On the doorstep to society

Young newcomers with a refugee background: a contextual framework on aspirations, expectations & experiences

Minne Huysmans, Dominique Verté & Jan Vanhee

CONTEXT ONDERZOEK

Context

• 86% van de vluchtelingen wordt opgevangen in onmiddelijke buurlanden (UNHCR, 2014)

• Situatie EU:

Context

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

2009 2010 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Asielaanvragen België

asylumseekers

Context

Aantal mensen dat buiten hun land leeft, is nog nooit zo hoog geweest (Isin, 2009).

• 1910: 33 mln• 2000: 175 mln

• Wereldbevolking 1910 – 2000: x3 van 1,6 naar 5,3 mlj• Migratie 1910 – 2000: x6

• 2010: 222 mln• 2015: 245 mln

• Refugees 2017: 68,5 mln, waarvan een groot deel uit slechts 3 landen komt (The Syrian Arab Republic, Afghanistan & Somalië)

(UN, International migration report)

Context

• Shift van de wereldbevolking van het platteland naar steden.

• 2025: 60% van de wereldbevolking in steden

• 2050: 70%

• Einde van deze eeuw zal ¾ van de wereldbevolking in verstedelijkte gebieden leven.

• Wat meer is, eens mensen ‘verstedelijken’ of migreren naar verstedelijkte gebieden, keren ze bijna nooit meer terug.

Context Belgium

ONDERZOEK

Onderzoeks focus

• Focus gemaakt op basis van input van 65 organisaties en literatuur

• Onderzoekstopics:

• Aspirations, expectations & experiences of young newcomers (13-18 years old)

• The urban context as a scope

• Citizenship

• Social support & social networks

• Qualitative research

• Niet om te extrapoleren maar om te begrijpen

• Semi-gestructureerde interviews

Deelnemers

• Kwalitatieve interviews in 2 FASEN

FASE I

• 63 jonge nieuwkomers

• Gemiddeld 16 jaar

• Gemiddeld 12 maanden in België

• Duur interviews: 68 minuten• Totaal: 71u 10min

Deelnemers FASE I

0

5

10

15

20

25

Afg

han

ista

n

Syr

ia

Eri

trea

Pal

esti

ne

Alb

ania

Iraq

Ind

on

esia

Ro

men

ia

Iran

Cam

ero

on

Nig

eria

So

mal

ia

Lib

ya

Pak

ista

n

25

20

31 2 3

1 1 2 1 1 1 1 1

46%

54%

Begeleide en Niet-Begeleide Minderjarigen

accompanied (=29)

Deelnemers FASE II

o FASE I

FASE II

• 62 jonge nieuwkomers

• Gemiddeld 17 jaar

• Gemiddeld 35 maanden in België

• Duur interviews: 95 minuten• Totaal: 99u

ACHTERGROND

SOCIALE NETWERKEN

SOCIALE NETWERKEN

- Networks are increasingly seen as crucial in understanding patterns of migration, settlement and links with ‘home’ (Ryan, Sales, Tilki, M., & Siara, 2008)

- Social networks are also a useful concept to understand the experiences of young refugees (Wells, 2011):

- Dynamic, diverse, spatial disperted (Ryan, Sales, Tilki, M., & Siara, 2008)

- Crucial role in providing both the practical and emotional support within receiving societies (Beirens, Hughes, Hek, & Spicer, 2007)

- Important source of empowerment (Klvaňová, 2010)

Sociale netwerken – sociale steun

- Social networks: “the vehicle through which social support is provided” (Kahn &

Antonucci, 1980)

- Important for well-being over the life course (Antonucci et.al., 2013)

- Quality of social network is more valued than the quantity (Blazer, 1982)

- Quality + quantity: convoy model of social relations (Kahn & Antonucci,1980)

- Social networks and social relations are multidimensional (Antonucci, Ajrouch &

Birditt, 2013)

- Focus on structure (social network) and function (social support) of social relations

Ccc

(Convoy Model of Social relations)

Doel van dit onderzoek

• De situatie van nieuwkomers wordt sterk gekenmerkt door een breuk in hun sociaal netwerk en het verlies van (ouderlijke) steun (Mels et al., 2008). De sociale steun die nieuwkomers ervaren buiten hun familiale netwerk, is essentieel voor hun welzijn (Simich, 2003).

• Er is weinig geweten over de rol die deze en nieuwe netwerken spelen in het leven van deze jongeren (Mels et al., 2008; Wells, 2011).

Resultaten

“The first day, well I came from Germany by train. Somebody told me Belgium wasa good place to go, so I took the train to the Brussels North Station. I was alone inthe train, I was alone in the North Station, It was dark & the immigration office wasclosed. So I sat in the park, just by myself, it was cold and late. I was going to sleepthere. There weren’t many people in the park but there was a boy fromAfghanistan. He asked me; where do you come from and what are you doing here?So I explained myself. Then he said; come, come to my house. So we went, we haddinner together and he gave me a place to sleep. The next day I registered myselfat the office of migration”.

(Said, 15, Afghanistan, 18 months in Belgium, ongoing procedure).

Sociaal netwerk & sociale steun

Mohammad, 17 jaar, Syrië, Begeleid, 16maanden in België, Vluchtelingen status.

Noman, 17 jaar, Afghanistan, NBBM,14 maanden in België, procedure loopt nog.

