Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil...

19
Pagina 1 van 19 Onafhankelijke vergelijking van software voor ondersteuning bij lezen, schrijven en spelling December 2013 In opdracht van: Expertisecentrum handicap + studie Postbus 1585 5200 BP ’s Hertogenbosch T +31 (0)30 2753300 E [email protected] W http://www.handicap-studie.nl/ Geschreven door: Rick Buchter Dyslexie ICT hulpmiddelen expert Q4D Kotter 3 1186 WH Amstelveen T +31 (0)6 25 24 05 75 E [email protected] W www.q4d.nl

Transcript of Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil...

Page 1: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 1 van 19

Onafhankelijke vergelijking van software voor

ondersteuning bij lezen, schrijven en spelling

December 2013

In opdracht van:

Expertisecentrum handicap + studie

Postbus 1585

5200 BP ’s Hertogenbosch

T +31 (0)30 2753300

E [email protected]

W http://www.handicap-studie.nl/

Geschreven door:

Rick Buchter

Dyslexie ICT hulpmiddelen expert

Q4D

Kotter 3

1186 WH Amstelveen

T +31 (0)6 25 24 05 75

E [email protected]

W www.q4d.nl

Page 2: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 2 van 19

Doel vergelijking

Helpen bij het maken van keuzes bij het aanschaffen van software ter ondersteuning

van studenten met lees-, schrijf- en spellingsproblematiek;

Helpen bij het adviseren over beschikbare software aan studenten met lees-, schrijf- en

spellingsproblematiek.

Doelgroep

Hogescholen en universiteiten met studenten met lees-, schrijf- en

spellingsproblematiek.

Geteste voorleessoftware

ClaroRead Pro (versie 6.1) – Windows

Kurzweil 3000 Pro (versie 13.23) – Windows

Sprint Plus (versie 1.18.0.20) – Windows

L2S (versie onbekend) – Windows

Page 3: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 3 van 19

Inleiding

Veel hogescholen en universiteiten hebben te maken met studenten met lees- en

schrijfproblematiek. Met deze vergelijking wil handicap + studie handvatten bieden bij de

advisering en aanschaf van ondersteunde software voor deze groep studenten. De

beschikbare programma’s worden vergeleken en bijkomende vraagstukken worden

behandeld.

Het is belangrijk om te realiseren dat tijdens het lezen van deze vergelijking de inhoud

tijdsgebonden is. De behandelde programma’s zijn onderhevig aan veranderingen. Zo

kunnen de inhoud van de pakketten, de geleverde functionaliteiten en de prijzen op termijn

verschillen .

In de vergelijkende tabellen staat met groene vinkjes ( ) aangegeven wat van toepassing is

op welk softwarepakket. Een enkele keer wordt gebruik gemaakt van een oranje vinkje ( )

dit betekent dat het wel mogelijk is, maar dat de functionaliteit te wensen overlaat.

Daarnaast is er voor sommige functionaliteiten een uitgebreidere versie van het

softwarepakket nodig. In dit geval staat de naam van de uitbreiding vermeld onder het

vinkje. Voor de overige vinkjes kan ervan worden uitgegaan dat de functionaliteiten in het

standaard/basis softwarepakket zitten. Wanneer er geen vinkje staat aangegeven, betekent

dit dat de betreffende functionaliteit niet aanwezig is.

Aan het einde van het rapport is een totaaloverzicht te vinden van alle vergeleken

functionaliteiten.

Page 4: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 4 van 19

Inhoudsopgave

Inleiding ................................................................................................................................ 3

Algemeen .............................................................................................................................. 5

Wat voor software? ........................................................................................................ 5

Doelgroep ...................................................................................................................... 5

Werking ......................................................................................................................... 5

Lezen en schrijven ......................................................................................................... 5

Meeleescursor ............................................................................................................... 5

Verschil met Daisy-speler .............................................................................................. 5

Gratis voorleessoftware ................................................................................................. 5

Beschikbare software ............................................................................................................ 6

Functionaliteiten .................................................................................................................... 8

