OHM Vani 2e kwartaal 2007

I n f o b l a d o H M • P r o g r a M M a ’ s13e jaargang • april/juni 2007 • nr 2 • prijs E12,00 per jaar

Groei in laatste levensfase

De Indiase feng shui

Zelf beter worden

� - april / juni �007 � - april / juni �007

OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Or-ganisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoe-gemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM.

De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

Een jaarabonnement kost e 12,-, opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Niets uit deze uitgave mag worden overge-nomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM.

EindredactieSavitrie Marhe-Benie Caspar Dullemond

AuteursMahesvari AutarJayshree Kalpoedrs. Moti MarhéAnand RambharosWierish RamsoekhMartine VonkRobert H. Swami Persaud

Met dank aanRuud ChanderBikram LalbahadoersingChander Mathura

Grafische verzorging ExLibras Adri Segaar

Logistiek René van der Linden

Druk Practicum Grafimedia Groep b.v.

Coverfotowww.bulgar-bg.com

Stichting OHM (redactie OHM-Vani)Koninginneweg 81217 KX HilversumTelefoon: 035 - 6260920Fax: 035 - 6280843E-mail OHM: [email protected] OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

COLOFON

De plicht is de ware bron van het rechtWie zijn plicht doet

ziet helder waar zijn recht ligt.

Mahatma Gandhi


INHOUDpagina 4

pagina 8

pagina 10

pagina 16

pagina 20

pagina 23

Pagina 26

pagina 29

pagina 33

pagina 36

Pagina 39

Pagina 42

Pagina 46

OHM Televisie

OHM Televisie Hindi

Radio De Lotusvijver

Radio Darshan

Spirituele groei in je laatste levensfase

‘Prashad brengt mensen bij elkaar’

Sri Sri Ravi Shankar: bescheiden man of mysterieuze guru?

Het Bidesia Project: waarom heb je India verlaten?

Vaastushaastra: de Indiase feng shui

Geniet van genoeg

‘Uiteindelijk willen we allemaal verlichting’

boek Londonstani is spiegel voor Hollandistani

Ayurveda en ‘zelf beter worden’

TELEVISIE


Zondag 1 april om 13.30 uur!OHM Magazine

Een actueel programma over sociale, culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de Nederlandse hindoe-gemeenschap. Daarnaast is er ook aandacht voor de beleving van het hindoeïsme door autochtone hindoes. Deze keer o.a. aandacht voor de Inspiratie Voor Integratie Award, een woonproject voor meerdere generaties Hindoestanen en aandacht voor het project van de GHRD, die opkomt voor groepsverkrachtingen van hindoemeisjes in Bangladesh.

1e kwartaal 2007Iedere zondag

op nederland 2

12.30 - 13.00 uur

HerHaling zaterdag 7 april

om 10.55 uur

Uitzendingen OHM soms wat later!

Vroeger kon je de klok erop gelijk zetten. Het televisieprogramma van de OHM begon altijd op het zelfde tijdstip. Door het nieuwe uitzendschema is dat momenteel niet altijd meer het geval. We zijn in gesprek met de zendermanager om aan deze vervelende toestand zo gauw mogelijk een einde te maken. Maar voorlopig moet u er rekening mee houden dat de OHM-uitzending niet iedere zondag om 12.30 uur kan beginnen. Voor het komende kwartaal hebben we de gewijzigde uitzendtijden zo duidelijk mogelijk aangegeven. Want hoe leuk we het ook vinden om programma’s te maken: het is wel zo fijn als ze ook nog bekeken kunnen worden!

De programmamakers van OHM


Zondag 8 april om 13.03 uur!De Indiase Feng Shui

Plaatsing van je bed, bureau of zithoek ten opzichte van de vier windrichtingen is van invloed op je gevoel van welbevinden, succes en geluk. Dat zegt de Vastu Shastra. Het gebruik van echte natuurelementen op de juiste plaats in het huis schept volgens dit geschrift positieve energievelden. In Nederland gelden nogal wat praktische beperkingen. Hoe schep je toch nog vanuit de inzichten van de Vastu Shastra een sfeer die een positieve werking heeft op lichaam en geest?

Zondag 15 april 2007 om 13.30 uur!Waarheid en zelfkritiek

Swami Dayanand formuleerde deze en andere waarden toen hij de Arya Samaj oprichtte. Hoe ingewikkeld is het om deze twee waarden een leidraad te laten zijn voor je leven? Welke innerlijke conflicten roept het op? Wat moet je er voor inleveren en wat win je ermee?

Zondag 22 april 2007 om 12.30 uurDe mandala: spiegel van je ziel

Mandala’s zijn van oorsprong hindoeïstische symbolen die verwijzen naar de eenheid binnen de bonte verscheidenheid van het leven. Ze helpen de mens bij het vinden van sat chit anand (vrede en geluk in het hart).

Zondag 29 april om 12.30 uurChatney.nl

Een jongerenprogramma waarbij de presentatoren op humoristische maar ook kritische wijze de Hindoestaanse gemeenschap een spiegel voorhouden over de omgang met de eigen tradities, religie en cultuur.

1e kwartaal 2007Iedere zondag

op nederland 2

12.30 - 13.00 uur


om 10.55 uur


om 10.55 uur


om 10.55 uur

HerHaling zaterdag 5 mei

om 10.55 uur

� - april / juni �007 7 - april / juni �007

Zondag 6 mei om 12.30 uurOHM Magazine

Een actueel programma over sociale, culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de Nederlandse hindoe-gemeenschap. Daarnaast is er ook aandacht voor de beleving van het hindoeïsme door autochtone hindoes.

Zondag 13 mei 2007 om 12.30 uurSwami Vivekanand, deel 1

‘Denk niet dat je zwak bent. Sta op en geef uiting aan het Goddelijke in jezelf.’ Swami Vivekanand is in het westen ongetwijfeld een van de bekendste spirituele leiders uit India. Zijn inzichten en leringen zijn vandaag voor velen de belangrijkste richtsnoer voor hun leven. In deel 1 van het programma over deze swami de vraag: wie zijn wij?

Zondag 20 mei 2007 om 12.30 uurSwami Vivekanand, deel 2

‘Koester geen haat jegens je medemens. Want haat die uit jou komt, keert uiteindelijk terug naar jou.Maar als je eenieder lief hebt keert diezelfde liefde uiteindelijk naar jou terug en wordt de cirkel gesloten.’ Een uitspraak van Swami Vivekanand, in het westen ongetwijfeld een van de bekendste spirituele leiders uit India. In deel 2 van deze serie wordt nader op zijn denkbeelden ingegaan.

Zondag 27 mei 2007 om 13.30 uur! Chatney.nl

Een jongerenprogramma waarbij de presentatoren op humoristische maar ook kritische wijze de Hindoestaanse gemeenschap een spiegel voorhouden over de omgang met tradities, religie en cultuur.

HerHaling zondag 12 mei

om 12.30 uur

Televisie


om 10.55 uur


om 10.55 uur

HerHaling zaterdag 2 juni

om 10.55 uur

Televisie

� - april / juni �007 7 - april / juni �007

Zondag 3 juni 2007 om 13.30 uur! Bidesia: de migranten die niet terugkwamen, deel 1

Bidesia is een term uit de bhojpuri-taal die verwijst naar migranten die vanuit India naar Suriname gingen om te werken, maar nooit terugkwamen. Zij die achterbleven, maar ook zij die wegtrokken gaven aan hun gevoelens van verdriet,eenzaamheid en soms ook schuldgevoel, uiting in de vorm van liedjes, (bidesialiederen) gedichten en toneel. Deze bidesialiederen werden in de loop der jaren alsmaar populairder. Nu, zo’n 130 jaar later, gingen zo’n twintig kunstenaars uit Suriname en Nederland naar India. Op zoek naar hun roots.

Zondag 10 juni Bidesia deel 2 om 12.30 uurBidesia: de migranten die niet terugkwamen, deel 2

Zondag 17 juni om 12.30 uurHet ‘nieuwe’ Hindoeïsme Het gedachtegoed van nieuwe spirituele bewegingen als New Age put voor een belangrijk deel uit symbolen en rituelen van het hindoeïsme. Terwijl aanhangers van deze bewegingen weglopen met deze nieuwe vorm van spiritualiteit, raken hindoes juist de weg kwijt, omdat ze kennismaken met een nieuw soort hindoeïsme, dat geen verankering heeft in de oorspronkelijke context.

Zondag 24 juni om 12.30 uurHet familiehuwelijk

Ceremonies rond het huwelijk worden vaak in groepsverband uitgevoerd. Het komt vaak voor dat de jongeren kennis over de uitvoer en betekenis van deze ceremonies missen. Ze leunen dan op oudere familieleden. Deze ceremonies vormen een goed moment om niet alleen familiebanden aan te halen, maar ook om liefde tussen jong en oud, en tussen familie en vrienden tot uitdrukking te brengen.


om 10.55 uur


om 10.55 uur


om 10.55 uur


om 10.55 uur

Televisie Hindi

Vert

alin

g d

oo

r: d

r. p

t. a

. Bie

rd

ja

Met dank aan Shami Chander voor sponsoring

Unt praestrud modolutat nulluptat praessecte molorer iuscilit wis nit prat.Iduisisl ute vent illamet autpat iure velis aliquis alis nonsequi tat alit lut utpat velestis nonulla aliquipit nonsecte et alisit wisciduisit et vulput aciliquamet deliquipisl ullandip et praeseq uation vercipis accumsa ndigna augue modolorer aliquat, velendip eum illan hendiamet at verat.Diat, quis ea faccum quat, siscipsustie min ulla facidunt ea faccum quis dip euipism odionse faccum dolessis atinibh eugait duisi ex ex el ut alis eugait autate dolobor iustie velit am nostisisl dignim eril ullandreetue dolenim vel eumsan utpationum zzriliquamet la aut wis nis ad et nisis er adipit ad tetuerit am ad min et ad tis non venis nit dolorem nit ulput adit, quisse tionsecte dignibh ex et, commy nim doloreratum nulla aliqui tat, quam ilis do od ming exer sequis adignismod te dui bla faccumsan ut velit utatuer ostrud delessequat, consenit dolorper si bla am iustrud ea faccum ver ipissequat lut lobor sed dolore conumsan henim dolenisi ercin henim diamet aliquissi.Dunt irit autat aliquat endre commod dion vero od magnim ver sequis at.Ed dolut adiametum zzrilit ad tie ting exerat laor iriure eseniatum dolorpero odolobore magna feum nulputpat, conulputpat aliqui bla feuip eugait at. Nis etuero odolortie magnim do et, sis nostinc iduismodo eros dolobor ad ea feui exerius ciduisisisse eugiat, quat, conse tie magnim inim nullaor eraessi bla alit, volore commodo odipit dionsequisse tisisl ipis amet iure dit utet, sum zzrillu tpatio ex et ipisis nonsenimDiat, quis ea faccum quat, siscipsustie min ulla facidunt ea faccum quis dip euipism odionse faccum dolessis atinibh eugait duisi ex ex el ut alis eugait autate dolobor iustie velit am nostisisl dignim eril ullandreetue dolenim vel eumsan utpationum zzriliquamet la aut wis nis ad et nisis er adipit ad tetuerit am ad min et ad tis non venis nit dolorem nit ulput adit, quisse tionsecte dignibh ex et, commy nim doloreratum nulla aliqui tat, quam ilis do od ming exer sequis adignismod te dui bla faccumsan ut velit utatuer ostrud delessequat, consenit dolorper si bla am iustrud ea faccum ver ipissequat lut lobor sed doDiat, quis ea faccum quat, siscipsustie min ulla facidunt ea faccum quis dip euipism odionse faccum dolessis atinibh eugait duisi ex ex el ut alis eugait autate dolobor iustie velit am nostisisl dignim eril ullandreetue dolenim vel eumsan utpationum zzriliquamet la aut wis nis ad et nisis er adipit ad tetuerit am ad min et ad tis non venis nit dolorem nit ulput adit, quisse tionsecte dignibh ex et, commy nim doloreratum nulla aliqui tat, quam ilis do od ming exer sequis adignismod te dui bla faccumsan ut velit utatuer ostrud delessequat, consenit dolorper si bla am iustrud ea faccum ver ipissequat lut lobor sed do



"DAT JE VERLEDEN

JE ZO IN DE WEG

KAN ZITTEN"

REGRESSIEREÏNCARNATIETHERAPIE

Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levens- thema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht.

* Totale gezichts- en lichaamsverzorging * Vergoeding zorgverzekeraar * Lid VNT

Voor inlichtingen:Savita D. HarpalTel. 035 - 6214405Noordse Bosje 33d1211 BD [email protected].

10 - april / juni �007 11 - april / juni �007

Radio de lotusvijver

Zondag 1 aprilEcologie als spiritueel pad?

Foto’s met close ups van bloemen of vergezichten van witte wolken die rondom besneeuwde bergtoppen hangen. Dit zijn uitstekende foto’s voor spirituele bladen of websites. Maar levert de natuur slechts mooie beelden om het mysterie uit te drukken? Of is de omarming van de natuur een fundamentele keuze?

