn de vragen

onder de projectleden verdeeld en heeft iedereen wetenschappelijke literatuur opgezocht. Met deze

literatuur heeft het projectteam de vragen beantwoord.

In de latere Define fase is de wetenschappelijke literatuur besproken doormiddel van story share and

capture, doordat dit project iteratief wordt uitgevoerd, zoals eerder vermeld, is het mogelijk om een

overgeslagen stap later uit te voeren. Na story share and capture telling heeft het projectteam besloten

welke wetenschappelijke literatuur gebruikt gaat worden, dit is vervolgens terug gekomen in de Define

fase.

Het doel van deskresearch was wetenschappelijk kennis opdoen over alles rondom het onderwerp

ouderen. Vervolgens met de literatuur en interview ouderen een probleem domein vaststellen en

hiervoor de onderzochte en eventueel extra literatuur gebruiken.

3.1.2. Persona dobbelkaart In de Empathy fase is door ieder projectlid een fictieve persona gemaakt. Dit is gedaan aan de hand

van de persona dobbelkaart. Door het dobbelsysteem is het niet beïnvloedbaar hoe de persona eruit

komt te zien, maar is dit een willekeurig persoon met bepaalde eigenschappen waarin ieder projectlid

zich zou kunnen inleven. De eigenschappen die hieruit kwamen zijn volgens het aangegeven format

ingevuld welke terug te vinden is in Bijlage E.

3.1.3. Day in a Life De persona kaart is de input voor de Day in a Life. Het doel van een Day in a Life is het beoefenen van

het inlevingsvermogen in een persoon. Dit ter voorbereiding op het empathisch interview wat

verderop in dit onderzoek terugkomt. De uitkomst van deze methode is een verslag van een dag van

een oudere.

3.1.4. Empathisch interview Om de doelgroep beter in kaart te brengen zijn interviews afgenomen onder ouderen die zijn bereikt

via de ouderenbond in Zoetermeer. De ouderen hebben zichzelf aangemeld, waarna de docent de

gegevens heeft doorgegeven aan het projectteam. Na het verkrijgen van de gegevens zijn één of meer

afspraken ingepland met de ouderen voor het afnemen van de interviews. Het afnemen van de

interviews heeft plaatsgevonden op locatie bij de ouderen. Het interviewplan met onderwerpen en

criteria voor het interviewverslag is terug te vinden in Bijlage A.

8

3.2. Define In deze fase worden de gegevens uit de Empathy fase verwerkt. Doelstelling van de Define fase is het

creëren van HMW-vragen/probleemstelling, deze vragen dienen als input voor de Ideate fase,

waarbij de oplossingen/ideeën moeten zorgen voor een antwoord om de HMW-vragen. Tijdens de

Define fase is gebruik gemaakt van een design wall, hierop is met behulp van post-its visueel gewerkt

door het projectteam.

3.2.1. Data verwerken In de Define fase krijgt het projectteam de interviews van andere teams tot zijn beschikking. De

kwaliteit van deze interviews was erg afwisselend en ook niet alle thema’s kwamen in ieder interview

terug. De interviews zijn tijdens de Empathy fase beoordeeld door zowel de docent als studenten. In

sommige gevallen is een tweede interview afgenomen, deze tweede interviews zijn niet meegenomen

tijdens het coderen van de onderzoeksresultaten.

3.2.2. Story share and capture Het doel van Story share and capture is het zo goed mogelijk overbrengen van een boodschap. Tijdens

de Empathy fase zijn interviews afgenomen en is deskresearch gedaan. De bevindingen uit die fase

worden gedeeld door ze op post-its te schrijven. Er zijn thema’s op de muur geplakt door middel van

post-its. Onder elk thema heeft ieder projectlid met zijn eigen kleur post-it weergegeven wat per

thema de belangrijkste bevindingen uit de gehouden interviews zijn en deskresearch. Vervolgens is

vanuit deze informatie de Saturate and Group methode toegepast, hier zijn bevindingen gegroepeerd

per thema. (Both, Story share-and-capture, 2015)

3.2.3. Saturate and Group Een andere techniek die het projectteam heeft gebruikt is Saturate and Group. Het doel hiervan is het

visueel weergeven van informatie dat uit eerder onderzoek is opgedaan. De input kwam vanuit:

Empathisch interview ouderen, interview experts, deskresearch en nieuws. Alle relevante data is

gegroepeerd naar herkomst opgeplakt tijdens de Story share and capture. Vervolgens zijn deze

bevindingen op een ander stuk muur verspreid over de gevonden thema’s. Deze methode heeft input

geleverd voor het ontwikkelen van Insight Statements. (Both, 2014)

3.2.4. Insight Statements Vanuit de Saturate and Group resultaten zijn per thema Insight Statements geformuleerd. Per thema

gaat het projectteam opzoek naar een verband vanuit de verkregen data. De statements dienen kort

te zijn, één post-it per statement moet genoeg zijn (IDEO, 2015). De Insight Statements zijn door de

groep teruggebracht naar één per groep, deze zijn blijven hangen op de design wall voor de volgende

stap, namelijk het formuleren van HMW-vragen.

3.2.5. How Might We vragen Met de HMW-vragen is per statement/thema duidelijk in een vraag naar voren gebracht wat het

daadwerkelijke probleem is. Vanuit de problemen/uitdagingen en verbanden ga je naar kansen door

de statements om te vormen in HMW-vragen. Door het opstellen van HMW-vragen worden problemen

kleiner gemaakt en waardevolle input voor brainstormsessies gecreëerd. Het is de bedoeling dat een

vraag begint met “How might we…?”, dit is voor dit project vertaald naar “Hoe kunnen wij…?” (Both,

2011). Het projectteam heeft ervoor gekozen om deze techniek tijdens de Define en de Ideate fase te

gebruiken. De HMW-vragen zijn opgesteld vanuit de Insight Statements die hiervoor zijn vastgesteld

door middel van de gevonden thema’s in de Saturate and Group sessie.

9

3.2.6. POV Met de POV-methode is het de bedoeling om de achterliggende problemen helder in kaart te brengen.

Voor een tweetal HMW-vragen is een POV ingevuld. Een POV bestaat uit een aantal vragen, namelijk:

Wat is het probleem en waarom is het een probleem? Voor wie? Welke factoren stimuleren het

probleem? Wat is het bewijsmateriaal dat er een probleem is? Kan je het probleem op een andere

manier bekijken? (Stanford)

3.2.7. Persona Tijdens de Empathy fase zijn er door de projectleden al verschillende persona’s gecreëerd om feeling

te krijgen met de doelgroep. Nu in de volgende fase, namelijk de Define fase, creëert het projectteam

nog twee persona’s. Deze persona’s zijn in tegenstelling tot de eerdergenoemde persona’s niet op een

dobbelkaart gebaseerd, maar op input uit interviews en deskresearch.

3.2.8. Expert interview Om aanvullende informatie te verkrijgen over de doelgroep worden een aantal experts geïnterviewd.

Het is voor het projectteam niet mogelijk geweest om de experts te kiezen, ze werden namelijk

toegewezen. De volgende experts zijn toegewezen en geïnterviewd: (Expert Interview, 2016)

NAAM FUNCTIE KENNIS

TINUS JONGERT Lector HHS/directeur NPI Bewegen JOOST VAN VLIET Projectmanager/docent Ouderen onderzoek HANS WESDIJK Netwerkregisseur Mantelzorg, informele zorg GERARD NIJMEIJER Voorzitter OSO Wonen, risico’s en domotica

Figuur 4: Lijst van experts

10

3.3. Ideate In de Ideate fase is vanuit de input van de Define fase gewerkt aan het genereren van ideeën. Aan het

begin van de Ideate fase zijn de design criteria voor een oplossing opgesteld. Tijdens de Ideate fase zijn

vervolgens twee divergerende methodes toegepast, namelijk de brainstorm en de 6-3-5 methode. Om

tot een kleinere set kansrijke oplossingen te komen zijn een tweetal convergerende methodes

toegepast, daarbij gaat het om de COCD-box en een impact/gemak matrix. (COCD, 2014) (Curedale,

2016)

3.3.1. Design criteria opstellen Bij het opstarten van de Ideate fase zijn design criteria opgesteld, hieraan moeten de ideeën die

worden geselecteerd aan het einde van het proces voldoen. Tijdens het creëren van oplossingen in de

brainstorm en de 6-3-5 hoeven design criteria niet altijd opgevolgd te worden, omdat het gaat om het

snel genereren van ideeën. Design criteria worden ook in de prototype fase meegenomen voor het

verder ontwikkelen van de oplossing en het prototype. (IDEO, 2014)

3.3.2. Brainstorm Om het creatieve proces te beginnen is gestart met een traditionele brainstormsessie waarbij

groepsleden ideeën op de muur hebben geplakt. Dit is in overleg met elkaar verlopen, waardoor de

groep aan elkaars ideeën heeft bijgedragen. Tijdens de brainstormsessie zijn de regels, opgesteld in de

designkit, opgevolgd (IDEO, 2014). Dat zijn de volgende regels:

(Nog) niet beoordelen van ideeën van anderen

Gekke ideeën worden aangemoedigd

Ideeën van anderen hergebruiken

Eén onderwerp tegelijk behandelen

Eén lopend gesprek tegelijk

Visueel werken met post-its

Ga voor kwantiteit in plaats van kwaliteit

3.3.3. 6-3-5 methode Voor het versnellen van het proces is gebruik gemaakt van de 6-3-5 methode, ontwikkeld door Bernd

Rohrbach (1969). Bij deze methode staat het snel genereren van ideeën centraal. Hierbij worden

globaal een aantal stappen doorlopen. Dat zijn de volgende stappen:

1. Team stelt een doelstelling op

2. Team pakt schijfmateriaal (post it + pennen)

3. Ieder teamlid krijgt 5 minuten om 3 ideeën op te schrijven

4. Per ronde gaan de ideeën met de klok mee naar het volgende teamlid

5. Zodra de ideeën uitgeput zijn stoppen en inventariseren

Deze methode is in theorie bedoeld voor grotere groepen, waarbij de groep is opgesplitst in groepen

van 6. Deze groepen van 6 krijgen 5 minuten de tijd om 3 ideeën te genereren. Het projectteam bestaat

uit 4 leden, hierdoor worden minder ideeën per ronde gegenereerd.

11

3.3.4. COCD-box De COCD-box is een methode waarbij ideeën worden

verdeeld over vier kwadranten. (COCD, 2014)

Op de verticale as is de realiseerbaarheid geplaatst, op de

horizontale as is het type idee geplaatst, van gewone tot

extreme ideeën. De gewone ideeën die nog niet

realiseerbaar zijn vallen direct af, de gele ideeën die

interessant zijn voor de toekomst zijn bij dit onderzoek ook

afgevallen, omdat het direct realiseerbaar moet zijn.

Rode en blauwe ideeën zijn meegenomen naar de

volgende fase, namelijk het impact/gemak matrix.

3.3.5. Impact/gemak matrix De impact/gemak matrix is een methode die qua opzet vergelijkbaar is met de COCD-box, het verschil

is het gebruik van de assen. Bij een impact/gemak matrix is in kaart gebracht hoeveel impact een

oplossing heeft en hoeveel moeite er moet worden genomen om de oplossing te implementeren.

(ASQ, 2011).

De meest kansrijke ideeën zijn van de COCD-box overgenomen, waarbij sommige ideeën zijn

samengevoegd omdat deze veel op elkaar lijken en dus overlappen. De ideeën waarbij er voldoende

impact is voor de geïnvesteerde tijd/moeite zijn uiteindelijk geselecteerd om verder uitgewerkt te

worden.

Figuur 5: COCD-box

12

3.4. Prototype/test Bij de start van de Prototype fase heeft het projectteam een idee/concept gekozen uit de top vijf ideeën en concepten die de projectgroep aan het eind van de Ideate fase heeft vastgesteld. Dit concept is vervolgens uitgewerkt in een prototype.

3.4.1. Feedback top vijf ideeën Met de overgebleven ideeën uit het impact/gemak matrix van de Ideate fase ontstaat een top vijf

ideeën. Ieder idee wordt verder uitgewerkt in een omschrijving van maximaal ½ A4. Met deze ideeën

gaat het projectteam langs de doelgroep en experts om verdere aanvullingen en feedback te

verzamelen. Na deze aanvullingen en feedback zal één sterk idee overblijven waar het projectteam

verder mee zal gaan in de Prototype fase.

3.4.2. Testplan Voordat het prototype is gemaakt, heeft het projectteam een prototype testplan opgesteld. In dit testplan is het concept toegelicht, daarnaast wordt beschreven waarmee het projectteam het prototype gaat maken. In een testplan wordt altijd een protocol meegegeven voor het voorleggen van het concept aan de ouderen en experts. Dit protocol is dan ook door het projectteam opgesteld. In dit protocol komen de onderzoek variabelen/onderzoeksvragen voor die aan de ouderen en experts zijn gesteld. Deze vragen zullen worden gesteld tijdens het voorleggen van het prototype aan de doelgroep: “Mensen moeten gaan fietsen Zijn mensen bereid om te gaan fietsen ‘rustig fietsen’ tijdens het wachten? Hoe moet de fiets eruitzien, moet er gebruik worden gemaakt van gamification of niet? Lopen Zijn mensen bereid om te gaan lopen tijdens het wachten? Hoe moet de loopband eruitzien, moet er gebruik worden gemaakt van gamification of niet? Spelletjes Vinden mensen het leuk om spelletjes te spelen met mensen die zij niet kennen? Welke spellen willen mensen spelen tijdens het wachten? Uitstraling Welke uitstraling verwachten mensen tijdens het wachten en wat zouden mensen willen qua uitstraling van een wachtkamer. Welke kleuren moeten gebruikt worden om een goede sfeer te creëren voor de wachtende mensen? Geluid Wat willen mensen horen tijdens het wachten in de wachtkamer en tijdens het fietsen, lopen of spelen van spelletjes? Wat zou u vinden van het horen van live pianomuziek in de wachtkamer en zou u hier zelf aan willen deelnemen? Staan Zijn mensen bereid het zitten op te geven om te gaan staan voor de eigen gezondheid? Heeft u voorkeur om buiten te willen staan wachten tegenover binnen wachten? Water en Fruit Zijn mensen bereid om de ongezonde voeding te verruilen voor iets gezonder zoals fruit en water in plaats van een blikje cola. Personeel Wat vindt het personeel van de nieuwe werkwijze? Wat vindt de dokter van deze nieuwe werkwijze? Persoon Hoe zou u het wachten willen ervaren in de wachtkamer? Hoe ervaart u de wachtkamer?”

Verder wordt in het testplan aangegeven welke houding de onderzoeker tijdens het voorleggen van het prototype moet aannemen. Hiermee wordt voorkomen dat de onderzoeker de doelgroep een bepaalde richting in kan sturen. Vervolgens wordt er in het testplan vastgesteld hoe het gesprek wordt afgesloten. Het testplan is terug te vinden in Bijlage N.

13

3.4.3. Onderzoeksvragen De onderzoeksvragen die in het testplan terugkomen, zijn opgesteld naar aanleiding van een brainstromsessie waar de Touch points zijn opgesteld. Eerst zijn de onderwerpen gekozen, waarna per onderwerp minstens één vraag is opgesteld. Op deze manier heeft het projectteam de belangrijkste elementen in een wachtkamer getoetst.

3.4.4. Prototype Voor het prototype heeft het projectteam gebruik gemaakt van Planner 5D, hier heeft het projectteam de huidige en de toekomstige wachtkamer mee vorm gegeven. De huidige wachtkamer is gecreëerd met de ideeën die het projectteam heeft over hoe een huidige wachtkamer er nu uitziet. Het projectteam is naar wachtkamers geweest om te kijken hoe deze er nu uitzien. De instellingen met wachtkamers die bezocht zijn: Gemeente Zoetermeer (gemeentehuis), GGZ Haaglanden, LangeLand Ziekenhuis, Orthodontist in Waddinxveen en wachtkamers voor vervoer. Deze opgedane kennis/inzichten is verwerkt in het prototype. Het prototype voor de actieve wachtkamer is doorontwikkeld met informatie uit interviews die doormiddel van het testplan zijn uitgevoerd. Met deze data is het definitieve prototype van de actieve wachtkamer opgesteld.

14

3.5. Ecosysteem Tijdens deze fase is onderzoek gedaan naar de levensvatbaarheid van het concept. Er is nagedacht

over hoe het concept op de markt kan worden gebracht door het opstellen van een service blueprint

en een business model canvas.

3.5.1. Service blueprint Om de klantreis en de bijbehorende processen inzichtelijk te maken heeft het projectteam gebruik

gemaakt van de service blueprint. Deze techniek brengt enerzijds in kaart welke specifieke processen

deze dienst nodig heeft, maar is tegelijkertijd geschikt om de stappen van de klant/patiënt te tonen.

(NC state university)

3.5.2. Business model canvas Het model beschrijft in de kern hoe een organisatie in elkaar steekt. Deze beschrijving gaat zowel over

de interne als de externe organisatie. Door het BMC in te vullen voor de organisatie of het product

toets je de waarde ervan en verklein je de risico’s. Daarnaast geeft het inzicht in je verdienmodel

waardoor aanpassingen in de strategie gemakkelijker gaan. (Business Model Canvas, 2010)

15

4. Onderzoeksresultaten In dit hoofdstuk worden de onderzoeksresultaten gepresenteerd per fase. De resultaten zijn verkregen

door het uitvoeren van de in hoofdstuk 3 omschreven methoden.

4.1. Empathy Tijdens de Empathy fase heeft het projectteam veel informatie verzameld, dit is het resultaat van:

Vier Empathische interviews (Voor interviewplan zie Bijlage A, voor uitwerkingen zie Bijlage B)

Deskresearch (voor uitwerking zie Bijlage D)

Persona kaart en Day in a Life (voor uitwerking zie Bijlage E)

Deze schat aan informatie is input voor de volgende fase, namelijk de Define fase. In die fase zal de

informatie geconvergeerd worden naar een of meerdere probleemstellingen.

Door middel van het empathisch interview is bij het projectteam een diepgaand gevoel ontstaan wat

betreft de leefomgeving en situatie van ouderen in Zoetermeer. De persona kaart en de Day in a Life

hebben eraan bijgedragen dat er inzicht is verkregen in het dagelijks leven van ouderen. Daarnaast is

ook inzicht ontstaan in de problemen die zich tijdens eenvoudige werkzaamheden kunnen voordoen.

16

4.2. Define Input voor de Define fase was alle data uit de interviews (zie Bijlage B en Bijlage C), persona’s (zie

Bijlage B) en deskresearch (zie Bijlage D). Daar waar in de vorige fase het inleven in de doelgroep

centraal stond, staat nu het trekken van conclusies en het formuleren van een probleemstelling

centraal.

4.2.1. Bevindingen interviews Allereerst is alle data/bevindingen gestructureerd in een Excel bestand om de traceerbaarheid te

vergroten. Daarnaast zorgt dit voor overzicht en structuur in de grote hoeveelheid informatie. De

gebruikte Excel sheet voor het coderen is te vinden in Bijlage F.

Na het expertinterview met Tinus Jongert is duidelijk geworden wat de bewegingsnorm is voor

ouderen. De ouderen beweegnorm is: een half uur per dag, 3,5 METS, minimaal 5 dagen per week.

Deze beweegnorm is naast de gecodeerde resultaten van het interview gehouden, hieruit blijkt dat

een groot deel van de ouderen onvoldoende beweegt. 3,5 METS komt overeen met een activiteit zoals

wandelen of fietsen (Ainsworth, 2011). Er is onderzocht of de geïnterviewde ouderen voldoen aan deze

beweegnorm. Ook zijn de gezondheidsklachten meegenomen in de beoordeling, omdat deze een

beperking kunnen vormen voor het bewegen. Ondanks het meenemen van de gezondheidsklachten in

de beoordeling blijkt alsnog dat ouderen niet voldoende bewegen, met sommige klachten is het

namelijk alsnog mogelijk om voldoende te bewegen. Een half uur lopen per dag (= voldoende) is voor

veel mensen wel haalbaar.

Technologie gebruik onder ouderen is ook onderzocht. Hieruit blijkt dat een aanzienlijk aantal ouderen

gebruik maakt van een smartphone en/of tablet. In de categorie tablet geven ouderen vaak aan

specifiek een iPad te bezitten, Apple apparaten lijken het dan ook goed te doen onder ouderen. Ook

de computer is populair onder ouderen. Een oudere die nu geen smartphone heeft, geeft tijdens het

interview aan wel een smartphone te willen voor het verkrijgen van overzicht. Een uitschieter op het

gebied van technologiegebruik is het bestellen van producten in China via webshops. Bij het

technologie gebruik van ouderen moet rekening worden gehouden met het verschil tussen het gebruik

van technologie en het bezit van technologie. Enkele ouderen geven tijdens het interview aan dat ze

wel technologie bezitten, maar het niet kunnen gebruiken of dat de technologie voor de bezoekende

kleinkinderen is.

Op sociaal gebied doen de geïnterviewde ouderen het uitstekend. Er zijn veel ouderen die

vrijwilligerswerk doen en deelnemen aan georganiseerde activiteiten. Ouderen geven vaak ook aan

nog familie te hebben, het is echter niet altijd zo dat er uitgebreid contact is. Enkele ouderen geven

wel aan dat het lastig is om echt vrienden te maken, ook is er een oudere die aangeeft dat de

activiteiten die hij bezocht niet kunnen worden voortgezet door het beëindigen van subsidie vanuit de

gemeente. Activiteiten die worden genoemd door de ouderen zijn: Klaverjassen, gymnastiek, muziek

maken en tuinieren. (Vrijwilligers)werk wat genoemd is tijdens de interviews: Voorzitter ouderenbond,

bij de voedselbank, koffie schenken in de kerk, secretaris Veilig en Verkeer en vrijwilliger bij Humanitas.

Een oudere gaf zelfs aan nu nog drukker te zijn dan voor het pensioen. Het sociale zit bij de

geïnterviewden goed, oorzaak hiervan kan het zijn dat de doelgroep is benaderd via de ouderenbond.

Mensen die zich aansluiten bij zo’n groep zijn waarschijnlijk van zichzelf socialer.

4.2.2. Story share and capture Tijdens de Empathy fase heeft het projectteam een interviewplan met thema’s en vragen opgesteld

Deze thema’s kwamen terug tijdens de Story share and capture, daarbij gaf elk teamlid aan per thema

wat in zijn interview de bevindingen waren. Vanuit deze bevindingen heeft het projectteam een design

17

wall gecreëerd met daarop een nieuwe verdeling van de bevindingen onder nieuwe thema’s. Deze

uitwerking en verdere stappen uit de Define fase zijn terug te vinden in Bijlage J. Deze vijf thema’s zijn:

- Eenzaamheid

- Bewegen en gezondheid

- Vergrijzing

- Mantelzorg

- Technologie gebruik

4.2.3. Insight Statements HMW-vragen Vanuit deze thema’s zijn er vijf Insight Statements opgesteld, namelijk:

- Eenzaamheid: Hoe ouder, des te eenzamer de ouderen worden

- Bewegen en gezondheid: Weinig bewegen vergroot de kans op gezondheidsklachten

- Vergrijzing: Wanneer vergrijzing toeneemt, daalt het arbeidsvermogen van de samenleving

- Mantelzorg: Mantelzorg verschuift van familie naar de overige omgeving

- Technologie gebruik: hoe ouder, des te groter het verschil in technologiegebruik

De Insight Statements waren aanleiding/input voor het opstellen van vijf HMW-vragen (Figuur 1)

Figuur 6: Insight Statement -> HMW-vragen

18

Van deze vijf vragen zijn twee vragen gekozen die verband met elkaar hebben, namelijk:

Hoe kunnen wij in het gemis van betekenisvolle sociale contacten bij eenzame ouderen

helpen?

Hoe kunnen wij ouderen bewust maken van het nut van voldoende beweging?

Deze twee vragen en problemen zijn met de POV-methode verstevigd. Hieruit valt te concludeerden

dat door beide problemen de gezondheidsklachten toenemen, maar voor de wereld van 2050 dus ook

een probleem door de stijgende zorgkosten.

Daarnaast is eenzaamheid een oorzaak van het te weinig bewegen, maar andersom is weinig bewegen

ook een oorzaak van eenzaamheid. Want weinig ondernemen betekend ook weinig nieuwe contacten

en bestaande contacten die verwateren.

Hierdoor zijn de probleemstellingen aangescherpt en zijn de problemen gereframed:

- Evenementen zijn geïsoleerd van ouderen

- Ouderen zien het nut niet in/zijn beperkt in het voldoende bewegen

Met alle vergaarde informatie en problemen heeft het projectteam twee persona’s gemaakt waaraan

de ideeën kunnen worden gespiegeld. Dit zijn Albert en Ria, de uitwerkingen van deze persona’s zijn

terug te vinden in Bijlage G.

De twee HMW-vragen zijn voorgelegd aan experts op dit gebied, deze interviews zijn uitgewerkt terug

te vinden in Bijlage H en Bijlage I. Conclusies uit deze interviews waren dat eenzaamheid niet correleert

met leeftijd maar meer met de sociaaleconomische status van mensen. Voldoende bewegen en

betekenisvolle contacten zijn volgens de experts belangrijk om gezondheidsklachten terug te

dringen/te voorkomen.

De oplossing dient twee HMW-vragen te beantwoorden en betrekking te hebben op de twee thema’s

beweging en eenzaamheid. Vanuit de verschillende methoden van onderzoek blijkt dat deze twee

problemen grote impact hebben op het welzijn van de ouderen in Zoetermeer.

19

4.3. Ideate De Ideate fase is de fase geweest waar het projectteam met elkaar bezig is geweest met het bedenken van ideeën voor onze twee HMW-vragen. Doelstelling van de Ideate fase is het bedenken van zoveel mogelijk ideeën in de goede richting, waarna vervolgens een groot aantal ideeën worden geschrapt. Als start van de Ideate fase zijn design criteria opgesteld, hieraan moeten de oplossingen voldoen.

4.3.1. Divergeren Tijdens de Ideate fase is gestart met divergeren, hierbij is gebruik gemaakt van brainstormen en de 6-

3-5 methode. Aan het einde van het divergeren heeft het projectteam een lijst met 107 ideeën op de

muur. De oorspronkelijke lijst met ideeën is terug te vinden in Bijlage K. De critica voor het divergeren

werden hiervoor gebruikt.

Critica voor het divergeren: - Gericht op ouderen - Raakvlak met eenzaamheid - Raakvlak met bewegen - Het idee moet goed voelen

4.3.2. Convergeren Om tot een kleinere set ideeën te komen zijn een tweetal convergerende technieken ingezet, namelijk

COCD-box en impact/gemak matrix. Een uitwerking van de COCD-box is terug te vinden in Bijlage K.

Na het uitvoeren van de COCD-box zijn veelbelovende ideeën overgenomen op het impact/gemak

matrix.

Critica voor het convergeren:

- Toegankelijk voor ouderen - Sociaal contact bevorderen - Niet alleen maar voor ouderen apart - Haalbaar met bestaande technologie - Doorontwikkeling bestaand iets - Moet snel te gebruiken zijn voor ouderen - Combinatie eenzaamheid en bewegen - Niet discriminerend zijn - Makkelijk, laagdrempelig, activiteit binnen 5 minuten opgestart

Er zijn 14 ideeën op het impact/gemak matrix te vinden. Dat is de volgende lijst:

1. Data van KPN + Ziggo en alarm bij +2 uur TV

2. Belonen van beweging (smartwatch, onkosten beweging)

3. App/platform webshop voor ouderen knutsels

4. Netwerk in de buurt

5. Werkloze 50+er in de gaten houden, signaleren van risicogroepen

Brainstorm6-3-5

methode107 ideeën

Figuur 7: Ideate divergeren

20

6. De voordeurmeter (hoe vaak gaat de voordeur open?)

7. Gamification, opleiding ouderen hbo 4 jaar

8. Platform TV voor communiceren en bewegen

9. Wachtkamer inrichten op sociaal en bewegen

10. App fiets en wandelroutes

11. App marktplaats voor ouderen/werk/activiteiten/vraag/aanbod

12. Promotie bewegen via krant, folder, youtube, etc

13. Uitbreiding keukentafelgesprek

14. Open huis bij ouderen thuis

4.3.3. Selectie Vanuit het impact/gemak matrix zijn de vijf meest kansrijke ideeën selecteert, deze zijn verder

uitgewerkt om voor te leggen aan experts en de doelgroep. Het gaat om de volgende ideeën:

Applicatie voor fiets en wandelroutes

Netwerk in de buurt

Platform TV voor communiceren en bewegen

Wachtkamer inrichten op sociaal en bewegen

Applicatie marktplaats voor ouderen/werk/activiteiten/vraag/aanbod

Een applicatie waarmee wandel en fietsroutes voor ouderen worden

gemaakt

Bij deze mogelijke oplossing is het de bedoeling dat er een applicatie

wordt ontwikkeld waarin elke dag een andere route wordt

aangegeven om te wandelen of te fietsen in bijvoorbeeld Zoetermeer.

Deze route moet voldoen aan de beweegnorm van het NPI, een half

uur per dag matig tot intensief bewegen (3,5 mets). Dit kan in de vorm

van wandelen of fietsen zijn. Een ander belangrijk punt is de staat van

de wandelroute qua begaanbaarheid en gevaar van de route. Wanneer

meerdere mensen deze wandelroute lopen zal er ook ontmoeting

plaatsvinden of zou er halverwege de route iemand kunnen staan die

koffie verzorgt of iets dergelijks.

Netwerk in de buurt

Deze oplossing bestaat uit het maken van een netwerk voor ouderen

met de buurt. Een voorbeeld hiervan kan zijn dat één straat

verantwoordelijk is voor de ouderen (65+) uit diezelfde straat. Dit kan

betekenen dat elke dag een oudere door iemand uit zijn straat

gecontacteerd wordt met de vraag of het goed gaat. Dit netwerk zou

ook kunnen bestaan uit mensen die zich vrijwillig aanmelden in plaats

van mensen uit de straat of buurt. In verband met het mogelijk op

bezoek komen na telefonisch contact zou het beter zijn wanneer het

mensen uit de buurt zijn.

Figuur 8: Fietsers

Figuur 9: Buurt

21

App/Platform smart TV communiceren en bewegen

Momenteel zijn er al programma`s voor beweging op TV, zoals:

Nederland in beweging. Met de toenemende mate van de Smart TV

heeft de projectgroep het idee om via een smart TV app ook spraak

toe te voegen zodat ouderen tijdens het sporten met elkaar kunnen

praten in “groepchats”. Op deze wijze zal het bewegen ook ‘leuker’ zijn

en ‘gezelliger’. De projectgroep verwacht een stijging in de motivatie

om te sporten.

Wachtkamers inrichten met focus op communiceren en bewegen

In hedendaagse wachtkamers kan je een speld horen vallen. Iedereen

zit stil en houd zijn mond. Met het idee van de projectgroep worden

de wachtkamers ingericht op een manier waardoor er meer

communicatie plaatsvind. Bijvoorbeeld door een gezamenlijke puzzel

te doen of een ander onderwerp waarover gepraat kan worden.

Daarnaast zou de focus op bewegen mogen worden gelegd. Door een

aantal fitness apparaten te plaatsen in de vorm van een spel.

Voorbeelden hiervan zijn: ‘handje drukken tegen de kracht van dieren

en lopen op de snelheid van bepaalde dieren’. De wachtkamers die

aangepast kunnen worden zijn bijvoorbeeld bij ziekenhuizen en

huisartspraktijken.

Samenwerking tussen ouderen, scholen en bedrijven

In de toekomst ziet het projectteam mogelijkheden voor de

samenwerking van ouderen en bedrijven, maar ook met studenten.

Momenteel maken ouderen in hun vrije tijd wel eens kleding door

middel van breien, door middel van een webshop zou dit ook nog eens

verkocht kunnen worden. Dit is de toepassing van het bedrijf, het

bedrijf zorgt in zo`n dergelijke setting voor de faciliteiten zoals wol en

wat te eten en drinken. Daarnaast zouden ook studenten kunnen

aansluiten bij zo`n dergelijke onderneming, en de plaats van het bedrijf

innemen of tussenpersoon zijn.

Figuur 10: TV en bewegen

Figuur 11: Wachtkamers

Figuur 12: Oudere en student

22

4.4. Prototype/Test In de Prototype/Test fase is een prototype ontwikkeld en getest bij de doelgroep en experts. De

Prototype/Test fase is gestart met een vijftal ideeën vanuit de Ideate fase. Er is een definitief idee

gekozen en uitgewerkt tot een prototype, hiermee is een test uitgevoerd volgens een testplan.

4.4.1. Definitief idee kiezen Na het opstellen van de omschrijvingen is input verzameld vanuit de doelgroep en experts. De vijf

geselecteerde ideeën zijn tijdens diverse interviews uitgelegd, uitgebreide uitwerkingen zijn terug te

vinden in Bijlage L. Uit een interview met de doelgroep blijkt dat zij niets zien in de voorgestelde apps,

maar wel in de wachtkamer met focus op bewegen en sociaal contact. Zij geven dit idee een negen en

de andere ideeën een zes. Dit grote verschil in cijfers komt door het originele idee, apps die op de

andere ideeën lijken bestaan al, wachtkamers ingericht om het wachten aantrekkelijk en gezond te

maken nog niet.

Expert Tinus Jongert, lector gezonde leefstijl in een stimulerende omgeving aan de Haagse Hogeschool,

geeft aan dat wachtkamers nu ongezond ingericht zijn. Dit is niet logisch, omdat je in een ziekenhuis

bent om gezonder te worden. Ook zijn de mogelijkheden qua eten niet altijd even gezond. Bewegen

of op z’n minst staan tijdens het wachten zou hier veel verbetering in brengen. De andere ideeën waren

wel goed, maar deze had meer potentie. Bij de andere ideeën ziet hij moeilijkheden om iedereen aan

te sluiten.

4.4.2. Het concept Het idee is een vernieuwing van de huidige wachtkamer. Met het idee verschuift de huidige passieve

wachtkamer naar een actieve wachtkamer. In de voorgaande hoofdstukken is aangegeven wat de ernst

van het voldoende bewegen is en dat eenzaamheid een voorkomend probleem bij ouderen is. In dit

hoofdstuk zal beschreven worden hoe de huidige wachtkamer eruit ziet en hoe het projectteam de

toekomstige situatie ziet. De plattegrond van de ruimtes is terug te vinden in Bijlage M.

De huidige wachtkamer

Voor de huidige wachtkamer heeft het projectteam gezocht op het internet en heeft het projectteam

dit naast de wachtkamers van het Langeland Ziekenhuis, Gemeente Zoetermeer, en GGD haaglanden

gelegd. Daarnaast is feedback gevraagd van de ouderen op het prototype van de huidige situatie. Het

volgende prototype is gemaakt in Planner 5D voor de huidige situatie van de wachtkamer, hieronder

twee screenshots uit dit prototype.

Figuur 13: Screenshot prototype 1

23

Figuur 14: Screenshot prototype 2

De toekomstige wachtkamer

Naast de huidige situatie is een situatie gemaakt hoe het projectteam de nieuwe ‘actieve’ wachtkamer

ziet. De werkwijze en hoe tot dit prototype is gekomen staat in het vorige hoofdstuk, in dit hoofdstuk

zal het resultaat van de toekomstige wachtkamer te zien zijn. Zie hieronder de screenshots van het

prototype.

