Onderzoek

Webrichtlijnen versie 2

Gemeente Rucphen

Datum:Onderzoekers:Rapportage

20 november 2014Iacobien Riezebosch en Bram Duvigneau Iacobien Riezebosch

Versie: 1.1

Inhoud1. Inleiding................................................................................................................................................... 32. Onderzoek en scope................................................................................................................................ 4

Websites en processen............................................................................................................................ 4Onderzochte onderdelen........................................................................................................................ 5Overige online communicatie van de gemeente Rucphen..................................................................... 7Overige diensten...................................................................................................................................... 9Pdf's........................................................................................................................................................ 10

3. Bevindingen........................................................................................................................................... 11Samenvatting bevindingen.................................................................................................................... 11

Principe Universeel............................................................................................................................ 11Principe Waarneembaar.................................................................................................................... 11Principe Bedienbaar.......................................................................................................................... 11Principe Begrijpelijk........................................................................................................................... 12Principe Robuust................................................................................................................................ 12

4. Over Webrichtlijnen versie 2................................................................................................................. 135. Over Iacobien......................................................................................................................................... 14

Iacobien Riezebosch.............................................................................................................................. 14Bram Duvigneau.................................................................................................................................... 14

Bijlage: Kort onderzoek Webrichtlijnen versie 2.......................................................................................... ISteekproef................................................................................................................................................. IBevindingen en succescriteria................................................................................................................. II

Algemeen............................................................................................................................................. IIPrincipe Universeel............................................................................................................................. IVPrincipe Waarneembaar................................................................................................................... VIIIPrincipe Bedienbaar.......................................................................................................................... XVPrincipe Begrijpelijk........................................................................................................................... XXPrincipe Robuust............................................................................................................................. XXIII

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

Versies

Versie 1.1

Versie 1.0:

Succescriterium U.8.1, Specificeer UTF-8, pagina VI: Er wordt 2 keer gebruikt gemaakt van het zelfde meta-element. Aanpassing 2de bullet.

Succescriterium 2.4.5, Meerdere manieren, pagina XVII: 'bruikbaar' veranderd in 'bereikbaar'.

5 oktober 2014

20 november 2014

1. Inleiding

Websites van gemeenten moeten op 1 januari 2015 voldoen aan de webrichtlijnen op niveau AA. De Webrichtlijnen zijn een middel om informatie herkenbaar, doorzoekbaar, vindbaar, duurzaam en toegankelijk aan te bieden voor elke bezoeker. Met iedere bezoeker wordt gedoeld op de diversiteit van gebruikers. Bijvoorbeeld op het gebied van leesniveau, digitale vaardigheden, gebruik van devices en mogelijkheden. Concrete voorbeelden zijn laaggeletterden, ouderen, mensen met tablets, gebruikers zonder de laatste plug-ins en mensen met een functiebeperking.

De gemeente Rucphen heeft een planning gemaakt om in verschillende jaren te gaan voldoen aan de Webrichtlijnen. Er is gebruik gemaakt van het traject van KING voor ondersteuning bij voldoen aan de vorige versie van de internationale toegankelijkheidsrichtlijnen WCAG 1.0 prioriteit 1. Vervolgens is men zelf verder gegaan om ook zoveel mogelijk aan prioriteit 2 te voldoen. Nu is de laatste stap aan de beurt: het voldoen van de website van de gemeente Rucphen aan Webrichtlijnen versie 2, niveau AA.

Daarom is mij gevraagd een onderzoek uit te voeren op conformance met Webrichtlijnen versie 2 niveau AA waarmee een verbeterslag gemaakt kan worden.

Dit rapport bevat de resultaten van deze scan met daarin een korte samenvatting van de bevindingen en een beschrijving van de bevindingen en screenshots, waar mogelijk met oplossingen en beschrijving van impact. De resultaten worden met betrokkenen van Seneca en de gemeente besproken op 16 oktober 2014 in Rucphen. Natuurlijk kan iedereen hierbij vragen stellen.

In dit onderzoek is gekeken naar waar de website en websiteonderdelen nog niet conformeren aan de Webrichtlijnen. Er zijn echter ook dingen die al gewoon goed zijn. In een onderzoek waarin gekeken wordt naar wat niet voldoet, komt dat minder duidelijk naar voren uit het rapport zelf. Te zien is echter dat er gewerkt is aan toegankelijkheid en bouwkwaliteit.

Ik hoop van harte dat dit onderzoek de gemeente Rucphen helpt bij optimaliseren van de toegankelijkheid en bouwkwaliteit van haar website(s) en online diensten.

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

3

2. Onderzoek en scopeWebsites en processenOok als gebruik gemaakt wordt van pagina's of diensten van een andere eigenaar, bijvoorbeeld voor betaling, dit zijn wel processen die bij de gemeentewebsite horen. In de internationale toegankelijkheidsrichtlijnen, onderdeel van de webrichtlijnen, is daarom vastgelegd dat deze 'processen' onder de 'verzameling webpagina's' van de aanbieder valt.

Voor de burger in de gemeente Rucphen is het belangrijk dat alle online communicatie van de gemeente Rucphen toegankelijk is, inclusief het aanvragen van bijvoorbeeld een paspoort of vergunning en informatie zoals de afvalkalender.

Op de websites van de gemeente Rucphen komen een aantal processen voor waarbij niet het volledige proces toegankelijk is. Dit komt omdat gebruik gemaakt wordt van andere websites die niet voldoende toegankelijk zijn of waarvan de bouwkwaliteit onvoldoende is. Het gaat bijvoorbeeld om betaling via Ogone en om het Omgevingsloket. Hier is ook geen ander toegankelijk alternatief voor, wat het proces toegankelijk zou maken.

Het is belangrijk om de eigenaren of bouwers van subsites en externe diensten te wijzen op de toegankelijkheidsproblemen of de niet-optimale bouwkwaliteit. Er zijn immers toegankelijkheidsproblemen voor de bezoeker op websites waarvoor de gemeente verantwoordelijkheid is en bij diensten die de gemeente aanbiedt. Ook kan de gemeente hierdoor niet volledig voldoen aan de verplichte eisen, of er moet een alternatief aangeboden worden dat wel voldoet.

In mijn praktijk merk ik dat het nodig is om bij de eigenaren van deze externe websites en diensten aan te geven als er sprake is van beperkte toegankelijkheid en onvoldoende bouwkwaliteit. Zij zijn niet altijd op de hoogte van de richtlijnen, problemen of van de impact van ontoegankelijkheid op zowel de bezoeker als de organisatie (die haar burgers wil helpen en aan verplichtingen moet voldoen).

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

4

Onderzochte onderdelenVoor het bepalen van de scope en de steekproef is gebruikt gemaakt van het Evaluatiedocument van het Waarmerk drempelvrij.nl.

(Voor een tekstuele beschrijving zie ook http://www.drempelvrij.nl/waarmerk-2/wcag-20/evaluatiedocument). Dit onderzoek bestaat uit een evaluatie van de website op basis van een steekproef volgens de evaluatiemethode voor Webrichtlijnen versie 2.

Dit onderzoek is echter een deelonderzoek omdat de gemeente nu eerst de verbeterpunten met Seneca oppakt. Daarom is in dit onderzoek dat gedeelte onderzocht. Bij het onderzoek (zie bijlage) is in beperkte tijd en handmatig gescand op mogelijke toegankelijkheidsproblemen en punten die bepalend zijn of de website en informatie goed bruikbaar, vindbaar, uitwisselbaar en duurzaam zijn. De overige delen van de website en overige online communicatie van de gemeente zijn wel in kaart gebracht, maar niet uitgebreid onderzocht.

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

5

De verschillende onderdelen die Seneca gebouwd heeft, zijn verschillend in opzet en bouw. Hierdoor zijn er ook verschillende verbeterpunten. Een korte beschrijving met daarbij een aantal afwijkende punten:

● www.rucphen.nl (Seneca)Algemene website, gebouwd door Seneca. Er is duidelijk aandacht besteed aan detoegankelijkheid en bouwkwaliteit, maar er zijn nog verbeterpunten. Bijvoorbeeld hetcontrast, het aangeven van de taal en het gebruik van het underline-element voor opmaak.

● Gemeentelijke Product CatalogusDeelwebsite, Senecahttp://rucphen.nl/def/modules/GPC-moduel30/Dit hoort bij de algemene website, ook gebouwd door Seneca. Ook hier zijn nogverbeterpunten, zoals het contrast en het formulier. De url geeft geen informatie over deinhoud van de pagina’s of de mappen. De submappen geven de algemene 404 die in orde isof een voor de bezoeker onbruikbare 500 internal server error (foutmeling). Opmerkelijk isde pagina http://www.rucphen.nl/Def/Modules/GPDC-Module-30/#sml_fw_tabcontrol_12met tekst over wat de GPCD Module 3.0 een gemeente te bieden heeft.