Zondag 8 april Prasad: gezegend voedsel

Als je een hindoeheilige bezoekt krijg je vaak bij het afscheid een stuk fruit of iets zoets. Dit is prasad, ofwel gezegend voedsel. De hindoetraditie kent een uitgebreide cultus rond dit voedsel als onderdeel van een spirituele levenswijze. Een nieuwe kijk op eten!

Zondag 15 aprilZinvol oud worden

We willen zo lang mogelijk jong én economisch productief te zijn. Ouderdom en de daarbij behorende beperkingen zijn een last in de consumptiemaatschappij. Maar het kan ook anders. In deze Lotusvijver vertelt dichter en filosoof Hein Stufkens over het omgaan met zijn ouder wordende lichaam en zijn zoekende geest.

1e kwartaal 2007

Zondag14.15 - 15.00 uurop radio 5via de ether: 747 aMen via de kabel:den haag 88.1 FMaMsterdaM 96.6 FMrotterdaM 90.0 FMoF vraag uw kabelexploitant naar de juiste Frequentie in uw regio.

10 - april / juni �007 11 - april / juni �007

Zondag 22 aprilVedanta en/of devotie?

Inzicht is nodig om de ultieme Waarheid te realiseren, want de wereld is een creatie van de geest, zegt de Vedanta. Nee, zeggen aanhangers van devotie (bhakti): de goddelijke genade is vereist voor de realisatie van de Waarheid. Twee wegen die elkaar uitsluiten, zo lijkt het tenminste. Maar vele grote hindoeheiligen wisten beide wegen wel in zich te verenigen. Bijzondere verhalen uit het leven van deze heiligen.

Zondag 29 aprilEen nieuwe ‘familie’

Steeds meer mensen kiezen ervoor om een bewust spiritueel leven te leiden. Dat gaat gepaard met afscheid van de oude levensstijl, van vrienden, bekenden en dierbaren die niet langer bij de levenshouding passen. Hoe maken mensen deze moeilijke keuze en hoe ver gaan zij hierin?

Zondag 6 meiSaadhana: spirituele oefeningen

Een ontwikkeld intellect is niet voldoende om de hindoege-schriften volledig te begrijpen. Belangrijker is de saadhana, de spirituele oefening, onder begeleiding van een goeroe. Hierdoor verkrijgt de student het bewustzijnsniveau om tot de kern van de teksten te komen. Hoe gaat dit proces in de praktijk?

Zondag 13 meiLeermeester voor miljoenen

Ruim twintig miljoen mensen zijn de afgelopen decen-nia leerling geworden van de Indiase goeroe Sri Sri Ravi Shankar. Hij onderwijst zijn eigen yogasysteem, de kriya yoga, en werkt met de groten der aarde aan wereldvrede en harmonie. Wie is deze Sri Sri Ravi Shankar? Een portret.


AYURVEDA: Afstemming tussen lichaam, geest en ziel

Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e in de generatie Ayurvedische vaidya’s) worden traditionele Ayurvedischebehandelingen gegeven, afgestemd op de westerse mens. Frieda de Putter is gespecialiseerd is acupunctuur, ayurveda, levend bloed analyse en ooracupunctuur. Een team van artsen en therapeuten zorgt voor de Ayurvedische behandelingen. Alle behandelingen vinden plaats in hetcentrum met veel zorg en toewijding.

Met een multi disciplinair team willen we iedereen die bij ons komt voor behandeling, in een zo kort mogelijke tijd helpen. Massage, shirodhara, kruidentherapie, voedings- en leefstijl training, yoga en meditatie zijn onderdeel van een behandeling.We behandelen o.a.: reuma, migraine, fybromyalgie, hoge bloeddruk, prostaatklachten, huidklachten, RSI, maag endarmklachten, diabetes, menstruatie en menopauze klachten.

Het centrum biedt speciale programma’s aan:1. Burn-out programma2. Obesitas (overgewicht) programma3. Gezond ouder worden

Ayurvedisch coachen. Wij zijn blij dat we het volgende in één sessie kunnen genezen:Allerlei soorten allergieën, neiging tot te veel alcohol drinken, roken, eten van chocolade, excessieve eetbuien, fobieën enpost traumatische pijnen.

Gratis diagnose: elke dinsdag van 10.00-12.00 uur en elke vrijdag van 09.00-11.00 is er een gratis diagnose en eenpranabehandeling.

Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of onsbellen. Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht, tel. 030 2734171,www.jade-health.nl, e: [email protected]

Pancha karma(Ayurvedisch reinigen),Massage,AcupunctuurOntspanningHoge Ayurvedischedarmspoelingen,Levend bloed analyseAyurvedisch coachen,Voeding en leefstijl adviesOpleiding Ayurveda,Opleiding AyurvedischemassageYogaMeditatiePranayama

1� - april / juni �007 1� - april / juni �007


Radio de lotusvijverZondag 20 meiBewustzijn en het brein

Wordt bewustzijn door de hersenen geproduceerd of is be-wustzijn een eigenschap van de ziel? Deze vraag is een we-tenschappelijk en filosofisch probleem waarover het laatste woord nog niet gesproken is. De Lotusvijver bespreekt de relatie tussen brein en bewustzijn vanuit de yogafilosofie.

Zondag 27 meiTransformatie van bewustzijn

In het Zuid-Indiase Auroville werken duizenden mensen sinds 1968 aan de toekomst van de mensheid. De bewo-ners beoefenen de integrale yoga van Shri Aurobindo. Hier-door wordt het oppervlakkige denken getransformeerd in een wijds spiritueel bewustzijn. In De Lotusvijver gesprek-ken met Nederlanders die geregeld Auroville bezoeken.

Zondag 3 juni Goeroe in de gevangenis De Indiase swami Premananda zit al jaren opgesloten in de gevangenis. Zijn leerlingen beweren dat het een politieke actie is van zijn opponenten. Indiase rechters daarentegen stellen de swami verantwoordelijk voor allerlei wandaden. Vanuit de gevangenis bestuurt de swami zijn ashram waar zijn werk wordt voortgezet. De Lotusvijver ging hier op bezoek.

Zondag 10 juniIndiase astrologie

Voor hindoes speelt de Indiase astrologie een belangrijke rol het nemen van beslissingen. Ook veel niet-hindoes krij-gen er steeds meer ervaring mee. Ook zij laten zich door een pandit (een hindoepriester) adviseren in het nemen van hun beslissingen. U hoort enkele voorbeelden uit de praktijk.


Zondag 17 juniHindoeprofetieën

Elk jaar weer worden vanuit allerlei hoeken voorspellingen gedaan over de toekomst van de aarde en de mensheid. Ook in hindoeïstische geschriften zijn er tal van ideeën over hoe het zal gaan in de toekomst. In deze Lotusvijver hoort u hoe rishi’s (zieners), heiligen en geleerden eeuwen geleden al doorhadden hoe de toekomst van de mensheid eruit zal zien.

Zondag 24 juniJong blijven met de Ayurveda

De trend is zolang mogelijk met een jong lichaam door het leven te gaan. Ayurvedische klinieken bieden allerlei ver-jongingskuren aan en mensen maken er graag gebruik van. Maar wat heeft een jong lichaam te maken met de spirituele benadering van de mens zoals die door de Ayurveda wordt voorgesteld?


1� - april / juni �007 17 - april / juni �007

Maandag 2 aprilDe verzen van Hanuman

Het reciteren van de veertig (chaalis) verzen van Hanu-man, de trouwe dienaar van Sri Ram, is van oudsher een populaire bezigheid onder hindoes. Voor sommigen zijn deze teksten de basisgeschriften van het hindoeïsme

Maandag 9 aprilKan alles prasad zijn?

Tijdens religieuze diensten offeren hindoes voedsel aan het goddelijke, wat daarna als prasad (gezegend voedsel) wordt genuttigd. Vroeger offerde men meestal fruit of zoe-tigheden. Maar tegenwoordig offeren sommigen hun dage-lijkse maaltijd, om het vervolgens als prasad te gebruiken. Is dit een verrijking of uitholling van de traditie?

Maandag 16 aprilLeven voor de Arya samaaj

In zijn tienerjaren speelde hij een pandit in een toneel-stuk. Toen hij echt pandit geworden was, wijdde de nu 74-jarige Soerdjpal Ramjatan zijn leven aan de Arya Sa-maaj. Vele huidige prominenten binnen deze stroming zijn leerlingen van hem.

1e kwartaal 2007

Maandag22.00 - 23.00 uurop radio 5via de ether: 747 aMen via de kabel:den haag 88.1 FMaMsterdaM 96.6 FMrotterdaM 90.0 FMoF vraag uw kabelexploitant naar de juiste Frequentie in uw regio.

Radio Darshan

1� - april / juni �007 17 - april / juni �007

Maandag 23 aprilHindoekunst

De Hindoestaanse gemeenschap kent een aantal kunstenaars die vanuit hun cultureel-religieuze achtergrond hun vak uitoefenen. Het doel is de mens in verbinding te brengen met het Goddelijke. Hoe laten kunstenaars zich inspireren en wat doet het tot stand brengen van deze kunstuitingen met hen?

Maandag 30 aprilOngelovige Hindoes Soms raken mensen zo teleurgesteld, dat het geloof in het bestaan van een God verdwijnt. In Darshan vertellen enkele Hindoestanen waarom ze afstand hebben genomen van hun geloof.

Maandag 7 mei Zorgen voor je dierbareBij ziekte verwachten Hindoestanen zorg van familie en vrienden. Wie kan dat nu nog opbrengen?

Maandag 14 meiLawa hitsVorig jaar was ‘Mor Tor’ de superhit op bhatwaans. Be-nieuwd naar het nieuwste lawanummer? Darshan bespreekt dit unieke genre met muzikanten, tekstschrijvers en muziek-liefhebbers. En waarom zijn het schunnige teksten die voor de lawa gebruikt worden?

Maandag 21 meiWat doen we met geofferde bloemen?

Van oudsher worden de overblijfselen van een hindoeritueel, bijvoorbeeld bloemen, aan stromend water toevertrouwd. Maar dat mag niet in Nederland. Wat doen hindoes? Gooien ze de bloemen toch stiekem in het water, of zijn er alterna-tieven?

Radio Darshan


Maandag 28 mei Leven in India

Steeds vaker vestigen Nederlandse Hindoestanen zich in India, het land dat de voorouders juist hebben verlaten om een goed bestaan op te bouwen. Waarom kiest men dan om weer terug te gaan?

Maandag 4 juni Eigen cultuur eerst!

Bij Hindoestanen is er grote culturele belangstelling voor alles wat uit India komt. De Indiase film is hier een goed voorbeeld van. Maar hoe is de belangstelling in India voor de Surinaams/Nederlandse Hindoestaanse cultuuruitingen?

Maandag 11 juniDe cirkel is rond

Het besef van de immigratie leeft sterk onder Hindoe-stanen. Velen hebben de wens om ooit een keer naar de plaats van de voorouders terug te gaan. Darshan volgde enkele Hindoestanen die deze reis ondernamen.

Maandag 18 juni & Maandag 25 juni Het Hindoestaanse museumMet de oprichting van het Sárnamihuis is een eerste stap gezet in de conservering van de Hindoestaanse geschie-denis. Maar er zijn nog veel meer foto’s, films, potten of sieraden uit ver vervlogen tijden te vinden. Darshan zoekt bij Hindoestanen thuis naar historisch materiaal en maakt een reconstructie van hun familiegeschiedenis.

Radio Darshan

Bezoekers (jong en oud) bewonderen de bezienswaardigheden in het Sarnami huis


Radio Darshan

Boeken, cursussen en workshops voor emotionele en spirituele groei.

Alle bijeenkomsten zijn in het Engels. Kijk voor data en tijden op www.viveki.nl

Vanaf mei 2007 bij Viveki:

Swamini Atmaprakashananda Leerlinge van Swami Dayananda

• ‘Discovering joy through emotional maturity’• ‘How can an individual contribute for universal peace?’• Workshops on mantra chanting• Bhagavad Gita and Upanishad classes• Pujas and Bhajans… free of cost

Archipel 42-01 8224 HT Le lystad 0320 247 245 info@viveki .n l

In de voetsporen van Mahatma GhandiZuid-Afrika Tour

100 jaar geleden organiseerde Mahatma Gandhi de Satyagraha tocht tegen de Apartheid in Zuid-Afrika. Wij organiseren een tocht voor u naar Zuid-Afrika.

De plaatsen die worden bezocht zijn: 1. Durban, waar Mahatma Gandhi zijn Satyagraha en Ahimsafilosofieontwikkelde. 2. Petermaritzburg, waar Gandhi uit de trein gegooid werd omdat hij niet blank was. 3. Hindu tempels in de Indiase delen van Durban. 4. Indiase markten en ‘shopping centres’. 5. Chatsworth en Phoenix, steden waar veel Indiërs wonen. (Indian Towns). 6. Indiase families en hun woonomgeving. 7. The Lions Park, vlakbij Petermaritzburg.

