Omgaan met onbegrepen (probleem)gedrag in de langdurige zorg

Landelijk Congres

Probleemgedrag en pijn

Delier en depressie

Zorg en dwang

Psychiatrie in het verpleeghuis

Dementie, VGZ en GGZ

14 april 2014 - Spant! in Bussum

Inschrijven: www.studiearena.nl

Maak uw keuze uit diverse inspirerende en praktische sessies

Voor uw aanmelding of meer informatie over de

bijeenkomsten van StudieArena verwijzen wij u graag

naar onze website: www.studiearena.nl.

Onbegrepen (probleem)gedrag komt veel voor bij mensen met dementie

en/of een verstandelijke beperking. In Nederland lijden ongeveer 200.000

mensen aan dementie en hebben 100.000 mensen een verstandelijke

beperking. Naar schatting komt bij 80% van hen regelmatig gedrags-

problemen voor.

Werkvormen

U kunt uw eigen congresprogramma samenstellen door in drie sessierondes een keuze te maken uit 20 verschillende sessies. De sessies worden in verschillende werkvormen aangeboden, te weten:

D O

Als probleemgedrag voor komt, blijkt het voor de cliënt, medecliënten en medewerkers erg belastend en stressvol te zijn. Een van de grootste risico’s bij het omgaan met probleemgedrag is dat al een interventie wordt gekozen voordat duidelijk is wat de oorzaak (lichamelijk, psychisch of omgevingsfactoren) van het probleem is. Er zijn richtlijnen, maar deze worden niet altijd even goed nageleefd, waardoor men terugvalt op gebruik van dwang en drang en/of de inzet van psychofarmaca. Het kan anders! Hoe kan je stress en stemmingswisselingen vroegtijdig zien aankomen? Is er wellicht sprake van pijn of depressie? Welke omgevingsfactoren spelen een rol? Hoe kan je gedrag afleren? Welke rol speelt bewegen ter preventie van gedragsproblemen?

Deze vragen staan centraal tijdens het Landelijk Congres Omgaan met onbegrepen (probleem)gedrag in de langdurige zorg. Het congres wordt georganiseerd door StudieArena in samen- werking met het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE), Vilans, het Trimbos-instituut en het Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie (NKOP) en vindt plaats op 14 april 2014 in het Spant! in Bussum.

Tijdens dit congres maakt u kennis met de 8 kernelementen voor het omgaan met onbegrepen gedrag. Het onderzoeksrapport dat hieraan ten grondslag ligt, wordt tijdens het plenaire deel officieel uitgereikt aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Prof.dr. Raymond Koopmans gaat met u in op het interpreteren van gedrag en prof.dr. Erik Scherder legt de koppeling tussen probleemgedrag en pijn. U kunt verder uw eigen programma samenstellen, waarbij u de keuze heeft uit 20 boeiende themasessies en praktijkgerichte oefen- en debatsessies.

We kijken uit naar een inspirerende bijeenkomst.

Verdiepingssessie - Na een toelichting op een specifiek/actueel thema of nieuwe methodiek wordt u uitgedaagd tot actieve deelname.

Debat - U gaat met elkaar in discussie over soms controversiële thema’s, onder leiding van een ervaren en deskundige gespreks-leider. Let op: voor de debatten geldt een gelimiteerd aantal deelnemers. Vol=vol.

V C Casuïstieksessie - Ga samen met u mede-deelnemers aan de hand van praktijkvoor-beelden brainstormen en zoeken naar mogelijkheden, uitdagingen en oplossingen.

Oefensessies - Na een korte inleiding gaat u concreet oefenen een bepaalde interventie toe te passen. Let op: voor de oefensessies geldt een gelimiteerd aantal deelnemers. Vol=vol.

Programma

09.00 uur Ontvangst en registratie

09.30 uur Start ochtendprogramma voorzitter: Jeroen Meeder, directeur StudieArena

09.35 uur Probleemgedrag, waar hebben we het over? Wilmar Harpe, projectleider expertise management CCE

09.50 uur Interpretatie van gedrag Aan de hand van een filmfragment uit de campagne Dementie en Dan neemt prof.dr.

Raymond Koopmans u mee in een boeiende gedachtewisseling. Welk gedrag ziet u? Hoe moet bepaald gedrag geduid worden? Wat betekent bepaald gedrag voor de zorg en behandeling van de persoon met bijvoorbeeld dementie?

