Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor...

19
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang leren en werk Analyses op de SONAR databank Studiedag: 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?' Heidi Knipprath, HIVA - KU Leuven, 23 mei 2012

Transcript of Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor...

Page 1: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Sociaal kapitaal, levenslang leren en werkAnalyses op de SONAR databank

Studiedag: 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?' Heidi Knipprath, HIVA - KU Leuven, 23 mei 2012

Page 2: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Context

“Het menselijk kapitaal is Europa's grootste troef … en levenslang leren is als beleidsdoelstelling van essentieel belang voor de ontwikkeling van burgerschap, sociale cohesie en werkgelegenheid.”

Commissie van de Europese Gemeenschappen. (2000). Een memorandum over levenslang leren.

“Social capital makes us smarter, healthier, safer, richer and better able to govern a just and stable democracy.”

Putnam, R. D. (2000). Bowling alone. New York: Simon & Schuster Paperbacks

‘It’s not what you know, but who you know’

Page 3: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Levenslang leren

Wat?• Alle

leeractiviteiten van wieg tot graf vanuit

• persoonlijk• burgerlijk• sociaal en• werkgelegenheids

perspectief

Determinanten / Types• Opleiding, leeftijd

en werksituatie

• Dispositionele, institutionele en situationele barrières

• Formeel, non-formeel, informeel

Effecten• Inkomen• Tewerkstellings-

kansen• Welzijn

• Risico op selectie-vertekening

Page 4: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Sociaal kapitaal

Wat?• Netwerken• Hulpbronnen• Normen en

waarden • Maatschappelijke

betrokkenheid• Vertrouwen en

wederkerigheid• Sociale

vaardigheden

Bronnen / types• Familie• Buurt• Vrienden• School• Werk• Organisaties• Overheid

• Bonding, bridging, linking

Effecten• Welzijn• Statusverwerving• Tewerkstelling• Leren• Etc.

Page 5: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Hoofdvraag

Wat is het effect van levenslang leren op werkgerelateerde uitkomsten en welke rol speelt

sociaal kapitaal in deze relatie?

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Page 6: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Analytisch model

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Page 7: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Onderzoeksopzet

SONAR, geboortecohorte van 1976: enkel die respondenten die aan alle drie bevragingen tot 29 jaar hebben deelgenomen (attritie 45%)

2 padmodellen, MPLUS met ordinale, nominale en continue afhankelijke en onafhankelijke variabelen

Werkgerelateerde uitkomsten: zoektijd 1ste job, tewerkstelling 29 jaar, nettoloon, jobtevredenheid, overeenstemming job en opleiding, type contract

Indicatoren sociaal kapitaal: lidmaatschap verenigingen, socio-econ. positie partner, informatiebronnen & zoekkanalen eerste job, 2 attitudes ten opzichte van werken

Indicatoren levenslang leren: opleidingen binnen en buiten het kader van de job Overige variabelen: socio-demografische kenmerken, schoolloopbaan, aanvang

arbeidsloopbaan

Page 8: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Participatie levenslang leren

N %Terugkeer secundair of hoger onderwijs 191 12,1%Onderwijs voor sociale promotie 139 8,8%VDAB 129 8,2%Andere opleidingen buiten het kader van de job 244 15,5%(Non-)formeel binnen het kader van de job 874 55,4%Informeel binnen het kader van de job 890 56,4%

Tabel 1. Aantal respondenten die een opleiding binnen of buiten het kader van de job gevolgd hebben na het verlaten van het initieel onderwijs voor de eerste keer tot aanvang van de laatste uitgeoefende job/functie tussen 26- en 29-jarige leeftijd

Page 9: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Diverse leeractiviteiten,diverse profielen

Terugkeer onderwijs

Onderwijs voor sociale promotie

VDAB Andere opleidingen

Man 0.964 0.934 0.803 1.023Soc.eco. afkomst 1.191 1.096 0.911 1.076Autochtoon 0.982 0.644 0.976 1.150Diploma 0.698 0.926 0.571 1.209Schoolse achterstand 0.871 0.847 1.270 0.958Waterval SO 0.628 1.242 1.200 0.729Lidmaatschap & vrijw. 1.221 1.363 0.946 1.026

Tabel 2. Odds ratio’s voor het directe effect van de verklarende factoren op participatie aan opleidingen buiten het kader van de job

Page 10: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Diverse leeractiviteiten,diverse profielen

Tabel 2. Odds ratio’s voor het directe effect van de verklarende factoren op participatie aan opleidingen buiten het kader van de job

(Non-)formele opleidingen Informele opleidingen

Man 1.201 1.381Soc.eco. afkomst 1.273 0.988Autochtoon 1.243 0.712Diploma 1.166 1.056Schoolse achterstand 0.911 1.070Waterval SO 0.876 0.922Lidmaatschap & vrijw. 1.201 0.915Zoektijd 1ste job 0.989 0.995Horizontale match 1ste job 1.166 1.007Verticale match 1ste job 0.730 0.826Loon 1ste job 1.283 1.148Contract 1ste job 0.980 1.323