● RegelingenbankDe regelingenbank is ook door Seneca gebouwd. Op dit deel staan complete 'regelingen'.Ook hier geldt dat er voor de bezoeker onbruikbare 500 internal server errors zijn(foutmeldingen). Dit onderdeel bevat meer verbeterpunten. Zoals tabellen en lijsten die nietals lijsten zijn opgemaakt. Ook bijvoorbeeld een lege kop (h2) en het dubbelen vaninformatie in alt-attributen (Pagina afdrukken, Reageren en Link doorsturen).http://www.rucphen.nl/Def/Regelingenbank/Lokaal/Regeling-beoordeling-kapaanvragen-Groene-Kaart.html en http://rucphen.nl/def/Regelingbank

● E-loketBouw: Seneca ('Saas-oplossing'). Gedeeltelijke andere vormgeving, anders gebouwd, dus ookandere toegankelijkheidsproblemen. Zoals: Content en opmaak zijn niet goed gescheidenomdat inline styles gebruikt zijn. Het contrast in de footer voldoet niet aan de contrast eisen(1,9:1). Dit zou een hogere contrast moeten hebben om leesbaar te zijn voor iedereen. De404-pagina op dit onderdeel voldoet niet aan de eisen gesteld in de Webrichtlijnen.https://eloket.rucphen.nl/

Opmerking: Diverse onderdelen hebben geen favicon of een ander favicon dan die van de gemeente. Het favicon van de bouwer/leverancier is dan gebruikt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij raadsinformatie, het e-loket en de gemeentewinkel. Dit is niet goed voor de herkenbaarheid van de diensten en sites van de gemeente Rucphen.

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

6

Overige online communicatie van de gemeente RucphenNaast het onderzoek van de delen die door Seneca gebouwd zijn, zijn er nog meerdere subsites, themasites en diensten waarvoor de gemeente verantwoordelijk is en die ook toegankelijk zouden moeten zijn. Hier zijn andere partijen dan Seneca betrokken. Het is niet mogelijk om alle verschillende systemen in 1 onderzoek te analyseren. Ook omdat de omvang, de diversiteit van technieken en het gebruik van externe diensten voor dit onderzoek nog niet inzichtelijk waren.

Deze onderdelen zijn nu in kaart gebracht om inzicht te geven in websites en subsites van de gemeente Rucphen en om een eerste indruk van conformance met Webrichtlijnen versie 2 te krijgen. Op basis van dit onderzoek kan gestart worden met vervolgstappen.

Met Lisette Timmerman, communicatieadviseur van de gemeente Rucphen, is de volgende lijst samengesteld. Deze onderdelen zijn kort bekeken op conformance met de webrichtlijnen:

● http://rucphen.notudoc.nl/ Dit gedeelte gaat verdwijnen en zal opgaan in http://rucphen.raadsinformatie.nl Het staat nu wel online en is niet goed toegankelijk. Zo zijn er bijvoorbeeld contrastproblemen, is het formulier niet goed toegankelijk en is tekst niet goed aanpasbaar, doordat tekst in een afbeelding geplaatst is.

● http://rucphen.raadsinformatie.nl Apart onderdeel met andere toegankelijkheidsproblemen. Hier zijn veel verbeterpunten.Voorbeelden: het label-element (bedoeld voor formulieren) wordt gebruikt in een eenopmaaktabel (een opmaaktabel is niet toegestaan in de Webrichtlijnen). Er zijn veel plekkenop de pagina met contrastproblemen. De agendaonderdelen zelf, zoals 'Besluitenlijst' zijnniet uit te klappen met het toetsenbord en verschillende hulpapparatuur. Dit komt omdatgeen links zijn gebruikt, maar aanklikbare 'spanelementen'. Hierdoor zijn het geen 'echte'bruikbare links. Leverancier is Notubiz.http://rucphen.raadsinformatie.nl/vergadering/62772/commissie+Economie+Ruimtelijke+Ordening+en+Milieu+15-10-2014

● AfspraakmoduleOok dit is een afwijkend onderdeel, met een ander servicemenu. De toegankelijkheid is hiernog niet op orde. Een aantal voorbeelden: De foutmeldingen bij het formulier zijn nog nietgoed. Er wordt aangegeven dat een veld verplicht is, niet wat er fout is. Het fieldset-elementwordt gebruikt zonder dat er een legend gebruikt is. Er zijn problemen met het aangeven vande taal van de pagina . De paginatitel is niet optimaal; deze bevat 'Timeblockr' in plaats vaninformatie over de afzender (gemeente Rucphen). De dropdown is geen echte dropdown,maar een tekstvak verrijkt met JavaScript. Voor screenreaders is er geen duidelijkeinformatie over naam, rol en waarde. Het is hierdoor niet goed om een item te selecterenomdat je niet weet wat je selecteert. (Er is ook geen label aan gekoppeld).https://afspraak.rucphen.nl/afspraak-maken/product/300000/locatie/20000/https://afspraak.rucphen.nl/afspraak-maken/product/300004/locatie/20000/

(CommUnited).Aanvullende opmerking: Dit valt niet onder de Webrichtlijnen, maar het taalgebruik bij dezedienst is voor de bezoeker niet optimaal. Bij het aanvragen van een overlijdensverklaringbijvoorbeeld, wordt over een 'product' gesproken.

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

7

● Mobiele versie van afspraak maken:Aparte mobiele versie voor het maken van een afspraak. Ook hier zijn diversetoegankelijkheidsproblemen en problemen met de bouwkwaliteit. Een aantal voorbeelden:Het contrast is niet overal afdoende. De karakterset is niet hoog genoeg in de metaaangegeven en wordt daardoor niet toegepast. De taal van de pagina is niet goedaangegeven. De mobiele versie bestaat uit 1 kolom. Doordat echter de tekst van de gewoneversie wordt gebruikt, staat er nu in een niet-kloppende verwijzing in: ‘U kunt links bij'Afspraak kiezen' aangeven waarvoor u een afspraak wilt maken’. De status van het in- enuitklappen is niet beschikbaar voor bijvoorbeeld screenreadergebruikers:https://afspraak.rucphen.nl/mobiel https://afspraak.rucphen.nl/mobiel

● Video's van de gemeente Rucphen op YoutubeAan de video's is aandacht besteed. Zo zijn er ondertitels toegevoegd.De video van het zwerfafval is echter niet ondertiteld, er is geen audiodescriptie toegevoegden het contrast van de tekst in beeld is niet afdoende.De video 'Gemeentenieuws december 2013; uitzending 2, deel 2b, wethouder Van Hal' is welondertiteld, maar de ondertiteling staat over andere belangrijke informatie heen. Er is geenaudiodescriptie in de video opgenomen, terwijl dit wel nodig zou zijn. De video's zijn dus nogniet voor iedereen goed toegankelijk.

● puurrucphen.nl Dit is een toeristische site met dezelfde look and feel als rucphen.nl. Ook hierbij diversetoegankelijkheidsproblemen, zoals een carrousel die niet te pauzeren is. De focus vanbijvoorbeeld de topnavigatie is niet goed onderscheidbaar. Ook hier problemen met hetaangeven van de taal van de pagina (Nederlands en Engels voor dezelfde pagina) enkaraktercodering. Ook hier is de h1 verborgen voor bijvoorbeeld screenreaders en wordt duseen niveau in de koppenstructuur overgeslagen.Let op: deze site werkt niet zonder ‘www’.

● rucphen.mijncontainer.nl Deze dienst is niet toegankelijk. Er is maar 1 kop en dat is tekst in de footer. Dit is tenonrechte een kop op niveau h2 ‘(Gebruikersnaam of wachtwoord kwijt? Informatienummer:0800/333 66 99’). De lijst is niet semantisch als een lijst opgemaakt. Het formulier is niettoegankelijk en daardoor niet goed bruikbaar voor mensen met een screenreader. Ook wordtgebruikt gemaakt van een optmaaktabel, een verouderde methode voor het positionerenvan elementen die niet is toegestaan in de richtlijnen vanwege duurzaamheid enherbruikbaarheid. Leverancier is DNC.

● rucphenafvalopafroep.nl Ook op dit onderdeel zijn diverse problemen met de bouwkwaliteit. Zoals het volgende: De pagina is gemarkeerd als Engelstalig en Nederlandstalig. Ook is een verouderde manier gebruikt om taal aan te geven; browsers kunnen hier inconsistent mee omgaan. Het formulier is niet toegankelijk opgemaakt: labels en invoervelden zijn niet met elkaar verbonden. De log-in knop is niet toegankelijk, waardoor de knop niet door iedereen te gebruiken is. Het contrast is niet overal afdoende. Opmaak en content zijn niet goed gescheiden: er wordt gebruik gemaakt van inline styles. Er wordt bovendien gebruik gemaakt van layouttabellen, een verouderde methode voor layout. Leverancier is DNC. http://rucphen.afvalopafroep.nl/index_ophaling.php

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

8

● cjgrucphen.nl Website waarvoor de gemeente verantwoordelijk is. Deze website heeft veel toegankelijkheidsproblemen. Zo is het contrast niet goed, zijn er afbeeldingen van tekst en is er ook geen tekstueel alternatief voor afbeeldingen Ook wordt tekst onderstreept die geen link is en op een manier die niet toegestaan is (afgekeurd element). De focus is niet zichtbaar bij tabben, waardoor je niet goed kan navigeren als je het toetsenbord gebruikt om te navigeren. Ook is een tabel gebruikt voor het menu. Dit is niet een goede manier om deze informatie te ordenen of te positioneren. Voor lay-out dienen style sheets gebruikt te worden. Het zoekformulier is niet toegankelijk en er zijn links bij zonder tekstuele inhoud (bevatten enkel een afbeelding zonder alternatieve tekst).

