‘Onderscheid maken tussen observeren en interpreteren, leerde

ik in Leiden’

magazine van de universiteit leiden

AnnA Enquist: multitAlEnt

winter 2009

en verder:

leidse passie: DieS voor alumni; leiden en Het BOeK; Wie SCHriJFt, die blijft

2 lEidrAAd lEidrAAd 3

magazine van de universiteit leiden

winter 2009

colofon

AAn dit nummEr vAn lEidrAAd wErktEn mEE:

Journaliste Sabine Gieben werkte bij De Telegraaf, De Groene Amsterdammer,Elsevier en Vrij Nederland, waarvoor ze een serie interviews met schrijvers maakte. voor deze Leidraad interviewde zij vier schrijvers, allen alumni. ‘Leiden drukte een stempel op hun leven maar figureert niet in hun werk.’ Bladmanager Karen JochemS bewaakt de bladformule en coördineert de productie van Leidraad. Ook schrijft zij artikelen en rubrieken, zoals inspiratie. ‘Alumni en medewerkers zijn fervente schrijvers – we hebben altijd ruimte te kort!’

Jacob mulder en huGo ZwolSman van studio van lennep tekenen voor het ontwerp en de art direction van Leidraad. ‘In ieder nummer zoeken we de balans tussen herkenbaarheid en verrassing. Alleen dan krijg je een goed blad.’

Leidraad is een uitgave van de directie strategische

communicatie & marketing / Alumni office van de universiteit

leiden. Het blad is kosteloos voor de alumnus (zie www.alumni.

leidenuniv.nl). Een abonnement is op aanvraag beschikbaar voor

andere belangstellenden.

Uitgever universiteit leiden, renée merkx, directeur strategische

communicatie en marketing

HoofdredacteUr Yoeri Albrecht

BLadmanager karen Jochems

Basisvormgeving/art direction van lennep, Amsterdam

eindredactie Beatrijs Bonarius, suus van Geffen

fotografie en iLLUstraties rhonald Blommestijn, Janus van den

Eijnden, marc de Haan, Hollandse Hoogte, mark Horn, martijn de

vries, Edwin walvisch

medewerkers aan dit nUmmer Pieter van den Blink, marjolein

van Enk, sabine Gieben, vera de kort, Hugo schalkers, mark

schalekamp, ruud slierings, Annette Zeelenberg en het leids

universiteits fonds (luf)

Universiteit Leiden, deveLopment office Hanneke wiessing,

alumni officer (contactpersoon) rapenburg 70, 2311 EZ leiden

tel. (071) 527 32 37, hj.wiessing@ics.leidenuniv.nl

website www.alumni.leidenuniv.nl oplage 55.000

Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen, foto’s en illustraties uit leidraad is alleen toegestaan na overleg met de redactie en met bronvermelding. universiteit leiden noch Albrecht media kan aansprakelijk gesteld worden voor eventuele zet- of drukfouten.

inHoud

04 Leiden in Het nieUws05 editoriaL

06 ‘Keuzes maKen beteKent verdriet’

anna enqUist is een veelzijdige vrouw: musicus, psychoanalyticus, dichter en schrijver. Keuzes maken wil ze niet.

10 aLgemeen nieUws 12 facULteitsnieUws

– wiskUnde en natUUrwetenscHappen

13 coLUmn – mark scHaLekamp

14 de Kracht van Leidse Letteren

van oUdsHer is er in Leiden veeL aandacHt voor ‘de

Letteren’. vier hoogleraren aan het woord over hun bijzondere vakgebieden.

18 ‘Geschiedenis of de universiteit?’ de verBondenHeid van Henk wesseLing met de

Universiteit Leiden is groot. als student, promovendus en hoogleraar heeft hij verschillende generaties ‘leiden’ meegemaakt.

20 spotLigHt – prof. victor HaLBerstadt

21 facULteitsnieUws – recHtsgeLeerdHeid

22 opinie: LanG Leve het papieren boeK?

Lezen onze kinderen en kLeinkinderen aLLeen nog

maar e-Boeken of Loopt Het aLLemaaL niet zo Hard?

literair agent paUL seBes en uitgever Hans nijenHUis over hun toekomstvisie.

26 academisch erfGoed aLs beLeGGinG

de verBondenHeid van Leidse aLUmni met de aLma

mater kan Binnenkort verzegeLd worden met een belegging in het erfgoed van de universiteit. een primeur in de academische wereld.

28 het brein en het boeK

rondom Het academiegeBoUw kwam Het Boekenmetier

tot grote BLoei. Hoogleraar paUL Hoftijzer en directeur van uitgeverij Brill Herman paBBrUwe belichten het verleden én het heden.

32 facULteitsnieUws – LUmc

33 facULteitsnieUws – arcHeoLogie

34 facULteitsnieUws – geesteswetenscHappen

35 facULteitsnieUws – sociaLe wetenscHappen

36 Waar Leiden toe Kan Leiden: Wie schrijft, die bLijft Leiden teLt veLe scHrijvers onder Haar aLUmni maar schrijven over de stad doen ze meestal niet. maarten

BiesHeUveL, cees fasseUr, neLLeke noordervLiet en anna woLtz over de invloed van hun leidse wortels.

43 verenigingsnieUws 44 Leidse passie

op zaterdag 13 feBrUari 2010 zijn aLLe aLUmni weer

weLkom in Leiden voor de speciaLe dies viering. Komt u ook luisteren naar een lezing over wiskunde en de liefde, of volgt u liever de workshop “Financieel wijzer”?

49 inspiratie50 LUf-nieUws51 LUf voor aLUmni52 Liefst naar Leiden-LUstrUm 2010

06 14 22 28 36

medewerkers

EditoriAl

lEidrAAd 5

editOrial

ik las Verlovingstijd, de jongste roman van maarten ’t hart. een mooi boek, dat zich gedeeltelijk in leiden af-speelt. Wat mij aangenaam verraste, was de vanzelfsprekendheid waar-mee goede leidse studenten de wereld over gaan. ik citeer twee passages: ‘Ja, ik ben uitgekozen in het kader van een uitwisselingsprogramma van de universiteit van Harvard. ik mag daar een jaar gaan studeren. zij vin-den mij hier in leiden de briljantste student Wiskunde, dus mij hebben ze in Harvard aanbevolen.’ maar de uitwisseling blijft niet beperkt tot de exac-te vakken. even later komt de hoofdpersoon bij een meisje over de vloer dat hem tot zijn verbazing vertelt dat zij een jaar Psychologie heeft gestudeerd in Harvard. zij voegt monter toe: ‘Harvard en leiden wisselen, zoals je mis-schien weet, vaak studenten uit.’

uitwisseling ter bevordering van excellentie; daar gaat het om aan de universiteit. zowel tussen vakgebieden als tussen universi-teiten. die uitwisseling vindt in leiden vanouds ook plaats tussen literatuur en academie. maarten ’t Hart is daar zelf natuurlijk een goed voorbeeld van, evenals het gastschrijverschap aan onze universiteit. dat leiden in het land der nederlandse letteren een prominente plaats inneemt, is algemeen be-kend. dat was zo ten tijde van Piet Paaltjens en Conrad Busken Huet en dat is nog steeds zo. mocht daar twijfel over bestaan, dan is dat argument met deze Leidraad beslecht. een groot aantal schrijvers met leidse wortels trekt in deze Leidraad voorbij. de vraag waar die vruchtbare bodem van leiden uit bestaat, is moeilijk te beantwoorden. Het moet te maken hebben met de wisselwerking tussen de universiteit, de jeugd en een netwerk van stegen en kroegen. maar het heeft ook te maken met een uitgeverij als Brill, die zich met Oxford university Press tot de beste ter wereld mag rekenen.

Professor Paul hoftijzer vat de factoren voor het ze-ventiende-eeuwse succes van de boekcultuur in leiden kernachtig samen: ‘Florerende handel, geringe censuur, tolerantie voor andersdenkenden, goed onderwijs, veel instroom van buitenlanders tot op academisch niveau en weinig last van oorlogen.’ alle factoren zijn in leiden (weer) aanwezig. dus dat belooft wat.anna enquist constateert tevreden in deze Leidraad dat leiden sinds zij hier studeerde kleurrijker is geworden is: ‘Overal plantenbakken, water-lelies in de gracht, mensen buiten bij cafés.’ ik ben dat met haar eens en ik hoop dat de kleuren nog verder toenemen.

paUL f. van der Heijden rector magnificus

en voorzitter van het college van Bestuur van de

universiteit leiden.

eVeline crone wint PriJS Van wetenSchaP & maatSchaPPiJ

DEN HAAG – Op de tiende Avond van

Wetenschap & Maatschappij heeft

Eveline Crone in de Ridderzaal de Prijs

van Wetenschap & Maatschappij gewon-

nen voor haar onderzoek naar het kinder-

en adolescentenbrein en de manier waar-

op ze de maatschappij daar deelgenoot

van maakt.

Eveline Crone (1975) is hoogleraar

Neurocognitieve Ontwikkelingspsychologie

aan de Universiteit Leiden en hoofd van het

Brain and Development Laboratory, een

interdisciplinaire onderzoeksgroep die

onderzoek doet naar de relatie tussen brein

en emotionele en cognitieve ontwikkeling. Ze

is verbonden aan de Faculteit der Sociale

Wetenschappen en het Leiden Institute for

Brain and Cognition (LIBC)

Bron: nieuwsBank, 3 novemBer 2009

GrootSte deeltJeSVer-Sneller in het heelal ontdeKtLEIDEN – Een team van voornamelijk

Leidse astronomen heeft de grootste

deeltjesversneller in het heelal gevonden.

Zij ontdekten dat bij een frontale botsing

van vier gigantische clusters van sterren-

stelsels deeltjes versneld worden tot zeer

hoge energieën.

De energieën zijn meer dan een miljoen maal

hoger dan wat we op aarde met

deeltjesversnellers kunnen bereiken. De

ontdekking is van cruciaal belang om te

begrijpen hoe clusters van sterrenstelsel, de

grootste structuren in het heelal, ontstaan.

Bron: nu.nl, 5 novemBer 2009

nierdialySe iS een dodeliJK mediciJnROTTERDAM – Nierdialyse redt levens,

maar is ook dodelijk. Van de nierpatiënten

die dialyseren, sterft elk jaar 10 procent.

Leidse onderzoekers ontdekten dat dat

waarschijnlijk niet alleen komt doordat hun

hart en bloedvaten kapot gaan van de

behandeling, maar ook doordat dialyseren

het afweersysteem ondermijnt. Ze schrijven

dat in het Journal of the American Medical

Association (JAMA) van 28 oktober.

Bron: nrC HandelsBlad, 29 oktoBer 2009

bacteriën Vertonen GoKGedraGLEIDEN - Bacteriën doen aan risico-

spreiding op basis van gokken. Het is een

slimme strategie om te kunnen overleven

onder onvoorspelbare omstandigheden.

Deze strategie is het best te vergelijken

met die van aandelenhandelaren die zich

indekken tegen niet te voorspellen

schommelingen van de beurskoersen.

Experimenteel evolutiebioloog Bertus

Beaumont van de Universiteit Leiden kwam

hier achter na laboratoriumonderzoek. Zijn

bevindingen staan in het gezaghebbende

wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Bron: ad.nl, 5 novemBer 2009

einStein GrootSte fySicuSAMSTERDAM - Albert Einstein is de

grootste natuurkundige aller tijden.

Dat bleek woensdagavond tijdens de

Nacht van de Natuurkunde, een ver-

kiezingsevenement georganiseerd

door de Volkskrant, het maandblad

NWT Natuurwetenschap & Techniek en

Museum Boerhaave.

Van de ruim tweehonderd aanwezigen bracht

36 procent zijn stem uit op Einstein. De

Nederlander Christiaan Huygens werd met 21

procent van de stemmen een goede tweede.

Richard Feynman (17 procent), Isaac Newton

(14) en Galileo Galileï (12) sloten de rij.

Bron: de volkskrant, 22 oktoBer 2009

niEuws

4 lEidrAAd

leiden in Het nieuWs

6 lEidrAAd lEidrAAd 7

intErviEw intErviEw

Pianist wilde ze worden, maar dat was in die jaren een minderwaardig vak. Als je verstand had, moest je naar de universiteit. Het werd Psychologie. schrijver, dichter, musicus en psychoanalyticus Anna Enquist vertelt over de vele facetten van haar leven en de keuzes die ze daarbij moest maken.teKst: vera de KOrt Beeld: Janus van den eiJnden

‘Wanneer Je een Keuze maaKt, HeB Je verdriet Om Wat Je niet HeBt geKOzen’

8 lEidrAAd

de student‘Het lag voor de hand dat ik Oude talen zou gaan studeren, want dat vond ik leuk en ik was er goed in. maar ik koos Psychologie, een vak dat op de middelbare school niet bestaat. Psychologie was indertijd een flinke studie met veel bijvakken, allerlei verschillende faculteiten en een jaar stage. in 1963 – ik was net achttien – was het in leiden een rommelige opleiding; veel verschillende vakken, elkaar tegensprekende hoogleraren. dat leek mij wel aardig. in de jaren zestig hielden psychologen zich bezig met onderzoek en statistiek, terwijl psychiaters werkten met theorieën die door psychologen onwetenschappelijk waren verklaard. Wij hadden les van Jan Hendrik van den Berg. Hij was van de metabletica – de leer der veranderingen. totaal bij elkaar gegraaid nattevinger-werk, maar wel inspirerend. Het aardige van de studie was dat je al die verschillende stromingen echt voor je zag. We hadden veel statistiek en methodologie en daarnaast leerde van den Berg je

naar patiënten te kijken en te verzinnen hoe alle symptomen met elkaar en met de geschiedenis van een patiënt konden samenhangen.exacte vakken als Hersenanatomie en Fysiologie zijn me echt bijgebleven. er werd ontdekt hoe het met de prikkeloverdracht in de hersenen ging, met de serotonines. geweldig was dat.Het beklemmende van leiden vond ik dat je wel lid móest worden van die meisjesvereniging, de vvsl. dat heb ik iets gruwelijks gevonden. ik ben toch al niet van grote groepen. ik had helemaal geen voeling met die mensen, met wie ze waren en wat ze wilden

of belangrijk vonden. door de week zaten ze op dat corps en in het weekend gingen ze naar huis. niks was moeilijk – over grote, belangrijke zaken als homoseksualiteit en de oorlog werd niet gesproken. Heel idioot.’

de psychoanalyticus‘na mijn afstuderen werd ik psycholoog bij een aantal dagverblijven voor volwassen zwakzinnigen, wat een verwaarloosd gebied was. dat was een halve baan. daarnaast studeerde ik Piano aan het conservatorium – een heel gelukkige combinatie moet ik zeggen. na mijn eindexamen Piano was ik lang docent Psychologie en schoolpsycholoog op het conservatorium. ik deed een psychoanalytische opleiding en werkte veertien jaar bij het Psychoanalytisch instituut.Pillen of praten, antidepressivum of analyse? dat is geen controverse, het zijn twee manieren om symptomen aan te pakken die bij verschillende patiëntengroepen en bij verschillende stoornissen horen. Het zijn elkaar aanvullende behandelingen. er zijn stoornissen waarbij je beter gesprekstherapie kunt doen. als iemand echter hallucineert, psychotisch is of zodanig depressief dat hij onbenaderbaar en suïcidaal is, moet hij natuurlijk medicatie krijgen. maar als je mensen medicatie geeft, moet je ook praten. ze moeten die akelige pillen blijven slikken en daarom moet je een band en een kader voor die medicatietherapie hebben. als je gemiddeld depressieve mensen met pillen behandelt en een vergelijkbare groep met psychotherapie, knappen beide groepen op, maar bij psychotherapie zijn de veranderingen blijvend. als je in therapie bent, kun je zelf je hersenstofwisseling zodanig leren beïnvloeden, dat de depressie verdwijnt. met pillen lukt dat ook, maar dan ben je afhankelijk van iets van buiten. Het is de kunst goed te diagnosticeren, goed te kijken waar de patiënt het meeste baat bij heeft.’ de schrijver‘de naam anna enquist werd geboren toen ik mijn poëziebundel publiceerde. Het heeft niets te maken met een dubbele persoon. vergelijk het met kleding, zoals je ook verschillende jassen hebt. de naam enquist draag ik wanneer ik als schrijver ergens ben. de keuze voor een pseudoniem was pragmatisch. ik werkte bij het Psychoanalytisch instituut en in die tijd moest je als analyticus zo grijs en anoniem mogelijk zijn. ik dacht: straks word ik ontslagen als ik ineens in de krant sta. ik wist dat psychiater rudi van den Hoofdakker onder het pseudoniem rutger Kopland publiceerde en ik dacht: dat doe ik ook, dan ben ik formeel gedekt. mijn schrijverschap is laat ontstaan. toen ik bij het

Psychoanalytisch instituut ging werken, was het zo druk. ik had jonge kinderen, volgde een psychoanalytische opleiding, deed analyses, deed therapeutisch werk, onderzoeken. mijn pianospel ging achteruit en daar kon ik niet tegen. ik dacht: laat ik hard zijn en mezelf dwingen voor één ding te kiezen. mijn hele leven heb ik twee dingen naast elkaar gedaan. dat ik niet kon kiezen, zag ik als een teken van onvolwassenheid. ik dwong mezelf om me alleen op de analyse te storten en binnen de kortste keren was ik aan het schrijven. Kennelijk moest dat zo zijn. toch werkt het bij mij wel beter als ik verschillende dingen naast elkaar doe, dat bevrucht elkaar ook wederzijds. Bij het een knap je op van het ander. Wanneer je een keuze maakt, heb je verdriet om wat je niet hebt gekozen.ik zou misschien wel eens een spannend boek willen schrijven dat speelt in de wereld van de psychotherapie. toen ik werkte aan mijn historische roman merkte ik dat het leuk is om te schrijven over dingen die je niet kent. Je kunt je helemaal verdiepen in een nieuw gebied. maar het is ook leuk om te schrijven over een gebied dat je goed kent. Je hoeft geen research te doen, want je weet het al. Het terrein van de muziek heb ik geëxploreerd in twee boeken. schrijven over mijn echte vak – praten met neurotische patiënten – zou leuk zijn om nog eens te doen. Het is een mogelijkheid.’

de musicus‘ik speelde piano, maar tijdens mijn studie in leiden kon ik geen piano op mijn kamer kwijt. daarom nam ik celloles aan de muziekschool en ging ik in het studentenorkest Collegium musicum van andré Kaart. een heel leuke dirigent. ik kon natuurlijk nog niks op die cello, maar ik kon wel muziek volgen, dus speelde ik de eerste noot van elke maat.tegen het einde van mijn studie Psychologie ben ik teruggegaan naar mijn oude pianoleraar. ik haalde de weggezakte boel op, deed toelatingsexamen bij het conservatorium en werd aangenomen. ik vind mezelf geen muzikaal of poëtisch talent. ik heb wel het idee dat ik goed kan luisteren. dat heb ik toegepast op verschillende terreinen. luisteren en zaken vervolgens in je hoofd met elkaar verbinden tot een betekenisvol verhaal, is belangrijk in de psychotherapie, maar ook in de muziek. dat datgene wat je hoort meteen een structuur in je hoofd is.als ik iets wil leren, doe ik dat goed. Piano spelen? dan ga ik het conservatorium doen. Psychotherapeut worden? ik kies de langste en zwaarste opleiding. dat vind ik kennelijk leuk. talent is een gevoeligheid voor iets, gekoppeld aan de drive om dat helemaal te onderzoeken. Wat we talent noemen, is altijd

gecompliceerd. Het hangt van je psychologie af of je er iets mee doet, of je er veel voor over hebt. Je hebt discipline nodig en voldoende egosterkte om tegenslagen te overwinnen. muziek maken is een fysieke bezigheid, schrijven niet. dan zit je maar achter zo'n bureau. Je wordt niet in een bepaalde structuur gedwongen, terwijl je bij muziek moet uitvoeren wat de componist heeft geschreven. Het aardige van schrijven is wel dat je het zelf bedenkt. die vrijheid is geweldig. dat je zelf de structuur maakt – een gedicht of een roman opbouwt – en niet speelt wat schubert of Chopin heeft gezegd. de vertaler is de uitvoerder. Hij interpreteert het werk van een ander, zoals ik Bach interpreteer wanneer ik de goldbergvariaties speel. vertalers maken ook echt een andere uitvoering van een boek. ze bekijken de structuur, lezen de partituur, vormen ideeën over tempi. daarna kunnen ze beginnen en dan komen ze, net als pianisten, van alles tegen. ’

terug naar leiden‘tijdens mijn studie heb ik geleerd dat je heel goed onderscheid moet maken tussen observeren en interpreteren. dat zijn twee verschillende fasen van het denkproces. “maak daar geen rommeltje van in je hoofd.” aan deze stelregel heb ik altijd veel gehad. Het is iets wezenlijks dat leiden me heeft geleerd.een paar jaar geleden was ik terug in leiden, als gastschrijver. ik vond de stad erg veranderd; overal planten in bakken, waterlelies in de gracht, mensen buiten bij cafés. Het was echt opgeleukt, terwijl het in mijn herinnering grijs en sober was. ik had toegestemd in het gastschrijverschap omdat ik dacht: dat is goed, het geeft structuur. maar ik zag er ontzettend tegenop. Het bleek heel erg leuk te zijn. ik mocht lesgeven aan een groep leuke studenten. ik heb het met veel plezier gedaan.’

intErviEw intErviEw

‘Mijn hele leven heb ik twee dingen naast elkaar gedaan. Dat ik niet kon kiezen, zag ik als een teken van onvolwassenheid’

‘De naam Anna Enquist heeft niets te maken met een dubbele persoon. Vergelijk het met kleding, zoals je ook verschillende jassen hebt’

Cvanna enqUist (pseudoniem van christa widlund-Broer, 1945) studeerde Psychologie in leiden. na haar afstuderen werkte ze als psycholoog in de zwak-zinnigenzorg. daarnaast studeerde ze Piano aan het conservatorium. vervolgens was ze werkzaam als docent Psychologie en schoolpsycholoog. na een ge-specialiseerde opleiding tot psychoanalyticus werkte ze veertien jaar bij het Psychoanalytisch instituut. in 1991 debuteerde ze als schrijver, onder de naam Anna Enquist, met de dichtbundel soldatenliederen. in 1994 verscheen haar eerste roman: Het meester-stuk. voor haar werk ontving ze diverse literaire prij-zen. momenteel is ze samen met pianist ivo Janssen te zien in het theater. Janssen speelt piano, Enquist leest voor uit haar laatste roman, contrapunt (2008), die de basis vormt voor de voorstelling.

lEidrAAd 9

nieuWs nieuWs

10 lEidrAAd lEidrAAd 11

arminiuS herdachtOp 19 oktober jl. was het vierhonderd jaar

geleden dat de theoloog Jacobus Arminius

in Leiden overleed. Dat werd onder meer

herdacht met een internationale

conferentie in het Academiegebouw. De

voordrachten die werden gehouden, zijn

gebundeld.

