Nr.4 • 2010Magazine voor de

relaties van Deloitte

Marlou van Campen

Marketingmanager WNF:

“ We willen graag in dialoog met fans, vrienden en donateurs”

Gail Whiteman

Hoogleraar Duurzaamheid:

“ Bedrijven zijn onderdeel van het probleem én de oplossing”

Wubbo Ockels

Natuurkundige, ruimtevaarder, professor:

“ Bij jonge mensen is een communitydrang zichtbaar”

Fact. Duurzaam & Innovatief

FACT4_2010_8.indd 1 07-12-10 10:35

2

Al Gore

Het Innovation Growth Track-programma is een

CEO-only-programma en een partnership van Deloitte

Nederland en FutureWorld, bedoeld om Deloitte en

haar klanten te helpen om hun eigen toekomst te

begrijpen en (opnieuw) vorm te geven. Via methodes

als ‘divergent thinking’ helpt FutureWorld bedrijven om

zichzelf te wapenen tegen de ‘tsunami’s van verande-

ring’ die op hen afkomen in deze spannende tijden.

Deloitte Nederland nodigt CEO’s van zijn ‘key clients’

uit voor sessies van het Innovation Growth Track-pro-

gramma. Na Al Gore komen in 2011 nog enkele

topsprekers naar Nederland, waaronder Nassim Taleb

(auteur van ‘The Black Swan’), Juan Enriquez (expert op

het gebied van nanotechno-logie), Erik Brynjolffson

(director MIT Center for Digital Business), Don Tapscott

(auteur van ‘Wikinomics’) en Mervyn King, professor in

corporate governance.

Meer weten? www.deloitte.nl/growthtrack

Al Gore opent Innovation Growth TrackHoog bezoek bij de eerste Innovation Growth Track-sessie van Deloitte Innovation: een select gezelschap CEO’s van Deloitte-klanten luisterde op 22 november ademloos naar Al Gore, bekend als duurzaamheidsgoeroe, Nobelprijswinnaar en voormalig vice-president van de Verenigde Staten.

FACT4_2010_8.indd 2 07-12-10 10:35

33

Al Gore

FACT4_2010_8.indd 3 07-12-10 10:35

p.20

Duurzaamheid beloond

Volgens het onderzoek

‘A sustainable future’ zet

97 procent van de commis-

sarissen duurzaamheid hoog

op de agenda. En 83 procent

denkt dat de samenleving

van hen meer toezicht op die

duurzaamheid verwacht.

De alleskunner

Wubbo Ockels is

natuurkundige, piloot,

ruimtevaarder en hoogleraar.

Hij werkt voltijd als

hoogleraar Duurzame

Technologie (in het Engels:

Applied Sustainable Science

Engineering and Technology

(ASSET)). Hij is als bijzonder

hoogleraar verbonden aan de

Rijksuniversiteit Groningen.

WNF goes social

Deloitte ontwikkelde de Online

Customer Intelligence. Voor

het Wereld Natuur Fonds een

uitkomst, aldus Marlou van

Campen, marketingmanager bij

het WNF.

Goed werk!

Deloitters hebben niet alleen

een economische, maar

ook een maatschappelijke

verantwoordelijkheid. Ook

privé speelt dat een rol. Een

portret van acht van hen.

p.14

p.8

p.16

Fact is het relatiemagazine van Deloitte en wordt via controlled circulation verspreid. Fact verschijnt viermaal per jaar in een oplage van 15.000 exemplaren.

Redactieadres: Deloitte, t.a.v. Walter Wijnhoven, Postbus 2031, 3000 CA Rotterdam, nlbcfact@deloitte.nl

Concept en realisatie: MediaPartners LoyaliteitsCommunicatie

Druk en lithografie: HENK Grafimedia center

4

Inhoud

FACT4_2010_8.indd 4 07-12-10 10:36

5

Verantwoord bezig

Hoe maatschappelijk

verantwoord ondernemen

bedrijven in de voedings-

middelenindustrie? Philip den

Ouden, voorzitter FNLI en

Udeke Huiskamp, senior

manager bij Deloitte, spreken

zich uit.

Ladies only

Op het Ladies Only Executive

Breakfast in Utrecht sprak

oud-minister Jacqueline

Cramer. “Duurzaamheid

komt uit het hart.”

De 50 snelsten

Elk jaar is er de verkiezing

van de 50 snelstgroeiende

technologiebedrijven

in de Benelux. Twee

bedrijfsportretten.

That’s entertainment

De businessprocessen in de

entertainmentindustrie mogen

wel wat strakker, wil deze

branche kwaliteit blijven

leveren. Hoe kijken de

beslissers hier tegenaan?

“Ik zie hoop”

Gail Whiteman specialiseerde

zich in sociale en milieukundige

vraagstukken in het bedrijfsleven.