Talen en stemmen ............................................................................................................. 8

Woordenboeken ................................................................................................................ 9

Woordvoorspeller .............................................................................................................. 9

Samenvatten ................................................................................................................... 10

Mindmapping ................................................................................................................... 10

MP3-bestanden maken ................................................................................................... 10

Aandachtspunten ................................................................................................................ 11

Scannen .......................................................................................................................... 11

Bestand- en documentformaten....................................................................................... 11

Digitale studieboeken ...................................................................................................... 12

Examens en tentamens ................................................................................................... 13

Thuisgebruik .................................................................................................................... 13

Training en opleiding ....................................................................................................... 14

Windows en Mac ............................................................................................................. 14

CD, USB of netwerk versie .............................................................................................. 14

Prijssysteem .................................................................................................................... 15

Leveranciers .................................................................................................................... 15

Kosten aanschaf .............................................................................................................. 15

Totaaloverzicht.................................................................................................................... 17

Ten slotte ............................................................................................................................ 18

Page 5: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 5 van 19

Algemeen

Wat voor software?

In deze vergelijking wordt specifiek ingegaan op voorleessoftware. Voorleessoftware stelt de

gebruiker in staat om een bestaande tekst of een tekst, die de gebruiker typt, om te zetten in

gesproken woorden. Hier komt geen mens aan te pas, de computer zet de tekst om naar

spraak door middel van spraaksynthese (tekst-to-speech).

Doelgroep

Voorleessoftware wordt nu vooral gebruikt door mensen met dyslexie. Er is echter een veel

grotere groep die baat kan hebben bij het voorlezen van geschreven informatie. Ondanks

dat er geen wetenschappelijk bewijs is kunnen ook taalzwakkeren, mensen met Nederlands

als tweede taal en mensen met concentratieproblemen gebaat zijn bij voorleessoftware. Ook

studenten zonder taalproblematiek geven aan het prettig te vinden om voorgelezen te

worden.

Werking

De kracht van voorleessoftware zit hem in het auditief aanbieden van geschreven informatie.

De combinatie van lezen en luisteren zorgt voor beter tekstbegrip. Het zorgt ervoor dat er

minder over woorden heen wordt gelezen en voorkomt dwalingen in de tekst. Dit komt

omdat de informatie zowel auditief als visueel binnenkomt, waarbij de hersenen steeds een

koppeling leggen tussen beide zintuigen.

Lezen en schrijven

Voorleessoftware kan niet alleen worden gebruikt bij het lezen van teksten, maar ook bij het

schrijven van bijvoorbeeld e-mails en verslagen.

Meeleescursor

Alle voorleessoftware, die in deze vergelijking wordt besproken, beschikt over een

zogenaamde meeleescursor. Een meeleescursor is een verkleuring of markering van het

woord, de zin en/of de alinea die op dat moment voorgelezen wordt. De meeleescursor laat

zien waar op dat moment voorgelezen wordt.

Verschil met Daisy-speler

Een Daisy is een opname van de ingesproken tekst van een boek. De tekst wordt niet

voorgelezen door een computerstem, maar door een mens. Hier kleven een aantal nadelen

aan. Zo heeft de gebruiker weinig controle over wat er voorgelezen wordt, er kan alleen op

hoofdstuk en pagina worden genavigeerd. Als de gebruiker halverwege de bladzijde iets

opnieuw wil lezen kan hij/zij niet, zoals op de computer, de cursor op de betreffende plek

plaatsen. Verder is het aantal titels voor het hoger onderwijs erg beperkt en kunnen er geen

eigen geschreven teksten worden voorgelezen.

Gratis voorleessoftware

Er is een groot aanbod aan gratis voorleessoftware maar hieraan kleven een aantal nadelen.

Zo is de kwaliteit van de voorleesstemmen meestal veel slechter dan die van professionele

software, wat nadelig is voor de gebruiker. Daarnaast zijn de mogelijkheden van het

voorlezen van verschillende type documenten beperkt, meestal kan alleen platte tekst

worden voorgelezen. In het algemeen laat de gebruikerservaring te wensen over. Om deze

redenen word in dit rapport niet verder ingegaan op gratis voorleessoftware.