De tour is in mei 2007Bent u geïnteresseerd ?

Neem dan contact op met Drs. Sears Appalsamy.Adres: Meent 285 l 4817 NV Breda l Tel: 076-571 74 21

�0 - april / juni �007 �1 - april / juni �007

Oud, rimpels, pijn, vermoeidheid en afhankelijkheid. Termen die

velen associëren met de ouderdom van de mens oftewel de laatste

levensfase. In de Lotusvijver spraken wij, onder het thema ‘zinvol

ouder worden’, met Hein Stufkens. Hierin ontvouwt de ��-jarige

filosoof, schrijver en dichter, zijn visie op de invulling van de

laatste menselijke levensfase. Volgens hem gaat het namelijk

niet om het leveren van een bijdrage aan de economie totdat het

echt niet meer gaat maar om het jezelf verder ontplooie via de

spirituele weg.

Stufkens: ‘Het leven wordt gezien als een onderneming, deze moet functio-neren en productief zijn. In dit geval kan de dood alleen maar gezien wor-den als het faillissement van die on-derneming.’ Dit is echter een ernstige ontsporing in onze kapitalistische wes-terse samenleving. Het houdt ons weg van ons echte levensdoel en verstikt de ziel. De essentie, zegt Stufkens, zit niet in hetgeen wij zo belangrijk vinden. Er zit veel nut in het inkeren in jezelf en het loslaten. Ouderen hebben ons juist wat te bieden als ze niet mee blijven rennen in deze samenleving, zoals van hen verwacht wordt. Zie dit als de toevoeging die de ouderdom biedt: je keren naar stilte, wijsheid, en inzicht en afstand nemen van het lawaai, de onzin en de oppervlakkigheid. Zo keer

Spirituele groei in je laatste levensfase

je terug naar de essentie. Een groot voorbeeld voor Hein Stufkens is zijn moeder (91). Haar leven lang leidde zij een betrekkelijk geïsoleerd bestaan. Ze leefde vooral voor en in haar eigen ge-zin. Sinds het overlijden van haar man, acht jaar geleden, heeft zij een enorme groei doorgemaakt. Ze wist zich juist verder te ontplooien en door te groeien, ondanks haar leeftijd. Ze zag erg tegen het opgeven van haar oude leven op, maar in het verzorgings-tehuis (waar zij momenteel woont) opende zich een nieuwe wereld. Ze kon hier iets heel anders betekenen dan dat zij ooit had gedacht. Ze geniet er, zegt Stufkens, enorm van de kleine contacten die zij heel de dag door legt, met onder andere het personeel. Zij zien haar door haar open vriendelijke

He

in S

tu

fke

nS


houding als rustpunt. Zo af en toe strijken zij dan ook bij haar neer, om hun verhaal te doen of een dieper dan regulier gesprek te houden.

Wij zien onze laatste levensfase mis-schien als een fase om in terug te kij-ken naar wat is geweest, want vooruit kijken is moeilijk of heeft weinig zin meer. Maar Hein Stufkens denkt hier totaal anders over. Hij ziet het ouder worden als de fase met een enorm potentieel en grote mogelijkheden voor spirituele groei. ‘Durf in plaats van achteruit, vooruit te kijken. Het je realiseren dat het leven eindig is, is op late leeftijd belangrijker dan ooit. Laat al je ballast achter je en ga terug, terug naar het wezenlijke, naar datgene waar het allemaal om gaat.’

Hij citeert een uitspraak van Karlfried von Dürkheim: ‘De dood is de thera-peut van de ouder wordende mens.’ De dood geneest de mens voor een groot deel van de macht van zijn ego. Juist aan dat ego klampt men zich het hele leven aan vast. Nu mag je loslaten en meer tot Jezelf komen. Dingen die zo belangrijk zijn voor het ego, zoals bezit, macht, seks en gezondheid, verslechteren. Echter, het onttronen van het ego is niet makkelijk. Dit ego is immers vertrouwd en bekend. Maar doe je dit niet, zegt Stufkens, dan lijd je vroeg of laat schipbreuk. Je kunt proberen gelukkig te zijn in dat ego-centrische leven, maar het ego takelt toch met alles wat daarbij hoort (zoals allerlei lichamelijke en psychische functies) af. Lukt het je wel dit ego te overstijgen dan ben je in staat echt geluk te vinden.

Sterven is de grote vrees van de mens. We zien het als datgene waar alles wat we nu kennen mee eindigt. Dit is de essentie van de mens, zegt Stufkens. Een groot deel van de vrees die wij voor de dood hebben komt echter door de ideaalbeelden die wij hebben van de gezonde mens. Onze psycho-logie en onze medische wetenschap houden zich voornamelijk bezig met ziekte, stoornissen en andere negatieve geestelijke en lichamelijke aspecten van de ouder wordende mens. Dit is een uitvloeisel van het heersende den-ken in onze hele samenleving. De sa-menleving is niet ingesteld op iemand die niet meer in staat is te voldoen aan de voor de productiviteit vereiste eigenschappen van een jong en gezond mens. ‘Dit moet omgedraaid worden. De innerlijke weg zou in de tweede fase (vanaf de middelbare leeftijd) juist belangrijker moeten worden, en met de verworvenheden op die weg kan de ouder wordende mens dan naar buiten komen en iets voor de samenleving be-tekenen. Hier ligt de uitdaging van een ouder wordende mens.’ Dit keer citeert hij psycholoog en psychiater C.G.Jung: ‘Er zijn twee grote fases in het leven. In de eerste fase zoek je het geluk vooral in de buitenwereld. De tweede fase bevat de uitdaging om juist die innerlijk weg in te slaan.’ Bezit, car-rière, seksualiteit, kinderen krijgen, die dingen zoek je in de eerste fase. Dit is een noodzakelijke en belangrijke fase, waarin je vooral op de buitenwereld bent gericht. De ziel krijgt zo vorm in de stof. In de tweede fase ga je als het goed is de tegenovergestelde richting op; je zoekt de innerlijke weg. Ga je op het eerste spoor door, dan mis je

�� - april / juni �007 �� - april / juni �007

eigenlijk je roeping. Want, zegt Hein Stufkens, de essentie van de spiritu-ele weg is: sterf! Maar: sterf voordat je dood gaat. Wachten tot je laatste dag op aarde is niet nodig. Begin zo vroeg mogelijk het verkennen van de innerlijke weg. ‘Oefenen in dood gaan; letterlijk loslaten, dat is in alle culturen de essentie van de spirituele weg.’

Het gaat er dus niet om dat je letterlijk zou moeten sterven op twintigjarige leeftijd, nee, het gaat om dat je leert om datgene los te laten wat eigenlijk een belemmering is voor je geluk. Je aan het vergankelijke vastklampen in de hoop dat het je geluk zal bren-gen heeft geen zin. En je oude dag is uiteraard helemaal een fantastische gelegenheid om hieraan te beginnen. Maar volgens Stufkens is het nooit te vroeg: ‘Door vroeg te beginnen creëer je alvast een bodem. Daarmee word je voor jouw omgeving een bron van liefde, gelijkmoedigheid, aandacht en stilte, een rustpunt. En als je oud wordt kun je, juist dankzij hun oude dag, nog een prachtige ontwikkeling doormaken, want doorgroeien kan je tot de dood toe.’ Toch heb je de vrees voor sterven nooit in de hand, zegt Stufkens: ‘Ik heb mensen gezien die enorm met spiritualiteit bezig waren geweest, maar toch op hun sterfbed een verschrikkelijke strijd met zichzelf kregen, het leven toch niet los konden laten en zich toch vast bleven klam-pen.’ Dit heeft volgens hem te maken met de mate waarin men heeft geleefd, werkelijk ten volle heeft geleefd. Als je dat niet heb gedaan, dan kan de oude dag en het perspectief van de dood extra moeilijk worden. ‘Het is pijnlijk

om het dansfeest te verlaten, voordat je gedanst hebt.’ Als je werkelijk gedanst hebt, dan is het einde van de tweede fase een moment om te vertrekken en heb je daar vrede mee. ‘Dus ben je oud en heb je nog niet gedanst, kijk of er nog een mogelijkheid is om te dansen in welke vorm dan ook. Probeer om in ieder geval het leven nog ten volle te leven, elke dag weer.’ n

Hein Stufkens


Pandit Mahesh: ‘Vroeger aten mensen in India alleen voedsel dat eerst geofferd was. Voedsel wordt pas prashad wanneer het geofferd is tijdens een puja. Vroeger was het anders dan tegenwoordig: toen werd er elke dag prashad gegeten, want al het voedsel werd geofferd. Dat noemt men satvik voedsel en heeft de volgende bijzondere eigenschappen: het is lichtverteerbaar, zoet, smaakvol en lang houdbaar. Vandaag de dag eten wij veel meer rajasik voedsel zoals vlees en vis. Wij eten dit zelf wel, maar weten ook dat het geen offerbaar voedsel is. Het idee om prashad apart klaar te maken is ontstaan nadat wij niet meer geheel

satvik zijn gaan eten. Het offeren van prashad heeft een hele grote misvatting en dat is dat het offeren van prashad problemen ontneemt. Daar is prashad niet voor bedoeld’.

Vroeger was het niet mogelijk om eten te bewaren zoals wij dat tegenwoordig wel doen. Al ons rajasik voedsel is te vinden in de koelkasten en/of vriezers. Het bijzondere van prashad is dat het mensen bij elkaar brengt. Zodra prashad geofferd is wordt zij verdeeld onder de gemeenschap. Het kan gezien worden als een middel om je eigen geluk en zegen te delen met anderen. Het is een soort richtlijn die aangeeft

Prashad brengt mensen bij elkaar

do

or m

aHes

Var

i au

tar

Prashad is satvik-voedsel dat geofferd wordt aan hindoegoden

na het uitvoeren van een ritueel. Een ander woord voor prashad

is naivedya, dat ‘het geofferde’ betekent. Prashad is hetgeen

waartoe je God uitnodigt - nivedan in het Sanskrit - om bij je te

komen. Aan het offeren van prashad en het uiteindelijk uitdelen

daarvan aan familie en vrienden gaat een heel traject van

voorbereiding vooraf. Mevrouw Krishnakumari Autar Mahabir

(��) vertelt haar ervaringen bij het maken van prashad. Pandit

Mahesh Bharatsingh geeft daarbij opheldering over de prashad

voorkeuren van diverse hindoegoden.


uitgebreid aan bod. In Purana’s staan ook bepaalde voorschriften vermeld als het gaat om offervoedsel. Zo is bijvoorbeeld bij een Durga puja een vereiste om lapsi roti te maken. Zo kan Ganesh nooit losgekoppeld worden van laddoo. Nadat hij was geschapen door zijn moeder Parvati kreeg hij als eerste laddoo van haar te eten. Zijn liefde en respect gaat daarom dus altijd uit van laddoo. Van Shiva weten we dat hij een groot liefhebber is van panjiri en komkommer en van Lakshmi wordt gezegd dat ze dol is op kheer. Lakshmi is de Godin van de welvaart en kheer wordt gemaakt van rijst. Het was vroeger van wezenlijk belang dat er een goede rijstoogst was, omdat rijst de magen van mensen vult. Van Vishnu zegt men dat hij van mahanbhoogh houd. Waarom dat is, is niet bij elke Godheid duidelijk, want eigenlijk wordt mahanbhoogh aan elke God(in) geofferd’.

Dat een specifieke soort prashad aan een God wordt gekoppeld heeft vaak

hoe je hoort om te gaan met anderen..Krishnakumari: ‘Jaarlijks maak ik ongeveer zes keer prashad. Dit doe ik meestal tijdens belangrijke gebeurtenissen zoals Divali, Navratri, verjaardagen en jubilea, maar soms maak ik het ook wanneer mijn gevoel dat aangeeft. Dan doe ik samen met mijn man en kinderen een havan in huis. Vaak neemt mijn man dan een vrije dag op van zijn werk en helpt hij mij mee met het maken van prashad. Al op mijn negentiende had ik in Suriname prashad leren maken van mijn ouders. In het begin maakte ik laddoo voor Hanuman en mithaa bhaat voor Lakshmi. In die tijd dacht ik dat het offeren van prashad mij zou helpen met het verdrijven van de problemen die ik toentertijd had. Voordat ik überhaupt begin met het maken van prashad bid ik eerst tot God. Dat doe ik in mijn mandir in huis. Ik vraag God om kracht en verzoek hem om alles goed te laten verlopen. Ik ben dan een week vegetarisch en reinig mijn huis grondig. Hierdoor voel ik me ook erg rein van binnen en krijg ik het gevoel dat mijn gedachten gezuiverd worden.