Als buitengewoon hoogleraar

heeft zij een visie op de klimaat-

verandering en ziet zij quick wins.

Het Nieuwe Werken

Werken wanneer, waar en hoe

je wilt – iedereen wil het.

Maar hoe implementeer je dit

in de organisatie? Het Nieuwe

Werken is geen hype, maar

een feit.

p.30

p.42

p.28

p.37 p.40

p.34

Aan dit nummer werkten mee: , Carla Bakkum, Marcel Bekedam, Sabine Bison, Marko Cortel, Arlette van Dort, Chris Engeler, Maartje Geels, Paul Groothengel, Helen den Held, Hans van den Heuvel, Bianca van Hilst, Chris van

Houts, Erik Huizer, Jeroen de Jager, Karen Jochems, Marion de Koning, Brenda van Leeuwen, Michiel Mastenbroek, Vincent Peeters, Mireille Spapens, Martijn Steiner Lovisa, Nora Vrba, Walter Wijnhoven

© 2010 MediaPartners/Deloitte. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en producent.

FACT4_2010_8.indd 5 07-12-10 10:36

6

Boven op het nieuws

Deloitte Innovation, de innovatieve tak van Deloitte Nederland, won een Bronzen Effie, de prijs

voor effectieve reclame, voor de interne campagne. De campagne is ontwikkeld door reclame-

bureau Doom & Dickson. De prijs is voor een campagne die vrijwel 100 procent binnen de muren

van het Deloitte-concern plaatsvond. De jury moest even wennen aan deze ongebruikelijke

inzending, maar kwam tot de conclusie dat de case buitengewoon was. De campagne heeft ervoor

gezorgd dat Deloitte-medewerkers massaal zijn gaan innoveren. Al in het eerste jaar werden niet

de geplande drie, maar zestien innovaties concreet naar de markt gebracht. Het tweede jaar staat

de teller al op 41 geïmplementeerde ideeën. De omzet bedraagt het dubbele van de toch al

ambitieuze doelstelling. De campagne sprong in het oog door tot douches omgebouwde liften in

Deloitte-kantoren om medewerkers te stimuleren goede ideeën te ontwikkelen. Voor ieder

ingestuurd idee is een Philips Reading Light naar kinderen in Afrika gestuurd.

Meer informatie: www.deloitte.nl/innovation

“When you see the light, they see the light.” Met deze intrigerende slogan werden

honderden Deloitters begin dit jaar aangezet tot innovatieve actie. Het indienen van

een goed businessidee werd beloond met een Reading Light van Philips voor kinderen

in Afrika. Met deze led-leeslamp op zonne-energie kunnen kinderen die het thuis

zonder licht moeten stellen toch lezen en hun huiswerk maken als het buiten donker is.

Voor de bijna duizend ingediende ideeën zijn inmiddels duizend Reading Lights

overhandigd aan Georgina Kwakye, oprichter van de Stichting Ghanasi. Haar stichting

zet zich in voor het verbeteren van de positie van de lokale bevolking op het gebied

van onderwijs en zorg in Ghana. “In de binnenlanden, waar weinig dorpen elektriciteit

hebben, bieden deze Reading Lights perspectief voor de toekomst van veel kinderen”,

aldus Kwakye. Bestuursvoorzitter Roger Dassen: “Dat innovatie op deze manier

bijdraagt aan de educatie van jonge mensen in Afrika was voor ons een extra

motivatie.” Meer informatie: www.ghanasi.com

Op 17 november hebben honderden Deloitters hun tijd en kennis ingezet

tijdens de jaarlijkse Deloitte-vrijwilligersdag ‘Impact Day’, onderdeel van de

Deloitte Fair Chance Foundation, om jongeren in achterstandsituaties een

leerzame dag te bieden. Zo leerden kinderen uit het basisonderwijs op

verschillende plaatsen in het land op een leuke manier over de waarde van

geld en werden ze gemotiveerd om over hun eigen financiën na te denken.

Onder begeleiding van Deloitters doorliepen kinderen de (spel)modules van

De Geldkoffer van het NIBUD. In een ander project keken Deloitters naar

het Groeiplan van Stichting Hoedje van Papier, ontwikkeld binnen het

Groeiprogramma van het Oranjefonds. In Rotterdam bracht ‘Kinderpers-

bureau Katendrecht’ een bezoek aan het Deloitte-hoofdkantoor, de

Maastoren. Vanaf de 44e etage hadden de ‘kids’ uitzicht op hun eigen

school en wijk. Over dit ‘hoog bezoek’ brachten de kinderen verslag uit in

een zelf geproduceerde krant.

