Simon WiersmaInvestment Manager ING Investment Office

Bart-Jan Blom van AssendelftManager ING Beleggen

10 dingen over rente die beleggers moeten weten

Online Seminar Beleggen

Amsterdam, 13 augustus 2013

2

Agenda

1. Wat is rente?

2. Soorten rente

3. Wie bepaalt de rente?

4. Debiteurenrisico

5. Inflatie en rente

6. Wat is reële rente

7. Is de rente overal laag?

8. Wat verwachten we van obligaties?

9. Effect van rente op aandelen

10. Invloed van rente op het beleggingsbeleid van de ING

3

Poll 1

Ik weet welk effect rentebewegingen hebben op mijn beleggingen.

Ja

Nee

OngeveerC

B

A

4

1. Wat is rente?

“Rente, interest of intrest, is de vergoeding die iemand ontvangt voor het

uitlenen van zijn of haar geld en die betaald wordt door degene die het geld

leent. Een bekende vorm is de rente die consumenten ontvangen

(creditrente of spaarrente) of betalen (debetrente) op een rekening bij een

bank. Kortom: rente is de prijs van geld”.

Bron: Wikipedia, ING Investment Office

5

Waaruit bestaat rente?

Rente = inflatiecompensatie + risicopremie + dienst der lening

Bron: Wikipedia, ING Investment Office

6

2. Soorten rente

30 jaar20

Geldmarktrente Kapitaalmarktrente

HypotheekrenteVariabele rente/vaste rente

SpaarrenteVariabele rente/vaste rente

7

Wat is het verschil tussen korte en lange rente?Rentecurve Nederland en Duitsland

Bron: Thomson Reuters Datastream, ING Investment Office

8

Poll 2

Als de rente daalt, dan…

Stijgt de koers van een obligatie

Daalt de koers van een obligatie

Dan blijft de koers van een obligatie gelijkC

B

A

9

ObligatieKoers en rendement Nederlandse Staatsobligatie 2007 4,5% 15/07/17

Bron: Thomson Reuters Datastream, ING Investment Office

KoersKoers

Effectief rendement (rechter-as)

Effectief rendement (rechter-as)

10

3. Wie bepaalt de rente?10-jaarsrente Nederland

Bron: Deutsche Bank, GFD, Thomson Reuters Datastream

11

Ook centrale banken bepalen de rente, de korte renteCentralebankrente

Bron: Thomson Reuters Datastream, ING Investment Office

Rente eurozone (ECB)

Rente eurozone (ECB)

Rente VS (FED)

Rente VS (FED)

12

4. Debiteurenrisico

Bron: Thomson Reuters Datastream, ING Investment Office

13

Niet alle landen worden even veilig geachtOntwikkeling 10-jaarsrente

Bron: Thomson Reuters Datastream, ING Investment Office

Nederland AAANederland AAA

Italië BBBItalië BBB

Duitsland AAADuitsland AAA

Spanje BBB-Spanje BBB-

14

5. Inflatie en rente (Nederland juli 2013)

Bron: Thomson Reuters Datastream, ING Investment Office

Rente (10-jaar)

2%

Inflatie (jaarbasis)

3,1%

Koopkracht

3,1%

- 1,1%

15

6. Wat is reële rente?10-jaarsrente minus inflatie (%)

Bron: Thomson Reuters Datastream, ING Investment Office

JapanJapan

VKVK

DuitslandDuitsland

VSVS

16

7. Is de rente overal laag?Effectief rendement (dividend, rente %, 12-8-2013)

Bron: Thomson Reuters Datastream, ING Investment Office

17

8. Wat verwachten we van obligaties?Mogelijke beleggingsresultaten 2013 in 3 scenario’s*

Bron: ING Investment Office, februari 2013

• Scenario’s: Negatief = economische krimpBasis = matige groeiPositief = bovengemiddelde groei

18

Poll 3

Stijgende rente is slecht voor aandelen.

Eens

Oneens

Geen meningC

B

A

19

9. Effect van rente op aandelenHogere rente niet per definitie slecht voor aandelen

Bron: Thomson Reuters Datastream, ING Investment Office

Centrale-bankrente VS

Centrale-bankrente VS

S&P 500S&P 500

20

Effect van rente op aandelen (II)Hogere rente niet per definitie slecht voor aandelen

Bron: Thomson Reuters Datastream, ING Investment Office

10-jaarsrente VS

10-jaarsrente VS

S&P 500S&P 500

21

10. Invloed van rente op beleggingsbeleid van de ING

Bron: ING Investment Office, februari 2013

Allocatie Spreiding*

Alloca t ie ob l iga t iesStaatsob ligatiesBedrijfsob ligatiesHoogrentende bedrijfsob ligatiesOpkomende markten

*Strategie Actueel

decemberjuli

─ +

As s eta l loca t ieAandelenVastgoedGrondstoffenAlternatieve belegg ingenObligaties

22

Rendement en kenmerken (Actueel III t/m juli)

Bron: ING Investment Office, februari 2013

23

Wat hebben we gezien?

• Verschillende soorten rentes, met verschillende looptijden

• Centrale banken bepalen de korte rente, de markt de lange rente

• Debiteurenrisico bepaalt mede de rentevergoeding

• Reële rente en inflatie

• Historisch lage rentes

• Als de rente stijgt, daalt de waarde van een obligatie en andersom

• Een hogere rente is niet altijd slecht voor aandelen

• Inspelen op renteontwikkelingen loont

24

Disclaimer

• Deze presentatie van ING Bank N.V. is uitsluitend bedoeld om u informatie te geven over de visie van het ING Investment Office op de financiële markten. Deze presentatie is geen beleggingsaanbeveling, geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijke zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van deze presentatie de informatie waarop zij haar visie in deze presentatie heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in deze presentatie kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze presentatie.

• Beleggen brengt risico's met zich mee, u kunt uw inleg verliezen. De waarde van uw beleggingen is mede afhankelijk van de ontwikkelingen op de financiële markten. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Loop geen onnodige financiële risico's. Lees de beschikbaar gestelde informatie over het aangeboden beleggingsproduct.

• ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V.