Figuur 15: Screenshot prototype 3

24

Figuur 16: Screenshot prototype 4

De toestellen en spellen

Figuur 17: Screenshot prototype 5

Hierboven is de toekomstige wachtkamer te zien met verschillen toestellen die mensen kunnen

gebruiken. Doordat het mogelijk is dat mensen niet zomaar op deze loopband plaatsnemen heeft de

loopband twee triggers om mensen aan te spreken. De eerste is dat de loopband uit apparatuur

bestaat om je gezondheid te meten zoals:

- Bloeddruk

- Hartslag

25

Door deze informatie te bieden aan de personen op de loopband kan dit hen triggeren om op de

loopband plaats te nemen. Zo leert de doelgroep meer over hun eigen gezondheid en worden zij

bewust als zij snel een hoge hartslag krijgen of iets dergelijks. (Uit interview bijlage O) De tweede

trigger voor het plaatsnemen op de loopband is een vorm van gamification. Door middel van een

scherm te plaatsen in de loopband kunnen mensen bijvoorbeeld een boswandeling, strandwandeling

of bergwandeling maken. Dezelfde technologie en triggers zitten in de fietsen verwerkt. Het

projectteam heeft dit getoetst bij de doelgroep en zij gaven aan dat zij door middel van deze extra

functies sneller op de loopband zouden plaatsnemen of fiets, dan dat zij dit zonder functies zouden

doen. (Uit interview bijlage O)

Figuur 18: Screenshot prototype 6

Naast het bieden van mogelijkheden tot te bewegen, wordt er in de wachtkamer ook rekening

gehouden met mensen die niet de mogelijkheid hebben om te bewegen. Zo worden er mogelijkheden

geboden om een spel te spelen met een andere persoon. Dit kan iemand zijn die je kent, maar ook

iemand die je tot daarvoor nooit had gesproken. Voor het bieden van deze spelmogelijkheid is er een

bordspel zoals op screenshot 6 te zien is, maar ook een iPad. Sommige mensen zijn nog niet zo handig

met een iPad dan andere mensen. Daarom zou ook door middel van een bordspel communicatie

bevorderd kunnen worden. Op de iPad zouden spellen gespeeld kunnen worden, zoals:

- Wordfeud (Scrabble)

- Boter Kaas en Eieren

- Kort kaartspel

De plaats van deze spellen zullen voornamelijk aan de statafels zijn, bijvoorbeeld door een ingebouwde

iPad. Op de manier zullen mensen staand spellen kunnen spelen. Voor de mensen die dit niet kunnen

volhouden zijn stoelen waar zij op kunnen zitten. Hierbij zal ook een lage tafel staan waarop een spel

gespeeld kan worden. Deze spellen moet de connectie tussen personen zijn waardoor zij gesprek met

elkaar gaan voeren.

26

4.5. Ecosysteem Voor verder onderzoek van het idee is gekeken naar de service blueprint en het business model canvas.

Deze zijn gebruikt om een beter beeld te krijgen van de situatie waar naartoe moet worden gewerkt

om het idee te lanceren. Daarbij is gekeken naar de processen en naar het business model wat past bij

het concept.

4.5.1. Service Blueprint De service blueprint toont de processen die nodig zijn, namelijk:

- Aanmelden van de patiënt bij binnenkomst

- Begeleiden van patiënt bij de bewegingsonderdelen/spellen

- Patiënt roepen wanneer hij aan de beurt is

Verder is er voor de patiënt een nieuwe ervaring als hij in de wachtkamer komt. Hij kan niet gaan zitten

en iets voor zichzelf doen, maar moet kiezen tussen bewegen of een spelletje. De klant ondergaat dus

een andere klantreis dan voorheen. Belangrijk is dat er rekening wordt gehouden met het ontwerp van

de wachtkamer dat het voor de klant een schok kan zijn als hij binnenkomt. Mede de begeleiding van

de patiënt vanaf de deur moet hem helpen zich veilig te voelen in de kliniek, zoals de gastvrouw in het

Lange land ziekenhuis. Zie voor een grotere versie van de service blueprint Bijlage P.

Figuur 19: Service blueprint

27

4.5.2. Business model canvas Om een beter beeld te schetsen van het idee is een business model canvas uitgewerkt voor een fictieve

onderneming die het in dit adviesrapport aangedragen idee uit gaat voeren. De complete uitwerking

van het business model canvas is opgenomen in de bijlage, zie hiervoor Bijlage Q.

Key partners

Voor het leveren van het idee zijn spullen nodig van diverse partners. Het gaat om de volgende

partners en items:

KEY PARTNER WAARVOOR?

MEUBEL LEVERANCIER

Stoelen

Tafels

Krukken

Balie

Interieur (vloer/muren) TECHNOLOGIE LEVERANCIER

Digitale apparatuur

Software/applicaties BEWEEG APPARATEN LEVERANCIER

Loopband

Home trainer (fiets) Figuur 20: BMC Key Partners

Key activities

De key activity van de onderneming is het inrichten van de wachtkamer en het geven van advies met

betrekking tot het inrichten van de wachtkamer. Tijdens het creëren van de wachtkamer is de

onderneming verantwoordelijk voor het aansturen van de Key Partners.

Key resources

Een bedrijf kan niet functioneren zonder resources. Voor het inrichten van de wachtkamers zijn de

volgende resources van belang:

Meubels

Personeel

o Adviseurs

o Onderhoud

Beweeg appratuur

Value proposition

De waarde die de klant krijgt bestaat uit de actieve wachtkamer, de persoonlijke adviseur en het feit

dat het een uniek concept is. De actieve wachtkamer levert een positieve ervaring op voor gebruikers

hiervan. Dit blijkt uit de uitgevoerde tests in de prototype fase

Customer relationships

Om de relatie te behouden met de klanten zal het bedrijf aan community building doen. Daarnaast is

het de bedoeling om veel klantbezoeken te doen om eventuele negatieve signalen zo snel mogelijk op

te vangen en hier uiteraard actie op te ondernemen.

Channels

Communicatie met de klant is belangrijk, vooral bij het bedienen van een kleine markt met een product

wat geen massa productie is. Communicatie met de klanten zal verlopen via de volgende kanalen:

28

KANAAL OMSCHRIJVING

VAKBLADEN Via vakbladen zal vooral gezocht worden naar contact met medisch personeel in de hoop dat ze geïnteresseerd raken in het verbeteren van de wachtkamer.

INTERNET Er zal een website worden ingericht waarop uitgevoerde projecten worden getoond door middel van foto collages en omschrijvingen. Ook zal de website contactgegevens hebben, zodat potentiele klanten per e-mail of telefoon contact op kunnen nemen met de adviseurs.

FACE TO FACE Voor de verkoop zal face to face contact worden gezocht met de klant door langs te gaan voor het geven van advies. Ook worden potentiele klanten bezocht door vertegenwoordigers.

WEBSITE Zie internet BEURS Een beurs is de perfecte kans om de mogelijke klant kennis te laten maken met

de diensten. Door het inrichten van een wachtkamer op de beurs kan de klant zelf ervaren hoe het is. Dit moet ervoor zorgen dat de klant sneller contact opneemt voor een afspraak met de adviseur.

TELEFOON Het bedrijf zal telefonisch bereikbaar zijn, maar zal ook zelf bellen met potentiele klanten.

Figuur 21: BMC Channels

Customer segments

Voor de actieve wachtkamer zijn zeer uiteenlopende klantgroepen te bedenken. Op het BMC model

zijn de volgende groepen meegenomen:

Huisartspraktijk

Schiphol (of andere luchthavens)

Ziekenhuis

Gemeente

Dit zijn plaatsen waar al wachtkamers of wachtruimtes zijn ingericht, maar dan niet actief.

Cost structure

De kosten van de wachtkamer zitten voornamelijk in de materialen en het eventuele onderhoud

hiervan.

KOSTENPOST OMSCHRIJVING

MEUBELS Voor het inrichten van de wachtkamer zijn net zoals in de traditionele wachtkamer meubels nodig. Deze worden ingekocht bij een nog uit te zoeken Key Partner.

PERSONEEL

De adviseurs en monteurs die de verkoop en het onderhoud op zich nemen moeten worden betaald.

TECHNOLOGIE Het aanschaffen van apparatuur zoals touchscreens en andere systemen valt onder technologie. Maar ook het continue verbeteren en ontwikkelen van nieuwe mogelijkheden zal worden uitgevoerd door de technologie leverancier.

ONDERHOUD Naast het leveren van apparatuur zal ook worden gezorgd voor onderhoud als de klant dat wenst. Ook hiervoor worden kosten gemaakt.

BEWEEG APPARATUUR

Loopbanden en fietsen moeten worden aangeschaft voor plaatsing in de wachtkamer. Dit gaat via de Key Partner voor beweeg apparatuur.

Figuur 22: BMC Kosten

Revenue streams

Qua inkomsten zal er geld binnen komen door het verkopen van de wachtkamers. Dit is het

totaalpakket van advies, materialen en daadwerkelijk inrichten. Voor het bepalen van de prijs zal

worden gekeken naar de inkoopprijs van producten, en de kosten voor het advies zelf. De verkoopprijs

29

zal hoger liggen dan de inkoopprijs + inrichtingskosten + advies kosten, waardoor over de verkoop

winst zal worden gemaakt.

Naast het verkopen worden ook onderhoudscontracten aangeboden. Dit is voor het onderhouden en

repareren van de technologie en fitness apparatuur. De kosten voor de klant liggen hoger dan de

daadwerkelijke onderhoudskosten.

De verwachting is ook dat het mogelijk is om subsidie te krijgen voor het bedrijf of dat de klant subsidie

krijgt bij aanschaf van een actieve wachtkamer. Een gebrek aan beweging en sociaal contact kan

worden gezien als een maatschappelijk probleem. Voor het oplossen van problemen kan subsidie

worden aangevraagd. Er zijn door de combinatie zorg en beweging voor ouderen verschillende

manieren om subsidie aan te vragen. De mogelijkheden voor subsidie zijn ook naar voren gekomen

tijdens een interview in het LangeLand ziekenhuis, zie hiervoor Bijlage O.

30

5. Conclusie Op basis van de deskresearch tijdens de empathie fase zag het projectteam dat ouderen niet de

beweegnorm halen van een half uur per dag matig intensief bewegen, maar ook dat eenzaamheid een

groot probleem is in Zoetermeer.

Uit de interviews tijdens de Empathy en Define fase concludeert het projectteam dat het een probleem

is om de eenzame ouderen te bereiken omdat zij zelf vaak geïsoleerd van de omgeving leven.

Daarnaast geven ouderen aan het lastig te vinden om nieuwe contacten op te doen.

Tijdens de Ideate fase is het projectteam oplossingen gaan bedenken voor de twee problemen die aan

bod zijn gekomen. Deze oplossingen moesten enerzijds de mensen aanzetten tot beweging of dan wel

bewust maken van het nut van bewegen. Daarnaast moest het toegang bieden tot alle ouderen zodat

ook de eenzame oudere bereikt wordt. De oplossing moet dus op een laagdrempelige manier mensen

in contact brengen.

In samenwerking met experts en ouderen heeft het projectteam gekozen voor het idee van de actieve

wachtkamer. Deze wachtkamer biedt ruimte voor beweging op bijvoorbeeld een loopband of op een

hometrainer. Daarnaast zijn er in plaats van stoelen statafels geplaatst. Als laatste is geconcludeerd

dat de huidige wachtkamers erg ongemakkelijk zijn om een gesprek in te beginnen met andere

mensen. In die nieuwe actieve wachtkamer is dit opgelost door een vrijere opstelling en een warmere

indeling.

Hiervan is een prototype gebouwd in Planner 5d en dit is door middel van Virtual Reality gepresenteerd

aan de ouderen en experts. Tijdens het testen door zowel experts als ouderen bleek het idee een schot

in de roos. Het resultaat van de testfase was positief, van zowel expert als ouderen is feedback

ontvangen op het prototype, die vervolgens als door het projectteam verder verwerkt is tot het

definitieve concept.

Voor het eindconcept is de levensvatbaarheid van het concept getoetst door middel van het Business

Model Canvas. Hierin heeft het projectteam gekeken naar de inkomsten en uitgaven, interne en

externe organisatie en hoe de klanten benadert kunnen worden en vast worden gehouden.

31

5.1. Beperkingen Het onderzoek kent een aantal beperkingen. De beoogde doelgroep is door het werven via de

ouderenbond niet representatief voor alle andere ouderen. Ouderen die lid zijn van de ouderenbond

zijn waarschijnlijk anders dan ouderen die geen lid zijn van een ouderenbond. Het zou bijvoorbeeld zo

kunnen zijn dat ouderen die zich aansluiten bij de ouderenbond socialer zijn, omdat zij zich aansluiten

bij een groep.

De interviews en interviewverslagen gebruikt voor dit onderzoek zijn opgesteld door 3 verschillende

teams met ieder een eigen interviewplan, waarbij een groot verschil is ontstaan in de behandelde

thema’s en daarbij behorende vragen. Ook de interviewverslagen variëren sterk in kwaliteit. Voor de

betrouwbaarheid van de gebruikte gegevens zou het helpen om alle interviews volgens hetzelfde

format af te nemen.

Gedurende de testfase is uitgebreid getest met de eindgebruiker, namelijk de ouderen. De groep die

gebruik maakt van een wachtkamer is echter breder dan dat, er zijn namelijk ook kinderen en

volwassenen in andere leeftijdscategorieën.

Ook is slechts één instelling bij de test fase betrokken die daadwerkelijk een wachtkamer heeft,

namelijk het LangeLand ziekenhuis. Het zou voor het onderzoek goed zijn om meer potentiele locaties

te onderzoeken om zo een beter beeld te krijgen van het beleid rond wachtkamers van de instellingen.

Met dit onderzoek zou een beter beeld geschetst kunnen worden van de toegevoegde waarde voor

de koper van een nieuwe wachtkamer.

Het prototype is uitgewerkt in Planner 5D, omdat het creëren van een echte wachtkamer te duur is en

niet binnen de geplande tijd voor het onderzoek kan worden gerealiseerd. Het zou echter wel veel

waarde toevoegen om een pilot te draaien met een wachtkamer die is ingericht met de concepten

omschreven in dit adviesrapport, hiermee kan worden nagegaan op welke manier de doelgroep

gebruik zou maken van de wachtkamer en of de apparatuur juist functioneert.

32

6. Aanbevelingen Aan het eind gekomen van dit onderzoeksrapport heeft het projectteam nog een vijftal aanbevelingen.

In de tijd dat het projectteam aan het onderzoek heeft gewerkt moest rekening worden gehouden met

de scope, er waren echter elementen die in de toekomst nog verder uitgewerkt kunnen worden.

Voor de optimale ervaring, verder dan de Virtual Reality ervaring die het projectteam de doelgroep

heeft aangeboden, zou een pilot wachtkamer gerealiseerd kunnen worden. In deze pilotomgeving

kunnen elementen uit het prototype tentoongesteld worden zoals de spellen op de iPad en de

toestellen die het bewegen toegankelijker maken. Op deze wijze is beter inzichtelijk of dit aansluit bij

de doelgroep.

De tweede aanbeveling is het doen van vervolgonderzoek naar andere doelgroepen die te maken

krijgen met deze nieuwe vorm van een wachtkamer. Het onderzoek van het projectteam is gefocust

op de ouderen. Echter krijgen ook andere doelgroepen, zoals: kinderen, en volwassenen tot 60 jaar te

maken met deze vernieuwde vorm van de wachtkamer. In het onderzoeksrapport zijn deze mensen

als doelgroep niet geïnterviewd.

De derde aanbeveling is het doen van onderzoek naar de wachtkamers/wachthallen van

vervoermaatschappijen, zoals: NS, Schiphol. Ook in deze ruimtes wordt vaak veel tijd zittend

rondgebracht. Het projectteam heeft geen gesprek gevoerd met Schiphol nog NS, daarom wordt dit

aangeraden indien het wenselijk is om de wachtkamer breder in te zetten.

De vierde aanbeveling is het onderzoeken van de materiaalkeuze van bepaalde faciliteiten. Zo is vanuit

het interview met het LangeLand Ziekenhuis begrepen dat er in ziekenhuizen strikte regels zijn omtrent

het gebruik van materialen doordat er rekening gehouden moet worden met: hygiëne, logistiek en

brandveiligheid. Voordat wachtkamers definitief worden ingericht is daarom vervolgonderzoek

vereist.

De vijfde en laatste aanbeveling is omtrent het betrekken van meerdere instellingen bij de

wachtkamer. Het projectteam heeft gesproken met het LangeLand ziekenhuis betreft het testen van

het prototype, echter zijn er nog meer instellingen die deze wachtkamer kunnen gebruiken. In een

mogelijk vervolgonderzoek draagt het projectteam aan om ook tandartspraktijken, huisartsen en

orthodontist praktijken te betrekken en te vragen om feedback.

33

7. Bibliografie Ainsworth, B. (2011). 2011 Compendium of Physical Activities: a second update of codes and MET

values. Phoenix, Arizone, USA.

Alicia!Hoppe. (2013). Verhalen over Technologie. scriptie, Enschede.

ASQ. (2011, November 28). Impact Effort Matrix. Opgehaald van ASQ: http://asq.org/healthcare-

use/why-quality/impact-effort.html

Both, T. (2011, Oktober 4). "How Might We" Quesitons. Opgehaald van dschool stanford:

http://dschool.stanford.edu/wp-content/uploads/2012/05/HMW-METHODCARD.pdf

Both, T. (2014, Januari 28). Saturate and group. Opgehaald van Dschool Stanford:

https://dschool.stanford.edu/wp-content/themes/dschool/method-cards/saturate-and-

group.pdf

Both, T. (2015, November 9). Story share-and-capture. Opgehaald van dschool.stanford.edu:

https://dschool.stanford.edu/sandbox/groups/dstudio/wiki/2fced/attachments/43f65/Story-

Share-and-Capture-Method.pdf?sessionID=d0dc640ce98499dac90658f489fb46f0fd394f69

Business Model Canvas. (2010). Opgehaald van http://ww.corpuacademy.com/:

http://ww.corpuacademy.com/wwwmedia/courses/course-overviews/business-model-

canvas.pdf

CBS. (2016, April 5). Gezondheid en zorggebruik; persoonskenmerken. Opgehaald van CBS Statline:

http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=83005NED&D1=3-28%2c33-

38&D2=3-13&D3=0&D4=l&HDR=G2%2cG3%2cT&STB=G1&VW=D

COCD. (2014, September 6). De COCD-box. Opgehaald van COCD.org:

http://www.cocd.org/kennisplatform/cocd-box/

Curedale, R. (2016). Method. Opgehaald van Medialab Amsterdam:

http://medialabamsterdam.com/toolkit/method-card/method-635/

Expert Interview. (2016). Opgehaald van Design Kit: http://www.designkit.org/methods/43

François Schellevis, P. H. (2015, 7 7). Zorggebruik bij multimorbiditeit. huisarts en wetenschap, p. 377.

Gemeente Zoetermeer. (2012). Kadernota sport en bewegen 2009-2016. Zoetermeer: Gemeente.

Gemeente Zoetermeer. (2012). Wmo-meerjarenbeleidsplan. Zoetermeer: Gemeente.

Gemeente Zoetermeer. (2016, 04 30). Beleid. Opgehaald van Zoetermeer:

http://www.zoetermeer.nl/bestuur/beleid_47234/

Gemeente Zoetermeer. (2016). Wmo besluit Zoetermeer 2016. Zoetermeer: Gemeente.

Huizing, B. (2009). De invloed van effectieve verandercommunicatie op adoptie van technologische

innovaties: een kwestie van mediakeuze. Scriptie, Twente.

IDEO. (2014, September 22). Brainstorm Rules. Opgehaald van IDEO Design Kit:

http://www.designkit.org/methods/28

IDEO. (2014). Design Principles. Opgehaald van Design Kit: http://www.designkit.org/methods/27

34

IDEO. (2015, April 25). Create insight statements. Opgehaald van Designkit:

http://www.designkit.org/methods/62

Iris van Asch, B. W. (2014). Hulpverlening voor ouderen via internet. In Ouderen online!? (pp. 67-68).

Bohn Stafleu van Loghum.

(2015). Keuzewijzer mobiliteit. Woerden: Blijf Veilig Mobiel.

Kolmer, D. B. (2014). Mantelzorg: smeerolie of gouden schroef? Amsterdam: Boom Lemma.

M. Hopman-Rock, M. S. (2006, oktober). Meer bewegen voor ouderen gymnastiek: verslag van een

evaluatiestudie. Gerontologie en Geriatrie, pp. 253-259.

M.P. Jans, P. d. (2008). Ontwikkelen van een beweegnorm voor ouderen in verpleeg- en

verzorgingshuizen. Leiden: TNO.

Nationaal Ouderen Fonds. (2016, 01 20). Feiten en cijfers. Opgehaald van Ouderenfonds.nl:

https://www.ouderenfonds.nl/onze-organisatie/feiten-en-cijfers/

NC state university. (sd). Service Blueprint. Opgehaald van http://learningspacetoolkit.org/:

http://learningspacetoolkit.org/services-and-support/service-blueprint/

NZA. (2006). Zorgverzekeringswet (ZVW). Opgehaald van Nederlandse Zorg Autoriteit:

https://www.nza.nl/regelgeving/wetgeving/zorgverzekeringswet/

Plas, M., Jellema, S., Dekker, J., & Ende, E. v. (1999). Preventieve ergotherapie bij ouderen: een pilot

studie. Den Haag: NIVEL.

Plattner, H. M. (2009). Design thinking. München: Mi-Fachverlag.

Rijksoverheid. (2015). Hoe is de zorg en ondersteuning per 2015 georganiseerd? Opgehaald van

Rijksoverheid: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorg-in-zorginstelling/vraag-en-

antwoord/organisatie-zorg-en-ondersteuning-per-2015

Rijksoverheid. (2015). ondersteuning gemeente wmo 2015. Opgehaald van Rijksoverheid:

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorg-en-ondersteuning-thuis/vraag-en-

antwoord/ondersteuning-gemeente-wmo-2015

Rohrbach, B. (1969). "Creative by rules, method 635, a new technique for solving problems.". In

Techniken des Lösens von Innovationsproblemen (pp. 73-75). Frankfurt am Main: Gabler

Verlag.

Stanford. (sd). Point of view madlib. Opgehaald van dschool.stanford.edu:

http://dschool.stanford.edu/wp-content/themes/dschool/method-cards/point-of-view-

madlib.pdf

Stevens, M. (2009). Bewegen bij ouderen. In M. Stevens, Sportgeneeskunde (pp. 67-94). Groningen:

Springer.

Thijs Knaap, A. L. (2003). Vergrijzing, aanvullende pensioenen en de Nederlandse economie.

Rotterdam: OCFEB.

Volksgezondheid, N. K. (2013, 11 14). Nationaal Kompas Volksgezondheid . Opgeroepen op 5 4, 2016,

van http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-

aandoeningen/chronische-ziekten-en-multimorbiditeit/beschrijving/

35

Witte, N. D., Donder, L. D., Dury, S., Smetcoren, A.-S., Brosens, D., Buffel, T., . . . Verté, D. (2012).

Samen de stoep op. Gent: Gedeputeerde Eddy Couckuyt.

Zijadic, M. (2012). Verhalen over technologie. Twente: universiteit Twente.

36

Bijlage A: Interview plan Opdracht samengevat:

Is het mogelijk om het leven van ouderen prettiger te maken? Kan de vitaliteit worden versterkt?

Kunnen ouderen nieuwe vriendschappen ontwikkelen en zich meer verbonden voelen? Hoe kunnen

ouderen prettig en veilig zelfstandig blijven wonen?

Planning van opdracht gegeven aan de ouderen:

- In de week van 2 mei en 9 mei: 1 a 2 interviews van ongeveer 1 – 2 uur (bij u thuis)

- In de week van 23 mei: een gesprek om de analyse en ideeën van de studenten te bespreken

(1 uur, bij u thuis)

- In de week van 30 mei of 6 juni: het evalueren van enkele uitgewerkte ideeën (1 uur, bij u

thuis)

- Op 16 juni wordt u uitgenodigd voor de presentaties en een feestelijke lunch! (2 uur, Haagse

Hogeschool - Zoetermeer)

Guided tour

Foto’s maken in overleg met de ouderen. Maak foto’s van rituelen, dingen aan de muur, wie

het gebruikt en waar het is geplaatst. Daarnaast maak foto’s van de omgeving waar de

geïnterviewde woont. Stel vragen over de ruimte, waarom worden dingen gedaan zoals ze

worden gedaan? Wie maakt gebruik van de ruimte en waarom zijn dingen op een bepaalde

manier georganiseerd.

Vragenlijst

Beginnen met brede vragen over het leven van de persoon, vervolgens specifieker richting de

eisen van de opdracht. Doelstelling van de vragenlijst is het genereren van interessante

verhalen. De thema’s voor de vragenlijst zijn: Huidige situatie, Verleden, Sociale Cohesie,

Gezondheid, Zorg, Technologie en Veiligheid.

Verslaglegging

Interviews worden opgenomen en op dropbox gezet. De uitwerking zal bestaan uit letterlijke

quotes, gehaald uit de interviews in vraag/antwoord. Tijdens het interview zal er worden

geobserveerd hoe de persoon reageert op de vragen, dit zal doormiddel van een emoticon

achter de vragen worden duidelijk gemaakt indien dit mogelijk is.

Semi gestructureerd interviewen

Er is gekozen voor het afnemen van semi gestructureerde interviews, hierdoor is het

mogelijk om naast de vooraf bepaalde vragen ook extra vragen te stellen op basis van de

reactie op de originele vraag. Door de mogelijkheid tot doorvragen is het mogelijk om meer

diepgang te creëren.

Social graph Tijdens het interview met de oudere zal er een social graph worden ingevuld. In de social graph wordt ingevuld met wie

37

Huidige situatie algemeen

1. Hoe ziet uw dag eruit qua activiteiten?

2. Wat is uw leeftijd?

3. Wat is de gezinssituatie (zonen/dochters, kleinkinderen, etc)?

Verleden

4. Hoogst genoten opleiding?

5. Heeft u gewerkt?

a. Zo ja, wat was uw functie en bij welke bedrijven?

b. Wanneer met pensioen?

6. Indien in gezondheidscentrum/seniorenwoning vragen sinds wanneer dit het geval is.

7. Uit welke situatie komt u? (wonen, etc)

Sociale cohesie

8. Hoe vaak maakte u in het afgelopen half jaar een praatje met iemand uit de buurt?

9. Voelt u zich betrokken bij de mensen in uw directe buurt?

10. Zijn er weleens evenementen in de buurt?

a. Doet u actief mee?

b. Levert u ook een bijdrage?

Gezondheid

11. Heeft u lichamelijke klachten?

a. Andere klachten?

12. Sport u?

13. Wat doet u aan beweging per dag?

14. Zou u meer willen bewegen?

15. Onderneemt u weleens andere activiteiten?

a. Welke?

b. Met wie?

c. Door wie?

Zorg

16. Hoe zit de zorg eruit?

a. Wie zorgen er voor u?

b. Wat doen deze mensen voor u?

17. Aan welke zorgvraag is geen correcte invulling gegeven, wat mist u?

Technologie

18. Welke technologie gebruikt u in het dagelijks leven?

19. Wat zijn randvoorwaarden voor het gebruiken en accepteren van technologie? (grote letters,

knoppen, etc)

Veiligheid

20. Voelt u zich veilig in de woning?

21. Letten de buren veel op elkaar in de wijk?

22. Welke beveiligingsmaatregelen heeft u/worden er genomen?

38

Bijlage B: Interviews Emphaty fase (projectteam)

Eerste interview oudere

Verslag interview Corstiaan Omwille van de privacy van de geïnterviewde noem ik mevrouw A (63 jaar) Datum: 04-05-16 Tijdstip: 15:30

Eerste indruk

Wanneer ik het binnenplaatsjes oprij zie ik een net onderhouden binnenplaatsjes met genoeg groen. Het huis waar ik aanbel, zit goed in de verf en geeft een verzorgde indruk. Wanneer ik aanbel wordt er direct open gedaan, ik werd dus verwacht. Vervolgens wordt ik binnengelaten door mevrouw A en stellen we ons aan elkaar voor. Waarna ik ook een hand krijg van de vriendin van mevrouw A, haar vriendin is verder niet bij het interview aanwezig geweest. Wat mij wel opvalt is de gastvrijheid en spontaniteit van deze mensen, dit geeft gelijk een goede sfeer. (gastvrij en spontaan) Vervolgens nemen we aan tafel plaats, dit geeft mij de mogelijkheid om gemakkelijk aantekeningen te maken ook hier is door mevrouw A over nagedacht. Ik laat haar de brief van school zien en controleer of ze die heeft ontvangen. Uiteraard heeft ze die ontvangen! Als ik wil beginnen met schrijven geeft ze nog gauw een tijdschrift, zodat ik die onder mijn papier kan leggen waardoor het niet doordrukt op de tafel (deze mensen zijn zuinig op hun spullen). Het leuke is wel dat dit aanleiding geeft tot een gesprek over hobby’s. Het tijdschrift wat ik ontvang is van “Onze taal”. Vervolgens vraag ik dus of ze affiniteit heeft met taal in haar beroep of hobby. Ze geeft aan dat ze een taal liefhebber is en ze al 30 jaar lid is van “Onze taal”. Ze geeft aan dat het sinds een aantal jaar minder leuk is geworden door de regeltjes, die niet meer logische te herleiden zijn. Taalspelletjes die ze speelt zijn WordFeud en cryptogrammen en andere woord spelletjes. Haar vader en haar moeder hadden ook affiniteit met taal en ze geeft aan dat ze hiervan heeft overgenomen.

Verleden

Mevrouw A komt uit Zuid- Indonesië, toen ze vier jaar was is ze naar NL gekomen en heeft ze kort in Bennekom gewoond in een pension. Vervolgens moesten ze naar Wilp waar ze gewoond hebben in een sociale woonvoorziening, hier is ze ‘getogen’. Vervolgens is mevrouw A in 1970 verhuis naar Apeldoorn waar ze in Leusden de A-opleiding(HBO V duaal algemeen) heeft genoten en vervolgens ook is gaan werken. Daarnaast heef ze nog een wijkopleiding (MGZ) gedaan. 35 jaar geleden is ze kinderverpleegkundige geworden op de stamcellen afdeling van het LUMC in Leiden. 2 jaar eerder is ze verhuist naar Zoetermeer (huis waar ze nu nog wonen) waar ze samen met haar vriendin is gaan wonen.

39

Werk

Passie voor de zorg: “Leuk dat mensen blij met je zijn, door wat je doet” Daarnaast heeft mevrouw A interesse voor het werk. Ze is nooit lang leiding gevende geweest, omdat ze graag aan het bed wilde werken. Daarnaast was ze niet geïnteresseerd in administratie, maar is mevrouw A meer van het aanpakken/ recht door zee! Houd niet van vergaderen en is allemaal zo besluiteloos. Sinds 3 jaar is mevrouw A met pensioen er veranderde veel qua technologie en hierdoor is ze weg gegaan. Ze vond het niet meer waard om zich te verdiepen in de manier van werken met computer en tablet. Ze heeft spijt dat ze niet “lage complexe zorg” is gaan doen, hier had ze namelijk minder last gehad met het computer werk.

Sociale cohesie

Mevrouw A is een heel sociaal persoon, ze heeft veel contact met mensen uit de buurt. Ze helpt ook graag mensen uit de buurt, vooral nu ze met pensioen is. Ze doet bij een oude vrouw standaard de tuin en probeert ze daar 2 keer in de week koffie te drinken en chauffeert ze deze vrouw naar het ziekenhuis. Bij iemand anders probeert ze 1 keer in de twee weken thee te drinken en pas ze nog weleens op de kinderen. Daarnaast is ze altijd in voor een praatje met de buren en helpt ze iedereen die hulp nodig heeft. Ze klets graag! Ook heeft mevrouw A de tuin/perkjes van de gemeente geadopteerd en houd ze dit netjes! Daarnaast loopt ze 1 keer in de week door de buurt en pakt ze het vuil op wat ze ziet liggen. Tijdens deze activiteiten maakt ze ook graag een praatje.

Uitzendbureau

•Elite verpleegkudige

•Rode kruis

Rodekruis directrice

Kraamzorg

• Adjunct leidster docente

Juliana Ziekenhuis

•Praktijk opleiding verzorgd

Uitzendbureau

•Kinder verpleegkundige

LUMC (Leiden)

•kinderverpleegkundige

Figuur 1 | keuken tafel waar interview werd gehouden

40

Bij Humanitas is mevrouw A vrijwilliger ze gaat 1 keer in de week zo’n 1 a 3 uur bij 2 ouderen van 90 jaar langs. Ze heeft zich daarnaast in geschreven voor “Home start”, dan begeleid ze 1 gezin. 6 x per jaar is hiervoor ook een training/ bijeenkomst voor ook dan ontmoet ze weer nieuwe mensen. Ze vindt het verschrikkelijk dat mensen roddelen over elkaar, graag zou ze dit willen voorkomen.

Vrienden

Mevrouw A heeft vrienden uit Haarlem via haar werk ontmoet, daarmee gaat ze naar musea, uit eten, wandelen en naar concert. Ook twee meiden waar ze als 25 jaar weekend met elkaar weg gaan.

Familie

Met haar broers (5) heeft ze goed contact. Met twee broers daarvan gaat ze heel goed om en slapen ze wel eens een nachtje bij elkaar. Verder uitwerking Social Graph

Gezondheid / Zorg

Gelukkig heeft mevrouw A geen gezondheidsklachten en voelt ze zich nog erg vit (ze geeft zelf aan dat ze dit gelukkig is) Haar ouders zijn 95 jaar geworden, ze hoopt dat ze ook zo’n hoge leeftijd mag halen. Ze vindt het belangrijk om te bewegen, zo squash ze één keer in de week en fitnesst ze daarna ook nog een uur. Daarnaast fiets ze regelmatig 22 kilometer met haar vriendin. Mevrouw A vindt het heel belangrijk om te bewegen, hierdoor voelt ze zich fit. Wel is ze in de toekomst bang dat ze in een sociale isolement komt en daardoor eenzaam wordt. Ze ziet dit namelijk met ouderen om zich heen gebeuren. Ouderen maken geen nieuwe contacten. Ze maakt een lijstje waaraan ze wil werken, waar ze nu bij ouderen mensen tegenkomt.

Technologie

Tijdens het interview keek ze al een aantal keer op haar telefoon. (hier uit kan ik opmaken dat ze haar telefoon normaal ook vaak gebruikt.) Zelf zegt mevrouw A dat ze de telefoon regelmatig gebruikt, daarnaast had ze ook nog een iPad. Ook buiten het huis gebruikt ze haar telefoon vooral om dingen op te zoeken op internet en voor de spelletjes, zoals WordFeud. Als het aan mevrouw A had gelegen had ze haar mobiel / iPad gebruikt voor der agenda, maar omdat haar vriendin dit niet prettig vind doet ze dit nog niet. Daarnaast heeft ze ook een e-reader dit komt vooral om dat ze veel van lezen houd. Dit getuigd ook de boekenkast in de kamer.

Veiligheid

Mevrouw A voelt zich heel veilig ze geeft ook aan niet gauw bang te zijn. Ze denkt dat mensen bang worden gemaakt. Wel hebben ze beveiligingsmaatregelen genomen. Bij de voordeur is een kijk gaatje en een deur kier stand, daarnaast hebben ze sloten die er niet zomaar uit te halen zijn. Ook is ze lid van de buurtwhatsapp.

Maatschappij

Mevrouw A kijkt met een positieve blik naar de maatschappij. Ze vind dat ouderen veel klagen, terwijl Nederland één van de beste landen is op sociale voorzieningen. Ze vind dat de jongeren nog

41

veel respect hebben naar de ouderen. “Ze staan nog steeds op voor mij in het OV”. Ze benadrukt nog een keer dat ze Nederland een fijne maatschappij vind.

