OISTERWIJKSE CHARTERSEen project

van het Regionaal archief Tilburg

DE OUDSTE VERMELDING - 709

DE TILBURGEN

EERSTE VERMELDING VAN OISTERWIJK VAN 25 FEBRUARI VAN HET JAAR 1212 OF 1213

. . . OPIDA LIBERA QUE DE NOVA FECERAMUS INTRAVERANT AD MANENDUM SCILICET OESTERWIJC, ARENDONC, HERENTALS, TURNHOUT , HOSTRATEN . . .

VRIE STEDEN DIE WIJ VAN NYEUS HADDEN GEMAECT INGEGAEN WAEREN OM TE WONENEN, TE WETENEN OESTERWIJCK, ARENDONCK, HERENTALS, TURNHOUT, HOECHSTRATEN

GERECONSTRUEERDE KAART VAN OISTERWIJK CA. 1400

MOTTEKASTEEL TER BORCHT

GEMEENTEWAPENS

DE EEUWENOUDE GERECHTSLINDE

DE VRIJHEIDSRECHTEN WORDEN VASTGELEGD IN 1230 IN DEN BOSCH IN DE BOOMGAARD VAN ACRINUS VAN HEESBEEN

BESTUUR VAN DE VRIJHEID OISTERWIJK

7 schepenen vormen het bestuur. Jaarlijks worden ze op maandag na Dertiendag (6

januari = Driekoningen) aangesteld door de schoutet namens de hertog.

Na een jaar onderbreking kunnen ze herbenoemd worden.

Vroegere schepenen zijn raadslieden. Ze worden bijgestaan door de schepenklerk of

secretaris.

HET OUDE RAADHUIS OP DE LIND, DE OUDE MARIAKAPEL BIJ DE GERECHTSLINDE IN DE FRANSE TIJD

ANDERE FUNCTIONARISSEN

Borgemeesters Gezworenen Kerkmeesters H.Geest- of armmeesters Zegelaars van het Wollen Ambacht Dekens van het Wollen Ambacht Provisoren van liefdadigheidsinstellingen

NOG MEER FUNCTIONARISSEN

Notaris Vorster Schoolmeester

Persoon, investiet of pastoor uit de abdij van St Geertrui te Leuven

Kapelaan Altaristen Koster

LEUVENSE ABDIJ KRIJGT IN 1231 DE OISTERWIJKSE KERK

Op 15 maart 1231 schenkt Hendrik I, hertog van Brabant, de kerk van Oisterwijk en (Oost-)Tilburg met het patronaatsrecht aan de St.-Geertrudisabdij te Leuven. In nomine sancte et individue Trinitatis, amen.Henricus Dei gratia dux Lotharingie omnibus tam futuris quam presentibus in perpetuum.Cum ante tribunal districti iudicis omnes simus astituri, de dispensatione bonorum Domini nobis in terris relicta rationem reddituri, idcirco diem illum diligenti ordinatione nos oportet prevenire, ut districti examinis redargutionem misericorditer declinare valeamus.Hac sane consideratione ecclesiam de Osteruuic et de Tilborch cum iure patronatus, quorum donatio ad nos spectabat, cum omnibus pertinentiis suis contulimus libere et absolute ecclesie conventuali beate Gertrudis in Louanio canonicorum regularium, ab ipsis post obitum Balduini nunc investiti possidendam in perpetuum, et hoc salvo iure episcopali per omnia.Ut ergo hec nostra donatio rata permaneat nec per successionem temporum infirmetur, presentem paginam sigilli nostri munimine roboratam eidem ecclesie conventuali contulimus.Huic facto testes interfuerunt hii: Henricus prepositus Louaniensis, Reinerus notarius, magister Gerardus de Geldonia, magister Henricus de Louanio, Euerardus cantor, Alardus canonicus Birbacensis, Arnoldus miles de Limale, Willelmus burgensis Bruxellensis et alii quam plures.Acta sunt hec Bruxellie, anno Domini Mo CCo tricesimo, in vigilia palmarum. Het aan een zijden streng hangende zegel van hertog Hendrik is zwaar gehavend en in stukken gebroken.Dr H.P.H. Camps, Oorkondenboek van Noord-Brabant tot 1312, I, De Meierij van 's-Hertogenbosch (met de heerlijkheid Gemert), Eerste stuk (690-1294), 's-Gravenhage 1979, p. 227-228, oorkonde 152. De originele oorkonde berust sedert 2002 te Leuven in het Rijksarchief, Kerk. arch. 10257/33.