Page 6: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 6 van 19

Beschikbare software

Op het gebied van voorleessoftware zijn er veel verschillende programma’s beschikbaar.

Voorleessoftware biedt goede ondersteuning bij het lezen en schrijven. Afhankelijk van het

programma worden een aantal ondersteunende functionaliteiten aangeboden.

In deze vergelijking bespreken we de programma’s ClaroRead, Kurzweil 3000, L2S en

Sprint (alfabetische volgorde). Deze programma’s bieden voorleesondersteuning bij lezen en

schrijven én zijn geschikt voor de inzet binnen het hoger onderwijs. Overige soortgelijke

programma’s hebben een klein marktaandeel, zijn minder geschikt voor inzet binnen een

onderwijsinstelling en/of hebben geen hoogwaardige spraaksynthese stemmen.

Programma Omschrijving

ClaroRead

ClaroRead is een gebruikersvriendelijk programma. Het werkt met een permanente werkbalk, die zolang het programma actief is op het beeldscherm aanwezig is. Het programma vormt vervolgens een ‘voorleeslaag’ over alle programma’s die aanwezig zijn op de computer, bijvoorbeeld Microsoft Word en Adobe Reader. De gebruiker kan hierdoor gebruik blijven maken van de voor hem/haar vertrouwde programma’s maar dan met voorlees ondersteuning.

Kurzweil 3000

Kurzweil is de meest uitgebreide voorleessoftware die er op dit moment is. Bij Kurzweil gebeurt alles in de eigen software omgeving van het programma. Alle documenten die de gebruiker wil laten voorlezen moeten worden geopend binnen Kurzweil. Dit geldt ook voor het schrijven van documenten. Binnen het programma is een grote verscheidenheid aan functionaliteiten beschikbaar. Door de nieuwe programma omgeving zal de gebruiker meer tijd moeten investeren om vaardig te worden met het programma.

Page 7: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 7 van 19

L2S

L2S is oorspronkelijk afkomstig uit Denemarken en is daar een veel gebruikt programma. Het is als zwevende werkbalk beschikbaar binnen alle programma’s. De knoppen van de werkbalk lijken erg op elkaar, waardoor de verschillende functies moeilijk te onderscheiden zijn. In o.a. Microsoft Word en Adobe Reader werkt het programma goed maar in andere programma’s vereist het voorlezen meer handelingen.

Sprint

Sprint heeft grofweg vier programma omgevingen. Namelijk een omgeving voor PDF-bestanden, een werkbalk als toevoeging aan Microsoft Word, een simpele tekstverwerker en de ‘sprinter’. Met de ‘sprinter’ kan alle geselecteerde tekst worden voorgelezen, o.a. op internet. Afhankelijk van het type bestand dat de gebruiker wil laten voorlezen maakt men een keuze uit een van de vier programma omgevingen. Binnen de betreffende programma omgeving kan de gebruiker vervolgens intuïtief zijn weg vinden met de beschikbare functies.

Page 8: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 8 van 19

Functionaliteiten

De hoeveelheid beschikbare functionaliteiten is afhankelijk van het programma en welk

pakket van het programma. We bespreken de volgende functionaliteiten:

talen en stemmen

woordenboeken

woordvoorspeller

samenvattingen maken

mindmapping

MP3-bestanden maken

Deze functionaliteiten worden het meest gebruikt door studenten binnen het hoger

onderwijs. We bespreken per functionaliteit door welk programma deze worden ondersteund

en, indien van toepassing, in welk pakket. Belangrijk om zich te realiseren is dat

beschikbaarheid van meer functionaliteiten niet altijd beter is voor de gebruiker.