Foto’s

Figuur 2 | boekenkast in de kamer

Figuur 3 | pleintje in de wijk waar het huis aan staat

42

Social graph

43

Verslag interview Stefan

Omwille van de privacy van de geïnterviewde noem ik meneer A (71 jaar) en mevrouw B (69).

Datum: 02-05-16

Tijdstip: 15:00 – 16:30

Aangekomen op de bestemming zie ik dat zij in een

mooie en nieuwe flat wonen (figuur 1). Na

binnengelaten te zijn door meneer A maak ik ook

kennis met mevrouw B. Het eerste wat mij opvalt is

dat op de tafel, waaraan het interview plaats ging

vinden, het opdrachtformulier ligt. Dit gaf mij al het

gevoel dat zij zich goed voorbereid hadden en het

leuk vinden om mee te werken aan een onderzoek. Allereerst hebben we het gehad over de

opdracht vanuit school en het eerdere onderzoek waar zij aan meegedaan hebben. Bij dit moment

heb ik gelijk even gevraagd of het interview opgenomen mocht worden zodat ik dat later beter kon

uitwerken. Vervolgens ging het over de vervolgdatums waarop meneer A aangaf de week van 6 juni

niet beschikbaar te zijn, omdat zij dan een weekje op vakantie naar de achterhoek gaan.

Nadat we het over school hebben vraag ik naar hun oorspronkelijke woonplaats, dit is Goeree

Overflakkee maar sinds 1971 wonen zij al in Zoetermeer. Toen zij er kwamen wonen was Zoetermeer

nog maar een dorp, daarop vroeg ik mij af of zij dat nu dan niet lastig vonden. Zij gaven aan dat de

dorpstraat toen bestond uit enkel winkels, een heel gezellige boel! Daarna gaat het over de situatie

nu waarin er alleen grote winkels bestaan, het stel is er goed van op de hoogte hoe de samenleving

ontwikkeld en veranderd.

Technologie

Vanuit het gesprek over de ontwikkeling van Zoetermeer komen we bij de ontwikkelingen op het

gebied van technologie. Daarbij geeft het paar aan dat zij tegenwoordig ook via internet winkelen en

zelfs al spullen uit China koopt. Zij geven aan wanneer het niet te moeilijk is dat zij dan gewoon mee

gaan. Mevrouw B geeft aan dat zij een smartphone en een IPad heeft en deze via wifi gebruikt.

Meneer A geeft aan dat er tegenwoordig ook niet meer zonder geleefd kan worden, want wie heeft

er de belastingaangifte dan voor je gedaan? Mevrouw B geeft aan niet te willen bellen via skype

tijdens normale gesprekken, meneer A heeft hier geen problemen mee. Want gezichtsuitdrukkingen

zijn erg belangrijk. Meneer A geeft aan dat hij sneller even belt dan whatsappt.

Achtergrond

Meneer A geeft aan dat hij bij het ministerie van Defensie heeft gewerkt en op 59-jarige leeftijd

gestopt is, mevrouw B geeft aan dat zij analyses heeft gedaan in het ziekenhuis. Het werk van

meneer A was op facilitair gebied met name vrachtwagens. Zijn werk heeft er niet mee te maken dat

hij nu digitaal zo vaardig is.

Huidige situatie

Op de vraag hoe het stel nu omgaat met de overgebleven tijd sinds dat zij zijn gestopt met werken

geven zij aan dat de weken omvliegen. Naast het uitgaan met de kleinkinderen doe meneer A ook

aan foto’s maken met een fotoclub en mevrouw B doet regelmatig aan gym. Wanneer het lekker

Figuur 1 Oosterheemplein Zoetermeer

44

weer is fiets het stel ook veel door bijvoorbeeld het Bentwoud. Zij hebben twee kleinkinderen van 5

en 7 jaar. Maar alle activiteiten zijn wel los van verplichtingen, meneer A geeft aan dat hij dat

belangrijk vindt. Buiten actief aan de slag is wat het stel erg leuk vindt en graag doet. De

kleinkinderen komen regelmatig langs en dan gaan zij vaak naar buiten.

Per jaar gaat het stel zo’n vier keer op vakantie, tegenwoordig is dit in Nederland. Vroeger gingen zij

vaker naar Spanje, Italië en Frankrijk.

Zorg

Meneer A en Mevrouw B doen samen nog het huishouden en hebben geen hulp van buiten hiervoor

nodig. Wel verlenen zij mantelzorg aan enkele bekenden en familie.

Veiligheid

Meneer A geeft aan dat hij weinig ziet van het ontbreken van veiligheid. Wel ziet hij soms

hangjongeren, maar daar heeft hij geen last van en wordt al tegen opgetreden. Daarnaast komen zij

ook weinig laat thuis. Doordat de flat twee deuren heeft moet er op een andere manier ingebroken

worden. Zelf doen ze gewoon de deur goed op slot en hopen dan maar met rust gelaten te worden.

Ze hebben geen buurtpreventie of zoiets. Wel zien zij problemen bij hangjongeren die op straat leven

en ‘s nachts in portieken leven. De deur beneden blijft nog weleens open door de tocht, waardoor

de eerste beveiliging open is. Verder geven ze aan dat je nog wel een beetje moet kunnen leven.

Sociale Cohesie

Zij zijn goed opgenomen in Zoetermeer en willen ondanks de groei van de stad niet terug naar

Goeree Overflakkee. Op de plek waar zij nu wonen hebben zij alles binnen 100 meter. Meneer A: als

ik straks 100 meter achter een rollator kan lopen kan ik nog overal bij. Zo is er een supermarkt,

huisarts, wijkverpleging, gym en kerk.

Tijdens het fietsen maken de zij nog met verschillende mensen praatjes. Er wordt in de buurt nog

veel georganiseerd in een buurthuis waar je kan kaarten etc. maar hier hebben zij nog geen behoefte

aan omdat zij zelf hun hobby’s hebben. Mevrouw B geeft aan nog tijd te kort te hebben.

Gezondheid

Het stel is nu gezond, al heeft Mevrouw B reuma waar zij vervelende medicijnen voor moest

innemen. Met mooi weer stappen meneer en mevrouw lekker op de fiets.

45

Social graph Meneer A

Figuur 2 Social graph

46

Foto’s interieur

Figuur 3 Woonkamer

Figuur 4 Eetgedeelte

47

Stefan interview 2

- Fietsen nog op een normale fiets geen elektrische fiets

- Tweede interview met Anton samen

- Vorige groep had de volgende ideeën:

o Informatiebord met icoontjes voor sociale contacten onder in de hal

o Gevoelige vloer in de badkamer

o De andere twee zijn vergeten….

- Niet een idee is super, maar probeer de goede dingen te combineren tot een oplossing. Dit

zou een vervolgproject worden, maar onduidelijk wat het geworden is.

- Nieuwe dingen worden niet veel uitgevonden, probeer bestaande ideeën te verbeteren

- Jongeren aan de slag laten gaan voor ouderen

- ‘s avonds zien ze groepen hangjongeren, geen last van omdat zij ’s avonds niet over straat

gaan

- De zorg is teruggekoppeld naar de gemeente -> bij keukentafelgesprekken worden alle

mensen met zorg gecheckt met een vragenlijst.

- Dit is een grote zorg voor meneer en mevrouw, het gebrek aan inleving en respect

- Dit komt ook door de versnippering van ouderenbonden en politiek

- Ouderen met een groot huis kunnen niet verhuizen van een groot huis naar een

appartement

- Tegenwoordig moet je zolang mogelijk blijven leven op het stukje grond waar je woont

- Mantelzorg:

o Tijdsgebrek

o Afstand

o Kennissen en vrienden in plaats van familie

o Burn-out mogelijk

- Verandert door het verder uit elkaar trekken van families

- Geen gewoonte maken van hulp aan de ander (structureel helpen zorgt voor verplichtingen)

- Er is geen samenhang van ons kent ons, dit waren zij wel gewend vanuit hun vorige dorp

- Er zijn genoeg activiteiten voor ouderen. Alleen veel mensen hebben een duwtje nodig om

iets te ondernemen. De drempel is voor ouderen hoog om zich ergens aan toe te voegen.

- Als er iets te eten valt bij een activiteit zijn er veel meer aanwezig

- Er is dus genoeg aanbod maar een duwtje om over de drempel te komen ontbreekt. Dat

informatiebord is een goed idee, alleen onduidelijk of dit de mensen over de drempel helpt.

- Mond op mondreclame is de beste manier tot nu toe

- Applicatiegebruik: parkeerapp, whatsapp, TomTom, spelletjes voor kinderen

-

48

Bijlage C: Interviews Empathy fase (andere teams) Interview Jan

Daan de Jager (12094994)

Aantekeningen, opvallende zaken.

10 jaar met pensioen.

Vitaal, ziet er verzorgd uit, geen fysieke problemen op het eerste oog, geen bril.

Sociaal

Woont samen met zijn vrouw.

Foto’s van familie leden in de huiskamer en gang.

Is voorzitter van ouderenbond, daar is hij veel mee bezig. Dit vindt hij niet erg, heeft vroeger ook veel

zaken opgezet (bijv. een soort jongeren vereniging op de universiteit)

Zegt nu drukker te zijn dan toen hij nog werkte.

Kent door de ouderenbond veel mensen, ontmoet deze mensen ook regelmatig.

Helpt nog regelmatig mensen in de buurt met juridische zaken vanwege zijn achtergrond.

Gezonde levensstijl

Vroeger veel aan hockey gedaan. Gestopt met hockey omdat hij er geen tijd meer voor had. Dit vond

hij jammer maar werk en familie ging voor.

Heeft nog aan badminton en bowlen gedaan. Dit gaat nu niet meer vanwege.

Mag van dokter zijn arm niet meer te ver naar achteren doen, hierdoor kan hij deze activiteiten niet

meer uitvoeren. Vindt hij heel erg jammer, want bowlen met de ouderenbond vond hij hartstikke

leuk. Hij is daar nu nog wel aanwezig vanwege de gezelligheid.

Zelfstandigheid

Doet alles nog zelf in huis, is ook nog mobiel. Elke avond (nu het lekker weer is en licht buiten) gaat

hij een stuk wandelen (1uur ongeveer). Fietsen gaat ook nog prima. Auto rijden ook nog.

Gebruiken van diensten

Maakt geen gebruik van bijv. bus/trein/rr. Want kan zelf nog auto rijden. Heeft een schoonmaakster

in dienst, heeft hij al voor lange tijd. Dit is meer voor gemak, niet omdat hij of zijn vrouw het zelf niet

meer lukt. Laat momenteel zijn buurman (ZZP’er) zijn schuur schilderen. Zelf geen tijd om dit te doen.

Informatie toegankelijkheid

Is ontevreden met de gemeente website. Vind het lastig om bepaalde zaken te vinden. Vind het

vervelend dat hij dan alsnog moet gaan bellen met gemeente. Andere informatie krijgt hij vaak

toegestuurd gekregen omdat hij voorzitter is van ouderenbond. Zo heeft hij laatste heel veel

informatie gekregen over technologien die binnen huis gebruikt kunnen worden. Denk hierbij aan

een traplift. Deze informatie zet hij vervolgens uit binnen een blad voor leden van de ouderenbond.

Chronische klachten

49

Hernia, heeft er niet heel veel last van momenteel. Vind het vervelend dat hij bijv. niet meer kan

bowlen hierdoor.

Technologie

Maakt gebruik van een oude Nokia telefoon (geen smartphone).

Heeft het alleen nodig om te bellen en smsen.

Zou wel een smartphone willen hebben om meer overzicht te krijgen (agenda).

Gebruikt de PC alleen om stukjes te typen voor de ouderenbond en om verslagen te typen (bijv. van

vergaderingen).

Gebruikt een iPad om dingen te ‘googlen’.

Heeft niet directe behoefte aan de nieuwste technologien. Is wel verbaast over de mogelijkheden die

er zijn binnenhuis (bijv. de traplift, sensoren in badkamer etc). Denkt hier momenteel niet echt over

na, maar zou het wel overwegen wanneer bepaalde fysieke ongemakken zouden opspelen.

50

Uitwerking interview Michael

Geïnterviewde: Echtpaar, man & vrouw

Leeftijd: Beide 70+

Getrouwd

Sociaal

Het echtpaar woont samen in een eengezinswoning. Vrienden en familie hebben zij haast niet meer,

de enige die zij in de familie nog hebben zijn hun twee kinderen, een zoon en een dochter.

De man beweegt relatief veel waardoor hij vaak buiten is, hier spreek hij niemand. Wel gaat het

echtpaar 4 á 5 keer per week naar de supermarkt. De man vindt het ook niet interessant om met

mensen te praten en is graag op zichzelf. Hij wil in de supermarkt dan ook altijd snel weer naar huis.

Dit komt mede doordat de man heel snel duizelig is en snel hoofdpijn krijgt, als hij met mensen gaat

staan praten dan wordt hij al gauw duizelig en misselijk en moet meneer snel gaan liggen.

De vrouw vindt het wel leuk om met mensen te praten en is heel sociaal, zij probeert dan ook vaak

een gesprek aan te gaan met mensen in de supermarkt en reageert vaak op kinderen die zij tegen

komt om met mensen te kunnen praten, dit vindt de mevrouw dat ook heel leuk en als zij ook maar 5

minuten met iemand heeft kunnen praten dan is haar dag weer helemaal goed.

Gezonde levensstijl

De man leeft heel gezond, hij let goed op zijn voeding, beweegt ruim voldoende en eet genoeg. In de

ochtend heeft de meneer vaak 4 bruine boterhammen, in de middag een stukje fruit en in de avond

eet de man flink. Daarnaast gaat meneer elke ochtend 30 km (1,5 uur) buiten fietsen en in de avond,

na het eten, gaat meneer nog eens 5 km (1 uur) buiten lopen.

De mevrouw doet haar best maar leeft minder gezond. Dit komt doordat zij volgens haar en haar

man bijna niks meer kan. Haar knieën behoren volgens haar fysiotherapeut tot één van de 10

slechtste knieën die de therapeut ooit heeft gezien. Het echtpaar heeft wel een hometrainer binnen

staan waar de mevrouw soms op probeert te gaan om toch een beetje beweging te krijgen.

Daarnaast eet mevrouw wel gezond, zij eet ’s ochtends 2 boterhammen, ’s middags een stuk fruit en

soms een boterham, en ’s avonds haar maaltijd. Ook let mevrouw, net als haar man, op wat zij eet.

Zelfstandigheid

De mevrouw doet alles nog in huis, schoonmaken, koken, de was, etc. hier heeft zij dan ook allemaal

trucjes voor bedacht om dit haarzelf zo gemakkelijk mogelijk te maken. Om te koken en de

vaatwasser te doen heeft zij een stoel staan in de keuken om op te zitten, en twee andere stoelen in

de keuken om zichzelf vast te houden, in onderstaande afbeelding is de keuken te zien waar

mevrouw kookt en de vaatwasser doet, met de stoel waar zij op zit tijdens het koken en het doen van

de vaatwasser.

Om spullen te pakken die hoog op een plank staan in de bovenste kast, heeft mevrouw een soort

knijpstok gekocht bij de blokker (vergelijkbaar met de knijpstok die de gemeente gebruik om op

straat vuil op te ruimen), met deze knijpstok kan zij de spullen beetpakken en weer wegzetten. Dit

gaat niet altijd goed waardoor er soms dingen kapot vallen (glazen) tot ergernis van haar man die

door zijn duizeligheid en hoofdpijn heel slecht tegen herrie kan. Wanneer dit gebeurt heeft het

echtpaar dan ook meteen de rest van de dag ruzie.

51

De was doet mevrouw ook alleen kan zij de was niet in de droger doen omdat deze te laag staat, dit

doet de man dan voor haar.

Gebruik van diensten

Het echtpaar maakt geen gebruik van diensten maar geeft wel aan hier misschien aan toe te zijn

omdat het steeds slechter gaat en het steeds moeilijker wordt om alles in huis maar zelf bij te

houden. Mevrouw geeft ook aan soms dingen over te slaan en zegt dat zij haar huis vies vindt

ondanks dat zij toch probeert alles schoon te houden. De mevrouw heeft alleen geen idee of en hoe

zij diensten kan aanvragen en of zij hier recht op heeft. Zij heeft dit wel al een keer geprobeerd uit te

zoeken maar begreep niks van de computer.

Informatietoegankelijkheid

Meneer geeft aan dat er weinig informatie beschikbaar is over de zorg, maar zegt ook niks van de

computer te begrijpen en niet te weten waar hij dan terecht kan met vragen. Telefonisch komt

meneer er vaak niet uit omdat zij hem aan de andere kant van de lijn vaak niet begrijpen.

Chronische klachten

Meneer wordt duizelig, ligt in zijn hoofd en misselijk wanneer hij zit of staat, als meneer gaat liggen

dan trekt het weg tot hij weer gaat zitten of staan. Meneer heeft geen idee wat dit kan zijn en is

hiervoor nog nooit bij de huisarts geweest.

Mevrouw heeft 2 knieën die vrijwel helemaal kapot zijn, mevrouw kan hier niet meer aan worden

geopereerd omdat zij te oud is en moet hier voor één keer in de drie weken naar de fysio voor

controle. Ook heeft mevrouw suikerziekte en moet zichzelf elke dag zelf toedienen met een spuit

tegen suikerziekte die tegelijk ook helpt voor het verliezen van gewicht. Het toedienen van de spuit

kan/durft mevrouw niet en is daardoor afhankelijk van haar man die dit elke avond doet.

Technologie

Het echtpaar heeft twee computers en een iPad tot beschikking, deze hebben zij aangeschaft op

advies van hun twee kinderen. Echter begrijpt het echtpaar niks van de computer en al helemaal niet

van de iPad. Eén van de computers kunnen zij geen gebruik meer van maken omdat deze vraagt om

een wachtwoord en meneer deze is vergeten en hij geen idee heeft hoe hij dit kan oplossen. Dit vindt

meneer heel erg vervelend omdat de computer net nieuw is en hij het wel wilde leren.

Gemeente Zoetermeer

Het echtpaar heeft al geruime tijd een akkefietje met de gemeente Zoetermeer. Dit komt doordat de

mevrouw heel erg slecht te been is en bijna niet kan lopen. De meneer wil dan ook graag een invalide

parkeerkaart om zijn vrouw bij een invalide parkeerplek af te zetten wanneer zij boodschappen gaan

doen omdat zij simpelweg niet ver kan lopen. Ook komt de mevrouw haast niet uit de auto en kost

dit het echtpaar 30 á 45 minuten om mevrouw uit de auto te krijgen en moet de meneer allemaal

‘trucjes’ uithalen om het makkelijker te maken zoals de auto half op de stoep zetten omdat de auto

dan scheef staat en het makkelijker uitstappen is. Op een normale parkeerplaats is dit simpelweg

niet haalbaar omdat er vaak niet genoeg ruimte is voor de mevrouw om uit te stappen, ook moet de

mevrouw dan vaak te ver lopen wat zij niet volhoudt.

Echter krijgt het echtpaar de invalideparkeerkaart niet omdat mevrouw zelf geen rijbewijs heeft en

meneer haar overal naartoe kan brengen, dan heeft het echtpaar er volgens de gemeente geen recht

op. Dit tot ergernis van het echtpaar omdat zij elke keer een aanvaring krijgen met de wijkagent of

52

stadstoezicht wanneer de mevrouw toch bij de invalide parkeerplaats afgezet wordt. Volgens de man

hebben zij echter geen keuze omdat de mevrouw het echt niet volhoudt en zij dit al eens hebben

geprobeerd.

Mede door deze reden rijdt het echtpaar altijd naar Pijnacker voor hun boodschappen, zij vinden dat

zij daar meer gewaardeerd worden en de wijkagent meer begrip heeft voor het echtpaar omdat zij

wél zien hoe moeilijk de mevrouw het heeft. Van de gemeente Zoetermeer wil er niemand komen

kijken hoe moeilijk het echtpaar het heeft terwijl het volgens de gemeente allemaal niet zo erg kan

zijn.

Het echtpaar heeft momenteel nog een rechtszaak lopen met de gemeente Zoetermeer om de

invalideparkeerkaart, zij zijn in hoger beroep gegaan en hebben op dit moment een map met circa

500 pagina’s aan brieven, e-mails, foto’s, etc.

53

Geïnterviewde: Interviewer:

Naam: Meneer X Naam: Xander van Berckel Bik

Geslacht: Man Datum: 03-05-2016

Leeftijd: begin 70 Duur: 1 uur 10 min

Getrouwd Locatie: Thuis bij oudere

Sociaal en zelfstandigheid

Op sociaalgebied is meneer X goed bezig. 1 a 2 keer in de week werkt hij als vrijwilliger bij de

voedselbank in Zoetermeer. Hier stelt hij samen met andere vrijwilligers de voedselpakketten samen

en deelt deze vervolgens uit aan de mensen die het nodig hebben.

Naast het vrijwilligerswerk dat meneer doet heeft hij ook nog veel vrienden. Zijn voornamelijke

contact met zijn vrienden is door hen te helpen. Veel van zijn vrienden zijn ouder dan hijzelf, en

hebben daarom meer zorg nodig. Wanneer een van deze personen bijvoorbeeld naar het ziekenhuis

moet, dan brengt meneer X hen graag. Zo heeft hij het gevoel dat hij iets voor zijn vrienden kan

betekenen.

Vroeger heeft meneer X bij een kaartclub gezeten. Hier kwam hij dan wekelijk bijeen met een club

mensen om met z’n alle te gaan kaarten. Dit was een activiteit waar meneer altijd wel naar uit keek.

Naast de activiteiten die meneer in Zoetermeer doet, heeft hij samen met zijn vrouw ook een

vakantiehuis in Curaçao. Hier is meneer dan ook een aantal maanden per jaar te vinden. Soms komen

er ook vrienden van hem, vanuit Nederland, naar Curaçao. Wanneer dit gebeurt, vindt meneer het

leuk om zijn vrienden rond te leiden over het eiland. Meneer fungeert dan als een gids.

Gezonde levensstijl

Meneer zou van zijn fysiotherapeut 1 keer per week moeten sporten. Echter heeft zijn vrouw enige

tijd geleden een operatie gehad. Hierdoor heeft meneer het sporten even stopgezet.

Echter geeft meneer wel aan dat veel ouderen een drempel ondervinden om te gaan sporten. Zo zegt

meneer dat er te weinig recreatie zwembaden in Zoetermeer zijn. Ook ziet meneer op tegen het

gaan naar sportscholen, omdat zoals meneer zelf zegt: hier allemaal fitte jongeren rondlopen. Hij

voelt zich tussen deze fitte jongeren niet thuis.

Meneer weet van het bestaan van zogenoemde “ouderen fitness”, hierover zegt hij dat hier alleen

maar “oude mensen” op af komen. Daarnaast vindt hij het ook een suf imago hebben.

Gebruik van diensten

Meneer maakt niet echt gebruik van (externe)diensten. Wel heeft meneer een werkster in dienst.

Deze helpt hem en zijn vrouw in het huishouden. Meneer geeft aan om het liefst, zolang het nog kan,

zo zelfstandig als mogelijk te willen zijn

Informatietoegankelijkheid

Meneer vindt informatie over de zorg over het algemeen goed beschikbaar. Zo zegt hij voldoende

informatie gekregen te hebben voor, tijdens en na de operatie van zijn vrouw.

54

Daarnaast geeft hij aan dat hij ook het een en ander op internet over zorg kan vinden.

Technologie

Meneer heeft een aantal Smart-devices. Denk hierbij aan een smartphone, tablet (2 stuks) en een

laptop (ook 2 stuks). Meneer geeft aan dat hij goed mensen dingen apparatuur om kan gaan. Ook

bestelt hij zo nu en dan iets op het internet. Meneer is hierbij wel angstig dat zijn betaalgegevens

“gehackt” worden. Meneer heeft dit namelijk al een keer meegemaakt. Om deze rede betaald

meneer online alleen maar met “iDeal”, meneer zegt zelf dat dit de meest veilige manier is om online

te betalen.

Meneer kan dus aardig omgaan met technologie. Wanneer hij ergens niet uitkomt, vraagt hij hulp bij

een van zijn kinderen.

Meneer hoeft niet het nieuwste van het nieuwste te hebben. Hij zegt zelf: ik koop pas iets nieuws als

het kapot is.

Chronische klanten

Meneer is hartpatiënt. En heeft een pacemaker met ingebouwde AED in zijn lichaam zitten. Van zijn

aandoening heeft meneer niet echt last. Wel zegt hij dat hij sommige dingen wat “rustiger aan” moet

doen.

Opmerkingen

Meneer geeft tijdens het gesprek aan dat steeds meer initiatieven in Zoetermeer verdwijnen omdat

de subsidie vanuit de gemeente dichtgedraaid wordt. Zo noemt hij een aantal voorbeelden:

- De “Plezierschool” hier konden ouderen in het verleden voor €10,- eten. Het eten werd dan bereidt door jongeren die een koksopleiding deden

- “Soos” dit was een organisatie die leuke dingen organiseerde voor ouderen. Denk aan uitjes, informatieavonden, workshops, enz.

- “Resto vanHarte” ook een kookschool waar mensen konden komen eten.

Meneer geeft aan dat veel ouderen dit leuke initiatieven vonden en hier dan ook graag kwamen. Hij

geeft aan dat dit voor sommige ouderen het uitje was waar zij de hele week naar uitkeken. Met het

wegvallen van deze initiatieven is meneer bang dat juist deze mensen nu de hele week alleen thuis

zitten. Omdat zij nu geen uitstapje meer hebben.

Meneer geeft aan dat er in zijn wijk nog wel een aantal ouderenverenigingen zijn, zoals de AMBO:

Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen en de KBO: Katholieke Bond voor Ouderen. Meneer zegt

dat deze verenigingen nog wel dingen organiseren, zoals wandelingen. Of dit goed wordt bezocht

weet meneer niet, omdat hij en zijn vrouw hier nooit komen.

55

Geïnterviewde: Interviewer:

Naam: - Naam: Yoshi Knotter

Geslacht: Man Datum: 04-05-2016

Leeftijd: 81 Duur: 1 uur 15 min

Getrouwd Locatie: Thuis bij oudere

Code: Kwantummechanica

Meneer (81 jaar) is opzoek naar iemand die dezelfde interesses heeft als meneer zelf.

Meneer heeft een boek geschreven over kwantumfysica en speelt graag gitaar. Het lijkt hem leuk om

met andere mensen gitaar te spelen of zelfs in een bandje.

Heeft een arts als vriend gehad maar deze is verhuisd naar Frankrijk.

Meneer heeft een vrouw (61) in Nederland, dit is ook de reden dat hij hierheen is gekomen. Heeft

ook een vrouw in curaçao gehad, maar is daarvan gescheiden.

De moeder van mevrouw woont in het verzorgingstehuis in de leyens (buytenhage volgens mij)

Hypnotherapie gestudeerd.

Meneer is niet afhankelijk van zorg

Fysiotherapeut, meneer heeft pijn aan zijn heup. Hiervoor doet hij oefeningen.

Meneer loopt naar het winkelcentrum en mevrouw rijdt hiernaartoe.

Meneer heeft geen smartphone, hij gelooft hier niet zo in.

Meneer kan maar aan een oog zien, aan het andere oog is hij blind. Dit komt door ouderdom. Ook

draagt meneer een gehoorapparaat.

Meneer vindt het leuk om met mensen te praten. Hij vindt het leuk als er mensen langkomen 1 a 2

keer per week. Hij zoekt mensen met een bepaald niveau.

Meneer houdt van klassieke muziek.

Meneer heeft 3 zonen en 1 dochter.

Meneer houdt niet van reizen, meer van zijn eigen plekje

56

Interview Orrin

Interview 1, 02-05-2016

Gezonde levensstijl

Is naar eigen zeggen actief. Dat vindt ze belangrijk en leuk, mensen moeten actief blijven want dat is

goed voor ze.

Schenkt eens per maand koffie in de kerk, dat is gezellig want er zijn daar veel mensen en kennissen.

Krijgt naar eigen zeggen voldoende gezonde voeding binnen, alleen vlees iets minder. Heeft geen

moeite met het zelf koken van maaltijden.

Gaat regelmatig naar de fysiotherapeut, er is vlakbij een gezondheidscentrum waar deze en een arts

gevestigd is. De aanwezigheid van een dergelijk centrum wordt als zeer fijn ervaren.

Zelfstandig wonen

Voelt zich nooit onveilig thuis, krijgt regelmatig waarschuwingen met betrekking tot mensen toelaten

in het pand.

Kan alle taken die ze wil doen binnenshuis zelf uitvoeren, dat zijn dagelijkse taken zoals koken en

schoonmaakwerk.

Alle taken binnenshuis die nodig zijn maar niet zelf wil of durft te doen worden regelmatig gedaan

door huishoudelijke hulp 3 uur per week, wat als zeer prettig wordt ervaren.

Sociale cohesie

Heeft een grote vriendenkring, en een nog grotere kenniskring.

Heeft veelvuldig contact met vriendenkring in het woongebouw zelf, via de kerk en de klaverjasclub.

Ondervindt geen moeite met het participeren aan activiteiten in de vriendenkring.

Relatie met (mantel)zorgers

Er is een telefoonpiramide ingesteld die mensen elke ochtend bellen, om achterhalen of men er nog

is. Dat wordt als prettig ervaren omdat men er zo voor kan zorgen dat men niet voor verassingen

komt te staan in het geval van een overlijden.

Heeft voornamelijk telefonisch contact met verzorgers.

Mobiliteit

Beschikt over een rijbewijs en auto.

Is slecht ter been, gebruikt afwisselend een wandelstok en rollator. Het gebruik hiervan is prettig, de

rollator past ook in een auto die onlangs aangekocht is wat het gebruik ervan nog verder

vergemakkelijkt.

Komt dagelijks buiten de deur.

Maakt geen gebruik van openbaar vervoer, omdat dat onduidelijk is hoe dat werk.

Hobby’s

57

Houdt zich graag bezig met klaverjassen, gymnastiek en koffieschenken in de kerk. Gaat ook

regelmatig naar de soos.

Ondervindt geen moeite met het uitoefenen van de hobby’s, behalve dat het koffieschenken in de

kerk soms wel erg druk is.

Vitaliteit

Vindt dat een vitaal leven inhoudt dat men goed rond kan komen financieel, en een fijne woning

heeft.

Daarnaast is het behouden van een goed verstand belangrijk.

Gebruik technologie

Heeft geen moeite met het gebruiken van gangbare apparaten, echter is er geen behoefte aan nog

meer en ingewikkeldere apparaten in huis.

Gebruikt regelmatig de televisie en computer, waarop onder andere spelletjes gespeeld worden.

Maakt gebruik van internetbankieren.

Ervaart het gebruik van dergelijke apparaten als fijn en handig.

58

Interview Ben Schipper

De gekozen thema’s voor het empathisch interview:

- Opening - Dagelijkse dagindeling - Gezonde levensstijl (beweging + voeding) - Vitaliteit - Mobiliteit - Sociale cohesie en eenzaamheid/vriendschappen - Kwaliteit van het leven - Het zelfstandig wonen - Chronische klachten - Huidig gebruik van technologie - Hobby’s

Belangrijk

- Leg de bedoeling uit van het project en het interview

- Geef een planning zodat de oudere een idee heeft van wat er gaat gebeuren

- Luister goed en speel in op de antwoorden om meer te weten te komen - Benadrukken dat het interview anoniem is en dat als er eventuele problemen/klachten zijn

dat daar naar geluisterd wordt

Kennismakingsinterview

In dit hoofdstuk zal er per thema een aantal vragen staan die helpen tijdens het interview. Aan de

hand van deze vragen zal geprobeerd worden om de benodigde informatie te verkrijgen.

Opening

Datum: 6 mei 2016, 15:00

Naam: Code 7

Leeftijd: begin 70

Status: Getrouwd 40 jaar

Woonsituatie: Woonhuis

Locatie: thuis bij oudere

Duur van het gesprek: ±1 uur en 17 minuten

Dagindeling

- Hoe ziet de gemiddelde dag voor u eruit?

Het is niet zozeer een dagindeling maar een weekindeling, Meneer is hartstikke actief met

vrijwilligerswerk zowel in zijn eigen buurt maar ook de rest van de gemeente. Dit doet hij

over het algemeen donderdag en vrijdag. Hij neemt altijd een actieve dag en daarna een

59

minder actieve dag. Op elke dag probeert hij wel zijn eigen indeling te maken zodat hij altijd

ontbijt, Luncht, en s’avonds eet.

Gezonde levensstijl (beweging + voeding)

- Wat is volgens u een gezonde levensstijl als u denkt aan beweging en voeding?

Dagelijks blijven bewegen en de dagen gestructureerd indelen qua voedsel. Dit

gecombineerd met het vele vrijwilligheidswerk. Wat doet u zoal voor de dagelijkse

beweging?

- Doet u aan sport?

nee

- Met welke regelmaat dagelijkse beweging en/of sport?

niet

- Is er iets wat u tegenhoudt om dagelijkse beweging/sport uit te voeren?

Eigen filosofie en voldoende beweging van de actieve levensstijl zijn genoeg volgens Meneer

om fit te blijven.

- Eet u voldoende en gezond? En drinkt u voldoende en gezond?

Zoals aangegeven heeft Meneer een voldoende en gezond eet en drink gewoonte.

- Hebt u een medische aandoeningen? Zo ja, in hoe verre belemmert u dit om aan dagelijkse

beweging te komen en/of te kunnen sporten? Krijgt u hulp voor u aandoening? Zo ja, in wat

voor vorm en hoe moet ik dit voor me zien.

Ja, Meneer leid aan COPD (Chronische Obstructieve Long Ziekte), dit betekend dat hij

beschadigde longen heeft. Meneer geeft aan dat bij normale activiteiten het niet

belemmerd. Het begint te spelen bij een meer actievere dag.

Vitaliteit

- Wat is voor u een vitaal leven?/Hoe ziet vitaliteit voor u eruit?

Vitaliteit is voor mij: gaan en staan waar je wilt, zodra je de mobiliteit kwijt bent wordt je

minder vitaal.

- Bent u tevreden over u eigen vitaliteit? Neemt het toe/af? Waarom gebeurt dit volgens u?

Ik ben tevreden over mijn vitaliteit, het enige is het COPD wat af en toe opkomt.

- Wat zijn uw wensen wat betreft uw vitaliteit?

In het kader van mobiliteit wat Meneer vindt dat vitaliteit is zou hij graag de financiën

hebben om zijn auto op te knappen, zodat hij mobiel kan blijven.

- Wat zou volgens u ervoor kunnen zorgen dat uw vitaliteit stabiel blijft of misschien zelfs

stijgt?

Meer geld, en zo blijven leven.

- Wat kan u weerhouden/weerhoudt u nu van uw vitaliteit?

niets

Mobiliteit

- Maakt u gebruik van een hulpmiddel zoals een rollator, scootmobiel, stokken etc.: hoe

ervaart u de omgang met dit hulpmiddel/deze hulpmiddelen? Niet prettig? Noodzakelijk?

Meneer heeft een eigen auto, eigen brommer, eigen fiets (al gebruikt meneer die bijna niet

meer) en hij gaat er prettig mee om.

- Hoe vaak per week komt u buiten de deur? Heeft u de mogelijkheid om op pad te gaan

wanneer u dat zou willen?

60

Meneer gaat dagelijks de deur uit voor zijn veelvoud aan vrijwilligerswerk en heeft dus de

kans om te gaan en staan wanneer het hem uitkomt.

- Op welke manier bent u nog mobiel? Hoe komt u van A naar B?

Zoals hierboven beschreven is meneer via verschillende manieren mobiel.