Effie voor Innovation…

Impact Day 2010 – Leerzame dag voor jongeren

…licht voor Afrika

FACT4_2010_8.indd 6 07-12-10 10:36

7

AcademyDe Deloitte Academy verzorgt cursussen en

masterclasses voor het hoger- en

middenkader bij publieke en private

organisaties over financiële en fiscale

onderwerpen.

Kijk voor uitvoerige omschrijvingen van

onderstaande trainingen en inschrijvingen

op www.deloitte.nl/academy.

Jaarrekening lezen voor raadsleden

11 januari 2011 – Amersfoort

Kostenbesparing door verlaging van

invoerrechten

20 januari 2011 – Sint-Michielsgestel

Governance voor raadsleden

25 en 26 januari 2011 – Utrecht

WMO: verbeter het financieel beheer!

9 februari 2011 – Utrecht

Leiderschaps Masterclass

14 en 15 februari 2011 – Amersfoort

De financiële positie van gemeenten

15 maart 2011 – Utrecht

Kostenbesparing door verlaging van

invoerrechten

17 maart 2011 – Sint-Michielsgestel

Real Estate for Education

22 maart 2011 – Amersfoort

Digitale factuurverwerking, primair en

voortgezet onderwijs

5 april 2011 – Amersfoort

Boven op het nieuws

77

“Er wordt een btw-compensatiefonds voor de zorg ingevoerd. Hierdoor

kan meer werk worden uitbesteed en kunnen de efficiency en kwaliteit

toenemen” zo staat in het regeerakkoord van het kabinet-Rutte.

Achter deze passage in het hoofdstuk Gezondheid gaat een plan schuil

dat Deloitte Gezondheidszorg ontwikkelde. Dit plan zorgt voor

honderden miljoenen aan bezuinigingen in de zorg zonder dat er

kwaliteit verloren gaat. Het compensatiefonds voor de zorg levert een

structurele besparing op van circa 200 miljoen per jaar op de kosten van

de curatieve zorg. Als we dit bedrag extrapoleren naar de hele gezond-

heidszorg, spreken we over structureel 800 miljoen besparing per jaar.

Een financiële aanpak die het nieuwe kabinet, dat voor een gigantische bezuinigingsoperatie staat, als muziek in

de oren klonk en die werd gepromoveerd tot nieuw regeringsbeleid. Meer informatie: Adriaan Lieftinck en Remko

Geveke, partners Deloitte, alieftinck@deloitte.nl en rgeveke@deloitte.nl

Na een flinke dip (-18%) in het tweede kwartaal van 2010, is de

stemming onder de CFO’s bijgedraaid, zo blijkt uit de resultaten van de

Deloitte CFO Survey, derde kwartaal 2010.

Op dit moment is 56% van de CFO’s positief over de financiële

vooruitzichten van hun organisatie. Dit optimisme gaat gepaard met

een positieve verwachting ten aanzien van de cash flow (81%) en risi-

comijdend sentiment (78%). Voor het eerst sinds het uitbreken van

de crisis prefereren CFO’s bancair krediet (47%) boven de aandelen-

markt (27%) als financieringsbron. De voorkeur voor de obligatie-

markt blijft bestaan en stijgt naar een recordniveau (58%).

Bekijk de complete surveyresultaten op www.deloitte.nl/cfo-survey.

Tijdens de jaarlijkse Oracle Open World

conferentie in San Francisco ontving

Deloitte de prestigieuze Global Application

Partner of the Year Award.

Wereldwijd zijn er meer dan 8000

consultants van Deloitte betrokken bij

Oracle-projecten. De traditionele concur-

renten op dit gebied als Accenture, IBM,

PWC en Cap Gemini heeft Deloitte daarmee

achter zich gelaten. Oracle komt komend

jaar op de markt met een nieuwe geïnte-

greerde applicatie onder de naam Oracle Fusion. Deloitte Nederland investeerde in samenwerking

met Oracle de afgelopen twee jaar veel tijd en energie in de ontwikkeling en voorbereiding van deze

nieuwe applicatie. Meer informatie: Stef Oud, partner Deloitte, soud@deloitte.nl

Deloitte regeert

Oracle Global Application Partner

Optimisme

FACT4_2010_8.indd 7 07-12-10 10:36

8

Wubbo Ockels, professor in duurzaamheidCoverinterview

FACT4_2010_8.indd 8 07-12-10 10:36

9

Wubbo Ockels, professor in duurzaamheidCoverinterview

“ Duurzaamheid is een kwestie van beschaving”

Willen bedrijven er over twintig jaar nog zijn, dan is maatschappelijk verantwoord ondernemen pure noodzaak, aldus Wubbo Ockels, voormalig ruimtevaarder en nu professor met een duurzaamheids-missie. Gepassioneerd sprak hij hierover met Marcus van den Hoek, Energy & Resources Leader bij Deloitte.