● rucphen.vbvv.nl Deze site gaat over vrijwilligerswerk. De kosten van deze site zijn voor de gemeente,leverancier is Servicesites. Diverse toegankelijkheidsproblemen, zoals: De taal van hetdocument is niet aangegeven. De koppenstructuur klopt niet, er is bijvoorbeeld een lege kop.Bij ‘Algemeen’ zijn koppen opgemaakt met ‘strong’ (dit toont vet). Hierdoor heeft de paginageen goede koppenstructuur.

● Inlog voor inzien WOZ-waardeDe pagina om in te loggen om de WOZ-waarde te kunnen zien, ophttps://rucphen.datab.nl/mc/secure/login/, voldoet op veel punten niet aan deWebrichtlijnen. Terwijl het een erg eenvoudige pagina is. Zo zijn er opmaaktabellen, wordt ergebruik gemaakt van afgekeurde elementen en attributen, heeft de afbeelding metinformatie om Acrobat Reader te downloaden geen tekstueel alternatief, is het formulier niettoegankelijk en is de taal van de pagina niet in de code aangegeven. Het proces om de WOZ-waarde in te zien is dus niet toegankelijk.

Overige diensten● Betalen

Betaling via Ogone is niet toegankelijk.● Inloggen via DigiD

DigiD werkt aan het voldoen aan de Webrichtlijnen. Dit voldoet of gaat op korte termijnvoldoen.

● Plannen via ruimtelijkeplannen.nlPlannen zouden aangeboden moeten worden als toegankelijk pdf. Hier heeft de gemeentezelf de taak pdf's toegankelijk aan te bieden.

● EnquetetoolEr is een enquete over wat je van de gemeente verwacht via http://www.rucphen.nl/?id=78364 De tool die hiervoor gebruikt wordt is een erg ontoegankelijke webpagina(contrast, formulier, taal etc). Hierdoor worden bijvoorbeeld een aantal mensen met eenfunctiebeperking uitgesloten van deelname: http://www.thesistools.com/web/?id=244658

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

9

Pdf'sOp de website van de gemeente Rucphen komen een groot aantal pdf's voor. Deze zijn nog niet toegankelijk en worden ook niet altijd in open standaard of open specificatie (ten behoeve van onder andere duurzaamheid en uitwisselbaarheid) aangeboden.

De bruikbaarheid van de site is afhankelijk van (ontoegankelijke) pdf’s zoals op• http://www.rucphen.nl/Docs/Formulieren/aanvraag%20gereserveerde

%20GPP.pdfnvragen.html?highlight=paspoort%2c%20aanvragen Wel een gecodeerde pdf,maar geen echt formulier. Je kan dit formulier alleen printen en dan invullen en opsturen.Niet bruikbaar voor bijvoorbeeld blinden, maar ook voor mensen die geen printer meerhebben. Het formulier is ook niet toegankelijk opgemaakt.

• Een pdf als 'Raadsbesluit fietspad Bernhardstraat 12-02-2014' (pdf, 2,8 Mb) ophttp://www.rucphen.nl/Def/omleiding/Besluitvorming.html. Een dergelijke pdf is nietgecodeerd (dat betekent dat er een laag is met koppen, tekstalternatieven voorafbeeldingen, structuur et cetera), heeft geen titel en heeft bijvoorbeeld geen opgegeventaal (Nederlandstalig).

In de internationale toegankelijkheidsrichtlijnen (WCAG 2.0) en de Webrichtlijnen worden dezelfde eisen gesteld aan bestanden die je online aanbiedt als aan gewone webpagina’s (pagina’s in HTML). Het is immers wel content die je aan iedereen aanbiedt. Het gaat om online documenten, zoals Word- en pdf-documenten.

Een document maak je niet toegankelijk door het op te slaan als een toegankelijke versie of met een knop in software. Een toegankelijk document is het resultaat van een proces waarin toegankelijkheid een grote rol speelt.

Een document waarvoor je een toegankelijk alternatief aanbiedt hoeft zelf niet toegankelijk te zijn. Je mag het document – onder bepaalde voorwaarden – ontoegankelijk aanbieden als je daarnaast een gelijkwaardig toegankelijk alternatief aanbiedt. De voorwaarden en mogelijkheden staan in het artikel: ‘Een ontoegankelijk document met een toegankelijk alternatief. Wat zijn de eisen?‘ (http://documenten-en-toegankelijkheid.nl/richtlijnen/eisen-ontoegankelijk-document-met-alternatief/).

De eerste vraag is welke informatie op de site moet staan en welk contenttype (zoals HTML of pdf) hiervoor het meest geschikt is. Het gaat dus om zowel toegankelijkheid als bruikbaarheid van content. De beste start is niet het toegankelijk maken van documenten die nu online staan, maar het uitvoeren van een audit. Op basis van deze audit ontstaat inzicht in de omvang en de kwaliteit van online documenten en kunnen regels opgesteld worden en documenten verwijderd.

Ik raad daarom aan deze online documenten in kaart te brengen en regels op te stellen en beslissingen te nemen over:

• Welke content is behulpzaam voor de bezoeker?• Welke content moet de gemeente publiceren (verplichtingen)?• Welk contenttype is wanneer geschikt om vragen van de bezoeker te beantwoorden?• Hoe lang blijven documenten online staan, of hoe lang moeten ze online staan?

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

10

3. BevindingenHet is duidelijk te zien dat met de bouw rekening is gehouden met toegankelijkheid en bouwkwaliteit conform webrichtlijnen. De website voldoet echter nog niet helemaal aan de eisen die gesteld worden in Webrichtlijnen versie 2.

In de bijlage zijn de aangetroffen verbeterpunten benoemd. In een korte en technische opsomming staan punten waar niet of niet helemaal voldaan wordt aan de succescriteria van de Webrichtlijnen.

De bevindingen worden met betrokkenen van leverancier Seneca en de gemeente besproken.

Samenvatting bevindingen

In deze paragraaf wordt enkel kort benoemd waar nog niet aan de richtlijnen voldaan wordt. Er is echter ook al een hoop werk verricht door betrokkenen om content toegankelijk aan te bieden. Voor een volledig overzicht van de aangetroffen verbeterpunten verwijs ik naar de bijlage. Sommige punten liggen bij de gemeente Rucphen, andere punten liggen bij de leverancier Seneca.

Principe Universeel

• Er wordt nog gebruik gemaakt van afgekeurde en afgeraden eigenschappen.

• De kopregelhiërarchie is nog niet overal kloppend.

• Het u-element is gebruikt voor opmaak.

• Er is nog JavaScript vermengd met de code.

• Niet bij alle onderdelen krijgt de bezoeker een bruikbare 404-pagina.

• Er zijn relatief nog veel problemen met de optimale bruikbaarheid van formulieren.

• De karakterset is niet overal goed aangegeven.

• Informatie die in pdf aangeboden wordt, wordt niet altijd in open specificatie of openstandaard aangeboden. Pdf's voldoen daarnaast niet aan de Webrichtlijnen en detoegankelijkheidsrichtlijnen.

• URI's zijn niet overal duidelijk. Bijvoorbeeld die van documenten.

Principe Waarneembaar

• Er zijn relatief weinig afbeeldingen die informatie overbrengen. Met style sheets wordt welinformatie overgebracht die niet tekstueel aanwezig is.

• Nog niet alle content is goed gestructureerd. Dit betekent dat koppen, lijsten, formulieren entabellen nog niet overal goed zijn opgemaakt.

• Het contrast is nog niet overal afdoende.

• De banner 'Puur Rucphen' is een afbeelding van tekst. Deze zou met style sheets opgemaaktmoeten worden om bruikbaar te zijn voor en aanpasbaar te zijn door iedereen.

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

11

Principe Bedienbaar

• Een paar onderdelen zijn nog niet goed bruikbaar met het toetsenbord.

• De tijdslimiet bij het formulier is niet aan te passen , uit te zetten of te verlengen door debezoeker.

• De carrousel is niet te pauzeren door de bezoeker.

• De omzeilende links zijn niet zichtbaar bij focus. Er zijn meerdere verbeterpunten bij dezeomzeilende links benoemd.

• De focusvolgorde is nog niet overal goed.

• Links zijn in een klein aantal gevallen nog niet duidelijk.

• Een klein aantal labels en labels is nog niet goed beschrijvend.

• De focus is niet overal zichtbaar.

Principe Begrijpelijk

• De taal van pagina's is niet goed aangegeven.

• De afspraakmodule heeft geen submitknop.

• Fouten die de gebruiker in een formulier maakt worden niet duidelijk benoemd.

• Er is nog een aantal verbeterpunten bij het duidelijk aangeven van labels of instructies.

• Er zijn stukjes tekst in andere taal die beter in het Nederlands gezet kunnen worden,bijvoorbeeld 'previous' en 'next'. Anders dient aangegeven te worden in de code dat het hiereen andere taal betreft.

• Formulieren kunnen gebruiksvriendelijk gemaakt worden door de gebruiker te helpen foutente verbeteren.

Principe Robuust

• Er zijn nog 'parsefouten' waardoor er problemen kunnen zijn met een betrouwbareverwerking en weergave in verschillende browsers en hulpapparatuur.