Talen en stemmen

Alle genoemde voorleessoftware programma’s maken gebruik van dezelfde hoogwaardige

spraaksynthese (tekst-to-speech) stemmen. Deze stemmen zorgen voor een groot

kwaliteitsverschil in vergelijking met gratis programma’s. In onderstaande tabel is te zien

voor welke talen stemmen worden meegeleverd. Afhankelijk van de taal betekent dit één of

meerdere stemmen per taal.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Nederlands

Engels optie

Duits optie

Sprint Plus

Frans optie optie Sprint Plus

Spaans optie optie

Wanneer een gebruiker een Engelse tekst laat voorlezen maakt hij/zij gebruik van een

Engelse stem en voor een Nederlandse tekst van een Nederlandse stem. Bij alle

programma’s is het mogelijk om het voorleestempo van de stem aan te passen aan de

wensen van de gebruiker.

Page 9: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 9 van 19

Woordenboeken Een geïntegreerd woordenboek kan een grote meerwaarde opleveren omdat het

gemakkelijker wordt betekenissen op te zoeken. Hiermee neemthet tekstbegrip van de

gebruiker toe. Het is wel belangrijk om naar de kwaliteit van de woordenboeken te kijken.

Afhankelijk van het programma zijn de woordenboeken zowel verklarend als vertalend. De

beschikbare woordenboeken zijn meestal gekoppeld aan de ondersteunde voorleestalen

van het pakket. Kurzweil en Sprint maken gebruik van ‘Van Dale’ woordenboeken.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint*

NL verklarend

EN verklarend

NL – EN

NL – DU

NL – FR

NL – SP

EN – NL

DU – NL

FR – NL

SP – NL

* Alleen mogelijk met de Sprint Plus Van Dale versie.

Woordvoorspeller De woordvoorspeller doet eigenlijk niets anders dan op basis van het typgedrag van de

gebruiker woordsuggesties geven. Dit gebeurt op basis van de eerste paar letters die de

gebruiker typt. Dit heeft vooral meerwaarde voor mensen die veel moeite hebben met

spelling en woordkeuze.

Er zijn een aantal uitwerkingsvarianten. Alle programma’s hebben standaard woordenlijsten,

die bij aanschaf van het programma worden meegeleverd. Daarnaast bieden ze een

zelflerende functionaliteit. Door documenten te typen of door eerder geschreven verslagen in

te voeren wordt een persoonlijke woordenlijst samengesteld. De kwaliteit van de

woordenlijsten en de zelflerende functies verschillen sterk per programma.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Page 10: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 10 van 19

Samenvatten Bij samenvatten markeert de gebruiker met behulp van de markeerstiften van het

programma de hoofd- en bijzaken en/of moeilijke woorden. Vervolgens filtert het programma

deze markeringen uit het document. Wat er overblijft, is een nieuw document met alleen de

gemarkeerde tekst. Een uitbreiding hierop is dat je in dezelfde samenvatting informatie kan

opnemen van andere programma’s en bestanden.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Markeringen per document

Diverse bronnen

Mindmapping Mindmapping is een waardevolle functionaliteit bij het structureren van informatie. De

mindmaps worden gebruikt voor het opzetten van de structuur voor een te schrijven verslag

en/of om samenvattingen in een boomstructuur op te bouwen. De werking is programma

afhankelijk en zal nooit de functionaliteiten en het gebruiksgemak bieden van ‘losse’

mindmapsoftware.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen van een tekst of de hele tekst op te slaan als

audio opname van de voorgelezen tekst. De gebruiker geeft aan van welk deel van de tekst

een MP3-bestand gemaakt moet worden. Deze tekst wordt vervolgens ‘opgenomen’ door

het programma. Deze opname kan op een MP3-speler en/of iPod worden gezet. Het

voordeel is dat er ,zonder te beschikken over het programma, toch stukken tekst kunnen

worden voorgelezen, bijvoorbeeld een samenvatting. Hoe groter het stuk tekst wat

opgeslagen wordt als MP3, hoe moeilijker het is om met behulp van een MP3-speler te

navigeren binnen het document.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Page 11: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 11 van 19

Aandachtspunten

Alleen het kiezen tussen de verschillende voorleessoftware programma’s op basis van de

functionaliteiten is niet genoeg. Er komt meer kijken bij het doelmatig inzetten van

voorleessoftware binnen het hoger onderwijs. Onderstaande kopjes lichten belangrijke

onderdelen toe.