Pandit Mahesh: ‘Diverse hindoegoden hebben door middel van oude mythologieën bepaalde voorkeuren en kenmerken aangemeten gekregen als het gaat om eten. Niet alleen het uiterlijk van een God, maar ook de karaktereigenschappen en eetgewoontes zijn komen in mythologische verhalen


aangaf vind ik het noodzakelijk dat mijn leefomgeving zo rein mogelijk is. Daarom maak ik tijdens mijn menstruatie geen prashad. Als ik mijn menstruatie tijdens het prashad maken krijg dan is het een ander verhaal. Dan ga ik bidden tot God en ga daarna wel verder met het klaarmaken. Dit is tot nu toe maar één keer gebeurd. Van het voorbereiden tot het daadwerkelijk offeren van de prashad duurt voor mij een week. Ik maak dan verschillende soorten prashad klaar: mahanbhoog, laddoo, mithaa bhaat, roth, panjiri en lapsi roti voor als ik Durga puja doe. Tijdens het bidden en offeren huil ik soms uit pure dankbaarheid en mijn liefde voor God. Ik bid altijd voor mijn gezin. Mijn prashad deel ik met mijn familie en kennissen. Van mijn oma heb ik een oud gezegde meegekregen en dat is: hoe verder de prashad gaat des te meer zegen God geeft en de keuken altijd gevuld zal blijven’.

We zien het overal gebeuren. Op televisie, in restaurants en ook bij ons thuis. We proeven vaak zelf het eten eerst om te checken of het voldoet aan onze smaak, voordat wij het geven aan een ander. Dit gebeurt niet bij prashad, want die mag je vooraf niet proeven. Waarom eigenlijk niet? Pandit Mahesh: ‘Je eet om je maag te vullen. Dat is het waar eten voor dient. Smaak wordt in geschriften gezien als een zinnelijke vijand dat je als mens probeert te overwinnen. Jhutthaa (vooraf proeven of van een ander eten) is niet toegestaan bij prashad. Het voorbereiden van prashad doe je zo rein mogelijk, zodat de prashad echt van een ander kan worden als hij of zij het eet.’ n

geen reden. Soms zijn het tradities die uiteindelijk rituelen worden en weet men op den duur niet meer waarom iets wordt gedaan. Soms is het geen mysterie, maar is het in de loop der jaren een gewoonte geworden. Daar hoeft niet per se iets achter worden gezocht.

Krishnakumari: ‘Voor mij is het klaarmaken van prashad een belangrijke gebeurtenis. Ik gebruik bij het maken ervan aparte pannen, serviesgoed en bestek. Zo krijg ik het gevoel dat ik goed bezig ben. Zoals ik eerder al

jays

Hr

ee K

alpo

e

�� - april / juni �007 �7 - april / juni �007

Zoek de man op het internet en je krijgt een groot aantal artikelen over de ideeën en visies van Sri Sri, de kracht van Sudarshan Kriya, foto’s met lachende Sri Sri’s en mensen die in alles geïnspireerd worden door de leider. Een volledige biografie met een geboortedatum en zijn echte naam is zonder een lange zoektocht niet of nauwelijks te vinden. Laat staan informatie over het gezin waarin hij opgroeide. De biografie op de internationale website van Art Of Living (AOL), beschrijft na tien aanbiddende

regels over Shankar zijn curriculum vitae. De persoonlijke website van Shankar gaat tevens geen stap verder dan twee lovende alinea’s. Waarom? Volgens Radha Poeran (volgeling, docent Sudarshan Kriya en Vrijwilliger AOL) vindt Shankar het niet belangrijk dat iedereen alles over zijn persoonlijk leven af weet. ‘Wat relevant is wordt gepubliceerd. Het gaat namelijk hetgeen wat hij doet niet om hemzelf.’

Papanasam (district Tamil Nadu), een stad gelegen in het zuiden van


Een spirituele leider die op vele sociale vlakken bezig is om de wereld te

verbeteren, dat is Sri Sri Ravi Shankar. Met vele humanitaire projecten

van de stichting Art Of Living en spirituele activiteiten van Sudarshan

Kriya, is Shankar in ruim 1�0 landen actief, waardoor hij tot nu

toe meer dan twintig miljoen mensen wist te bereiken. Bij een eerste

kennismaking ontmoet je een korte, slanke man met lang zwart haar,

een baard en gekleed in een wit gewaad. Opvallend is zijn verlegen

glimlach. De gedachte rijst: hoe weet deze bescheiden guru miljoenen

mensen te bereiken?


India, tevens de geboorteplaats van Ravi Shankar Ratnam. Dit is de stad waar hij op 13 mei 1956 voor het eerst het daglicht zag. Zijn ouders, Venkat Ratnam (vader) en Vishalaskshi (moeder), kozen de naam Shankar omdat 13 mei tevens de geboorte dag is van de Hindoe heilige Adi Shankara uit de achtste eeuw. Zijn voornaam Ravi, een veelgebruikte naam, betekent ‘zon’.Omdat de beroemde sitar speler Ravi Shankar niet graag een naamgenoot had, voegde de heilig man het erende Sri Sri toe aan zijn naam. In de biografische artikelen die nu te vinden zijn worden er een aantal gebeurtenissen beschreven die ‘het speciale’ van Shankar aantonen. Zo lag hij als baby op een grote schommel aan vier kettingen. Toen de schommel plotseling op de grond viel, vielen de vier kettingen naar buiten in plaats het midden van de schommel zoals dat normaal gesproken gebeurt. Ook zou hij als vier jarige passages uit de Bhagavad Gita hebben gereciteerd, die hij toentertijd nooit had gelezen.

Zijn volgelingen twijfelen niet over het speciale dat guruji bezit. Volgens hen is Shankar een toegankelijke, bewuste, wijze en humoristische man. Noor Franken, een vrijwilliger bij Art Of Living (AOL) en een volgeling van Shankar: “Het is een zeer hoog begaafd mens, iemand die de waarde van mensen waardeert en goed kan inschatten”. Ook heeft hij volgens hen een enorm oog voor detail en luistert hij aandachtig, kortom, alles wat je je kan wensen in een guru met als sleutelingrediënt liefde. Shankar straalt volgens velen een bepaalde rust en

positieve energie uit. Hij is volgens hen een fantastisch mens om bij te zijn, te kennen en om mee te praten.

In zijn jeugd hield hij zich voornamelijk bezig met het schrijven van gedichten en toneelstukken en studeren. Voor zijn zeventiende levensjaar slaagde hij aan het St. Joseph’s College in Bangalore en studeerde af in moderne wetenschappen (en Vedische geschriften). Hij kreeg een baan aangeboden bij een bank maar wees deze af om voor het spirituele pad te kiezen. Uiteindelijk reisde hij naar Rishikesh om de leerling te zijn van Maharishi Mahesh Yogi.Over zijn relatie met de Maharishi is weinig te vinden. Zelfs in het biografisch artikel van Shankar op de site van AOL is de naam van zijn guru niet vermeld. Wel is bekend dat Shankar in de leer is geweest bij de Maharishi, hij schijnt zelfs de favoriete leerling te zijn geweest. Maar wat zorgde ervoor dat Sri Sri uiteindelijk toch zijn eigen weg koos? Officiële bronnen zeggen niets tot weinig over het uit elkaar gaan van de spirituele leiders. Zelfs boze stemmen kunnen niets over de relatie kwijt.

Naast het charismatische karakter van Sri Sri, zal de guru vast een bepaalde aanpak of karaktereigenschap hebben die voor zijn volgelingen autoriteit uitstraalt. Met bescheidenheid kun je geen leider van zo’n grote organisatie zijn. Boosheid zit niet in zijn aard zegt Sri Sri: ‘Ik probeer het soms te laten zien, maar het komt niet geloofwaardig genoeg over voor vele mensen.’ Toch is



er wat dat mensen aantrekt en ervoor zorgt dat hij overkomt als een autoritair / leidinggevend figuur. Volgens zijn volgelingen is dit door de liefde die hij voor mensen heeft. Hij geeft je alleen die schop onder je kont als je deze nodig hebt, maar natuurlijk wel met veel liefde. Wel is hij direct als het gaat om het doorhakken van knopen en het nemen van beslissingen.

Sites en reactie met minder goede woorden over de guru als leider/mens zijn bij de juiste zoektermen volop te vinden. De bescheidenheid die velen beweren maakt vaak plaats voor egoïsme en gierigheid. Zijn organisatie zou geleid worden door zijn zus, haar sluwe man en twee neefjes. Shankar is niets bijzonders omdat hij de meeste vragen beantwoordt met een bescheiden

glimlach en benadrukt iedere keer dat hij een kind is dat nooit is opgegroeid. Anderen beweren weer dat hij een zwak voor bekendheden en politieke figuren heeft. Dat hij een grote show-man is en miljoenen dollars zou hebben uitgegeven voor zelfpromotie. Een veelzeggende quote: ‘In our tradition we honour our Guru, this guy doesn’t even acknowledge Maharishi with whom he was fors so many years.’

Zijn trouwe volgelingen spreken dit tegen door tientallen voorbeelden te geven over de goede dingen die Sri Sri doet voor anderen. Hijzelf zegt: ‘Ik doe niets speciaals voor niemand. Ik ben gewoon mijzelf. Wat ik ook doe is gewoon natuurlijk. Zoals alles in de natuur ben ik gewoon mijzelf en volg ik mijn inspiraties. Ik denk niet dat ik iets fantastisch doe of dat ik iemand een groot plezier doe, helemaal niet!’ Waarin ligt dan toch de magie van Sri Sri Ravi Shankar om miljoenen mensen te bereiken. In de uitzending van de Lotusvijver van 13 mei, de 51ste verjaardag van deze guru, wordt geprobeerd het mysterie te ontrafelen. n

Positieve websites over Sri Sri Ravi Shankar:www.artofliving.orgwww.srisriravishankar.info www.srisriravishankar.com

Negatieve websites over Sri Sri Ravi Shankar:www.frankfuredi.com/pdf/Respect.pdf guruphiliac.blogspot.com/2006/02/sri-sri-between-lines.htmlwww.deeshaa.org/is-sri-sri-ravi-shankar-a-con-man

Sri Sri Ravi Shankar Foto:www.artedivivere.org

Er was een tijd voor de onafhankelijkheid van Suriname dat men

Hindoestanen verweet dat ze geen oprechte Surinamers waren,

omdat ze te veel naar India keken. In Nederland heerst bij velen,

vooral jongeren, de mening dat we nu in Nederland leven en dat

we niets meer met Suriname of India te maken hebben en maar

moeten integreren in de Nederlandse samenleving.


Was de eerste mening een uiting van een vals en bekrompen nationalisme, de tweede opvatting getuigt van een blindelings zwichten voor de druk van bovenaf, zonder te beseffen welke schadelijke invloed dit voor de eigen identiteit kan hebben. Het gevolg is in de ergste gevallen culturele ontworteling en niet meer weten waar men bij hoort. Onder druk van een Nederlands chauvinistisch denken dat getuigt van een gebrek aan het besef dat de hele wereld een global village is geworden waarbij universeel denken een must is, gooien zulke mensen hun geboorterecht op een unieke eigen identiteit te grabbel. In deze tijd van globalisering staat de moderne mens voor de uitdaging om zijn denkwereld

te verbreden en meer diepgang te verschaffen.

Het Bidesia project is een initiatief dat de Hindostanen als het ware in de schoot is geworpen om te bezinnen welke rol Nederland en hun landen van oorsprong India en Suriname in hun leven spelen.Het initiatief voor het organiseren van een internationale culturele workshop in Allahabad en Arrah in Uttar Prades en Bihar in India is genomen door Dr. Badri Narayan Tiwari van het J.B. Pant Instituut voor Sociale wetenschappen in Allahabad (Prayag). Daarbij kreeg hij de steun van mevr. Prof. Dr. Susan Legêne van het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam en

Het Bidesia Project: waarom heb je India verlaten?

dr

s. m

oti

mar

Hé


drs. Maurits Hassankhan, historicus en thans minister van Binnenlandse zaken in Suriname. Het team van coördinatoren bestond verder uit dr. Narender Mohkamsingh, drs. Jan Soebhag en mevrouw Chitra Gayadin. Schrijver dezes had het voorrecht om de delegatie als taalkundige te mogen versterken.

Tussen 15 en 18 januari 2007 hebben ongeveer vijftien artiesten en wetenschappers en een aantal meegegane belangstellenden uit Suriname en Nederland een culturele ontmoeting gehad met Indiase artiesten en geleerden in het gebied van oorsprong van hun voorouders: de Brits-Indische immigranten die tussen 1873 en 1916 per schip naar Suriname waren gevoerd om op de suiker-, koffie- en andere plantages voor hun blanke meesters als semi-slaven te werken. Het is voor het eerst dat op dit niveau een dergelijke culturele ontmoeting heeft plaatsgehad. Hiervoor hebben velen op eigen initiatief met wisselend succes pogingen ondernomen om het dorp van oorsprong van nana of nani, aja of aji in de deelstaat Uttar Pradesh te vinden. He bestaan van een immigratiedatabase spoort velen aan om op zoektocht te gaan.