Th. Marius van Leeuwen, Keith D. Stanglin &

Marijke Tolsma (edd.), Arminius,

Arminianism, and Europe. Jacobus

Arminius (1559/60-1609). Brill’s series in

Church History, Vol. 39. Leiden/Boston

2009 (ISBN 978 90 04 17887 8).

Studium Generale VoorJaar 2010Studium Generale organiseert activiteiten

voor studenten, medewerkers, alumni en

andere geïnteresseerden die graag over de

grenzen van hun vakgebied heen kijken.

In het voorjaar van 2010 staan er lezingen,

lezingseries en andere evenementen op het

programma over de volgende thema’s:

• Duitse literatuur

• De media

• Wetenschap over de liefde

• Wetenschappelijk en pseudoweten-

schappelijk entertainment door de

eeuwen heen

• Schrijvers & theater

• Hoorcollege over de geschiedenis,

theorie en maatschappelijke positie

van kunst

Voor alle lezingen geldt: toegang is gratis,

iedereen is welkom!

(kom wel op tijd, want vol = vol!)

kijk medio januari voor de volledige

informatie op onze weBsite.

ORGANISATIE & INFORMATIE

studium generale universiteit leiden

postBus 9500, 2300 ra leiden

tel. (071) 527 72 95 / 72 96 / 72 83

studiumgenerale@iCs.leidenuniv.nl

www.studiumgenerale.leidenuniv.nl

hoVo VoorJaar 2010Het HOVO (Hoger Onderwijs Voor Ouderen)

van de Universiteit Leiden biedt colleges

voor vijftigplussers, gegeven door ervaren

docenten. U buigt zich over diverse

wetenschappelijke onderwerpen. Een

vooropleiding is niet nodig.

In het voorjaar van 2010 kunt u kiezen uit

circa vijfentwintig verschillende

collegeseries in Leiden. Enkele

voorbeelden:

Leven en werk van Einstein (dr. Erik

Lagendijk)

Literatuur en recht (prof.dr. Hans

Nieuwenhuis)

Islam (prof.dr. Sjoerd van Koningsveld)

Er worden drie reeksen in Haarlem

aangeboden, namelijk:

• Homerus Ilias (drs. Hermine Ingen

Housz Menalda)

• Tekeningen van Michelangelo (drs.

Ernest Kurpershoek)

• De levende aarde en het leven op aarde

(drs. Wim de Vries)

Het volledige programma en een aan-

meldingsformulier zijn te vinden op:

www.Hovo.leidenuniv.nl. meer infor-

matie: Hovo universiteit leiden, Hovo@

iCs.leidenuniv.nl, tel. (071) 527 72 99 (ma.

t/m do. 10-13 uur)

PriJS Voor leiden bio Science ParK Het Leiden Bio Science Park heeft op 8

oktober jongstleden de Menzis Award Beste

Bedrijventerrein 2009 gewonnen. Sinds

1984 is het park uitgegroeid tot het grootste

in biomedische life science gespecialiseerde

park in Nederland en de nummer vijf in

Europa. Op het Leiden Bio Science Park

zitten zo’n zestig bedrijven – van

beursgenoteerde multinationals tot jonge

starters – die zich bezighouden met de

ontwikkeling van innovatieve medicijnen,

therapieën en medische apparatuur. Veel

Leidse wetenschappelijke ontdekkingen

worden hier omgezet in producten die hun

weg naar de maatschappij vinden.

2010: leiden uniVerSity colleGe Volgend studiejaar zal het Leiden University

College van start gaan in Den Haag. Het

betreft een driejarige Engelstalige

bacheloropleiding voor een groep

excellente, gemotiveerde studenten uit

binnen- en buitenland. Er wordt een

interdisciplinair Liberal Arts & Sciences

programma geboden, dat een focus heeft

op vrede, recht en duurzaamheid. Daarmee

sluit de opleiding naadloos aan bij het

internationale profiel van Den Haag en bij de

expertise van de Universiteit Leiden op het

terrein van internationaal recht,

wereldpolitiek en governance. Leiden

University College is ook in nauwe

samenwerking met de gemeente Den Haag

ontwikkeld en vormt een van de pijlers van

Campus Den Haag. De gemeente Den Haag

stelt twaalf miljoen beschikbaar voor de

huisvesting.

Prof.dr. Christopher Goto-Jones, hoogleraar

Comparative Philiosophy and Political

Thought en directeur van het Modern East

Asia Research Centre, is benoemd als decaan.

meer informatie is te vinden op

www.luCtH.nl.

leienaren in het nieuwSMr. Ivo Opstelten is benoemd tot voorzitter

van de Council Olympisch Plan 2028, de

ambitie om met sport in de volle breedte een

bijdrage te leveren aan Nederland, met veel

positieve effecten, nu en in de toekomst.

Prof.dr. Herman Cools, hoogleraar

Verpleeghuiskunde aan het LUMC, is bij zijn

pensionering benoemd tot ridder in de Orde

van Oranje-Nassau. Vice-rector prof.dr. Rietje

van Dam-Mieras, prof.dr. Ernestine van der

Wall, hoogleraar Godsdienstwetenschappen,

en prof.dr. Els Goulmy, hoogleraar

Transplantatiebiologie, behoren volgens het

opinieblad Opzij tot de honderd machtigste

vrouwen van Nederland. Prof.dr. Willem van

Gulik, hoogleraar Materiële cultuurkunde en

kunstgeschiedenis van Oost Azië, is maandag

23 november jl. door koningin Beatrix

benoemd tot Commandeur in de Orde van

Oranje-Nassau. Burgemeester Henri

Lenferink hing hem de bijbehorende versier-

selen om na afloop van zijn afscheidscollege.

Van de waal-herdenKinGOp zaterdag 6 maart 2010 wordt herdacht

dat prof.dr. Hans van de Waal (1910-1972),

oud-hoogleraar Kunstgeschiedenis,

honderd jaar geleden werd geboren. 's

Ochtends kunt u in het vernieuwde

Rijksbureau voor Kunsthistorische

Documentatie deelnemen aan een

rondleiding en nader kennismaken met de

door prof. Van de Waal geïnitieerde

ICONCLASS. ’s Middags wordt er een

bijeenkomst gehouden voor oud-studenten

en oud-medewerkers in het

Gemeentemuseum in Den Haag.

Aansluitend kan in het aangrenzende

Fotomuseum een tentoonstelling worden

bekeken. De dag eindgt met een borrel. Er

verschijnt ook een bundel met korte

opstellen, een herdruk van Van de Waals

oratie en bijdragen van zijn zoons Matthijs

en Andre van de Waal, Rudi Ekkart, Rudi

Fuchs en anderen.

HeBt u tussen 1945 en 1971

kunstgesCHiedenis als Hoofd- of Bij-

vak gestudeerd en wilt u deelnemen

of meer informatie ontvangen, geeft

u dan uw postadres door aan een van

de volgende e-mailadressen: drs. l.d.

Couprie, lediCo@xs4all.nl of mevrouw

drs. e. tHolen: etHolen@xs4all.nl of

per post aan drs. w.H.k. van dam, de

ruyterstraat 86, 2518 aw den Haag.

dieS 2010 en luStrumOp 8 februari 2010 zal de Universiteit de

Dies Natalis vieren. Deze Dies wordt extra

feestelijk omdat zij een reeks evenementen

inluidt ter viering van het 435-jarig bestaan

de universiteit. Het hoogtepunt van de

activiteiten valt in de lustrumweek (14-19 juni

2010) met de alumni zomerdag op 19 juni. Op

de achterpagina van deze Leidraad vindt u al

een voorproefje van activiteiten in het

lustrumjaar. Op zaterdag 13 februari vindt de

Dies voor alumni plaats. Op pagina 44 leest u

alles over het programma van die dag.

leidSe luStraVanwege het lustrum van de Universiteit

Leiden en het 150-jarig bestaan van het

Leidsch Dagblad volgend jaar, wordt een

aantal activiteiten gezamenlijk

georganiseerd.

Zo vindt het Leids Dictee, dat het Leidsch

Dagblad elk jaar in samenwerking met

boekhandel Selexyz organiseert, dit keer op

17 februari 2010 plaats in het

Academiegebouw. Ook wordt op 4 maart

een debat gehouden over de toekomst van

de Leidse pers en de rol van de pers in de

Leidse samenleving. Dat vindt eveneens

plaats in het Academiegebouw. Voor meer

informatie www.lustrumleiden.nl

wiSKunde en natuurwetenSchaPPen

freeK vonK op discovery channeL

Bioloog drs. Freek Vonk heeft een eigen

programma op Discovery Channel gekregen.

Vonk staat sinds kort onder contract bij

productiemaatschappij Creative

Differences in Hollywood. Het programma

dat Vonk gaat verzorgen heeft de voorlopige

titel Ultimate Predators: King of Kings.

Hiervoor gaat hij naar Indonesië op zoek

naar de grootste en gevaarlijkste gifslang

van alle, de koningscobra. Hij wil de where-

abouts van deze slangensoort in kaart gaan

brengen, door ze te vangen en van een

zendertje te voorzien.

Uiteraard wil Vonk de slangen ook melken

om zo het gif te verzamelen voor zijn onder-

zoek dat hij verricht met onder andere een

Toptalentbeurs van NWO. Voor het verza-

melen van gif is Creative Differences ook be-

zig met de productie van een andere serie,

Venom Quest, waarin Vonk de hele wereld af

zou reizen op zoek naar giftige dieren om te

melken, zoals slangen, spinnen, schorpioe-

nen, vissen en dergelijke.

tinberGenLezinG onLineHebt u de Tinbergenlezing 2009 gemist of

wilt hem opnieuw bekijken? Via de website

van de Universiteit Leiden is het mogelijk

om de lezing van dr. Liesbeth Sterck en

prof.dr. Marc Hauser te bekijken.

zie: weBleCtures.leidenuniv.nl

25 jaar bfWVijfentwintig jaar geleden werd het

Centrum voor Bio-Farmaceutische

Wetenschappen (BFW) opgericht en een

jaar later ging de daaraan verbonden

opleiding van start. Een heuglijk feit, dat

afgelopen september werd gevierd, onder

meer met een symposium. Het onderzoek

van het Centrum voor BFW is de afgelopen

25 jaar tot grote bloei gekomen. Met 228

medewerkers voor onderzoek en onderwijs,

onder wie 79 promovendi en een onder-

zoeksbudget van ruim 14 miljoen euro,

heeft het onderzoek van het Centrum voor

BFW de afgelopen 25 jaar een grote vlucht

genomen. Ook de instroom van studenten

is indrukwekkend: met 100 eerstejaars is

BFW een van de grootste studierichtingen

binnen de faculteit.

nederLands centrum voor biodiversiteit In het jaar van de biodiversiteit hebben de

Universiteit Leiden, de Universiteit van

Amsterdam en Wageningen Universiteit en

Research Centre een uniek initiatief ont-

wikkeld. Zij bundelen de krachten waardoor

één gezamenlijk centrum voor biodiversi-

teit ontstaat. Het ministerie van Onderwijs,

Cultuur en Wetenschappen stelt 30 miljoen

euro beschikbaar voor het initiatief.

Museum Naturalis, het Zoölogisch

Museum Amsterdam en het Nationaal

Herbarium Nederland zullen geheel op-

gaan in dit nieuwe Nederlands Centrum

voor Biodiversiteit (NCB). Het NCB zal

worden gehuisvest in Leiden, op de locatie

van museum Naturalis. De zeer omvangrij-

ke, gezamenlijke collectie die hierdoor

ontstaat, is een van grootste ter wereld.

meer informatie over de aCHtergronden en

doelstellingen van Het nCB is te vinden op

www.naturalis.nl/nCB.

de Levende ceLTien jaar geleden ontstond de studierich-

ting Life Science and Technology (LST),

een samenwerkingsinitiatief tussen de

Universiteit Leiden en de TU Delft, voort-

bouwend op bestaande verbanden. Binnen

LST staat de levende cel centraal. De

afgelopen tien jaar is grote vooruitgang

geboekt bij het ontrafelen van de proces-

sen binnen de cel.

liC.leidenuniv.nl/en/eduCation

lEidrAAd 1312 lEidrAAd

nieuws

agenda

10 februari 2010

NIAS-LoreNtz CeNter PubLIekSLezINgProf.dr. Luciano Floridi

(Hertfordshire-Oxford): Bodies of

Information - e-Health and Its

Philosophical Implication

Groot Auditorium, Academiegebouw

Leiden, aanvang 16:30 uur

Meer informatie: www.lorentzcenter.nl

agenda

column

mark scHaLekamp (1968) studeerde rechten in leiden. in 2000 debuteerde hij met de rebellenclub. tussen 2000 en 2007 was

hij eigenaar van robin Good, een maatschappelijk advies- en organisatiebureau. schalekamp werkt nu aan zijn tweede boek, dat

komend voorjaar zal verschijnen.

vOetBal & meisJesVoetbal en meisjes, zijn er belangrijker zaken? niet in mijn studententijd. voetballen deed ik, keek ik en vormde het voornaamste gespreksonderwerp van mij en mijn vrienden. niet meisjes, daar praatten we niet over – wat een belangrijk verschil is tussen mannen en vrouwen. zij praten graag over ons, wij niet óver, maar mét hen. als we tenminste uitgevoetbald zijn. mannen zijn simpel.vrouwen zijn complex. elk exemplaar is anders en om ze te versieren – want daarom praten mannen met vrouwen – is telkens een andere aanpak nodig. sommige meisjes waren onder de indruk van mijn sociale status, anderen imponeerde ik met een glad verhaal. van blonde krullen en bedroomeyes heb ik ’t helaas nooit moeten hebben. mijn moeder was vroeger razend knap, maar ik lijk meer op mijn vader. en dan had je nog de categorie meisjes die slechts gevoelig waren voor inhoud. die wilden een goed gesprek. dat waren de lastigsten en eigenlijk ook de leuksten. met zo’n meisje had ik het over maatschappelijke zaken en literatuur. speciaal voor hen las ik de Volkskrant en het boekje Bluff Your Way in Literature.

Stilletjes droomde ik er intussen van ooit zelf schrijver te zijn. De Groene Amsterdammer had ik uitgekozen om te debuteren, maar de redactie hoonde mijn ingezonden stuk, een analyse van het uiteenvallen van Joegoslavië, weg als hoogdravend gepruts. Onbegrepen en boos – dat vervelende linkse krantje, dat toch geen hond las, wat dachten ze wel! – besloot ik mijn bakens te verzetten. Het grote publiek kon wachten, voorlopig zou ik me met mijn verhalen en gedichten richten op een publiek van één: het meisje op wie ik op dat moment indruk wilde maken. zo diende literatuur een hoger doel: de liefde, al hield die soms maar one night stand.

Het leidde zelden tot succes. lag het aan de lezers? Of aan mij? schreef ik echt zo waardeloos?

en toen gebeurde er iets wonderlijks. ik had een gedicht gestuurd aan een meisje, niet eens een liefdesgedicht, eerder een verzuchting, gebaseerd op mijn eigen ervaringen op de voetbalvelden van het sportcomplex gorlaeus. lange tijd hoorde ik niks, wat vaker voorkwam. ik wist zeker, het kon niet anders, dat mijn gedicht intussen in haar studentenhuis van hand tot hand ging, dat zij en haar huisgenoten moesten gieren om zoveel hoogdravend gepruts. en dat ik niet alleen haar, maar in de toekomst ook haar vriendinnen wel kon vergeten. ik kwam haar tegen, na een week of drie, maar durfde er niet over te beginnen. Haar lachje kon ik niet peilen, tot ik, op een middag, werd gebeld door matthijs van nieuwkerk, hoofdredacteur van het literaire voetbaltijdschrift Hard Gras. Hij vond het zelf ook best gek, maar hij had van een meisje mijn gedicht ontvangen en wilde het graag plaatsen. Of ik dat goed vond. en óf ik dat goed vond.

dit was het gedicht – mijn debuut.

Voetbal & Meisjes

Als er meisjes staan, langs de kant,dan speel ik altijd beter.Geen sliding is me dan te gek, dan vreet ik kilometers

’n Omhaal, kopbal, techniek als dood’lijk wapen.Helaas spelen we alle-Jezus-vroeg,als alle meisjes slapen

dOOr marK sCHaleKamP

tHEmA: HEt GEscHrEvEn woord

14 lEidrAAd lEidrAAd 15

tHEmA: HEt GEscHrEvEn woord

de KraCHt van leidse letterenvan oudsher is er in leiden veel aandacht voor bijzondere studie-richtingen binnen de faculteit der letteren, thans opgegaan in de faculteit der Geesteswetenschappen. vier hoogleraren aan het woord over hun studierichting en vakgebied.teKst: annette zeelenBerg Beeld: marC de Haan

prof. oLf praamstra over nederLands

voor BUitenLandse stUdenten:

‘er zijn meer studenten nederlands in Polen dan in nederland’

Studenten uit het buitenland die nederlandse li-teratuur en cultuur studeren – voor de meesten onder ons is dat een vreemd idee. toch heeft leiden een complete opleiding in huis voor deze internationale neerlandici: dutch studies.

olf Praamstra, hoogleraar nederlandse literatuur in Contact met andere Culturen, kent die verbazing. ‘niemand vindt het hier vreemd als je italiaans gaat studeren – toch ook een klein taalgebied. maar wij nederlanders denken dat ons land en onze taal klein en onbetekenend zijn.’ een teken van een laag zelfbeeld, vindt Praamstra. ‘in het buitenland zien ze dat heel anders. voor hen is nederland een land dat een belangrij-ke rol speelt in de wereldhandel. en dat naast wereldberoemde schilders bijvoorbeeld ook de deltawerken heeft voortgebracht. een land dat de moeite waard is om te bestuderen.’Wereldwijd zijn er naar schatting twintigduizend studenten nederlands. ‘in Polen zijn er meer studenten die nederlands studeren dan in nederland zelf ’, zegt Praamstra. een deel van hen studeert één of meer jaar dutch studies in leiden. de oplei-ding is een verenigde naties in het klein, met studenten uit on-der andere China, Korea, Frankrijk, groot-Brittannië, tsjechië, Kroatië, indonesië en Brazilië.