- Hebt u nog een geldig rijbewijs?

Meneer heeft een geldig rijbewijs en hoopt die nog een tijdje te behouden. (het liefst tot hij

dood gaat)

Sociale cohesie en eenzaamheid/vriendschappen

- Bent u tevreden over u eigen sociale leven? Zo ja,/zo nee, waarom?

Ja meneer heeft veel kennissen maar geeft aan dat hij nooit echt vrienden heeft gehad, heeft

veel ergens anders gewoond en heeft dus niet veel vrienden kunnen maken.

- Heeft u veel familie?

Meneer heeft 3 kinderen, 2 kleinkinderen, 6 broers en zussen, hij is de oudste, ouders zijn

overleden. Ze komen vaak bij elkaar over de vloer, de kinderen komen niet perse vaker naar

hem dan hij naar hun. Hij heeft contact met één van de zonen via skype/de ipad omdat hij in

Duitsland woont en werkt.

- Heeft u veel vrienden?

Zoals eerder aangegeven geeft hij aan geen vrienden te hebben maar wel kennissen en geeft

hij ook aan elk contact waardevol te vinden bij een iets langer contact.

- Hoe heeft u contact met zowel familie als vrienden?

Bij elkaar langskomen, via de ipad, op verjaardagen en andere speciale dagen zoals de

verjaardag van zijn schoonmoeder waarbij iedereen bij elkaar komt.

- Kunt u naar eigen zeggen op een goede manier mee doen aan sociale activiteiten? Doet u

daar aan mee? Waarom wel/niet? Wat voor soort activiteiten?

Hij kan heel erg goed omgaan met sociale activiteiten, zoals eerder beschreven doet hij veel

aan vrijwilligerswerk waardoor hij ook contacten legt.

Kwaliteit van het leven

- Hoe zou u het ‘kwaliteit van het leven’ omschrijven?

Leuke dingen doen naast de normale dingen in het leven, hij zou heel graag naar het theater

gaan maar door zijn financiële situatie kan dat niet meer zo snel. Daarom zegt hij dat zijn

kwaliteit van leven beter kan. Dit komt vooral door de achteruitgang van de koopkracht

tegenwoordig.

Het zelfstandig wonen

- Hoe kijkt u aan tegen zelfstandig wonen?

Zeer prettig, geeft mij een eigen leven en controle over bepaalde aspecten die je anders niet

hebt.

- Is dit in uw situatie mogelijk?/Gaat u ervan uit dat u nog lang zelfstandig kunt wonen?

Hij verwacht tot zijn dood zelfstandig te wonen al moet hij wat kleiner gaan wonen maar dat

zou hij het liefst zo zien.

- Wat ziet u eventueel als risico voor het zelfstandig wonen?

Het eventueel niet meer kunnen onderhouden van de woning zelf vanwege

gezondheidsredenen.

- Wat voor rol speelt veiligheid voor u wat betreft het wonen in het algemeen?

Het is belangrijk maar in de buurt valt het wel mee hoe veilig je moet zijn.

- Voelt u zich wel eens onveilig thuis?

61

Nee, hij voelt zich niet snel onveilig thuis maar dat komt ook vooral doordat hij bij de

gevangenis heeft gewerkt in zoetermeer.

- Zijn er taken die u wel zou willen doen maar niet meer in huis kan?

Nee.

- Zijn er taken die u regelmatig toch moet doen maar liever laat in huis

(grapt) het huishouden, dat zou ik iemand anders wel willen laten doen maar er is geen geld

voor een werkster.

Chronische klachten

- Ervaart u chronische klachten?

COPD maar verder niets.

- Hoe gaat u hiermee om? Gaat u dit goed af?

Zodra het opkomt gebruikt hij de medicijnen terwijl hij die eigenlijk periodiek zou moeten

gebruiken. Dit komt vooral door financiële overwegingen.

- Krijgt u momenteel ondersteuning? Voldoet dit aan uw wensen en eisen?

In de vorm van de medicijnen maar verder niet en dat is prima.

- Waar belemmeren deze klachten u van?

Het belemmert hem nergens bij voor zijn gevoel, hij moet alleen rekening houden met het

nemen van zijn medicijnen als hij zware activiteiten gaan doen.

Huidig gebruik technologie - Maakt u gebruik van technologie?

Ja, TV, DVD, Videoband, Ipad, Computer.

- Hoe ervaart u het gebruik hiervan?

Hij ervaart het als goed aangezien hij het gebruikt om in contact te blijven met familie maar

ook omdat het hem in staat stelt zijn vrijwilligerswerk te verrichten.

o Goed: Zou u open staan voor meer technologie als dit u zou helpen/ondersteunen

voor iets?

Hij staat open voor elk soort techniek die hem zou kunnen helpen of ondersteunen.

En geeft aan heel erg nieuwsgierig naar nieuwe technologie.

- Wat betekent technologie voor u in het algemeen? Ziet u het als iets wat u helpt of juist wat

u belemmert?

Het helpt mij enorm met het actief blijven.

Hobby’s - Heeft u hobby’s?

Ik kan heel veel gaan doen zodra ik niet meer bezig ben met de verschillende activiteiten die

ik nu heb. Ik heb daarnaast namelijk weinig tijd om iets anders te doen. Meneer zou graag

willen tekenen/grafisch ontwerpen.

- Ondervind u wel een moeite met het uitoefenen van deze hobby’s?

Afgezien van het feit dat ik het te druk heb niet.

- Zijn er activiteiten die u graag zou willen doen maar niet toe in staat bent?

Nee

62

Naam student: Benjamin Wigleven Datum,tijd: 6 mei 2016 19.30- 22.00` Plaats: Thuis bij de oudere Geïnterviewde: code1 De gekozen thema’s voor het empathisch interview:

- Opening - Dagelijkse dagindeling - Gezonde levensstijl (beweging + voeding) - Vitaliteit - Mobiliteit - Sociale cohesie en eenzaamheid/vriendschappen - Kwaliteit van het leven - Het zelfstandig wonen - Chronische klachten - Huidig gebruik van technologie - Hobby’s

Belangrijk

- Leg de bedoeling uit van het project en het interview

- Geef een planning zodat de oudere een idee heeft van wat er gaat gebeuren

- Luister goed en speel in op de antwoorden om meer te weten te komen - Benadrukken dat het interview anoniem is en dat als er eventuele problemen/klachten zijn

dat daar naar geluisterd wordt

Opening

Naam: Alex van Zijl Leeftijd: 72 jaar Status: Getrouwd Woonsituatie: Rijtjeshuis Dagindeling

Meneer staat elke dag om 6.50 stipt op en moet in de korte periode daarna minstens twee keer naar

de wc om vocht kwijt te raken. Gaat als hij opstaat direct naar beneden om eten te maken voor

zowel zichzelf als zijn vrouw. Meneer is een mantelzorger voor zijn vrouw, zij heeft een herseninfarct

gehad, hij moet dus in feite alles in huis doen. Heeft sinds kort wel een schoonmaakster omdat hij

gek werd van het schoonmaken. Om 7.30 roept hij zijn vrouw om te eten. Ze leven samen volgens

een vast ritme omdat het beste werkt voor beide. Drie dagen in week heeft meneer dagen voor

zichzelf(woensdag, donderdag en vrijdag). Dan gaat zijn vrouw naar een opvang met mensen die in

dezelfde situatie zitten. Meneer vult zijn dagen door te zorgen voor zijn vrouw, dit gaat al zestien jaar

zo en ze weten eigenlijk niet meer beter. Wat hij verder doet momenteel is dat hij als vrijwilliger

werkt als secretaris Veilig en Verkeer. Dit komt voort uit zijn oude baan bij de gemeente waar hij

jaren lang heeft gewerkt. Zo bepaald hij momenteel de fietsexamens voor alle basisscholen binnen

Zoetermeer. Dit is uiteraard tijdelijk en wanneer dit stopt dan kijkt hij naar andere opdrachten die

hem aanstaan om daarna uit te voeren. Daarnaast is hij ook lid van de Apostolische Genootschap

waar hij actief lid van is. Zijn vrouw komt de dagen dat zij weg is altijd om vier uur weer thuis.

63

Meneer zorgt dat het avondeten om 17.30 op tafel staat. Eén keer in de week gaat meneer sporten

op maandag van vier tot vijf, soms moet hij voor zijn werk in de avond op pad en op andere avonden

neemt hij deel bij de Apostolische Genootschap. De andere avonden brengt hij over het algemeen

thuis met zijn vrouw door omdat zij de zorg wel nodig heeft. Hij gaat altijd stipt om 10.00 naar boven

om in bed verder tv te kijken en om 23.45 stipt zet hij alle lichten uit om te gaan slapen.

Gezonde levensstijl (beweging + voeding)

- Wat doet u zoal voor de dagelijkse beweging?

Meneer sport één keer in de week op maandag van vier tot vijf. Op dinsdag en donderdag gaat hij

naar de fysio voor zijn benen, de doorbloeding is daar niet goed maar hij wil daar niet aan

geopereerd worden dus hoopt dat het via de oefeningen bij de fysio herstelt.

- Doet u aan sport?

Bij Pro Patria elke maandag van vier tot vijf. Dat betreft eerst rondjes lopen en daarna

badmintonnen.

- Met welke regelmaat dagelijkse beweging en/of sport?

Met het sporten en de fysio, naast dat hij de hele dag als mantelzorger fungeert en dus ook alle

klusjes in huis moet doen, heeft meneer het gevoel dat hij meer dan genoeg beweging krijgt. Hij is de

hele dag in de weer en zit wat dat betreft geen moment stil.

- Is er iets wat u tegenhoudt om dagelijkse beweging/sport uit te voeren?

Zijn knieën waar de doorbloeding slecht is. Dat gaat nu wel goed zoals het gaat maar het zorgt er wel

voor dat hij niet meer sport en juist fysio nodig heeft. Heeft daar wel vrede mee en ziet het positief in

omdat hij beseft dat het ook erger kan.

- Eet u voldoende en gezond? En drinkt u voldoende en gezond?

Probeert zo gezond mogelijk te eten. Moet dit wel doen aangezien hij hartpatiënt is. Wanneer hij zich

niet houdt aan wat hij binnen mag krijgen dan merkt hij dat lichamelijk en ook tijdens dokter

bezoeken. Viermaal in de week groente met een stuk vlees en de andere dagen verwend hij zichzelf

één dag met iets van Chinees of iets dergelijks. Mag dagelijks ook maar twee liter drinken, drinkt

alleen koffie en water over het algemeen.

64

- Hebt u een medische aandoeningen? Zo ja, in hoe verre belemmert u dit om aan dagelijkse

beweging te komen en/of te kunnen sporten? Krijgt u hulp voor u aandoening? Zo ja, in wat

voor vorm en hoe moet ik dit voor me zien?

Vernauwing van de beenaderen en heeft een hart wat ritmisch niet goed klopte, is hier voor

geopereerd. Op dit moment belemmert het hem niet om te doen wat hij zou moeten doen, maakt

het alleen soms wat lastig. Krijgt hulp door:

- Fysio dinsdag en donderdag

- Controle om de drie maanden

- Hart en vaat controle om de drie maanden

- Huisarts één keer in het jaar

Vitaliteit

- Wat is voor u een vitaal leven?/Hoe ziet vitaliteit voor u eruit?

Het kunnen uitvoeren wat je graag zou willen doen zonder dat je daar in belemmert wordt.

- Bent u tevreden over u eigen vitaliteit? Neemt het toe/af? Waarom gebeurt dit volgens u?

Is tevreden over zijn eigen vitaliteit. Hij bekijkt het als in dat het ook erger had kunnen zijn en hij kan

nu nog zelfstandig leven en dat waardeert hij heel erg. Voor nu blijft het stabiel en dat komt doordat

hij goed oplet op wat hij binnenkrijgt en genoeg beweging krijgt.

- Wat zijn uw wensen wat betreft uw vitaliteit?

Heeft niet directe wensen maar als hij zou moeten kiezen dan zou hij willen dat zijn knieën weer

normaal werken en dat daar alles zonder pijn en moeite gaat.

- Wat zou volgens u ervoor kunnen zorgen dat uw vitaliteit stabiel blijft of misschien zelfs

stijgt?

Door te doen wat hij nu doet, genoeg beweging en goed opletten op wat hij eet en drinkt.

- Wat kan u weerhouden/weerhoudt u nu van uw vitaliteit?

Zijn knieën weerhouden hem van een optimale vitaliteit maar voelt zichzelf op het moment

behoorlijk vitaal.

Mobiliteit

- Maakt u gebruik van een hulpmiddel zoals een rollator, scootmobiel, stokken etc.: hoe

ervaart u de omgang met dit hulpmiddel/deze hulpmiddelen? Niet prettig? Noodzakelijk?

Nee (niet van toepassing dus)

- Hoe vaak per week komt u buiten de deur? Heeft u de mogelijkheid om op pad te gaan

wanneer u dat zou willen?

Elke dag, hij wil niet de hele dag binnen zitten dan maakt hem gek. Hij heeft de mogelijkheid om op

pad te gaan en gebruikt hier voornamelijk zijn Vespa voor omdat hij geen lange afstanden lopen kan

overbruggen.

- Op welke manier bent u nog mobiel? Hoe komt u van A naar B?

o OV(af en toe), fiets, auto en Vespa

65

o

- Hebt u nog een geldig rijbewijs?

Heeft een geldig rijbewijs en maakt daar ook gebruik van.

Sociale cohesie en eenzaamheid/vriendschappen

- Bent u tevreden over u eigen sociale leven? Zo ja,/zo nee, waarom?

Zeer tevreden, heeft veel mensen om zich heen die altijd klaar voor hem staan en heeft veel

verschillende vrienden.

- Kunt u een beeld schetsen van uw sociale leven?

Heeft buren en vrienden waar hij het gezellig mee heeft. Familie heeft hij ook wel regelmatig contact

mee door afstand komen zij wel minder vaak op bezoek maar dat ziet hij niet als een probleem. Komt

veel in contact met mensen door het sporten, werken als vrijwilliger en de Apostolische

Genootschap.

- Heeft u veel familie?

Niet een hele grote familie, twee dochters, drie kleinkinderen en één achterkleinkind. Heeft zelf ook

nog twee broertjes van 68 jaar en 51 jaar.

o Komen zij regelmatig op bezoek?

Familie komt niet regelmatig omdat zij het ook druk genoeg hebben en op afstand zijn. Kinderen één

keer in de maand en zijn broertjes ziet hij ongeveer twee keer in het jaar.

Zou u graag willen dat zij vaker kwamen?

Hij vindt dit niet direct nodig want hij begrijpt dat zij druk genoeg zijn en hij heeft verder zelf ook een

sociaal leven.

- Heeft u veel vrienden?

o Zo ja,

Een vaste vriendengroep van momenteel vijftien personen, waren er meer maar een aantal zijn

overleden. Zien elkaar op verjaardagen over het algemeen.

- Hoe heeft u contact met zowel familie als vrienden?

Telefoneren, bezoeken en whatsapp.

o Ervaart u dit als een eenvoudige en prettige manier?

Ja

66

- Kunt u naar eigen zeggen op een goede manier mee doen aan sociale activiteiten? Doet u

daar aan mee? Waarom wel/niet? Wat voor soort activiteiten?

Ja heeft over het algemeen nergens last van, hij kan alleen geen lange afstanden lopen door zijn

knieën maar daar wordt rekening mee gehouden.

Kwaliteit van het leven

- Hoe zou u het ‘kwaliteit van het leven’ omschrijven?

Voor hem is dat zijn leven leiden door te doen wat hij wil met familie en vrienden. Zoals gezellig

samenkomen en naar de Apostolische Genootschap gaan etc.

o En ervaart u dit zelf?

Zo ja; Hoe dan? En zorgt u ervoor dat dit zo blijft?

Doordat hij nog vitaal genoeg is om zelfstandig door het leven te gaan. Hij zorgt hiervoor door zich

gewoon strikt aan de regels te houden die hij moet doen als gevolg van het zijn van een hartpatient

en

Het zelfstandig wonen

- Hoe kijkt u aan tegen zelfstandig wonen?

Woont zelfstandig samen met zijn vrouw. Ervaart dit als prima omdat hij de financiele middelen heeft

gehad om het huis aan te passen op de benodigde aanpassingen voor zijn vrouw. Hij wil eventueel

een lift bij de trap in de toekomst. Hij wil ook graag daar blijven wonen.

- Is dit in uw situatie mogelijk?/Gaat u ervan uit dat u nog lang zelfstandig kunt wonen?

Dit is mogelijk omdat hij het huis heeft aangepast en altijd nog kan aanpassen als dit nodig is. Ziet

zichzelf de komende jaren daar nog wonen.

- Wat ziet u eventueel als risico voor het zelfstandig wonen?

Enige wat hij als risico ziet is zijn gezondheid.

- Wat voor rol speelt veiligheid voor u wat betreft het wonen in het algemeen?

Geen rol omdat hij heel prettig woont waar hij momenteel woont.

- Voelt u zich wel eens onveilig thuis?

Hij voelt zich nooit onveilig. Heeft ook goed contact met de buren.

- Zijn er taken die u wel zou willen doen maar niet meer in huis kan?

Nee.

- Zijn er taken die u regelmatig toch moet doen maar liever laat in huis

Nee doet alles wat hij zou willen doen en door de schoonmaakster hoeft hij niet schoon te maken.

Chronische klachten

- Ervaart u chronische klachten?

Hartfalen/hartritme stoornissen, is hiervoor geopereerd en is niet helemaal geslaagd dus is nog

steeds een hartpatiënt.

67

- Hoe gaat u hiermee om? Gaat u dit goed af?

Gaat hier goed mee om en heeft er niet last van op regelmatige basis. Heeft twee keer een moment

gehad waarbij het hart het begaf maar verder nooit last. Hij ligt er dus naar eigen zeggen niet wakker

van.

- Krijgt u momenteel ondersteuning? Voldoet dit aan uw wensen en eisen?

Door controles één keer in de drie maanden. Hij is hier tevreden over.

- Waar belemmeren deze klachten u van?

Belemmert hem verder nergens mee.

Huidig gebruik technologie

- Maakt u gebruik van technologie?

In het bezit van een Ipad, laptop en smartphone en maakt daar ook gebruik van. Kan er goed mee

over weg voor de doeleindes dat hij het wil gebruiken. Dus niet zoals de jongeren facebook etc. dat

interesseert hem niet maar voor mails, nieuws, kennis etc. maakt hij er wel veel gebruik van.

- Hoe ervaart u het gebruik hiervan?

o Goed: Zou u open staan voor meer technologie als dit u zou helpen/ondersteunen

voor iets?

Ziet het profijt van technologie in zolang je het gebruikt op een verstandige manier en staat open

voor nieuwe/meer technologie als dit hem ergens bij zou helpen.

- Wat betekent technologie voor u in het algemeen? Ziet u het als iets wat u helpt of juist wat

u belemmert?

Meer vrijheid en groter bereik voor de dingen die hij wil doen/weten. Het helpt hem juist om zijn

doeleindes uit te voeren en te bereiken.

Hobby’s

- Heeft u hobby’s?

Heeft geen hobby’s en heeft daar ook geen tijd voor.

68

Bijlage D: Deskresearch Resultaten Wat zijn demografische ontwikkelingen in het algemeen? Citaten uit het rapport demografische ontwikkelingen 2010-20140. Ruimtelijke effecten en regionale diversiteit van het Plan bureau voor de Leefomgeving (2015)

“Vooral op het schaalniveau van buurten en dorpen kunnen veranderingen in de bevolkingssamenstelling, zoals vergrijzing of een toenemend aantal allochtonen, leiden tot minder of meer vraag naar voorzieningen voor specifieke bevolkingsgroepen. Zo valt te voorzien dat de toename van het aantal oude ouderen (80 jaar en ouder) in veel regio’s, in het bijzonder in de periferie, leidt tot een toename van de vraag naar allerlei lokale zorgvoorzieningen.” “Het aantal ouderen en het aandeel ouderen in de bevolking nemen in de komende jaren toe. Dit zal overal het geval zijn, maar het minst in de stedelijke regio’s.” “Evenals de landen om ons heen, is ook Nederland in toenemende mate aan het vergrijzen. Bedroeg in 1950 het aandeel 65-plussers een kleine 8 procent, vandaag de dag is dit zo’n 16 procent. Ook is er sprake van een zogenoemde dubbele vergrijzing, waarbij de alleroudsten terrein winnen binnen de groep ouderen.” “De bevolkingsprognose gaat uit van een nog sterkere vergrijzing (figuur 1.23). In 2040 telt Nederland naar verwachting 4,6 miljoen 65-plussers; de vergrijzing is op dat moment op haar hoogtepunt. Er wordt ook een dubbele vergrijzing voorzien (tabel 1.6).” “De vergrijzing zet in alle COROP-gebieden door (figuur 1.24, 1.25 en 1.26). De periferie krijgt het snelst met een stevige vergrijzing te maken. Daarna waaiert de vergrijzing uit over de meer centraal gelegen regio’s. De Randstedelijke regio’s vergrijzen het minst, omdat deze regio’s veel immigranten en jongeren uit andere delen van het land blijven aantrekken.” “Een toename van het aantal ouderen (65-plussers) heeft gevolgen voor de vraag naar lokale en regionale zorgvoorzieningen (van thuiszorg tot ziekenhuizen). Vooral de toename van het aantal oude ouderen (75-plussers) leidt tot een toename van de vraag naar zorgvoorzieningen, zoals zorgsteunpunten in wijken, buurten en dorpen.” “Een toename van het aantal (actieve) ouderen betekent ook een toenemende vraag naar culturele en recreatieve voorzieningen (van theaters tot horeca). Het betreft hier een kortstondige opleving van de vraag. Over tien jaar gaan de eerste cohorten van de babyboomgeneratie immers tot de 75-plussers behoren.” “Een toename van het aantal 75-plussers kan, gezien de geringere actieradius van ouderen, een vergroting van het draagvlak van allerlei buurtvoorzieningen (zoals winkels) betekenen. Dit geldt zowel voor plattelandskernen (waar het aandeel ouderen sterk zal toenemen) als voor stadsbuurten (waar het aantal ouderen sterk zal toenemen).”

Met behulp van data van het CBS (2015) is onderstaande grafiek gemaakt, waarbij duidelijk te zien is hoe een piek in geboortes rond 1950 (lichtblauwe lijn aan het begin) ervoor heeft gezorgd dat er op dit moment een relatief grote groep rond de 66-69 jaar is ontstaan.

69

Leeftijd Gehuwd Gescheiden Ongehuwd Verweduwd

0 tot 10 jaar 0,00% 0,00% 100,00% 0,00%

10 tot 20 jaar 0,03% 0,00% 99,97% 0,00%

20 tot 30 jaar 10,97% 0,66% 88,35% 0,01%

30 tot 40 jaar 44,39% 5,17% 50,31% 0,13%

40 tot 50 jaar 58,85% 12,83% 27,72% 0,61%

50 tot 60 jaar 66,44% 15,86% 15,45% 2,25%

60 tot 70 jaar 71,60% 13,28% 7,79% 7,33%

70 tot 80 jaar 65,21% 9,62% 4,82% 20,34%

80 tot 90 jaar 41,26% 5,72% 5,31% 47,70%

90 jaar of ouder 14,05% 3,82% 6,40% 75,73%

Eindtotaal 39,96% 7,41% 47,52% 5,10%

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 33 36 39 42 45 48 51 54 57 60 63 66 69 72 75 78 81 84 87 90 93 96 99

1950

1960

1970

1980

1990

2000

2015

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

19

50

19

60

19

70

19

80

19

90

20

00

20

15

19

50

19

60

19

70

19

80

19

90

20

00

20

15

19

50

19

60

19

70

19

80

19

90

20

00

20

15

70 tot 80 jaar 80 tot 90 jaar 90 jaar of ouder

Verweduwd

Ongehuwd

Gescheiden

Gehuwd

70

Wat zijn trends rond ouderen qua gezondheid en welzijn? Wat zijn typische ouderenklachten?

Uit data van het CBS (2016) van een onderzoek naar Gezondheid en zorggebruik is een tabel ontstaan

met klachten en aandoeningen naar leeftijdscategorie en in procenten hoe vaak het voorkomt.

Klacht/aandoening Leeftijd: 55 tot 65 jaar

Leeftijd: 65 tot 75 jaar

Leeftijd: 75 jaar of ouder

Verkoudheid 33,4% 29,1% 26,8%

Hoge bloeddruk 25,9% 35,6% 43,3%

Gewrichtsslijtage van heupen of knieën 23,8% 30,2% 42,8%

Rugaandoening 13,9% 13,8% 20,6%

Migraine of ernstige hoofdpijn 13,7% 8,4% 8,1%

Allergie 13,3% 12,2% 10,7%

Aandoening van de nek of schouder 13% 11,9% 16,1%

Chronische gewrichtsontsteking 11,9% 13,2% 17,8%

Aandoening elleboog, pols of hand 11,1% 9,4% 13,8%

Depressie 9,9% 5,2% 6,7%

Suikerziekte (Diabetes) totaal 9,7% 12,8% 17,5%

Diarree, minimaal 3 maal in 24 uur 8,6% 7,5% 11,9%

COPD,chronische bronchitis,longemfyseem 8% 8,5% 11,5%

Suikerziekte (Diabetes) type 2 7,9% 10,6% 14,7%

Incontinentie (urineverlies) 5,9% 9,6% 20,8%

Chronische eczeem 5,5% 4,6% 4,4%

Astma 5,4% 4,6% 5,9%

Duizeligheid met vallen 5,2% 5,7% 14,1%

Darmstoornissen langer dan 3 maanden 4,6% 4,9% 7,7%

Psoriasis 4,5% 4,7% 3,2%

Kanker 3,3% 6,8% 8,6%

Infectie of ontsteking nieren of blaas 3,2% 4% 8,8%

Vernauwing bloedvaten in buik of benen 3,1% 7,5% 10,7%

Braken, minimaal 3 maal in 24 uur 2,8% 1,6% 3,5%

Hartaandoening 2,7% 3,7% 9,3%

Bronchitis of longontsteking 2,4% 2,5% 3,6%

Oorontsteking 2% 2,2% 2,6%

Nieraandoening 1,8% 3,1% 5,8%

Suikerziekte (Diabetes) type 1 1,8% 2,1% 2,2%

Hartinfarct 0,9% 0,8% 1,1%

Beroerte, hersenbloeding, herseninfarct 0,6% 1,3% 1,7%

Levercirrose 0,2% 0,2% 0,5%

Hoe zit de zorg rond ouderen in elkaar?

Ouderenzorg volgens de rijksoverheid (2015):

“Gemeenten moeten ervoor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen

en andere mensen kunnen blijven ontmoeten. Daarbij kijkt de gemeente wat ouderen of

mensen met een beperking zelf nog kunnen. En wat familie, vrienden of buren kunnen doen.

De gemeente kan zo nodig ondersteuning thuis bieden. Via de zorgverzekering kunnen mensen

71

(medische) zorg thuis krijgen, zoals verpleging en persoonlijke verzorging. Dat heet dan

wijkverpleging.”

“Mensen die de hele dag zorg of toezicht nodig hebben, hebben recht op verblijf in een

zorginstelling. Het gaat dan om zware zorg voor kwetsbare ouderen, gehandicapten en mensen

met een psyschische aandoening. Thuis (blijven) wonen met zorg kan ook, maar alleen als

levering van de zorg thuis verantwoord is.”

De zorg voor ouderen is geregeld door middel van de volgende wetten:

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015)

In de Wmo staat dat gemeenten ondersteuning bieden bij zelfstandig wonen en meedoen in

de maatschappij. En ze gaan beschermd wonen bieden voor mensen met een psychische

aandoening.

Zorgverzekeringswet (Zvw)

Verpleging en verzorging thuis is opgenomen in de Zorgverzekeringswet. Deze zorg heet

wijkverpleging.

Wet langdurige zorg (Wlz)

Deze wet regelt de zware, intensieve zorg voor kwetsbare ouderen en gehandicapten. Dit is

de opvolger van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).

WMO

Maatwerkvoorzieningen vereisen onderzoek vooraf, vaak in de vorm van een gesprek. Algemene

voorzieningen zijn vrij toegankelijk, met soms een vereiste eigen bijdrage. De financiering vanuit de

gemeente kan door middel van een PGB of zorg in natura verlopen. (Rijksoverheid, 2015)

Voorbeeld mogelijkheden WMO

Maatwerk voorzieningen Algemene voorzieningen

vervoersvoorziening boodschappendienst

vervoer in de regio het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling;

individuele begeleiding een ontmoetingsruimte voor mensen die eenzaam zijn

beschermde woonplek maaltijdverzorging

dagbesteding op maat maatschappelijke opvang

aanpassingen in de woning hulp aan buurthuizen en verenigingen

Rolstoel (lange termijn)

respijtzorg

ondersteuning van mantelzorgers

huishoudelijke hulp

Tabel voorbeelden voorzieningen via WMO

ZVW

“In de Zorgverzekeringswet is geregeld dat iedereen die in Nederland woont en/of loonbelasting

betaalt, verplicht een basisverzekering moet afsluiten.” (NZA, 2006)

WLZ

Met een Wlz-indicatie heeft u recht op passende zorg met verblijf in een instelling. U mag ook thuis

(blijven) wonen als u dat wilt, maar levering van de zorg thuis moet wel verantwoord zijn. Het is de

taak van uw zorgkantoor om dat te beoordelen.

72

Onderdelen van zorg vanuit de Wlz kunnen zijn:

verblijf in een instelling;

persoonlijke verzorging en verpleging;

geneeskundige zorg die noodzakelijk is in verband met de aandoening, beperking of stoornis;

algemene geneeskundige zorg (huisartsenzorg);

hulpmiddelen die nodig zijn voor door de instelling gegeven zorg;

vervoer naar de plaats waar u de begeleiding of de behandeling krijgt.

Als u een indicatie heeft voor zorg vanuit de Wlz, dan komt u niet in aanmerking voor een

maatwerkvoorziening vanuit de Wmo (officieel Wmo 2015) (Rijksoverheid, 2015)

Wat zijn politieke ontwikkelingen rond ouderen en ouderenzorg? Hint: 3D (drie decentralisaties,

participatiemaatschappij & Wat is vergrijzing?

Vergrijzing en participatie Vergrijzing verkleint de verhouding tussen actieven en inactieven. Deze ontwikkeling kan echter worden gecompenseerd door een stijgende arbeidsparticipatie. Zo is de afgelopen decennia het arbeidsaanbod van jonge vrouwen (tussen de 20 en 45 jaar) sterk gestegen als gevolg van culturele veranderingen en het hogere opleidingsniveau van vrouwen. Bovendien heeft deeltijdwerk de arbeidsmarkt toegankelijker gemaakt voor vrouwen met opgroeiende kinderen. De komende twee decennia zullen de cohorten vrouwen die de afgelopen jaren massaal de arbeidsmarkt zijn betreden deel gaan uitmaken van het oudere deel van de beroepsbevolking (van tussen de 45 en 65 jaar). Dit deel van de beroepsbevolking (met name boven de 55 jaar) heeft de laatste dertig jaar juist een dalende tendens laten zien, al is er vanaf het eind van de jaren negentig een omslag in deze ontwikkeling te zien. Hoe de arbeidsparticipatie van de leeftijdscategorie tussen 45 en 65 jaar zich in de toekomst zal ontwikkelen is dan ook onzeker en hangt naast culturele ontwikkelingen ook af van het overheidsbeleid gericht op het stimuleren van de arbeidsparticipatie van ouderen. Het CPB heeft verschillende lange-termijn scenario’s ontwikkeld voor de arbeidsparticipatie in de toekomst. Om de gevoeligheid van de economie voor de onzekere ontwikkeling van de arbeidsparticipatie te onderzoeken, kiezen we een optimistisch scenario voor het arbeidsaanbod, het European Coordination scenario (zieCBS/CPB(1997)). Tabel2.1 vergelijkt de participatiegraden uit ons basispad met die in het scenario van het CPB. De arbeidsparticipatie in onze projectie daalt in de tijd, mede als gevolg van de stijgende belastingdruk (zie figuur 1). In de CPB projectie,

daarentegen, stijgt de participatie. Met name de recent ingezette stijging van de arbeidsparticipatie

van oudere werknemers zet zich versterkt door. Dit is vooral het gevolg van sociaal-culturele

ontwikkelingen die de arbeidsparticipatie van nieuwe cohorten oudere vrouwen doet stijgen ten

opzichte van de participatie van oudere vrouwen in eerdere cohorten. Ook met het versoberen van

Vut en pre-pensioenregelingen is (in beperkte mate) rekening gehouden. We kunnen dit scenario dus

interpreteren als een beleidsvariant waarbij de arbeidsparticipatie van met name ouderen langs een

veelheid van wegen wordt bevorderd. (Thijs Knaap 2003)

73

Hoe is technologie adoptie onder ouderen?

(Iris van Asch 2014)

Op basis van de resultaten is duidelijk geworden dat behalve het „nut‟ tevens het „belang‟ een doorslaggevende factor voor de meeste ouderen is om gebruik te gaan maken van een computer. Dat houdt grotendeels in dat de ouderen bewust zijn van het feit dat veel dingen tegenwoordig via de computer gaan en ze een duidelijk het besef hebben van de onmisbaarheid van de computer in het dagelijkse leven. Daarnaast kwam tevens de „noodzaak‟ als een belangrijke bevorderende factor naar voren. Het houdt in dat ouderen de computer tegenwoordig als een noodzakelijk goed zien, waarbij ze zichzelf op verschillende gebieden in hun leven in problemen zien raken in het geval ze er geen gebruik van zouden maken. Zoals, bijvoorbeeld met zaken als financiën, gezondheid of hun sociale leven. Daarnaast blijkt ook uit dit onderzoek de factor „Bij willen blijven‟, behalve met simpelweg de wil hebben om met anderen er over mee te kunnen praten (Klumper, 2000) ook voor een belangrijk deel samen te hangen met „angst‟ om achter te blijven in de maatschappelijke ontwikkelingen. Overigens laten de resultaten zien dat „‟Nieuwsgierigheid‟ ook een belangrijke motiverende factor voor sommige ouderen vormt, doordat ze er veel over gehoord hebben van anderen en daardoor benieuwd oftewel geinteresseerd raken in de mogelijkheden ervan. Verder heeft kwam ook uit dit onderzoek naar voren dat de bereikbaarheid met de mobiele telefoon, bij de meeste ouderen een dubbele rol speelt. Aan de ene kant heeft het een positieve invloed op het veiligheidsgevoel, maar aan de andere kant een negatieve invloed op het privacygevoel, waarnaast tevens een overmaat aan belverkeer door de ouderen als een last wordt ervaren. Echter blijkt

74

gekeken naar het grote aantal ouderen in dit onderzoek die een mobiele telefoon gebruiken , de factor veiligheid zwaarder te wegen. Bovendien laten de resultaten ook zien dat bij niet-gebruikers van een computer, de belemmerende factor „Onnodigheid‟ voor een groot deel samenhangt met het feit dat de familie alle computergerelateerde activiteiten overneemt, waardoor de ouderen zich niet genoodzaakt zien om zichzelf erin te verdiepen. Doordat er in deze studie tenslotte ook op het toekomstperspectief van ouderen werd gericht, is naar voren gekomen dat deze generatie over het algemeen tevreden is met haar kennis en kunde over de computer- en communicatietechnologie en daarbij geen drang ervaart om zich in de toekomst veel meer in te gaan verdiepen. Wat zou kunnen liggen aan het feit dat ze zich voornamelijk focussen om bepaalde aspecten van de computer, zoals emialen of dingen zoeken, waarvan ze hun kennis op dat gebied voor zichzelf voldoende ervaren. Tot slot kan dit onderzoek tevens een aanvulling zijn op de UTAUT(Venkatesch 2000).Daar wordt er vanuit gegaan dat de acceptatie van computers voornamelijk afhangt van de verwachting ten aanzien van „gebruiksgemak‟ en het verwachte „nut‟ als de twee hoofdfactoren. Dit onderzoek liet echter zien dat factoren als; „belangijkheid‟ „noodzaak‟, „veelzijdigheid‟ „bijblijven‟ en „nieuwsgierigheid‟ ook belangrijke rol bij de acceptatie van computers en internet kunnen spelen. (Zijadic 2012) Adoptie van innovaties Rogers (2003, 1) wijst er op dat diffusie van innovatie niet kan voorkomen zonder adoptie van de innovatie door de potentiële gebruiker. Buijs (1997, 210) meldt dat het dus niet alleen gaat om het bedenken van goede ideeën, maar vooral om deze geïmplementeerd te krijgen. Stichting Surf (2005, 26) maakt in dit kader een onderscheid tussen het succes van het ontwikkelen van de innovatie, en het succes van de implementatie. Dit laatste houdt in dat de innovatie gebruikt wordt. Ook Rogers (2003, 5) beschouwt de implementatie als doorslaggevend omdat innovaties niet automatisch geadopteerd worden door de potentiële gebruiker. Ook Guerin (2001, 1) stelt dat de beste oplossingen niet zomaar worden geadopteerd door de potentiële gebruiker. In Figuur 2.3 krijgt adoptie een plaats in het lineair model van innovaties.