Surinaamse Hindoestanen mogen zich gelukkig prijzen dat met het Bidesia project hen deze eer te beurt is gevallen. De overige landen waar Hindostanen zitten met een identieke immigratiegeschiedenis, zoals Mauritius, Fiji, Guyana en Trinidad (de zogenaamde PIO-landen, ‘Persons of Indian Origin’, mensen van Indiase

origine) zullen in de toekomst zeker aan de beurt komen, was de stellige verzekering van Badri Narayan Tiwari; dit als onderdeel van een wereldwijde poging om Hindoestanen van overal ter wereld met elkaar in contact te brengen. Dit is trouwens ook het doel van de jaarlijks terugkerende Pravasi Divas (dag van de emigranten) die al een aantal jaren elk jaar begin januari in India wordt gehouden.

De workshop richtte zich op het versterken van het bewustzijn van de gemeenschappelijke culturele erfenis tussen het Avadhi en Bhojpuri sprekende gebied in India met Hindostanen in Suriname en Nederland. Hun Sarnami-Hindustani heeft zijn oorsprong in deze grote streektalen in Uttar Pradesh die gesproken worden door meer dan 150 miljoen mensen. Het thema dat voor de workshop was gekozen was het verdriet dat tot uiting komt in liederen, gedichten, toneel in de Baithak Gana volksmuziek traditie,in birha’s, khajari’s en nagara zang. Meer specifiek wilde men aan elkaar overbrengen het verdriet en pijn van mensen die door de koloniale verscheuring uit ekaar gerukt rakten en die de voorouders van de Hindostanen in deze taaluitingen hebben vastgelegd. De keuze voor Suriname als nieuw vaderland heeft namelijk voor allen betekend een definitieve scheiding van hun geliefde India en hun achtergelaten familie die zij nooit meer hebben terugzien. De Baithak Gana zangeres Moti Mala kon dit prachtig tot uiting brengen in haar lied: Pardesiyon se puchh-puchh royi main / Kahe balam mora nahin


aya (Ik heb me met tranen in de ogen vastgeklampt aan alle terugkomende vreemdelingen met de vraag: Waarom is mijn man niet teruggekomen?).

Natuurlijk zong zij dit lied vanuit het perspectief van een vrouw in India van wie de man naar een ver vreemd land was getrokken. Hardop denkend, kon een van de mogelijkheden zijn dat haar man een van de slachtoffers van de massamoord in Marienburg was. Zo dramatisch kon het zijn. In een ander lied kon een Hari Sewbalak het gevoel van heimwee naar India van een immigrant uiten: Ham chhorli Hindustan, bahut dukh paike (Ik heb India met pijn in mijn hart verlaten). En op zijn beurt bracht Rakieb Wagidhoessein, de meester-dholak-speler van alle zangers ter afwisseling het kantraki-lied bij uitstek van Mohamed Sharief aan het publiek: Ay sun le mor kahaniya, ham aye Suriname (Luister naar mijn lied hoe ik naar Suriname ben gekomen.)

Jit Narain en Chitra Gayadin ontroerden het publiek met hun goed gekozen gevoelige Sarnami gedichten en Dhroeh Nankoe verwoordde enige actuele maatschappij-kritiek naar velen in Suriname en Nederland die geen aandacht meer schenken aan hun culturele erfenis: Hindustan chhor jahaji, bas gailen Sarnam / Ohu des ke chhor ke, phir ur ailen Hollaan (Onze voorouders hebben India ingeruild voor Suriname / En hun nazaten zijn later doorgevlogen naar Nederland.)

De toneelspeler Ramdew Kishna raakte een gevoelige snaar met met

zijn eenakter waarmee hij de diepste roerselen van de ronddolende ziel van Jumpa Rajguru tot uiting bracht. Jumpa Rajguru is een verzetsheld die in 1902 op plantage Mariënburg waarschijnlijk behoorde bij de 24 vermoorde immigranten. De meeste indruk dwars door alle ontmoetingen en presentaties heen maakte de herkenning van het gemeenschappelijke taalgebruik. De Indiërs konden vaak hun ogen en oren niet geloven dat wij na meer dan honderd jaar met ons Sarnami nog steeds zo dicht bij hen staan.

En de Hindoestanen merkten vaak voor het eerst dat hun moedertaal in India niet een minderwaardige boerentaal is, maar regelrecht afstamt van het Bhojpuri en Avadhi en door hun sprekers trots gebruikt wordt als literaire taal. Aan het Bhojpuri is vorig jaar zelfs de officiële status van standaardtaal toegekend door de Indiase overheid. Dit heeft consequenties voor o.m. het gebruik van deze taal als onderwijstaal. Inspirerend was het om te zien en te horen hoe mevrouw Maina Doerga alle delegatieleden en Indiërs die ze tegenkwam enthousiast aanspoorde om vooral Bhojpuri te praten.

En last but not least, het Bhojpuri gebied is nu verzekerd van de aandacht van de Indiase filmwereld, nu Bollywood een beetje uitgekeken raakt op het Bhangra geweld. Bollywood is op zoek gegaan naar nieuwe inspiratie en impulsen en het lijkt erop dat men die heeft gevonden in de Bhojpuri wereld. Zelfs Suriname en Nederland komen in de picture in het plan van


de klinkende naam van een producer als Boney Kapoor, de man van de filmster Sridevi om het Hindoestaanse immigratieverhaal te verfilmen onder de toepasselijke naam Lalla Rookh. Dit wordt een film voor international gebruik. Men is zelfs van plan het zeilschip Lalla Rookh nauwkeurig na te bouwen. Boney Kapoor wordt gezien als een producer van naam en heeft o.m. de film Maatrubhoomi geproduceerd die tot de toptien van beste films ter wereld wordt gerekend. De voorbereidingen tot realisatie zijn volop aan de gang. Dit miljoenenproject heeft de allure van een film als Lagaan en er worden namen van acteurs als Amitabh Bachhan genoemd.

Met deze workshop hebben de delegatieleden gemerkt dat Hindoestanen in de gelukkige omstandigheid verkeren dat zij als proto-wereldburger een voorbeeld voor andere groepen kunnen zijn. De cultuur van het gebied van oorsprong van hun voorouders neemt in status

toe en zal een gunstig effect op hen hebben. De mening die onder Nederlanders en andere westerlingen heerst dat men in het leven steeds moet kiezen gaat niet in alle gevallen op. De existentialistische filosoof Jean Paul Sartre zal met zijn nadruk op kiezen in het leven zeker niet bedoeld hebben dat je elementen van je identiteit moet opofferen. Hindoestanen in Nederland bezitten de Nederlandse nationaliteit en Nederland is hen ook dierbaar. Maar dat hoeft niet te betekenen dat zij hun banden met Suriname moeten verbreken. De volle vluchten die wekelijks vanuit Schiphol naar Suriname worden gemaakt bewijzen dat de band met dat land en zijn geschiedenis ook veel voor hen betekent. En dan komt nu India met nieuwe impulsen om de hoek kijken. Ook dat land heeft hen veel te bieden.

Het is het land van hun voorouders waarmee ze biologische, culturele, religieuze, spirituele, taalkundige en historische banden mee hebben. Die banden zijn niet weg te wissen, of men het wil of niet. Kortom in het geval van loyaliteit naar een land toe is het voor Hindostanen niet òf-òf-òf, maar èn-èn-èn. Met andere woorden: Het is niet òf Nederland, òf Suriname, òf India, maar: èn Nederland, èn Suriname èn India. Elk van de landen raken het Hindostaanse hart op een eigen manier. Dit universeel gevoel mogen zij zich door niemand laten afpakken.

OHM radio en televisie hebben het Bidesia project van nabij gevolgd en vastgelegd. De radio-uitzendingen zijn op � en 11 juni; de televisie-uitzendingen op � en 10 juni.


Vastu betekent natuur, omgeving of leefmilieu. Vaastu is de fysieke omgeving dus huizen, woonplaatsen, gebouwen etc. Shaastra staat voor kennis, tekst of principe. Men beweerde dat bij het zoveel mogelijk volgen van de basis principes van Vaastushaastra tijdens het bouwen, dit kan leiden tot een vredig en rustig bestaan. Het werd belangrijk gevonden om als levend wezen een goede relatie te hebben met de onzichtbare, grenzeloze en onbevattelijke krachten van de natuurlijke omgeving, door het geven van een geschikte plaats aan de vijf elementen van de natuur (lucht, aarde, vuur, water en hout) aan de te bouwen constructie.

Het woord karma stamt uit het Sanskriet en betekent handelen, doen of actie. Het geheel van goede en slechte daden en gedachten tijdens

het aardse bestaan van het verleden, heden en toekomst. Alles wat we doen, denken en zeggen komt weer bij ons terug. Karma omhelst de volledige cyclus van oorzaak en gevolg. Karma wordt gezien als een natuurwet. Het is de wet van ‘actie en reactie’. In de natuur is een evenwichtsmechanisme aan het werk. De natuur zoekt in alles het evenwicht vanzelf. Een gunstige handeling heeft van nature gunstige gevolgen voor de ontwikkeling, en slechte acties hebben slechte of onplezierige gevolgen. Zuiver voedsel nuttigen zal hoogstwaarschijnlijk ook leiden tot een gezond lichaam. Een verkeerde houding in bed tijdens het slapen zal vrijwel zeker voor rug- of nekklachten zorgen. Om kennis te vergaren omtrent natuurwetten hebben de hindoes de zogenaamde dharmagranths, zoals de Veda’s en de Upanishaden. Op deze manier kan een

Vaastushaastra: de Indiase Feng Shui

anan

d r

amBH

aro

s

Meer dan vijfduizend jaar geleden ontstond dankzij de rishi’s

en muni’s (= visionair, denker of vedische ziener) in het oeroude

India de wetenschap van ‘het bouwen’ (vaastushaastra) voor

het wonen en welzijn van de mens. Zij beschreven bij hun

observaties het effect van de natuurwetten op het menselijk

leven tijdens het leven in een woonruimte.


mens ook achter de zin van het leven en het bestaan van God komen. Vaastu-kennis kan men op dezelfde manier gebruiken om de relatie met God te verdiepen en van de woonruimte een spirituele plek, een Dharmakshetra, een Kurukshetra te maken.

Volgens vedische opvattingen is een huis niet alleen bedoeld om de mens te beschermen tegen bijvoorbeeld weersinvloeden maar ook om hem een deel van die natuur de laten worden, incorporeren in de natuur. De mens hoort zichzelf te zien als een onderdeel van de natuur. Pas dan kan hij een relatie met haar aangaan die een voorwaarde is voor een samenleven in wederzijdse harmonie. Woonruimte scheppen is een universum scheppen, een microkosmos scheppen die in het klein de opbouw en de dynamiek van de kosmos, de aarde en invloeden die buiten het menselijk waarnemingsvermogen vallen weerspiegelt. Zo blijft de mens steeds in contact met bovennatuurlijke bronnen. Vaastu is dus de leer van het wonen en bouwen in harmonie met de wetten van de natuur. Ook wordt het wel de yoga van het wonen genoemd. Yoga betekent verenigen, één worden met De Allerhoogste (God). Ofwel: tijdens het wonen één worden met of in verbondenheid leven met God. Bij het ontwerpen van een huis houdt de Vaastuleer rekening met de loop van de zon en de maan, de invloed van planeten, geologie en klimaat, het magneetveld en het energierooster van de aarde, en de invloed van hogere wezens. De invloed van deze factoren creëert op een terrein of in een gebouw

een energieveld, dat het gebouw en het terrein beïnvloedt alsook de mensen die er in wonen.

Een aantal jaar geleden leerde ik via een goede vriend van mij de Vaastuleer kennen. Op dat moment wist ik helemaal niet dat onze rishi’s en muni’s een dergelijke leer hadden voortgebracht. Natuurlijk sprak het mij als hindoe meteen aan. Als hindoe probeer je dagelijks te leven conform de natuurwetten. Dat betekent dat


je probeert je karma op te offeren aan Naaraayan (=de Allerhoogste). De interesse groeide en het resultaat was een kleine literatuurstudie. Vrijwel gelijktijdig deed de gelukkige omstandigheid zich voor dat mijn vrouw en ik een huis mochten bouwen. Het voelde als een zegen van boven.

Levend in het noorden van het land maakte het lastig om een architect te vinden met kennis van de Vaastuleer. Met de boeken in de tas zijn we toen op zoek gegaan naar een architect met interesse in de leer. Na een korte introductie door mij werd er door drie architecten een offerte uitgebracht. Allen waren ze bereid om zich te verdiepen in de Vaastuleer want dat moest de basis zijn voor ons huis. Het boeide hen heel erg omdat het onbekend was maar toch heel veel met hun beroep te maken had. In 2003 is een aannemer begonnen met de bouw en in 2005 mochten wij intrekken nadat het huis was ingewijd (Griha-prawesh ceremonie) door een pandit. Ons huis heeft een aantal typische kenmerken die je kunt terugvinden in de Vaastuleer. Ik som hier een aantal op: De Brahmasthana, het centrale gedeelte van het huis, de plaats van Brahm. Een pooja-ghar of gebedsruimte in het noord-oostelijke deel van het huis. Deuropening in het oostelijke deel. Bij het zitten aan een bureau kijkt men naar het noorden of oosten. Bij het liggen in bed kijkt men naar het noorden of oosten. In het westen en zuiden is er relatief meer steen gebruikt. Meer ramen in het oostelijk en noordelijk deel. Meeste lichtinval vindt plaats via het noordoostelijke

deel. Zitten op de wc met het zicht op het noorden. Zacht en indirect licht. Zachte kleuren. Het erf grenst aan de noordzijde aan een meer. Aan de zuidzijde staan grote bomen.