Scannen Om teksten met behulp van voorleessoftware voor te laten lezen, geldt de vuistregel: “de

informatie moet digitaal zijn en in het digitale bestand moet de tekst geselecteerd kunnen

worden”. Wanneer dit niet het geval is, komt het onderdeel ‘scannen’ om de hoek kijken.

Met behulp van scansoftware (OCR) wordt analoge informatie, bijvoorbeeld een boek, in een

digitaal bestand omgezet met behulp van een scanner en/of een kopieerapparaat.

Daarnaast kunnen digitale bestanden waarin de tekst niet geselecteerd kan worden,

geschikt worden gemaakt om voorgelezen te worden.

Een aantal voorleessoftwarepakketten heeft uitgebreidere versies met ‘geïntegreerde

scansoftware’, waardoor de gebruiker binnen de programmaomgeving kan ‘scannen’. In

onderstaande tabel is te zien welke pakketten dat zijn.

Wanneer de onderwijsinstelling de beschikking heeft over ‘losse scansoftware’ (OCR), kan

deze worden ingezet. Veelgebruikte programma’s zijn: ABBYY Finereader en OmniPage.

Voor gebruik in Kurzweil 3000 moeten PDF-bestanden na het scannen omgezet worden

naar het KES-formaat (Kurzweil-formaat) met behulp van de KES-tools.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Geïntegreerde scansoftware ClaroRead Plus

ClaroRead Pro Kurzweil 3000 Pro

SprintOCR

Losse scansoftware

+

KES Tools

Binnen het hoger onderwijs is het aan te raden om alle gebruikers de beschikking te geven

over voorleessoftware met ‘geïntegreerde scansoftware’. Het vergroot de zelfredzaamheid

van de gebruikers en vormt een oplossing voor het beperkte aanbod van digitale

(studie)boeken.

Het kan gebeuren dat na het scannen een afbeelding wordt ‘voorgelezen’. Dit kun je met de

meeste scansoftware wijzigen, ook scanfouten kunnen op deze manier worden

gecorrigeerd. Meestal zullen afbeeldingen, grafieken en dergelijke correct worden verwerkt.

Bestand- en documentformaten Binnen het hoger onderwijs is al veel informatie in digitale vorm beschikbaar. In de vorm van

een Word-document of PDF-document zijn deze digitale bestanden niet altijd direct voor te

lezen met de voorleessoftware. Dit heeft deels te maken met de ‘software omgeving’ maar

ook met het niet direct ondersteunen van deze universele formaten.

Page 12: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 12 van 19

Het programma Kurzweil 3000 maakt gebruik van een eigen bestandsformaat (KES).

Wanneer de gebruiker een PDF-document in Kurzweil wil gebruiken, moet het omgezet

worden naar het KES-formaat met behulp van ‘Kurzweil 3000 Pro’ of de ‘KES-tools’. Dit is

een extra handeling die bij de andere programma’s niet nodig is.

Word-documenten zijn direct in Kurzweil te openen/maken maar de opmaak mogelijkheden

zijn beperkt binnen de Kurzweil omgeving. De andere programma’s werken elk op hun eigen

manier direct samen met Microsoft Word, waardoor de gebruiker alle functionaliteiten van

het programma kan gebruiken, bijvoorbeeld bij het schrijven van een verslag.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Word-documenten

PDF-documenten

+

Kurzweil 3000 Pro KES-tools

Digitale studieboeken Het begrip digitale (studie)boeken is heel breed. In dit rapport belichten wij alleen digitale

studieboeken die geschikt zijn voor gebruik met voorleessoftware. In eerste instantie kunnen

alleen boeken worden voorgelezen in de formaten zoals onder ‘Bestand- en

documentformaten’ staat beschreven.