(Huizing, 2009)

75

Wat is multimorbiditeit?

Patiënten met chronische ziekten zijn frequente bezoekers van de huisartsenpraktijk. Als er sprake is van verschillende chronische ziekten (multimorbiditeit) neemt de bezoekfrequentie verder toe. Multimorbiditeit gaat niet alleen gepaard met regelmatig bezoek aan de huisarts, maar ook met polyfarmacie (voor dit onderzoek gedefinieerd als het gebruik van 10 of meer geneesmiddelen), zorg van andere eerstelijnszorgverleners, behandeling door medisch specialisten en ziekenhuisopnames. Maar geldt dat voor alle patiënten met multimorbiditeit in dezelfde mate? Zijn er groepen te onderscheiden die heel veel of juist weinig zorg gebruiken, en welke patiënten zijn dat? Om deze vragen te beantwoorden, analyseerden we gegevens over het zorggebruik van 4693 patiënten met multimorbiditeit uit 130 huisartsenpraktijken. Het betrof gegevens uit 2010 over contacten met de huisartsenpraktijk, voorgeschreven geneesmiddelen en ziekenhuisopnames (inclusief dagopnames) (tabel)

(Francois Schellevis, 2015)

76

Bij multimorbiditeit treden meer ziekten tegelijk op

Multimorbiditeit is de algemene term voor het optreden van meer dan één (chronische) ziekte in één individu tijdens een bepaalde periode (Shellevis, 2006). Een term die hiermee verwant is, is comorbiditeit. Ook mensen met comorbiditeit hebben meer dan één ziekte tegelijkertijd. Het verschil is dat comorbiditeit uitgaat van een extra aandoening bij mensen die al een ziekte hebben (een zogenoemde index-ziekte). Zo kan je spreken over comorbiditeit bij mensen met de ziekte van Alzheimer. Multimorbiditeit leidt vaak tot extra gezondheidsproblemen De aanwezigheid van twee of meer chronische ziekten leidt regelmatig tot problemen bij de patiënt, zoals beperkingen in functioneren en verlies van kwaliteit van leven, meer zorggebruik, meer kans op complicaties bij behandeling en een hogere kans op vroegtijdige sterfte. Omdat er vaak veel verschillende zorgverleners betrokken zijn bij de behandeling, dreigt de zorg versnipperd te raken. (Volksgezondheid, 2013)

Welke beleidsplannen heeft de gemeente Zoetermeer die ouderen raken?

De gemeente Zoetermeer heeft een aantal beleidsplannen opgesteld die ouderen raken. Een van

deze beleidsplannen is het Wmo meerjaren beleidsplan 2012-2015. In dit plan wordt gesproken over

dat ouderen langer thuis moeten kunnen wonen door goede voorzieningen in de omliggende

omgeving. Daarnaast wordt ook gesproken over mantelzorg en de vraag hiervan voor mensen van 65

jaar en ouder.

Het tweede rapport dat ik heb gevonden is Wmo besluit Zoetermeer 2016. Dit is een feitelijk

document met enkele wettelijke artikelen over scootmobielen en mantelzorgers. Hierin staat

aangegeven waar je als mantelzorger regt op heb of wanneer je in aanmerking komt voor een

rolstoel van de gemeente of scootmobiel van de gemeente.

Het beleidsrapport dat ik heb kunnen vinden over ouderen in Zoetermeer is die van het kadernota

sport en bewegen 2009-2016. Hierin staat aangegeven waarom sport belangrijk is voor ouderen en

staan er cijfers over de huidige sportactiviteiten van ouderen en waar Zoetermeer in de toekomst

naartoe wilt.

Naast deze beleidsplannen zijn er nog standaard beleidsplannen die voor alle inwoners van

Zoetermeer gelden met betrekking tot de volgende onderwerpen:

Accommodaties

Burgerzaken

Collegebeleid 2014-2018

Economie en werkgelegenheid

Evenementen

Financieel kader

Geld en werk

Inkoop en aanbesteding

Leefomgeving

Leerlingenvervoer

Natuur en Milieu

Openbare ruimte

Samenspraak

Sport

Stedelijke ontwikkeling

77

Veiligheid

Verbonden partijen

Verkeer en vervoer

Wmo

Wonen Welke diensten zijn er rond ouderen in de gemeente Zoetermeer? Vanuit welke organisaties? Voor de ouderen in Zoetermeer zijn er een aantal diensten. Denk hierbij aan vervoer en uitjes. Dit

wordt meestal geregeld vanuit dezelfde organisaties. In Zoetermeer zijn de bekendste organisaties:

De gemeente Zoetermeer (wmo)

Palet Welzijn Zoetermeer

De Vierstroom

ZoSamen Zoetermeer

Regiotaxi

Dit zijn in mijn ogen de grootste 5 diensten voor ouderen in Zoetermeer. Naast deze diensten zijn er

nog een aantal kleinschaligere diensten van eigen ondernemers. Ook zijn er nog een aantal

ouderenhuizen die niet aangesloten zijn bij de vierstroom. Bij regiotaxi ligt hjet ook gecompliceerder

doordat je via de Gemeente Zoetermeer een wmo-pas kan krijgen om goedkoop of gratis gebruik te

kunnen maken van de regiotaxi.

Wat is sociale cohesie? Hoe groot is eenzaamheid onder ouderen? Welke problemen geeft dit?

Welke oplossingen zijn er al? Werken ze?

Wanneer ik google op sociale cohesie dan kom ik vooral het woord samenhang tegen. Specifiek kom

ik maatschappelijke samenhang tegen. De kleefkracht tussen mens en maatschappij. Op ouderen

gespecificeerd is het de mate van de betrokkenheid van ouderen bij de maatschappij, maar ook de

mogelijkheid tot betrokkenheid.

Tabel 1

In tabel 1 zijn de cijfers te zien over kwetsbare ouders volgens de gemeente Zoetermeer. Hierin is te

lezen dat 46% van de ouderen (65+) zich eenzaam voelt. Je zou kunnen stellen dat bij ouderen

minder sociale cohesie is dan bij jongeren in Zoetermeer. Hieronder staat een citaat uit een

beleidsplan van de Gemeente Zoetermeer over hun aanpak van sociale cohesie.

“Ondersteuning van (bewoners)initiatieven sociale cohesie via tijdelijke impulsen. Er is geen ruimte

voor structurele financiering. Bij gebleken succes zullen projecten op eigen (financiële) kracht

voortgezet moeten worden. Specifiek ten aanzien van bewonersinitiatieven zal meer afstemming

plaats gaan vinden met de ‘Wijk aan Zet’ budgetten. Hierop zal ook het principe worden toegepast

van wijkgericht werken en subsidiëren.” (Gemeente Zoetermeer, 2012)

Er wordt veel onderzoek gedaan naar sociale cohesie. Zo heb ik in een rapport gelezen dat een

oplossing op 3 deelgebieden kan liggen, namelijk: Bonding, Bridging en Linking. Bonding betekend de

78

sterke sociale relaties tussen mensen die elkaar als gelijke zien. Doel is het versterken van de interne

verbondenheid. Het tweede deelgebied is bridging, dit is de communicatie tussen ongelijke

doelgroepen. Denk hierbij aan leeftijden sociale klasse. Door intergenerationele projecten, projecten

voor iedereen, kunnen deze afstand overbrugt worden. Het laatste deelgebied is Linking. Dit zijn de

normen van respect tussen burger en instelling. Maar ook tussen maatschappelijke instituten en

publieke voorzieningen of overheden.

Er moet meer plaatsvinden dan alleen ontmoeting om sociale cohesie te creëren. Door het begrijpen

van de andere doelgroep vindt acceptatie plaats. Hierna komt de homogenisering het binden met de

andere doelgroep.

Wat is voldoende bewegen voor ouderen? Bewegen ouderen voldoende? Waar leidt onvoldoende

bewegen toe? Hoe zet je ouderen aan tot meer bewegen? Welke oplossingen zijn er al? Werken

ze?

Allereerst zoek ik op : ‘bewegen ouderen’ dit leverde een onderzoek op over effecten van

bewegen/gymnastiek op de gezondheid van ouderen. De conclusie van dit onderzoek was: ‘Na 10

weken zijn geen effecten gevonden op subjectieve gezondheid, kwaliteit van leven, zelfredzaamheid

en functionele status en slechts een klein effect op beenkracht. Twee maal per week MBvO-

gymnastiek gaf een klein positief effect op de kwaliteit van leven bij de van tevoren minst actieve

ouderen.

Aanbevolen wordt om de frequentie of intensiteit van de reguliere MBvO-gymnastiek te verhogen,

meer voorlichting te geven over het belang van een actieve leefstijl en bij de werving de nadruk te

leggen op de minst actieve en oudere ouderen (70+).’ (M. Hopman-Rock, 2006)

De volgende bron die ik tegenkwam ging over de consequenties van niet bewegen en een toelichting

op het Toronto model: ‘het zelfstandig functioneren van ouderen wordt beïnvloed door de mate van

fitheid en gezondheid. In figuur 7.1 zijn de wederzijdse relaties weergegeven tussen de lichamelijke

activiteit, prestatie gerelateerde fitheid en gezondheid(Torontomodel). (Stevens, 2009)

79

Als derde heeft TNO-onderzoek gedaan naar een beweegnorm voor ouderen in verpleegtehuizen.

“De hoofdvraagstelling om tot een beweegnorm voor ouderen te komen in verpleeg- en

verzorgingshuizen te komen is: hoeveel lichamelijke activiteit hebben ouderen 65+ in verpleeg- en

verzorgingshuizen gemiddeld minimaal nodig ter behoud en verbetering van hun zelfstandig

functioneren’ (M.P. Jans, 2008)

Welke risico’s kun je lopen naarmate je ouder wordt en zelfstandig thuis blijft wonen? Welke

oplossingen zijn er hiervoor? Werken ze?

Ik heb op google scholar gezocht naar ‘meest voorkomende risico’s ouderen. Daarop kwam ik bij een

onderzoek over vallen. Ouderen blijken sneller te vallen. “De meeste ouderen bleken beperkingen en

problemen te hebben met hun mobiliteit. Meer dan de helft van de ondervraagden heeft ook

beperkingen op het gebied van productiviteit, ontspanning en persoonlijke verzorging. De meest

voorkomende ernstige beperking is het doen van zwaar huishoudelijk werk, gevolgd door het houden

van vakantie en klussen in en om het huis. Het meest genoemde ernstige probleem is het zich buiten

verplaatsen, gevolgd door het houden van vakantie en staan. Ruim driekwart van de onderzochte

ouderen loopt volgens de ergotherapeute het risico binnen twee jaar niet meer zelfstandig te kunnen

functioneren. Dit risico is eerder aanwezig als het aantal stoornissen groter is. Twee groepen hebben

een verhoogd risico om in de nabije toekomst niet meer zelfstandig te kunnen functioneren: ouderen

met stoornissen aan het bewegingsapparaat en ouderen met cognitie- of geheugenstoornissen. Dit is

meer dan de helft, respectievelijk bijna een kwart van de onderzochte groep ouderen. Dit betekent

dat een grote groep ouderen een verhoogd risico heeft binnen niet al te lange tijd niet meer

zelfstandig te kunnen functioneren. Preventieve ergotherapie zou voor deze groep helpen om dit

risico zo klein mogelijk te maken” (Plas, Jellema, Dekker, & Ende, 1999)

Als laatste vind ik op de site van het nederlands ouderenfonds een aantal statistieken.

- Er zijn meer dan 4,1 miljoen 55-plussers. Hiervan voelt meer dan 1 miljoen zich eenzaam. Van hen zijn 200.000 extreem eenzaam, zij hebben slechts een keer in de maand een sociaal contact. (Onderzoek TNS/NIPO, november 2012). Van de ruim 2,9 miljoen 65-plussers voelen bijna 900.000 mensen zich eenzaam.

- Ook extreme eenzaamheid neemt toe met het ouder worden. Van de 65- tot 75 jarigen voelt ruim 7% zich (zeer) ernstig eenzaam. Voor 75- tot 85-jarigen geldt dit voor bijna 10%. Van de 85-plussers voelt bijna 14% zich extreem eenzaam. (RIVM, Volksgezondheidenzorg.info)

- Ruim 15% van de 85-plussers is ernstig depressief. Bij driekwart van hen wordt de depressie niet herkend, waardoor behandeling achterwege blijft. 40% van de 55 plussers is 6 tot 8 jaar na de behandeling overleden aan de gevolgen van de depressie (VUmc 2014).

Ondervoeding is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Uit landelijke prevalentiecijfers blijkt dat ondervoeding voorkomt bij:

- 25 tot 40% van de ouderen in ziekenhuizen. - 20 tot 25% van de ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen. - Van de ouderen die thuiszorg ontvangen blijkt 15 tot 25% ondervoed te zijn.

(Nationaal Ouderenfonds, 2016)

Vraag 13: Wat is een mantelzorger? Wat doet een mantelzorger? Hoe ervaren mantelzorgers hun

taken? Waar lopen ze tegen aan? Welke oplossingen zijn er al? Werken deze? –

In Nederland wonen 2.6 miljoen mantelzorgers. Zij zorgen minimaal acht uur per week én langer dan

drie maanden voor een naaste. Van alle mantelzorgers zorgt 40 % voor een ouder of schoonouder

(Mezzo). (Nationaal Ouderenfonds, 2016)

80

Contact, verantwoordelijkheid, emoties, verbondenheid en keuzes maken zijn vijf fundamenten van

de diepgewortelde mantelzorg. Ze doen recht aan het leven van families waarin een van de

familieleden ernstig ziek of kwetsbaar is. De bouwstenen en de vijf vragen die eruit voortvloeien

liggen aan de basis van iedere ontmoeting tussen zorgvrager, mantelzorger en beroepskracht.

Gezamenlijk vormen zij een leidraad voor een meer evenwichtige zorg, ook wel ‘Care Justitia’

genoemd (Beneken genaamd Kolmer, 2011b) (Kolmer, 2014)

CBS. (2015, September 11). Bevolking; geslacht, leeftijd en burgerlijke staat, 1 januari. Opgehaald van

CBS Statline:

http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=7461BEV&D1=0&D2=1-2&D3=0-

100&D4=0,10,20,30,40,50,l&HDR=T,G3&STB=G1,G2&VW=T

CBS. (2016, April 5). Gezondheid en zorggebruik; persoonskenmerken. Opgehaald van CBS Statline:

http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=83005NED&D1=3-28%2c33-

38&D2=3-13&D3=0&D4=l&HDR=G2%2cG3%2cT&STB=G1&VW=D

NZA. (2006). Zorgverzekeringswet (ZVW). Opgehaald van Nederlandse Zorg Autoriteit:

https://www.nza.nl/regelgeving/wetgeving/zorgverzekeringswet/

PBL. (2015). Demografische ontwikkelingen 2010-2040 Ruimtelijke effecten en regionale diversiteit.

Opgehaald van Planbureau voor de leefomgeving:

http://www.pbl.nl/sites/default/files/cms/publicaties/PBL_2013_Demografische%20ontwikk

elingen-2010-2040_1044.pdf

Rijksoverheid. (2015). Hoe is de zorg en ondersteuning per 2015 georganiseerd? Opgehaald van

Rijksoverheid: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorg-in-zorginstelling/vraag-en-

antwoord/organisatie-zorg-en-ondersteuning-per-2015

Rijksoverheid. (2015). ondersteuning gemeente wmo 2015. Opgehaald van Rijksoverheid:

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorg-en-ondersteuning-thuis/vraag-en-

antwoord/ondersteuning-gemeente-wmo-2015

Rijksoverheid. (2015). Welke zorg kan ik krijgen via de wet langdurige zorg? Opgehaald van

Rijksoverheid: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorg-in-zorginstelling/vraag-en-

antwoord/zorg-via-wet-langdurige-zorg

Ainsworth, B. (2011). 2011 Compendium of Physical Activities: a second update of codes and MET

values. Phoenix, Arizone, USA.

Alicia!Hoppe. (2013). Verhalen over Technologie. scriptie, Enschede.

ASQ. (2011, November 28). Impact Effort Matrix. Opgehaald van ASQ: http://asq.org/healthcare-

use/why-quality/impact-effort.html

Both, T. (2011, Oktober 4). "How Might We" Quesitons. Opgehaald van dschool stanford:

http://dschool.stanford.edu/wp-content/uploads/2012/05/HMW-METHODCARD.pdf

Both, T. (2014, Januari 28). Saturate and group. Opgehaald van Dschool Stanford:

https://dschool.stanford.edu/wp-content/themes/dschool/method-cards/saturate-and-

group.pdf

81

Both, T. (2015, November 9). Story share-and-capture. Opgehaald van dschool.stanford.edu:

https://dschool.stanford.edu/sandbox/groups/dstudio/wiki/2fced/attachments/43f65/Story-

Share-and-Capture-Method.pdf?sessionID=d0dc640ce98499dac90658f489fb46f0fd394f69

Business Model Canvas. (2010). Opgehaald van http://ww.corpuacademy.com/:

http://ww.corpuacademy.com/wwwmedia/courses/course-overviews/business-model-

canvas.pdf

CBS. (2016, April 5). Gezondheid en zorggebruik; persoonskenmerken. Opgehaald van CBS Statline:

http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=83005NED&D1=3-28%2c33-

38&D2=3-13&D3=0&D4=l&HDR=G2%2cG3%2cT&STB=G1&VW=D

COCD. (2014, September 6). De COCD-box. Opgehaald van COCD.org:

http://www.cocd.org/kennisplatform/cocd-box/

Curedale, R. (2016). Method. Opgehaald van Medialab Amsterdam:

http://medialabamsterdam.com/toolkit/method-card/method-635/

Expert Interview. (2016). Opgehaald van Design Kit: http://www.designkit.org/methods/43

François Schellevis, P. H. (2015, 7 7). Zorggebruik bij multimorbiditeit. huisarts en wetenschap, p. 377.

Gemeente Zoetermeer. (2012). Kadernota sport en bewegen 2009-2016. Zoetermeer: Gemeente.

Gemeente Zoetermeer. (2012). Wmo-meerjarenbeleidsplan. Zoetermeer: Gemeente.

Gemeente Zoetermeer. (2016, 04 30). Beleid. Opgehaald van Zoetermeer:

http://www.zoetermeer.nl/bestuur/beleid_47234/

Gemeente Zoetermeer. (2016). Wmo besluit Zoetermeer 2016. Zoetermeer: Gemeente.

Huizing, B. (2009). De invloed van effectieve verandercommunicatie op adoptie van technologische

innovaties: een kwestie van mediakeuze. Scriptie, Twente.

IDEO. (2014, September 22). Brainstorm Rules. Opgehaald van IDEO Design Kit:

http://www.designkit.org/methods/28

IDEO. (2014). Design Principles. Opgehaald van Design Kit: http://www.designkit.org/methods/27

IDEO. (2015, April 25). Create insight statements. Opgehaald van Designkit:

http://www.designkit.org/methods/62

Iris van Asch, B. W. (2014). Hulpverlening voor ouderen via internet. In Ouderen online!? (pp. 67-68).

Bohn Stafleu van Loghum.

(2015). Keuzewijzer mobiliteit. Woerden: Blijf Veilig Mobiel.

Kolmer, D. B. (2014). Mantelzorg: smeerolie of gouden schroef? Amsterdam: Boom Lemma.

M. Hopman-Rock, M. S. (2006, oktober). Meer bewegen voor ouderen gymnastiek: verslag van een

evaluatiestudie. Gerontologie en Geriatrie, pp. 253-259.

M.P. Jans, P. d. (2008). Ontwikkelen van een beweegnorm voor ouderen in verpleeg- en

verzorgingshuizen. Leiden: TNO.

Nationaal Ouderen Fonds. (2016, 01 20). Feiten en cijfers. Opgehaald van Ouderenfonds.nl:

https://www.ouderenfonds.nl/onze-organisatie/feiten-en-cijfers/

82

NC state university. (sd). Service Blueprint. Opgehaald van http://learningspacetoolkit.org/:

http://learningspacetoolkit.org/services-and-support/service-blueprint/

NZA. (2006). Zorgverzekeringswet (ZVW). Opgehaald van Nederlandse Zorg Autoriteit:

https://www.nza.nl/regelgeving/wetgeving/zorgverzekeringswet/

Plas, M., Jellema, S., Dekker, J., & Ende, E. v. (1999). Preventieve ergotherapie bij ouderen: een pilot

studie. Den Haag: NIVEL.

Plattner, H. M. (2009). Design thinking. München: Mi-Fachverlag.

Rijksoverheid. (2015). Hoe is de zorg en ondersteuning per 2015 georganiseerd? Opgehaald van

Rijksoverheid: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorg-in-zorginstelling/vraag-en-

antwoord/organisatie-zorg-en-ondersteuning-per-2015

Rijksoverheid. (2015). ondersteuning gemeente wmo 2015. Opgehaald van Rijksoverheid:

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorg-en-ondersteuning-thuis/vraag-en-

antwoord/ondersteuning-gemeente-wmo-2015

Rohrbach, B. (1969). "Creative by rules, method 635, a new technique for solving problems.". In

Techniken des Lösens von Innovationsproblemen (pp. 73-75). Frankfurt am Main: Gabler

Verlag.

Stanford. (sd). Point of view madlib. Opgehaald van dschool.stanford.edu:

http://dschool.stanford.edu/wp-content/themes/dschool/method-cards/point-of-view-

madlib.pdf

Stevens, M. (2009). Bewegen bij ouderen. In M. Stevens, Sportgeneeskunde (pp. 67-94). Groningen:

Springer.

Thijs Knaap, A. L. (2003). Vergrijzing, aanvullende pensioenen en de Nederlandse economie.

Rotterdam: OCFEB.

Volksgezondheid, N. K. (2013, 11 14). Nationaal Kompas Volksgezondheid . Opgeroepen op 5 4, 2016,

van http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-

aandoeningen/chronische-ziekten-en-multimorbiditeit/beschrijving/

Witte, N. D., Donder, L. D., Dury, S., Smetcoren, A.-S., Brosens, D., Buffel, T., . . . Verté, D. (2012).

Samen de stoep op. Gent: Gedeputeerde Eddy Couckuyt.

Zijadic, M. (2012). Verhalen over technologie. Twente: universiteit Twente.

Gemeente Zoetermeer. (2012). Kadernota sport en bewegen 2009-2016. Zoetermeer: Gemeente.

Gemeente Zoetermeer. (2012). Wmo-meerjarenbeleidsplan. Zoetermeer: Gemeente.

Gemeente Zoetermeer. (2016, 04 30). Beleid. Opgehaald van Zoetermeer:

http://www.zoetermeer.nl/bestuur/beleid_47234/

Gemeente Zoetermeer. (2016). Wmo besluit Zoetermeer 2016. Zoetermeer: Gemeente.

(2015). Keuzewijzer mobiliteit. Woerden: Blijf Veilig Mobiel.

Witte, N. D., Donder, L. D., Dury, S., Smetcoren, A.-S., Brosens, D., Buffel, T., . . . Verté, D. (2012).

Samen de stoep op. Gent: Gedeputeerde Eddy Couckuyt.

83

Kolmer, D. B. (2014). Mantelzorg: smeerolie of gouden schroef? Amsterdam: Boom Lemma.

M. Hopman-Rock, M. S. (2006, oktober). Meer bewegen voor ouderen gymnastiek: verslag van een

evaluatiestudie. Gerontologie en Geriatrie, pp. 253-259.

M.P. Jans, P. d. (2008). Ontwikkelen van een beweegnorm voor ouderen in verpleeg- en

verzorgingshuizen. Leiden: TNO.

Nationaal Ouderen Fonds. (2016, 01 20). Feiten en cijfers. Opgehaald van Ouderenfonds.nl:

https://www.ouderenfonds.nl/onze-organisatie/feiten-en-cijfers/

Plas, M., Jellema, S., Dekker, J., & Ende, E. v. (1999). Preventieve ergotherapie bij ouderen: een pilot

studie. Den Haag: NIVEL.

Stevens, M. (2009). Bewegen bij ouderen. In M. Stevens, Sportgeneeskunde (pp. 67-94). Groningen:

Springer.

84

Bijlage E: Persona’s en day in a life Beschrijving persoon Ingrid van Kamp is een vrouw die veel heeft meegemaakt in haar leven. Gelukkig heeft ze nog wel levenslust, hierdoor overziet ze alle gebreken en problemen. Want problemen heeft ze zeker, door conflicten ziet ze haar familie niet meer en door haar hoge leeftijd zijn veel mensen haar ontvallen. Gelukkig heeft haar overleden man naast de AOW nog enige reserves opgebouwd, waar zij nu de vruchten van plukt. Wel merkt Ingrid dat ze 90 jaar is, ze heeft een behoorlijke zicht beperking en haar reactievermogen is ook niet meer wat het was. Daarnaast vergeet ze nog wel eens wat, maar gelukkig weet ze dat goed te relativeren “iedereen wordt niet zo oud!”

Persoonskenmerken

Naam Ingrid van Kamp

Leeftijd 90

Woonplaats Zoetermeer

Leefsituatie Verzorgingstehuis

Lichaamsfuncties Ernstige pijn en functie-verlies

Zintuigen Is behoorlijk slechtziend

Mentale functies Soms even wat minder scherp, zoekende, vergeet soms iets, maar functioneel nog goed

Kwaliteit van leven Geniet nog van het leven, levenslust

Mobiliteit Enige beperkingen, heeft vervoersmiddel, maar wel risico’s qua reactiesnelheid en navigatievermogen

Relatie Is alleenstaand, partner is lange tijd geleden overleden

Vriendschappen Heeft geen vrienden meer door afstand, ziekte en overlijden

Familie Heeft familie maar contacten zijn verbroken (conflict)

Financiële situatie Heeft enige reserves, maar alleen AOW

IT gebruik Geen interesse in IT, ziet nut niet. Geen gebruik

Opleiding MBO niveau

85

Dag in het leven

Tijdstip/moment Wat gebeurt er/welke doelen/behoeften/acties

Ervaring voor persoon/emotie/gedachten

Ochtend 6:00 – 12:00

07:00 Rond 07:00 uur wordt ik wakker. Ik lig dan nog een uur wakker in mijn bed, want de zusters zijn eerst nog bij andere mensen bezig en zelf kan ik niet meer uit bed komen. Wanneer de zusters er zijn helpen ze mij uit bed. Vervolgens wordt ik gewassen, vandaag is het de 3 wekelijkse douse beurt.

7 uur is een tijd die ik heel mijn leven gewend ben en nu ik oud geworden ben is dit er nog niet uit. Gelukkig kan ik het nog relativeren dat ik een uur moet wachten… De 3 wekelijkse douse beurt vind ik erg fijn!

09:00 Na ik heb gedoucht en ben aangekleed door de zuster, wordt ik aan de eettafel gezet en lukt het mij vandaag zelf om mijn boterham te smeren. Na de maaltijd loop ik naar mijn zitstoel, waar ik wacht op mijn kopje koffie.

Gelukkig vandaag heb ik weer wat kracht om mijn boterhammen te smeren en zitstoel te lopen.

10:00 Door een aantal vrijwilligers word de koffie inschonken en gebracht naar mijn zitstoel. Waarna ik mijn kop koffie op drink en een stukje gebakken cake van het huis op eet.

Heerlijk die vrijwilligers, gelukkig dat ze er zijn. Ook deze cake hebben de vrijwilligers heerlijk gebakken.

11:00 Vanochtend ga ik niet naar de activiteiten die beneden worden uitgevoerd en geniet ik van mijn rust. Ik ga verder met mijn breiwerk en luister ondertussen naar het praat programma van de radio.

Eerlijk dat ik zelf kan bepalen wat ik ga doen en dat ze mij hier niks verplichten.

Middag 12:00 – 18:00

12:30 Met het middag eten eet heel het huis een warme prak en ik dus ook. Dit wordt door de verzorgende langs gebracht. Na het eten slaap ik altijd een uur.

Fijn dat ik mijn eten kan kiezen.

13:30 Ik wordt door de zuster op bed neer gelegd en ga heerlijk even rusten.

14:30 De zuster kom mij wakker maken, want ik moet vanmiddag naar de tandarts. De verzorger brengt mij bij de

De verzorger heeft de taxi al besteld, geweldig dat dit allemaal wordt geregeld.

86

taxi die beneden staat te wachten.

15:00 Bezoek bij de tandarts, gelukkig is alle goed en geeft die aan dat ik blij mag zijn dat ik nog geen kunstgebit heb! Vervolgens brengt de taxi mij weer naar het verzorgingstehuis. Helaas heeft de taxi een lekke band, dus heb ik een uur vertraging. Gelukkig krijg ik korting.

Ik wordt hier helemaal vrolijk van. Ach ik heb alle tijd, dus voor mij is het niet erg. Zo maak ik ook nog is wat mee.

17:00 De zuster staat klaar en brengt mij naar mijn kamer. Waar ik alvast aan de eet tafel wordt gezet. Hier wacht ik maar op het avond eten.

Wat een geweldige service. Ik had nog graag in mijn zitstoel worden gezet, maar helaas de zuster vond dit efficiënter.

Avond 18:00 – 00:00

18:00 Omdat ik vandaag veel heb mee gemaakt en mijn krachten minder zijn geworden. Wordt mijn brood door een verzorgende gesmeerd en eet ik het heerlijk op.

Top ik had er namelijk echt geen krachten meer voor.

19:00 Ik wordt naar beneden gereden voor het uurtje bingo. Hier vermaak ik mij met andere mensen en geniet van de gezelligheid. Samen drinken we nog een kop koffie met elkaar.

Erg fijn dat deze activiteit één keer in de week wordt aangeboden.

20:30 De verzorgende brengt mij weer terug naar mijn kamer en kleed mij uit en doet alles wat nodig is, zodat ik naar bed kan. Uiteindelijk lig ik heerlijk in bed, na een dag vol belevenissen.

Ik kan het allemaal zelf niet meer dus helaas ben ik afhankelijk van de verzorgende.

Nacht 00:00 – 6:00

21:30 Gelukkig mag ik deze nacht een heerlijke nacht rust maken en wordt ik niet wakker.

Blij

87

Persoonskenmerken

Naam Henk

Leeftijd 80

Woonplaats Zoetermeer

Leefsituatie Verzorgingstehuis

Lichaamsfuncties Chronische problemen die functioneren vaak in de weg staan

Zintuigen Is wat dovig aan het worden

Mentale functies Dementie, vergeten, geen structuur meer, geen zelfbesef

Kwaliteit van leven

Neigt naar het negatieve, maakt zich zorgen, is kritisch, maar kan ook wel eens lachen

Mobiliteit Kan kleine afstanden zelf overbruggen met hulpmiddel (rollator, rolstoel)

Relatie Is samen met partner. Die partner heeft mantelzorg rol voor deze persoon.

Vriendschappen Heeft een rijk sociaal leven met vrienden.

Familie Heeft kleine familie, maar zeer beperkt contact/bezoek

Financiële situatie

Leeft alleen van AOW, geen schulden of reserves.

IT gebruik Geen interesse in IT, ziet nut niet. Geen gebruik.

Opleiding HBO niveau

Dag in het leven

Tijdstip/moment Wat gebeurt er/welke doelen/behoeften/acties

Ervaring voor persoon/emotie/gedachten

Ochtend 6:00 – 12:00

9:00 Henk wordt vermoeid wakker.

Henk voelt zich wederom slecht en moe. Eigenlijk is 9:00 veel te vroeg om op te staan.

09:15 Henk valt weer in slaap.

10:30 Henk wordt wakker en staat op.

Henk staat op en voelt zich ondanks zijn chronische problemen goed. Hij moet zelfs even lachen.

10:45 Henk ontbijt. Hij neemt een boterham met pindakaas en vervolgens nog een broodje kaas.

Henk is erg blij met het ontbijt wat zijn vrouw heeft voorbereid. De zorg van zijn vrouw voelt veel beter dan dat van de wijkverplegers.

11:15 De wijkverpleger komt langs om de controleren of alles goed gaat met Henk.

Henk is er klaar mee, de onpersoonlijke benadering van de wijkverpleger. De wijkverpleger werkt snel een checklistje af in zijn map en vertrekt, dat vindt Henk geen manier van zorg verlenen.

11:30 Henk gaat in zijn stoel zitten. De stoel is gefinancierd als maatwerk voorziening via de WMO. Henk heeft hier een

88

goed gevoel bij, eindelijk ziet hij wat terug van zijn jarenlang afgedragen belastinggeld.

Middag 12:00 – 18:00

12:00 Henk belt zijn zoon op. Henk belt altijd om precies 12:00 zijn zoon op, dan heeft hij namelijk pauze op het werk. Henk voelt zich bij ieder contact moment minder eenzaam.

12:15 Tijd voor het middageten Wederom heeft de vrouw van Henk het eten klaar gezet, Henk zou het erg graag zelf doen. Helaas zou hij zelf vanwege zijn dementie alles vergeten te doen. Zijn vrouw geeft ondersteuning in deze situaties.

13:00 Kleinkinderen komen langs, Henk en zijn vrouw zijn de oppas voor ze.

Henk ziet zijn kleinkinderen helemaal gezond en actief. Henk denkt aan vroeger, toen hij ook nog zo’n leven had.

15:00 Henk gaat weer in zijn stoel liggen en valt in slaap.

Henk is vaak erg moe, hij denkt dat het te maken heeft met ouderdom.

17:30 Henk wordt weer wakker, tijd om de kleinkinderen uit te zwaaien.

Henk is blij dat de kleinkinderen morgen weer komen.

Avond 18:00 – 00:00

18:00 Om precies 18:00 wordt Henk geroepen door zijn vrouw, tijd voor het avondeten.

Heerlijk eten, precies zijn favoriete gerecht. Henk eet lachend het bord leeg.

19:00 Plaatsnemen in de stoel en de TV aanzetten.

Henk ziet en hoort steeds slechter, hiervan baalt hij. DWDD en het 8 uur journaal blijft hij echter toch kijken, in de hoop dat er toch nog iets te begrijpen valt.

20:30 8 uur journaal is afgelopen. Henk heeft medelijden met de vluchtelingen, hij vraagt zich af of hij nog iets kan doen om ze te helpen. Dan realiseert hij zich dat hij al 80 jaar oud is.