Mijn dag begint door vroeg op te staan. Na het reinigen beginnen de yogaoefeningen en vervolgens het ochtendgebed. De kinderen beperken zich ertoe om in de Pooja-ghar hun gebed te doen na het rinkelen van de bel. In het weekend wanneer er iets meer tijd is doen we het ochtendgebed gezamenlijk en langer. Zingen van de Hanuman-chalisa, reciteren van de Narayan-sooktam, de Guru-stotra, de Ramraksha-stotra, verscheidene shanti-mantra van de Upanishaden met vervolgens de aarti. Twee wekelijks houden wij ook een familie-satsang. Voor het eten wordt het eten geofferd aan de allerhoogste. Tot op heden voelt het fijn en gelukkig om hier te wonen. Het voelt goed om in dit huis elke morgen weer op te staan en het gevoel te hebben, dichtbij God te zijn. Waar het goede gevoel vandaan komt weet ik niet. Wel weet ik dat er een basis gelegd is om in harmonie te leven met de natuur. Misschien zal dat het wel zijn. Een huis met een diepere betekenis. Gebouwd volgens Vaastu principes.

Meer weten? A.R.Tarkhedkar, Vastushastra, volume 1,2 en 3 (ISBN: 81 86742 02 6).Marcus Schmieke, Vastu (ISBN: 90 6378 406 6)Marcus Schmieke, Vastu (ISBN: 90 6378 420 1)www.vedicarchitecture.orgwww.sthapatyaveda.com


De ontwerpers van de ecologische voetafdruk willen laten zien dat grondstoffen en de hoeveelheid bruikbare grond eindig en begrenst zijn. Zolang het gebruik binnen de grenzen blijft, is er niet veel aan de hand. Dan heeft de aarde de mogelijkheid om te herstellen. Iedere aardbewoner heeft ‘recht’ op 1,7 hectare per jaar. Maar de gemiddelde Nederlander verbruikt 4,7 hectare per jaar, en de gemiddelde Noord-Amerikaan zelfs 8,4 hectare.

Onze groeiende consumptie blijft niet zonder gevolgen, het brengt heel wat schade aan natuur en milieu. Het IPPC bracht onlangs een rapport uit waarin werd erkend dat de klimaatverandering mede het resultaat is van menselijke consumptie. Voor

de productie van deze goederen worden bestrijdingsmiddelen gebruikt, verfstoffen, water, verpakkingsmaterialen. De producten worden vervoerd met vrachtwagens, per boot of per vliegtuig. En als ze worden afgedankt, verdwijnen ze op de vuilnisbelt: het autokerkhof als triest restant van onze welvaartmaatschappij.

Daarnaast wordt de kloof tussen armen en rijken steeds groter. De rijkste 20% van de wereldbevolking neemt 86% van alle consumptie voor haar rekening. Wij leven in Nederland in overvloed. Maar overvloed ken je alleen als je weet wat genoeg is. We passen echter onze leefstijl aan en verleggen de grens van wat we denken nodig te hebben. We maken de maat groter, waardoor we onze overvloed niet meer zien. En onze

Geniet van genoegNederlanders leven op te grote voet. Onze gemiddelde ‘ecologische

voetafdruk’ neemt veel meer ruimte in beslag dan die gemiddeld

beschikbaar is voor elke bewoner op aarde. Het idee achter deze

voetafdruk is dat voor elke vorm van consumptie ruimte nodig

is. Voedsel vraagt om landbouwgrond en transport, kleding heeft

katoen of andere grondstoffen nodig en energie wordt verrekend

naar het aantal bomen dat nodig is om de CO� te absorberen.

Wetenschappelijk gezien valt er wel wat af te dingen op de

ecologische voetafdruk, maar de rekenmethode toont scherp aan

dat naarmate een land rijker wordt, de milieudruk stijgt.

do

or m

arti

ne

Von

K


ecologische voetafdruk blijft groeien. Echter, hoe rijker we zijn, hoe minder tijd we vaak hebben om te genieten van wat we hebben. Hoe meer spullen we hebben, hoe meer tijd het vraagt om deze te onderhouden. Daarbij raken we snel op iets uitgekeken of voelen we ons gedwongen weer een nieuwere versie van iets te kopen om niet achter te blijven. Deze opgelegde consumptie kan ons onder druk zetten. We beleven kort plezier aan een product en veelal wordt het oude half gebruikt afgedankt en weggegooid.Overmaat leidt ook tot onrecht. We gebruiken grondstoffen uit de Derde Wereld voor onze welvaart en niet voor de broodnodige basisbehoeften in het Zuiden. We zijn soms zo in de ban van onze eigen, kleine leefwereld dat het lijkt alsof daarbuiten geen andere, grotere en gebroken wereld is, die roept om recht. Werkelijk contact met armen confronteert ons met onze eigen levensstijl en waarden.

We kunnen zelf onze voetafdruk verkleinen door te kiezen voor een consumptie die een lagere milieudruk met zich meebrengt. Dat betekent spullen kopen die op een milieuvriendelijke of biologische wijze en lokaal zijn geproduceerd. We kunnen ook minder dingen kopen en wat vaker iets delen. Wat we nodig hebben is een verschuiving van materie naar geest, zoals Herman Wijffels het ooit beschreef. Geluk is uiteindelijk niet te vinden in een doorgaande groei van consumptiegoederen, maar is te vinden op het relationele en spirituele vlak. Minder materie leidt in de meeste gevallen tot een lagere milieudruk. En


meer geest betekent meer creativiteit voor innovatie. Maar het betekent ook een streven naar een kwaliteit van leven die gevonden wordt in ándere dan materiële zaken. Echt genieten van materiële dingen, en zeker ook van andere mensen, vraagt tijd en rust. Om er naar uit te kijken, te verwachten, en iets volop te gebruiken. We kunnen daarbij veel leren van de natuur en de rol van seizoenen. In de natuur neemt een plant de tijd om goed te wortelen en langzaam te groeien. Uiteindelijk komt de bloem naar buiten en wordt het zaad gemaakt voor het volgende jaar. Zo geldt ook in ons leven vaak voor goede relaties en mooie dingen dat ze moeten groeien. Door tijd en rust komen mensen en dingen meer tot hun recht. Het is het verschil tussen een vijfgangenmenu gemaakt door een

goede vriend en een snelle hap uit de muur. Genieten van genoeg. Dat houdt in dat niet altijd onze materiële behoeften voorop staan, maar dat we oog krijgen voor de natuur, voor andere mensen, voor dingen die werkelijk kwaliteit van leven geven en voor een eerlijke, rechtvaardige, manier van leven. Zodat een ander ook genoeg heeft om van te genieten en de aarde duurzaam kan blijven voortbestaan. n

De ‘Ecologische Voetafdruk’ kan berekend worden

via www.voetenbank.nl.

Kijk voor informatie over milieuvriendelijke

consumptie bijvoorbeeld op www.milieucentraal.nl.

In veel steden en grotere dorpen bestaat de

mogelijkheid om met meer mensen gebruik te

maken van een auto. Zie bijvoorbeeld www.

greenwheels.nl.

ZOEKT U EEN AYURVEDISCHE BEHANDELING?

Dat is begrijpelijk, want de Ayurveda is een bijzonder effectieve natuurgeneeskunde voor lichaam en geest. Het Ayurveda Health Center is daarom al meer dan 20 jaar vermaard om haar resultaatgerichte behandelingen zonder rompslomp. Na een meestal eenmalig en uitgebreid consult van ca. twee uren beschikt u over persoonlijke voedingsadviezen, heldere inzichten in uw constitutie en wegen naar een betere gezondheid en lifestyle. Het eenmalige tarief bedraagt slechts € 135,= en wordt door de meeste zorgverzekeraars vergoed. Voor onze cliënten is er een gratis helpdesk waardoor de nazorg gegarandeerd blijft!

1. De praktijk is geopend van maandag t/m vrijdag van 10 tot 18 uur, steeds volgens afspraak.

2. Eventuele Ayurvedische medicijnen worden door uw apotheek geleverd op ons recept.

3. Na het consult zijn er ook behandelingen mogelijk in uw regio!

4. Behandelingen kunnen bestaan uit: Ayurvedische massages, hoge darmspoelingen,

Pancha Karma behandelingen, thuiskuren, reinigingsbehandelingen enz.

5. Alle Ayurvedische therapeuten in ons netwerk zijn APB ® gecertificeerd!

Uw Ayurvedisch geneesheer is vaidya R.H. Swami Persaud, Professor Molkenboerstraat 30A, Nijmegen. Telefoon 024-641 83 98. Kijk ook naar: www.ayurveda-center.com


‘Uiteindelijk willen we allemaal verlichting’

do

or m

ano

n V

an d

ijK

Voor danser Satish Makhan en schilder Glenn Kallasingh zijn kunst

en spiritualiteit sterk met elkaar verbonden. OHM Vani vroeg deze

spirituele kunstenaars naar hun ervaringen op dit gebied. Wat brengt

kunstbeoefening hun aan spiritualiteit en: wat doet spiritualiteit met

hun kunst?

Satish Makhan (31), danst vanaf zijn 5e de Bharata Natyam, een klassieke Zuid-Indiase tempeldans. In deze dans worden de verhalen uit de Hindoemythologie verteld. ‘Vanaf mijn geboorte ben ik met spiritualiteit bezig, maar het dansen heeft voor mij de puntjes op de i gezet. Het heeft me steeds dichter bij God gebracht. Als ik met een nieuwe voorstelling begin, richt ik me er ook op dat het me verder brengt in mijn spirituele groei. Elke dans heeft een ontwikkeling in zich. Ik ben als danser een ver-halenverteller vanuit de Godenwereld; hoe meer ik opga in het verhaal en de spirituele beleving van het Goddelijke, hoe beter ik dit tot uiting kan brengen als ik dans. Ik kruip echt in de huid van de

Goddelijke vorm die ik verbeeld.

‘In de verhalen zit zoveel aan spiritualiteit en emotie. Elk verhaal heeft een kern, een achterliggende gedachte, bij-voorbeeld liefde of overgave,

of hoe je met kinderen om moet gaan. In een van de dansen

ben ik bijvoorbeeld de moeder van Krishna. Ik leer in die dans hoe

het is om moeder te zijn, te verzor-gen. Bij elke dans die ik leer voed ik mezelf met nieuwe informatie door te

voelen hoe het is om op een andere manier te denken en te voelen.

Elke beweging is niet alleen technisch; in elke beweging ligt een gevoel. Als solo-danser speel ik alle rollen in een verhaal. Zo kom ik in evenwicht met het vrou-

welijke en het mannelijke. Ik moet alles voelen en ook zijn:

planten en dieren, wind, water.


Op het moment dat ik dans is er een totále beleving.

‘Mijn dansexamen heeft voor mij een grote betekenis gehad. Ik ben volgens de oude traditie in het huwelijk getreden met Shiva. Vroeger woonden de dansers in het tempelcomplex en werden ze geacht te trouwen met het beeld van Shiva. Mijn huwelijk is nu vijf jaar terug. Ik heb me daarin voor de volle honderd procent overgegeven. Het was een heel spirituele beleving. Ik voelde een grote intense liefde. Onbeschrijfelijk. Dat is nog steeds de liefde die ik voel als ik aan het dansen ben. En dat wil ik overdragen op het publiek. Ik wil mijn eigen groei en ontwikkeling meegeven aan het publiek als ik dans. Voor dansen is ontzettend veel discipline, kracht en training nodig en ook heel veel liefde. Alles groeit met liefde. Liefde is ook de kern van spiritualiteit.

‘Voor mij is deze dans een levensweg die ik gekozen heb om alles te bereiken wat ik in mijn leven wil bereiken. Ik heb mijn dans gekregen van God. Ik dans mijn voertuig om naar mijn be-stemming toe te gaan. Elke stap die ik neem, gaat er geen moment voorbij dat de dans betrokken is. Mijn kunstvorm is mijn levensgedachte, waar ik aan denk voordat ik verderga.’

Glenn Kallasingh is schilder en musi-cus. Hij genoot zijn opleiding deels in Suriname, bij de tekenschool in Para-maribo, en deels in Nederland aan de

Rietveld Academie. Ook volgde hij een zangoplei-ding aan het conserva-torium in Rotterdam.