Prof.dr. Raymond Koopmans, specialist ouderengeneeskunde en hoogleraar Ouderen- geneeskunde Universitair Medisch Centrum St. Radboud

10.30 uur 8 kernelementen voor het omgaan met onbegrepen gedrag Vilans en het Trimbos-instituut hebben in opdracht van de Inspectie voor de Gezond-

heidszorg onderzoek gedaan naar inzichten en richtlijnen bij het omgaan met onbegrepen gedrag bij dementerende ouderen. Na aanleiding van dit onderzoek zijn 8 kernelementen voor het omgaan met onbegrepen gedrag omschreven, waarmee er thematisch toezicht gehouden kan worden op het omgaan met het onbegrepen gedrag.

Prof.dr. Anne Margriet Pot, hoogleraar programma Ouderen Trimbos-instituut en Margje Mahler, senior programmamedewerker kwaliteit en innovatie ouderenzorg Vilans

Het onderzoeksrapport zal na een korte inleiding officieel worden overhandigd aan de directeur Ouderenzorg van de Inspectie voor de Gezondheidszorg.

Anja Jonkers, directeur Ouderenzorg Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)

11.10 uur Koffie- / theepauze

11.25 uur Sessieronde 1 Maak uw keuze uit 11 verschillende sessies

12.35 uur Lunchpauze en netwerken

13.35 uur Probleemgedrag en pijn Als men ouder wordt neemt de kans op pijnklachten toe. Mensen met dementie uiten de

pijn vaak op non-verbale wijze, het meest door agitatie en onrust. Men denkt vaak onte-recht dat deze agitatie en onrust onderdeel zijn van de dementie. Waarom zit iemand stil? Heeft deze persoon pijn? Prof.dr. Erik Scherder geeft een boeiende kijk op dit onderwerp.

Prof.dr. Erik Scherder, hoogleraar Bewegingswetenschappen Rijksuniversiteit Groningen en hoogleraar Klinische Neuropsychologie VU Amsterdam

14.25 uur Koffie- / theepauze

14.45 uur Sessieronde 2 Maak uw keuze uit 11 verschillende sessies

15.55 uur Wisseling van de sessies

16.05 uur Sessieronde 3 Maak uw keuze uit 9 verschillende sessies

17.15 uur Aansluitend netwerkborrel

Thema’s sessieronde 1 en 2

Sessie 1.1/2.1

8 kernelementen van onbegrepen gedrag

Doe in deze sessie inspiratie op om de 8 kernele-menten voor het omgaan met onbegrepen gedrag die in het plenaire programma worden gepresen-teerd in uw eigen praktijk verder vorm te geven. Hoe zien we deze kernelementen op dit moment te-rug in de praktijk? Welke kernelementen zijn in uw organisatie al zichtbaar aanwezig en welke elemen-ten hebben nog extra aandacht nodig? Tijdens deze sessie gaan we hierover met u in gesprek en kijken we hoe we kunnen leren van goede voorbeelden.Carien Geertse, senior inspecteur Inspectie voor de Gezondheidszorg enBernadette Willemse, wetenschappelijk medewerker programma Ouderen Trimbos-instituut

Sessie 2.2/3.12

Interventieplan en multidisciplinaire samenwerking

Dementie gaat vaak gepaard met probleemgedrag en beperking in communicatie. Er zijn diverse richtlijnen voor de aanpak van moeilijk hanteerbaar gedrag, zoals onrust, delier, angst en depressie. De richtlijnen benadrukken het belang van psycho-sociale interventies en multidisciplinaire samen-werking. In deze sessie zullen we u aan de hand van een concreet praktijkvoorbeeld laten kennis-maken met het model Grip op probleemgedrag voor de multidisciplinaire aanpak van probleemgedrag.Sandra Zwijsen, onderzoeker en promovendus VUmc, EMGO+ Instituut enMartin Smalbrugge, specialist ouderengeneeskunde Gerion

Sessie 1.3/2.3

Stemmingsmanagement

Hoe kan je stress en stemmingswisseling zien aan-komen en daar adequaat op reageren? Vroegtijdige herkenning van aankomend ontspoord gedrag biedt de mogelijkheid om preventief te handelen. Hoe analyseer je gedrag, welke factoren wijzen op aankomend storend gedrag en hoe kun je stress of stemmingswisselingen helpen voorkomen? Een ses-sie over analyse van gedrag en preventief handelen.Frans Hoogeveen, lector Psychogeriatrie De Haagse Hogeschool