Tot en met de middelbare school worden door stichting Dedicon (www.dedicon.nl )

studieboeken aangeboden in aangepast formaat. Deze zijn geschikt voor gebruik met de

verschillende voorleessoftware pakketten. Na de middelbare school biedt Dedicon geen

studieboeken meer aan, alleen als een boek is aangepast voor een student met een visuele

beperking, kunnen dyslectici dit ook opvragen.

Studenten in het hoger onderwijs zijn dus meestal genoodzaakt via andere kanalen aan hun

digitale studieboeken te komen.

Eén van de mogelijke opties is het, in september 2013 door het Centraal Boekenhuis

gelanceerde, educatieve e-book platform Bookshelf. Naar aanleiding van de lancering, is

door ‘Expertisecentrum handicap + studie’ een onderzoek verricht naar het laten voorlezen

van de Bookshelf e-books met voorleessoftware. Dit rapport heeft als titel ‘Werkt Bookshelf

met voorleessoftware?’. Uit dit onderzoek is gebleken dat de boeken van het Bookshelf

platform kunnen worden voorgelezen met voorleessoftware maar dat dit niet optimaal werkt.

De gebruiker zal geconfronteerd worden met allerlei obstakels die verbonden zijn aan het

voorlezen van de Bookshelf-boeken met voorleessoftware.

Bij digitale boeken wordt vaak gedacht aan e-books die worden verkocht via bijvoorbeeld

Amazon of bol.com. Deze zijn meestal niet voor te lezen met behulp van voorleessoftware.

Dit heeft aan de ene kant te maken met de ondersteuning van e-bookformaten door de

verschillende voorleessoftware pakketten. Aan de andere kant speelt de beveiliging van het

e-bookbestand een grote rol.

Page 13: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 13 van 19

Een Amerikaanse tegenhanger van het Nederlandse Dedicon heet Bookshare en biedt

Engelstalige titels aan voor studenten met een geldige dyslexieverklaring.

Toch wordt veel studiemateriaal nog niet in een formaat aangeboden dat geschikt is voor

voorleessoftware. Daarom zal zelf inscannen voorlopig een noodzakelijk kwaad blijven. Een

verdere toelichting hierop is te vinden onder het kopje ‘Scannen’.

Examens en tentamens

Voor studenten die profijt hebben van het gebruik van voorleessoftware is het logisch om

hier ook tijdens examens en tentamens gebruik van te kunnen maken. Daarmee worden hen

gelijke kansen geboden ten opzichte van andere studenten zonder beperking. Het verdient

de voorkeur om studenten tijdens examens gebruik te laten maken van computers van de

onderwijsinstelling met daarop de betreffende voorleessoftware om de kans op fraude te

minimaliseren.

Op programma niveau zijn er op dit gebied twee belangrijke aandachtspunten. Aan de ene

kant de bestand- en documentformaten waarin de tentamens aangeleverd worden (zie het

kopje: ‘Bestand- en documentformaten’). Aan de andere kant is het mogelijk om bepaalde

functionaliteiten zoals het woordenboek en de spellingscontrole binnen het programma uit te

schakelen. Het uitschakelen van de functionaliteiten kan op twee manieren: door een versie

van het programma te gebruiken waarin de functionaliteiten niet aanwezig zijn of door

binnen het programma de functionaliteiten te blokkeren.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Examen-versie ClaroRead SE

Blokkeren functies

Thuisgebruik

Veel studenten maken tegenwoordig gebruik van hun eigen computer binnen de

onderwijsinstelling. Er zijn drie opties om deze studenten de mogelijkheid te geven om hun

eigen computer gebruik te maken van de voorleessoftware. De eerste optie biedt de student

de mogelijkheid tegen een gereduceerd tarief een eigen licentie aan te schaffen. De tweede

optie is om via het netwerk van de onderwijsinstelling een licentie uit te lenen aan de

student. De derde optie is om als onderwijsinstelling een aantal USB-versies van de

programma’s aan te schaffen en deze in bruikleen te geven aan de student.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Goedkopere licentie