Tabel 3. Odds ratio’s voor het directe effect van de verklarende factoren op participatie aan opleidingen binnen het kader van de job

Page 11: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Diverse leeractiviteiten, diverse effecten

Tewerk-stellings-kansen

Vast contract

Nettoloon

Terugkeer secundair of hoger onderwijs 1.213 0.661 22.381Onderwijs voor sociale promotie 0.706 0.590 69.488VDAB 0.603 0.556 -37.340Andere opleidingen buiten het kader van de job 1.124 1.032 42.930(Non-)formeel binnen het kader van de job 2.350 1.964 39.601Informeel binnen het kader van de job 0.660 1.590 76.221

Tabel 4. Odds ratio’s voor het directe effect van levenslang leren op tewerkstelling op 29-jarige leeftijd en op kansen op een vast contract tussen 26- en 29-jarige leeftijd en parameterschattingen voor het effect op het maandelijkse nettoloon tussen 26- en 29-jarige leeftijd

Page 12: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Diverse leeractiviteiten, diverse effecten

Horizontale match

Verticale match

Tevreden-heid

Terugkeer secundair of hoger onderwijs 1.147 1.397 0.990Onderwijs voor sociale promotie 0.872 0.584 0.891VDAB 0.653 0.955 0.780Andere opleidingen buiten het kader van de job 0.883 0.718 1.239(Non-)formeel binnen het kader van de job 1.081 1.308 1.028Informeel binnen het kader van de job 0.798 0.736 0.757

Tabel 5. Odds ratio’s voor het directe effect van levenslang leren op kansen op een job dat overeenstemt met opleiding en op jobtevredenheid tussen 26- en 29-jarige leeftijd

Page 13: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Eerste conclusies

Meer participatie aan opleidingen binnen het kader van de job dan aan opleidingen buiten het kader van de job

Terwijl vooral laaggeschoolden deelnemen aan de meeste (non-)formele opleidingen buiten het kader van de job, nemen vooral hooggeschoolden deel aan (non-)formele opleidingen binnen het kader van de job

Minder ongelijkheid in participatie aan informele opleidingen dan in participatie aan (non-)formele opleidingen in het kader van de job

Page 14: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Eerste conclusies

Aanvang arbeidsloopbaan bepaalt sterk opleidingskansen in het kader van de job tijdens de verdere arbeidsloopbaan

Opleidingen binnen het kader van de job leiden tot betere arbeidsmarktpositie, terwijl sommige opleidingen buiten het kader van de job leiden tot minder kansen op een vast contract

Informele opleidingen op de werkvloer zorgen voor minder overeenstemming tussen job en opleiding en lagere jobtevredenheid

Page 15: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Doet sociaal kapitaal er toe?

Tewerkstellings-kansen

Loon Contract

Lidmaatschap & vrijw. 0.799 6.721 0.781Soc.eco. positie partner 2.296 33.581 1.001Werken is zinvol 1.350 -5.165 1.378Werken voor geld 2.558 -30.721 2.038

Horizontale match

Verticale match

Jobtevredenheid

Lidmaatschap & vrijw. 0.944 1.035 0.935Soc.eco. positie partner 1.113 0.953 1.360Werken is zinvol 1.559 1.279 2.161Werken voor geld 0.631 0.844 0.864

Tabel 6. Odds ratio’s en parameterschattingen voor het directe effect van sociaal kapitaal op arbeidsmarktpositie tussen 26- en 29-jarige leeftijd

Page 16: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Doet sociaal kapitaal er toe?

Zoektijd Loon Contract

Lidmaatschap & vrijw. -0.176 1.240 0.691Informatie sollicitatie -0.508 1.051 1.034Persoonlijke relaties 1.006 0.866Zoekkanalen 0.936 0.752

Horizontale match Verticale match Jobtevrenheid

Lidmaatschap & vrijw. 1.179 0.914 1.199Informatie sollicitatie 1.149 1.051 1.029Persoonlijke relaties 0.930 0.997 0.989Zoekkanalen 0.769 0.836 0.879

Tabel 7. Odds ratio’s voor het directe effect van sociaal kapitaal op de arbeidsmarktpositie bij aanvang van de arbeidsloopbaan

Page 17: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Bijkomende conclusies

De houding ten opzichte van werken speelt een belangrijke rol (in het nemen van beslissingen) tijdens de arbeidsloopbaan

Informatie over solliciteren leidt tot efficiënter zoeken, terwijl zoekkanalen worden ingezet wanneer het lang duurt om een eerste job te vinden en vaker leiden tot een ‘minder gunstige’ job

Page 18: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

Discussiepunten

Opleidingen binnen het kader van de job en ‘arbeidsmarktsucces’: een vicieuze cirkel?

Opleidingen buiten het kader van de job door laaggeschoolden, maar renderen ze wel?

Is het vooral wat je kent en niet wie je kent?

Page 19: Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’ Sociaal kapitaal, levenslang.

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’

Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'

en vragen?

The scientific mind does not so much provide the right answers as ask the right questions. [Claude Lévi-Strauss (b. 1908), French anthropologist. "Overture," sct. 1, The Raw and the Cooked (1964).]