Sessie 1.4/2.4

Pijn versus probleemgedrag

Mensen met een (gevorderde) dementie zijn door-gaans niet goed in staat pijnklachten te verwoor-den. Niet altijd wordt aan pijn of ander ongemak als oorzaak van een gedragsstoornis gedacht. Tijdens deze sessie krijgt u handvatten hoe u dit gedrag kan herkennen en welke interventies u kunt toepassen.Harrie Kuipers, specialist ouderengeneeskunde Land van Horne

Sessie 1.5/2.5

Delier bij dementie

Acute verwardheid (delier) komt bij ouderen met dementie regelmatig voor; zowel thuis als in het verpleeghuis. Voor zowel de patiënt zelf als voor de familie en andere betrokkenen is het een angstige ervaring. Hoe signaleer je een delier en wat kun je doen als zorgverlener om erger (een opname) te voorkomen. Hoe kan je de mantelzorg hierbij betrekken? Een gevarieerde sessie, waarbij u naast theorie handvatten krijgt hier op een goede manier mee om te gaan.Anne Stroomer-van Wijk, sociaal geriater Parnassia en Daisy Quispel, sociaal psychiatrisch verpleegkun-dige Bavo Europoort

Sessie 1.6/2.6

Psychiatrische problematiek in het verpleeghuis

Door de ambulantisering krijgen verpleeg- en verzorgingshuizen steeds meer te maken met zorg voor bewoners met een psychiatrische achtergrond. Verzorgenden hebben vaak niet geleerd hoe ze met probleemgedrag als gevolg van een psychiatrische ziekte moeten omgaan. Hoe is dit gedrag te her-kennen? Hoe ga je bijvoorbeeld om met splitsend, claimend of theatraal gedrag? Tijdens deze sessie bespreken we verschillende vormen van probleem-gedrag en bieden we handvatten hoe met dit gedrag om te gaan in de praktijk.Fonsz Kriegsman, sociaal psychiatrisch verpleeg- kundige Altrecht en Maddy Blokland, coördinator Nederlands Kenniscentrum Ouderen Psychiatrie

V

V

V

V

V

V

V Verdiepingssessie

Sessie 1.7/2.7

Dementie en depressie

Veel mensen met dementie zijn ook depressief. Depressiviteit gaat vaak gepaard met apathie. Het komt vaak voor dat deze cliënten ‘vergeten’ worden. Hoe uit zich deze apathie, hoe herken je depres-siviteit bij mensen met dementie en hoe voorkom je dat? Is depressiviteit te behandelen? Naast korte inleiding is dit een praktische doe-workshop.Margje Mahler, psycholoog Stichting Kalorama

Sessie 1.8/2.8

Omgevingsfactoren

Gedrag van mensen met dementie en/of een ver-standelijke beperking is sterk afhankelijk van de omgeving. Dit komt door het verlies van het denk-vermogen. In een ‘gunstige’ omgeving (stressvrij voor het onderbrein), is het gedrag ook gunstig en omgekeerd. Een gunstige omgeving kan daarmee probleemgedrag voorkomen. Hoe zorg je voor een gunstige omgeving? Naast een stuk theorie gaat u in deze sessie vooral praktijk gericht oefenen.Anneke van der Plaats, sociaal geriater Ouderenad-vies / Het Breincollectief

Sessie 1.9/2.9

Het lerend vermogen bij (probleem)gedrag

Mensen met dementie kunnen nog steeds leren, zo blijkt onder meer uit wetenschappelijk onderzoek. Veel gedrag dat mensen met dementie vertonen, is onbewust ‘aangeleerd’ door hun begeleiders. Andersom werkt het ook. Door veranderd gedrag van zorgverleners en familie kan (probleem)gedrag worden ‘afgeleerd’. Bijvoorbeeld als het gaat om het 200 keer per dag dezelfde vraag stellen, het kamers van anderen binnenlopen en vele andere gedrags-vraagstukken. Een praktische workshop.Ruud Dirkse, directeur van zorginnovatiebureau DAZ en auteur