• De uitklaponderdelen, zoals de sitemap, zijn nog niet optimaal toegankelijk.

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

12

4. Over Webrichtlijnen versie 2

Webrichtlijnen versie 2 bevat aanbevelingen om webcontent te maken die in verschillende situaties te gebruiken, uitwisselbaar en duurzaam is. Hierdoor wordt content bruikbaar en toegankelijker voor meer mensen. Ook voor gebruikers van uiteenlopende webapparaten, besturingssystemen, user agents en hulptechnologieën. Websites die voldoen aan Webrichtlijnen versie 2 zijn beter vindbaar en doorzoekbaar.

Webrichtlijnen versie 2 is een overheidsstandaard en een open standaard. In Webrichtlijnen versie 2 zijn de internationale toegankelijkheidsrichtlijnen van het W3C, WCAG 2.0, volledig opgenomen. De internationale toegankelijkheidsrichtlijnen bestaan uit vier principes met succescriteria en technieken: Waarneembaar, Bedienbaar, Begrijpelijk en Robuust. Webrichtlijnen versie 2 bevat naast deze principes een extra principe, het principe Universeel.

Webrichtlijnen versie 2 is verplicht voor (semi-)overheden en is opgenomen in de pas-toe-of-leguitlijst. Dit is een lijst met verplichte en aanbevolen standaarden voor de publieke sector. Voor hoger onderwijsinstellingen is digitale toegankelijkheid een eis die nu ook opgenomen is in het accreditatiestel.

Het misverstand over pas toe en leg uit is dat je mag afwijken als je maar uitlegt. Dat is niet het geval. Een (semi-)overheidsorganisatie mag afwijken bij zwaarwegende redenen.

In het Toepassingskader (Afwegingscriteria: Geldige en niet geldige redenen om de webrichtlijnen niet toe te passen) worden de volgende redenen als niet-zwaarwegend benoemd:

• Techniek. Bijvoorbeeld de software of het CMS zouden nog niet geschikt zijn.• Kennistekort bij de ontwikkelaar, developer of redacteur.• Organisatorische argumenten, zoals ‘onmogelijk binnen de organisatie’ of gebrek aan

draagvlak. In het toepassingskader staat dat een (semi-)overheidsorganisatie niet mag kiezenom niet te voldoen, maar dat ze moet voldoen. Omdat het simpelweg een verplichting is.Genoemde problemen moeten daarom opgelost worden en er moet wel voldaan worden.

• Afspraken en verplichtingen. Alleen van toepassing als de contracten zijn opgesteld voordatde Webrichtlijnen voor de betreffende overheidsorganisatie een verplichting waren.

• Kosten. Voldoen is een verplichting. In het toepassingskader staat dat er daarom budgetgereserveerd moeten worden. Voldoen kost in eerste instantie meer, maar is op langetermijn een kostenbesparing.

Als het om ‘zwaarwegende redenen’ niet (volledig) mogelijk is informatie toegankelijk aan te bieden, dan moet je hierover op transparante wijze verantwoording geven. De verantwoording staat bij voorkeur op de eigen website, bijvoorbeeld onder www.voorbeeld.nl/toegankelijkheid. Een template voor zo’n verklaring (bèta-versie) is beschikbaar op webrichtlijnen.nl/verantwoorden/verklaring.

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

13

5. Over Iacobien

Iacobien RiezeboschIacobien is zelfstandig adviseur, trainer en projectmanager. Ze is gespecialiseerd in de nieuwe richtlijnen voor toegankelijke webpagina’s (WCAG 2.0) en de kwaliteitsrichtlijnen voor websites Webrichtlijnen versie 2. Iacobien heeft jarenlange ervaring met trajecten op het gebied van digitale toegankelijkheid, Webrichtlijnen, zoekmachine-optimalisatie en usability.

Iacobien combineert haar uitgebreide praktijkkennis met theoretische kennis en onderzoek. Ze begeleidt organisaties bij het verbeteren van de bouwkwaliteit van hun websites. Dit doet ze door middel van onderzoek, advies en het verzorgen van trainingen.

Iacobien werkt voor verschillende organisaties aan het onderwerp 'Documenten en toegankelijkheid'. Ze voert Pdf Audits uit en begeleidt organisaties bij het verder oppakken van dit complexe vraagstuk. Ze is mede-initiatiefnemer en auteur van http://documenten-en-toegankelijkheid.nl.

Vanaf 2002 werkt Iacobien in verschillende functies op het gebied van digitale toegankelijkheid. Iacobien helpt overheden, hoger onderwijsinstellingen, stichtingen, banken en commerciële partijen de kwaliteit van hun digitale communicatie te verbeteren door middel van advies, onderzoek, training en begeleiding. Als webprofessional werkte ze als inspecteur van de richtlijnen, bouwer, onderzoeker, webredacteur, trainer, adviseur en projectmanager.

Meer informatie is te vinden op de website I acobien.nl .

Bram DuvigneauBram Duvigneau is een freelance software developer en accessibility consultant. Met een studie informatica als basis is hij zijn loopbaan begonnen als webontwikkelaar. Daarna ontwikkelde hij software specifiek voor blinden en slechtzienden. Nu combineert hij als freelancer webontwikkeling en toegankelijkheid.

Brams toegankelijkheidsadvies is gebaseerd op zowel WCAG en Webrichtlijnen als op zijn gebruikservaring als blinde eindgebruiker. Bram houdt zich bezig met backend webontwikkeling in onder andere Python, Ruby en PHP en digitale toegankelijkheid.

QuickScan Webrichtlijnen versie 2 website gemeente Rucphen Rapportage versie 1.1, november 2014

14

Bijlage: Kort onderzoek Webrichtlijnen versie 2

Onderzoeksdata: 13 augustus, 1 september, 12 september, 3 oktober 2014 Onderzoekers: Iacobien Riezebosch en Bram Duvigneau

Dit is een opsomming van punten waarbij gevonden is dat (nog) niet voldaan is aan de succescriteria van Webrichtlijnen versie 2. Bij een kort onderzoek en bij het werken met een steekproef is het natuurlijk mogelijk dat een klein aantal punten niet gevonden en benoemd is.

SteekproefIn het onderzoek is het volgende onderzocht:

● de beschikbare pagina's op www.Ruchphen.nl waaronder:○ homepage: http://www.rucphen.nl/○ contactpagina: http://www.rucphen.nl/Adres-en-openingstijden.html○ Pagina's met formulier (proces verhuizing doorgeven):

https://eloket.rucphen.nl/eFormulier.aspx○ 404-pagina: http://www.rucphen.nl/Zoeken--SCjkljkl○ Engelstalige pagina: nvt○ disclaimer / proclaimer: www.rucphen.nl/Proclaimer.html○ pagina met datatabel: http://www.rucphen.nl/Afval.htm○ pagina met sitemap: http://www.rucphen.nl/Def/%2858308%29-Sitemap.html○ zoekresultatenpagina: http://www.rucphen.nl/Zoeken?q=formulier (zoekterm formulier)○ pagina met links naar pdf-documenten: http://www.rucphen.nl/Kap.html○ pagina met scripts: http://www.rucphen.nl/Afval.html○ pagina met complexe afbeelding: niet aangetroffen○ pdf-pagina: http://www.rucphen.nl/ro/NL.IMRO.0840.2582M0001-

VO01/t_NL.IMRO.0840.2582M0001-VO01_index.pdf○ Willekeurige pagina: http://www.rucphen.nl/def/Sluiting-feestdagen-en-brugdagen○ Willekeurige pagina: http://www.rucphen.nl/Def/Modules/GPDC-Module-

30/Importcatalogus-SDU/Rijbewijs-aanvragen.html○ Willekeurige pagina: http://www.rucphen.nl/Def/Regelingenbank/Lokaal/Regeling-

beoordeling-kapaanvragen-Groene-Kaart.html?mode=full#80715○ Willekeurige pagina: http://www.rucphen.nl/Def/Wonen/Wonen-Groen-en-spelen-in-de-

Louwen/Verslag-Bewonersavond-Turfgreef-en-Kerkstraat.html○ pagina met lijst: http://www.rucphen.nl/Def/omleiding/Informatiebijeenkomsten-

ampamp-overleg/Presentatie-informatieavond-4-juni-2013.html○ pagina met tabbladen: http://www.rucphen.nl/Def/Modules/GPDC-Module-

30/Importcatalogus-SDU/Afvalstoffenheffing-betalen.html○ Willekeurige pagina:

http://rucphen.nl/Def/omleiding/Route-en-deeltracs.html○ Willekeurige pagina: http://www.rucphen.nl/Def/Regelingenbank/Lokaal/Regeling-

beoordeling-kapaanvragen-Groene-Kaart.html?mode=full#80715○ Willekeurige pagina: http://www.rucphen.nl/Wonen.html ○ Willekeurige pagina: http://www.rucphen.nl/Def/Modules/GPDC-Module-

30/Importcatalogus-SDU/Rijbewijs-aanvragen.html

I

Bevindingen en succescriteriaPer principe zijn de bevindingen genoemd. Een overzicht van de succescriteria is te vinden op: http://www.iacobien.nl/artikelen/schema-webrichtlijnen-2/

Het volledige normatieve gedeelte van Webrichtlijnen versie is te vinden op:http://iacobien.nl/richtlijnen/webrichtlijnen-versie-2/

Algemeen

Let op:

Het volgende valt niet onder de Webrichtlijnen, maar het is goed om hier aandacht aan te besteden:

• Er wordt gebruik gemaakt van termen die in webwinkels voorkomen, maar minder geschikt zijnvoor contact tussen burger en gemeente. Zo wordt een overlijdensverklaring een 'product'genoemd. En het 'winkelmandje is leeg' als je er nog geen 'producten' (zoals een verhuizing) inhebt gedaan. Ook deze melding, bij het doorgeven van een verhuizing, sluit niet goed aan bij debezoeker:

• Gebruikers moeten al hun 'doopnamen' doorgeven. Niet iedereen met meerdere voornamen heeftechter doopnamen. Gebruik termen die los staan van achtergrond of religie voor een goede toonnaar verschillende burgers.