Praamstra bestudeert samen met zijn collega-neerlandici in het buitenland de beleving van nederlandse li-

teratuur aldaar. ‘Waarom is bijvoorbeeld een schrijver als Cees nooteboom zo populair in duitsland terwijl hij hier veel minder wordt gewaardeerd?’ en hij houdt zich bezig met nederlandse literatuur die in de vroegere koloniën wortelt. ‘die literatuur heeft veel effect gehad op ons wereldbeeld, zowel in de vroege-re koloniën als in nederland. de huidige migrantenliteratuur hoort daar natuurlijk ook bij,’ zegt Praamstra.

diezelfde “koloniale” en migrantenliteratuur le-vert boeken op die in het buitenland het populairst en dus het meest vertaald zijn. ‘landen zoals Frankrijk en engeland delen dezelfde thematiek en dat zorgt voor herkenning.’ dit geldt voor slechts weinig andere nederlandse genres. Want buiten schrij-

vers als nooteboom zijn er maar weinig auteurs die internatio-naal succes hebben. ‘als ze worden vertaald, blijft het meestal bij een enkele druk’, zegt Praamstra, die op dit gebied nog wel een droom heeft. ‘Het zou fantastisch zijn als onze schrijvers net zo bekend worden in het buitenland als onze voetballers. Wat zou dat goed zijn voor ons zelfbeeld.’

professor HeLma van Lierop-

deBraUwer over kinderLiteratUUr:

‘een goed kinderboek is een boek zonder leeftijd’

iedereen koestert wel een geliefd kinderboek uit zijn jeugd, dat soms keer op keer werd gelezen. De wind in de wilgen, De brief voor de koning of een andere klassieker, zo’n boek maakte vaak een onuitwisbare indruk. leiden bewijst met de bijzondere leerstoel Kinderliteratuur dat zulke boeken naast emotionele, ook literaire waarde hebben.

Kinderboeken worden vaak nog beschouwd als “kinderachtig”, niet de moeite waard om als genre te bestude-ren. Hoogstens zijn ze nuttig om jongeren normen en waarden bij te brengen. ‘Kinderboeken zijn juist als talig kunstwerk zeer de moeite waard’, zegt Helma van lierop, bijzonder hoogleraar in dat vakgebied. ‘in kinderliteratuur geldt immers vaak “minder is meer” en die kunst van het weglaten kan prachtige resultaten op-leveren.’Ook heeft de kinderliteratuur zich sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw sterk ontwikkeld. ‘vanaf die tijd worden steeds meer “volwassen” thema’s en literaire technieken gebruikt’, zegt van lierop. ‘dat heeft geleid tot een complexe en rijke literatuur en daarmee wordt de scheidslijn tussen volwassen literatuur en jeugdliteratuur steeds vager. veel volwassenen lezen tegenwoor-dig met plezier Harry Potter, maar ook adolescentenromans zijn populair.’ een goed kinderboek definieert van lierop dan ook als ‘een boek zonder leeftijd. een boek dat zowel voor kinderen als volwassenen interessant is.’

‘als er geen kinderliteratuur zou zijn, zouden veel mensen nooit aan volwassenenliteratuur beginnen’, zegt van lierop. ‘zo wordt de jonge lezer immers voorbereid op boeken die misschien minder toegankelijk zijn. Bovendien kunnen boe-ken een kind lees- en leefkritisch maken’, leent van lierop een motto van kinderboekenschrijfster miep diekmann. ‘een boek is een laboratorium, een plek waar je je veilig in morele dilemma’s kunt verplaatsen.’

daarom zou Van lierop graag zien dat er meer ruimte komt voor de studie van Kinderliteratuur. Over aandacht van studenten heeft ze niet te klagen. Haar vakgebied is popu-lair, zowel in leiden als in tilburg, waar ze ook hoogleraar is. ‘ik zou graag meer de diepte in gaan. met de tijd die nu beschikbaar is, kunnen we de thematiek niet genoeg uitdiepen.’ ze is blij met de bijzondere leidse leerstoel, ingesteld in 1998. ‘die zorgt in ie-der geval voor een constante stroom van aandacht voor deze lite-ratuur.’

professor van Lierop-deBraUwer

‘Een boek is een laboratorium, een plek waar je je veilig in morele dilemma’s kunt verplaatsen’

professor praamstra

‘Het zou fantastisch zijn als onze schrijvers net zo bekend worden in het buitenland als onze voetballers’

16 lEidrAAd lEidrAAd 17

tHEmA: HEt GEscHrEvEn woord tHEmA: HEt GEscHrEvEn woord

professor jaap goedegeBUUre over

Het gastscHrijverscHap:

‘tegen studenten zegik altijd dat ze die kans moeten grijpen’

Gerard Reve, Frans Kellendonk, Maarten ’t Hart, Hella Haase, Nelleke Noordervliet, Arnon Grunberg – het zijn niet de min-sten die in de loop der jaren in leiden gastcolleges hebben ge-geven. Jaap goedegebuure, hoogleraar moderne nederlandse literatuur, is medeverantwoordelijk voor het gastschrijverpro-gramma.

hij is er trots op: ‘leiden was de eerste universiteit die 25 jaar geleden het gastschrijverschap instelde. Het instituut is zo succesvol dat de meeste andere universiteiten ons hebben na-gevolgd.’

de gastschrijver geeft een reeks colleges die voor alle studenten toegankelijk zijn. goedegebuure: ‘in de praktijk zijn vooral studenten letterkunde geïnteresseerd, met een oververtegen-woordiging van studenten nederlands. “grijp die kans, dit blijft je je leven lang bij”, zeg ik altijd.’ Het gastschrijverschap werd ooit in samenwerking met de K.l. Pollstichting en het nrC

Handelsblad ingesteld. nog steeds publiceert de krant de tekst van de verwey-lezing die elke gastschrijver geeft en die ook niet-studenten kunnen bijwonen. Het gastschrijverschap past bij uitstek binnen de traditie van de leidse letteren, die zich onderscheiden door een grondige, diepgaande aanpak, stelt goedegebuure. ‘Ook het gastschrijver-schap kenmerkt zich door een intense aandacht voor de wording van literatuur.’ een speciale commissie bepaalt welke auteurs worden benaderd. goedegebuure: ‘de schrijver moet niet alleen interessant zijn als literair auteur. We kiezen vaak mensen die een extra specialisme hebben. zoals anna enquist, die ook psycholanalyticus en musicus is. Of Kader abdollah, die tijdens zijn leidse tijd is begonnen met zijn vertaling van de Koran en die uiteraard veel weet over de islam. Je hebt schrijvers nodig die kunnen reflecteren op het werk van anderen en van zichzelf. Belezen auteurs, die boeiend kunnen vertellen over hun voor- keuren.’ Want de schrijver is vrij in de keuze van zijn of haar onderwerpen. ‘alles mag aan de orde komen’, zegt goedegebuure. ‘maar de laatste jaren is creatief schrijven een belangrijk onder- deel van de colleges.’ de huidige gastschrijver, de zuid-afrikaanse marlene van niekerk, is niet alleen auteur, maar ook hoogleraar Creatief schrijven aan de universiteit van stellenbosch.

prof. piet van sterkenBUrg over de

wetenscHap acHter Het woordenBoek

‘de vakgroep lexico-logie is klein, maar van grote betekenis op haar vakgebied’

Voor studenten zijn woordenboeken een onmisbaar instrument. Ook buiten de universiteit raadplegen velen geregeld het Groene Boekje of de Dikke Van Dale. Over het algemeen staan we maar weinig stil bij de wetenschap achter die handige naslagwerken. leiden heeft er een speciale leerstoel voor: lexicologie.

Professor Piet van Sterkenburg, emeritus hoog-leraar lexicologie, bekleedde 21 jaar deze leerstoel. ‘Kort ge-zegd is lexicologie de leer van de woordenschat’, legt hij uit. ‘daaronder valt bijvoorbeeld de studie naar de vormingswijze van woorden, de geschiedenis van woorden en de beschrijving van woorden.’ lexicologie is dus onmisbaar bij het maken van woordenboeken en de studierichting heeft sinds 1985, toen zij werd ingesteld, dan ook al heel wat lexicologen afgeleverd bij in-stituten als van dale en spectrum.

Van Sterkenburg combineerde zijn hoogle-raarschap met de functie van directeur van het instituut voor nederlandse lexicologie (inl). ‘er is een wederzijdse dienstver-lening tussen de universiteit en het inl. Het instituut betaalt de hoogleraar-directeur, de universiteit zorgt voor de huisves-ting van het inl. en samen verzorgen zij het studieprogramma lexicologie.’door de digitalisering verandert de context van het vakgebied in

rap tempo, de mogelijkheden zijn enorm vergroot. ‘vroeger ge-beurde alles met de hand’, aldus van sterkenburg. ‘We lazen heel veel boeken en kranten en streepten alles van belang aan. Ook het alfabetiseren gebeurde handmatig. tegenwoordig hebben we databestanden en goede software, wat de kwaliteit ten goede komt. de huidige digitale woordenboeken zijn flexibel, je kunt dóórzoeken, achter het trefwoord verder speuren naar verwante woorden.’

nog steeds is de emeritus hoogleraar een ambas-sadeur voor zijn vakgebied en ook tijdens zijn actieve loop-baan heeft hij tal van opmerkelijke projecten gerealiseerd, vaak in samenwerking met andere faculteiten. zo werd er een nederlands-Japans woordenboek gemaakt, samen met de vak-groep Japans. en juridische woordenboeken, met collega’s van rechten. in internationaal verband heeft hij een samenwerking opgezet met de universiteiten van stellenbosch en van Wroclaw. van sterkenburg is er trots op. ‘de vakgroep lexicologie mag dan klein zijn,’ zegt van sterkenburg, ‘zij is van grote betekenis op haar vakgebied. de charme van leiden is dat de universiteit kleine, unieke disciplines een reële kans biedt.’

professor van sterkenBUrg

‘De huidige digitale woordenboeken zijn flexibel, je kunt dóórzoeken, verder speuren naar verwante woorden’

professor goedegeBUUre

‘Het gastschrijverschap is zo succesvol dat de meeste andere universiteiten ons hebben nagevolgd’

25 Jaar gaStSCHriJverS in LeiDenGerard Reve, Judith Herzberg, Frans Kellendonk,

Andreas Burnier, Maarten ’t Hart, Hugo Brandt

Corstius, Louis Ferron, Hella S. Haasse, Oek de Jong,

Margriet de Moor, Kristien Hemmerechts, Adriaan van

Dis, Nelleke Noordervliet, F. Springer, Gerrit Komrij,

Etienne van Heerden, Arnold Heumakers, Joost

Zwagerman, Kees ’t Hart, Geerten Meijsing, Anna

Enquist, Kader Abdolah, Renate Dorrestein, Arnon

Grunberg, Marlene van Niekerk.

18 lEidrAAd

GEnErAtiEs GEnErAtiEs

lEidrAAd 19

henk wesseling (1937) belichaamt in zijn eentje meerdere generaties leids universiteitsleven. Hij studeerde er in de jaren vijftig, onder het ancien régime, zoals hij het beschrijft in het autobiografische deel van zijn boek Zoon en vader, Vader en zoon. vervolgens werkte hij er aan zijn dissertatie, al bleef het con-tact met zijn promotor in die jaren beperkt tot één telefoontje per jaar, dat evengoed hartelijk en vol wederzijds vertrouwen was.

van 1966 tot 2002 was hij in dienst van de universiteit, sinds 1973 als hoogleraar algemene geschiedenis. nog steeds voelt hij zich erg thuis op de universiteit, al komt hij er niet vaak meer. “thuis” is namelijk een belangrijk begrip voor Wesseling. ‘ik ga eigenlijk nooit ergens naartoe’, constateert hij tevreden. zijn groen omzoomde woonstee op de grens van leiden en Oegstgeest geeft daar ook geen enkele aanleiding toe. Hooguit

gaat hij een blokje om, voordat hij zich aan het dagelijkse schrij-ven zet. verder is hij zo veel mogelijk hier, in zijn werkkamer, zonder computer. dat ‘monster’ staat boven.

Van zijn drie zoons heeft niet een in leiden gestudeerd. Hun carrières in het bedrijfsleven, de juristerij en bij de overheid tonen aan dat men ook met een amsterdamse bul ver kan komen in het leven. een van hen is in zoverre wel in vaders voetsporen getreden dat hij (deeltijd)hoogleraar is in amsterdam. een andere zoon aarzelde bij zijn studiekeuze tus-sen economie en geschiedenis. ‘Je kunt altijd nog van economie naar geschiedenis overstappen,’ adviseerde de vader, ‘maar an-dersom zal niet gaan.’ Het is bij economie gebleven, tot ieders te-vredenheid. Wesseling verbaast zich over de levens van zijn zoons, de ma-te waarin zij betrokken zijn bij de opvoeding van hun kinderen, maar de familieband is daardoor niet minder hecht. ‘ik geloof dat je het moeilijk gezelliger zou kunnen hebben dan wij met elkaar’, zegt hij met hetzelfde gezag waarmee hij in zijn boeken tijdper-ken heeft geduid en verhoudingen tussen landen heeft geschetst.die boeken, met name Frankrijk in oorlog, Verdeel en heers en Europa’s koloniale eeuw, hebben Wesseling tot ver over de grens grote faam bezorgd. zelf omschrijft hij zich als een gemakzuch-tig mens. ‘niet lui – ik houd van werken – maar gemakzuchtig.’ in Zoon en vader, Vader en zoon schrijft hij over de totstand- koming van zijn proefschrift (het later veelvuldig herdrukte en vertaalde Soldaat en krijger): ‘van een sterke hang naar volledig-heid heb ik trouwens nooit last gehad.’ als hij op een studiereis naar Parijs terechtkomt in een slecht hotel en te maken krijgt met onbeschoft personeel in een bibliotheek, besluit hij dan ook spoorslags terug te keren naar nederland ‘en een aantal dingen maar te laten zitten.’

hoe krachtig kan een verbondenheid met universiteit leiden worden uitgedrukt? ‘als ik moest kiezen tus-sen geschiedenis of de leidse universiteit, dan werd het die laat-ste.’ Juist de moeite die het kost om Wesseling in een andere gedaante dan die van historicus te zien, geeft aan wat een zwa-re woorden hij hier spreekt. ‘de universiteit van leiden is een heel sterk merk, om het zo te zeggen. Je hoeft het in het buiten-land nooit toe te lichten. dat geldt voor universiteitssteden als nijmegen of tilburg toch minder.’een topuniversiteit met internationale allure die hoog uitsteekt boven het academische landschap, is iets waar Wesseling graag over mijmert. Hij kreeg de smaak ervan te pakken tijdens zijn verblijf in de verenigde staten, begin jaren tachtig. Onder de hui-dige omstandigheden – de sociale emancipatie van het individu waardoor steeds meer mensen gaan studeren en de noodzaak om

het land draaiende te houden op een “kenniseconomie” – ziet hij het amerikaanse model als enige mogelijkheid. dat wil zeggen: enkele topuniversiteiten en daaromheen de grote oplei-dingsinstituten. Het doet hem deugd dat minister Plasterk ook geporteerd is geraakt van dat amerikaanse model. Hij kent de minister uit diens tijd als wetenschapper, toen beiden bestuurs-functies vervulden bij de Koninklijke nederlandse akademie van Wetenschappen.

de beschrijving van dat visiting fellowship aan het Princeton institute for advanced study in Zoon en vader, Vader en zoon is een typisch voorbeeld van Wesselings manier van schrijven en naar het leven kijken. ‘mijn werkkamer bevond zich in de nieuwe vleugel. Het waren comfortabele, maar nogal onpersoonlijke standaard kamers. Op de bureaus van de histori-ci en de sociale wetenschappers ratelden doorgaans de typema-

chines. Computers werden hiervoor nog niet gebruikt. in de of-fices van de wis- en natuurkundigen heerste een gewijde stilte. daar stond alleen een ingewikkelde formule op een schoolbord, waar zij maandenlang naar staarden en af en toe met een krijtje iets aan veranderden. althans, als zij niet door de bossen liepen om over hun problemen te praten. zelden heb ik het verschil in werkwijze tussen de verschillende disciplines zo duidelijk gede-monstreerd gezien.’ vijftien jaar later werd Wesseling rector van het nederlandse institute for advanced study in Wassenaar. Ook toen al ging hij niet graag de deur uit. ‘maar ik moest wel telkens ergens zijn.’ namelijk als gastheer van de grote geesten die daar kwamen, van welke generatie dan ook.

‘De Universiteit Leiden is een heel sterk merk. Je hoeft het in het buitenland nooit toe te lichten’

‘gesCHiedenis OF de universiteit? dan Kies iK die laatste’universiteit leiden is een sterk merk, vindt historicus Henk wesseling. Hij was er niet alleen student, maar later ook hoogleraar. Zijn verbondenheid met de universiteit is dan ook zeer krachtig.teKst: Pieter van den BlinK FOtO’s: edWin WalvisCH

verS van De perSOp pagina 49 leest u over het nieuwste

werk van Henk Wesseling, Een

vredelievend volk. Tevens vindt u hier

een lezersaanbieding, om met korting

kennis te maken met het boek.

afscheid hans nieuWenhuisProf.mr. Hans Nieuwenhuis, hoogleraar

Burgerlijk Recht, heeft

op 9 oktober jl. zijn

afscheidsrede gehouden.

Een uitgebreide versie

van deze tekst is terug te

lezen in het Nederlands

Juristenblad van vrijdag 16 oktober. In het

novembernummer van Leiden Law

Magazine vindt u een verslag van deze dag.

studiecommissie beLastinGsteLseL

Prof.dr. Henk Vording,

hoogleraar Algemeen

Belastingrecht, is aange-

steld als lid van de

Studiecommissie

Belastingstelsel. De

studiecommissie zal in opdracht van het

kabinet een voorstudie uitvoeren naar de

mogelijkheden van een herziening van het

belastingstelsel. Dit gebeurt in het kader

van de acties van het kabinet om fundamen-

teel na te denken over Nederland in 2020.

benoeminGDr.mr. Peter Rodrigues is benoemd tot

hoogleraar Immigratierecht. Het betreft

een deeltijdhoogleraarschap waarbij

Rodrigues tevens zijn functie van hoofd

Onderzoek & Documentatie bij de Anne

Frank Stichting blijft vervullen. Zijn aan-

stelling werd mogelijk gemaakt door het

Fonds Leerstoel en Instituut voor

Immigratierecht in Leiden, ingesteld door

oud-hoogleraar prof.dr. Pieter Boeles.

Giften van alumni, belangstellenden, het

ministerie van Justitie en een subsidie van

het Leids Universiteits Fonds (LUF) heb-

ben het voortbestaan van de leerstoel

mogelijk gemaakt.

officiëLe openinG eaLLOp 17 en 18 december vindt de officiële

opening plaats van de Europese Academy

for Law and Legislation (EALL). Ter gele-

genheid hiervan wordt in het Vredespaleis

in Den Haag een congres gehouden, met

als titel Styles of Legislation.

De EALL werd begin 2009 opgericht, mede

naar aanleiding van de vele vragen voor

internationale opleidingen en adviesaan-

vragen die bij de Nederlandse Academie

voor Wetgeving binnenkwamen.

Doel van de EALL is om transnationale wet-

gevingsvraagstukken te bestuderen,

daarin opleidingen en cursussen aan te

bieden, waar nodig te adviseren en een

platform te bieden voor het uitwisselen

van kennis en ervaring tussen wetgevers in

verschillende landen.