20:45 Henk gaat onder de douche. Wederom is Henk dankbaar voor de aanpassingen in zijn woning. Door het beschikbare geld kan hij alsnog douchen.

21:15 Tijd om de slapen.

Nacht 00:00 – 6:00

Henk slaapt

Opnieuw moeten gooien ivm slechte combinatie:

Kwaliteit van leven: Resultaat was “geniet nog van het leven, levenslust”, dus opnieuw.

Relatie: Resultaat was “Is samen met partner en zorgt voor deze persoon als mantelzorger”, dus

opnieuw.

89

Persoonskenmerken

Naam Pieter

Leeftijd 85

Woonplaats Zoetermeer

Leefsituatie Verzorgingstehuis Lichaamsfuncties Last van enkele klachten

die beperkingen geven. Zintuigen Is behoorlijk slechtziend. Mentale functies Moeite met iets

complexere situaties, angst, verlies van oordeelsvermogen en regie

Kwaliteit van leven Geniet meestal van het leven, soms korte periodes wat somber

Mobiliteit Kan enig afstand overbruggen, maar alleen met hulp van anderen en hulpmiddel (rolstoel)

Relatie Is alleenstaand, heeft nooit een partner gehad

Vriendschappen De meeste vrienden zijn weggevallen (gestorven), klein netwerk is nog over (maar die bezoeken infrequent)

Familie Heeft familie maar contacten zijn verbroken (conflict)

Financiële situatie Heeft stevige financiele reserves en een goed pensioen

IT gebruik Redelijk actief, vind het wel lastig, veel hulp nodig. Blijft stabiel in gebruik.

Opleiding Alleen lagere school, redelijk simpel

Dag in het leven

Tijdstip/moment Wat gebeurt er/welke doelen/behoeften/acties

Ervaring voor persoon/emotie/gedachten

Ochtend 8:00 – 12:00

08:00 Pieter wordt wakker om deze tijd en geeft aan dat hij graag geholpen wil worden met

De hulp bij aankleden went wel na 2 jaar in het verzorgingstehuis, maar toch blijft Pieter het ergens

90

aankleden. Hierna wordt hij geholpen in de rolstoel.

vervelend vinden. Hij doet het liever allemaal zelf.

08:30 Na het omkleden wordt er gegeten in de grote zaal. Sommige ouderen zitten er al anders moeten nog komen.

Pieter kan kleine stukjes zoals naar de eetzaal zelf overbruggen met de rolstoel. Als hij aankomt, gaat hij aan een tafel zitten waar nog niemand zit. Hier eet hij zonder hulp zijn eten.

Middag 12:00 – 18:00

12:00 In de middag komen er altijd veel mensen langs, zeker op een zaterdag zoals deze. Het is lekker weer en de meeste ouderen worden opgehaald door hun zoon of dochter, hier en daar zelf een kleinkind die opa of oma ophaald. Zelf zou Pieter er ook wel eens op uit willen.

Bij het zien van de mensen die leuke dingen met hun ouder gaan doen, voelt Pieter zich verdrietig. Zelf heeft hij nooit kinderen gehad, hij heeft nooit de juiste vrouw kunnen treffen. Daarnaast ging het ook nog mis in de familie door een ruzie met zijn broer, zijn zus koos de kant van zijn broer.

14:00 Smiddags gaat Pieter na het eten televisie kijken op de grote zaal. Hij zegt zijn medebewoners gedag en zit stilzwijgend te kijken naar het bewegende beeld. Het is lastig te zien en hij probeert wat meer naar voren te gaan zodat hij er toch nog wat van kan oppikken.

Weer hetzelfde als altijd. Televisie kijken wordt alleen steeds moeilijker… Het zal wel aan de bril liggen. Morgen misschien toch is bellen, onee dan is het zondag… Laat ik het maandag dan maar doen. Ondertussen is Pieter al weer kwijt waar het precies over ging op televisie, maar dat maakt niet echt uit.

16:00 Het is lekker weer dus Pieter gaat even naar het pleintje van het verzorgingstehuis. Hij vraagt aan een van de verzorgster of hij naar buiten kan worden gereden. De zon schijnt heerlijk en hij vraagt toch maar om een sigaret van een medebewoner. Zo zit hij lekker in de zon tot de sigaret op is. Hij bedankt de bewoner en gaat weer naar binnen om televisie te kijken.

Het liefst zou het een keer echt weggaan in plaats van het pleintje, maar toch zit het hier ook wel even lekker. Hij ziet dat zijn bedebewoner rookt en lust er eigenlijk ook wel eentje. Vroeger rookte hij veel meer nu af en toe eventjes op zijn tijd. Toch wel lekker even in de zon.

Avond 18:00 – 00:00

18:00 De dag zit er weer grotendeels op en het is tijd om avond te eten. Het eten is zoals altijd wel luxe. Hij zit in een goed verzorgingstehuis. Zonder familie

Eten is altijd lekker, hij krijgt het dan niet meer zo goed weg als vroeger, maar toch is het erg lekker.

91

kan het geld net zo goed naar een wat beter verzorgingstehuis.

Dit was altijd het lievelingseten van zijn vroegere vriend Bram. Die is alleen vorige maand overleden. Hij merkt dat zin vriendenkring steeds kleiner wordt en steeds minder mensen nog langskomen om hem te bezoeken.

20:00 Savonds kijkt Pieter even op zijn laptop met een speciale oudere functie wat voor activiteiten er de komende week zijn in het verzorgingstehuis.Hij ziet een hulpavond staan voor computergebruik voor komende dinsdag. Hij laat gelijk weten aan de verzorgster dat hij daar wel naartoe zou willen gaan. Morgen zou hij het zomaar weer vergeten kunnen zijn.

Al die nieuwe technologieën blijven lastig. Het kost veel tijd om naar de juiste site te komen, maar meestal lukt het uiteindelijk wel. Dit geeft altijd een geod gevoel en hij voelt zich wat minder oud als de rest van het verzorgingstehuis. Af en toe vergeet Pieter dingen, dus hij laat altijd maar gelijk weten aan de verzorgster als hij ergens naartoe wil gaan.

22:00 De dag is weer om en eindelijk het bed in, het was weer een vermoeiende dag vandaag. Hij gaat altijd om 10 uur slapen en de verzorgster komt er al aangelopen om hem te helpen met omkleden en douchen om vervolgens naar bed te gaan. Altijd weer een gedoe dat douchen, maar achteraf is het altijd wel weer fijn.

Pieter houdt er nog steeds niet van afhankelijk te zijn. De realiteit is dat hij de verzorgsters gewoon nodig heeft. Aankleden en koken lukken gewoon niet alleen, anders had hij nog wel in zijn oude huis gewoond. Hij denkt nog even terug aan vroeger wat hem goed doet. Aan de toekomst denken doet hij liever nog niet. Het gaat nog wel zo.

Nacht 00:00 – 8:00

01:00 Pieter wordt wakker, weer in zijn bed geplast. Hij kijkt even naar de oproepknop voor de verzorgster, maar besluit dan om maar weer verder te gaan slapen, althans te proberen.

Pieter wil niet de oude man zijn die in zijn broek plast en weet tot last is van de verzorgers. Het komt morgen wel.

92

Persoonskenmerken

Naam Henk

Leeftijd 80

Woonplaats Zoetermeer

Leefsituatie Begeleid wonen

Lichaamsfuncties Gezond, energiek

Zintuigen Is behoorlijk slechtziend

Mentale functies Is vaak ernstig in de war, moeite met onthouden, redeneren

Kwaliteit van leven Geniet nog van het leven, levenslust

Mobiliteit Kan kleine afstanden zelf overbruggen, met hulpmiddel (rollator, rolstoel)

Relatie Is alleenstaand, heeft nooit een partner gehad

Vriendschappen Heeft geen vrienden meer door afstand, ziekte en overlijden.

Familie Heeft familie, met positieven en negatieve contacten

Financiële situatie Heeft enige reserve en klein pensioen

IT-gebruik Geen interesse in IT, ziet nut niet. Geen gebruik.

Opleiding Mbo-niveau

Dag in het leven

Tijdstip/moment Wat gebeurt er/welke doelen/behoeften/acties

Ervaring voor persoon/emotie/gedachten

Ochtend 6:00 – 12:00

07:30- 08:00 Rond halfacht staat Henk op, hierbij is het voor hem zaak om uit bed te komen en zich te douchen. Na het douchen trekt hij de kleren aan die zijn dochter klaar legt elke dag.

Wisselende emoties, de ene keer scherp en opgewekt, maar soms ook moe en in de war. Hierdoor is het voor meneer soms lastig.

08:00 – 09:00 Meneer eet twee boterhammen en drinkt een kop thee, tijdens het eten luistert hij naar het radio 1 journaal.

Voelt zich door het eten sterker en krijgt energie om wat te ondernemen.

09:00 – 09:30 Thuiszorg komt langs om meneer zorgt te geven die hij nodig heeft. Dagelijks zijn dit enkele medicijnen en een kleine gezondheidscheck

Blij, doordat er iemand langs komt. Meneer houdt van een praatje. Vervelend is wel dat hij niet altijd kan bedenken waarvoor iemand langskomt.

93

09:30 – 12:00 Wanneer er mensen zijn vanuit de zorg of familie gaat hij er graag op uit. Anders zit hij vaak alleen en luistert naar muziek.

Geniet van de rust of juist de mooie dingen om te doen.

Middag 12:00 – 18:00

12:00 – 13:00 Eet een warme maaltijd. Henk houdt heel erg van eten en geniet ervan. Daarnaast vindt hij het leuk om met enkele mensen dicht uit de buurt een hapje te eten.

Blij en tevreden. Wanneer hij met anderen eet geniet hij hiervan. Lastig is wel het eten wat hij steeds minder gaat zien met als gevolg dat hij weleens knoeit!

13:00 - 15:00 S’ middags slaapt Henk standaard, hier komt hij door tot rust van de ochtend maar krijgt ook weer energie voor de rest van de dag.

Tevreden, maar ook teleurgesteld, liever gaat hij gewoon door zonder het slaapje.

15:00 – 17:00 Drinkt gezellig met wat ouderen een kopje koffie.

Vaak is Henk blij met dit contact, ondanks zijn beperking toch een moment met leeftijdsgenoten.

17:00 – 18:00 Thuis, wachten op het eten van 18uur.

Vaak verveelt Henk zich op dit moment, hij heeft weinig te doen.

Avond 18:00 – 00:00

18:00 – 19:00 Eten, Henk eet ’s avonds brood. Hierop doet hij vooral vleeswaren en daarbij drinkt hij melk en eet een appel.

Aan het eind van de middag heeft Henk wel trek en de boterhammen gaan er dan ook goed in!

19:00 – 20:30 Zowel thuiszorg als familie komt langs voor zowel gezelligheid als het verlenen van zorg.

Henk vindt het vervelend als de thuiszorg en familie er tegelijk is. Liever heeft hij het apart omdat hij wil volop van zijn familie wil genieten.

20:30 – 21:30 Vanavond is er een kleinzoon aanwezig, deze doet een spelletje met Henk om de avond te vullen.

Henk merkt dat de spelletjes lastig worden voor zijn hersens. Zijn kleinzoon moet veel herhalen. Wel geniet Henk van zijn aanwezigheid!

21:30 – 22:00 Henk gaat zich omkleden en naar bed. Voor het slapen gaan heeft hij een lijstje met alles wat hij moeten doen:

- Tandenpoetsen - Licht uit - Deur op slot - Naar de toilet

Een mooie dag gehad, morgen weer zo’n dag? Slaap lekker!

Nacht 00:00 – 6:00

22:15 – 07:30 Slapen en zo uitrusten voor de nieuwe dag!

Rustig, maar vaak wakker doordat hij soms geluiden hoort en niet thuis kan brengen. dit brengt verwarring en soms angst!

94

Bijlage F: Resultaat interviews Uitspraak Herkomst Thema1 Thema2

Is voorzitter van ouderenbond, daar is hij veel mee bezig.

Daan de Jager interview

Sociaal Werk

Zegt nu drukker te zijn dan toen hij nog werkte.

Daan de Jager interview

Werk

Mag van dokter zijn arm niet meer te ver naar achteren doen, hierdoor kan hij deze activiteiten niet meer uitvoeren. Vindt hij heel erg jammer, want bowlen met de ouderenbond vond hij hartstikke leuk.

Daan de Jager interview

Gezondheidsklacht Bewegen

Doet alles zelf in huis Daan de Jager interview

Zorg

Elke avond 1 uur wandelen, fietsen gaat ook nog prima. Auto rijden ook nog.

Daan de Jager interview

Mobiliteit Bewegen

Heeft een schoonmaakster in dienst Daan de Jager interview

Zorg Gebruik van diensten

Laat zijn buurman zijn schuur schilderen

Daan de Jager interview

Zorg Gebruik van diensten

Maakt gebruik van een Nokia telefoon, alleen nodig om te bellen en smsen

Daan de Jager interview

Technologie Mobiele telefoon

Zou wel een smartphone willen hebben om meer overzicht te krijgen

Daan de Jager interview

Technologie Mobiele telefoon

Gebruikt een PC alleen om stukjes te typen voor de ouderenbond en om verslagen te typen

Daan de Jager interview

Technologie PC

Gebruikt een iPad om dingen te googlen

Daan de Jager interview

Technologie Tablet

Zou domotica overwegen wanneer bepaalde fysieke ongemakken zouden opspelen

Daan de Jager interview

Technologie Adoptie

Echtpaar woont samen in een eengezinswoning

Interview Michael

Wonen Getrouwd

Vrienden en familie hebben zij haast niet meer

Interview Michael

Sociaal Familie

De man beweegt relatief veel waardoor hij vaak buiten is. Fietst 30 kilomter en loopt 5 kilomter.

Interview Michael (man)

Bewegen

Man is heel snel duizelig en krijgt snel hoofdpijn als hij met mensen praat

Interview Michael (man)

Sociaal Gezondheidsklacht

De vrouw is sociaal en gaat het gesprek aan met mensen in de supermarkt

Interview Michael (vrouw)

Sociaal Buurt

95

Man leeft gezond, beweegt ruim voldoende en eet genoeg.

Interview Michael (man)

Bewegen Voeding

Vrouw kan bijna niks, haar kieeen behoren tot de slechtste knieeen die de therapeut ziet. Ondanks deze klacht gebruikt de vrouw soms de hometrainer.

Interview Michael (vrouw)

Gezondheidsklacht Bewegen

Mevrouw doet alles nog in huis, schoonmaken, koken, de was, etc.

Interview Michael (vrouw)

Zorg Zelfredzaamheid

Vrouw laat soms dingen vallen waar de man vanwege zijn duizeligheid en hoofdpijn slecht tegen kan.

Interview Michael (man)

Gezondheidsklacht

Meneer wordt duizelig, licht in zijn hoofd en misselijk wanneer hij zit of staat.

Interview Michael (man)

Gezondheidsklacht

Mevrouw heeft suikerziekte, haar man moet het spuitje iedere avond toedienen

Interview Michael

Zorg Gezondheidsklacht

Het echtpaar heeft twee computers Interview Michael

Technologie PC

Het echtpaar heeft een iPad Interview Michael

Technologie Tablet

Computer vraagt om wachtwoord en meneer is dit wachtwoord vergeten. Weet niet hoe dit op de lossen

Interview Michael

Technologie Gezondheidsklacht

Het echtpaar zou graag een invalide parkeerkaart krijgen, de gemeente doet dit niet niet. De vrouw heeft het nodig voor het in/uitstappen. Ze doen zelfs boodschappen in Pijnacker, omdat de agenten daar meer begrip hebben.

Interview Michael

Zorg Gezondheidsklacht

1 a 2 keer per week als vrijwilliger bij de voedselbank in Zoetermeer

Interview Xander

Sociaal Werk

Naast het vrijwilligerswerk dat meneer doet heeft hij ook nog veel vrienden. Zijn voornamelijke contact met zijn vrienden is door hen te helpen. Veel van zijn vrienden zijn ouder dan hijzelf, en hebben daarom meer zorg nodig.

Interview Xander

Sociaal Zorg

Meneer is getrouwd Interview Xander

Getrouwd

Meneer zou van zijn fysiotherapeut 1 keer per week moeten sporten. Echter heeft zijn vrouw enige tijd geleden een operatie gehad. Hierdoor heeft meneer het sporten even stopgezet

Interview Xander

Bewegen

96

Meneer weet van het bestaan van zogenoemde "ouderen fitness", hierover zegt hij dat hier alleen maar "oude mensen" op af komen. Daarnaast vindt hij het ook een suf imago hebben.

Interview Xander

Bewegen

Meneer heeft een werkster in dienst voor het huishouden

Interview Xander

Zorg Gebruik van diensten

Meneer heeft twee tablets Interview Xander

Technologie Tablet

Meneer heeft twee laptops Interview Xander

Technologie PC

Meneer bestelt zo nu en dan iets op het internet

Interview Xander

Technologie Gebruik van diensten

Meneer is hartpatient en heeft een AED pacemaker in zijn lichaam, moet hierdoor rustiger aan doen.

Interview Xander

Gezondheidsklacht Bewegen

Meneer geeft tijdens het gesprek aan dat steeds meer initiatieven in Zoetermeer verdwijnen omdat de subsidie vanuit de gemeente dichtgedraaid wordt. Zo noemt hij een aantal voorbeelden: De plezierschool, soos, resto vanharte

Interview Xander

Zorg Sociaal

Meneer geeft aan dat er in zijn wijk nog wel een aantal ouderenverenigingen zijn, zoals de AMBO: Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen en de KBO: Katholieke Bond voor Ouderen. Meneer zegt dat deze verenigingen nog wel dingen organiseren, zoals wandelingen. Of dit goed wordt bezocht weet meneer niet, omdat hij en zijn vrouw hier nooit komen.

Interview Xander

Zorg Sociaal

Meneer is opzoek naar iemand die dezelfde interesses heeft als meneer zelf

Interview Yoshi

Sociaal

Meneer heeft een boek geschreven over kwantufysica en speelt graag gitaar. Het lijkt hem leuk om met andere mensen gitaar te spelen of zelfs in een bandje.

Interview Yoshi

Sociaal

Heeft een arts als vriend gehad maar deze is verhuisd naar Frankrijk

Interview Yoshi

Sociaal Vrienden

Meneer heeft een vrouw (61) in Nederland

Interview Yoshi

Getrouwd

Fysiotherapeut, meneer heeft pijn aan zijn heup

Interview Yoshi

Zorg Gezondheidsklacht

97

Meneer kan maar aan een oog zien Interview Yoshi

Zorg

Meneer heeft geen smartphone Interview Yoshi

Technologie

Meneer loopt naar het winkelcentrum

Interview Yoshi

Bewegen

Meneer vindt het leuk om met mensen te praten. Hij vindt het leuk als er mensen langskomen 1 a 2 keer per week. Hij zoekt mensen met een bepaald niveau.

Interview Yoshi

Sociaal Buurt

Meneer heeft 3 zonen en 1 dochter Interview Yoshi

Sociaal Familie

Is naar eigen zeggen actief. Dat vint ze belangrijk en leuk, mensen moeten actief blijven want dat is goed voor ze.

Interview Orrin

Bewegen

Schenkt eens per maand koffie in de kerk, dat is gezellig want er zijn daar veel mensen en kennissen.

Interview Orrin

Sociaal Werk

Gaat regelmatig naar de fysiotherapeut, er is vlakbij een gezondheidscentrum waar deze en een arts gevestigd is. De aanwezigheid van een dergelijk centrum wordt als zeer fijn ervaren

Interview Orrin

Zorg

Voelt zich nooit onveilig thuis, krijgt regelmatig waarschuwingen met betrekking tot mensen toelaten in het pand

Interview Orrin

Veiligheid

Kan alle taken die ze wil doen binnenshuis zelf uitvoeren, dat zijn dagleijkse taken zoals koken en schoonmaakwerk.

Interview Orrin

Zorg

Alle taken binnenshuis die nodig zijn maar niet zelf wil of durft te doen worden regelmatig gedaan door huishoudelijke hulp 3 uur per week, wat als zeer prettig wordt ervaren.

Interview Orrin

Zorg Gebruik van diensten

Heeft een grote vriendenkring en een nog grotere kenniskring

Interview Orrin

Sociaal Vrienden

Heeft veelvuldig contact met vriendenkring in het woongebouw zelf, via de kerk en de klaverjasclub.

Interview Orrin

Sociaal

Gebruikt afwisselend een wandelstok en rollator

Interview Orrin

Zorg Bewegen

Houdt zich graag bezig met klaverjassen, gymnastiek en koffieschenken in de kerk.

Interview Orrin

Sociaal

98

Gebruikt regelmatig te computer Interview Orrin

Technologie PC

Maakt gebruik van internetbankieren

Interview Orrin

Technologie Gebruik van diensten

Is getrouwd Interview Ben Getrouwd

Meneer is hartstikke actief met vrijwilligerswerk zowel in zijn eigen buurt maar ook de rest van de gemeente.

Interview Ben Sociaal Werk

Doet niet aan sport, voldoende beweging van de actieve levensstijl zijn genoeg volgens meneer om fit te blijven.

Interview Ben Bewegen

Meneer leid aan COPD (Chronische obstructieve long ziekte), dit betekend dat hij beschadigde longen heeft. Meneer geeft aan dat bij normale activiteiten het niet belemmerd. Het begint te spelen bij een meer actievere dag.

Interview Ben Gezondheidsklacht Bewegen

Meneer heeft veel kennissen maar geeft aan dat hij nooit echt vrienden heeft gehad, heeft veel ergens anders gewoond en heeft dus niet veel vrienden kunnen maken.

Interview Ben Sociaal Vrienden

Meneer heeft 3 kinderne, 2 kleinkinderen, 6 broers en zussen.

Interview Ben Sociaal Familie

Maakt gebruik van iPad Interview Ben Technologie Tablet

Maakt gebruik van computer Interview Ben Technologie PC

Nee hij voelt zich niet snel onveilig thuis maar dat komt ook vooral doordat hij bij de gevangeis heeft gewerkt in Zoetemeer

Interview Ben Veiligheid Werk

Meneer zou graag een werkster laten komen voor het huishouden, maar daar is geen geld voor.

Interview Ben Zorg Gebruik van diensten

De enige vorm van ondersteuning is in de vorm van medicijnen

Interview Ben Zorg

Meneer is mantelzorger voor zijn vrouw, zij heeft een herseninfract gehad, hij moet dus alles in huis doen

Interview Benjamin

Zorg

Heeft sinds kort een schoonmaakster

Interview Benjamin

Zorg Gebruik van diensten

Werkt als vrijwilliger als secretaris Veilig en Verkeer

Interview Benjamin

Sociaal Werk

Daarnaast is hij ook lid van de Apostolische Genootschap

Interview Benjamin

Sociaal

99

Meneer sport 1x per week op maadag van vier tot vijf

Interview Benjamin

Bewegen

Op dinsdag en donderdag gaat hij naar de fysio voor zijn benen, de doorbloeding is daar niet goed maar hij wil daar niet aan geopereerd worden dus hoopt dat het via de oefeningen bij de fysio herstelt.

Interview Benjamin

Bewegen Gezondheidsklacht

Meneer is hartpatient Interview Benjamin

Gezondheidsklacht

Heeft veel mensen om zich heen die altijd klaar voor hem staan en heeft veel verschillende vrienden.

Interview Benjamin

Sociaal Vrienden

twee dochters, drie kleinkinderen en een achterkleinkind. Heeft zelf ook nog twee broertjes van 68 en 51 jaar. Familie komt niet regelmatig langs.

Interview Benjamin

Sociaal Familie

Bezit ipad Interview Benjamin

Technologie Tablet

Bezit laptop Interview Benjamin

Technologie PC

Bezit Smartphone Interview Benjamin

Technologie Smartphone

Meneer en mevrouw zijn getrouwd Interview Richard

Getrouwd

Maakt gebruik van rollator Interview Richard

Zorg

Als het weer het toelaat lopen we dagelijks buiten een stukje met de rollator

Interview Richard

Bewegen

Mevrouw rookt, meneer niet. Interview Richard

Gezondheidsklacht

Beiden hebben artrose Interview Richard

Gezondheidsklacht

Meneer heeft een hartritmestoornis Interview Richard (man)

Gezondheidsklacht

Meneer neemt bloedverdunners Interview Richard (man)

Gezondheidsklacht Zorg

Meneer gebruikt de computer Interview Richard (man)

Technologie PC

Beiden hebben een mobiel Interview Richard

Technologie Mobiele telefoon

In de avond zien ze groepen hangjongeren

Interview Stefan

Veiligheid

Keukentafelgesprekken waarbij de gemeente de zorg controleert met een vragenlijst vinden ze maar niks. Er is een gebrek aan inleving en respect.

Interview Stefan

Zorg Zelfredzaamheid

100

Er is geen samenhang van ons kent ons, dit waren zij wel gewend vanuit hun vorige dorp

Interview Stefan

Sociaal Buurt

Er zijn genoeg activiteiten voor ouderen. Alleen veel mensen hebben een duwtje nodig om iets te ondernemen. De drempel is voor ouderen hoog om zich ergens aan toe te voegen.

Interview Stefan

Sociaal

Bestellen spullen uit China Interview Stefan

Technologie Gebruik van diensten

Hebben allebei een Smartphone Interview Stefan

Technologie Smartphone

Gebruiken een iPad Interview Stefan

Technologie Tablet

Uitgaan met kleinkinderen Interview Stefan

Sociaal Familie

Bij lekker weer fietst het stel ook veel door bijvoorbeeld het bentwoud

Interview Stefan

Bewegen

Meneer en mevrouw doen samen het huishouden en hebben geen hulp nodig

Interview Stefan

Zorg Zelfredzaamheid

Mevrouw is een heel sociaal persoon, ze heeft veel contact met mensen uit de buurt..

Interview Corstiaan

Sociaal Buurt

Is mantelzorger Interview Corstiaan

Zorg

Heeft tuin/perkjes van de gemeente geadopteerd en is vrijwilliger bij Humanitas

Interview Corstiaan

Sociaal Werk

Heeft broers (5) en gaat daar goed mee om

Interview Corstiaan

Sociaal Familie

1x per week squash en daarna een uur fitness

Interview Corstiaan

Bewegen

Ziet dat ouderen om haar heen moeilijk nieuwe contacten maken

Interview Corstiaan

Sociaal Buurt

Gebruikt smartphone Interview Corstiaan

Technologie Smartphone

Gebruikt een iPad Interview Corstiaan

Technologie Tablet

Gebruikt een e-reader Interview Corstiaan

Technologie e-reader

101

Bijlage G: Persona Define

102

103

Bijlage H: Expert interviews Hans Wesdijk

Datum: Woensdag 18 mei 2016

Tijdstip: 14:00

Plaats: Gemeente Zoetermeer

Duur: circa 1 uur

1. Wat is uw functie bij de Gemeente Zoetermeer?

Mantelzorg en …

2. Wat is uw toekomstbeeld van de zorg?

Vergrijzing in Nederland gaat toenemen en daarmee ook de zorgkosten. En linksom of

rechtsom moet je keuzes maken. De zorg wordt specifieker, mensen die echt zorg nodig

hebben kunnen het krijgen en voor lichte zorg moet een andere oplossing komen.

3. Ziet u de zorg veranderen, gericht op ouderen?

Er wordt goed gekeken, wat is nodig en wat is niet nodig. Met de stelsel wijziging wordt er

meer gelet op lichte zorg en omgeving daarop instellen om te helpen. En als er professionele

hulp nodig is kan dat worden aangegeven. Het stadium dat mensen echte zorg nodig hebben

zo lang mogelijk uitstellen.

4. Artikel, rol van gemeente ten opzichte van hulpbehoevende ouderen. Noodklok luiden, SCP?

Dat geeft het spanningsveld aan tussen de wens van de overheid en de behoefte van een

mens om zorg te ontvangen. Niet doorslaat naar één kant, mensen moeten wel zorg kunnen

krijgen die ze nodig hebben.

5. Wat is het risico`s van langer thuiswonen?

Te gebrekkig worden maar toch blijven wonen. Verwaarlozing van de ouderen zelf is ook een

risico. Moeten een signalerende functies aannemen. De buurt voor elkaar maar ook de

gemeente Zoetermeer.

6. Presentaties van vorig jaar wat is het resultaat hiervan, wat heeft Gemeente Zoetermeer

hiermee gedaan? De ouderen dachten dat er wat zou worden geregeld.

Ik heb de eindpresentatie gezien. Maar wisten niet dat er echt wat voor hun zouden worden

geregeld.

7. Wat zijn de projecten van mantelzorg in Zoetermeer?

Gemeente Zoetermeer, doet zelf geen projecten voor mantelzorg. Gemeente Zoetermeer

geeft subsidie aan andere instellingen, zoals: Vierstroom en Pallet Welzijn.

8. Welke problemen hebben ouderen waardoor ze mantelzorg nodig hebben?

Doordat mensen langer thuis moeten wonen, moeite krijgen om de dagelijkse taken te doen

zoals: Boodschappen, koken, afwassen etc.

9. Wat is de reden om mensen langer thuis te laten wonen?

104

Het is financieel voordeliger. En Anderzijds kunnen mensen langer mee blijven doen in de

maatschappij.

10. Waarom nemen mensen niet deel aan activiteiten?

Drempels om bepaalde dingen niet te doen, zoals: schaamte, eenzaamheid of mensen voelen

zich niet aangesproken of vinden zich niet in de doelgroep passen. Het is een belangrijke

vraag, hoe je de doelgroep bereikt.

11. Wat voor activiteiten zijn er voor ouderen?

Dat is breed, wij geven subsidie aan organisaties. Zoals Pallet welzijn. Die organiseert

activiteiten voor ouderen. En wordt de zorg georganiseerd vanuit de gemeente. Toegang tot

zorg wordt bepaald door gemeente + budget aan gekoppeld en externe organisaties

verlenen de zorg. Vierstroom de focus op thuiszorg en dergelijk en Zosamen op client

ondersteuning.

12. Om welke zorg vraagt de doelgroep het meest?

Het niet goed kunnen functioneren, de dagelijkse taken. Eenzaamheid is een groot probleem

dat veel wordt genoemd. Erg divers.

13. Feitjes mantelzorg Zoetermeer?

GGD: heeft onderzoek gedaan

Verder geen parate cijfers over zorg en Zoetermeer.

WMO beleidsplan

14. Wat voor initiatieven zijn er om mantelzorg te stimuleren?

Mantelzorgwaardering van €200,- per jaar. Daar kunnen mantelzorgers zich voor inschrijven?

OP individuele basis hulp krijgen van een consulent. Ze kunnen in groepen begeleid en

ondersteunt worden. En mantelzorgers zouden moeten worden meegenomen in gesprekken.

(keukentafel gespreken)

Huidige maatschappij met consulent is foutgevoelig.

15. Waar moeten wij nog rekening mee houden?

Jullie doen een ICT opleiding, en daar zijn wij als gemeente ook wel mee bezig. Breed mag

wel, dergelijke dingen als zorgrobots.

105

Interview Joost van Vliet

Datum: 25-05-2016

Locatie: de Haagse Hogeschool in Den Haag

Sociaal werk

- Ouderen zijn net moleculen, hoe meer beweging des te meer contact dat zij hebben

- Ouder worden met interactie met de samenleving

- Eenzaamheid wordt veel gekoppeld aan ouder worden, dit is maar ten dele waar

- Eenzaamheid is een subjectieve ervaring of gevoel

- Eenzaamheid kan het hele leven voorkomen

- Twee grote groepen, twintigers en alleenstaande mannen van 75+

- Ten gevolge van verminderde lichaamsfunctie verkleint het bereik van de ouderen

- Sociaal-economische status nog meer een factor dan leeftijd

- Verminderde vitaliteit heeft invloed op het welzijn van ouderen

- Alleen zijn is geen eenzaamheid, eenzaamheid is een ongewenste situatie

- Vanuit de buitenwereld weinig invloed op de eenzaamheid

- IT een buitengewoon hulpmiddel

- Persoonskenmerken van een individu zijn van invloed op eenzaamheid

- De elite van de ouderen heeft meer mogelijkheden voor contact

- Van een verticale ordening naar een horizontale ordening van het leven

- Niet leren-werken-pensioen, maar altijd werken, leren en rusten

- Elke 10 jaar worden de mensen 2 a 3 jaar ouder

- Pensioenleeftijd is verschrikkelijk ouderwets

- Mantelzorg en zelfredzaamheid is weinig oog voor bij gemeenten, mensen moeten zelf gaan

regelen wat zij tekort hebben

- Mensen worden teruggeworpen op familie en vrienden

- Jonge ouderen willen leven zelf inrichten, wanneer de vervalsituatie komt hebben zij een

vangnet nodig

- Sociaal netwerk wordt belangrijker dan familie door individualisering

- Mensen moeten werken aan het in stand houden van vriendenkringen dit is lastig door het

economische verticale denken

- Waar werk jij op je 80ste ?

- Toekomst een groter probleem door social media waardoor sociale contacten afnemen

- Eenzaamheid niet te definieren in aantal contact momenten

- Eenzaam kan ook op een feest zijn

- Activiteiten worden vaak niet uit de ouderen zelf georganiseerd

- Produceren als hobby, breien voor een webwinkel

- Rollator zou verboden moeten worden net als huishoudelijke werkster om beweging te

houden

- Ouderen zijn actief genoeg om nog ingezet te worden bij projecten

- Leeftijd is factor waar je op beoordeeld kan worden

- De samenleving/politiek is niet ingericht op een kanteling van het economisch denken

- We zijn ouder worden opnieuw aan het uitvinden

- Krijgen we zorgmigranten?

106

Tinus Jongert

Datum: 19-05-16 Duur: 15:00 – 16:00 Locatie: de Haagse Hogeschool in Den Haag

1. Wat is uw functie bij de Haagse Hogeschool?

a. Geeft naast zijn lectoraatschap ook gastcolleges aan studenten van De Haagse

Hogeschool en wanneer hij wordt gevraagd ook op andere hogescholen.

2. Wat is uw toekomstbeeld van de zorg?

a. Zorgkosten worden minder, omdat er per verrichting zal worden betaald. Daarnaast

komt uiteraard een grote vergrijzing in 2030 zijn er 7 miljoen ouderen 65+ met

chronische. In 2030 zijn 3 miljoen ouderen 65+ met meer dan 1 chronische aandoening.

(multimorbiditeit)

b. Er moet meer worden gekeken naar wat ouderen kunnen ipv welke handelingen ze niet

meer kunnen doen. Zorggever krijgt geld voor de handeling, maar wanneer de oudere

iets zelf doen krijgt hij of zei zelf 10%.

c. Belonen vs. Eigen initiatief

3. Wat is het toekomstbeeld van de Haagse Hogeschool en de zorg?

a. Studenten die in de zorg bezig zijn goed mogelijk uitrusten voor de arbeidsmarkt en

ontwikkelen competenties Live Long Learning.

b. Gaming vs. Zorg

c. Samenwerken met ziekenhuizen en huisarts/thuiszorg

d.

4. Wat zijn uw ervaringen in-met de zorg?

5. Welke problemen ziet u in de zorg (nu en in de toekomst)?

6. Feiten:

a. Hoeveel moet een ouderen bewegen per week? (norm)

i. Nederlands Norm Gezond Bewegen (NNGB)

1. 30 min per dag 5 x per week. 3,5 met’s

b. Overige feiten over bewegen.

i. Kracht norm 2x per week, 6 tot 8 grote spiergroepen.

c. Rapport TNO “Bewust zijn van ouderen” Trend rapport TNO 2014.

