Ondernemerschapscultuur in Vlaanderen

Niels Bosma

Vlerick Business School & Utrecht University

m.m.v. Hans Crijns en Tine Holvoet

Inhoud

• Resultaten van de Global Entrepreneurship Monitor • Percepties en attitudes

• Eco-systemen voor ondernemerschap

• Naar een vergelijking in bredere zin

Global Entrepreneurship Monitor voor België en Vlaanderen • Wat is/doet de Global Entrepreneurship Monitor

(www.gemconsortium.org)

• Jaarlijkse internationale studie die peilt naar de ondernemerschapsmentaliteit, de activiteitratio’s voor ontluikend en nieuw ondernemerschap en de ambities van starters.

• Belangrijkste bevindingen/beleidsaanbevelingen

• De status die toegekend wordt aan succesvolle ondernemers is voor verbetering vatbaar.

• Daarnaast is de belangrijkste rem op ondernemerschap de angst voor falen die heel wat mensen tegenhoudt om een eigen onderneming op te richten.

• Vooral vrouwen en jongeren hebben een extra duwtje in de rug nodig om de stap te zetten.

Percepties ten aanzien van starten bedrijf in Vlaanderen, 2001-2013

Bron: Global Entrepreneurship Monitor 2001-2013

Maatschappelijke houding ten aanzien van starten bedrijf in Vlaanderen, 2001-2013

Bron: Global Entrepreneurship Monitor 2001-2013

Ondernemerschap: houding en gedrag Vlaanderen ten opzichte van benchmark landen

Bron: Bosma, N.S., Holvoet, T. en Crijns , H. Global Entrepreneurship Monitor 2012: Samenvatting voor Vlaanderen. Beleidsrapport STORE-B-13-016

Eco-systemen voor ondernemerschap: GEM Entrepreneurial Framework Conditions • Aanvullend aan de GEM Adult Population Survey biedt een

kwalitatieve expertbevraging inzicht in de omgevingsfactoren (entrepreneurial framework conditions) die een impact kunnen hebben op de graad van ondernemerschap in een land of regio.

• Belangrijkste bevindingen/beleidsaanbevelingen voor Vlaanderen • Vier domeinen werden door de experten gedetecteerd als ‘kritisch’:

• Overheidsbeleid

• Culturele en sociale normen

• Onderwijs en training

• Toegangsregulatie

Eco-systemen voor ondernemerschap: GEM Entrepreneurial Framework Conditions (2) • Overheidsbeleid: In het algemeen werd om een consistent langetermijnbeleid en om meer politieke

stabiliteit gevraagd. Hiernaast aanbevelingen aangaande • Verschillen tussen administratieve status van werknemer en zelfstandige die zogenaamd ‘pulled’ ondernemerschap

(gedreven door opportuniteiten) in de weg staan, • Hoge loonlasten die aspiraties voor jobcreatie belemmeren, • Complexe en veranderende fiscale, juridische, en milieuregelgeving • Hoge administratieve last die een voor ondernemerschap noodzakelijke tempo vertraagd. • Specifieke verbeterpunten werden geformuleerd voor een gender-neutraal ondersteuningsbeleid en een bekrachtiging van

proactief gedrag, en tegen de heersende perceptie van ‘falen voor het leven’.

• Culturele en sociale normen: maatregelen aangaande • Een risicomijdende cultuur met negatieve connotatie van mislukking, • Gebrek aan communicatie over de voordelen van zelfstandig werk wat work-life balance betreft, • Een ontmoedigende publieke opinie en media, • Een gebrek aan transparantie in de bedrijfscultuur die werknemers belet om zelf ondernemer te worden • Een algemene aanmoediging om manager te worden, en geen leider

• Onderwijs en training: meer praktisch gebaseerd leren, meer geïntegreerde aandacht voor ondernemerschapsonderwijs en -training op alle niveaus van onderwijs, intrede van de markt tijdens de studies

• Toegangsregulatie: geografische en culturele locatie van België kunnen meer succesvol geëxploiteerd worden

Naar een vergelijking in bredere zin: theoretisch raamwerk

(1) Literatuurstudie: Conceptafbakening STORE-B-13-001

- Ondernemerschap - Cultuur - Vlaanderen

(2) Rapportering bestaande basisindicatoren (instrumenten en parameters):

- Uit economische ondernemerschapsonderzoek: STORE-B-12-007

- Uit sociaalwetenschappelijk cultuuronderzoek: STORE-B-13-007

Theoretisch kader

Onderzoeks

-ontwerp A1 en A2

Inclusief meet- model

Monitor ondernemerschap in brede zin

(i) incl. ondernemerschapscultuur

(ii) met transparant begrippenkader en

(iii) beargumenteerde benchmarking voor subregionale en internationale

vergelijking

Landschapstekening Ondernemerschapscultuur

• Krijtlijnen voor het uiteindelijk onderzoeksdoel: het modelleren van een meetinstrument voor ondernemerschap in brede zin (i) inclusief ondernemerschapscultuur; met (ii) een transparant begrippenkader; en (iii) een beargumenteerde benchmarking voor subregionale vergelijking

• Geen prefab beleidsadvies, maar aanzet voor het ontwikkelen van een tool die moet helpen om beleidskeuzes in veranderende tijden scherp te stellen en zich moet verhouden tot maatschappelijke ontwikkelingen.

Ondernemerschapscultuur: basisindicatoren

• Inzicht in ondernemerschap vanuit het perspectief van de bredere traditie van sociaalwetenschappelijk cultuuronderzoek. Het verkent welke indicatoren voor ondernemerschapscultuur complementair zijn aan die meetinstrumenten en parameters die het vaakst worden gehanteerd in de meer economisch getinte ondernemerschapsliteratuur.

• De opgesomde parameters, indicatoren en methoden leveren complementaire inzichten die kunnen bijdragen tot het beter vatten van (verschillende componenten van) een ondernemerscultuur. Twee voorbeelden:

• Rolmodellen als brug tussen media en onderwijs. Ondanks de overwegend grote aandacht voor iconen als het gaat om rolmodellen voor ondernemerschap in de media, blijken de ondernemers die daadwerkelijk als voorbeeld dienen bijna zonder uitzondering veel dichter bij huis te zijn.

• Implicaties voor ondernemerschap in het onderwijs. Ook leraren van niet-handels en economische vakken kunnen gestimuleerd worden om actief ondernemend te zijn, ondernemende rolmodellen kunnen naar voor geschoven worden voor het bereiken van specifieke pedagogische doelstellingen

Tenslotte: aandacht voor ondernemerscultuur noodzakelijk? De Regional Entrepreneurship & Development Index (REDI), 2013

Ondernemerschapscultuur in Vlaanderen

Niels Bosma

Vlerick Business School & Utrecht University