• Als je een verhuizing wilt doorgeven krijg je 2 pagina's in de zoekresultaten in Google. Focus op 1pagina die de bezoeker hier helpt:https://www.google.nl/search?q=rucphen+verhuizing+doorgeven&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:nl:official&client=firefox-a&channel=sb&gfe_rd=cr&ei=S-oGVIK4HMjl-gbLlYDYCw

• Als je de afvalkalender wilt bekijken en je bent je wachtwoord kwijt, dan kun je dit alleen opvragendoor te bellen. Dit is niet goed toegankelijk voor mensen die doof zijn of spraakproblemen hebben:http://rucphen.mijncontainer.nl/

• Let op met jargon dat niet voor elke bezoeker duidelijk is, zoals 'diftar' op:http://www.rucphen.nl/Afval.html

• De term 'gefacetteerd zoeken' zal voor veel bezoekers niet duidelijk zijn:http://www.rucphen.nl/Zoeken--SC

• De tekst dat er nog geen bestand geselecteerd is wordt niet volledig weergegeven:

• In de bevestigingsmail staat een niet-werkend mailadres: 'Wanneer u het formulier heeft ingevuldna inloggen via DigiD, is het mogelijk uw aanvraag te volgen via Mijn Loket: http://localhost/ '

II

Wellicht doordat het formulier niet met DigiD is ingevuld, maar dan zou deze tekst beter niet getoond kunnen worden.

• Het is beter om in de bevestiging op de site de relatie te leggen met de bevestingingsmail en aan tegeven dat deze naar het opgegeven mailadres is verstuurd.

III

Principe Universeel

● U1.1. Semantisch correcte opmaak○ Geen bevindingen die specifiek voor dit succescriterium zijn, zoals blockquote of

opmaaktabellen. Er zijn hier geen verbeterpunten aangetroffen.● U.1.2 Geen afgekeurde en afgeraden eigenschappen

○ Er wordt gebruik gemaakt van het element ‘u’. Dit is een afgekeurd element in despecificatie. Het gaat om het onderstrepen van de link ‘navigatie’ onder aan de pagina’s,waaronder de homepage.

○ Er wordt gebruik gemaakt van <meta http-equiv="content-language" content="nl-NL"/>. Inde HTML5 specificatie is dit een achterhaalde eigenschap. Browsers gaan hier inconsistentmee om. Daarom wordt in elke HTML-versie het gebruik ervan afgeraden.

○ In de tabel wordt gebruikt gemaakt van het summary-attribuut. Dit is alleen bedoeld voorcomplexe tabellen – waar hier geen sprake van is- en als beschrijving van de opbouw vande tabel. Bij complexe tabellen zou een tabel echter aan iedereen uitgelegd moetenworden en wordt het summary-attribuut afgeraden.

● U.1.3 Kopregelhiërarchie○ De h1 is verborgen voor onder andere screenreaders met een display:none. Hierdoor is de

kop op dit niveau niet voor iedereen beschikbaar en wordt een niveau overgeslagen:http://www.rucphen.nl/Def/Modules/BM-Module-31/Wegcategoriseringsplan-2020.htmlZie ook het artikel op WebAim over hoe je wel of niet content op een toegankelijke manierverbergt: http://webaim.org/techniques/css/invisiblecontent/

○ Aanvullende advies: De subnavigatie op o.a. http://rucphen.nl/Afval.html zou beter eenbeschrijvende kop kunnen hebben. Het gaat om de lijst ‘Grofvuil en snoeihout ophalen,afvalpas, afvalkalender etc. Dit valt niet onder dit succescriterium of onder niveau AA, maarhiermee biedt de koppenstructuur een betere inzicht van de inhoud van de pagina. Uitinternationaal onderzoek blijkt dat bijna ⅔ van de screenreadergebruikers informatie zoektdoor het gebruik van koppen (Bron:http://webaim.org/projects/screenreadersurvey5/#finding). Een verbetering helpt dus eengrote groep gebruikers.

● U.2.1 Scheiding van content en presentatie○ In het onderzoek zijn geen voorbeelden aangetroffen waarbij inline styles of HTML-

elementen of-attributen voor opmaak worden gebruikt, behalve het u-element dat albenoemd is bij Succescriterium U.1.2. Dat betekent dat er verder geen problemen zijnaangetroffen.

● U.2.2 Scheiding van content en gedrag○ JavaScript is niet altijd gescheiden van de content, maar vermengd met de code.

Bijvoorbeeld op: http://www.rucphen.nl/Afval.html : <p><a lang="nl" onclick="_gaq.push(['_trackEvent', 'Uitgaandelinks', 'afvalkalender']);"href="/Def/Afval/Afvalkalender.html"><span>inloggen afvalkalender></span></a></p>

Juiste toepassing van dit succescriterium leidt tot een optimale bruikbaarheid inuiteenlopende gebruikssituaties, efficiëntie in bouw en onderhoud (en daarmeemogelijkheden voor kostenbesparing) en een betere toegankelijkheid.

IV

● U.3.1 Gelaagd bouwen○ Geen problemen aangetroffen.

● U.4.1 Aangepaste foutmeldingen○ Bij het eloket is geen behulpzame 404-pagina die aan de eisen voldoet:

https://eloket.rucphen.nl/eFkjkljlkormulier.aspx● U.5.1 Ondersteuning bij formulieren

De volgende punten zijn aangetroffen bij het formulier om een verhuizing door te geven. Dezeproblemen komen waarschijnlijk ook bij andere formulieren voor:

○ Er is voorafgaand aan het formulier geen tekstuele instructie welke velden verplicht zijn.○ Er wordt niet van te voren aangegeven hoe persoonsgegevens verwerkt worden. Bij een

formulier dat bedoeld is om persoonsgegevens aan te leveren, moet vóór het indienen vanhet formulier aan de gebruiker verteld worden hoe deze gegevens verwerkt worden.

○ Bij het formulier wordt niet aangegeven dat de invoer van de postcode, een postcodebinnen Rucphen moet zijn. De helptekst geeft als voorbeeld overigens ‘Delft’, een niettoegestane waarde en het veld is niet aanpasbaar (alleen lezen).

○ Er wordt niet aangegeven wat het verplichte format voor de postcode is, terwijl een spatiefout blijkt te zijn (verhuisformulier). Geef het format aan of zorg dat invoer met en zonderspatie geaccepteerd wordt.

○ (Bij het e-mailadres zijn overigens niet alle mogelijke mailadressen toegestaan, zoals eenmailadres met een plusteken erin).

○ In de bevestigingsmail staat een niet-werkende url: Wanneer u het formulier heeft ingevuldna inloggen via DigiD, is het mogelijk uw aanvraag te volgen via Mijn Loket:http://localhost/ . Wellicht doordat het formulier niet met DigiD is ingevuld, maar dan zoudeze tekst beter niet getoond kunnen worden.

V

○ De gebruiker krijgt een bevestiging van het doorgeven van de verhuizing. Deze voldoetechter niet aan de eisen. De gebruiker moet namelijk de verstuurde gegevens kunnenopslaan of een kopie in de mail ontvangen. Ik krijg nu echter alleen een bevestiging dat ikeen aanvraag heb gedaan:

Dit voldoet niet aan het succescriterium.○ In het onderzochte formulier (verhuizing doorgeven) waren geen extra benodigdheden

nodig tijdens het invullen van het formulier. Mochten bij een ander formulier informatie ofbenodigdheden nodig zijn die de gebruiker wellicht moet opzoeken, zoals een BSN-nummer, dan moet dat voorafgaand aan het formulier aangegeven worden. De gebruikerkan dan met alles bij de hand het formulier gaan invullen.

○ Als je een screenreader gebruikt (verhuisformulier) dan zijn de helpteksten nietbeschikbaar. In die helpteksten staat wat het format is van velden als de geboortedatum ende postcode. Er is een specifieke invoer vereist, maar er worden dan dus geen instructiesgeboden. Dit voldoet niet aan de eisen.