‘Spiritualiteit is voor mij: heel bewust

bezig zijn. Met com-passie en mededogen heel bewust en alert in

de samenleving bezig zijn. Het is ook

onbevangenheid. Zoals een kind van drie jaar zo onbevangen kan lachen, dat kan me naar een andere dimensie brengen. Wat ik doe met mijn kunst is alles weer bij elkaar brengen: ‘bringing it all back home’, zoals Bob Dylan zegt. Wij denken als mensen vaak dat we losstaan van de natuur. Terwijl we eigenlijk gewoon één zijn met de natuur. Die eenheids-gedachte breng ik tot uiting in mijn werk. Hybride vormen breng ik in synergie. Iedere keer pro-beer ik mens en dier samen te brengen. ‘Ik zoek in mijn werk naar dat heel bewuste moment waarop ik de materie ontstijg, zonder dat ik een vooropgezet plan heb. Ik begin ‘s ochtends met ademha-lingsoefeningen en stemoefeningen. Ik

Foto: www.indiawijzer.nl


zuiver mijn stem met de klank ‘ohm’. In die stemoefeningen

ligt mijn basis. Geluid is God. Klank is God. Ik zing ‘ohm’ en ik vorm een geheel. Je ontkomt er niet aan! Ik ga op in het geluid. Ik doe mijn ogen dicht en er ontstaat een palet aan kleuren. Klank is kleur; dat is voor mij geen verschil. Het palet transformeer ik op het doek. Er ontstaan al een

beetje vormen… Het moment dat ik voel dat ik de materie overstijg is er verbazing! Als je er heel bewust mee bezig bent,

pas dan ga je het voelen. ‘Ik ben nu daadwerke-

lijk bezig muziek te maken’, ‘ik ben nu

daadwerkelijk aan het schilderen’, of aan het ko-ken! Idem dito met koken. Het bijzon-dere van spi-ritualiteit is het bewuste op diverse manieren te kanaliseren; op ver-schillende manieren tot

uitdrukking te brengen.

‘Uiteindelijk willen we allemaal bevrij-ding, verlichting. Ik zou zonder een vooropgezet plan, pats-boem willen kunnen schilderen en kunnen zin-gen. Dat is nog in ontwikkeling. Het schilderen helpt me in mijn leven. Bij verlies van dierbaren bijvoorbeeld. Op het moment dat ik ga schilderen verstilt mijn geest. Liefde, vreugde en verdriet komen samen in mijn schilderijen voor. De ene keer schilder ik een mens die ik ben kwijtgeraakt, de andere keer schil-der ik een vogel. Ik laat het een plaats krijgen in de schilderijen. Voor een ander is het volkomen onbeschrijfelijk; het is mijn verwerking van de dingen. Gesprekken voeren is nodig om tot inzicht te komen: ‘Wat is jouw waar-heid?’ ‘Wat is mijn waarheid?’ Ik kom in tempels en dan hoor ik verschillende dingen. Als ik schilder dan breng ik het allemaal thuis, bij mezelf. Dan zie ik dat alles één is.’ n

Glenn Kallasingh zeefdruk


De hoofdpersoon in Londonstani is Jas en de ik-vorm geeft ruimte aan de ruwe straattaal bestaande uit Engels met veel overgenomen Hindi, Punjabi, Urdu en Amerikaanse gangsterrap-woorden: ‘Hoor je wat mijn bruvvers zeggen, sala kutta? Kom op, zeg die shit nog eens, en ik trap je zo hard dat je voortaan echt uit je bek schijt, weet je’, waar een maat aan toevoegt: ‘Yeh blud safe, weet je.’ Het meest voorkomende woord in het boek is zonder twijfel “fokking” en puriteinse lezers zullen bedacht moeten zijn op veelvuldig slikken: ‘Wat de fokking fok mankeert jullie fokking idioten? Ik vind het ongelooflijk dat we dit gesprek hebben terwijl ik alleen maar probeer om te trouwen, fok dat! Mam, natuurlijk gebruik ik het woord

fok. Ik heb fokking Jas niet nodig om het woord fok te kunnen gebruiken, als ik kon, zou ik nog ergere woorden gebruiken, maar die bestaan niet. Ik zou het woord kut kunnen gebruiken, maar jullie zitten nog steeds tot aan je fokking strot in de stront van zo’n fokking Indiaas dorp dat jullie niet eens weten wat fokking kut betekent.’

Welke boodschap heeft het boek over de multiculturele samenleving? Een sombere boodschap. Jongeren groeperen zich sociaal langs etnische lijnen en hebben weinig contact met mensen daarbuiten. Het migrant zijn wordt een geuzenidentiteit: ‘De mensen proberen altijd een etiket te plakken op je scene… Eerst waren we Indische

Boek Londonstani is een spiegel voor

Hollandistani

do

or W

ier

isH r

amso

eKH

Een van de meest opmerkelijke boeken van de laatste tijd is

Londonstani (een samentrekking van London en Hindustani) van de

pas dertigjarige Indo-Brit Gautam Malkani. Het boek beschrijft de

Aziatische jeugdcultuur in bij veel Nederlandse Hindoestanen bekende

Londense wijken als Hounslow en Southall. De aandacht voor het boek

is, afgezien van het grote talent van de schrijver, waarschijnlijk vooral

te danken aan de straattaal waarin het is geschreven en alle aandacht

die de multiculturele samenleving tegenwoordig krijgt


nikkers, toen rajamuffins, toen raggastani, Brits-Aziaten, en fokking Indo-Britten. Tegenwoordig hebben wij ons eigen woord voor “homeboy”, en dus noemen we onszelf gewoon desi’s…’ Op ‘gora’s’ (blanken) worden veel negatieve etiketten geplakt: ‘Een desi hoeft tegenwoordig niet meer de reet van een witte te likken en je hoeft je absoluut niet meer te gedragen als een gora.’ De etnische muren worden zelfs doorgetrokken tot jongensdromen: ‘En je mag ook niet fantaseren buiten je eigen ras, zoals Ravi als hij tekeergaat over de bitches op Page Three, glamour girls en paaldanseressen… Strings staan altijd beter op een strakke Indiase reet. Uiteindelijk wil je je vlees toch lekker bruin en niet rauw.’

Voor een Hollandistani heeft Malkani’s boek verschillende interessante verhaallijnen. In de eerste plaats doet de beschrijving van Aziatische jongeren in allochtone Britse wijken de vraag rijzen naar de Hindoestaanse straatcultuur in Nederland. Hollandistani willen zich soms wel te veel aanpraten louter model-allochtonen te zijn met brave, hard studerende kinderen. Sommige dingen zijn herkenbaar, zoals het macho-gedrag van jongens, Hindoestaanse meisjes die het imago van preutsheid

van zich afwerpen en de hang naar materialisme en bling bling (‘Ik heb een pesthekel aan al die baarden en sikjes

die die andere gasten allemaal hebben. Het lijken wel de Olympische Spelen voor Baardhaar’). Andere dingen lijken toch anders. De plaats van geweld en criminaliteit onder Hindoestaanse jongeren bijvoorbeeld lijkt in Nederland toch minder te zijn dan in Aziatische wijken van Londen en Birmingham. Zou een Hindoestaanse jongen in Nederland zeggen: ‘Tegenwoordig hadden

bierzuipers meer te vrezen van lui zoals wij, dan lui zoals wij van hen. In pinds als Hounslow en Southall waren ze banger voor ons desi’s dan voor zwarte gasten. In sommige wijken waren zelfs de zwarten bang voor ons’? Of ben ik een naïeveling, die simpelweg niet weet wat Hindoestaanse jongeren in Hoogvliet en de Schilderswijk allemaal uitspoken?

In de tweede plaats is Londonstani een mooi sociologisch portret van Indiaas-Engels familieleven. Wat hierbij opvalt, is het negatieve beeld dat wordt geschetst van moeders. Normaliter vormt immers de moeder in de Indiase cultuur de ziel van het gezin. Malkani zet zijn middenklasse-moeders echter neer als zelfzuchtige vrouwen, die naast het bakken van somosa’s zich vooral druk maken om


materiële zaken als sieraden en wat andere mensen over hen denken. ‘Als je het mij vraagt komt het door al die soaps op Zee TV. Zo gaan desi-moeders denken dat al die izzat-shit echt ergens over gaat. Ik bedoel, denk eens na, Samira, ze kijken zo lang naar die troep, geen wonder dat ze zelf enorme drama’s en beledigingen en conflicten gaan verzinnen om hun eigen leven net zo interessant te maken als die bullshit op tv.’ En: ‘Het probleem is dat gewone shit tegenwoordig iemands izzat kan beschadigen ook al heeft het geen fokking shit te maken met izzat. Kleinigheden zoals kleren dragen die niet duur genoeg zijn als je op bezoek gaat, of vergeten om twee keer “tot ziens” en “dank u wel” te zeggen in plaats van één keer.’ De kinderen lijden onder hun moeders: ‘Ze proberen altijd de baas over ons te spelen, zodat ze via ons hun dromen kunnen waarmaken.’ Hierbij wordt de tactiek van morele chantage niet geschuwd: ‘“Behta, ik zeg niet dat je per se alleen vegetarisch eten moet hebben op sangeet feest”, zei ze natuurlijk, “ik zeg alleen als je het niet doet, dan ik niks eten. Niet met sangeet, niet met saagai, niet shaadi, niet bij receptie. Maar behta, is jouw shaadi, niet de mijne, dus jouw beslissing, jouw keuze.”’

En de vaders? Slappe mannen, die vooral bezig zijn met geld verdienen en zich schikken onder het juk van hun dominante vrouwen: ‘…onze desi-vaders die zich allerlei shit en beledigingen laten welgevallen van stinkende skinheads, racistische bazen en van onze moeders.’ Een dergelijke combinatie van moeder en vader zorgt


Indiase verwachtingspatronen ten aanzien van het gedrag van jongens en meisjes, eh pardon, bitches. De schizofrenie bij jongens blijkt uit de volgende citaten: ‘Het ene moment bralt hij dat hij in de kanten khachian van een of andere desi-meid heeft gezeten en het volgende moment doet hij alsof zo’n meid maagd moet blijven als ze tenminste een echte desi-meid is’ en ‘Wij behandelen onze bitches met respect, weet je’. Ook Hindoestaanse meisjes zijn vindingrijk. “Vegetarisch flirten” mag, omdat er geen vlees bij aan te pas komt.

Tenslotte is Londonstani ook een spannend misdaadverhaal met een originele plot. Alsof zoveel verhaallijnen niet genoeg zijn, is het slot van het boek zo intrigerend, dat het haast noodzakelijk wordt om het boek te herlezen. Dan blijkt dat Malkani de lezer goed bij de neus heeft genomen.n

natuurlijk voor ouders, die de greep op de kinderen kwijt zijn en zich tevreden tonen zolang de kinderen zich houden aan uiterlijke beleefdheden. Dat ze ondertussen op hun kamers gestolen mobieltjes van hun codes ontdoen en in spijbeltijd blanke jongens tot moes slaan, blijft keurig uit het blikveld van hun Indiase thuisleven.

In de derde plaats geeft Malkani ons een mooie schets van het gevoelsleven van een opgroeiende jongen. Jas, de braverik, verandert zijn leven als hij opgenomen wordt in de groep ‘rudeboys’ rond het ‘gangsta type’ Hardjit. Met minachting kijkt hij neer op zijn vorige leven: ‘Ik zeek mezelf af om hoe ik dacht, zoals mijn geest mij afzeikt om hoe ik praat.’ Maar in zijn gedachten kunnen we al snel constateren, dat Jas zijn werkelijke ik niet echt kan uitschakelen en langzamerhand ontdekt, dat hij geen echte ‘rudeboy’ is.

In de vierde plaats is Londonstani een liefdesverhaal over twee mensen van een verschillend geloof. Hierbij komt het belangrijke thema ter sprake van


Natuurlijk is het aantal ziekten te groot en zijn de mogelijkheden te ruim om ze allemaal hier te beschrijven. Maar toch bestaan er Ayurvedische richtlijnen om het eigen genezingsproces flink te stimuleren. Wij hebben diverse ervaringen met mensen bij wie een min of meer ernstige diagnose werd gesteld maar waarbij genezingen optraden zónder enig medicament of reguliere behandeling. Die genezingen waren dan het gevolg van een consequente levensaanpassing.

In de beroemde Charaka Samhita, een van de medische naslagwerken van de Ayurveda, wordt in een dialoog tussen leraar en student de levenskwaliteit besproken, die geheel afhankelijk zou

zijn van het eigen gedrag. Daarin lezen we dat overmaat, onregelmatigheid, onjuiste voeding, enzovoort, niet alleen debet zijn aan het krijgen van ziekten, maar ook dat zij bij toegeslagen ziekten het genezingsproces in de weg staan. En zo begint de Ayurveda als een geneeskunde waarin juist een groot appél wordt gedaan op het zelfgenezend vermogen van de mens. Dat appél is er niet voor niets want het lichaam zelf wil niets liever dan zichzelf genezen. Het is echter de mens, de drager van het lichaam, die in veel gevallen gewoon in de weg zit. Oude gewenningen en gewoonten doen de zieke mens de das om. Een arts zal soms een waarschuwend woord kunnen laten horen maar voorziet de patient uiteindelijk van

Ayurveda en ‘zelf beter worden’Als je je ziek voelt is het begrijpelijk dat je een goede arts bezoekt.

