˜NOXI˜ - TOEGEST˜NE METHODEN...neus (zeefbeen) veroorzaken, hetgeen duidelijk stress en aversief...

ANOXIA - TOEGESTANE METHODEN

WWW.AGROLOGIC.BE

Betreft : Toegestane methodenVersie : 17 januari 2019

Toegestane methoden voor het doden vanvarkens op het primaire bedrijf

1. InleidingHet is varkenshouders toegestaan om biggen en varkens op het bedrijf te euthanaseren. Het isbelangrijk daarvoor een welzijnsvriendelijke methode te kiezen welke past bij de structuur en hetmanagement. Dit infoblad geeft een overzicht van de wettelijk toegestane methoden en eenbeschrijving van euthanasie met stikstof gevuld Anoxia-schuim.

Om dieren te beschermen zijn in de Europese Verordening (EG) 1099/2009 de toegestanedodingsmethoden en voorzorgsmaatregelen vastgelegd (zie verder onder 2). Tot slot wordt ingegaanop de euthanasie inclusief het vaststellen van overlijden (zie verder onder 4).

De onderstaande beschrijving beperkt zich tot de methodes die zijn toegestaan voor houders vandieren. De methode waar de directe tussenkomst van de dierenarts is vereist, namelijk het toedienenvan de dodelijke injectie, wordt in deze beschrijving buiten beschouwing gelaten. Ook de methode vandoden met een vuurwapen door een vrij projectiel wordt in deze beschrijving buiten beschouwinggelaten omdat het onder Nederlandse omstandigheden in de meeste gevallen niet aan de houder vandieren is toegestaan.

2. Toegestane methoden beschreven in de Europese verordening 1099/2009 voorhet doden van varkens

Verordening EG 1099/2009 van de Raad bijlage 1 beschrijft de methoden voor bedwelmen waarbij opde eenvoudige bedwelming een aanvullende dodingshandeling (verbloeden, “pithing” (dit is dedestructie van hersenen en ruggenmerg middels het inbrengen van een staf in het schietgat),elektrocutie of langdurige blootstelling aan zuurstoftekort) dient te volgen. Sommige methodes zijnzowel bedwelmings als ook dodingsmethodes, bij deze methodes dient geen aanvullendedodingshandeling uitgevoerd te worden. Verder wordt onderscheid gemaakt voor gebruiks-voorschriften voor slacht, ruiming en andere situaties. Bedwelming en doden op het primaire bedrijfvalt onder “andere situaties”. De methoden voor biggen en varkens die onder die beschrijving vallenzijn in onderstaande tabel weergegeven.

Methode Naam Beschrijving OpmerkingMechanisch Penetrerend

penschiettoestelZwaar en onomkeerbaar letselaan de hersenen veroorzaaktdoor de slag en penetratie vaneen pen.

Eenvoudige bedwelming.

Toepassing: biggen/varkens

Op de eenvoudige bedwelmingdient aanvullendedodingshandeling te volgen

Percuterende slag opde kop

Krachtige en nauwkeurige slagop de kop met ernstighersenletsel tot gevolg.

Toepassing: biggen tot 5kilogram.

Specifieke voorschriften (bijlage1 hoofdstuk II): deze methode

© Anoxia • www.anoxia.eu/nl pagina 1 van 6

WWW.AGROLOGIC.BE

Menensesteenweg 305A - 8940 Wervik - T: 056 23 67 40 - [email protected]

mag niet als routinemethodeworden gebruikt maar uitsluitendindien er geen anderebedwelmingsmethodenvoorhanden zijn.

Niemand mag per dag meer danzeventig dieren doden middelseen percuterende slag op dekop.

Elektrisch Elektrischebedwelminguitsluitend kop

Blootstellen van de hersenenaan een stroomsterkte die eengegeneraliseerd epileptischbeeld op hetelekto-encephalogram (eeg)genereert.

Eenvoudige bedwelming.

Toepassing: biggen/varken

Op de eenvoudigebedwelming(spanning op dehersenen) dient aanvullendedodingshandeling te volgen.

Elektrischebedwelming(kop en lichaam)

Blootstellen van het lichaam aaneen stroomsterkte die gelijktijdigzowel een gegeneraliseerdepileptisch beeld op hetelekto-encephalogram (eeg)genereert als tot fibrillatie ofhartstilstand leidt.

Toepassing: biggen/varken.

Inerte gassen Rechtstreekse of geleidelijkeblootstelling van het dier bijbewustzijn aan een mengsel vaninerte gassen zoals argon ofstikstof met zuurstofgebrek totgevolg.

Toepassing:biggen/varkens

Koolstofmonoxide(CO) zuivere bron

Blootstelling van dieren bijbewustzijn aan een gasmengseldat meer dan 4 % koolmonoxidebevat.

