Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

OnderwijskundigExpertiseCentrum

Rotterdam

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

Competentiegericht onderwijs en student de regie

Drs. A.J. Kallenberg

directeur OECR

instituut voor onderwijsdienstverlening

Erasmus Universiteit Rotterdam

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

Advanced organizer

• ‘ophalen van herinneringen’ aan 7 maart

• De leercyclus van Kolb en competentie gericht leren

• Consequenties van competentiegericht leren

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

7/3: definitie van het begrip competentie

Een competentie is de combinatie van kennis, vaardigheden, attitude en persoonskenmerken die een persoon gebruikt om te functioneren naar de eisen die gesteld worden in een specifieke context (arbeids-, opleidings-, maatschappelijk- & culturele context).

» (Kallenberg, A.J. (2000), Competenties in het MER Onderwijs, OECR Rapport 2000-02, Rotterdam)

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

7/3: het begrip competentie(in schema)

Competenties

VaardighedenKennis

Persoonskenmerken

Houding

BeliefsMotieven, interesses, politieke en religieuze

overtuigingen

“Big Five” (Extravert, mild

vriendelijk, plichtsgetrouw,

emotioneel stabiel, open voor ervaring)

InternFysiek

ExternMilieu

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

(functies)

Beroepsprofiel

(taken)

Beroepskwalificaties

Competenties

Opleidingskwalificaties

(eindtermen) Opleidingsprofiel

(opleidingswerkplan)

beroepsdomein

opleidingsdomein

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

7/3 en het spelletje

Docenten “top tien”Probleemoplossend vermogen (28)Lerend vermogen

(zelfontwikkeling (23)Samenwerkend vermogen (21)Communicatief vermogen (17)Kwaliteitsgerichtheid (17)Kennis van begrippen (14)Methoden & Technieken (14)Klantgerichtheid (13)Luisterend vermogen (13)Creativiteit (13)

Daarnaast nog:flexibiliteit (11)verantwoordelijkheidsgevoel (11)communicatief vermogen

(schriftelijk) (11)omgevingsbewustheid (11)resultaatgerichtheid (10)zelfreflectief (10)doorzettingsvermogen (10)

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

De leercyclus van Kolb

Concreet ervaren

Abstracte begrippen

Reflectief observeren

Actief oefenen

scholenscholenbegeleidenbegeleiden

trainentrainen vormenvormen

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

Competentiegericht leren

Vaststellenleerbehoeften

Vaststellen leeractiviteiten

Uitvoeren leeractiviteiten

Integreren leerresultaten

•Vanuit beeld over functies, taken, rollen : competentieprofiel•d.m.v. assessments constateer je een competentie ‘gap’

•Vanuit tekort kies je uit de “cursuscatalogus”

•deze leidt tot leersuggesties•die bespreek je met de coach•dat leidt tot een persoonlijk

ontwikkelingsplan (POP)

•Je doet een pre-test•dan de content (‘cursus’)

•daarover leg je een post-test af

•Je evalueert het geleerde•en maakt een praktijkplan•mbv ‘werkplekondersteuning’ tot internalisatie

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

Aansturing van het leerproces

leer-middelen

leer-resultatenleer proces

sturing: docent

student

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

Consequenties voor onderwijsprogramma

• Differentiatie op:• Inhoud (verschillende pakketten) – inhoudelijke

differentiatie, verschillende curricula, e.d.

• Niveau (makkelijker en moeilijker) – honours programm, crash courses, maatwerk aanbod

• Tempo (sneller of meer gespreid) – snelle en verkorte routes, plaats en tijdonafhankelijk (denk aan ICT)

• Begeleiding (maatwerkbegeleiding) – leidt tot verschillende docentinterventies en dus moet interventierepertoire van docenten worden uitgebreid

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

Consequenties voor curriculum

• Uitgangspunt voor curriculum = competenties met bijbehorende taken en praktijk- of probleemsituaties (en dus niet meer kennisinhouden en disciplinegerichte vaardigheden)

• Onderwijseenheden zijn overwegend multidisciplinair

• Thematische leerlijnen (projectonderwijs e.d.)• Differentiatie in onderwijs- en toetsvormen

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

Consequenties voor onderwijsvormen

• Verwerving – Probleem gestuurd onderwijs, Instructievormen

(cognitieve kennisverwerving), Simulaties, e.d.

• Toepassing– Projectonderwijs, Simulaties, Duale trajecten,

Workshops, e.d.

• Toetsing (zowel monitoring als controlling)– Assessments, Persoonlijk Ontwikkelingsplannen

(POP’s), developmentcentres, General Exams, 360° feedback, learner reports (reflectie) e.d.

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

Consequenties voor onderwijsleersituatie

• Competenties zijn niet aangeboren en moeten dus geleerd worden door intensief en doelbewust oefenen.

• Onderwijsleeromgeving moet uitdagend(er) worden

• Meer individueel gericht

• Docent in verschillen rollen (ontwerper, coach, expert, etc.)

• Van uniform naar pluriform

• Instrumenten voor methodisch handelen

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

Consequenties voor de rol van docent

vakinhoud

(ped)agogiekorganisatie

didactiek

“Omgang” met studenten

Gehanteerde werkvormen

Vormgeving van onderwijs

Leerstof

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

Consequenties voor de rol van docent

• Verandering in taakrollen:– Coach; teamleider; assessor; relatiemanager;

ontwikkelaar; docent

• Andere competenties van een docent:– Samenwerkend vermogen; lerend vermogen,

klantgerichtheid, groepsgericht leidinggeven; resultaatgerichtheid; marktgerichtheid; begeleiden van zelfsturend en samenwerkend leren; vermogen tot ontwikkelingsgericht beoordelen; vermogen tot adaptief ontwerpen en ontwikkelen; initiatief en ondernemingszin; inspirerend en overtuigend presenteren.

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

“Mr. Osborne, may I be excused? My brain is full!”

Ond

erw

ijsk

undi

g E

xper

tise

Cen

trum

Rot

terd

am

www.oecr.nl

OnderwijskundigExpertiseCentrum

Rotterdam