Soms is de diagnose helder, maar soms ook vaag. Als er bij nadere

onderzoeken nog niets uit de bus komt wordt vaak gezegd dat je

klachten voortkomen uit stress en dergelijke en ‘dat je er maar

mee moet leren leven.’ Maar als de diagnose concreet is volgen er

behandelingsplannen zoals operaties of medicijnen. Kun je echter zelf

ook wat doen? Wat voor richtlijnen biedt de Ayurveda ons bij tal van

ziekten?

do

or r

oBe

rt H

. sW

ami p

ersa

ud


medicatie. De Ayurveda verzèt zich niet tegen medicatie en behandelingen, maar zegt wel dat zij geen oplossingen vormen voor de zieke mens indien hij niet zijn levensstijl verandert. Die levensstijl zou je kunnen onderverdelen in drie aspecten: de aard van de voeding, van het gedrag en van de gevoelens. Je moet weten dat deze drie aspecten elkaar constant beïnvloeden, met andere woorden: je voeding stuurt je gedrag en je gevoelens, maar je gevoelens sturen weer je gedrag en je voeding en ga zo maar door. De mens dient dátgene als eerste aan te pakken wat voor hem het beste te bereiken is, of dat nou verandering van voeding, gevoelens of

gedragingen zijn. Het veranderen van de voeding is meestal het eenvoudigst; het vraagt uiteraard wel enige oefening en doorzettingsvermogen en bovenal creativiteit (want voeding moet altijd lekker smaken!) maar het is een concrete maatregel waar je goed de hand in kunt hebben. Leten we een voorbeeldje geven. Stel dat er sprake is van chronische huidklachten, prikkelbaarheid en overmatige stress, allemaal aspecten die het leven flink kunnen vergallen. In onze Ayurvedische praktijk willen we dan weleens na een polsonderzoek constateren dat er bijvoorbeeld een behoorlijke hoeveelheid ama (vervuilde resten die een giftige


worden van leed (Sutrashtana II, 47). Naast iedere ziekmaker staat een gezondmaker. Naast de hoogmoed komt dan de ‘innerlijke adeldom’; hoogmoed komt voor de val, zegt men; maar innerlijke adeldom doet je juist groeien. Je gaat niet langer arrogant om met anderen en voelt jezelf ook niet méér dan anderen. Wie de ander veracht, veracht in feite zichzelf; wie innerlijke adeldom bezit, ziet ook het edele in de andere mens. Zorg er dus voor dat je jezelf hoogacht, want onderschat het niet hoe ziekmakend een negatief zelfbeeld is! Veel mensen zijn uit hoogmoed ziek, ze zoeken een identiteit in hun ziekte, ze zoeken ziektewinst door de aandacht die ze krijgen. Daarom is innerlijke adeldom een vereiste om van die hoogmoed af te komen. Tegenover de luiheid komt de ‘edele moed’; je offert je werk als het ware op aan een hogere doelstelling in je leven, of dat nu een maatschappelijk of spiritueel doel is maakt niet uit, je werkt niet zozeer voor je ego als wel voor dat hogere doel. Tegenover drift komt de vergevingsgezindheid. Talloze ziekten zijn het gevolg van en worden in stand gehouden door innerlijke wrok. Allerlei aspecten uit het verleden spelen daarbij een rol. Maar zolang niet echt vanuit het hart tot vergeving is gekomen blijft de drift als vergif haar werk doen. Tegenover de wellust komt de liefde. Wellust is als hitte die een koude kater achterlaat, liefde is als warmte die blijft. Bij wellust gaat het om bevrediging van het ik, bij liefde om de groei van het ik én de ander. Tegenover gierigheid komt het hogere verlangen; gierigheid leidt tot stelen en

invloed kunnen uitoefenen) in het bloed aanwezig is. Nu zegt de Ayurveda dat de mens in principe álles eten kan - hij is een zogenoemde ‘alleseter’ - maar de uiteindelijke selectie-criteria worden gelegd in de interactie tussen de mens en zijn voeding. Je zou het ook zo kunnen zeggen: het is jouw hoogstpersoonlijke levenssituatie die bepalend is voor je voedingskeuze. Indien er bijvoorbeeld veel ama gevonden wordt dan is het verstandig alle vlees te laten staan vanwege haar vervuilende (tamasische) eigenschappen. Maar als er bijvoorbeeld reumatische klachten aanwezig zijn dan kun je beter alle rauwkost, appels en koude voeding achterwege laten, omdat deze allemaal de ‘lucht’ in het lichaam doen toenemen hetgeen de reumatische klachten kunnen aanwakkeren. Zo heb je talloze voorbeelden van keuzen in de voeding die je beter niet kunt gebruiken of juist wel, teneinde je genezingsproces op gang te helpen.

Maar hoe zit het dan met je gevoelens, die erg nauw verbonden zijn met je gedrag? Waar moeten we precies op letten? Als een rode draad lopen de aanwijzingen daarvan door de Ayurvedische handboeken heen. We zouden ze kunnen samenvatten onder de ‘zeven ziekmakers’: hoogmoed, luiheid, afgunst, drift, wellust, gierigheid en onwetendheid. Wie van ons kan zeggen dat hij vrij is van deze ziekmakers? Daarom lezen we in de Ashtanga Hridayam dat we ons eigenlijk dagelijks bewust moeten zijn van ons gedrag, want als we de juiste dingen doen zullen we nooit het slachtoffer


onrust, maar het hogere verlangen doet het verlangde altijd naar je toekomen en zal je geestelijke rust schenken. Tegenover onwetendheid komt de kennis van het hart. Onwetendheid is geen gebrek aan feitenkennis of zo, het is het zichzelf afgesloten houden voor de diepere dingen van het leven. De onwetende mens geeft zich graag over aan allerlei zinsverrukkingen, aan extase en soms religieuze exaltaties om zich maar niet bezig te hoeven houden met de werkelijke zin van het bestaan. Kennis van het hart ontstaat als men afziet van al die vluchtpogingen en bij tijd en wijle ook eens de stilte opzoekt om dingen te overpeinzen. Tenslotte staat tegenover jaloezie de zelfkennis. Jaloezie komt voor bij de mens die zichzelf niet kent. Als hij jaloers is op een mens die bijvoorbeeld dingen bezit die hijzelf niet bezit, kent hij zijn eigen geestelijke schatten niet. Zou hij die immers wel kennen, dan was er geen enkele reden om jaloers te zijn. Mensen die veel bezitten en genieten van de jaloezie van anderen,

kennen zichzelf ook niet. Zij hebben zich helemaal gericht op hun rijkdom maar als het noodlot met betrekking tot hun gezondheid toeslaat zijn ze zo arm als een kerkrat want ze hebben nooit geestelijke schatten weten te verzamelen. Hopelijk ontdek je in dit artikel dat er dus richtlijnen bestaan om je genezingsproces sterk te bevorderen en die dus je voeding, je gevoelens en je gedragingen betreffen. Regelmatig geven we er ook lezingen over (voor data zie: www.klassiekerozenkruis.nl) om daar meer van te kunnen uitleggen. Laten we besluiten met een mooi vers uit de Ashtanga Hridayam van Vaghbata, een standaardwerk uit de Ayurveda waarin ons gezegd wordt: ‘Compassie hebben met alles wat leeft, dankbaar zijn voor alles wat je geschonken is, het beheersen van alle activiteiten van je lichaam, van je uitspraken en van je gedachten, betrokkenheid ervaren bij het leven van andere mensen, dit zijn allen aanwijzingen voor het juiste gedrag.’ (Sutrashtana II, 46) n

Kantoren in ROTTERDAM, DEN HAAG, ALMERE

maar ook in BOMBAY & DELHI

ERCO REIZEN IS GESPECIALEERD OP RONDREIZEN OP MAAT .(Inclusief privé-auto met chauffeur)Vertrekken wanneer u wilt.

GOEDKOPE TICKETSINDIA met KLM(2 mnd / 30 kg /1x kosteloos wijzigen) voor 450,--Air India met binnenlandse vluchten voor 425,--Jet Airways, Luft Hansa, Austrian Airlines, Swiss Air, Alitalia e.d.

DubAI met KLM , Britisch Airways, Alitalia e.d. vanaf 249,--bANGKOK met KLM, Eva, China Airlines e.d. vanaf 479,--

Offerte aanvraag: [email protected] of [email protected]

VERZORGDE RONDREIZEN:Vertrek op elk gewenst tijdstip.

l 8 DAAGSE REIS DubAI met KLM 649,--l 10 DAAGSE REIS DubAI met Alitalia 790,--l 15 DAAGSE REIS MAuRITIuS 850,--

l 10 DAAGSE REIS INDIA met KLM 685,--l 15 DAAGSE PROMOTIE REIS INDIA 950,--l 22 DAAGSE KLASSIEK INDIA 1.250,--l 22 DAAGSE NOORD-INDIA & HIMALAYA 1.250,--l 18 DAAGSE ZuID-INDIA TOuR 1.350,--l 16 DAAGSE ZuID-INDIA TOuR 1.175,--l 24 DAAGSE KERALA/GOA/NOORD-INDIA 1.495,--l 22 DAAGSE bIHAR TOuR 1.295,--l 22 DAAGSE YATRA TOuR INDIA 1.295,--

l 15 DAAGSE REIS THAILAND / bANGKOK / PATTAYA 895,--l 15 DAAGSE REIS SINGAPORE/MALEISIE 1.199,--l 15 DAAGSE REIS MALEISIE met KLM 1.050,--l 21 DAAGSE REIS SINGAPORE/THAILAND/MALEISIE 1.440,--l 15 DAAGSE REIS SuRINAME verblijf in Eco Resort 895,--l 16 DAAGSE REIS FIJI ( Nandi/Suva) en Korea 1.750,--l 14 DAAGSE REIS ZuID-AFRIKA 1.495,--l 15 DAAGSE REIS bALI / HONGKONG 1.195,--

Alle door ERCO REIZEN uitgevoerde rondreizen vallen onder de garantie van SGR.

Vliegticket naar SuRINAME met KLM, SLM of MARTINAIRtegen zeer lage tarieven. Wij vezorgen gratis uw visum.

L A A G S T E P R I J S G A R A N T I E V O O R S u R I N A M E T I C K E T S

Voor spoedgevallen: 06 55 83 60 38

AGENTEN IN SuRINAME:ARA TRAVE Tel. 437 887 Dhr. Randhir NarainRASONIC TRAVELS Tel. 231447 Dhr. Sudhir SookhaNATIONAL TOuR Tel. 472 887 Dhr. Riaz Mohamedjoesoef

Wij helpen u bij aanvraag van visum van uw familie/vrienden uit Suriname. www.surinametour.nl voor rondreizen / hotelboekingen in Suriname

Dordtselaan 144 DRotterdamTel. 010 -484 91 77

Regentesseplein 12 ADen HaagTel. 070 - 363 95 36

Allendestraat 115AlmereTel. 036 - 530 00 33

lid van SGR en IATA

Bezoek: WWW.ERCOREIZEN.NL WWW.ERCOTRAVELS.COM WWW.SuRINAMETOuR.NL


�� - april / juni �007

Ayurvedische behandelingen bij klachten zoals chronische vermoeidheid,stress, burnout, Candida-syndroom, parasieten, slaapstoornissen,darm-en spijsverteringsklachten, spier- en gewrichtsklachten, etc.

Gespecialiseerd in Levend-Bloed-Analyse (geavanceerde microscopisch bloedonderzoek waarbij u meekijkt op de monitor), Pancha-Karma(ontgiften, onthaasten, verjongen en vitaliseren), Hoge darmspoeling(met Ayurvedische kruiden en olieën), Mora therapie (meten van orgaan-energieën en uittesten van Ayurvedische kruiden), NAET (elimineren van allergieën).

Tevens verzorgen wij erkende opleidingen op het gebied van Levend-Bloed-Analyse (diploma Bradford) en Ayurvedische massages (diploma Poona).

Premdani Ayurveda

Premdani-Health-Clinic, Kotterikstraat 2A, 8121 RH OlstTel. 0570-564636, [email protected], www.premdani.nl

Verbonden aan de universiteit van Poona. Prof. Dr. P.H. Kulkarni en Prof. Dr. Yogesh Bendale. Erkend lid BATC, NWP, LVNG, RING

het Premdani Onthaastingskliniek te Olst

Etienne Premdani en de Bradford microscoop Beena Premdani en een hoofdmassage

Premdani Health Clinic en...

OHM Vani 2e kwartaal 2007

Documents

Transcript of OHM Vani 2e kwartaal 2007