Sessie 1.10/2.10

Bewegen en (probleem)gedrag

Als verzorgenden in hun werk te maken krijgen met probleemgedrag kunnen zij dat als lastig of zelfs bedreigend ervaren. In de praktijk wordt nogal eens naar snelle oplossingen gegrepen zoals afzonde-ren, rustgevende medicatie tot fixeren. Vaak met averechts resultaat. Probleemgedrag kan worden verholpen door mensen te activeren en aan te zet-ten tot bewegen. In deze sessie staan we uitgebreid stil bij praktijkvoorbeelden waarbij mensen met een lichte en matige verstandelijke beperking met gedragsproblemen worden ondersteund met een actief bewegingsprogramma.Karin Volkers, postdoc Klinische Neuropsychologie VU Amsterdam en coördinator kenniscentrum Stichting Philadelphia Zorg enIvo Meijer, teamleider Woon- en Dagvoorziening De Dijk Ons Tweede Thuis

Sessie 1.11/2.11

Zorg en dwang

Het uitgangspunt van de nieuwe Wet Zorg en Dwang is dat vrijheidsbeperkende maatregelen in principe niet worden toegepast, tenzij er sprake is van ernstig nadeel voor de cliënt of zijn omgeving. Een mooi uitgangspunt, maar hoe doe je dat in de praktijk? Hoe maak je een afweging wanneer je moet kiezen tussen de vrijheid en de veiligheid van een cliënt? Bestaan er alternatieven voor maat-regelen die nu worden gebruikt? In hoeverre mag je experimenteren met de vrijheid van een cliënt? In deze sessie gaan we aan de hand van casuïstiek op zoek naar antwoorden op deze vragen. Er is ook ruimte om van elkaar te leren en ervaringen uit te wisselen.Francisca Hardeman, programmamedewerker Kwaliteit en Innovatie ouderenzorg Vilans en Saskia Danen, trainer, auteur en projectmanager Zorg4Zorg

V

V

V

V

V

V Verdiepingssessie

Thema’s sessieronde 3

Sessie 3.1

Inzet van psychofarmaca

Psychofarmaca worden op grote schaal ingezet bij mensen met dementie, om ‘probleemgedrag’ te on-derdrukken. Het gebruik van deze middelen staat ter discussie, omdat de werkzaamheid slechts beperkt is en de bijwerkingen aanzienlijk kunnen zijn. Is vermindering van gebruik van psychofarmaca moge-lijk en zelfs te voorkomen? Hoe krijg je dat dan voor elkaar? Wanneer kun je psychofarmaca wel inzetten en wanneer liever niet. Tijdens dit debat gaan de deelnemers actief met elkaar op zoek naar succesfac-toren om het gebruik van psychofarmaca bij ouderen met dementie te voorkomen of beter te begeleiden.Rob van Marum, geriater en klinisch farmacoloog Jeroen Bosch Ziekenhuis

Sessie 3.2

Vrijheid versus veiligheid

Als je het hebt over Zorg en Dwang bevindt je je op een terrein van ethische dilemma’s en emoties. Er zijn geen blauwdrukken te maken, iedere situatie is an-ders. Na het zien van een korte film gaat u met elkaar in debat over het thema vrijheid versus veiligheid.Dick Verburg, sociaal geriater en specialist ouderen-geneeskunde Gerion

Sessie 3.3

Mantelzorgparticipatie

Het betrekken van mantelzorgers bij probleemge-drag gebeurt niet automatisch. In de thuissituatie is het al een kunst mantelzorgers goed te onder-steunen en betrekken. Maar zodra iemand wordt opgenomen wordt de mantelzorger vaak buitenspel gezet en neemt de professional het over? Tijdens deze sessie gaat u in debat over de vraag of, hoe en in welke mate mantelzorgers een bijdrage kunnen leveren aan het zorgproces, zeker in geval van probleemgedrag.Freek Gillissen, verpleegkundig consulent dementie Alzheimercentrum VUmc

Sessie 3.4

Haptonomie als benaderingswijze

Wanneer ouderen ernstig problematisch gedrag ver-tonen, is het belangrijk om de signalen in de eerste fase al op te pikken om zo escalatie te voorkomen. Door de vaak hoge werkdruk en daardoor gejaagde manier van werken missen we deze signalen nog wel eens. In deze sessie wordt gestreefd naar be-wustwording van de effecten van jouw manier van werken en je houding op het gedrag van de cliënt. Na een theoretische inleiding doen deelnemers zelf een aantal praktische oefeningen.Karin Meulenbroeks, fysiotherapeute en trainer buro Urlings