Prof.dr Wim Voermans, hoogleraar

Staats- en Bestuursrecht, treedt een dag

per week op als rector van de EALL.

jpao: turnaround manaGement Kennis van turnaround management is

noodzakelijk om op een professionele

manier ondernemingen juridisch te kun-

nen ondersteunen. Dit wordt versterkt

door het “Voorontwerp Insolventiewet”,

dat is gericht op ruimere mogelijkheden

voor (stille) bewindvoerders om onderne-

mingen voort te zetten die in de kern

levensvatbaar zijn. De cursus biedt juristen

en overige professionals een overzicht van

relevante onderwerpen binnen de vakge-

bieden turnaround management en

insolventierecht.

de Cursus wordt op donderdag 28 januari

2010 gegeven en staat onder leiding van

dr.mr. jan adriaanse.

meer informatie over opgave, tijden en

kosten vindt u op www.paoleiden.nl.

neWs from iiasLIn the context of its 25th anniversary

celebrations, the International Institute of

Air and Space Law (IIASL) is organising the

first Air Law Moot Court Competition, to

be held in New Delhi, India from 2-6 March

2010. The IIASL is working with the Sarin

Memorial Legal Aid Foundation to set up

the event. The Sarin Foundation, which

was established by the family of one of our

Indian alumni, aims to provide free legal

aid to the needy in India and to raise the

level of legal education available to stu-

dents in India.

The competition has attracted a great deal

of attention from Asian universities and

other parties. A team from Leiden, consisting

of students in the current LLM programme

in air and space law, will also travel to India.

An Indian graduate of our LLM programme

who lives and works in the Netherlands is

the team’s coach.

for more information see Http://sarins.org/

moot-Court or ContaCt tHe iiasl at

a.Cartier@law.leidenuniv.nl.

nieuws

rechtSGeleerdheid

‘er zijn Geen pijnLoze manieren om de overheidsfinanciën op orde te KrijGen’

SPotliGht in ElkE EditiE vAn lEidrAAd komt EEn toPwEtEnscHAPPEr AAn HEt woord ovEr ZiJn vAkGEBiEd En PAssiE voor wEtEnscHAP.

victor HaLBerstadt (1939) is hoogleraar openbare financiën aan de faculteit der rechtsgeleerdheid. dit jaar was hij 35 jaar hoogleraar. Hij was onder andere informateur voor het kabinet van Agt ii, kroonlid van de sociaal Economische raad, voorzitter van de internationale adviesraad van daimlerchrysler en is internationaal adviseur van Goldman sachs. op dit moment is hij onder andere lid van de raad van toezicht van koc university istanbul en van de lee kuan Yew school of Public Policy (singapore) en lid van de raad van commissarissen van tnt, de nederlandse opera en het concertgebouw nv.

teKst: YOeri alBreCHt Beeld: HH

‘de mooiste leerstoel in het mooiste vak: de

leer der openbare financiën. niet voor niets is

“staathuishoudkunde” een ander woord voor

“economie”. overheidsfinanciën hebben altijd

een centrale rol gespeeld in de economie en de

samenleving.

we hebben een periode van toenemende markt-

werking achter de rug. de staat werd flink in de

verdediging gedwongen. de laatste anderhalf

jaar is de overheid teruggekomen van die ideeën.

dat blijkt niet alleen uit de omvangrijke steun

aan banken, maar ook uit de discussie over de-

regulering of regulering van allerlei markten.

Het stelsel van financiële instellingen – en hun

eventuele falen – moet in stand worden gehou-

den en goed functioneren. onze samenleving is

gebaseerd op ruil, op handel en dus op geld. de

overheid – dus u en ik – heeft steun aan de ban-

ken gegeven om hun basisactiviteiten in stand

te houden. Aan die steun zijn voor de banken

kosten en gedwongen afslanking verbonden. de

winst voor de overheid zit echter niet in de geld-

opbrengst, maar in het feit dat het economisch

verkeer mogelijk blijft.

ironisch genoeg komt deze ontwikkeling na een

periode van gepretendeerde religieuze adhesie

aan de Euro-afspraken van maastricht: het be-

grotingstekort moet onder de drie procent blij-

ven en de staatsschuld mag niet hoger zijn dan

zestig procent van het Bruto nationaal Product.

die uitgangspunten zijn nu verlaten. Zelfs in

duitsland krijgt het herstel van de economische

groei voorrang op het beheersen van het be-

grotingtekort. in feite zijn we terug bij de idee-

en van de jaren zeventig. de kost gaat voor de

baat uit.

in zeer korte tijd zijn bijna overal enorme ga-

ten geslagen in de overheidsfinanciën. dat zal

veel van de belastingbetaler vergen en heel

veel geduld van de burger vragen. Er zijn he-

laas geen pijnloze manieren om op korte ter-

mijn die overheidsfinanciën weer op orde te

krijgen. vergeet nooit : de overheid genereert

zelf geen economische groei, die kan alleen

voorwaarden scheppen. ondernemers, klein en

groot, zorgen voor groei.’

lEidrAAd 2120 lEidrAAd

‘hersenen verGeLijKen

Leer je niet zomaar even’

lEidrAAd 23

oPiniE

lEidrAAd 22

lange leve het papieren boek?

literaire smaaKmaKers Over Het e-BOeK vs. PaPier

de industrie rond literatuur in boekvorm mag dan behoudend van aard zijn, hij is kerngezond. Het aantal mensen dat boeken koopt, stijgt. maar hoe lang nog? vormt het e-boek een serieuze bedreiging? literair agent Paul sebes en uitgever Hans nijenhuis over het e-boek versus papier. teKst: ruPert ParKer BradY illustratie: rHOnald BlOmmestiJn

eens in de zoveel tijd wordt er weer een toekomstvoorspelling gedaan over de levenscyclus van de roman. zo stelde de wereldberoemde romanschrij-ver Philip roth kort geleden dat de ro-man binnen een kwart eeuw een mar-ginaal bestaan zal leiden. Hij verwacht dat in 2034 het literaire boek slechts door een kleine elite wordt gekoesterd. Het boek kan niet concurreren met het scherm. Bovendien is de langdurige con-centratie die nodig is voor het lezen van een roman, aan het uitsterven. tien jaar geleden kwam uitgerekend microsoft op de Frankfurter Buchmesse met de voorspelling dat het boek ten do-de zou zijn opgeschreven. Het overlijden ervan kon al worden gedateerd op het jaar 2020. tegen die tijd zou er een nieu-we definitie van het woord “boek” circu-leren: een substantieel geschreven werk, meestal getoond op een computerscherm

of ander persoonlijk leesapparaat. in het jaar 2012 zou de concurrentie tussen ge-drukte en elektronische boeken op een hoogtepunt zijn. uitgevers van papieren boeken zouden dan adverteren met de slagzin ‘echte boeken van echte Bomen voor echte mensen’. in oktober 1999 presenteerde microsoft in het hol van de leeuw het e-boek aan de uitgeefwereld als de beoogde opvol-ger van het gedrukte medium. Het soft-wareprogramma microsoft reader beloofde een einde te maken aan de on-duidelijke contouren van letters op een beeldscherm, plus mogelijkheden om aantekeningen te maken in de virtue-le kantlijn en om moeilijke of vreemde woorden op te zoeken in een ingebouwd woordenboek. een paar maanden daarna barstte de in-ternetbubbel en stierf het e-boek zelf een voortijdige dood. althans, dat leek

zo. anno 2009 struikel je over de e-rea-ders die al vele malen geavanceerder en gebruiksvriendelijker zijn. maar de ver-koop en acceptatie groeien slechts lang-zaam. Het aantal verkochte literaire e-boeken is nog beperkt. uitgevers van literaire boeken zetten voorzichtige stap-pen om het e-boek als serieus medium in te zetten. valt deze ontwikkeling serieus te nemen in een industrie waar alle stake-holders leven van de verkoop van stapels bedrukt papier met een kaft eromheen? deze vraag legden we voor aan literair agent Paul sebes en operationeel direc-teur van de Bezige Bij, Hans nijenhuis, halverwege de jaren tachtig in leiden dispuutgenoten bij Quintus aquavite.

net als een gewoon boek kan ook het e-boek mee op vakantie en zelfs mee in bad. maar Paul sebes is niet over-tuigd. ‘ik vind het lekker om op vakantie

boek gaat naar de boekhandel. Bol.com wil dat ook met e-boeken doen, terwijl er geen sprake is van papier- en distribu-tiekosten.’ nijenhuis pleit voor verande-ring. ‘eindelijk ontstaat er ruimte voor uitgevers om auteurs meer te betalen voor een papieren boek dan tien procent (eerste druk, vierduizend exemplaren, red.), twaalfeneenhalf procent (tweede druk, zesduizend exemplaren, red.) of vijftien procent (de volgende negen-tigduizend, red.) van de verkoopprijs. ik denk dat je het niet kunt maken om schrijvers dezelfde royaltypercentages te betalen. als er minder geld gaat naar drukken en distributie, dan moet er toch meer geld naar auteur en lezer kunnen vloeien?’ uitgerekend de Bezige Bij verkocht in september het e-boek van de debuut-roman van Philip Huff, Dagen van Gras, voor bijna twaalf euro, tachtig procent van de prijs van het papieren boek in de boekhandel. een hoge drem-pel, weet ook nijenhuis. ‘reëel zou een e-boek rond de tien euro moeten kosten. de vraag is of wij er belang bij hebben dat we meer e-boeken verkopen. Je moet

bedenken: wat willen de auteur en de le-zer van een uitgever? goed geredigeerde, mooi verzorgde boeken tegen een rede-lijke prijs.’nijenhuis ziet wel kansen voor het e-boek, maar niet op het vlak van fic-

tie en non-fictie. de oud-journalist lijkt het mooi om via de e-reader reisboe-ken in delen te verkopen.'Wie een week-end naar Praag gaat, koopt liever los de hoofdstukken over Praag uit verschillen-de reisboeken, dan dat hij één dik boek over tsjechië koopt.'

Vies van het gebruik van inter-net om nieuwe doelgroepen te bereiken? nee, dat zijn deze twee literaire smaak-makers allerminst. zo gaat sebes vanaf januari 2010 iets nieuws doen. ‘We starten een online literair tijdschrift om jonge-ren aan het schrijven te krijgen. Het blad is interactief, maar een redactie zorgt wel voor hoge kwaliteit. Het idee heb ik gebaseerd op de Franse website La vie merde, die zeventigduizend bezoekers per dag krijgt.’nijenhuis ziet de vernieuwing voor het literaire boek van onderaf opkomen. ‘auteurs kunnen een nieuw publiek trek-ken voor romans. google maar eens op “Boek op de plank”. dat is een blog van emily gordts die schrijft hoe ze besloot een boek te schrijven, een uitgever vond

(de Bezige Bij, red.) en wat er allemaal daarna gebeurt. zij trekt een schare vaste volgers die normaal gesproken niet in de boekhandel komt. uitgevers komen daar niet op. emily inspireert ons en vergroot onze kennis.’

24 lEidrAAd lEidrAAd 25

oPiniE oPiniE

stapels boeken bij me te hebben. Je moet niet voorbijgaan aan de tastbaarheid en de schoonheid van het boek. Kijk, in plaats van kunst aan de muur kun je ook

een scherm aan je muur hangen met wisselende afbeeldingen van schilderij-en. Het kan best, maar ik wil dat hele-maal niet. Je koopt een boek omdat het mooi is. en vergeet niet, een auteur wil niet op een scherm worden gelezen. Hij wil een papieren uitgave.’de eerste auteursmakelaar van nederland, die in 1998 zelf zorgde voor een kleine revolutie in het uitgeefvak, maakt zich geen illusies. ‘Het literaire vak is nog erg traditioneel: wij controle-ren nog steeds met de hand – met pen-nen en stiften – de laatste proeven alvo-rens het boek naar de zetter gaat’, zegt sebes. ‘internet en e-boeken brengen bij uitgevers geen aardverschuivingen te-weeg. Het zijn meer kleine schokjes. Het vak is onzeker, omdat je niet weet wat de omvang van e-boeken wordt. Je hebt au-teurs, agenten, uitgevers, boekhandela-ren en consumenten. Het e-boek heeft voor elke groep andere consequenties.’Hij vervolgt: ‘in de jaren negentig was men heel erg bang voor internet: “de boekhandel bestaat straks niet meer.” de grote angst was dat boeken op internet zouden worden gepubliceerd. de consequentie van het succes van internet-boekhandels en het veranderende con-

sumentengedrag is dat de aKO bijvoor-beeld de helft minder boektitels verkoopt dan tien jaar geleden. voor titels die geen bestseller zijn, moet je naar de webwinkel.

dat is marktwerking. de markt voor Bol.com wordt alleen maar groter.’

Veel boeken zouden in theorie als e-boek kunnen verschijnen en vervol-gens illegaal worden gekopieerd en ver-spreid. auteur en uitgever ontvangen dan niets voor hun inspanningen. aan dit fenomeen is de muziekindustrie bijna ten onder gegaan. sebes: ‘in die zin is het voor auteurs een bedreiging. daarom staat in het modelcontract voor auteurs tegen-woordig een clausule over e-boeken. maar boekenkopers zijn geen muziekkopers. muziek is bovendien internationaal, het boekenvak is nederlands. natuurlijk ver-zorgen we luisterboeken en plaatsen we een hoofdstuk op internet. maar het is allemaal ter promotie, we verdienen uit-eindelijk aan de papieren boeken. Ook nieuwe uitgevers die crossmediaal gaan, verdienen het geld met de papieren boeken. ik denk persoon-lijk dat het e-boek wel nut heeft voor na-slagwerken en wetenschappelijke uitga-ven. voor het maken van huiswerk is het prima om een e-reader te gebruiken.’

hans nijenhuis heeft zake-lijk een iPhone aangeschaft, omdat hij

wil weten wat er speelt. ‘Het blijft ab-stract zolang je het zelf niet ervaart. de columns van Youp van ’t Hek luisteren in de spits, dat gaat lekker. er veran-dert veel, mijn generatie is nog opgevoed met het lezen op papier. maar ik wil we-ten hoe het zit met de volgende gene-ratie. mijn kinderen van tien en twaalf jaar lezen nu enorm veel van papier. Ja, ze zitten op Hyves, ze hebben een mo-bieltje, maar boeken lezen – vooral in bed – blijven ze gewoon doen, zoals the-ater naast film blijft bestaan. Papier blijft dominant. als zij de maatstaf zijn voor de jeugd, dan blijft het goed gaan. Het punt is dat ik niet zeker weet of zij mij la-ten zien wat hun leeftijdgenoten doen.’ nijenhuis denkt in scenario’s. ‘nu gaat mijn dochter met een rugzak vol boeken naar school. Het zou veel gemakkelijker zijn als ze een e-reader had met al haar lesboeken en kranten erin. ik verwacht zelf dat de doorbraak van het e-boek via het onderwijs komt. de overheid heeft er veel belang bij om de kosten van lesboe-ken omlaag te brengen. die beweging is een katalysator voor het e-boek. straks groeit er een generatie op die het elek-tronisch lezen van boeken wel snel op-pakt en accepteert.’

de uitgever onderkent dat ver-nieuwingsgezindheid niet aan iedereen in het boekenvak is besteed. ‘Paul heeft gelijk. Het is essentieel dat mensen in het boekenvak naar nieuwe technologie kijken, omdat het deel van de toekomst is. aan de verkoop van e-boeken kleeft een groot nadeel: de prijsstelling. de be-drijfstak legt hetzelfde mechanisme op aan het e-boek als aan papieren boeken. dat is niet goed. veertig à vijftig procent van de verkoopprijs van een papieren

de uitgever

Hans nijenHUis (1963) studeerde Geschiedenis en internationaal recht in leiden. Hij is sinds 1 mei 2009 operationeel directeur van de Bezige Bij. daarvoor werkte hij meer dan twintig jaar bij NRC Handelsblad. Zo was hij correspondent in moskou, chef buitenland, chef redactie van nrc.next en adjunct-hoofdredacteur van nrc Handelsblad. Hij heeft twee boeken geschreven: de roman man van Beroep (de Bezige Bij, 2003) en de verhalenbundel wat je verzwijgt (thomas rap, 2005).

De auteursmakelaar

paUL seBes (1965) studeerde nederlands in leiden en is afgestudeerd in niet-westerse sociologie. Hij werkte bij Prometheus onder meer als hoofd Pr en hoofd buitenlandse rechten. in 1998 startte hij zijn eigen literair agentschap. Hij begon met het organiseren van schrijf- en spreekopdrachten voor bekende nederlandse schrijvers. nu vertegenwoordigt hij 250 auteurs. Hij publiceerde in het najaar van 2008 het boek Bestseller, een handleiding voor elke beginnende nederlandse schrijver.

paUL seBes

‘ Internet en e-boeken brengen bij uitgevers geen aardverschuivingen teweeg. Het zijn meer kleine schokjes’

Hans nijenHUis

‘Ik verwacht dat de doorbraak van het e-boek via het onderwijs komt. De overheid heeft er veel belang bij om de kosten van lesboeken omlaag te brengen’

BElvédèrE BElvédèrE

26 lEidrAAd lEidrAAd 27

aCademisCH erFgOed als Belegging

‘het begon in 2004, met een uitnodiging namens het College van Bestuur’, vertelt mr. marnix van rij, partner bij ernst & Young Belastingadviseurs llP. ‘We kwamen met een grote groep alumni en medewerkers bijeen om te brainstor-men over andere mogelijkheden om privaat geld aan te trek-ken.’ Privaat geld, ook wel geld uit de vierde stroom genoemd, is schaars in de academische wereld. anders dan in bijvoor-beeld de verenigde staten ontvangen nederlandse universi-teiten slechts beperkte middelen uit donaties en legaten. ‘We hebben in nederland veel minder een cultuur van geven’, ver-telt ook drs. Willem te Beest, vicevoorzitter van het College van Bestuur van de universiteit leiden. ‘dat komt deels door de hoge belastingdruk, waardoor we het gevoel hebben dat we al ruimschoots bijdragen, maar ook doordat geld geven zo weinig tastbaar is. daarom wilden we nadenken over hoe we die vier-de geldstroom zouden kunnen stimuleren onder onze alumni. Bovendien wilden we ze er iets tastbaars voor teruggeven, voor langere tijd bij ons betrekken en uitzicht op een rendement bieden.’tijdens de bewuste sessie kwam ook de broodnodige restau-ratie van het academiegebouw ter sprake, evenals de over-vloed aan uniek cultureel erfgoed dat wordt beheerd door de universiteit leiden. uiteindelijk ontstond geleidelijk het plan om dat rijke cultuurhistorisch erfgoed uit de anonimiteit te halen en tentoon te stellen in een of meerdere aansprekende gebouwen. er werd een werkgroep gevormd onder de naam Belvédère, naar het gelijknamige rijksbeleid om cultureel erf-goed te behouden door het te ontwikkelen.

de werkgroep zag direct mogelijkheden om cultureel beleggen toepasbaar te maken op het erfgoed van de universiteit leiden. in 2001 zijn in de wet fiscale faciliteiten gecreëerd om particuliere beleggingen in culturele projecten

te stimuleren. de werkgroep stelde voor om een n.v. te vor-men, die het academiegebouw en de sterrewacht zou aan-kopen, alsmede de exploitatie van de historische kas van de Hortus botanicus zou verwerven. Om deze transacties te fi-nancieren, zou de n.v. een langlopende obligatielening uit-schrijven, waarin particuliere beleggers konden deelnemen. ‘Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OC&W) liet weten de plannen interessant te vinden, mits de museale functie van de betreffende gebouwen centraal stond’, vervolgt van rij. ‘daarmee zou immers het leidse academisch erfgoed worden ontsloten voor een breed publiek.’tijdens de restauratie van het academiegebouw is hiermee re-kening gehouden. Het museale lint dat de bezoeker door het gebouw leidt, biedt een indruk van de academische geschiede-nis van leiden. ‘We hebben al veel bijzondere stukken kunnen uitstallen’, stelt te Beest tevreden. Ook de historische kas van de Hortus botanicus is open voor bezichtiging. en dat zal te-vens het geval zijn bij de sterrewacht, waar nu de casco restau-ratie is voltooid. ‘Hier wordt een sterrenkundig museum ge-huisvest, geheel in lijn met de rijke traditie van leiden op het gebied van astronomie’, aldus te Beest.

het voorstel om cultureel beleggen toe te pas-sen bij een universiteit is uniek. de universiteit leiden en de betrokken alumni nemen daarmee een pioniersrol op zich. er is veel gepraat met tal van partijen – OC&W, de rabobank, nauta dutilh, Pels rijcken, ernst & Young, vertegenwoordi-gers van diverse geledingen binnen de universiteit en natuur-lijk ook de autoriteit Financiële markten – en het plan werd daarmee telkens bijgeschaafd en concreter gemaakt. ‘We be-seften al snel dat we een voortrekkersrol zouden vervullen en dat dat veel tijd zou kosten’, vertelt te Beest. ‘Het had immers tien jaar geduurd voordat cultureel beleggen van de grond

kwam. uiteindelijk nam ons plan vijf jaar in beslag. innovaties vergen nu eenmaal een lange adem en heel veel geduld en doorzettingsvermogen. maar dat ze er komen, is van groot be-lang voor de gehele samenleving. Het opent immers mogelijk-heden om wetenschap anders te financieren en de maatschap-pij meer te betrekken bij de academische wereld.’Het doorzettingsvermogen en het geduld zijn beloond: in 2010 zal de obligatielening worden geplaatst (zie kader “Beleggen in leidse erfgoed”). voor de alumni en de univer-siteit is de waarde echter groter dan geld alleen. ‘er ontstond een echt community-gevoel, het was fijn om als alumnus iets voor de alma mater te kunnen betekenen’, vertelt van rij. te Beest is het volledig met hem eens: ‘Onze alumni hebben ons met raad en daad bijgestaan. dat was onbetaalbaar.’ Hij hoopt ook dat het project navolging zal vinden. ‘als we hiermee de weg hebben geplaveid voor andere initiatieven, is het de moei-te meer dan waard geweest.’

leidse alumni zijn gul met hun kennis en expertise. vijf jaar lang heeft een groep alumni – bankiers, fiscalisten, notarissen en juristen – geheel belangeloos samengewerkt met de universiteit leiden aan een plan om een vierde geldstroom op gang te brengen. met de n.v. Belvédère als resultaat.teKst Karen JOCHems FOtOgraFie marC de Haan

aLumni aLS trekkerHet project Belvédère was niet mogelijk geweest zonder een

groep alumni die hun kennis en expertise op het gebied van

fiscaal recht, bankieren en het notariaat geheel belangeloos

hebben ingezet. De trekkers van het project waren: mr. Rob

Gallas, mr. Cees de Zeeuw, mr. Frans van der Deijl, mr. Rob van

Ekeren, mr. Marnix van Rij, mr. Charles Hermans, drs. Arthur

Moerman en mr. Willem Cramer, tevens voorzitter van de

Directie van de N.V. Belvédère.