● U.6.1 Taalkeuze○ Er zijn geen anderstalige pagina's of links naar anderstalige pagina's aangetroffen. Dit

succescriterium is daarmee niet van toepassing.● U.7.1 Alternatief voor geneste weergavekaders

○ Er zijn geen iframes aangetroffen in het onderzoek. Niet van toepassing.● U. 8.1 Specificeer UTF-8

Er zijn verschillende problemen met het aangeven van utf-8, bijvoorbeeld:○ Op de mobiele versie van de afspraakmodule maken het meta element om de

karaktercodering aan te geven niet zo hoog mogelijk in de head sectie geplaatst. Dit moetzo hoog mogelijk in de head geplaatst worden. In html5 is het fout als dit niet binnen deeerste 1024 bytes staat en kan het ook niet goed verwerkt worden.

○ Op rucphen.nl staat 2 keer aangegeven wat de karakterset is. Dit zou maar 1 keer moetenvoorkomen:<meta http-equiv="content-type" content="text/html;charset=utf-8" /> en <meta http-equiv="content-type" content="text/html;charset=utf-8" />Aanbeveling: verwijder het 2de meta-element op regel 17.

VI

● U.9.1 Gebruik ten minste open specificaties○ De informatie in pdf wordt niet altijd in open specificatie of open standaard aangeboden.

Zoals bijvoorbeeld het volgende document, waarbij versie 1.6, geen open specificatie ofopen standaard is gebruikt: http://www.rucphen.nl/ro/NL.IMRO.0840.2582M0001-VO01/t_NL.IMRO.0840.2582M0001-VO01_index.pdf. Hiermee wordt niet aan ditsuccescriterium voldaan. Het doel van dit succescriterium is onbelemmerde creatie,publicatie en uitwisseling van content.

● U.10.1 Duidelijke URI's○ Bij het verfijnen van het zoekformulier verandert het filter niet mee. De content op de

pagina is wel anders: http://www.rucphen.nl/Zoeken?q=formulier○ De url https://eloket.rucphen.nl/eFormulier.aspx is niet uniek voor dit formulier en

daardoor niet beschrijvend voor dit specifieke formulier.○ De map ‘def’ in de urls’ is niet beschrijvend en helpt de bezoeker niet makkelijk een adres

te onthouden of te reproduceren.○ Bij Kies een Levensgebeurtenis kun je een Levensgebeurtenis kiezen. De content van de

pagina verandert dan, maar de url verandert niet. De meest gebruikte knop in een browseris een backknop. Gebruikers kunnen nu ook niet navigeren met behulp van de backknop.De url biedt ook geen informatie over waar deze informatie op de site staat. Advies is omper levensgebeurtenis een aparte pagina aan te bieden met een eigen url. Mensen kunnendan de backknop gebruiken, maar ook deze pagina opslaan, delen of via de URLterugkomen bij specifieke content.

○ Het formulier om een verhuizing door te geven heeft geen duurzame url. Je komt er welweer via https://eloket.rucphen.nl/Verhuizing-doorgeven. Dit is geen punt dat binnen hetverplichte niveau voor overheden valt, maar wel een belangrijk verbeterpunt op niveauAAA dat ik aanraad op te volgen.

○ De URL van pdf's zijn niet duidelijk. Zoalshttp://www.rucphen.nl/ro/NL.IMRO.0840.2582M0001-VO01/t_NL.IMRO.0840.2582M0001-VO01_index.pdf

VII

Principe Waarneembaar

● 1.1.1 Niet-tekstuele contentEr zijn relatief weinig afbeeldingen die informatie overbrengen. Er zijn dan ook weinig problemenbij dit succescriterium aangetroffen. De volgende problemen zijn aangetroffen:

○ Er wordt met blokjes aangegeven hoe relevant het resultaat is voor deze zoekterm. Hoemeer blokjes, hoe relevanter. Deze informatie over relevantie wordt alleen met style sheetsaangegeven en is alleen visueel beschikbaar:

http://www.rucphen.nl/Zoeken?q=formulier

VIII

○ Het verplichte veld is alleen aangegeven met kleur via style sheets. Hier is geen tekstueelalternatief voor:

Het gaat ten koste van gebruiksvriendelijkheid om zonder goede reden (voordeel voor de gebruiker) van conventies af te wijken. Gebruiker liever een asterisk met een tekstuele toelichting of enkel een tekstuele toelichting. https://eloket.rucphen.nl/eFormulier.aspx

● 1.2.1 Louter geluid en louter video-beeld○ Niet aangetroffen

● 1.2.2 en 1.2.4 Ondertiteling voor doven en slechthorenden (vooraf opgenomen en live)○ Niet aangetroffen

● 1.2.3 Audiodescriptie of media-alternatief (vooraf opgenomen) en 1.2.5 Audiodescriptie (voorafopgenomen)

○ geen video aangetroffen● 1.3.1 Info en relaties

○ Gebruik een lijst voor een groep links. De omzeilende links staan niet in een lijst. Dat zouhet makkelijker maken voor gebruikers van screenreaders en brailleleesregels om in teschatten hoe groot een lijst is en om deze over te slaan:<p>

Ga direct naar: <a title="Spring naar het zoekveld" href="#search">Zoeken</a> | <a title="Spring naar de hoofd-navigatie"href="#menu">Hoofdmenu</a> | <a title="Spring naar de site-navigatie"href="#headerlinks">Snelkoppelingen</a>

</p>

Dit voorbeeld staat op de homepage. Ook de links om iets te delen op twitter of facebookstaan niet in een lijst.

○ De h1 en de h2 zijn veelal hetzelfde. De h1 is niet zichtbaar. Het is geen logischekoppenstructuur, omdat nu de h1 en h2 hetzelfde zijn: http://www.rucphen.nl/Afval.html

○ Opsommingen (a, b, c) zijn niet goed opgemaakt:http://www.rucphen.nl/Def/Regelingenbank/Lokaal/Regeling-beoordeling-kapaanvragen-Groene-Kaart.html?mode=full#80715

○ Geneste lijsten zijn nog niet goed opgemaakt. Voor de sublijsten zijn mintekens gebruikt inplaats van lijstopmaak: http://www.rucphen.nl/Def/Wonen/Wonen-Groen-en-spelen-in-de-Louwen/Verslag-Bewonersavond-Turfgreef-en-Kerkstraat.html

IX

○ Het hoofdmenu is opgemaakt als een geordende lijst, waarbij met css de nummers zijnweggehaald. Dit is echter een ongeordende lijst.

○ De geordende lijst is opgemaakt als een ongeordende lijst met ingetypte nummers. Hierzou een geordende lijst gebruikt moeten worden:http://rucphen.nl/Def/omleiding/Route-en-deeltracs.html

○ Heading 2 in de navigatie (onder andere 'hoofdmenu') is met style sheets gemarkeerd als'display: none'. Hierdoor is deze kop niet zichtbaar is voor screenreaders en anderehulptechonologie. Deze info zou natuurlijk wel beschikbaar moeten zijn.

○ Bij het kruimelpad (onder andere op http://www.rucphen.nl/def/Adres-en-openingstijden.html#nav) is de tekst 'U bent hier' opgemaakt met 'display:none', waardoordeze niet zichtbaar is voor screenreaders en andere hulptechnologie. Deze tekst zounatuurlijk wel beschikbaar moeten zijn.

○ Lijsten zijn opgemaakt met streepjes:http://www.rucphen.nl/Def/omleiding/Informatiebijeenkomsten-ampamp-overleg/Presentatie-informatieavond-4-juni-2013.html. Hier zou html-code vooropsommingen gebruikt moeten worden.

○ Bij publicaties worden 2 tabellen gebruikt om informatie in 2 kolommen te presenteren.Semantisch lijkt er geen reden te zijn om deze informatie in twee delen te knippen, maarlijkt het alleen bedoeld voor opmaak. Vraag is ook of deze informatie het bestgepresenteerd wordt in een tabel of in een description list:http://www.rucphen.nl/Def/Modules/BM-Module-31/Tegenover-de-uitrit-van-Noorderweide-2,-Sprundel.html en http://www.rucphen.nl/Def/Modules/BM-Module-31/Wegcategoriseringsplan-2020.html

○ Bij ‘Kies een levensgebeurtenis’ staat een aantal levensgebeurtenissen met daarbij eenaantal. Visueel staat dat erachter, in de leesvolgorde voor bijvoorbeeld een screenreaderstaat dit getal ervoor. Er wordt echter niet duidelijk gemaakt wat dit getal betekent.

○ Het attribuut ‘summary’ wordt gebruikt bij de tabel. Het is echter verkeerd gebruikt. Integenstelling tot wat je wellicht zou verwachten is een summary geen samenvatting van detabel maar een uitleg van hoe de tabel is opgebouwd. In HTML5 wordt het gebruik ervanüberhaupt ontraden. Er wordt aanbevolen om complexe tabellen tekstueel aan iedereenuit te leggen op een altijd zichtbare wijze. Hier is echter geen sprake van een complexetabel.

X

○ In HTML en XHTML staat het element ‘em’ voor nadruk van tekstfragmenten. Hier is echtereen hele quote gemarkeerd. Waarschijnlijk is hier slecht een opmaakeffect bedoeld.Cursieve tekst is echter ook minder goed leesbaar:

http://www.rucphen.nl/Def/Modules/GPDC-Module-30/Importcatalogus-SDU/Verhuizing-of-adreswijziging-doorgeven.html

○ Bij de overzichtspagina van het verhuisformulier, het overzicht wat je allemaal hebtingevuld, staan knoppen voor het wijzigen van onderdelen. Deze links ‘wijzigingen’ staanechter voor het onderdeel dat je gaat wijzigen. Er is enkel visueel een relatie tussen de link'wijzigen' en de content, maar geen semantische relatie.Als je overigens een onderdeel gaat wijzigingen, bijvoorbeeld het eerste deel, ga je weerhelemaal terug naar het begin van het formulier. Dis is niet voorspelbaar ofgebruiksvriendelijk.