Sessie 3.5

Shantala ter preventie

Als een cliënt te veel prikkels krijgt, neemt de kans op probleemgedrag toe. Een manier om het gedrag preventief en positief te beïnvloeden is Shantala Speciale Zorg. Dit is een gestructureerde aanrakings-methode die zich mede onderscheidt door een res-pectvolle benaderingswijze en bejegening. Tijdens deze actieve oefensessie leer je hoe je lichamelijke spanningen preventief kan voorkomen en vooral hoe je positief in contact kan komen met de ander.Marca van de Broek, bewegingsagoge ORO en docent Shantalamassage

Sessie 3.6

Video Interventie Ouderenzorg

Video Interventie in de Ouderenzorg (VIO) is een beproefde begeleidingsmethode die zorgverleners stap voor stap leert omgaan met het door hen als probleem ervaren gedrag. Uitgangspunt is de zorgrelatie en daarbinnen de geslaagde communica-tie tussen cliënt en zorgverlener. Wat nog wel goed gaat is het vertrekpunt, waarbij stapsgewijze video-feedback het veranderingsproces op gang brengt. Het eindresultaat is dat verzorgenden weer grip hebben op het specifieke probleemgedrag. De methode is zowel geschikt voor begeleiding bij probleemgedrag binnen zorg- en behandelcentra als in de thuissituatie.Andrea de Groot en Gerard van de Rijt, opleiders Video Interventie Ouderenzorg, Behandelcentrum de Hazelaar/stichting de Wever

Sessie 3.7

Leren van casussen

Aan de hand van de casus ‘Wandelen met Tiny’ wordt u tijdens deze sessie meegenomen in de methodische aanpak die je kan toepassen bij probleemgedrag. Met tekst, beeld en geluid wordt duidelijk wat het probleem is, wat de oorzaak is en hoe je het probleemgedrag stapsgewijs kan aan-pakken. Ook het resultaat komt in beeld: hoe gaat het nu met de cliënt? Heeft de aanpak van het CCE effect gehad?Magda Hermsen, GZ-psycholoog en CCE-consulent

D

D

D

O

O

O

O

C

COefensessies Casuïstieksessie D Debat

C

C

Sessie 3.8

Teamondersteuning en integrale aanpak

Aan de hand van diverse casuïstiek oefen je in deze sessie hoe je als team probleemgedrag integraal kunt aanpakken en daarbij elkaar kunt ondersteu-nen. Belangrijk is de bewoner erg goed te kennen. Er wordt daarbij nauwkeurig gekeken naar de functie van het gedrag, het ontwikkelen van een begelei-dingsstijl op maat en het beïnvloeden van omge-vingsfactoren. Voorwaarde voor succes is daarbij een goede verbinding met de verschillende discipli-nes en de familie.Gerben Bergsma, verpleegkundig expert GGZ en CCE-consulent

Sessie 3.9

Hoe leef je de richtlijnen na?

De (Verenso) richtlijn omgaan met probleemgedrag bestaat al een tijd. Toch blijkt het moeilijk om deze goed te hanteren. Hoe zorg je er als psycholoog of als casemanager voor de richtlijn goed te im-plementeren? Tegen welke problemen loop je aan? Wie en wat heb je nodig? Samen met een specialist veranderinggsmanagement en een psycholoog gaat u tijdens deze sessie actief aan de slag om de richtlijn goed in te kunnen zetten binnen uw organisatie.Barbara Oppelaar, vennoot Proversie, begeleiders in verandering enMarianne Haverlach, psycholoog Beweging 3.0

Sessie 3.10

Probleemgedrag... of gewoonten van bewoners?