Licentie via netwerk

USB-versie

Page 14: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 14 van 19

Training en opleiding Veel onderwijsinstellingen schaffen voorleessoftware aan, maar door te weinig aandacht

voor training en opleiding blijft de software letterlijk op de plank liggen. De installatie binnen

het netwerk lukt meestal wel maar daadwerkelijk gebruik is lastiger. Het heeft de voorkeur

om primair te focussen op de zelfredzaamheid van de student. Zij moeten de software gaan

gebruiken. Studenten zullen daarom bekend moeten worden gemaakt met de mogelijkheden

en worden opgeleid in het zelfstandig gebruiken van de software. Decanen en mentoren zijn

vaak het eerste aanspreekpunt bij problemen. Zij moeten op de hoogte zijn van de

mogelijkheden van de voorleessoftware. Voor het overige onderwijskundig personeel is het

vooral belangrijk dat er draagvlak wordt gecreëerd voor de groep studenten met lees- en

schrijfproblematiek.

Windows en Mac Niet alle voorleessoftware programma’s zijn geschikt voor én het Windows én het Mac

besturingssysteem. Dit probleem kan afgevangen worden door de inzet van een virtuele

Windows omgeving binnen het Mac besturingssysteem. Dit gaat wel ten koste van de

gebruikservaring, omdat voor het gebruik van de voorleessoftware dan altijd gewerkt moet

worden binnen de Windows omgeving.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Windows

Mac

CD, USB of netwerk versie De voorleessoftware programma’s worden in verschillende versies aangeboden.

Bij de CD-versie installeert de gebruiker de software met behulp van een fysieke CD

en wordt tijdens het installatieproces een licentiecode ingevoerd. Afhankelijk van het

pakket kan het op twee tot drie computers geïnstalleerd worden.

Bij de USB-versie staat de software geïnstalleerd op een USB-stick. In elke computer

waar de USB-stick wordt ingeplugd kan er vervolgens gebruik worden gemaakt van

de software. Het voordeel is dat de software overal gebruikt kan worden. Nadeel is

dat USB-sticks kwetsbaar zijn.

De netwerkversies zijn vooral bedoeld voor onderwijsinstellingen. Bij de server

gestuurde variant worden de licenties door een server ‘uitgeleend’ aan de

gebruikers/computers binnen het netwerk. Een stabiel netwerk is daarom een

belangrijke voorwaarde. Bij de installatie gestuurde variant krijgt de

onderwijsinstelling de beschikking over een installatiebestand zonder

licentiebeperkingen. Dit kan dan overal binnen het netwerk worden geïnstalleerd.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

CD-versie

USB-versie

Page 15: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 15 van 19

Netwerk-versie

- Server gestuurd

- Installatie gestuurd

Prijssysteem Elk voorleessoftware pakket wordt in verschillende versies aangeboden met hieraan

gekoppeld een prijssysteem. De CD- en USB-versies worden per stuk verkocht. Als een

onderwijsinstelling besluit een van deze versies in te zetten in plaats van een netwerkversie,

is er vaak kwantumkorting mogelijk.

Bij de netwerklicenties zijn er twee varianten. Bij de eerste variant schaft de gebruiker of

instelling een bepaald aantal licenties aan en wordt er in de meeste gevallen gewerkt met

een staffelmodel op basis van het aantal licenties. Het maximaal aantal gelijktijdige

gebruikers is hierbij gelijk aan het aantal beschikbare licenties. De tweede variant werkt met

een staffelmodel op basis van het aantal leerlingen binnen een onderwijsinstelling. Het

voordeel van deze variant is dat iedereen binnen de onderwijsinstelling ongelimiteerd

gebruik kan maken van de software.

Staffelmodel netwerk-versie

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Licenties

Leerlingen

Leveranciers De voorleessoftware programma’s hebben verschillende leveranciers die naast de software

ook vaak aanvullende dienstverlening aanbieden.

Bedrijf Website

ClaroRead Opdidakt Supplies www.opdidaktsupplies.nl

Kurzweil 3000 Lexima www.lexima.nl

L2S Uitgeverij Visiria www.l2s.nl

Sprint Lexima www.lexima.nl

Kosten aanschaf Onderstaande prijzen zijn vanaf prijzen (najaar 2013). Voor elk softwarepakket zijn naast de

verschillende verschijningvormen ook meerdere varianten qua functionaliteit op de markt,

waardoor onderstaande prijzen geen volledig beeld kunnen geven.

ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

CD-versie (1 licentie)

€ 180,- € 498,- € 99,- € 319,-

USB-versie (1 licentie)

€ 179,- € 498,- € 319,-

Page 16: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 16 van 19

Netwerk-versie (5 licenties)

€ 2241,- € 892,-

Netwerk-versie (250 licenties)

€ 1525,- € 1050,-

Aan bovenstaande prijzen kunnen geen rechten worden ontleend

Page 17: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 17 van 19

Totaaloverzicht ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint

Software omgeving Permanente werkbalk.

Eigen software omgeving.

Permanente werkbalk.

4 programma omgevingen.

Talen en stemmen * Uitgaand van ClaroRead Standaard en Kurzweil 3000 Leerstation.

Nederlands Engels optie

Duits optie Sprint Plus

Frans optie optie Sprint Plus

Spaans optie optie

Woordenboek * Afhankelijk van de versie van Sprint.

NL verklarend EN verklarend

NL – EN & EN – NL *

NL – DU & DU – NL *

NL – FR & FR – NL *

NL – SP & SP – NL

Woordvoorspeller

Woordvoorspeller Samenvatten

Markeringen per document Diverse bronnen

Mindmapping

MP3-bestanden maken

Scannen

Geïntegreerde scansoftware

ClaroRead Plus ClaroRead Pro

Kurzweil 3000 Pro

SprintOCR

Losse scansoftware KES Tools

Bestand- en documentformaten

Word-documenten

PDF-documenten

Kurzweil 3000 Pro KES-tools

Examens en tentamens

Examen-versie ClaroRead SE

Blokkeren functies Thuisgebruik

Goedkopere licentie

Licentie via netwerk

USB-versie Windows en Mac

Windows Mac

CD, USB of netwerk versie

CD-versie USB-versie Netwerk-versie

- Server gestuurd - Installatie gestuurd

Prijssysteem (staffelmodel netwerk-versie)

Licenties Leerlingen

Page 18: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 18 van 19

Ten slotte Vragen om als organisatie tot een keuze te kunnen komen zijn:

Welke studenten gaan wij bedienen?

Hoeveel studenten zijn dat?

Welke behoefte hebben deze studenten?

Wat is ons budget?

Hoe stellen wij het beschikbaar aan studenten?

Hoe bereiken wij deze groep studenten?

Hoe zorgen wij voor draagvlak binnen de organisatie?

Hoe zorgen wij voor continuïteit?

Welke mensen moeten wij opleiden/toerusten om met de software te werken?

Hoe gaan we deze mensen opleiden/toerusten?

De inzet van voorleessoftware is maatwerk, het is aan te bevelen een weloverwogen keuze

te maken op basis van goede informatie, voordat tot aanschaf over wordt gegaan. Dit om te

voorkomen dat het op de plank blijft liggen.

Page 19: Onafhankelijke vergelijking van software voor ... - Vergelijking software... · ClaroRead Kurzweil 3000 L2S Sprint MP3-bestanden maken Bij alle programma’s is het mogelijk delen

Pagina 19 van 19

© Q4D, Amstelveen, 2013

(www.q4d.nl of [email protected])

In opdracht van:

Expertisecentrum handicap + studie

www.handicap-studie.nl

Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd

gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij

elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder

voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Alle productnamen en merknamen zijn handelsmerken of geregistreerde handelsmerken van

hun houders.

Degenen die aan deze publicatie hebben meegewerkt, hebben uiterste zorgvuldigheid

betracht bij het samenstellen van deze publicatie. Desondanks kunnen fouten niet worden

uitgesloten. Q4D sluit mede ten behoeve van al diegenen die aan deze publicatie hebben

meegewerkt, elke aansprakelijkheid uit voor directe en indirecte schade, ontstaan door of

verband houdende met toepassing van deze publicatie.