BeLeggen in LeiDSe erFgoeDDe Universiteit Leiden en de N.V. Belvédère hebben een

prospectus opgesteld waarin u alle informatie leest over de

belegging, zoals de looptijd van de obligatielening, het

rendement en de fiscale faciliteiten die van toepassing zijn.

Voor meer informatie zie www.alumni.leidenuniv.nl

De Sterrewacht (boven) wordt gerestaureerd. Marnix van Rij (links) en Willem te Beest kijken met tevredenheid terug op een lang proces.

tHEmA: HEt GEscHrEvEn woord

28 lEidrAAd lEidrAAd 29

tHEmA: HEt GEscHrEvEn woord

Het Brein en Het BOeK

leiden – en dan vooral rapenburg en omgeving – bruiste snel na de komst van de universiteit van de boeken- activiteit. ‘maar amsterdam was in de zeventiende eeuw toch wel dé boekenstad’, zegt Paul Hoftijzer, hoogleraar Boek- geschiedenis in leiden. ‘Het maken, lezen en verhandelen van boeken was in essentie een stedelijk fenomeen. ik schat dat de boekproductie voor vijftig procent amsterdams was en voor twintig procent leids. aan de andere kant kon leiden een stap extra zetten dankzij de universiteit. Hoogleraren leverden kopij, studenten kochten de boeken en toen ook geleerden uit het buitenland zich in leiden gingen vestigen, was de eigen niche snel gevonden. Pamfletten en kleine boekjes vond je in den Haag en amsterdam, de politieke machtscentra van het land. leiden kon zich toeleggen op het wetenschappelijke boek en de internationale markt.'Het gesprek met Hoftijzer vindt plaats in de Bibliotheca thysiana, een verstild stuk intellectueel erfgoed aan het rapenburg. Opvallend genoeg was oprichter Johannes thysius (1622-1653) – Jan thijs in gewoon nederlands – een verwoed verzamelaar van die “snelle” Haagse en amsterdamse werkjes. gelukkig voor leiden liet hij zich qua wetenschap-pelijk werk ook niet onbetuigd: het leeuwendeel van “zijn” bibliotheek is gereserveerd voor de circa 2500 wetenschappe-lijke boeken die hij heeft verzameld. 'Wat dat betreft kon hij zijn lol dus op in leiden’, aldus Hoftijzer.

de bloei van de leidse boekensector was nauw verbonden met de rol die de universiteit in de wetenschap speel-de. Hoftijzer: ‘zolang de universiteit een goede naam had, ble-ven geleerden en studenten komen. maar gaandeweg de acht-tiende eeuw liep de belangstelling terug. toen verdween ook het latijn als taal van de wetenschap, een klap voor de boekhandel. de afzetmarkt die tot dan toe heel internationaal was, kromp in-eens sterk. Wetenschapsbeoefening ging meer in de landstalen plaatsvinden, de boekhandel richtte zich noodgedwongen op het eigen land en zelfs de eigen stad. de band tussen het boekbedrijf en de universiteit was nog steeds sterk, maar de internationale oriëntatie verdween en de meeste uitgeverijen kozen een andere koers. Brill heeft als wetenschappelijk uitgever het hoofd boven water kunnen houden en kon in de twintigste eeuw, toen engels de internationale taal van de wetenschap werd, weer een grote vlucht nemen.’in de bloeitijd vonden wetenschappelijke publicaties uit leiden hun weg in europa via Frankfurt – toen ook al het europese boe-kenknooppunt. de kwaliteit van het leidse boek stond erg hoog aangeschreven, zowel inhoudelijk als qua typografie en papierkwaliteit. Hoftijzer: ‘die situatie is te verklaren uit een combinatie van factoren: florerende handel, geringe censuur, tolerantie voor andersdenkenden, goed onderwijs, veel instroom van buitenlanders tot op academisch niveau en weinig last van oorlogen. zo ontstond een ondernemersklimaat waarin het

boekenbedrijf kon opbloeien. temeer daar drukkers en uitgevers zoals Plantijn en elsevier zich ook in leiden vestigden, uit de zuidelijke nederlanden gevlucht voor godsdienstige onderdrukking en economische neergang.’

Voor leiden was het boekenbedrijf een be-langrijke bedrijfstak. Hoftijzer: ‘in vergelijking met de laken-nijverheid stelde het niet veel voor, maar als je in 1650 over het rapenburg en door de omringende straten liep, kwam je al gauw langs een stuk of dertig boekverkopers die in de begintijd vaak ook zelf uitgever en drukker waren. een hechte gemeenschap: sinds circa 1650 was er een eigen gilde en de zetters en drukkers waren goed geschoold in de lastige techniek van het boeken ma-ken. er heerste ook een grote beroepstrots. Het waren lieden die omgang hadden met de grote geesten van europa, hun produc-ten werden overal verspreid. dat verschafte de mensen in het boekenvak status.’Hoewel buiten leiden de aard van de publicaties meeverander-

de met politieke, religieuze en maatschappelijke stromingen – het godsdienstige boek verloor steeds meer terrein aan het “ontspanningsboek” – bleef het wetenschappelijke boek in leiden een continuüm. Hoftijzer: ‘van een proefschrift werden

in de zeventiende en achttiende eeuw een stuk of vijfenzeventig exemplaren gedrukt, van een wetenschappelijke verhandeling rond de duizend. ter vergelijking: een Bijbeluitgave haalde oplages van vierduizend. Omdat de arbeidskosten laag waren, kozen uitgevers liever voor herdrukken dan met onverkochte

Geen wetenschap zonder publicaties. dat zagen leidse uitgevers en boek-handelaren al vroeg in. twee boekenmannen over toen en nu: professor Paul Hoftijzer over de opkomst van leiden als boekencentrum en Herman Pabbruwe, directeur van het ruim 325 jaar oude Brill, over de wetenschappelijke uitgeverij anno 2009. teKst: ruud slierings FOtO’s: marK HOrn

»

Prof.dr. Paul Hoftijzer, hier geportretteerd in de Bibliotheca thysiana, studeerde Geschiedenis in leiden en promoveerde in nijmegen. Hij is nu werkzaam in leiden als hoogleraar Boekgeschiedenis.

paUL Hoftijzer

‘Als je in 1650 over het Rapenburg liep, kwam je al gauw langs een stuk of dertig boekverkopers’

30 lEidrAAd lEidrAAd 31

voorraad te blijven zitten.’van het materiaal – drukpersen, miljoenen loden letters, bindgereedschap – is nagenoeg niets bewaard gebleven. Boeken zijn er gelukkig genoeg, onder meer in de Bibliotheca thysiana en de leidse universiteitsbibliotheek. en misschien wel het mooiste erfgoed is de uitgever die na ruim 325 jaar nog altijd steevast in de leidse academische traditie is geworteld: Brill.

het gesprek bij brill begint met een beschouwing van een allegorisch schilderij uit 1750 dat in de kantine hangt. in beeld zijn minerva en mercurius (wijsheid en handel) staand voor een tempel (de academie), met aan hun voeten drie jonge-tjes die spelen met portretten van beroemde wetenschappers. de gezichten in het portret zijn van samuel luchtmans, een nazaat van de oprichter van de uitgeverij, zijn vrouw Cornelia en hun kinderen. Over erfgoed gesproken!Omstreeks 1850 was de familie luchtmans door de erven heen

en nam bedrijfsleider Brill de zaak over. toen er ook geen Brill-erven meer waren, is het bedrijf in 1896 een nv geworden en in 1996 koninklijk. sinds 1997 heeft de onderneming een euronext-notering. Het huidige Brill staat als kleine speler zijn mannetje met honderdtwintig medewerkers, twee kantoren (leiden en Boston) en een jaarproductie van zo'n zeshonderd titels en 130 tijdschriften. meer dan ooit is Brill een speler in een mondiale markt: slechts vijf procent van de omzet en de auteurs komt uit nederland, tegen bijvoorbeeld tien procent uit Japan en veertig procent uit noord-amerika.Brill is vergelijkbaar met uitgevers als Oxford en Cambridge university Press, ook al zijn die een stuk groter. Brill-directeur Herman Pabbruwe: ‘Wij zitten achter dezelfde soort auteurs aan, zoeken naar hetzelfde baanbrekende onderzoek en maken vergelijkbare producten. maar elke publicatie heeft uniciteit. de invalshoek of visie is altijd verschillend. Wij zijn makelaars in informatie: Brill voegt waarde toe aan dat wat de auteur levert

door het materiaal te structureren, tekstcorrectie toe te passen, het eventueel te vertalen en het in gedrukte en elektronische vorm te verspreiden en in zoekmachines vindbaar te maken. de marketing en verkoop doen we zelf, de distributie naar handelspartners en vooral bibliotheken besteden we uit.’

Van groot belang voor de ‘handel’ van Brill zijn de contacten met wetenschappers. Pabbruwe: ‘Hier werken twintig gespecialiseerde uitgevers. Commerciële mensen, geen wetenschappers. zij volgen alles in hun vakgebied. de uitge-ver middeleeuwse geschiedenis bijvoorbeeld bezoekt congres-sen van mediëvisten, weet aan welke universiteiten grote namen verbonden zijn en heeft contacten met topwetenschappers over de gehele wereld. zo'n netwerk is van groot belang, ook voor de kwaliteitscontrole. vrijwel elk manuscript onderwerpen we aan een peer review, een beoordeling door twee of drie vakgenoten. zo weten we of een werk inhoudelijk goed en origineel is.’dankzij de huidige technologie is de feitelijke boekproductie eenvoudiger dan in de tijd van Plantijn en luchtmans. gefriemel met loden lettertjes is verleden tijd en dankzij internet is de productie vergaand geïnternationaliseerd. toch is het allesbehalve een druk op de send-knop: zetters, drukkers, binders moeten nog altijd worden aangestuurd en gecontroleerd. Ook marketing en verkoop zijn niet bepaald eenvoudiger geworden, zeker niet sinds de komst van nieuwe media. Pabbruwe: ‘We hebben een contract met google, een van de grote pijplijnen naar amazon: elk woord van de full text gaat in de zoekmachine. zodra een boek van Brill op een zoekopdracht naar boven komt, krijgt de lezer maximaal twintig procent van het werk gratis te zien.’een hoop gedoe voor een oplage van een paar honderd boeken. ‘de clou is,’ citeert Pabbruwe zijn oude baas Frans van eysinga, ‘dat je van kleine slokjes dronken moet zien te worden.’ vandaar dat Brill zich vooral op de bibliotheekmarkt concentreert en niet in de wereld stapt van het publieksboek – en de grote getallen. Pabbruwe: ‘Het terrein waar we kansen voor verbreding zien, is de onderwijsmarkt. als een professor een hoofdstuk voor een college wil kopiëren of digitaal verspreiden, gaan er bij ons belletjes rinkelen: kunnen we een studenteneditie uitbrengen en meer universiteiten daarvoor interesseren?’

waar Pabbruwe ook kansen ziet, is een nauwere samenwerking met topuniversiteiten. zo zijn er in leiden al de Brill-fellows: elk jaar mogen twee onderzoekers op kosten van Brill bij het scaliger instituut in de bibliotheek een paar maan-den onderzoek doen. maar Pabbruwe voelt ook voor een strate-gische samenwerking met nederlandse universiteiten, te begin-nen in leiden. ‘dat we een nauwe band met leiden hebben, is

logisch. Bedreigde talen, het verre oosten, internationaal recht, de islam. dat zijn vakgebieden waarin de raakvlakken tussen leiden en Brill talrijk zijn. in de samenwerking kunnen we een stap extra zetten. Brill is en blijft een onafhankelijke uitgeverij, maar er zijn onderzoekskernen en instituten waar wij afspraken mee kunnen maken, bijvoorbeeld voor het ontwikkelen van da-tabanken en in het gezamenlijk optrekken, ook in de presentatie naar buiten.’en zo illustreert Pabbruwe dat het boekenvak van nu niet veel anders is dan dat van vroeger: je moet een neus voor kwaliteit hebben, je concentreren op het segment waar je goed in bent, samenwerken met partners en blijven innoveren. Pabbruwe: ‘voor een wetenschappelijke uitgever geldt heel sterk: je moet de loop erin houden, volhouden en blijven investeren, zorgen dat uitgaven op de juiste plek komen en dat het werk wordt gerecenseerd. Je moet de bal voortdurend hooghouden.’

meer over de Leidse BoekgescHiedenis: - in 2008 verscheen naar aanleiding van een door Brill gesponsorde tentoonstelling over leiden als boekenstad, de rijk geïllustreerde publicatie stad van boeken. Handschrift en druk in leiden, 1260-2000. leiden: Primavera Pers/uitgeverij Ginkgo.

-in 2008 gaf Brill in het kader van het 325-jarig bestaan een boek uit over haar bedrijfsgeschiedenis: Brill – 325 jaar uitgeven voor de wetenschap, door sytze van der veen.

BriLL-directeUr Herman paBBrUwe

‘Wij zijn makelaars in informatie: Brill voegt waarde toe aan wat de auteur levert’

tHEmA: HEt GEscHrEvEn woordtHEmA: HEt GEscHrEvEn woord

drs. Herman Pabbruwe, hier afgebeeld in zijn kantoor bij uitgeverij koninklijke Brill, studeerde kunstgeschiedenis in leiden alvorens zich in de uitgevers- wereld te begeven.

32 lEidrAAd lEidrAAd 33

archeoloGie

verbond van LeidenVorig najaar sprak de Faculteit der

Archeologie met archeologen van de pro-

vincie Zuid-Holland over de mogelijkheden

om nauwer te gaan samenwerken. De aan-

leiding voor de faculteit was onder meer

de groeiende stroom studenten die stage

loopt bij de gemeentelijke archeologen. En

die stroom neemt alleen maar toe, dankzij

de instelling van Historische Archeologie

als studierichting. Ook wilden de faculteit

en de archeologen inhoudelijk nauwer sa-

menwerken en was er de wens om de bege-

leiding van de stages en stageopdrachten

nog beter te structureren. Bovendien had

de organisatie van veldpractica samen met

de gemeenten Delft en Westland aange-

toond dat een samenwerking voordeel kan

opleveren voor alle partijen.

Inmiddels hebben Delft en Rotterdam (in

het bijzonder het Bureau Oudheidkundig

Onderzoek) een convenant met de

Faculteit der Archeologie afgesloten. Op

19 november werd het convenant onder-

tekend door de gemeente Leiden. Ter ge-

legenheid hiervan hield Leidse wethouder

Jan Jaap de Haan een college voor studen-

ten en Leidse ambtenaren in de raadzaal

van het stadhuis in Leiden. Een mooie start

van een duurzame samenwerking.

compLicaties bij zWanGerschapIn Nederland treden bij zeven op de dui-

zend zwangerschappen ernstige compli-

caties op, zo blijkt uit het promotieonder-

zoek van gynaecoloog dr. Joost Zwart. Dat

is vergelijkbaar met de cijfers van andere

westerse landen. Daarbij blijken niet-wes-

terse vrouwen zo’n dertig procent meer

kans te hebben op een complicatie dan au-

tochtone vrouwen.

Opvallend is dat het aantal epileptische

insulten bij zwangerschapsvergiftiging

in Nederland twee keer zo hoog is als in

Groot-Brittannië. Mede door Zwarts on-

derzoek is het landelijke beleid ten aanzien

hiervan aan het veranderen en wordt bij-

voorbeeld eerder ingegrepen.

22,5 miLjoen euro voor dataKoppeLin-GenEen landelijk consortium van gezondheid-

onderzoekers ontvangt een overheidssub-

sidie van maar liefst 22,5 miljoen euro voor

het koppelen van (data)verzamelingen.

Hoewel het bestaande materiaal vaak zeer

hoogwaardig is, leidt de huidige versnip-

pering tot ondergebruik. Prof.dr. Gert-Jan

van Ommen, hoogleraar Humane Genetica,

vroeg de subsidie namens het consortium

aan bij NWO. Hij verwacht een geweldige

impuls voor het epidemiologische en bio-

medische onderzoek in Nederland. Ook zet

Nederland zich met de beoogde koppeling

prominent op de kaart in Europa.

huisarts en WetenschapAls het aan prof.dr. Jacobijn Gussekloo

ligt, wordt de eerstelijns geneeskunde meer

bij het wetenschappelijk onderzoek betrok-

ken. Maar liefst negentig procent van alle me-

dische zorg wordt in de eerste lijn geleverd,

maar de meeste patiënten die worden onder-

zocht, zijn ziekenhuispatiënten. Gussekloo,

die op 16 oktober met een oratie haar ambt

aanvaardde, spreekt uit ervaring: na zeven

jaar als huisarts te hebben gewerkt, besloot

zij te promoveren in de ouderengeneeskun-

de. In haar betoog legde zij uit dat met name

voor ouderen het gebrek aan wetenschappe-

lijke kennis over hun gezondheid en ziekte in-

grijpend is. Nieuwe kennis zet behandelings-

richtlijnen immers vaak volledig op hun kop.

Goede beoordeLinG medische studiesUit het jaarlijkse onderzoek van weekblad

Elsevier naar de beste studies zijn de we-

tenschappelijke opleidingen van het LUMC

goed uit de bus gekomen. Studenten gaven

de opleiding Biomedische Wetenschappen

een 7,9, waarmee LUMC significant hoger

scoorde dan andere instituten en als beste

keuze werd beoordeeld. Ook Geneeskunde

werd als goed beoordeeld door studenten:

een 7,4 was goed voor een tweede plaats

op de ranglijst.

famiLiezaKenVanaf 21 januari is in de galerie van het

LUMC de tentoonstelling Familiezaken te

zien. De tentoonstelling toont aan de hand

van verschillende kunstwerken de

betekenis van de familieband. De een

ervaart het gezin als hecht en warm, als

bron van saamhorigheid en loyaliteit. De

ander voelt zich eenzaam, niet begrepen

en vervreemd van het gezin waar hij uit

komt. De kunstenaars op deze

tentoonstelling tonen aan de hand van

video’s, foto’s, schilderijen, objecten en

tekeningen de verschillende facetten van

het familieleven.