Als je ouderen met dementie in de problemen wilt brengen moet je ze niet laten ‘wonen’, maar ‘ver-plegen’ in het verpleeg- en verzorgingshuizen. Dit is de prikkelende startstelling van het debat, dat ingaat op verbinding tussen gedrag en gewoonten van de bewoners. De verzorgende weten alles van de problemen, maar hij/zij heeft minder zicht op de gewoonten van de bewoners. Terwijl niet aan-sluiten bij gewoonten onbewust of probleemgedrag tot gevolg kan hebben. Welke rol heeft u bij het achterhalen en aansluiten bij de gewoonten van de cliënten en welke problemen levert dat voor u op.Debatleider: Gerke de Boer, verpleegkundige en au-teur van het boek ‘U woont nu hier’ en ‘Het dementie brein (omgaan met probleemgedrag)’

Sessie 3.11

Therapeutic Touch

Mensen met dementie en of een verstandelijke beperking ervaren vaak klachten als angst, pijn, onrust, en slaapproblemen. Zij kunnen hier niet altijd goed over praten, terwijl dit de kwaliteit van leven in grote mate beïnvloedt. De klachten zijn bovendien niet altijd medisch adequaat te behan-delen.Therapeutic touch is een korte, zachte inter-ventie die met liefdevolle aandacht gegeven wordt. De patiënt ervaart TT meestal als ontspannend, rustgevend en helend. Onderzoek bevestigt dat het angst, pijn en onrust vermindert. In deze sessie leert u wat TT is en ook hoe dit binnen een afde-ling/instelling kan worden doorgevoerd.Martine Bush, directeur Van Praag Instituut en trainer/ontwikkelaar complementaire zorg en Doro Acquoy, EVV-er Omring

Sessie 3.12

Interventieplan en multidisciplinaire samenwerking

Dementie gaat vaak gepaard met probleemgedrag en beperking in communicatie. Er zijn diverse richtlijnen voor de aanpak van moeilijk hanteer-baar gedrag, zoals onrust, delier, angst en depres-sie. De richtlijnen benadrukken het belang van psycho-sociale interventies en multidisciplinaire samen-werking. In deze sessie zullen we u aan de hand van een concreet praktijkvoorbeeld laten kennis-maken met het model Grip op probleemgedrag voor de multidisciplinaire aanpak van probleemgedrag.Sandra Zwijsen, onderzoeker en promovendus VUmc, EMGO+ Instituut enMartin Smalbrugge, specialist ouderengeneeskunde Gerion

D

O

O COefensessies Casuïstieksessie D Debat

V

V Verdiepingssessie

CCECCE werkt voor mensen die langdurig complexe zorg nodig hebben en in een uitzichtloze situatie terecht dreigen te komen. Er is vaak sprake van probleemgedrag en de kwaliteit van bestaan staat ernstig onder druk. Zorgverleners zijn vastgelopen en komen er zelf niet meer uit. Het gaat om mensen in de gehandicaptenzorg, de geestelijke gezond-heidszorg of de ouderenzorg. Zorgverleners, cliënten en hun familie kunnen kosteloos een beroep doen op het CCE met zo’n complexe zorg-vraag. Meer informatie: www.cce.nl

VilansVilans is het kenniscentrum voor de langdurende zorg. Samen met het veld ontwikkelen zij vernieu-wende en praktijkgerichte kennis. Vilans versnelt en verdiept de processen die nodig zijn om nieuwe kennis en goede voorbeelden met succes in de praktijk door te voeren. Zo houden we met elkaar de langdurende zorg efficiënt, betaalbaar en van goede kwaliteit en verbeteren we daarmee de kwaliteit van leven van mensen die zorg en onder-steuning nodig hebben. Meer informatie: www.vilans.nl

Trimbos-instituutHet Trimbos-instituut is een kennisinstituut. Het doet onderzoek naar geestelijke gezondheid, mentale veerkracht en verslaving. Het zet zich met kennis en innovatie actief in voor het verbeteren van de geestelijke gezondheid in Nederland en daarbuiten. De verworven kennis wordt toegepast in de praktijk van professionals in de GGZ en de verslavingszorg. Het Trimbos-instituut loopt voorop in de digitalisering van kennisontwikkeling, kennis-overdracht en de uitbreiding van hulpverlening via internet.Meer informatie: www.trimbos.nl

Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie (NKOP)Het NKOP valt onder het programma Ouderenzorg van het Trimbos-instituut. Het is het centrale punt voor uitwisseling van kennis en vragen van profes-sionals werkzaam in de ouderenpsychiatrie.Meer informatie: www.ouderenpsychiatrie.nl