○ Er zijn 2 types bekendmakingen op de pagina Wonen. Dit zijn 2 aparte lijsten, terwijl heteigenlijk 1 lijst is met 2 types bekendmakingen:http://www.rucphen.nl/Wonen.html

○ Op het moment dat je de lijst open klikt met de bekendmakingstypes ‘bouw’ en‘omgevingsvergunningen’, dan is deze informatie (de bekendmakingstypes) niet meerbeschikbaar:

http://www.rucphen.nl/Wonen.html○ De website bevat een fieldset voor het zoekformulier om velden te ordenen. Er is echter

geen legend om te labelen wat dit blok velden is. Voor slechts een zoekformulier, een veld,is een fieldset-element (om velden te groeperen) niet perse nodig.

XI

○ De zoekresultatenpagina begint met ‘Waarmee kunnen we u van dienst zijn? als h2. Dezekop lijkt geen verband te hebben met de inhoud van de pagina, namelijk zoekresultaten:

Dit is dan ook geen beschrijvende kop bij deze content. http://www.rucphen.nl/Zoeken?q=formulier

● 1.3.2 Betekenisvolle volgorde○ Geen bijzonderheden aangetroffen.

● 1.3.3 Zintuigelijke eigenschappen○ Geen bijzonderheden aangetroffen.

● 1.4.1 Gebruik van kleur○ Geen bevindingen in dit onderzoek. Bij pdf met kaartmateriaal komt uit onderzoek echter

wel vaak naar voren dat in kaarten alleen met kleur een betekenis aangegeven wordt.● 1.4.2 Geluidsbediening

○ Geen bijzonderheden aangetroffen.

XII

● 1.4.3 Contrast (minimum)Er zijn een aantal problemen met contrast aangetroffen:

○ Het contrast van het kruimelpad (#999999 op wit) is te laag○ Het contrast bij het formulier is bij focus te laag:

Dit geldt ook voor het zoekformulier bovenaan de pagina.○ Het contrast van de links bij de zoekresultaten is te laag: (2,2:1):

http://www.rucphen.nl/Zoeken?q=formulier○ Het contrast bij de foutmeldingen is onvoldoende:

○ Het contrast van ‘Selecteer afspraaktijd’ in de mobiele versie is te laag:

https://afspraak.rucphen.nl/mobiel○ Het contrast van de foutmelding is te laag:

○ Ook het contrast van de aanduiding van de verplichte velden is te laag:

Net als de instructies:

Dit komt voor op het formulier om de verhuizing door te geven.● 1.4.4 Herschalen van tekst

○ Geen bijzonderheden aangetroffen.

XIII

● 1.4.5 Afbeeldingen van tekst○ Op de homepage bijvoorbeeld staat een banner met ‘Afspreken wanneer het u uitkomt,

dat is Puur Rucphen’. Doordat deze opmaak in een afbeelding zit kan de gebruiker de tekstniet goed aanpassen om voor hem of haar optimaal leesbaar te maken. Zo kan het contrastniet vergroot worden door de gebruiker of de kleuren veranderd. Daarom is het in derichtlijnen niet toegestaan om voor zulke teksten afbeeldingen van tekst te gebruiken. Zo’ntekst zou opgemaakt moeten worden met behulp van stylesheets.

XIV

Principe Bedienbaar

● 2.1.1 Toetsenbord○ Het kruisje bij een geselecteerd product werkt niet met het toetsenbord:

https://afspraak.rucphen.nl/afspraak-maken/product/300000/locatie/20000/○ De toelichting bij het formulier verschijnt wel als je met het toetsenbord door het formulier

tabt. De vraagtekens echter werken alleen met mouseover. De toelichting is niettoegankelijk, deze is niet beschikbaar voor screenreaders: Als je met een screenreader doorhet formulier gaat zijn de helpteksten niet beschikbaar. Er is een link naar uitleg, maar dezewerkt dan niet met het toetsenbord. Dit probleem doet zich onder andere voor bij hetformulier om een verhuizing door te geven.

● 2.2.1 Geen toetsenbordval○ Geen toetsenbordval, en daarmee geen problemen, aangetroffen.

● 2.2.1 Timing aanpasbaar○ Bij het formulier om een verhuizing door te geven, gekozen voor de optie zonder inlog, zit

een sessietijd. De gebruiker krijgt geen gelegenheid om de tijdslimiet uit te zetten, aan tepassen of te verlengen. Na insturen volgt enkel de melding dat de sessietijd verlopen is:

Wanneer je de link volgt, kom je op aan andere pagina, de pagina om in te loggen met DigiD. De reeds ingevulde gegevens of de pagina waar je mee bezig bent zijn dan niet beschikbaar. De gebruiker moet een tijdslimiet (onder de 20 uur) bij zo’n formulier kunnen uitzetten, aanpassen of verlengen. Hier wordt niet voldaan aan de eisen.

● 2.2.2 Pauzeren, stoppen, verbergen○ De beweging op de homepage (carrousel) is niet te stoppen of te pauzeren. Het gaat om

decoratieve carrousel zonder aanklikbare onderdelen. Voor bijvoorbeeld mensen metconcentratieproblemen kan het lastig zijn zich op andere content te concentreren.

● 2.3.1 Drie flitsen of beneden waarde○ Geen problemen aangetroffen.

● 2.4.1 Blokken omzeilen○ Er zijn wel omzeilende links waarmee de gebruiker makkelijk naar secties op de pagina kan

gaan. Deze worden echter niet zichtbaar bij focus. Daarnaast is het title-attribuut gebruiktom duidelijk te maken waar de link 'Snelkoppelingen’ naar toe gaat (‘Spring naar de site-navigatie’). Het title-attribuut wordt slecht ondersteund, ook voor toetsenbordgebruikerszonder muis en diverse gebruikers van brailleleesregels en screenreaders.

○ Bij het maken van een afspraak moet je eerst door alle afspraakmogelijkheden. In dit gevalzijn dat er 270. Je moet nu door 270 mogelijkheden tabben. Hier zou je liever een blokomzeilen of op een andere manier makkelijker een datum selecteren:https://afspraak.rucphen.nl/afspraak-maken/product/300000/locatie/20000/

○ Op de afspraakmodule zijn omzeilende links aanwezig. De eerste link naar hoofdnavigatiewerkt niet, omdat er geen hoofdnavigatie en omdat er geen anchor is met zo’n id. Er wordtdus naar een plek verwezen die niet bestaat.

XV

● 2.4.2 Paginatitel○ Alle pagina’s hebben een titel. De naam van de gemeente is hier niet in opgenomen. Het is

beter om ook de gemeentenaam toe te voegen.○ De term 'Timeblockr' in de pagina is niet behulpzaam voor de gebruiker:

https://afspraak.rucphen.nl/afspraak-maken● 2.4.3 Focus volgorde

○ De uitleg geeft aan dat links een keuze kan maken voor een ‘product’. De tabvolgorde isechter zo dat ik eerst alle afspraakmogelijkheden moet doortabben voor ik een ‘product’zoals een overlijdensaangifte kan selecteren:

https://afspraak.rucphen.nl/afspraak-maken/product/300004/locatie/20000/○ Na het opgeven van het emailadres in het verhuisformulier (het laatste veld dat ingevuld

moet worden bij het formulier) gaat de focus eerst naar het logo van de gemeente, dannaar de links voor de tekstgrootte en vervolgens pas naar de knop om naar de volgendepagina (de 2de stap in het formulier) te gaan. Dit is niet een goede tabvolgorde.

● 2.4.4 Linkdoel (in context)○ Op de homepage is een afbeelding met een leeg alt-attribuut de enige inhoud van een link.

Hiermee is er geen duidelijke linktekst. (Link Fiets4daagse)○ De volgende linktekst op de pagina met de proclaimer begint met vishaken. De vishaken

zijn opmaak en geen onderdeel van een beschrijvende linktekst. Dit punt zou ook benoemdkunnen worden onder 'scheiding van content en opmaak'.>> Servicenormen Gemeente Rucphen

In bovenstaande afbeelding staat een screenshot van een linklijst zoals door gebruikers van screenreaders en brailleleesregels gebruikt wordt.

XVI

Ook de link 'Snelkoppelingen' is hier niet beschrijvend. Uit de broncode blijkt dit een link te zijn naar de servicelinks bovenaan de pagina.