De tentoonstelling Familiezaken is van 21

januari tot en met 14 maart 2010 te zien in

Galerie LUMC. Deelnemende kunstenaars:

Luuk Wilmering, Sara Blokland, Alexandra

Demenkova, Taco Anema, Chantal Spit,

Bastienne Kramer, A. P. Koomen en Karen

Murphy en Diana Scherer. (zie foto)

afscheid prof. dr Gerrit van der Kooij

Op 12 december jl. nam de Faculteit der Archeologie met een symposium af-

scheid van prof.dr. Gerrit van der Kooij. Van der Kooij (1944) heeft veel be-

tekend voor het vakgebied in het algemeen en de faculteit in het bijzonder.

Hij was al sinds 1974 als onderzoeker en docent voor de Archeologie van de

Zuidelijke Levant verbonden aan de Universiteit Leiden.

Archeologisch veldwerk heeft altijd centraal gestaan in Van der Kooijs on-

derzoek. Hij speelde met name een grote rol bij de opgravingen op Tell Deir ‘Alla in Jordanië, in

samenwerking met de Yarmouk Universiteit en het Departement van Oudheden van Jordanië.

Sinds 1979 stonden deze opgravingen onder zijn leiding. Op Tell Deir ‘Alla is de inmiddels be-

roemde pleistertekst gevonden over de uit de Bijbel bekende ziener Balaam. Samen met prof.

dr. Paul Hoftijzer heeft Van der Kooij deze tekst onderzocht en gepubliceerd (Aramaic texts from

Deir ‘Alla, Leiden, Brill, 1976). Ook voerde hij op een congres in 1989 een uitgebreide discussie

over deze belangrijke vondst (The Balaam text from Deir ‘Alla re-evaluated, Leiden, Brill, 1991).

Vanaf 1998 werkte Van der Kooij nauw samen met het Palestijnse Departement van Oudheden

en Cultural Heritage. Dat resulteerde onder andere in de opgravingen op Khirbet Bal’ama op de

Westbank. Vanaf 2004 gaf Van der Kooij leiding aan het door NWO gesubsidieerde onderzoeks-

project Settling the Steppe.

Van der Kooijs onderzoek werd vanaf het begin van zijn carrière gekarakteriseerd door een

nadruk op artefactstudie en etnoarcheologie. Ook stond hij bekend om zijn minutieuze strati-

grafische benadering en zijn analyse van het gebruik van ruimte. Maar het meest in het oog

springend was Van der Kooijs onmiskenbare oog voor detail.

casteLLum matiLoLeidse archeologen hebben in september

opgravingen verricht ten zuidwesten van

Leiden, op het terrein van het toekomsti-

ge park Matilo. Het was al bekend dat er op

dit terrein een Romeins fort heeft gestaan.

In het park zullen de contouren ervan ook

zichtbaar zijn. De Leidse opgravingen had-

den als doel een muur en de bijbehorende

grachten te lokaliseren. Daarbij bleek on-

der meer dat het castellum een stuk smal-

ler was dan eerder werd aangenomen.

LinKedinDe Faculteit der Archeologie is een groep

gestart op LinkedIn, bestemd voor al haar

alumni. Kijk op www.linkedin.com en meld

u aan!

opgraving bij een merovingische nederzetting.

nieuws

nieuws

GeneeSKunde/lumc

lEidrAAd 35

afscheidscoLLeGesIn november hebben prof.dr. Win de Gooijer,

hoogleraar Bestuurskunde in het bijzonder

Gezondheidszorgsystemen, en prof.dr. Joyce

Outshoorn, hoogleraar Vrouwenstudies,

afscheid genomen van de faculteit tijdens

voor hen georganiseerde afscheidscolleges.

Ook prof.dr. Peter Nas, hoogleraar

Ontwikkelingssociologie, is met emeritaat

gegaan. Ter gelegenheid hiervan heeft het

Instituut Culturele Antropologie en

Ontwikkelingssociologie het internationale

symposium The Urban Poor: Mobilities and

Mobilizations georganiseerd.

nWo Grants en subsidiesDr. Sander Nieuwenhuis, sectie Cognitieve

Psychologie, heeft van NWO een Open

Competitie Grant ontvangen. Deze subsidie

van 200.000 euro is toegekend voor dr.

Nieuwenhuis’ studie A neuromodulatory

basis for exploitative behavior in humans.

Dr. Rivke Jaffe (CA-OS) en dr. Muriël

Hagenaars (Psychologie) hebben beide een

Veni-beurs ter waarde van 250.000 euro van

NWO ontvangen.

academische pabo GeopendStaatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en

Wetenschap Marja van Bijsterveldt heeft op 1

september jl. de Academische Opleiding

Leraar Basisonderwijs (Academische Pabo)

feestelijk geopend.

Binnen de Academische Pabo ontwikkelen

studenten de professionele kwaliteiten die

een basisschoolleerkracht nodig heeft.

Daarnaast verwerven ze extra theoretische en

onderzoeksmatige kennis en academische

vaardigheden. Deze combinatiestudie, die

door de Pabo Hogeschool Leiden, Pabo

Thomas More Rotterdam en het Instituut

Pedagogische Wetenschappen is geïnitieerd,

ging met 48 eerstejaars van start.

25 jaar bestuursKundeDe opleiding Bestuurskunde bestaat 25 jaar.

De feestelijke jubileumviering vond plaats op

11 november jl. in het gerenoveerde

Academiegebouw. Hoogtepunten uit het

programma waren een presentatie over het

Leidse bestuurkundige onderzoek en een

alumnipanel over 25 jaar Bestuurskunde.

eerste KnaW merianprijs Prof.dr. Naomi Ellemers, hoogleraar Sociale

Psychologie van de Organisatie, krijgt de eerste

KNAW Merianprijs voor vrouwen in de weten-

schap voor haar excellente wetenschappelijk

onderzoek en haar actieve inzet voor gelijke

kansen voor vrouwen in de wetenschap. De

prijs bestaat uit een geldbedrag van 50.000

euro en een speciaal ontworpen sieraad.

speciaaL voor aLumniAlle instituten binnen de Faculteit der Sociale

Wetenschappen organiseren geregeld

activiteiten voor alumni. Deze worden onder

meer gecommuniceerd via de diverse web-

sites. Onderaan vindt u een overzicht per

instituut. De Leidse Alumnivereniging van

Politicologen (LAP) heeft een alumnigroep

opgezet via LinkedIn. ‘Het is leuk om oud-stu-

diegenoten terug te vinden maar er is tevens

ruimte voor discussie over politicologische

wetenswaardigheden. Meld u dus aan!’, aldus

Drieske Mangnus, mede-initiatiefnemer.

www.fsw.leidenuniv.nl/pedagogiek/alumni

www.fsw.leidenuniv.nl/Bestuurskunde/

alumni/

www.fsw.leidenuniv.nl/politiCologie/alumni/

www.fsw.leidenuniv.nl/psyCHologie/alumni/

www.laByrintleiden.nl

pre-universitair traject Op 1 oktober jl. tekenden de Hogeschool

Leiden en de Universiteit Leiden een samen-

werkingsovereenkomst voor een pre-universi-

tair traject. Het traject is speciaal ontwikkeld

voor hbo-studenten Toegepaste Psychologie

van Hogeschool Leiden en biedt na afronding

toegang tot drie specialisaties binnen de

eenjarige universitaire masteropleiding

Psychologie.

startinG Grant toeGeKendDe European Research Council heeft een

Starting Grant van 1,6 miljoen euro toegekend

aan prof.dr. Judi Mesman van de afdeling

Algemene en Gezinspedagogiek. De subsidie

betreft een onderzoeksproject naar verschillen

in opvoedingsstrategieën van ouders ten

opzichte van jongens en meisjes.

Sociale wetenSchaPPen

nieuws

34 lEidrAAd

GeeSteSwetenSchaPPen

het is aLLemaaL chinees!Onlangs zijn twee nieuwe publicaties van

medewerkers van het Leiden Institute for

Area Studies, SAS China, verschenen.

Op het eerste gezicht hebben het Chinees

en het Nederlands nauwelijks iets met

elkaar gemeen. Maar in zijn boek Het

Chinees en het Nederlands zijn eigenlijk

hetzelfde (Uitgeverij Spectrum) laat

prof.dr. Rint Sybesma, zien dat de talen

allerlei overeenkomsten vertonen. Een

verrassend inzicht in twee talen die

ogenschijnlijk zoveel van elkaar verschillen!

Het Hemels Mandaat vormde de basis van

de heerschappij van de Chinese keizers als

vertegenwoordigers van de hemel op aarde.

In zijn gelijknamige boek (uitgeverij

Amsterdam University Press) geeft prof.dr.

Barend ter Haar een vaak geheel nieuwe en

soms zelfs controversiële interpretatie van

de Chinese geschiedenis tot en met 1911.

virtueLe coLLectiesSinds het begin van het nieuwe collegejaar

zijn de digitale collecties van de Faculteit

der Geesteswetenschappen bereikbaar via

de website Digital Humanities. Ruim

120.000 bestanden die zijn aangelegd ter

ondersteuning van het onderwijs en

onderzoek worden hiermee ontsloten.

ranKinGIn de ranking van de jaarlijkse Times Higher

Education staat de Faculteit der Geestes-

wetenschappen op de 29ste plaats.

Daarmee stijgt de faculteit niet alleen zes

plaatsen, maar is tevens de hoogst

genoteerde van de Nederlandse geestes-

wetenschappelijke faculteiten – een mooie

notering dus. De Universiteit Leiden als

geheel vinden we terug op de 60ste plaats,

in de buurt van Heidelberg en Leuven. Dat is

eveneens een goede prestatie.

vensters op de WereLdOnlangs is de nieuwe Vensters op de Wereld:

jaarbericht 2008-2009 verschenen. Het

jaarbericht van de Faculteit der

Geesteswetenschappen, dat in 2008 voor

het eerst werd uitgegeven, belicht het

onderzoek en de onderzoekers van de

faculteit. Centraal in de publicatie staan

zeven interviews met wetenschappers die in

het afgelopen jaar bijzondere academische

prestaties hebben geleverd binnen hun

vakgebied. Naast de interviews zijn in

Vensters overzichten opgenomen van

prijzen, onderscheidingen en onderzoeks-

subsidies die onderzoekers van de faculteit

tussen augustus 2008 en juli 2009 hebben

verworven.

wilt u een exemplaar ontvangen? stuur dan

een e-mail met uw gegevens naar

CommuniCatie@Hum.leidenuniv.nl.

nieuWe opLeidinGenDe Universiteit Leiden is uniek in haar

aanbod van studies over de talen en

culturen van alle delen van de wereld. Vanaf

september 2010 wordt het pakket

aangepast met drie nieuwe opleidingen:

Midden-Oostenstudies, Oude Culturen van

de Mediterrane Wereld en Hebreeuwse en

Joodse Studies. Dankzij een bredere

benadering kunnen studenten voortaan

deze regio’s ook integraal bestuderen, of

ervoor kiezen of ze zich in een specifiek

gebied, cultuur en taal verdiepen.

aWards en subsidies

Prof.dr. Patricio

Silva, voorzitter van

de opleiding Talen en

Culturen van Latijns-Amerika is benoemd tot

Grootofficier in de Orde Gabriela Mistral. De

onderscheiding wordt toegekend aan

Chilenen en buitenlanders die een bijzondere

bijdrage hebben geleverd op het gebied van

cultuur en wetenschap.

Prof.dr. Petra

Sijpesteijn heeft een

driejarige internatio-

nale netwerksubsidie van NWO ontvangen

voor haar project Late Antiquity and early

Islam: continuity and change in the

Mediterranean. De subsidie maakt onder

meer samenwerking met de gerenommeerde

universiteiten Princeton, Oxford en CNRS/

Sorbonne mogelijk.

nieuws

36 lEidrAAd

Wie sCHriJFt, die BliJFt sinds klikspaan en Paaltjens heeft leiden vele schrijvers voortgebracht. in dit artikel een kleine vertegenwoordiging van die groep: nelleke noordervliet, Anna woltz, cees fasseur en maarten Biesheuvel. Zij kijken terug op hun studententijd en vertellen waar leiden toe heeft geleid.teKst: saBine gieBen Beeld: martiJn de vries

wAAr lEidEn toE kAn lEidEn wAAr lEidEn toE kAn lEidEn

lEidrAAd 37

canada, umbrië, rotterdam: de romans van nelleke noordervliet spelen zich overal af, behalve in leiden. alleen de biografie Altijd Roomboter, die ze schreef over haar overgrootmoeder, dienstbode uit 1857, heeft leiden als plaats van han-deling. de studentenwereld komt er ech-ter maar nauwelijks in voor, noordervliets overgrootmoeder bewoog zich in een een-voudig leids milieu. noordervliet zelf komt uit rotterdam. ze is dochter van een rotterdamse automonteur en kreeg in 1963 een beurs om in leiden te stude-ren, als eerste van haar familie. ze ging op kamers bij haar eigen tante toos, die in leiden hospita was. en zo zat ze op haar achttiende in een spagaat tussen aan de ene kant haar laagopgeleide familie en aan de andere kant haar jaargenoten uit de be-tere kringen, bij wie parelkettinkjes en penny shoes de toon zetten. ‘ik hoorde daar niet bij. mijn haar zat anders en ik had an-dere make-up. ach, ik wist niet precies waar het aan lag. ik kende niemand die had gestudeerd. er was niemand om me te vertellen dat je “jas” moest zeggen in plaats van “mantel”. de andere studentes waren

van het Wassenaarse slag en ik kwam van de Coolhaven’, zegt de schrijfster, in wier hyperverzorgde verschijning en perfec-te dictie tegenwoordig geen spoor meer te vinden is van haar proletarische wortels.

Kinderboekenschrijfster anna Woltz komt uit een intellectuele fa-milie. voor haar was het volstrekt vanzelf-sprekend dat ze ging studeren. Het werd geschiedenis in leiden. en ook zij stuitte er anno 2001 op beklemmend kliekjesge-drag in het verenigingsleven: ‘alles draait om groepsregeltjes: hoe je je moet kleden, hoe je je moet gedragen om erbij te horen. ik heb me er maar ingestort en heel veel plezier gehad, maar ik had me op school voorgesteld dat je als student nu juist van groepsdwang zou zijn bevrijd. ik dacht dat je studententijd een stap in de volwassen-heid betekende. Het tegendeel is waar: stu-deren is juist uitstel van je volwassenheid.’ Haar studie geschiedenis vond ze inspire-rend, vooral door een tweetal docenten bij amerikanistiek, Chris Quispel en eduard van de Bilt, die goed konden vertellen. Het kostte Woltz, die op de middelbare school

al begon met kinderboeken schrijven, eni-ge moeite om in haar afstudeerscriptie geen fictie te stoppen. nu combineert ze geschiedenis en fictie in een historisch kin-derboek over het weeshuis van Culemborg, dat volgend jaar 450 jaar bestaat. ‘ik bekijk geschiedenis als schrijver: ik zie het vooral als een prachtige, reusachtige bron voor de literatuur. ik vind niet dat alles exact hoeft te kloppen; ik heb er totaal geen moeite mee om een anekdote te verplaatsen naar een ander tijdstip, als dat voor mijn ver-haal beter uitkomt.’

de vader van Cees Fasseur was technicus bij de Bataafsche Petroleum maatschappij in nederlands-indië en zag het liefst dat zijn zoon ook een technische opleiding in delft ging doen. in 1957 pro-beerde Fasseur junior vanwege zijn “vier linkerhanden” eerst maar eens een stu-die scheikunde in zijn woonplaats leiden. toen hij na één week al een rekening van zeven gulden vijftig voor gebroken glas-werk kreeg, besefte hij dat ook scheikunde motorisch te hoog gegrepen was. gelukkig hoorde hij van een jaargenoot dat je rechten en geschiedenis tegelijk kon doen. dat bood perspectief. ‘als jongen zat ik altijd met mijn neus in geschiedenis-boeken over vaderlandse helden, maar ik dacht dat ik met geschiedenis alleen voor de klas zou kunnen staan. dat wilde ik per se niet. nu kon ik mijn interesse volgen en »

«cees fasseUr (1938) werd in nederlands-indië geboren, hetgeen een stempel zou drukken op zijn latere werk als hoogleraar en schrijver. Hij studeerde Geschiedenis en rechten in leiden en was eerst aan de universiteit verbonden als doctoraalassistent strafrecht, later als (bijzonder) hoogleraar geschiedenis. Als auteur schreef fasseur onder meer over nederlands-indië en over het koningshuis (een biografie van wilhelmina en het boek Juliana en Bernhard. Een portret van een huwelijk).

cees fasseUr

‘ Het bezoek bij de majesteit was aangenaam. Zij heeft ook in Leiden gestudeerd. Ik had het gevoel dat ik gewoon te gast was bij een ouderejaars’

lEidrAAd 3938 lEidrAAd

maarten BiesHeUveL (1939) werd geboren in schiedam maar woont al sinds 1960 in leiden, waar hij rechten studeerde. Zijn debuut in de bovenkooi was een van de meest succesvolle in de naoorlogse literatuur. vele romans en verhalenbundels volgden, waaronder reis door mijn kamer en Biesboek. in 2007 ontving Biesheuvel de P.c. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre.

neLLeke noordervLiet (1945) studeerde nederlands aan de universiteit leiden en de universiteit utrecht. Ze debuteerde als auteur in 1987 met tine of de dalen waar het leven woont. vele romans, essays, verhalen, toneelstukken en columns volgden. naast auteur is noordervliet onder meer lid van de raad van toezicht van het Amsterdams Historisch museum en vaste columniste bij trouw en het vPro-radioprogramma ovt.

‘Laat een oceaanstomer door het Rapenburg varen. Daar zou deze stad flink van opknappen, denk ik zo.’

‘Ik heb vooral geleerd dat ik alles zelf moest uitzoeken. Het leven was totaal ongestructureerd’

wAAr lEidEn toE kAn lEidEnwAAr lEidEn toE kAn lEidEn

lEidrAAd 4140 lEidrAAd

door mijn studie rechten later toch een goede baan krijgen.’Het onderwijsaanbod was in die tijd nau-welijks georganiseerd, vindt Fasseur. ‘ze zeggen tegenwoordig wel dat het onder-wijs verschraalt, maar toen was het ook een puinhoop. Je deed zo nu en dan een mondeling tentamen. Het kwam dus voor dat mensen cum laude hun kandidaats haalden, maar daarna hopeloos vastlie-pen als bij hun eerste scriptie bleek dat ze niet konden schrijven.’ de studiecarriè-re van Fasseur liep evenwel gesmeerd. Hij rondde binnen een jaar zijn kandidaats rechten af. daarnaast was hij enthousiast corpslid. ‘er liepen in mijn tijd veel bijzon-dere mensen rond: Floor Kist, rutger van randwijck, morris tabaksblatt, Cees van lede. toen was het gewoon gezellig. later, toen die jongens vooraanstaande posities aan het hof en in het bedrijfsleven hadden ingenomen, bleek ik onbewust een waarde- vol netwerk te hebben opgebouwd.’

maarten biesheuvel had jaren ge-werkt als ketelbink, kanonnier in het leger, tankercleaner en koeienhuidensjouwer in de rotterdamse haven, toen hij in 1961 als beursstudent in leiden aankwam. na zul-ke ervaringen was het corpslidmaatschap geen optie meer. ‘ik was al ontgroend door het leven. tankercleaning en huiden sjou-wen, dat zijn zo’n beetje de smerigste en zwaarste baantjes die er bestaan.’ Hij werd lid van Catena en beleefde een zeer geluk-kige tijd als bewoner van het sociëteitshuis.via zijn grote liefde eva gütlich, die slavistiek studeerde, woonde hij een col-lege van Karel van het reve bij. in die tijd

waren hoogleraren huizenhoog verheven boven de studenten. voor Biesheuvel, die nu eenmaal alles anders deed dan anderen, was die afstand nog groter: hij meende dat van het reve god was. Biesheuvels ontzag voor de hoogleraar weerhield hem er echter niet van om van het reves colleges voortdurend te onderbreken met verhalen over zijn tan-te, de schrijfster Jacoba vreugdenhil. van het reve verwelkomde de onder-brekingen – zo kon hij nog wat college-stof voor de volgende keer bewaren – en er ontstond een vriendschap tussen de student en de hoogleraar, uitzonder-lijk voor die tijd. een bewijs daarvan is

terug te vinden in van het reves bun-del Afscheid van Leiden, waarin hij be-schrijft hoe hij in een winter met zijn au-to van het spekgladde rapenburg in het water gleed. een bouwvakker redde zijn leven. Biesheuvel kwam toevallig langs en leende van het reve zijn broek, zodat de professor college kon geven.

biesheuvel stoorde zich soms aan de ‘ballen’ met hun keurig gepoetste schoenen – ‘thuis gristen we de gehakt- ballen gewoon met onze handen van de borden.’ Hij maakte vrienden via het Collegium musicum waarin hij viool speel-de en leerde mensen kennen via het dis-puut Pro et Contra. Onder zijn vrienden

bevonden zich veel intellectuelen met wie hij nog steeds contact heeft, zoals Jan van de Craats, maarten ’t Hart, guido Bostoen en de latere museumdirecteuren rudi Fuchs en Hans locher. ze lazen toergenjev, Beckett, sartre en Camus. voorts bracht Biesheuvel zijn tijd door met het stoken van zijn potkachel op hout en kolen, en met het oefenen van de Chaconne uit de tweede vioolpartita van Bach.zijn studie werd in 1966 abrupt afgebro-ken omdat hij vanwege een aanval van godsdienstwaanzin moest worden opgeno-men. sindsdien hebben de aanvallen van manie en depressie hem nooit meer los-gelaten. ‘Fantastische materie om over te

schrijven, zeker, maar dat moet dan wel lukken. tegenwoordig gaat het bijna niet meer’, verzucht de schrijver. ‘Het laatste wat ik heb geschreven, is een kort verhaal-tje, een paar maanden geleden. ik was toen een beetje manisch.’ met luide stem be-gint hij het verhaal voor te lezen. Het is meer samengebald dan het oudere werk uit de verhalenbundels In de Bovenkooi en Slechte mensen, waarmee hij in de jaren zeventig van de vorige eeuw beroemd is geworden, maar het komt onmiskenbaar uit dezelfde bron. toen zijn moeder zijn eerste bundel las, was haar enige commentaar dat god er niet in voorkwam. gelukkig hadden ande-ren, zoals zijn vader, meer waardering voor

cees fasseUr

‘Er liepen in mijn tijd veel bijzondere mensen rond’

»

anna woLtz (1981) begon al jong met schrijven en had op haar vijftiende een wekelijkse column in de volkskrant, waarin zij onder de naam rebecca maart schreef over het leven op haar Haagse school. woltz studeerde Geschiedenis in leiden en bleef schrijven, aan een nieuwe column in de volkskrant en aan kinderboeken. in 2002 verscheen haar eerste kinderboek, Alles kookt over.