7. Fysiek en mentaal gaan mensen achteruit, hoe blijf je dan toch bewegen?

a. Beweegprogramma’s sociale activiteiten er omheen.

b. Probleem bereiken van ouderen, kenniscentrum sport doet hier wat mee.

c. Financiering voor opzetten van oplossingen (overheid en publiek private)

d. Laatste jaren van een mensen leven heeft een oudere het meeste zorg nodig.

8. Weet u of er nog onderzoeken in Den Haag/Zoetermeer naar ouderen en bewegen zijn gedaan.

a. Paul de Vreede, houdt zich vooral bezig met functioneel trainen.

Petra Simonsma lector (Nog niet besloten om hun te spreken, eerst even alle andere

kennis die we nog opdoen afwachten).

9. Op LinkedIn staat dat u directeur van het Nederlands Paramedisch Instituut bent, waar houd

dit instituut zich mee bezig?

a. Jullie bieden ook cursussen aan, in hoeverre heeft dit een koppeling met ouderen en

bewegen.

i. Noodzaak, leuk om te doen, sociale structuur en bruikbaar.

ii. Ouderen is de grootste doelgroep waar wij ons op richten.

107

Bijlage I: Aantekeningen veiligheid en wonen (Gerard Nijmeijer) Veiligheid Ouderen

Levensloopbestendige woningen.

Hiervan is sprake als woningen geschikt zijn om ouderen te huisvesten, ook als ze verzorgings-of

verpleging behoevend zijn of worden. – met de garantie- dat noodzakelijke zorg voor nu en in de

toekomst daadwerkelijk kan worden geleverd, dient de zorgverlener binnen redelijke termijn de

woning te kunnen bereiken.

Domotica, zorg op afstand, bewegingssensoren en personenalarmering zijn voorbeelden van

technische aanpassingen die het langer zelfstandig thuis wonen van ouderen mogelijk maken.

Ook bouwkundige aanpassingen zijn noodzakelijk. Van verhoogde keukens tot aangepaste

badkamers. Door het wegvallen van bejaardenhuizen dienen de mensen met een zorgindicatie

(ZZP1 en 2 en 50 % met indicatie 3 zo lang mogelijk thuis te blijven in eigen omgeving. Dit

standpunt is inmiddels volledig achterhaald door de Wet Langdurige Zorg.

Voorzieningen in woningen van senioren.

Geen kleden op de vloer onder de salontafel en eethoek om struikelen te voorkomen en

heupfracturen te voorkomen.

Ruimte rond het bed voor gebruik van rollator bij het naar bed gaan en om behandeling bij

ziekte of verpleging gemakkelijker te kunnen maken

Geen dorpels onder de deuren om het huis toegankelijk te maken

Het delen van de huissleutel met de buren draagt bij aan een veilig gevoel

Aanbrengen van een hevel op de voordeur om indringers te kunnen weren

Verhoogd toiletpot en afmeting van toiletruimte van 1m x 1.40m voor rolstoelgebruikers

Aanbrengen van handgrepen en/of steunbeugels in badkamer en toilet

Geen bad maar een inloopdouche maken om toegang voor rolstoelgebruikers eenvoudig te

maken

Videocamera bij de voordeur met drukbel. Nadeel: ouderen drukken te vaak en te snel

open waardoor ongewenste personen toegang krijgen tot het complex met alle gevolgen van

dien

Aanbrengen van een alarmsysteem dat in contact staat met een meldkamer

Aanbrengen van brandmelders is een bittere noodzaak bij eventuele brand

Aan beide zijden van de lift een leuning aanbrengen of het aanschaffen van een traplift

Aanbrengen van extra leidingen(loze leidingen met trekdraad) voor toepassing van domotica

( hier wordt volgens mij te weinig aandacht aan besteed).

Er dient hoge prioriteit te komen op het gebied van Wonen en Zorg. Dit houdt in eerste instantie in

een versteviging van de samenwerking tussen gemeente(prestatieafspraken) en in tweede instantie

met de zorgorganisaties.

Er dienen ook meer woonvormen met diensten en zorg voor de groep senioren te komen, die niet

meer voor verblijf in een instelling terecht kunnen.

108

Bijlage J: Muur Define fase Story share and capture:

109

Find themes:

110

Insight statements en How Might We

Insight statements HMW vragen in tekstvorm:

111

POV:

POV in tekstvorm uitgewerkt:

Wat is het probleem en waarom is het een probleem?

Voor wie. Factoren die het probleem stimuleren.

Wat is het bewijs materiaal dat er een probleem is.

Kan je het probleem op een andere manier bekijken?

Eenzaamheid

Het welzijnsbevinden

daalt

Vergrijzing Ontkerkelijking

Individualisering Vitaliteit

Activiteiten voor ouderen + lage opkomst.

Zorgtegeneenzaamhed.nl

Geen inzicht in doelgroep van ouderen

De gezondheid

klacht gaan omhoog

Economische wereld van

2050 > stijgende

kosten

Voor ouderen zelf

+ sociale samenleving

Kerk Vakanties

Ontmoetingsavonden Activiteiten

Evenementen zijn

geïsoleerd door

eenzame ouderen.

Bewegen

Eenzaamheid Ziekte

Interviews> mensen halen de norm niet

Mensen bewegen niet omdat ze ziek

zijn

Ontspanning minder stress en

depressie

Deskresearch> Tinus Jongert, Sporten voor

ouderen

Mesen zien niet het nut

van bewegen

Verzorgingshuis en fitnessruimte

112

Bijlage K: Muur Ideate fase Design criteria:

1e ronde 2e ronde

Gericht op ouderen

Raakvlak met eenzaamheid

Raakvlak met bewegen

Het idee moet goed voelen

Toegankelijk voor ouderen

Sociaal contact bevorderen

Niet alleen maar voor ouderen apart

Haalbaar met bestaande technologie

Doorontwikkeling bestaand iets

Moet snel te gebruiken zijn voor ouderen

Combinatie eenzaamheid en bewegen

Niet discriminerend zijn

Makkelijk, laagdrempelig, activiteit binnen 5 minuten opgestart

113

Muur na brainstorm en 6-3-5 brain writing:

Van losse ideeën naar COCD box:

COCD uitgewerkt in tekst/tabel vorm:

114

Trash Extreem idee

Ton in de buurt

Beweegprogramma van scholen delen met ouderen

Platform (Facebook voor ouderen)

Standaard platform voor huurthuizen waardoor de vindbaarheid toeneemt

Mantelzorg uitbreiden met sport en bewegen

TV campagne met oudere door NL

TV campagne over beweegnorm voor ouderen

Beweging Korting

FB voor ouderen waarmee zij contact kunnen leggen

Groepen maken voor diverse sporten

Preventieve workshop oefeningen voor mobiliteit

Aanbellen en vragen naar hun wensen

Na werk verplicht om deel te nemen aan activiteiten

Signaleren eenzaamheid en direct aanpakken

Eenvoudige website voor complexe diensten

NL breed platform voor activiteiten

TV programma oudere zoekt man/vrouw

Sport ophaal service voor ouderen met beperkingen

Mantelzorg platform NL: Eenzame ouderen

Minor die studenten uit diverse opleidingen in 1 team brengt

Sportclubs ouderen teams inrichten

Speciale competitie voor ouderen

Krant focus op evenement voor ouderen en bewegen

Maatschappelijke stage bij eenzame ouderen

Ouderen zwerfvuil op laten ruimen

Persoonlijke robot om beweging te stimuleren

Alarm in flats om mensen naar buiten te krijgen

Ziggo/KPN inzicht hoeveel # voor tv per dag, anders langsgaan

In combinatie met ziggo uitvinden wie dezelfde programma’s bekijken

Virtuele sportschool o VR o Ziet mensen o Mee praten

VR-bril in combinatie met fitness apparaten

De deur meten hoe vaak deze open gaat

Opleiding HBO/MBO starten waar studenten actief met ouderen werken

Gewoon idee Verniewend idee

Platform voor bedrijven en ouderen om te produceren

App/overzicht met klussen van gemeente voor ouderen

Platform om ouderen te laten bewegen (ideeën delen)

Platform net als het label actief

App met alle activiteiten uit de buurt

Alle sportmogelijkheden op een rij app

Informatiebord waar behoefte/aanbod kan weergeven

Wandel/fiets routes die voldoen aan de beweegnorm

Veilige wandel/fiets routes in een app/site (weinig oversteken, etc)

Wandelroute app. Elke dage en andere route van 5/10/15/20 kilometer in Zoetermeer

Fietspunt om naar toe te gaan om te fietsen

Veilige routes, trotoir geen bulten maar egaal

115

Folders met beweegnorm voorbeelden

Mensen die al naar activiteiten komen inzetten als reclame mond op mond

Handleiding voor gebruik zorg en deelname activiteiten

Standaard instructie dagen voor zorg en activiteit

Youtube filmpjes over zorg, activiteiten en contacten

Ouderen aan elkaar toewijzen om samen iets te doen

Vierstroom, pallet welzijn, mensen helpen met sporten met behulp van andere ouderen die vitaler zijn

Verplicht vrijwilligerswerk

Net gepensioneerde mensen moeten verplicht met ouderen iets ondernemen

Huisarts, wijkverpleger laten signaleren waar vrijwilligers langs moeten gaan

Pool met vrijwilligers voor een goed gesprek

Mantelzorg platform voor de buurt. Doelgroep: eenzame oudere

Meer info over gezondheid via smartwatch of fitband beweegnorm

Database met eenzame ouderen + vrijwilligers die kunnen helpen of praten

In samenleving ouderen en jongeren aan elkaar koppelen

Mensen in buurtgroepen zetten en verantwoordelijk voor elkaar zijn

Alle vrijwilligers mogelijkheden op een rij

De buurtevenement app, vraag en aanbod van activiteiten

Strava voor ouderen + ontmoetings mogelijkheid

Runkeeper voor ouderen

Mensen met hond koppelen aan ouderen

Honden uitlaat service combineren met ouderen

Speeddaten (online of face to face met verdere contactmogelijkheden)

Single ouderen app ontmoeten ouderen nieuwe levenspartner?

Ouderen app voor contact en activiteit

Co-creatie van activiteit en diensten aanmoedigen

Ouderen bewegen voordat de tv aan gaat

Platform voor combinatie eten & sporten

Ontmoetingscafe + sporten

Goedkope lunch 65+ platform

Wachtruimtes inrichten voor activiteiten (bij de dokter bijvoorbeeld)

Platform op tv

Belonen van activiteit

Beloningsprogramma voor bewegen

Als oudere subsidie krijgen en behouden als ze bewegen

Lage inkomens belonen/betalen voor sport en beweging

Subsidie platform voor activiteiten oudere

Crowdfund platform voor activiteit ouderen

Ondernemers triggeren om events te organiseren voor ouderen

Concat ouderen in kaart via platform

Werkloze 50+er via UWV contacteren

Bij begin pensioen verplicht eenzame mensen contacten

Meer wijkverplegers die langsgaan bij mensen en helpen met activiteit

Koppeling maken tussen thuiszorg & mantelzorg

Keukentafeltest voor eenzaamheid, klasses voor ouderen in welke mate zij eenzaam zijn +acties

Bij keukentafelgesprek kijken naar eenzaamheid en dit in het formulier opnemen

Bij kuekentafel gesprek wijzen op mogelijke activiteiten

Inschrijf app activiteiten voor WMO consulent

Bij keukentafel gesprekken ook letten op eenzaamheid beweegnorm

116

14 veel belovende ideeën in impact/gemak matrix:

15. Data van KPN + Ziggo en alarm bij +2 uur TV

16. Belonen van beweging (smartwatch, onkosten beweging)

17. App/platform webshop voor ouderen knutsels

18. Netwerk in de buurt

19. Werkloze 50+er in de gaten houden, signaleren van risicogroepen

20. De voordeurmeter (hoe vaak gaat de voordeur open?)

21. Gamification, opleiding ouderen hbo 4 jaar

22. Platform TV voor communiceren en bewegen

23. Wachtkamer inrichten op sociaal en bewegen

24. App fiets en wandelroutes

25. App marktplaats voor ouderen/werk/activiteiten/vraag/aanbod

26. Promotie bewegen via krant, folder, youtube, etc

27. Uitbreiding keukentafelgesprek

28. Open huis bij ouderen thuis

117

Foto:

118

Bijlage L: Interviews selectie idee Interview met ouderen Stefan en Anton

Bespreken stuk uit het AD van zaterdag:

Over het callcenter waar 400 vrijwilligers eenzame ouderen gaan bellen. De man vraagt zich af waar

die adressen vandaan komen, via de gemeente of zoiets? Stefan geeft aan dat dat via KPN ging, zij

zijn bezig met projecten voor ouderen. De man geeft aan dat hij bekend is met de actie voor

veiligheidsalarmen van KPN voor 2 tientjes per maand. De man geeft aan dat ons onderwerp leeft.

Introductie

De man vraagt zich af of het allemaal is gelukt, wij hebben kort ons proces besproken om tot deze

selectie ideeën te komen.

Hieronder volgt een uitwerking per idee:

Ter introductie hebben wij de eerder opgestelde HMW vragen herhaald, zij waren hier al mee

bekend. Vervolgens zijn wij de 5 ideeën gaan behandelen.

Ouderen wandel en fiets platform

De man geeft aan dat hij via de ouderenbond elke woensdagmorgen om half 10 kan verzamelen in de

dorpsstraat voor een fietstocht. Dat ziet de man volgens de vrouw niet zo zitten. De man geeft aan

het weleens gedaan te hebben. De vrouw zegt: “Maar het idee is gewoon leuk.” De vrouw is het

ermee eens dat ons idee net wat individueler is en stelt dat sommige mensen ervoor kiezen om met

een club mee te doen, maar dat haar man dat bijvoorbeeld liever niet doet. De vrouw geeft aan dat

de meute altijd ergens stopt en dat het voor een groot deel vrouwen zijn. De man geeft aan dat niet

iedereen dezelfde conditie heeft en ook dat er grote verschillen zijn in tempo, waardoor je vanaf het

begin al allerlei groepjes krijgt. De man zegt: “Je moet er wel voor zorgen dat er goede begeleiding bij

is, want als je met z’n 5en of met z’n 6en of 7en bent en je stopt ergens, waar stoppen ze? Midden

op de weg.” De vrouw geeft aan dat de man het niet snapt, ze geeft aan dat ons idee anders is.

Wij hebben aangegeven dat het platform ervoor moet zorgen dat er veilige routes worden

gecreëerd. De man en vrouw kunnen zich hierin vinden en geven aan dat dat wel belangrijk is. De

vrouw geeft aan dat deze app net zo leuk is als de klusjesapp van de groep van vorig jaar. De man

geeft aan dat het moeilijk is om de groep te bereiken, hij ziet uitdagingen bij het uitzetten van de app

onder de doelgroep om mensen bij elkaar te krijgen. De gedachte is goed, leuk en perfect. De man

geeft aan dat we weer op het oude punt komen: “Hoe bereik je de mensen?”.

De man geeft aan dat het mooi is dat je buiten bent, ook al ben je wel weersafhankelijk. Het buiten

zijn is voor ons allemaal goed volgens de man. Wij komen door deze uitspraak op het idee om de

buienradar data in te zetten voor het bepalen van de wandel- en fietsmomenten. De man en vrouw

geven allebei aan dat de buienradar niet altijd klopt, ze noemen het onweer als voorbeeld. De vrouw

praat over het weekend, waarin ze iemand naar Delft hebben gebracht tijdens het slechte weer. De

vrouw geeft aan niet van onweer te houden, ze begint over de mensen die door bliksem zijn geraakt

in Parijs afgelopen weekend. Het waren twee ouderen met een stel kinderen die onder een boom

gingen schuilen. De man geeft aan dat je in de auto wel veilig bent. De vrouw is liever thuis als het

onweert.

Stefan geeft aan dat het de bedoeling is om in samenwerking met gemeente en/of ouderenbond

voor punten op de routes te zorgen waar koffie kan worden gedronken om een contactmoment te

119

creëren. De man geeft aan dat het een aardig idee is. Ook geeft hij aan dat het handig kan zijn om

langs de route plekken te hebben waar men kan zitten. Of de mensen moeten op hun eigen rollator

gaan zitten. De vrouw geeft nog een keer aan de app leuk/grappig te vinden.

Netwerk in de buurt

De man heeft daar een negatieve opmerking bij: “Je kunt een heleboel voor elkaar proberen te doen,

in 9 van de 10 gevallen gaat dat op ad hoc basis. Er doet zich iets voor, bijvoorbeeld even

boodschappen doen of even een spijkertje in de muur slaan. Ik hoorde verantwoordelijk stellen, dat

woord gebruiken ofzoiets, dan is dat niet beperkt, dan is dat voor onbepaalde tijd en ik denk dat je

daar mee moet oppassen, want je weet niet hoe je zelf in die tijd je gaat verminderen met activiteiten

of dingen te kunnen doen of hoe dan ook, of dat je zelf in de situatie komen dat je blij bent dat

anderen af en toe iets voor je doen. Hoe je dat vertelt mag je dan zelf weten, maar daar moet je denk

ik goed uh niet op vergissen. ”

De vrouw geeft aan dat het zonder afspraken ook niet werkt. Ze geven aan dat ze zelf ook dingen

doen voor de buren terwijl zij weg zijn op vakantie. In die vakantie tijd is dat dan ook een echte

verplichting, de mensen verwachten dat je het wel doet. Volgens de man moet je goed weten waar je

aan begint, zodat je het kan volhouden. De man geeft advies: Maak duidelijke afspraken met elkaar,

kijk hoe het gaat. Doe het met meerdere mensen, waardoor de taken door elkaar kunnen worden

overgenomen. Je moet oppassen dat je niet denkt: “Daar moet ik weer”. De man geeft aan dat je op

lange termijn niet te veel verwachtingen moet creëren. De man geeft aan dat dit niet negatief is,

maar dat hierover moet worden nagedacht. Hij geeft aan dat dat er een handleiding bij moet waarin

we aanmoedigen elkaar op te zoeken, maar dat er ook aan elkaar moet worden gedacht bij het

maken van afspraken. Dat je het met meerdere doet en bijvoorbeeld begint met afspraken voor een

half jaar en dat dan eventueel kan verlengen.

De vrouw geeft aan dat ze de buren altijd wegbrengen voor de vakantie. Maar toen wilden ze zelf op

vakantie en dan moeten ze daar ook rekening mee houden, daardoor konden ze zelf niet op de

gewenste datum op vakantie. Maar in dat soort situaties is het handig om afspraken te maken met

meerdere mensen, zodat er inval mogelijkheden zijn. Ze noemen ook het voorbeeld met hun

kinderen, iedere vrijdag doen ze een oppasdag. Als dat niet uitkomt dan gaan ze naar de andere

grootouders om daarmee een oplossing te vinden. Als zij dan niet kunnen moeten de ouders zelf

maar vrij nemen. Dit geeft volgens de man voor ons misschien aanleiding om deze constructie te

overwegen. Als je voldoende medestanders hebt in de straat, gaat zoiets misschien vanzelf.

De man vergelijkt het weer met het idee van vorig jaar. Hij noemt de optie om iemand te weigeren

voor klusjes ook een goed idee, dat had de vorige groep ook, soms dan denk je: “Ja, die wil ik

eigenlijk niet!”. In zulke gevallen kun je dan aangeven dat iets niet door kan gaan.

De man geeft aan dat ze dat soort dingen nog niet zo opzoeken, ze hebben een beperkte kring

waarmee ze het hartstikke goed kunnen behappen. De behoefte is er niet om andere aan te spreken

en dan aan te bieden om bijvoorbeeld boodschappen te doen. Ze geven wel aan soms mensen te

helpen uit de flat waarin ze wonen, bijvoorbeeld langsgaan bij iemand die in het ziekenhuis heeft

gelegen.

App op de televisie gericht op bewegen en sociaal zijn

De man geeft aan dat je hiervoor een cursus beeld en geluid op de iPad erbij moet verzinnen voor de

mensen. Dit om er goed mee om te kunnen gaan. De man geeft aan dat er wel activiteiten zijn in de

flat, zoals bijvoorbeeld: Body en mind en tai chi. Hier is ook gelegenheid om even wat te drinken,

120

koffie of fris. Dit is georganiseerd door palet welzijn. Hier is weer de uitdaging om mensen erbij te

betrekken en in beweging te krijgen. De man geeft aan dat je dit soort dingen gewoon moet doen en

dat het dan achteraf vaak ontzettend leuk blijkt te zijn. De vrouw geeft aan momenteel niet te

mogen sporten, waardoor de buurvrouw ook niet meer gaat. Ze ziet hierin het sociale ding, de

buurvrouw gaat niet alleen. De vrouw geeft aan wel alleen te gaan als de buurvrouw niet kan.

De man geeft aan dat de mensen waarschijnlijk wel meedoen aan bewegingsprogramma’s in de

ochtend. Hij ziet ons idee om dit socialer te maken als een leuke manier om dit aantrekkelijk te

maken. De vrouw geeft aan dat wat er in de sportschool rondloopt bij de krachttraining niet prettig is

om tussen te lopen. Ze geeft aan dat hierdoor in de avond vrouwen niet gaan sporten. Volgens de

man zijn er mensen die dat wel leuk vinden, daar moeten ook zaken voor worden geregeld.

De kijkcijfers hebben wij nog niet onderzocht, de vrouw geeft aan wel eens mensen te horen over

deze bestaande programma’s. Ze geven allebei aan dat dat programma (Nederland in beweging) al

heel lang bestaat. Ze nemen dan ook aan dat het wel een succes is. Hij geeft aan dat dit soort

programma’s vooral geschikt zijn voor ouderen. De oefeningen die zij daar doen passen bij hun

leeftijd.

Met dat soort dingen komt het van de grond, men is er in geïnteresseerd, ze gaan er aan mee doen

en dan zakt het weer om wat voor een rede dan ook weer af. Dan zit je met 2-3-4 man en dan is het

misschien niet meer interessant om te doen. Er moet voor worden gezorgd dat het allemaal leuk

blijft voor de mensen. Men moet aan het einde een goed gevoel eraan overhouden.

Wachtkamer 2.0 voor meer interactie en contact

Volgens de man is het vaak rustig in spreekkamers/wachtkamers. Ze moeten lachen om het idee van

het armpje drukken tegen een machine, ze vinden het een alternatieve wending. De man denkt dat

hij negatief is, hij geeft aan dat hij waarschijnlijk in de wachtkamer zit bij de dokter met een

lichamelijk of geestelijk probleem. Dan is er soms wel conversatie, maar soms ook niet. De man

vraagt zich af of hij een bepaald enthousiasme zou kunnen opbrengen om in actie te komen. Hij

denkt wel dat het zou helpen, positieve dingen zijn goed als je zelf in de put zit. De man geeft

nogmaals aan dat het een alternatief idee is.

Wat je nu vaak ziet is dat mensen binnenkomen, ze zeggen wel goede dag, maar gaan vervolgens

zitten en pakken gelijk hun telefoon. Zo zit het allemaal in de wachtkamer. Af en toe kletsen mensen

met elkaar, maar dit is vooral bekenden onder elkaar. Conversaties gaan echter vaak over

aandoeningen, medicijnen en oorzaak van het bezoek.

De vrouw en man geven allebei aan dat het lastig is om invulling te geven, maar ze blijven positief

over het idee en vinden het apart. De vrouw noemt als voorbeeld het spelletje dat je moet tekenen

en dat de ander moet raden wat het is, zoals bijvoorbeeld drawsomething. De man vraagt zich af of

zulke type spelvormen wel aanleiding zijn om met elkaar in gesprek te raken, de vrouw geeft aan dat

je erg geconcentreerd te werk moet gaan.

Een wachtruimte heeft 4 zijden, er moet dus wel voor worden gezorgd dat iedereen de schermen kan

zien om mee te kunnen doen. De man noemt een voorbeeld bij de tunnelbak in Zoetermeer, daar

staat een paal met 5 of 6 schijven die continu draaien. Elke keer komt er een woord of een deel van

een woord, uiteindelijk ontstaat er een zin.

De man zegt dat het een hartstikke leuk idee is om spelvormen aan te bieden in de wachtkamer,

maar misschien wel moeilijk uit te werken. Het voordeel van dit idee is dat het ten opzichte van

andere ideeën echt vernieuwend is. Het is een nieuwe gedachte. De vrouw geeft aan dat het een

121

echt leuk idee is. Het is iets aparts. Het is heel origineel zegt ze nog een keer. Bij dit idee veren de

geïnterviewden allebei op, dit erkennen zij ook. De andere ideeën krijgen een 6, dit idee krijgt dat

cijfer gespiegeld, dus een 9.

Samenwerking tussen ouderen, scholen en bedrijven

De man geeft aan mensen te kennen die dingen verzamelen voor een kringloopwinkel, dit gaat naar

polen/afrika. Dit draait allemaal op vrijwilligers, daar zit een heel team achter met winkel en al. De

man geeft aan met de fotoclub ooit het idee te hebben gehad om de foto’s te gaan verkopen, maar

hij kwam in de kunst wereld terecht en zag de enorme hoeveelheid kunst die te koop is, daar op is hij

afgehaakt. Ze zijn niet verder gegaan met het uitwerken van het plan om kunst te verkopen. De

vrouw geeft aan dat ze in de kerk bezig zijn met breien, dekentjes, kleertjes, etc. Deze producten

gaan waarschijnlijk naar een arm land.

Het leveren van arbeid via dit platform lijkt een goed idee. Het vinden van arbeid is soms lastig, ze

hadden zelf met een kunstproject mensen nodig om een oven te maken, hiervoor hebben ze

uiteindelijk via de kunstenaar een professioneel iemand moeten inhuren die de oven in elkaar zet.

Enthousiaste mensen vinden was erg lastig, ze waren niet te bereiken terwijl ze waarschijnlijk wel

bestaan. De vrouw geeft aan dat er ontzettend veel kleine bedrijfjes zijn in Zoetermeer die

bijvoorbeeld dingen doen met kleding.

Volgens de man zou het interessant zijn om te weten hoelang het concept wat is genoemd door onze

expert uit Den Haag bestaat. Hij denkt namelijk dat mensen zoals wel vaker het geval is en al eerder

een punt was snel interesse verliezen in deze initiatieven. De vrouw stelt lachend voor om directeur

te zijn, de boel regelen dat kan ze wel. Ze zegt dat je overal een directeur nodig hebt. De man geeft

ook aan dat je het product kwijt moet raken, het niet kwijt kunnen raken is een risico. Als de

producten niet worden verkocht blijft een gezellig praatclubje over, dat is niet de bedoeling met

bedrijven in het spel.

De man ziet het als een goed idee, maar het moet niet te grootschalig gaan worden. Ook moet goed

worden nagedacht over de activiteiten, diensten en producten die worden aangeboden via het

platform. Zaken moeten ook wel vrijblijvend en kleinschalig zijn. Bedrijven moeten niet afhankelijk

worden van de inzet via het platform.

Afsluiten

De vrouw geeft aan dat de tandarts ontzettend gestructureerd werkt.

Er is sprake van een vrijwilligers organisatie waarbij vrijwilligers voor een kilometervergoeding

ouderen van A naar B brengen. Dat lijkt ook aan te sluiten op ons platform voor samenwerking.

122

Tweede interview Tinus Jongert

Datum: 01-06-16 Duur: 15:00 – 16:00 Locatie: de Haagse Hogeschool in Den Haag

Eerste de top 5 van ideeën aan Tinus gepresenteerd. 1. Een applicatie waarmee wandel en fietsroutes voor ouderen worden gemaakt. 2. Netwerk in de buurt 3. App/Platform smart TV communiceren en bewegen 4. Wachtkamers inrichten met focus op communiceren en bewegen. 5. Samenwerking tussen ouderen, scholen en bedrijven.

1. Een applicatie waarmee wandel en fietsroutes voor ouderen worden gemaakt. Niet alleen wandelroutes, maar ook fietsroutes! Starten als mensen net gepensioneerde. Aan de routes moeten thema’s kunnen worden toegevoegd. Met een challenge kan je mensen beïnvloeden om bezig te blijven met lopen, omdat ze niet onder willen doen voor andere. Met de app moet je ook doelen kunnen stellen, zoals afvallen of gemiddeld aantal km per week.

2. Netwerk in de buurt. – ziet haken en ogen aan het idee

Netwerk in de buurt raakt alleen de HMW vraag van eenzaamheid. De HMW van bewegen komt hierin niet voor. Binding hoe? Behoefte tot helpen of geholpen worden, zou dan onderzocht moeten worden. Oudere moet boodschappenlijst aan iemand in de buurt kunnen geven. Voor hulp moet er besef komen i.p.v. geld. eerdere ouderen combineren. Ook mogelijk dat de oudere met de mensen in de buurt iets actiefs gaan doen. Wordt er nog een beloning gegeven?

3. App/Platform smart TV communiceren en bewegen.

Mogelijkheid om in de toekomst via de smartphone mee te kijken. Daarnaast moet er ook muziek bij zitten. Misschien ook doelstellingen creëren in teamverband, hierdoor is de kans groot dat mensen vaker terug komen. Ook moet er een verassingseffect/ iets leuks aan TV programma worden toegevoegd, dat je de mensen trigger om weer te kijken. Misschien skype gebruiken voor de communicatie, dan kunnen ze na afloop ook door communiceren. Het Platform smart TV communiceren en bewegen moet ook ander activiteiten promoten.

4. Wachtkamers inrichten met focus op communiceren en bewegen. Active wachtkamer is een goed idee, hierdoor moeten oudere wel gaan bewegen. Een huidige wachtkamer is inspiratieloos en draagt niks bij aan het gezonde aspect. Achter de balie moet ook mee worden gedaan aan het actief zijn. Met een Silver Fit kunnen de ouders actief en spelende wijs bezig zijn. Daarnaast moeten er sta tafels komen, zodat het sociale contact wordt bevorderd. Mensen moet met elkaar echt in contact komen.

5. Samenwerking tussen ouderen, scholen en bedrijven

Tinus Jongert geeft aan dit de koppelen aan 3 generaties binnen de maatschappij, zodat deze met elkaar kunnen samenwerken. Dit idee maakt oudere nuttig, wel is de uitvoering erg complex. Hebben de oudere hier echt wel behoefte aan? Dit heeft geen raakvlakken met actief bewegen. Het zal wel het probleem van eenzaamheid verhelpen.

123

Verslag interview Corstiaan en Ruben Fase: Prototype & Test Omwille van de privacy van de geïnterviewde noem ik mevrouw A (63 jaar) Datum: 08-06-16 Tijdstip: 15:00 – 15:50 Eerste de top 5 van ideeën aan mevrouw A gepresenteerd.

1. Een applicatie waarmee wandel en fietsroutes voor ouderen worden gemaakt. 2. Netwerk in de buurt 3. App/Platform smart TV communiceren en bewegen 4. Wachtkamers inrichten met focus op communiceren en bewegen. 5. Samenwerking tussen ouderen, scholen en bedrijven.

1. Een applicatie waarmee wandel en fietsroutes voor ouderen worden gemaakt.

Leuke optie. Afwisseling in de routes moet er wel zijn. Als de wandel en fietsroutes app komt ga ik er zeker gebruik van maken. Ik hou van bewegen en het contact met andere mensen. Op deze manier kan ik dus weer in contact komen met nieuwe mensen. Zelf wil ik niet altijd alleen in de buurt wandelen maar ook eens wat verder weg.

2. Netwerk in de buurt.

Ouderen moet wel in jongere wijk wonen, in een wijk waar alleen maar oudere wonen werkt het niet. Oudere moet per week een lijstje kunnen maken en deze delen met de mensen in de buurt, zodat zij de taken weer kunnen verdelen. Het idee vind ik echt goed, hier zijn heel wat oudere mensen mee geholpen en de mensen in de buurt vinden het ook leuk dat ze oudere kunnen helpen. Mevrouw A gaf aan dat de trigger in zo`n situatie de liefde voor de medemens moet zijn.

3. App/Platform smart TV communiceren en bewegen.

Dit idee vind mevrouw A wat minder. Het is te virtueel en als ze wil sporten gaat ze al

naar de sportzaal. Daarnaast heeft ze geen bezwaar tegen het gebruik van de

techniek, ze geeft aan hiermee wel bedreven te zijn, zoals ook eerder interviews

aangeven. Mevrouw A vermeldde ook dat ze geen hulp van andere mensen nodig

heeft om te sporten/bewegen.

4. Wachtkamers inrichten met focus op communiceren en bewegen. We vragen aan mevrouw A of ze een wachtkamer wil tekenen, vervolgens tekent ze

hele saaie wachtkamer(stoelen en middenin de wachtkamer een tafel met ‘flut’

tijdschriften. Daarna vragen we of mevrouw A een wachtkamer wil tekenen die ze

graag zou zien bij de dokter of huisarts. Nu tekent ze een wachtkamer die er relaxed

uitziet.

Nadat wij het idee presenteren en vertellen over de actieve elementen die in de

nieuwe wachtkamer geplaatst moeten worden klaart haar gezicht op. Mevrouw A

geeft aan er wel wat in te zien, zodat het bewegen en communiceren in een

wachtkamer wordt gestimuleerd. Nu is het er maar saai. Als tips bij dit idee gaf ze

124

aan dat er rust uit moet stralen, bijvoorbeeld door middel van muziek, licht en

planten.

5. Samenwerking tussen ouderen, scholen en bedrijven Mevrouw A geeft aan het een leuk idee te vinden. Door dat je je hobby uitoefent kan je ook nog wat bijverdienen, daar zegt niemand nee tegen. Daarnaast studenten koppelen aan ouderen lost veel maatschappelijke problemen op. Wel moet je dan met het bedrijf een contract maken.

125

Bijlage M: Screenshots 2D prototype

126

Bijlage N: Testplan Prototype/Test | Testplan

Het ontwerp/idee

Wachtkamers inrichten met focus op communiceren en bewegen. In hedendaagse wachtkamers kan je een speld horen vallen. Iedereen zit stil en houd zijn mond. Met het idee van de projectgroep worden de wachtkamers ingericht op een manier waardoor er meer communicatie plaatsvind. Bijvoorbeeld door een gezamenlijke puzzel te doen of een ander onderwerp waarover gepraat kan worden. Daarnaast zou de focus op bewegen mogen worden gelegd. Door een aantal ‘fitness’ apparaten te plaatsen in de vorm van een spel. Voorbeelden hiervan zijn: ‘handje drukken tegen de kracht van dieren en lopen op de snelheid van bepaalde dieren’. De wachtkamers die aangepast kunnen worden zijn bijvoorbeeld bij ziekenhuizen en huisartspraktijken. Belangrijk is de interactie tussen de mensen. Het onderzoeksdoel en de ontwerpvragen

In hoeverre staat de maatschappij open voor actieve wachtkamers? Wat er moet er veranderen bij mensen om van een passieve naar een actieve wachtkamer te

gaan? Hoe moet de ruimte ingedeeld worden? Hoe staan de behandelaars hiertegenover? (dokter en zuster?)

Het prototype

Eigen ruimte ombouwen naar huidige situatie van hoe een wachtkamer er nu uitziet. Programma waarin we passieve wachtkamer en actieve wachtkamer kunnen weergeven.

o Programma: Planner 5D o Google Cardboard

Zelf op kleine schaal met lego nabouwen hoe de actieve wachtkamer eruit komt te zien.

Het protocol

Inleiding Goedendag lieve mensen, Wij als projectgroep zijn de afgelopen x weken bezig geweest met een oplossing voor het terugbrengen van eenzaamheid en het onder de man brengen van bewegen. U kent het wel.. u moet zich weer melden bij de huisarts, dokter. U meld zich bij de wachtkamer en moet vervolgens een kwartier wachten tot u daadwerkelijk aan de beurt ben. In de tussentijd zit iedereen stil te wachten zonder elkaar aan te kijken, gebeurt dit toch dan kijken mensen snel weg of wordt er een korte glimlach gegeven. Deze passieve wachtkamer, nodigt niet uit tot communiceren en of bewegen en maakt de patiënt al ziek voordat het mogelijke onderzoek al is begonnen. Onze visie is om van deze passieve wachtkamer een actieve wachtkamer te maken! Voor dit idee willen wij graag uw kennis en kunde gebruiken, in de vorm van feedback op ons prototype.