StudieArenaStudieArena is een congresbureau dat in eigen beheer bijeenkomsten organiseert voor de sectoren Zorg, Welzijn en Wonen. Betrokken en onafhankelijk organiseren wij programma’s op het terrein van de langdurige zorg, die aansluiten bij actuele ontwikke-lingen en uw praktijk. Kennismaken is kennisdelen is daarbij ons motto, dit ten gunste van de mensen waar u zorg voor draagt.Meer informatie: www.studiearena.nl

Afzenders

Datum: 14 april 2014Locatie: Spant! in BussumDeelnamekosten: € 330,- p.p.Elke extra deelnemer(s): € 280,- p.p. (bij gelijk-

tijdige aanmelding)

De genoemde bedragen zijn inclusief documentatie, lunch, koffie/thee, netwerkborrel en excl. 21% BTW.

Doelgroep Verpleegkundigen, verzorgen en begeleiders

uit de ouderenzorg, thuiszorg, VGZ en GGZ Casemanagers, ketenregisseurs en

zorgcoördinatoren Medewerkers hospices Ergotherapeuten, fysiotherapeuten en andere

paramedici Activiteitenbegeleiders en medewerkers

dagbehandeling Maatschappelijk werkers, geestelijk verzorgers

en ouderenadviseurs (Beginnend) specialisten ouderengeneeskunden

en GZ-psychologen en psychogerontologen (Locatie)managers en afdelingshoofden Medewerkers van kennisinstituten en branche-

organisaties

Twitter @studiearena - #GedragcongresTwitter over en tijdens het congres door gebruik te maken van #Gedragcongres. Deel uw persoonlijke mening, tips en ervaringen als het gaat om omgaan met onbegrepen (probleem)gedrag.

LinkedIn-groepIn onze LinkedIn groep ‘Moderne Dementiezorg’ kunt u voorafgaand aan het congres reeds kennis-maken en kennisdelen. Discussieer mee en laat u inspireren door vernieuwende praktijkvoorbeelden en actueel wetenschappelijk onderzoek.

InschrijvenU kunt zich eenvoudig online aanmelden op: www.studiearena.nl. Na inschrijving ontvangt u per e-mail een bevestiging van uw aanmelding. Bij deze bevestiging sturen wij u tevens het programma, de factuur en de routebeschrijving. Een kopie van de factuur ontvangt u per post.

AnnuleringsvoorwaardenU kunt uw deelname tot 4 weken voor het congres schriftelijk annuleren bij StudieArena. Wij berekenen dan € 45,- (excl. BTW) administratie-kosten. Na deze datum bent u het volledige bedrag verschuldigd. Uw collega kan u uiteraard zonder bijkomende kosten vervangen.

AccreditatieVoor dit congres is accreditatie aangevraagd bij de volgende verenigingen: V&VN (Kwaliteitsregister verpleegkundigen en

verzorgenden) Accreditatiebureau Verpleegkundig Specialisten

Register - Verpleegkundig specialist acute zorg bij

somatische aandoeningen - Verpleegkundig specialist chronische zorg

bij somatische aandoeningen - Verpleegkundig specialist geestelijke

gezondheidszorg - Verpleegkundig specialist intensieve zorg

bij somatische aandoeningen - Verpleegkundig specialist preventieve zorg

bij somatische aandoeningen ADAP (o.a. voor ergotherapeuten,

oefentherapeuten, logopedisten en diëtisten) BAMw (Beroepsregister van agogische en

maatschappelijk werkers) SKGV (Stichting Kwaliteitsregister Geestelijk

Verzorgers) KNGF / vakgroep NVFG (De Nederlandse Vereni-

ging voor Fysiotherapie in de Geriatrie. Accre-ditatie is aangevraagd voor zowel het algemene register als het register geriatriefysiotherapeut)

ABAN (o.a. Verenso, vereniging van specialisten ouderengeneeskunde en sociaal geriaters (Accreditatie Bureau Cluster 1)

Het actuele overzicht en het toegekende aantal accreditatiepunten kunt u op de website volgen.

Informatie

Inschrijven: www.studiearena.nl Twitter mee: #Gedragcongres

On

twer

p:

Van

Lin

t in

vo

rm /

Om

slag

foto

: C

REA

TIS

TA

/ 8

02

6

ContactOostergracht 13-153763 LX SoestPostbus 32893760 DG Soest

T 035 - 5394005F 035 - 8875024info@studiearena.nlwww.studiearena.nl