‘Ik bekijk geschiedenis als schrijver. Ik heb er totaal geen moeite mee om een anekdote te verplaatsen naar een ander tijdstip, als dat voor mijn verhaal beter uitkomt’

wAAr lEidEn toE kAn lEidEnwAAr lEidEn toE kAn lEidEn

verenigingsnieuWs

luStrum VVSlOp 30 januari 2010 viert de Vereeniging van Vrouwelijke Studenten te Leiden (VVSL)

haar 22ste lustrum en dat willen we graag met alle Èles vieren. De dag zal bestaan uit

een lunch, een middagprogramma en een diner. Het middagprogramma zal zich afspelen in

het Academiegebouw en op de Oude Club.

De uitgebreide uitnodiging volgt, maar wij hopen dat u deze dag alvast vrij houdt. Meer

informatie: vvsldies@lsvminerva.nl of op www.lustrumvvsl.nl.

beStuurS wiSSelinG QuintuSOp 5 september jongstleden is op het

oud-bestuurderendiner een nieuw

reünistenbestuur aangetreden. Mikkel

Juffermans (AquaVite 1991) werd uitvoerig

bedankt voor zijn langdurige verdiensten

voor de Stichting Reünisten Quintus (SRQ)

en maakte plaats voor Paul de Hoog (Sjap

Eisjedies 1979). Paul de Hoog gaat samen

met Thecla Kamphuis (Atalanta 1979), Sara

van Duijn (Ragazze 1998) en Carla Keijzer

(Atalanta 1980) de reünistenkar trekken. Zij

worden daarbij gesteund door twee leden

van het huidige Quintus-bestuur. Een van hen

– Christian Grobecker – staat volledig in

dienst van de reünisten. U zult via hem veel

van de SRQ horen, want zij zijn het nodige

van plan!

QuintuS diGitaalWat nog niet bij alle reünisten bekend is,

is dat Quintus ook steeds meer digitaal

aanwezig en actief is. Op LinkedIn en

Facebook is een Quintus-groep en er bestaat

zelfs een Quintus Twitter! Zit je op deze

netwerken, sluit je dan aan bij de

Quintus-groepen. Uiteraard gaan we deze

groepen ook gebruiken om met de reünisten

in contact te komen.

12e luStrum Jaar 1949 minerVaOp 31 oktober jl. vierden 45 leden van

Jaar 1949 het 60-jarig bestaan van hun

jaarclub. Deze feestelijke dag begon in het

Regionaal Archief Leiden, waar onder meer

toppers uit de geschiedenis van LSV Minerva

werden getoond. Na de lunch volgde een

rondleiding door het Academiegebouw en

een lezing van prof.dr. Willem Otterspeer. ’s

Avonds werd de dag afgesloten met een

diner in de Bibliotheek, waarbij Jaar 1949 de

vereniging een uniek, 120 jaar oud exemplaar

van Klikspaan’s Studenten typen aanbood.

Tot slot ontvingen alle jaargenoten een

gebonden fotoboek met beelden uit de jaren

1949-1955. Een mooie afsluiting van een

gedenkwaardige dag.

agenda

QuINtuSZaterdag 23 januari

Diësborrel. Kinderen en partners zijn ook

van harte welkom.

Woensdag 12 mei

De traditionele pre-Hemelvaartborrel

MINervAZaterdag 9 januari

1978-1987 - L.S.V.M. Reünistenavond

Zaterdag 16 januari

1988-1999 - L.S.V.M. Reünistenavond

agenda

zijn werk. in 2007 ontving hij – net als zijn leermeester van het reve 25 jaar eerder – de P.C. Hooftprijs.

cees fasseur, die een dubbele loopbaan had als historicus aan de leidse universiteit en als jurist op het ministerie van Justitie, zegt dat hij bij het geschied-schrijven veel aan zijn rechtenstudie heeft gehad. ‘als jurist leer je een casus van al-le kanten te bekijken. de leidse manier van geschiedschrijven is ook relativerend. vooral niet met het opgeheven vingertje, en natuurlijk met een ironische ondertoon.’Het was wellicht juist vanwege die wel-overwogen stijl dat koningin Beatrix alleen Fasseur toegang wilde verlenen tot het Koninklijk Huisarchief, voor het schrij-ven van een biografie over haar grootmoe-der Wilhelmina. Fasseur vermoedt dat zijn leidse contacten met Floor Kist, die groot-meester van de koningin was, en met zijn leidse collega Henk Wesseling, die prins Willem-alexander onderrichtte, geholpen hebben bij die keuze. in 1992 mocht hij bij de majesteit op de thee komen. ‘dat was een aangenaam bezoek. zij heeft ook in leiden gestudeerd. ik had het gevoel dat ik gewoon te gast was bij een ouderejaars. ze vroeg meteen: “Wanneer denkt u het af te hebben?” ik antwoordde: “Over zes jaar”, heel zelfverzekerd. ze schoot in de lach. ik had natuurlijk net zo goed een uur la-ter voor Huis ten Bosch onder de bus kun-nen komen.’

fasseurs belangrijkste opdracht is mede te danken aan zijn tijd in leiden, ‘maar wie weet wat voor geweldige con-tacten ik aan een studie in utrecht of in amsterdam zou hebben overgehouden’, zegt hij schalks. noordervliet vindt juist dat leiden haar ‘zijns ondanks’ veel heeft

gegeven. ‘ik heb vooral geleerd dat ik alles zelf moest uitzoeken. Het leven was totaal ongestructureerd. Je deed zo nu en dan een tentamen en dat was het dan. ik wist niet hoe je vriendschappen kon vormen, hoe ik me staande moest houden. Keurige meisjes zagen mij niet staan en dat ik het vriendinnetje van een echte corpsstudent zou worden, was ondenkbaar.’ toneelspelen werd haar redding. Het stu-dententoneel bereikte onder regisseurs als annemarie Prins in de jaren zestig een hoog niveau. daar kwam noordervliet ge-lijkgestemden tegen, met wie ze kon pra-ten over boeken en theater. ze ziet tijdens haar gastdocentschappen aan diverse universiteiten dat de intellectu-ele nieuwsgierigheid bij studenten tegen-

woordig minder aanwezig is. ‘van nature zijn jonge mensen op zoek naar verdieping, maar de studenten zijn nu vooral bezig met het halen van punten en met baantjes om geld te verdienen. dat neem ik de studen-ten niet kwalijk, maar wel de instituties die dit gedrag in de hand werken.’anna Woltz ziet onder studenten ook weinig belangstelling voor cultuur. ‘Het gaat voor de meesten vooral om gezel-ligheid onder het genot van alcohol. Op zich heb ik daar niets tegen hoor, ik heb heerlijk meegefeest. ik vond weinig mensen die in schrijven waren geïnte-resseerd, maar schrijven is sowieso een eenzame bezigheid, die je nauwelijks met anderen kunt delen.’

Zowel noordervliet als Fasseur ziet grote bezwaren in de introductie van engels als verplichte voertaal tijdens col-leges. Fasseur: ‘iedereen moet zich aan-passen aan een waandenkbeeld van een paar bestuurders over een “Harvard aan de rijn”. dat was vijftien jaar geleden een duidelijk geval van leidse bek; eeuwig jammer dat we dat serieus zijn gaan ne-men. de kwaliteit van de colleges is daar-door erg achteruit gegaan. een enorme verschraling.’ noordervliet: ‘als je in het centrum van je cultuur niet meer com-municeert in je eigen taal, verlies je het contact met de eigen culturele stroom. Je krijgt mensen die zowel het nederlands als het engels niet eigen genoeg zijn om enige culturele diepgang te bereiken.’

‘de wedloop met grote, rijke universi-teiten als Harvard win je toch nooit.’ zegt Fasseur. ‘Het zou verstandig zijn als leiden zich concentreert op haar oude sterke punten, zoals de studie van klei-ne talen. Het is heel erg dat de hoogleraar tibetaans niet wordt opgevolgd, terwijl een leidse onderzoeker als george van driem met zijn Himalayaanse talenpro-ject tot de wereldtop behoort.’Ook Biesheuvel heeft nog een goed idee. Wat hem betreft heeft de reputatie van leiden een impuls nodig en hij heeft nog wel een suggestie. ‘laat een oceaansto-mer door het rapenburg laten varen. daar zou deze stad flink van opknappen, denk ik zo.’

42 lEidrAAd lEidrAAd 43

anna woLtz

‘Ik dacht dat je studententijd een stap in de volwassenheid betekende, maar studeren is juist uitstel van je volwassenheid’

wAAr lEidEn toE kAn lEidEn

Jaar 1949 bood minerva tevens een muurgedicht aan. Een toepasselijke strofe van Piet Paaltjens siert voortaan de muur van de sociëteit.Een uitgebreid verslag van het 12e lustrum leest u op www.alumni.leidenuniv.nl

44 lEidrAAd lEidrAAd 45

diEs nAtAlis diEs nAtAlis

leidse Passieop zaterdag 13 februari 2010 organiseert het leids universiteits fonds (luf) de dies-viering voor alumni. met als thema leidse passie laten wetenschappelijke kopstukken de grote diversiteit en rijkdom zien van de universiteit anno 2010. wegens eerder succes zijn er naast boeiende lezingen ook weer vier praktische workshops.

lees verder op pagina 46

Zaterdag 13 februari 2010

11:00 uur - 12:00 uur: Mogelijkheid bezichtiging gerestaureerde

Academiegebouw

12:00 uur - 13:15 uur: Ontvangst met lunch

13:15 uur - 13:45 uur: Uitreiking van de Leidse Universitaire Scriptie-

prijs 2009 door prof.mr. Paul van der Heijden, rector magnificus en

voorzitter van het college van Bestuur. de leidse universitaire

scriptieprijs is ingesteld op initiatief van reünisten van minerva van het

jaar 1957 en bedraagt 3.000 euro. de prijs wordt uitgereikt voor de

beste scriptie van het jaar 2008-2009.

13:45 uur - 14:15 uur: Inleiding door prof.mr. Paul van der Heijden en

mr. folkert Blaisse, voorzitter van het leids universiteits fonds.

14:15 uur - 15:15 uur: Keuze uit vier lezingen:

• Nanokippengaas door prof.dr. carlo Beenakker, hoogleraar theoreti-

sche natuurkunde

• Over de juridische grenzen heen: mensenrechten voor de

ondernemer door prof.mr. Alex Geert castermans, hoogleraar

Burgerlijk recht

• Migratie en globalisering: van homo sapiens tot wereldburger

door prof.dr. leo lucassen, hoogleraar sociale Geschiedenis

• Liefde en Wiskunde door “wiskundemeisje” ir. ionica smeets,

onderzoeker bij Publiek Begrip van wetenschap.

15:15 uur - 15:45 uur: Pauze

15:45 uur - 16:45 uur: Vervolg van het programma

1. Keuze uit vier lezingen:

• Genen en omgeving in de opvoeding door prof.dr. marian

Bakermans, hoogleraar Pedagogische wetenschappen

• De ruimte van Christiaan Huygens door prof.dr. vincent icke,

hoogleraar theoretische Astrofysica

• Populisme en politieke legitimiteit in Nederland door prof.dr.

ruud koole, hoogleraar nederlandse Politiek

• Stamcellen: feiten en fictie door prof.dr. christine mummery,

hoogleraar ontwikkelingsbiologie.

2. Keuze uit vier workshops (voor alumni tot 39 jaar):

• De toekomst is ook niet meer wat het geweest is… door drs.ing.

richard lamb, futuroloog en cEo Bureau trendwatcher.com

• Lekker binnenkomen bij je lezer door drs. monic lansu, directeur

van lansu + Paulis communicatiepartners

• Strategic Marketing Management door drs. niels van de ven,

docent marketing verbonden aan het centrum voor Bedrijfsweten-

schappen

• Simpele trucs om geld te verdienen met uw persoonlijke finan-

ciën door drs. maarten van wijk, redacteur Economie bij het Ad

16:45 uur: Borrel

proGramma

aanmeLdenin 2009 hebben 550 alumni de dies natalis voor alumni bezocht.

Graag nodigen wij u uit om op 13 februari 2010 ook aanwezig te zijn.

u kunt zich opgeven door de aanmeldingskaart bij deze leidraad in te

vullen en te retourneren (geen postzegel nodig). wij vragen een

bijdrage in de kosten van minimaal 20 euro per persoon. Het bedrag

s.v.p. vóór 1 februari 2010 overmaken op girorekening 39.30.464

t.n.v. het leids universiteits fonds, o.v.v. dies 2010. de inschrijvingen

worden verwerkt op volgorde van binnenkomst van de betaling.

Kinderopvang: Er is kinderopvang voor kinderen vanaf één jaar.

Locatie: kamerlingh onnes Gebouw, steenschuur 25,

2311 Es leiden.

uitGeLicht: de spreKers aan het Woordwat kunt u op de dies voor alumni verwachten? de sprekers aan het woord over hun lezing of workshop.teKst: marJOlein van enK, Beeld: marC de Haan

prof.dr. marian Bakermans-

kranenBUrg, hoogleraar Pedagogische

wetenschappen, in het bijzonder Genen en

omgeving in de Gezinsopvoeding

Hebt u een Leidse passie?‘dit is echt mijn universiteit. ik ben er na mijn aankomst als eerstejaarsstudent niet meer vertrokken. geen dag is saai: het on-derzoek ontwikkelt zich in hoog tempo, het onderwijs verandert voortdurend en het buitenland komt graag hier.’

Waarover gaat uw lezing?‘We leven in de eeuw van de genetica. doet opvoeding er eigenlijk wel toe of gaat

het vooral om de genetische bagage die ouders aan hun kinderen geven? en waar-om ontwikkelen broers en zussen uit één gezin zich soms zo verschillend?’

Wie raadt u aan naar uw verhaal te komen luisteren?‘Wie het verschil wil weten tussen hech-ting en gehechtheid, wie opgevoed of op-voeder is, en wie denkt dat we genen aan biologen en medici moeten overlaten.’

Waar neemt u de Dies-bezoekers mee naar toe?‘ik zal de grote lijnen schetsen van de mondiale migratie door de geschiedenis heen. daarbij laat ik zien dat een multidis-ciplinaire samenwerking tussen de univer-siteit, musea en archieven leidt tot interes-sante resultaten en zienswijzen.’

Wat betekent Leidse passie voor u?‘Bestuderen hoe de geschiedenis van migratie wereldwijd in elkaar grijpt, in samenwerking

met deskundigen uit andere disciplines.’

Vindt u het goed dat de Dies Natalis voor alumni wordt gevierd?‘Ja, want veel alumni vinden dergelijke le-zingen interessant. maar het is ook een kans voor de universiteit om te laten zien wat zij anno 2010 doet. leiden is bijvoor-beeld de laatste jaren veel internationa-ler geworden. met één krachtige constan-te: de enorme drive van de mensen die er werken aan onderwijs en onderzoek.’

prof.dr. Leo LUcassen, hoogleraar sociale

Geschiedenis

Genen versus opvoedinG

miGratie door de WetenschappeLijKe caLeidoscoop

de dies-lezingen

46 lEidrAAd lEidrAAd 47

diEs nAtAlisdiEs nAtAlis

Wat is Leidse passie voor u?‘samen met jong talent mijn nieuwsgie-righeid volgen in wetenschappelijk onder-zoek. Wat dat betreft zie ik de universiteit leiden als het paradijs op aarde.’

Waarover gaat uw lezing?‘Over het wondermateriaal grafeen en de toepassing in bijvoorbeeld computerchips. en over hoe het is “gevonden”. niet door een groot internationaal consortium

met een forse zak geld, maar door een nederlander die het door een avontuur-lijke manier van wetenschap te bedrijven min of meer bij toeval ontdekte.’

Voor wie is uw verhaal interessant?‘Wie de wetenschapsbijlage van het nrC Handelsblad leest, moet zeker komen luis-teren. grafeen is hot. Of wie wil horen hoe ontdekkingen in de hedendaagse weten-schap worden gedaan.’

prof.dr. carLo Beenakker, hoogleraar

theoretische natuurkunde

prof.dr. vincent icke, hoogleraar theoreti-

sche Astrofysica aan de universiteit leiden,

bijzonder hoogleraar kosmologie aan de

universiteit van Amsterdam, beeldend

kunstenaar

Wat vindt u van het Dies-thema Leidse passie?‘Bij leidse passie denk ik aan zo-veel dingen. maar eigenlijk vind ik het zonde dat aan de dies-viering een thema moet worden gekop-peld. Bij een verjaardag doen we dat immers ook niet? “Henk, ge-feliciteerd, wat is jouw thema dit jaar?” de dies is iets vrolijks en plechtigs – dat alleen moet al vol-doende zijn.’

Uw lezing gaat, evenals uw laat-

ste boek, over Huygens. Wat gaat u over hem vertellen?‘vooral wat het belang van Huygens is geweest voor de we-tenschap en hoe wij daar nu nog mee in aanraking komen. maar ik zal ook zijn minder bekende kan-ten belichten. Hij was bijvoorbeeld een goede instrumentmaker en had vooruitstrevende maatschap-pelijke ideeën.’

Wie ziet u graag in de zaal?‘iedereen die meer wil weten!’

prof.dr. rUUd kooLe hoogleraar Politieke

wetenschappen

Uw Leidse passie is…?‘dat ik elke dag geniet van de grote vrij-heid die je hier krijgt voor kwalitatief hoogstaand onderzoek en onderwijs.’

Waar gaat u het tijdens de Dies-viering over hebben?‘Over politieke legitimiteit en populisme in nederland. Benadrukt het opkomen-de populisme de afstand tussen politiek en burger? Of levert het juist een bijdrage aan politieke legitimiteit door die afstand

aan de kaak te stellen? ik zal ook ingaan op wat dit betekent voor het functioneren van onze democratie.’ Wie hoopt u tijdens de Dies-viering tegen te komen?‘ik vind het interessant om te vernemen waar oud-studenten van onze faculteit te-recht zijn gekomen. een klein deel in de politiek, velen ook bij de overheid en pri-vate instanties – het levert altijd fascine-rende verhalen op.’