○ Er is een link ‘X’ om het huidige filter te wissen. Dit wordt niet tekstueel toegelicht en zaldaardoor niet voor iedereen bruikbaar zijn: http://www.rucphen.nl/Zoeken?q=formulier

○ Op de pagina ‘Wonen’ staat een kopje ‘Actuele bekendmakingen’. Hier kun je op ‘bouw’ enop ‘omgevingsvergunning’ klikken. Deze blokjes klappen dan uit. Als ze open staan, zijn delinks om ze dicht te klappen ‘Terug naar de bekendmakingstypen’. Dit zijn geen duidelijkelinks die omschrijven wat er gaat gebeuren (blok sluiten).http://www.rucphen.nl/Wonen.html

○ De plusjes in de sitemap zijn links zonder inhoud, het is daarom niet duidelijk voorscreenreadergebruikers waarvoor deze links zijn:

In bovenstaand screenshot is een linklijst te zien. De links met de nummers zijn de 'plusjes' op de pagina. Te zien is dat er geen beschrijvende linktekst is. Zorg ervoor dat de link inhoud heeft, en niet zoals nu leeg is:<a href="#" class="openchild"></a>

○ Linkteksten zijn niet altijd duidelijk. Bijvoorbeeld de link 'aanvullende regels uit hetbestemmingsplan' voorspellen niet goed het linkdoel (hier een kaart opruimtelijkeplannen.nl):http://www.rucphen.nl/Kap.html

● 2.4.5 Meerdere manieren○ Er is een sitemap en een zoekfunctie. Alle pagina's, inclusief documenten, moeten op

meerdere manieren bereikbaar zijn. Het is moeilijk te testen of dit daadwerkelijk het geval is.

XVII

● 2.4.6 Koppen en labels○ Het kruisje geeft geen duidelijkheid over de functie (wissen):

http://www.rucphen.nl/Zoeken?q=formulier○ Bij het verhuisformulier moet je je gegevens invullen, waaronder het adres. Het wordt uit

de koppen of labels niet duidelijk of het hier gaat om het oude of het nieuwe adres.○ Het servicemenu heeft een kop 'Snelkoppelingen'. Het is te bediscussiëren of dit een

beschrijvende kop is voor deze sectie. Wellicht is er eerder een associatie met omzeilendelinks, daar deze ook wel QuickLinks genoemd werden.

● 2.4.7 Focus zichtbaar○ Als je met de tabtoets door de pagina gaat is de focus niet overal zichtbaar.

Bijvoorbeeld bij ‘Kies een thema’ en ‘Kies een levensgebeurtenis’.○ Focus is niet zichtbaar bij het servicemenu ‘Home | Sitemap | Toegankelijkheid | Cookies |

Proclaimer’.○ De focus is niet zichtbaar bij het hoofdmenu.○ De focus is niet zichtbaar bij het kiezen van een levensgebeurtenis

http://www.rucphen.nl/Kies-een-Levensgebeurtenis○ De focus bij tabbladen is niet goed zichtbaar. Er is alleen een heel subtiel verschil in

letterkleur: http://www.rucphen.nl/Def/Modules/GPDC-Module-30/Importcatalogus-SDU/Afvalstoffenheffing-betalen.html

○ Bij de subnavigatie is de focus onvoldoende zichtbaar:http://www.rucphen.nl/Afval.html

○ De focus is niet zichtbaar bij het formulier om een verhuizing door te geven.

XVIII

○ Bij de sitemap is niet zichtbaar wanneer het plusje om de 'boom' uit te klappen focus heeft.Dit is daardoor niet goed bruikbaar. De link met tekst erachter gaat gelijk naar debetreffende hoofdpagina:

XIX

Principe Begrijpelijk

● 3.1.2 Taal van de pagina○ Er zijn verschillende problemen met het aangeven van de taal van pagina’s, zoals: De taal

van de basiswebsite is niet goed aangegeven: xml:lang=”en” en lang=”nl” Met het enestukje code wordt dus aangegeven dat de pagina in het Engels is, met het andere stukje datde code in het Nederlands is.

○ Bij de mobiele versie van de afspraakmodule is de taal alleen aangegeven met xml:lang. Ditis niet goed in HTML5.Op de standaardweergave van de afspraakmodule wordt de taal niet goed aangegevenomdat de XHTML wordt gepresenteerd als text/html. Er is dan niet alleen een xml:langattribuut nodig om de taal aan te geven maar ook een gewoon lang attribuut. Zie ooktechniek H57: http://www.w3.org/TR/WCAG20-TECHS/H57.html

● 3.2.1 Bij focusGeen bijzonderheden aangetroffen.

● 3.1.2 Bij inputIn de afspraakmodule zorgt het kiezen van een ander product, een ander aantal personen of eenandere week voor het verzenden van het formulier en herladen van de pagina. Hier dient eensubmit knop gebruikt te worden (zie ook techniek H84 http://www.w3.org/TR/2013/NOTE-WCAG20-TECHS-20130905/H84 ) https://afspraak.rucphen.nl/afspraak-maken

● 3.3.1 Fout identificatie○ Bij een fout wordt de melding gegeven ‘Dit veld is verplicht’, maar niet wat er fout is:

https://afspraak.rucphen.nl/afspraak-maken/product/300004/locatie/20000/

XX

○ Als je een ongeldige postcode invoert (het moet een postcode binnen Rucphen zijn), dankrijg je een melding ‘ongeldige invoer’ en dat je de nieuwe straatnaam moet invoeren:

Dit is echter een onbewerkbaar veld. De gebruiker zou hier een andere postcode moeten invoeren. Daarnaast wordt de fout niet duidelijk geïdentificeerd, noch wordt een goede instructie gegeven.

○ Als je de geboortedatum verkeerd invult, bijvoorbeeld met slashes, dan krijg je de melding‘Het veld geboortedatum is verplicht’. Dit is geen beschrijving van welke fout gemaakt is(formulier verhuizing doorgeven).

● 3.3.2 Labels of instructies○ Bij het tabblad ‘Toelichting’ wordt een het element voor een 'definition list' gebruikt met

daarin een dd-element voor ‘defintion data’, maar er is geen dt-element voor de ‘defintionterm’. Dit klopt semantisch niet. Deze content had bovendien gewoon in een paragraafkunnen zijn.

○ In het verhuisformulier (stap 2) worden koppen gebruikt om velden te groeperen. Hiervoorzijn voor formulieren de elementen ‘legend’ en ‘fieldset’ gemaakt. Als je met eenscreenreader door de velden tabt, krijg je de kopinformatie die nu gebruikt is niet te zien.Als 'legends' gebruikt waren, werd de koppen voor groepen velden wel vermeld. Het is dusbeter om de velden te groeperen met 'legends' en 'fieldsets'. Een legend is een kop vooreen groep velden die in een fieldset staat.

○ Bij het verhuisformulier, op de 2de pagina, zijn de labels bij de nieuwe woonsituatie nietgoed gekoppeld aan de radiobuttons.

● 3.1.2 Taal van onderdelen○ Bij de lijst met zoekresultaten zijn er verschillende pagina’s. Je kunt door naar vorige of

volgende pagina’s. Dit is aangegeven met ‘previous’ en ‘next’. Dit zou natuurlijk beter in hetNederlands worden aangegeven. Het volgende probleem vervalt dan ook: er is geentaalwisseling aangegeven voor deze onderdelen: Er wordt met blokjes aangegeven hoerelevant het resultaat is voor deze zoekterm. Deze informatie wordt alleen met style sheetsaangetoond en is alleen visueel beschikbaar: http://www.rucphen.nl/Zoeken?q=formulier

○ Bij de twitterfeed wordt Engels gebruikt, bijvoorbeeld '3 days ago'. Gebruik hier lieverNederlands en gebruik anders de juiste code om aan te geven dat deze fragmenten in hetEngels zijn: http://www.rucphen.nl/def/Sluiting-feestdagen-en-brugdagen

● 3.2.3 Consistente navigatieGeen bijzonderheden aangetroffen.

● 3.2.4 Consistente identificatieGeen bijzonderheden aangetroffen.

XXI

● 3.3.3 Foutsuggestie○ De gebruiker wordt niet gehopen met een suggestie om de fout te verbeteren.

Bijvoorbeeld bij het e-mailadres op:

https://eloket.rucphen.nl/eFormulier.aspx

Dit nummer is uit opgeslagen informatie gehaald, waar het al fout werd ingevuld (Aanvullende informatie op https://eloket.rucphen.nl/) en er geen melding kwam:

● 3.3.4 Foutpreventie○ Bij het verhuisformulier kun je de gegevens controleren voor insturen. Dat is goed.

Het gaat verder dan de richtlijnen, maar het is nog niet gebruiksvriendelijk dat je bijwijzigen dan opeens weer in stap 2 bent van het formulier en weer helemaal door moetnaar stap 9, als je alleen bij onderdeel 2 een fout ziet.

XXII

Principe Robuust

● 4.1.1 Parsen○ Een aantal pagina’s bevatten parsefouten, zoals:

http://www.rucphen.nl/Def/Modules/GPDC-Module-30/Importcatalogus-SDU/Rijbewijs-aanvragen.html. Dit betekent dat er problemen kunnen zijn met een betrouwbare verwerking en weergave van de code in verschillende browsers en hulpapparatuur en combinaties daarvan.

● 4.1.2 Naam, rol, waarde○ Bij Wonen zou boven het verschijnen van de lijst met bekendmakingen het onderwerp

moeten blijven staan. Of iets in- of uitgeklapt is, moet dan ook aan screenreaders kenbaar gemaakt worden: www.rucphen.nl/Wonen.html

○ Aan screenreaders wordt niet aangegeven of de onderdelen van de boom van de sitemap open of dichtgeklapt zijn.

XXIII