Toepassing: biggen

Koolstofmonoxide(CO) vermengd metandere gassen

Blootstelling van dieren bijbewustzijn aan een gasmengseldat meer dan 1 % koolmonoxidebevat in combinatie met anderegiftige gassen.

Toepassing: biggen

Koolstofdioxide*(CO2) in hogeconcentratie

Blootstelling van dieren bijbewustzijn aan een gasmengseldat meer dan 40%koolstofdioxide bevat.


Koolstofdioxide*(CO2) vermengd metinerte gassen

Rechtstreekse of geleidelijkeblootstelling van dieren bijbewustzijn aan een gasmengseldat tot 40 % koolstofdioxidebevat, vermengd met inertegassen met zuurstoftekort totgevolg.



WWW.AGROLOGIC.BE


Beschrijving voor- en nadelen per methodeAlle methoden hebben voor- en nadelen. Alle methoden ervaren esthetische hinder. Aanschaf- engebruikskosten zijn bij de verschillende fabrikanten op te vragen. In het expert rapport (WageningenUR 683 april 2013) scoort de schuimmethode goed op dierenwelzijn, effectiviteit, efficiëntie alsemotionele aspecten en vereiste vaardigheden. Voor eventuele belemmeringen van de uitvoerder isde integrale conceptuele Anoxia-aanpak ontwikkeld.

Methode Naam Voordelen NadelenMechanisch Penetrerend

penschiettoestelBij correcte uitvoeringonmiddellijke bewusteloosheid.

Vergunning voor opslaan engebruik benodigde munitie.Goed onderhoud/reinigingvereist voor goede werkingpenschiettoestel. Fixatiepotentieel stressvol voor dier. Devakbekwaamheid van deuitvoerder is van groot belangvoor het success van deverdoving: voor de verschillendeleeftijdscategorën dient te pende juiste lengte te hebben en deuitvoerende persoon te wetenwaar de pen geplaatst moetworden. Esthetisch bezwaarlijk.

Als doden via verbloeden dientbloed afzonderlijk opgevangente worden en als Cat.2 materiaalvolgens Vo (EG) 1069/2009naar de Rendac wordenafgevoerd.Vanuit het oogpunt vanbedrijfshygiëne zijn organischematerialen van zieke dieren ophet bedrijf niet wenselijk.

Percuterende slag opde kop bij biggen tot 5kilogram

Bij correcte uitvoeringonmiddellijke bewusteloosheid.

Deze methode is niettoegestaan als routinemethode.Success sterk afhankelijk van deuitvoerende persoon.Esthetisch bezwaarlijk.

Elektrisch Elektrischebedwelming/dodingdie in de praktijkveelal wordtuitgevoerd in tweestappen.Bij stap 1 wordtspanning op dehersenen gezet metbewusteloosheid totgevolg.Bij stap 2 wordtspanning op het hartaangebrachtwaardoor de

Verdoving direct mits elektrodesjuist geplaatst zijn en demachine juist is ingesteld.

Het kan lastig vast te stellen zijnof het dier correct is verdoofd ofalleen een epileptiforme aanvalheeft. De in de handelbeschikbare elektrodes zijn vaakniet aangepast op de kleinerehoofdomvang van een big. Bijzwakke biggen of biggen metverstoord welzijn kan deverdovingswerking heel kort zijn.Kleinere dieren onder de 25kilogram lopen het risico nietdood te gaan.

Risico voor de uitvoerder.


WWW.AGROLOGIC.BE


hartfrequentie wordtontregeld en het dieroverlijdt aan eenhartstilstand.

Esthetisch bezwaarlijk.

Gas Koolstofdioxide*(CO2) vermengd metinerte gassen,koolstofdioxide inhoge concentratie.

Geen potentieel stressvollefixatie, dieren kunnen in eengroep verdoofd en gedoodworden wat potentieel stressminderend werkt, afhankelijk vangebruikte machine hogezekerheid van succes (minderafhankelijk vanvakbekwaamheid uitvoerder), bijhoge concentratie CO2 snellezenuw onderdrukkende,pijnstillende en verdovendeeffecten. CO2 is nietontvlambaar en niet explosief.

Verdoving niet direct, hogeconcentratie CO2 kan irritatievan de slijmvliezen en pijn in deneus (zeefbeen) veroorzaken,hetgeen duidelijk stress enaversief gedrag bij het dierveroorzaakt.

Inerte gassen: stikstof(N2),Argon hoopt op in delong bij langduriggebruik en isgevaarlijk vooroperator en alleenbeperkt beschikbaar.Vandaar dat het nietverder wordtbesproken.

Geen potentieel stressvollefixatie, dieren kunnen in eengroep verdoofd en gedoodworden wat potentieel stressminderend werkt, afhankelijk vangebruikte machine hogezekerheid van succes (minderafhankelijk vanvakbekwaamheid uitvoerder).Uit proeven is gebleken dat demeeste diersoorten geen aversieoptreedt na blootstelling aanhoge concentraties.Stikstof is niet ontvlambaar enniet explosief.