Wat is volgens u Leidse passie?‘voor mij de interactie tussen onderzoe-kers en clinici in het lumC.’

Stamcelonderzoek is uw specialisme. Gaat uw lezing daarover?‘ik ga het hebben over de zin en onzin van stamcellen en stamceltherapie. Wat moe-ten we bijvoorbeeld denken van het stam-celtoerisme – patiënten die naar het bui-tenland gaan voor stamceltherapie. en wat zijn de verwachtingen van deze thera-pie in de toekomst?’

Vindt u het leuk om op deze manier over uw vakgebied te praten?‘Ja, want voor veel mensen zal er herkenning zijn: iedereen kent wel iemand die er vanuit ziekte of beroep mee te maken heeft. tegelijkertijd hoop ik mensen te enthousiasmeren voor dit soort zuiver wetenschappelijk onderzoek. Want dat onderzoek is van cruciaal belang, maar er wordt ook op bezuinigd. Juist alumni kunnen daar een rol in spelen, als donateur of inves-teerder.’

prof.dr. cHristine mUmmery, hoogleraar

ontwikkelingsbiologie

prof.mr. aLex geert castermans,

hoogleraar Burgerlijk recht

Waarover gaat uw lezing? ‘Hoe krijgen internationale afspraken een plaats in de nederlandse rechtsor-de en welke ruimte is er nog voor typisch nederlandse fenomenen in de internatio-nale rechtsordes? Hoe pakt dat uit in de maatschappelijke werkelijkheid, die zich niet laat dwingen in de “juridische hokken” van bijvoorbeeld staatsrecht, strafrecht en burgerlijk recht? daarover wil ik het heb-ben, aan de hand van een concrete casus.’

Wat is Leidse passie voor u? ‘Kuieren door het leidse centrum en ver-

volgens op een doordeweekse dag het Kamerlingh Onnes-gebouw binnenlopen. met al die inspirerende mensen daar deel ik mijn belangstelling voor het burgerlijk recht: de kleine geschiedenissen die in el-ke zaak besloten liggen, verbonden door een eeuwenoud systeem van regels.’ Wie ziet u zelf graag terug op de Dies? ‘zonder het practicum BW, zonder de inspirerende discussies die wij had-den, had ik niet gezeten waar ik nu ben. Practicanten-stolker najaar 1983, verenigt u!’

WisKunde maaKt echt GeLuKKiG in de Liefde

ir. ionica smeets, onderzoeker bij Publiek

Begrip van wetenschap en een van de

wiskundemeisjes

Waaraan denkt u bij Leidse passie?‘aan de liefde voor je vak en de mogelijk-heden die de universiteit biedt om daar vol voor te gaan.’

Uw lezing gaat ook over de liefde, én wiskunde. Een gezochte combinatie?‘nee, want je kunt juist met wiskun-de heel goed naar de liefde kijken. Hoe kun je als groep vrienden in de kroeg het beste een groep vrouwen benaderen? Hoeveel partners moet je gehad heb-ben om de beste te kunnen herkennen?

Welk cadeautje valt goed in de smaak? Op dat soort vragen ga ik in.’

Wat hoopt u duidelijk te maken?‘dat wiskunde ook heel leuk en vooral dichtbij kan zijn. ik heb dit verhaal eerder verteld. meisjes van zestien reageerden giechelig, echtparen van zestig stootten elkaar aan van “zie je nou wel”. dus ieder-een is welkom! en ik weet uit eigen erva-ring dat je er ook echt gelukkig van kunt worden in de liefde.’

het avontuur van Grafeen

de onGeKende Grootte van christiaan huyGens

popuLisme: vriend of vijand van de democratie?

stamceLLen: het WondermiddeL van de toeKomst?

over de juridische Grenzen heen

48 lEidrAAd

diEs worksHoPs

de workshops

marKetinG: WaardevoLLe denKWijze in WoeLiGe tijden

financieeL Wijzer

drs. nieLs van de ven, docent marketing

verbonden aan het centrum voor Bedrijfswe-

tenschappen

Waaraan denkt u bij Leidse passie? ‘Persoonlijke ontwikkeling door onder-zoek – die vrijheid krijg ik hier.’

Wat kunnen alumni opsteken van uw workshop?‘dat strategisch marketingmanagement niet alleen het pakkie-an zou moeten zijn van de marketingafdeling, maar van de gehele organisatie, van iedereen. Juist in deze tijden van economische crisis is het een waardevolle denkwijze en biedt het

bruikbare instrumenten om bestaande klanten te behouden.’

Wat passeert zoal de revue in dit uur?‘ik zal de principes, theorie en een voor-beeldcase behandelen. Hopelijk een eyeopener voor de aanwezigen! ik zou het leuk vinden als zij zelf ook voorbeelden, ideeën of vragen uit hun eigen praktijk aandragen. dat kan voor mij weer aan-knopingspunten bieden voor verder on-derzoek.’

Wat betekent Leidse passie voor u?‘Honger naar kennis en vervolgens ook precies willen weten hoe het zit.’

Waarover gaat uw workshop?‘Over simpele, kleine dingen die je kunt doen om geld te besparen en jezelf te be-hoeden voor verliezen. mensen laten vaak geld liggen door gebrek aan ken-nis. in mijn artikelen in het ad wijs ik lezers daarop. eind 2008 liep een groot

deel van nederland bijvoorbeeld met een nieuwe bril, mede doordat wij als eerste melding maakten van de financiële mo-gelijkheden daarvoor. ik heb toen veel bedankbriefjes ontvangen.’

Moet je financieel onderlegd zijn om er iets aan te hebben?‘nee, mijn praktische tips zijn begrijpelijk en bruikbaar voor iedereen.’

brenG de boodschap over

drs. monic LansU, directeur lansu + Paulis

communicatiepartners

Wat roept Leidse passie bij u op?‘ik denk meteen aan de universiteit. ik heb er nederlands en taalwetenschap gestu-deerd. vervolgens ben ik beroepsmatig altijd betrokken gebleven bij mijn alma mater. en inmiddels ben ik ook weer gaan studeren.’

Wat hebben alumni aan uw workshop?‘iedereen krijgt wel eens een mailtje of een brief waarvan de nekharen recht-

overeind gaan staan. in mijn workshop laat ik zien hoe je ervoor kunt zorgen dat jouw boodschap welwillend wordt gelezen. de winst daarvan is dat je doel-groep eerder doet wat jij voor ogen hebt.’

Wie zou u graag tegenkomen tijden deze Dies-viering?‘Frits van Oostrom. ik had van hem colle-ge in mijn eerste studiejaren, toen was hij net hoogleraar in leiden.’

lEidrAAd 49

nederlandSe SchattenIn de Nederlandse bodem liggen schatten

verborgen van ongekende waarde, zo blijkt

uit het boek van Evert van Ginkel, alumnus

Archeologie en thans eigenaar van een

archeologisch en cultuurhistorisch

presentatiebureau, en Leo Verhart,

oud-conservator van het Rijksmuseum van

Oudheden. Ze schetsen aan de hand van

bijzondere vondsten een complete

archeologische geschiedenis van

Nederland, vanaf de vroege prehistorie tot

en met de Tweede Wereldoorlog.

onder onze voeten: de arCHeologie

van nederland – evert van ginkel/leo

verHart. nwo, isBn 978 90 3513 207 8

oud & nieuwGeen Nederlandse stad kent een rijkere

literaire traditie dan Leiden. Geboren

Leidenaar Onno Blom en alumnus Ilja

Leonard Pfeijffer verzamelden de mooiste

oude en nieuwe verhalen van de stad in één

bundel. Een aanrader, ook vanwege nieuwe

verhalen van onder meer Maarten ’t Hart

en Christiaan Weijts.

oude & nieuwe leidsCHe: verHalen van

een stad – onder redaCtie van onno

Blom en ilja leonard pfeijffer.

arBeiderspers, isBn 978 90 2957 170 8

leZerS-aanbiedinGMaak kennis met het nieuwe boek van

Henk Wesseling. In de maand december

ontvangt u tegen inlevering van dit

artikel bij uw boekhandel 4 euro

korting. U betaalt dan geen € 19,95

maar € 15,95.

Actiecode 901-69830.

De actie is geldig tot en met

31-12-2009.

GeSchiedeniS aVant la lettreAls u het interview op pagina 18 hebt

gelezen, weet u het al: prof.dr. Henk

Wesseling leeft voor zijn vak, geschiedenis.

Zijn nieuwe boek Een vredelievend volk is

eens te meer het bewijs daarvan. In een

reeks columns en langere artikelen

verhaalt hij over uiteenlopende

onderwerpen, van het koloniale verleden

tot de historische canon en de oorlog in

Afghanistan. Uiteraard met de

geschiedenis als rode draad.

een vredelievend volk – prof.dr. H.l.

wesseling. uitgeverij Bert Bakker,

isBn 978 90 3513 435 5

het boeK JobHet thema van het Bijbelse boek Job is van

alle tijden: blijft integriteit ook mogelijk

onder de zwaarste druk? Hebraïcus,

alumnus en oud-docent Jan Fokkelman

maakt met zijn strofische vorm en

bijdetijdse vertaling de weerbarstige

poëzie van het boek Job toegankelijk voor

een breed publiek.

Het Boek joB in vorm – jan fokkelman.

uitgeverij sun, isBn 978 90 8506 797 9

handboeK recyclinGGrondstoffen worden schaars en de

belangstelling voor hergebruik van

materialen neemt explosieve vormen aan.

Alfred Nijkerk, alumnus Rechten en expert

op het gebied van recycling, schreef samen

met de Delftse professor Geotechniek

Wijnand Dalmijn, hét naslagwerk voor

iedereen die geïnteresseerd is in

technieken waarmee we “afval” een

tweede leven kunnen geven.

HandBook of reCyCling teCHniques –

alfred. a. nijkerk en wijnand l. dalmijn.

nijkerk ConsultanCy, isBn 90 8029 093 9

EEn sElEctiE uit PuBlicAtiEs vAn dE univErsitEit lEidEn, HAAr mEdEwErkErs En HAAr Alumni.

inSPiratie

drs. maarten van wijk, afgestudeerd

taalwetenschapper en economiejournalist bij

het Ad

“Leidse passie” dies nataLis voor aLumniOp zaterdag 13 februari 2010 organiseert het LUF de Dies Natalis voor alumni

(zie het programma op pagina 44). U kunt zich opgeven met de aanmeldingskaart in

deze Leidraad (postzegel is niet nodig). Wij vragen een bijdrage in de kosten van minimaal

20 euro per persoon. Het bedrag graag vóór 1 februari overmaken op rekeningnummer

39.30.464 ten name van het Leids Universiteits Fonds, onder vermelding van Dies 2010.

Uw inschrijving is definitief na ontvangst van uw bijdrage. Inschrijvingen worden verwerkt

op volgorde van binnenkomst van betaling.

luf

luf nieuwS luf

luf Voor alumni

Gratama-Luf-subsidies Jaarlijks geven de Gratama Stichting en

het LUF een ton subsidie aan projecten die

niet alleen van wetenschappelijk belang

zijn, maar ook maatschappelijke

relevantie hebben.

toeKenninGen 2009Drs. Freek Vonk (W&N/IBL)

New Medicines from Nature: High-Efficiency

Screening of Cone Snail Toxins for Drugs to

treat pain and anxiety

Drs. Willem-Maarten Bosman (LUMC/

Heelkunde)

Alternative Approaches for Aortic Repair and

the Shortcomings of EVAR using Injectable

Polymer

Dr. Guido Band (FSW/Psychologie)

Maakt spelen het brein jong?

Dr. Mariëlle Haks (LUMC/IHB)

Identificatie van nieuwe doelwitten voor

immunotherapieën tegen kanker

Dr. Carolina Jost (LUMC/Moleculaire

Cel Biologie/Genexpressie regulatie en

imaging)

Bewegende moleculen in spierfibers: op weg

naar een beter begrip van domeinen in de

spier

ontvanGen LeGatenIn de tweede helft van 2009 ontving het LUF

onder andere de volgende legaten:

Mevrouw mr. C. Lindeboom-Eggermont

(1917-2009) 170.000 euro

Mr. L.A.E. Briët (1922-2009) 8.602 euro

Dr. H. den Adel (1951-2008) ca. 800.000 euro

ten behoeve van Stichting Den Adel Fonds die

de experimentele natuurkunde wil bevorderen.

wilt u meer weten over de mogelijkHeden om

Het luf op te nemen in uw testament? neemt u

dan ContaCt op met mevrouw annaH r. neve,

direCteur van Het luf, (071) 513 05 03.

jesse van de sande Wint Lisf-prijs 2009Sterrenkundige Jesse van de Sande ontving

op 10 november de LISF-prijs uit handen van

prof.dr. Eduard Klasen. Van de Sande won de

prijs omdat hij met een LISF-beurs een

buitenlandse studiereis heeft gemaakt en

daarover het beste persoonlijke verslag

schreef. Hij won behalve 500 euro ook een

reis naar Parijs om daar op de Cleveringa-

bijeenkomst een lezing te houden over zijn

buitenlandse ervaringen.

‘Drie maanden leven in een Hollywoodfilm’, zo

omschrijft Jesse van de Sande zijn

studieverblijf aan Yale University in 2008. ‘Ik

wilde alles beleven en vooral toponderzoek

doen.’ Van de Sande zocht naar opheldering

over wazige vlekjes in het jonge heelal. Door

verschillende kleurenfilters te bekijken, is het

mogelijk om het ontstaan en de evolutie van

vergelegen sterrenstelsels te onderzoeken.

Met zijn Yale-ervaringen op zak wil Van de

Sande verder als onderzoeker. ‘En met mijn

recent verkregen PhD-aanstelling aan de

Leidse Sterrewacht is de kans groot dat ik snel

weer kan genieten van the American Dream.

aLumni poLiticoLoGie teruG naar de coLLeGebanKenDe Leidse Alumnivereniging van Politicologen (LAP) organiseerde voor haar leden de

collegereeks ‘Vergelijkende politiek’. Vijf docenten lokten daarmee de alumni terug naar de

collegebanken. Drs. Kavita Ziemann sprak over “Democratische legitimiteit en hervormingen”.

Politicologen konden met haar een actueel thema, dat vaak in hun dagelijkse werk een rol

speelt, weer eens met academische distantie beschouwen.

Studeerde u Politicologie in Leiden en had u hierbij willen zijn? Word dan ook gratis lid van LAP

en blijf op de hoogte van alle activiteiten. U kunt zich aanmelden via alumnipoliticologie@live.nl.

U ontvangt dan de e-mailnieuwsbrief die het LUF verzendt namens LAP. Er is een Leidse kring

voor politicologen op www.LeidenAlumni.nl. Uw gebruikersnaam en wachtwoord hiervoor kunt

u opvragen bij het LUF.

Voor het alumnibestand is het LUF op zoek naar de actuele (e-mail)adressen van de volgende

alumni Politicologie. Kent u een van hen of bent u het zelf? Stuurt u dan een e-mail naar

info@LUF.leidenuniv.nl of bel naar (071) 513 05 03.

Naam Jaar van aankomst

Drs. Maria Dekker 1991

Drs. Pieter Maarleveld 1983

Drs. Patrick Mikkelsen 1992

Valerie Sticher MA 2006

Mevrouw drs. S.G. Tempelman 1987

dies in den haaG

Ook in het lustrumjaar 2010 is er voor

Leidse alumni die in de regio Haaglanden

wonen of werken, een bijeenkomst om de

Dies Natalis van Universiteit Leiden te

vieren. Onder auspiciën van het LUF

organiseert het Haags 8 Februari Comité

een feestelijke borrel.

DATUM

maandag 8 februari 2010,

aanvang 17.30 uur.

PLAATS

Nieuwe of Littéraire Sociëteit De Witte,

Plein 24, Den Haag

DRESSCODE

tenue de ville

De voorzitter van het College van Bestuur der

NLSW, mr. Henk Grootveld, spreekt het

welkomstwoord. De spreker wordt op de

website bekendgemaakt. Belangstelling?

Meld u aan via www.8februari.nl of

haagse@8februari.nl.

Erik Bree (1957), Henk Grootveld (1971), Chris

Staalman (1959), Jan Rutger van Zwet (1987)

Prof.dr. Kitty Zijlmans gaf in 2009 de dieslezing in Den Haag

50 lEidrAAd lEidrAAd 51

benoeminGenSinds 1 september

is prof.mr. Peter

Rodrigues de

nieuwe hoogleraar

Immigratierecht bij

de Faculteit der

Rechtsgeleerdheid.

Dankzij de fondsen-

wervingscampagne van prof.mr. Pieter

Boelesen een LUF- subsidie van 100.000 euro

konden het Instituut Immigratierecht en de

bijbehorende leerstoel Immigratierecht

worden veiliggesteld.

Het Byvanck-fonds,

een door het LUF

beheerd fonds op

naam, heeft de

Byvanck-leerstoel

voor Klassieke

Archeologie

ingesteld.

Dr. Natascha Sojc bekleedt sinds

1 september deze leerstoel bij de Faculteit der

Archeologie.

Freek Vonk over zijn slangen tijdens de dies voor alumni in 2008.

in 2010 bestaat universiteit leiden 435 jaar. de viering van dit heuglijke feit wordt ingeluid

met een feestelijke diesviering op 8 februari. vanaf deze datum vindt een scala aan

activiteiten plaats met als hoogtepunt de lustrumweek van 14 tot en met 19 juni.

liefSt naar leiden

alumni-ZomerdaG en luStrumSlot- dinerKom naar de Zomerdag en maak kennis met

de allernieuwste inzichten op de vele weten-

schapsgebieden die Leiden rijk is! Naast de

presentaties is er alle gelegenheid tot bij-

praten met de huidige hoogleraren en om

herinneringen op te halen met oud-docen-

ten en vroegere medestudenten. Deze mid-

dag vol activiteiten voor jong en oud wordt

afgesloten met een borrel. ’s Avonds kunt u

met uw jaarclub, dispuut, vriendenclub, hui-

dige Leidse studenten en medewerkers, be-

stuurders en genodigden sfeervol dineren in

de Pieterskerk.

datum: 19 juni 2010

loCatie: o.a. oude uB, aCademiegeBouw,

kog, pieterskerk (diner)

meer informatie en opgave:

www.lustrumleiden.nl

Het thema van het lustrum luidt: ratio en

emotie. Het is een actueel maatschappelijk

thema. Enerzijds wordt in de kennissamen-

leving steeds meer nadruk gelegd op rati-

onele vaardigheden van de burger, ander-

zijds lijken emotionele argumenten steeds

zichtbaarder te worden in het publieke

debat. Daarnaast is het wetenschappelijk

onderzoek bij uitstek verbonden met zowel

de ratio als de emotie.

thema: ratio en emotie

wetenSchaP, SPort en cultuur

Er gebeurt van alles tijdens de jubileum-

periode. De Leidse wetenschap wordt

letterlijk op straat gegooid in het con-

cours Wetenschap en Wereld. Tijdens de

publieksdagen kunt u een kijkje nemen

bij een of meer Leidse onderzoeksinsti-

tuten. Tevens is Universiteit Leiden gast-

vrouw voor diverse wetenschappelijke

symposia en congressen. Bovendien is er

een lezingenserie met unieke exposities

van objecten uit de universitaire bijzonde-

re collecties. Sportliefhebbers mogen de

spectaculaire roeiwedstrijd tussen Leidse

en Engelse achten niet missen en ook de fi-

nale van het lustrumtheaterfestival is een

must-see. En in de lustrumweek organi-

seert iedere faculteit een lunchconcert op

een sfeervolle locatie.

Kijk op de website voor het volledige pro-

gramma en kom alles zien!

datum: 8 feBruari tot en met

1 septemBer 2010

loCatie: leiden

meer informatie: www.lustrumleiden.nl

Universiteit Leiden nodigt u van harte uit om

financiële steun toe te zeggen en de naam

van uw bedrijf te verbinden aan het 87ste

lustrum. Neem voor meer informatie vrijblij-

vend contact op met de coördinator of vraag

de informatieve sponsorbrochure aan.

Coördinator lustrum 2010:

rosalien van der poel,

rHm.vanderpoel@Hum.leidenuniv.nl,

telefoon (071) 527 18 04

www.lustrumleiden.nl

Steun het luStrum!