127

Ontwerp introduceren Bij introductie ontwerp eerst een saaie wachtkamer tentoonstellen door middel van prototype of foto`s. Wacht op reactie, indien niet aanwezig vraag of dit herkenbaar is. Vervolgens vragen hoe zij dit zouden uitwerken en wat zij in deze situatie missen. Hebben ze geen idee? Dan zeggen dat wij wel ideeën hebben en komen met het concept of prototype. Vervolgens na het laten zien van de actieve wachtkamer vragen om de eerste reacties, en anders gericht sturen. Vragen wat ze van een bepaalde statafel vinden of van een ander onderwerp dat aantoonbaar is.

Taken en of vragen aan deelnemers Mensen moeten gaan fietsen Zijn mensen bereid om te gaan fietsen ‘rustig fietsen’ tijdens het wachten? Hoe moet de fiets eruit zien, moet er gebruik worden gemaakt van gamification of niet? Lopen Zijn mensen bereid om te gaan lopen tijdens het wachten? Hoe moet de loopband eruit zien, moet er gebruik worden gemaakt van gamification of niet? Spelletjes Vinden mensen het leuk om spelletjes te spelen met mensen die zij niet kennen? Welke spellen willen mensen spelen tijdens het wachten? Uitstraling Welke uitstraling verwachten mensen tijdens het wachten en wat zouden mensen willen qua uitstraling van een wachtkamer. Welke kleuren moeten gebruikt worden om een goede sfeer te creëren voor de wachtende mensen? Geluid Wat willen mensen horen tijdens het wachten in de wachtkamer en tijdens het fietsen, lopen of spelen van spelletjes? Wat zou u vinden van het horen van live piano muziek in de wachtkamer en zou u hier zelf aan willen deelnemen? Staan Zijn mensen bereid het zitten op te geven om te gaan staan voor de eigen gezondheid? Heeft u voorkeur om buiten te willen staan wachten tegenover binnen wachten? Water en Fruit Zijn mensen bereid om de ongezonde voeding te verruilen voor iets gezonder zoals fruit en water in plaats van een blikje cola. Personeel Wat vind het personeel van de nieuwe werkwijze? Wat vind de dokter van deze nieuwe werkwijze? Persoon Hoe zou u het wachten willen ervaren in de wachtkamer? Hoe ervaart u de wachtkamer?

Instructies voor onderzoekers Doen en laten:

Zit recht; Kijk de oudere aan als je praat; Aandachtig over te komen; Geef geen eigen mening.

128

Rol: Presentator van het idee, zonder jou mening er in te leggen.

Vastlegging van gegevens:

Wat is de reactie van de oudere op het idee; Wat iemand zegt; Emoties;

Wat/hoe objectief meten:

Door te turven hoe vaak de ouder lacht Hoe vaak moet iets worden uitgelegd? Probeer oogcontact te maken.

Debriefing Nou we hebben tijdens dit gesprek veel feedback ontvangen op ons prototype, hartelijk dank hiervoor. Belangrijkste punten die we nu zien zijn:

- …… - ……

Nu is het natuurlijk belangrijk dat wij hier mee aan de slag gaan om ons concept/prototype te verbeteren. Wij gaan alle informatie van vanmiddag verwerken en omzetten in praktische aanpassingen voor ons prototype. Het resultaat hiervan zult u zien tijdens de presentatie van ons concept, maar als wij eerder nog kleine vragen hebben mogen wij u dan bellen/mailen en/of skypen? Fijne dag nog verder! Doeg! Instructies:

- Prototype pas inpakken op het allerlaatste moment - Sluit het gesprek optimistisch af, ook al denk je niet veel gehad te hebben aan het gesprek

129

Bijlage O: Interviews Prototype/Test Interviewer: Corstiaan en Anton Geïnterviewde: Gerard Nijmeijer Locatie: DIF Zoetermeer Tijdsduur: 45:00

Intro: Gerard laten zien hoe het projectteam vanuit de Ideate fase tot dit idee is

gekomen door de design wall te laten zien. Uitleg gegeven over het Impact/gemak

matrix en COCD en hoe dit heeft geholpen in het filteren van ideeën. Ook uitgelegd

hoe we met 5 ideeën naar de ouderen en expert zijn gegaan om tot 1 idee te komen.

Uitgelegd hoe applicaties niet laagdrempelig genoeg zijn en hoe dit idee dat wel is.

Introductie wachtkamer oud concept: Gerard geeft aan dat hij gisteren in het langeland ziekenhuis is

geweest. Hij geeft aan dat alles is afgesplitst (per afdeling) en dat je hierdoor in een kleinere

wachtkamer komt. En dat je als het goed is snel aan de beurt bent, maar je hoort af en toe verhalen..

Een mevrouw was bij de tandarts 14 dagen geleden, even naar de tandarts. Had om 9 uur een afspraak

half 10 niks, 10 uur niks, was pas kwart over 10 aan de beurt. Zo iemand vraagt zich af waarom er een

afspraak is als je toch bijna 1,5 uur moet zitten.

Gerard geeft aan dat hij het eens is met ons standpunt met betrekking tot de

wachtkamers en saaiheid die voornamelijk is veroorzaakt door mensen met

smartphones. Ook de tram is hetzelfde verhaal, ze zitten de hele dag met dat ding in

hun handen (smartphone). Gerard vraagt zich af wat ze de hele dag doen.

Introductie wachtkamer nieuw concept:

Uitleg gegeven over het nieuwe concept. Gerard is het ermee eens dat we wel ruimte moeten bieden

om te zitten voor mensen die echt niet anders kunnen. Wij leggen het hometrainer concept uit met

gamification, Gerard geeft aan dit interessant te vinden.

Gerard geeft aan dat het een leuk idee is, maar hij vraagt zich wel af of het zou werken.

Er is wel een cultuur verandering nodig om het te laten werken. Gerard geeft aan dat

hij wel op de loopband zou stappen, ook de fiets is geen enkel probleem.

Gerard geeft aan dat hij een buurman heeft die iedere ochtend op de hometrainer de krant leest, deze

combinatie lijkt ons interessant voor de wachtkamer. Gerard geeft aan dat veel mensen tegenwoordig

alleen de headlines lezen via Ipad apps of websites, interesse in lokaal nieuws neemt dus af. Gerard

vraagt zich af of wij hier een pilot van gaan maken, hierop hebben wij geantwoord dat het niet binnen

de scope van onze course valt en dat het daarom afhankelijk is van de follow-up. Gerard geeft aan dat

WiFi wel handig zou zijn in de wachtkamer, hij ziet vaak dat dit ontbreekt en dat het handig is om

overal WiFi te hebben.

Vervolg gestructureerd interview:

Wat voor spelletjes zou u willen doen tijdens het wachten?

Iets van dammen en schaken of patience of hartenjagen. Het moeten wel populaire

spelletjes zijn, je moet niet zeggen ik ga Bridgen, want dat heeft geen zin. Het moet

kort en bondig zijn, je moet binnen een paar minuten klaar zijn. Gerard geeft aan dat

hij wel veel aan bridgen doet, maar dat is niet iets voor de wachtkamer, dat heeft geen

zin. Gerard herhaald nogmaals dat de spelletjes wel kort genoeg moeten zijn. Gerard

130

geeft aan dat mensen misschien iets eerder gaan als er iets leuks te doen is, waardoor

mensen vaker op tijd komen. Dit bied ook uitkomst bij uitloop, wachten is boeiend.

Hoe moet de fiets er volgens u uitzien?

Twee wielen. Het moet geen racefiets zijn, het moet standaard zijn. Niet al te hoog, zodat iedereen

erbij kan. Het moet een standaard fiets zijn waar je zo op kan stappen zonder handgrepen of andere

manieren om het passend te maken.

En de loopband, hoe moet die eruitzien?

Het beste is een bovengrondse, dus niet in de vloer verwerkt. De loopband is nooit zo hoog, dus

ouderen kunnen gewoon zo opstappen. De in de vloer verwerkte loopband zou veel te duur zijn.

Zijn er bepaalde geluiden die u zou willen horen?

10 mensen, 10 verschillende meningen geeft Gerard aan. Hij is zelf wel van de

achtergrond muziek, huis heeft hij vaak een CD opstaan tijdens het computeren. Leuke

muziek op de achtergrond, maar dat is voor elk wat wils in de wachtkamer. Hij kan niet

iets vinden voor iedereen. De muziek mag niet te hard zijn, want dat maakt hij wel

vaker mee. Het moet achtergrond muziek zijn en meer niet, het moet niet de

boventoon gaan voeren.

Welke kleuren zijn belangrijk voor de sfeer?

Het moeten sowieso niet te felle kleuren zijn. Hij noemt het langeland als voorbeeld, daar is een kleur

geel die heel zacht is. Hij omschrijft dit als een rustige kleur. En in combinatie met wit of crème. Het

omschreven geel is zachter dan de ramen van de DIF.

Denkt u dat mensen bereid zijn het zitten op te geven voor hun eigen gezondheid en dat ze dus gaan

staan?

Hele oudjes niet. Beneden 65 zal wel toe happen volgens Gerard. Maar ouderen die slecht

te been zijn gaan dit niet doen. Ze zijn bang voor de loopband en spelletjes doen ze ook

niet zomaar. Hij geeft aan dat bij verzorgingshuizen Bingo een groot succes is, dat trekt

volle zalen en dat houden ze maanden vol. Je moet ze pushen en een simpel prijsje laten

winnen, als er iets tegenover staat dan is het helemaal goed. Dat is voor zoiets wel lastig. Het wedstrijd

element is lastig erin aan te brengen, hij noemt als onrealistisch voorbeeld: “als je een dam partij wint

mag je eerder naar de dokter”.

In hoeverre denkt u dat de spelletjes en het staan meer sociale contacten geeft?

Nu zitten ze allemaal verscholen in boekwerken of voor zich uit te kijken en dan als je dus bij een

apparaat staat trekt dat ze eerder aan. Als iets beweegt dan trekt dat mensen aan. Dat statische, je zit

maar wat en er liggen wat boekjes. De meeste mensen hebben het al 10x gelezen volgens Gerard en

dan zitten ze gewoon te wachten. Als je dan meer actie krijgt dan krijg je meer communicatie. Vaak

staat er een hele batterij aan stoelen, maar er is geen enkel contact.

Heeft u een voorkeur voor binnen of buiten?

Gerard prefereert binnen. Buiten zijn altijd mensen die willen roken, die gaan niet op de apparatuur.

Gerard geeft aan dat hij in het ziekenhuis mensen ziet die kanker hebben en met die flessen lopen en

gewoon buiten in een overhemd zitten te roken. Gerard geeft ook aan dat de weersomstandigheden

niet altijd goed zijn en dat je wel moet weten wanneer ze je oproepen.

131

Zouden mensen bereid zijn ongezonde voeding te verruilen voor fruit en water?

Meestal heeft een ziekenhuis een geprivatiseerd restaurant, die mag bepalen wat ze serveren. Gerard

geeft aan dat in het langeland een nieuwe winkel en restaurant is gemaakt. Daar staan een hoop verse

vruchten en verse spullen op. Er zijn diverse gezonde menu’s, er is dus al aan gewerkt. Gerard geeft

aan dat hij zelf wel zou kiezen voor fruit en water, hij is daar voorstander van. In grote instellingen zie

je vaak dat meer groente, fruit en sla in het aanbod zit. Niet meer die bagger van vroeger.

Wat denkt u over de nieuwe werkwijze van het personeel?

Gerard geeft aan dat hij een te grote balie niet handig zou vinden. Staan is niks volgens Gerard, ze

moeten wel ergens een plaats hebben om te zitten. Je kan niet iemand lang laten staan. Er moet toch

een echte balie zijn met zitmogelijkheid voor het personeel. Ze moeten ook kunnen telefoneren met

bijvoorbeeld een vast toestel. Ook moeten ze tijdens het telefoneren aantekeningen kunnen maken.

Ze krijgen ook intern allerlei telefoontjes die ze moeten behandelen, daarvoor moeten ze bij

documenten kunnen. Vaak hebben ze ook beeldschermen (computer), daar is dan geen ruimte voor.

Met een kleine balie is de ronde tafel wel mogelijk, maar als er meerdere mensen zitten niet.

Hoe zou u het wachten in de wachtkamer willen ervaren?

Gerard zucht en geeft aan dat het geen fabriek moet zijn. Een menselijke behandeling is wel belangrijk

voor hem. Het moet een prettige sfeer zijn. Soms moet je lang zitten, dan is het eentonig, dan is er

behoefte aan dingen te doen. Er zijn voorzieningen nodig. Gezellig zal het niet worden, maar misschien

kan het wel leuk worden voor mensen door bijvoorbeeld het spelletje of de lopende band. Misschien

gaan mensen dan zelfs met plezier naar de dokter.

Als u een statafel ziet of zitplaatsen, waar kiest u voor?

Gerard geeft aan toch voor de zitplaatsen te kiezen. Dat er ook wat sta mogelijkheden zijn voor

dammen en andere spellen is wel goed. Maar voor de oudjes moeten zitplaatsen aanwezig zijn.

Wat is mooi en wat kan anders?

Mooi: Contact met de wachtkamer vanaf de baliemedewerker. De toestellen zijn mooi,

ook het damspel is mooi. Het straalt rust uit, ook de vloer ziet er goed uit. Het moet warmte

uitstralen en dat doet het ook. Het is een aardig geheel.

Anders: De opstelling niet door de hele wachtkamer, niet al die spellen en apparaten door de hele

wachtkamer, maar meer geconcentreerd. Door de spreiding is het een onrustig gebeuren volgens

Gerard. Meer eenvoudige spellen toevoegen, een iPad toevoegen zou goed zijn op bijvoorbeeld de

statafels. Dan kan er nog iets worden opgezocht of gedaan via de WiFi. Gerard vraagt zich af of de balie

wel op deze manier te realiseren is, met name het telefoneren gaat lastig worden in een drukkere

ruimte, daarom is de receptie vaak apart.

Gerard geeft een voorbeeld van zijn eigen ervaringen bij een praktijk. Daar was een terras van 8m2

waar zelfs de doctoren en receptionisten roken. Een buitenruimte kan dus een ongewenst effect

hebben.

Als u een spelletje speelt is dat dan tegen de PC of liever tegen andere mensen?

Gerard kiest in dit geval voor de PC. Een spelletje thuis is vaak met z’n 2en. Iemand vinden om een

spelletje mee te spelen is lastig in de wachtkamer setting. Ze kennen elkaar niet en je maakt niet snel

contact om samen een spelletje te spelen, dat gaat niet gebeuren denkt Gerard.

132

Wat vindt het personeel van de nieuwe werkwijze?

Op zichzelf is het aangenamer voor de mensen. Mensen gaan zich melden en zitten, dat kunnen ze

overbruggen door activiteiten. Gerard weet niet of ze anders met patiënten om moeten gaan, de

stappen blijven hetzelfde voor het personeel. De klantervaring is wat het meeste gaat veranderen.

133

Interview test ouderen (doelgroep)

Tijdsduur: 1 uur en 10 minuten

Locatie: Zoetermeer

Testen met VR bril google cardboard bij doelgroep

Voor dit interview is de VR bril meegenomen, de man is als eerste aan de beurt en bekijkt de oude

situatie in VR. Ruben geeft een korte uitleg voor het gebruik van Google Cardboard, zodat de man zich

goed kan voortbewegen in de virtuele wachtkamer. De man gaat naar binnen in de wachtkamer via de

virtual reality. Hij ziet dat de ventilator uit staat. Hij merkt op dat het nog wat schokkerig is. De man

vraagt zich af of onze voorgangers ook zoiets hadden, waarop de vrouw aangeeft dat onze voorgangers

iets met een app hadden gedaan en niet met VR.

De vrouw geeft aan dat het ontzettend leuk is tijdens het bekijken van de oude situatie. Hierbij doelt

ze op het gebruiken van de Google Cardboard. Ruben geeft uitleg over de applicatie die gebruikt is

voor het ontwikkelen van dit model en dat het gebruikt kan worden voor het inrichten van huizen.

De man begint met het testen van de nieuwe situatie, de vrouw zorgt ondertussen voor koffie. De man

geeft aan dat het er heel anders uitziet en dat een muur is verdwenen. Ruben legt uit dat het om

dezelfde ruimte gaat, maar iets anders ingedeeld. De man merkt de toestellen op. De man ziet een

muziekbox staan en een dartboard. In dit prototype was een foto van teamlid Stefan op de muur te

zien als kunstwerk, hierom werd gelachen tijdens de demonstratie. De man geeft aan dat reserve

stoelen handig zouden zijn voor als er meer patiënten komen.

Vervolgens begint de vrouw met het testen van de nieuwe situatie, wat haar meteen opvalt zijn de

mooie stoeltjes in de wachtkamer. De man vat kort samen wat het verschil is tussen de twee situaties,

wat hij ziet: Activiteiten, statafels en bewegingsdingen. De vrouw geeft vervolgens aan dat ze ook de

piano ziet. De man geeft aan dat hij zichzelf niet aan de statafel zou zien als hij met een gebroken been

aan zou komen. De vrouw geeft aan dat daarvoor andere stoeltjes staan, twee rode stoeltjes. Er is nog

een object wat opvalt, dat is een object wat nog niet is geladen in de VR omgeving. Het gaat om de zuil

waarop je jezelf kan melden voor de afspraak. De vrouw zegt nogmaals dat de rode stoeltjes leuk zijn.

Bij het zien van de muziekbox geeft de vrouw aan dat een muziekje wel prettig zou zijn als het stil blijft.

Volgens de man ontneemt een muziekje juist de gelegenheid om iets te zeggen, hij zou het graag zien

als een achtergrondmuziekje. De vrouw geeft aan dat het hartstikke leuk is. Ruben legt het idee uit om

spelletjes op een iPad aan de bieden bij de statafels, Corstiaan geeft aan dat de statafels het gesprek

op gang moeten brengen. De man is het ermee eens dat statefels zorgen voor meer sociaal contact in

de wachtkamer.

Einde van de demo, vervolg gesprek (ongestructureerd)

De man geeft aan dat een praktijk aan het verbouwen is en hiervoor een tijdelijke wachtkamer heeft.

Deze wachtkamer is volgens hem veel te groot, je was lang onderweg om van je stoel bij de dokter te

komen. De man geeft aan dat het probleem is van een grote wachtkamer dat je niet weet waar je

naartoe moet.

Korte koffiepauze…

Om het gesprek weer op gang te brengen over de wachtkamers is gevraagd wat zij van de nieuwe

wachtkamer vinden. De man geeft aan dat er goed over is nagedacht. De vrouw geeft aan dat de

inbreng van kleur zorgt voor een ander gezicht. De man benadrukt nogmaals dat stoeltjes belangrijk

blijven. De vrouw suggereert een mandje waar bezoekers hun smartphone moeten inleveren. De man

134

geeft aan dat je te maken hebt met verschillende doelgroepen, dat is ook een aspect waarmee

rekening moet worden gehouden volgens hem. Ze zijn het eens met het feit dat de huidige situatie

alleen geschikt is voor kinderen en mensen die graag verouderde tijdschriften lezen.

Zowel de man als vrouw geven aan niet gebruik te maken van een loopband. De vrouw geeft aan dat

je zoiets of niet of helemaal goed moet doen. De man geeft aan dat wandelen wel kan, maar dat het

misschien uitnodigt om iets sneller te gaan. Dat zou ervoor zorgen dat je transpirerend binnen komt

bij de afspraak. De man geeft wel aan dat het handig is als je met z’n tweeën gaat. Als iemand mee

gaat met iemand naar de huisarts zou de begeleidende persoon volgens de man tijdens het wachten

wel gebruik kunnen maken van de loopband. Voor de niet patiënt is het een oplossing, hij ziet patiënt

echter niet zoiets doen. Door het interessanter te maken met het weergeven van gezondheidsdata ziet

de vrouw het wel zitten, dat maakt nieuwsgierig. Er is echter twijfel of ze het dan wel zou gebruiken.

De man geeft aan dat het lastig is omdat mensen er nooit mee te maken hebben gehad, het is lastig

om je voor te stellen wat er zou gebeuren als je in zo’n situatie zou zijn. Misschien denk je op een

gegeven moment wel: “Ach, waarom niet?”. Voorbeeld doet volgen volgens de man.

Op de vraag of een baliemedewerker een goed voorbeeld zou kunnen zijn komt een afkeurende

reactie. Het bewegen past niet goed bij de functie van de baliemedewerker volgens de vrouw. Vanuit

haar medische achtergrond legt ze uit dat op kantoor een foutje maken niet erg is, dat kost geld, maar

in het medische circuit gaat het om mensen. Dat is volgens de vrouw heel anders, want een foutje kan

in dat geval een mensenleven in gevaar brengen. Een baliemedewerker moet zich goed kunnen

concentreren op de taak om fouten te voorkomen. De man geeft aan dat ze niet kunnen bewegen

tijdens werksituaties, maar daar buitenom op de rustigere tijden zou het wel kunnen. De vrouw geeft

aan dat een gastvrouw handig zou zijn, dat heeft het ziekenhuis ook. Ze geeft aan dat het misschien

zelfs een vrijwilliger kan zijn, want alles draait tegenwoordig op vrijwilligers.

Vervolgens is er gesproken over eten in ziekenhuizen, hierbij geeft de vrouw aan dat een verandering

van cateraar ooit de voeding ongezonder heeft gemaakt in haar ziekenhuis. Ze geeft aan dat je

tegenwoordig geen broodje frikandel kan bestellen als patiënt. De man geeft aan dat mensen zeggen

dat iedereen z’n keus moet kunnen maken, maar daar is hij het niet mee eens. Je moet niet aan cola’s

en frikandellen gaan als patiënt. Volgens de vrouw ontkom je dat toch niet, ze geeft aan dat er ook

volop gerookt wordt bij het ziekenhuis. De vrouw geeft aan dat het eten in het ziekenhuis wel redelijk

gezond is voor de patiënten zelf. De man geeft aan dat je geen broodje kroket tegen moet komen,

ongezonde dingen moeten geschrapt worden. De vrouw geeft aan dat cola en marsjes in een automaat

stoppen makkelijk is omdat je er geen omkijken naar hebt, dit is bij fruit anders omdat het voor meer

onderhoud zorgt. Verse dingen aanbieden zorgt ook voor extra controles op bijvoorbeeld temperatuur

van de koeling, dat moet dagelijks worden uitgevoerd.

Er is kort gesproken over eventuele spelvormen in de wachtkamer, de vrouw geeft aan dat legpuzzels

wel leuk zijn om te doen. Ze noemt specifiek de puzzels van Jan van Haasteren en pakt een voorbeeld

om aan de groep te laten zien.

Wegens de ongestructureerde werkwijze aan de start van dit interview is na 43 minuten besloten

om de eerder opgestelde vragenlijst uit het testplan gestructureerd af te werken in de resterende

tijd.

Zijn mensen bereid om te gaan fietsen ‘rustig fietsen’ tijdens het wachten?

Het nodigt de man niet zo uit.

Hoe moet de fiets eruit zien, moet er gebruik worden gemaakt van gamification of niet?

135

De man denkt dat gamification uitnodigend zou werken.

Zijn mensen bereid om te gaan lopen tijdens het wachten?

Hiervoor hetzelfde als met het fietsen, het verschil is niet heel groot. Het is allebei

bewegen, maar bij fietsen kun je nog wel zitten.

Vinden mensen het leuk om spelletjes te spelen met mensen die zij niet kennen?

De man geeft aan dat het een lastige vraag is, maar hij zou niet meteen nee zeggen. Hij geeft aan dat

hij eerst moet zien om welke mensen het gaat, maar het zou wel kunnen. Als mensen hem

uitnodigen zou hij waarschijnlijk wel ja zeggen. Soms klikt het met de een wat meer en eerder dan

met de ander. Het is afhankelijk van het momentum. Hij staat er niet negatief tegenover.

Welke spellen willen mensen spelen tijdens het wachten?

De man en vrouw noemen allebei Wordfeud als mogelijk spelletje tijdens het

wachten. Het moeten volgens de man eenvoudige en snel uitvoerbare spelletjes zijn,

waarop de vrouw lachend bote kaas en eieren suggereert. Spellen spelen zoals

bijvoorbeeld schaken is leuk, maar dat ga je niet doen. Daar is de tijd te kort voor

volgens de man, eenvoudig houden is van belang.

Welke uitstraling verwacht u tijdens het wachten en wat zou u qua uitstraling van een wachtkamer

wensen?

De man noemt het een ruimte waar je eigenlijk niet naar toe zou willen, maar het toch zo

aantrekkelijk mogelijk maakt. Het zijn kleuren, achtergrondmuziekje. De vrouw vult aan met fris en

schoon. De man gaat vervolgens verder met verzorgd. De man heeft een voorkeur voor een ruimte

waar mensen praten en bewegen, een beetje geroezemoes en gezelligheid is goed.

Welke kleuren moeten gebruikt worden om een goede sfeer te creëren voor de

wachtende mensen?

De man antwoord direct: Rood, wit, blauw. De vrouw geeft aan dat de kleuren in de

nieuwe wachtkamer (VR-model) gezellig zijn, de rode stoeltjes en de groene muur. Ze

geeft ook aan dat je geen paars moet doen. Primaire kleuren werken het beste

volgens de man en vrouw.

Wat willen mensen horen tijdens het wachten in de wachtkamer en tijdens het fietsen, lopen of

spelen van spelletjes?

De man geeft aan dat als hij zou lopen of fietsen hij een voorkeur heeft voor een wat meer ritmisch

muziekje. Dat is anders dan tijdens het zitten, dan moet het meer Albert Heijn achtergrond achtig

zijn. Het vlotte muziekje wat bij een loopband of fiets hoort is misschien wat minder voor de persoon

die somber in een hoekje zit te wachten tot ie aan de beurt is. Een koptelefoon zou dit niet

verhelpen, want dan sluit je jezelf af van de omgeving, dat is tegenstrijdig.

Wat zou u vinden van het horen van live piano muziek in de wachtkamer en zou u hier zelf aan

willen deelnemen?

De man zou het harstikke leuke vinden, maar hij vreest dat een heleboel mensen het niet zullen

waarderen. Hij zou het ook eventueel zelf kunnen doen, hij zou deze tijd de “oh dennenboom”

kunnen spelen, maar hij kan zich voorstellen dat mensen dat niet op prijs stellen. Als pianospel

aanleiding zou geven voor het lopen van een polonaise dan is het te heftig. Rustig pianospel zou wel

136

kunnen werken volgens de man. De vrouw noemt de tandarts, die heeft ook een piano, waarop de

man zegt dat daar bijna nooit iemand in de wachtkamer zit, omdat hij altijd goed op schema zit.

Zijn mensen bereid het zitten op te geven om te gaan staan voor de eigen

gezondheid?

De man geeft aan dat hij dat zou doen. Als het aan een tafeltje zou zijn waarbij je

elkaar in de ogen kijkt geeft dat volgens de man ook meer aanleiding om wat tegen

elkaar te zeggen dan bij het naast elkaar zitten.

Heeft u voorkeur om buiten te willen staan wachten tegenover binnen wachten?

Ja, maar roken moet wel verboden zijn volgens de man. Hij ziet het als een goed alternatief. De

communicatie tussen de medewerkers en de buiten wachtenden moet wel goed lopen, je moet wel

kunnen horen dat je aan de beurt bent.

Zijn mensen bereid om de ongezonde voeding te verruilen voor iets gezonder zoals fruit en water

in plaats van een blikje cola?

De man is bereid dat te doen. De keuze is wel moeilijk. De vrouw legt uit dat de man iedere ochtend

een gezond ontbijt klaar maakt met fruit en yoghurt.

Hoe zou u het wachten willen ervaren in de wachtkamer?

De eerder genoemde punten, dat het een gezellige ontspannen sfeer gaf. De vrouw geeft aan dat je

hierdoor de problemen misschien vergeet. De man geeft aan dat het lastig is om het te omschrijven,

misschien zou je zelfs moeten denken dat je met plezier terug gaat. De eerder genoemde gastvrouw

komt weer naar voren, als dat een aardige en onderhoudende mevrouw is dan levert dat het ook een

extra ontspannen sfeer op. De benadering is volgens de vrouw heel belangrijk. Een wachtkamer moet

gastvrijheid uitstralen.

Hoe ervaart u nu de wachtkamer?

De man geeft aan dat hij bij de huisarts is geweest die een grote zaal had als

wachtkamer. Hij heeft toen gekeken naar hoe de praktijk eruit zag, maar dat was

niks. De ruimte daar was veel te groot. Het is wel een tijdelijke toestand, de dingen

leken er neergegooid. Er stond voor de kinderen wat speelgoed en er waren wat

dingen tegen de muur geplakt. Het was volgens de man een grote onpersoonlijke

ruimte waar je verloren in zit. Hier is volgens de man niet over nagedacht, de vrouw

is het hiermee eens. De stoelen stonden tegen de muur, hierdoor is het niet mogelijk

om goed te communiceren met anderen, er is sprake van veel afstand van elkaar.

137

Verslag interview Corstiaan en Ruben Fase: Prototype & Test Omwille van de privacy van de geïnterviewde noem ik mevrouw A (63 jaar) Datum: 08-06-16 Tijdstip: 15:00 – 15:50 Presenteren van optie 4 Vervolgens presenteren Ruben en ik het prototype van de wachtkamer. Door de VR-bril kan ze een passieve wachtkamer zien en een actieve wachtkamer. Ze geeft aan de actieve wachtkamer nog wel wat steriel is. Daarnaast geeft ze aan dat ze het prettig zou vinden dat de informatie die meestal in de wachtkamer ligt op een actievere manier zou worden gepresenteerd. Dus bijvoorbeeld doormiddel van de tablets of TV schermen. We vragen welke spellen ze graag in een wachtkamer zou willen doen Darten Scrabbel Quiz (bijvoorbeeld op de TV geven Ruben en ik aan. Voetballen (met de kinderen) Wat mist u nog meer in de actieve wachtkamer? Planten en het moet nog wat frisser gaan ogen!

138

Aantekeningen gesprek Roland van der Wolk en A.C. van de Berg

Locatie: Lange landziekenhuis, Zoetermeer

Tijd: 11:00 – 12:00

De afspraak stond met Roland en hij gaf aan dat een collega graag wilde aanschuiven. Na kort kennis

gemaakt te hebben stelde Roland zichzelf en zijn collega voor aan ons.

Samen zijn zij verantwoordelijk/de manager van 18 van de 22 klinieken die het lange land heeft.

Roland is verantwoordelijk voor beschouwend (Cardio/neuro) en Arno van de Berg voor Snijdend,

oftewel chirurgie etc.

Visie op de huidige inrichting van wachtkamers

Beide geven aan dat de wachtkamer zo leeg mogelijk moet zijn, zo min mogelijk wachtende mensen.

Daarbij zeggen zij dat dokters liever wel patiënten te zien in hun wachtkamer zodat zij continu door

kunnen werken.

Wat zou het lange land doen om de wachtkamers te verbeteren?

Roland geeft aan een kanteling in de zorg te zien naar gastvrijheid, maar de visie en realiteit

verschillen enorm omdat een wachtkamer tien tot twintig jaar erover doet voordat deze

afgeschreven is. Patiënten beoordelen het ziekenhuis niet zo zeer op de kwaliteit van de zorg maar

op de beleving. Voor een groep mensen is het bezoeken van een ziekenhuis een dagje uit. Vroeger

was het normaal om te wachten in het ziekenhuis, maar de patiënt is veranderd in een klant en moet

dus zo goed mogelijk bediend worden. Dit is ook een resultaat van de privatisering.

Wachtkamers zijn uitgerust met:

- Koffieautomaat, betaald

- Wifi

- Tijdschriften

- Stoelen (aaneengeschakeld)

Wat zou verbeterd kunnen worden:

- Patiënten moeten de wachttijd zien, bijvoorbeeld nog vijf minuten

- Banken in plaats van stoelen

- Privacy bij de balie, niet iedereen dient je probleem te weten

- Duidelijk, veel vragen worden er gesteld aan het personeel door onduidelijkheid

- Starbucks principe met luxe, comfort en een veilig gevoel (hygiëne erg lastig)

Voor een wachtkamer is het belangrijk dat deze:

- Veilig is, denk aan brand en vallen

- Hygiënisch

- Comfortabel, de juiste beleving heeft

Dan zijn we aangekomen om de oude en nieuwe wachtkamer te laten zien door middel van virtueel

reality.

De feedback op de oude wachtkamer:

- De stoelen zien er comfortabel uit, huidige stoelen zijn aaneengeschakeld

- De mensen zijn stil voor zich uit aan het staren

139

- Stiltes die er vallen kunnen ontzettend ongemakkelijk zijn

- De oude wachtkamer schets een mooi beeld van de huidige situatie

Daarna gaan we naar het nieuwe prototype, hierop kwam de volgende feedback:

- Muziek is positief, een piano misschien te veel geluidsoverlast maar achtergrondmuziek

voorkomt ongemakkelijke stiltes

- Probeer zoveel mogelijk objecten weg te werken in verband met hygiëne

- Stoelen moeten een hoge rugleuning hebben voor de steun

- Kijk naar de mentale perceptie, mensen die net twee benen geamputeerd hebben niet

confronteren met een loopband

- Iets meer bijzettafeltjes voor persoonlijke eigendommen als bijvoorbeeld een tas

- Spelcomputer in de vorm van een Wii, spelkeuze moet te verantwoorden zijn maar ook het

gebruik van oordopjes etc.

- Alle objecten het liefst vastzetten i.v.m. diefstal bijvoorbeeld digitale spellen

- Actieve wachtkamer is ok, zeker een statafel is goed.

- Beweging moet optioneel zijn zodat mensen kunnen staan, bewegen en zitten

- Gezond voedsel is erg belangrijk maar lastig te stroken met de visie van het ziekenhuis

- Kinderen moeten niet komen voor de speeltuin, net als Ikea is het geen slecht idee om een

centrale speelplaats te hebben.

- Een hometrainer is veiliger dan een loopband

Een aantal tips van zowel Roland als Arno:

- Geef de mensen een gespreksonderwerp in de wachtkamer, dit moet een veilig

onpersoonlijk onderwerp zijn

- Kijk bij het ontwerpen van een wachtkamer naar de specifieke doelgroep en pas daar je

omgeving op aan

- Een oefening/beweging kan educatief zijn en bijvoorbeeld dat een patiënt tijdens het lopen

in het bos is en zijn hartslag en ademhaling ziet

- Denk bij het ontwerpen aan:

o Hygiëne

o Veiligheid

o Fysieke en mentale deel van je gebruikers

o Materiaal

o Ruimtelijke ordening

Bij het door ontwikkelen van het initiatief moet je voor het geld zijn bij:

- Verzekeraars als het aantoont dat het mensen gezond houdt

- Academische ziekenhuizen met een onderzoeksbudget

- Leveranciers van wachtkamerfaciliteiten bijvoorbeeld KEMBO en AGENT

- Voor een ziekenhuis interessant als de tevredenheid van de patiënt erdoor toe neemt

Het lange landziekenhuis staat verder open voor samenwerking met scholen en studenten. Voor het

eventuele door ontwikkelen, stages en masters zijn zij bereid om erover door te praten

Graag het rapport doorsturen naar Roland van der Wolk

140

Bijlage P: Service blueprint

141

Bijlage Q: Business model canvas