Verdoving niet direct. Deuitvoerder ruikt de gassen niet.

Koolstofmonoxide(CO) zuivere bron ofvermengd met anderegiftige gassen

Veroorzaakt snellebewusteloosheid met minimaalwaarneembare ongemakken.De dood treedt snel in.

CO is ontvlambaar.CO is reuk en kleurloos en zeergevaarlijk voor de mens.

* Verordening (EU) 1099 / 2009 geeft in overweging 6 aan dat de aanbeveling om het gebruik van CO2 bij varkens geleidelijk uitte bannen niet in de Verordening is opgenomen omdat uit de effectbeoordeling is gebleken dat uitbanning op het moment vanhet vaststellen van de Verordening nog niet haalbaar was.


WWW.AGROLOGIC.BE


3. Euthanasie en vaststellen van overlijden in Anoxia schuimAnoxia- schuim is een stabiel hoog expansieschuim dat in korte tijd in hoog volume wordtaangemaakt. De grote van de schuimbellen garandeert dat geen verstikking door mechanischebelemmering van de luchtwegen optreedt.

Blootstelling aan een hoge concentratie stikstof veroorzaakt anoxie. Anoxie is een totaal zuurstoftekortin weefsels, waardoor de normale activiteiten van het lichaam stoppen. Gedrag bij euthanasie methoge concentratie stikstof (98 % N2) is wetenschappelijk onderzocht. Na blootstelling is volgendgedrag waarneembaar:

Figuur 1 Gedrag respons tijdens blootstelling aan hoog N2 (Anoxia).Overgenomen van Gedrag van varkens in gasgevuld schuim, M. Gerritzen, september 2018.

Bewustzijn Gedrag Omschrijving gedrag en waarnemingenBij bewustzijn Excitatie Omdraaien, achteruitlopen, omhoogkomen, springen

Omvallen / liggen Borst- of zijligging, poging overeind te komen of actief optillenvan de kop.

Bewusteloos Loss of Posture (LOP) Zijligging geen oprichtreflex aanwezig.Diep bewusteloos Convulsies Happen naar adem ook wel “gaspen” genoemd. “Gaspen” is

geen effectieve ademhaling en is te herkennen aan eenzware, onregelmatige, gaapachtige adembeweging die somsmet geluid gepaard gaat doordat lucht met kracht langs destembanden stoomt.Stuiptrekkingen door zuurstofgebrek van de spieren.

Stil Geen regelmatige spierbeweging, enkele ademhaling ofspiersamentrekking. Het hart, dat zelf de puls voor hetsamentrekken van de hartspier genereert, komt tot stilstanddoor gebrek aan zuurstof.

Periode van ongerief van excitatie tot aan bewustzijnsverlies duurt maximaal 30 seconden, afhankelijkvan onder ander de gezondheidsstatus van het dier. Het tijdsverloop van het totale zuurstoftekort in deweefsels is dier afhankelijk. Het is van groot belang dat wordt vastgesteld dat het dier daadwerkelijk isoverleden. Het overlijden is vast te stellen aan de volgende criteria:

1. Ademhaling is afwezig;2. Pupilreflex is afwezig: de oogpupil aan beide kanten wordt niet kleiner in reactie op licht;3. Corneareflex (het sluiten van de oogleden bij aanraken van het hoornvlies) is afwezig;4. Voelbare polsgolf is afwezig;5. Afwezigheid van een terugtrekreflex naar diepe stimulatie;6. Afwijkende/grijze kleur van de slijmvliezen.7. Ruim na het tijdstip van overlijden treedt lijkstijfheid in.


WWW.AGROLOGIC.BE


BronnenMEIER EN VON WENZLAWOWICZ. Nottötung von Schweinen. 2017. DOI 10.2376/0032-681X-17-23

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE (2009) Verordening (EG) nr. 1099/2009 van 24 september 2009inzake de bescherming van dieren bij het doden. Publicatieblad van de Europese Unie L 303, pp.1-30.

WAGENINGEN UR Rapport “Methoden voor euthanasie op het primaire bedrijf enstandaardwerkwijzen voor het doden van nertsen”, rapport 683 maart 2013

WAGENINGEN UR Presentatie “Gedrag van varkens in gas gevuld schuim”, september 2018

© Anoxia • www.anoxia.eu/nl pagina 6 van 6WWW.AGROLOGIC.BE


˜NOXI˜ - TOEGEST˜NE METHODEN...neus (zeefbeen) veroorzaken, hetgeen duidelijk stress en aversief...

Documents

Transcript of ˜NOXI˜ - TOEGEST˜NE METHODEN...neus (zeefbeen) veroorzaken, hetgeen duidelijk stress en aversief...