OUDSTE AFBEELDING VAN OISTERWIJK UIT 1673 DOOR CONSTANTIJN HUYGENS DE JONGE

OUDSTE SCHEPENAKTEN

5 september 1259: schepenen van het ‘opidi de Osterwich’ leggen een verklaring af over de te Antwerpen gehouden zoutmarkt.

Eerst in de veertiende eeuw zijn akten over individuele personen bewaard.

24 juli 1307 verkopen functionarissen van de Oisterwijkse kerk (de investiet, de rector, en 3 mannen namens de parochianen) aan de koster een stuk land ‘de Kortakker’ in Berkel tussen de Koppel en Heukelom.

OISTERWIJKSE SCHEPENEN ZEGELEN MET EIGEN ZEGEL

A.1

Wouter Vekenstijl 1. 1296 - AAT, charters 239 (2970D54)

2. 1310 - AAT, charters 326 (2965A3)

A.2

Henrik Boghart  

1. 1296 - AAT, charters 239 (2970D53)

A.3

Engbrecht die Smyt van Tilborch (Faber)  

1. 1310 - AAT, charters 326 (2965A2)

2. 1315 - AAT, charters 352b (2965B6)

A.7

Engbrecht die Hoefsleghere (Calciferrator, Sufferator)  

1. 1310 - AAT, charters 327b (2965B5)

2. 1316 - AAT, charters 374b (2964A1)

A.9

Peter Judays 

1. 1310 - AAT, charters 327b (2965B4)

A.12

Hessel van der Borcht (de Castro) 

1. 1320 - AAT, charters 402 (2964A3)

A.13

Aart Barys 

1. 1320 - AAT, charters 406 (2964B5)

En zo voort

EEN OISTERWIJKS CHARTER 8 maart 1524 =

1525 n.st. Verkoop van een

huis met toebehoren in de vrijheid Oisterwijk in de Kerkstraat

Akte voor twee Oisterwijkse schepenen

De schepenen waarmerken de akte met hun (vrij gaaf bewaarde) zegel: Gijsbrecht Loenissz. Van Megen en Claes Jan Timmermans.

EEN CHARTER UIT 1390 MET 11 GETUIGEN

MEERDERE CHARTERS AAN ELKAAR GEHECHT

EEN GECANCELLEERDE AKTE Ongeldig

gemaakt door een insnijding linksboven

Akte voor Oisterwijkse schepenen van 8 april 1643

Verkoop van een jaarlijkse erfcijns door Jan, zoon van wijlen Frans Janssen, aan Adam Martens van Hees, ten behoeve van de kerkfabriek van Oisterwijk

HERGEBRUIK VAN HET KOSTBARE PERKAMENT

Met handmerk (signet) van een notaris

Deze notarisakte is van 1 juni 1438

Met nog twee andere charters boven en onder.

ANDERE BRONNEN De hertogelijke leenboeken, het oudste

is van 1312

De hertogelijke cijnsboeken (1340 e.v.)

Folio 109r Census domini ducis in Oesterwijc in die beati Thome apostoli 1. Primo Albertus Pinguis de vet. 14.d. 2. It. de novo 6.d.

[Henricus Brevis habet] [vacat]3. It. Aleydis filia Noudonis Haghetissen de novo 5.s. de merica Rubrake

[resignavit] 4. It. Aleydis filia Engelberti vanden Hoeven de nov.2½.s. de terra prope

patibilum

Het cartularium en de renteboeken van de Tafel van de H. Geest. De oudste akte is van 1302.

DE BELANGRIJKSTE BRON Het protocol van Oisterwijk, bewaard vanaf midden 1418

WAAR HET VOOR ME BEGON

Het oudste huis van Oisterwijk – 1633

Aan de noordzijde van de Kerkstraat, gebouwd door kapelaan heer Goyaart Henricx van Gorcum

Sedert 1871 in de familie

Met dank aan:

Medewerkers Regionaal Archief Tilburg

Stichting De vrijheid Oisterwijk

Wim de Bakker, januari 2012