Sociale netwerken NBBM

• Structuur van het sociale netwerk:

• ‘Relatief’ korte reis met veel tijdelijke netwerken.• Verlies van netwerken onderweg

• Alle relaties zijn dan nieuwe relaties• Op en rond asielcentra• Geen link naar buurt of stad

• Netwerken :• Professionals, formele organisaties• Andere nieuwkomers• Vrije tijd

“Als je ergens nieuw toekomt is dat echt moeilijk. Je komt niemand tegen, alles isnieuw. Je kan alleen maar hopen dat het ooit beter zal gaan” (Sarah, Somalië, 18 jaar,

18 maanden in België)

Sociale netwerken NBBM

“Na mijn interview ging ik naar Neder-Over-Heembeek voor een maand. Daarnaverhuisde ik naar een centrum in Antwerpen. Dan hebben ze een sociaal huis voorme gevonden daar. Nu woon ik hier in een sociaal huis in Leuven”(Sarah, Somalië, 18 jaar, 18 maanden in België)

“Vrienden zijn belangrijk voor mij… Ik heb geen vrienden in België. In het andercentrum had ik wel twee vrienden. Maar nu niet meer. We zijn nu apart. Eén vriendis naar een sociaal huis in Kapellen verhuisd en de andere vriend is terug bij zijnfamilie. Ik heb nu geen vrienden meer in het centrum” (Ali, 17 jaar, Afghanistan, 13

maanden in België).

Sociale steun

• Functie van het sociale network

• Emotionele steun: klein netwerk dat regelmatig van samenstelling verandert.

• Professionele netwerk, steunfiguren en vrienden• Steun is belangrijk maar tegelijk begrensd: niemand echt in vertrouwen• Vrienden zijn zeer belangrijk

“Vroeger had ik hier een heel goede vriend, Ahmad. Hij is een Syrische jongen. We konden praten, we konden samen verdrietig zijn over onze familie. Hij is nu verhuisd naar een ander huis, ik weet niet waar” (Younes, 16 jaar, Afghanistan, 14

maanden in België).

Sociale steun

• Instrumentele steun: praktische ondersteuning• Komt uit een klein deel van het prof. netwerk

• Advies, informatie• Advies en informatie bij het overkomen en oplossen van problemen, het nog niet

volledig begrijpen van hun leefomgeving of spanningen tussen respondenten enandere jongeren in het opvangcentrum of op school.

• Maar het gaat ook om advies over de keuze voor een bepaalde studierichting ofhet mee nadenken over hun leven ‘na het centrum’

“De assistenten zijn zoals mijn vader en mijn moeder. Ze helpen me met veel, zepraten veel met mij. In het begin begreep ik veel dingen niet over de cultuur en zo.Ze hebben me daarover uitgelegd” (Youssef, 17 jaar, Afghanistan, 16 maanden in België).

Sociale steun

• Gezelschap: overgrote deel is goed omringd in zijn of haar Vrije tijd.• Informeel georganiseerd.

• Wisselwerking, wederkerigheid• Sterk in één richting• Wel waardevol, emotioneel nabij.

“Elke dinsdag en elke vrijdag gaan we anderhalf uur helpen in eenwoonzorgcentrum. We maken thee, soms doen we de afwas, het maakt niet uit. Ikvind het heel belangrijk om te kunnen helpen” (Ali, 17 jaar, Afghanistan, 12 maanden in

België).

Situatie BBM

Sociale netwerken:

• Reis naar België verloopt niet in één rechte lijn• Creatie en verlies van netwerken op veel plaatsen• Gezin reist vaak niet samen

• Bij aankomst onbestaande netwerken op hun gezin na• Snelle verankering

• Ontstaan van sociale netwerken• OKAN/DASPA• Buurt• Stad

= Kleine maar toegankelijke netwerken= Etnisch divers (nieuwkomers)= weinig linken naar Belgische samenleving (formeel, Belgische jongeren, migranten gemeenschappen,…)

Situatie BBM

Sociale steun:

• Hoewel recent aangekomen zijn sociale netwerken

• Lokaal verankerd• Vrije tijd; met vrienden rondhangen in de stad• Leveren veel steun in 2 richtingen

• Ouders• Vrienden

• Informatie en diensten: meestal door ouders en niet door formele spelers• Leerkrachten zijn grote bron van steun

“My teacher is also important. She is kind, she talks to me, we laugh together. She says I’m smart and gives me a lot of compliments. I enjoy that” (Sarah, 17 jaar, Irak, 5 maanden in België).

Conclusie BBM

• Meeste BBM hebben weinig linken naar informele en formele samenleving

• Steun voornamelijk van ouders, weinig tot niet van organisaties

• Beschermende, ondersteunende rol ouders maskeert ondersteuningsnoden

• Verdere linken naar buurt en leefomgeving worden onvoldoende ondersteund waardoor netwerken klein, broos en homogeen zijn.

Conclusie NBBM

• Sterke nood aan een snellere, stabielere verankering en een duurzameopvang en begeleiding van NBBM bij aankomst in België

• Veel NBBM worden door hun statuut gescheiden van de leefwereld om henheen. Nood aan een evenwichtigere verdeling tussen een welzijns- en eenjeugdbenadering.

• Een focus op het jeugdwerk en het regulier onderwijs biedt mogelijkhedenom een brug te slaan tussen NBBM, Belgische jongeren en de ruimeresamenleving. Een wens die veel NBBM articuleren.

• Buurten en de ruimere omgeving rond opvangcentra betrekken bij hetdagelijkse leven van NBBM.

• Centrale rol voor steunfiguren en jeugdwerk

Minne Huysmans

minne.huysmans@vub.be

+32/479 522 991