Hoe maatschappelijk verantwoord is het huidige

Nederland?

“De traditionele Nederlandse koopman heeft weinig

met ethiek. De VOC-mentaliteit zit nog diep in onze

genen. Dat is ook de reden waarom Nederland als land

op het gebied van duurzaamheid zwaar achterloopt. Op

de Europese ranglijst voor duurzame energieopwekking

staan we bijvoorbeeld op de achttiende plaats, met

slechts zeven procent van onze stroom uit hernieuwbare

bronnen. Ondertussen zijn er plannen voor meerdere

nieuwe kolencentrales en een nieuwe kerncentrale.

Wat in Duitsland niet mag, kan bij ons – net over de

grens – nog gewoon.

Tekst: Carla Bakkum

Fotografie: Maartje Geels

>>

FACT4_2010_8.indd 9 07-12-10 10:36

10

Coverinterview

>> Waar we ook steken laten vallen is bij het onderwijs.

Het overbrengen en behouden van de kwaliteit van

onze kennis is ook een maatschappelijke verantwoorde-

lijkheid! Nederland geeft procentueel het minste uit aan

onderwijs en onderzoek van heel Europa. De ontwikke-

ling van talent komt daarmee in gevaar. Maar het

ergste nog is dat het respect voor kennis, voor feiten,

verdwijnt. We zijn veranderd van een kenniseconomie

in een meningeneconomie, waar wetenschappelijke

rapporten, die uiteindelijk met belastinggeld betaald

worden, in een la verdwijnen en meningen het debat

domineren.”

Dat klinkt somber. Maar dat bent u toch helemaal

niet?

“Zeker niet. Nederland is slim. Het is een intelligent

land. In de afgelopen drie jaar zie ik aan de basis een

enorme groei in de hoeveelheid maatschappelijk

verantwoorde initiatieven. Ten eerste de bijzondere

projecten die lagere overheden in gang zetten. De

gemeente Almere, bijvoorbeeld, is de nationale

proeftuin geworden voor duurzame gebiedsontwikke-

ling, en in Lochem, Winsum en Texel zijn energiecoöpe-

raties opgericht. Maar ook het bedrijfsleven laat zich

niet onbetuigd. Atos Origin biedt energiebedrijven

wereldwijd IT-ondersteuning bij het realiseren van

intelligente energieoplossingen. Athlon Car Lease heeft

voor haar klanten een Duurzaam Mobiliteitsplan

waarmee autogebruik en CO2-uitstoot wordt vermin-

derd. Van Houtum Papier kreeg als eerste papierfabri-

kant het cradle-to-cradlecertificaat. En dan noem ik er

nog maar een paar. In de kasbouw, de bloementeelt, de

stamboekveehouderij – paradepaardjes van de Neder-

landse economie – wordt ook sterk ingezet op duur-

zame innovatie. Ik sta versteld van het tempo waarin

bedrijven ineens inzien: dit is nodig, dit moeten we nu

doen, anders zijn we er in de toekomst niet meer.

Het ultieme bewijs zie ik in de ontwikkelingen in de

kantoorbouw. Er wordt tegenwoordig bijna geen enkel

kantoorgebouw meer neergezet dat niet duurzaam is.

Voor conventionele gebouwen valt er geen bank-

financiering meer te krijgen, want zo’n gebouw moet

meer dan twintig jaar mee, en iedereen ziet dat

niet-duurzame gebouwen straks geen waarde

meer hebben.”

Zal de nieuwe rechtse constellatie in de Neder-

landse politiek hier nog invloed op hebben?

“Ik denk van niet. Alles wat ik zojuist omschreef

gebeurt zonder bemoeienis van de regering, innovatie-

platforms, subsidies of wat dan ook. De overheid loopt

dus nu al achter de feiten aan. Men heeft nagelaten om

“ We zijn veranderd van een kenniseconomie in een meningeneconomie”

FACT4_2010_8.indd 10 07-12-10 10:36

1111

Coverinterview

>>

Wubbo Ockels (1946) is bij het grote

publiek vooral bekend als de man die in

1985 als eerste Nederlander de ruimte

inging met de Spaceshuttle Challenger.

Meer recent haalde hij het nieuws met

duurzame hoogstandjes als de zonne-

racewagen Luna, de laddermolen, die via

vliegertechnologie windenergie opwekt

en de Superbus die voor een razend-

snelle verbinding tussen Groningen en

de Randstad had moeten zorgen. Hij

studeerde natuur- en wiskunde en

promoveerde in de kernfysica. Lange

tijd is hij verbonden geweest aan het

Europese ruimtevaartinstituut ESTEC in

Noordwijk. Hij is nu professor aan de

TU Delft, directeur van het Interfaculty

Institute for Applied Sustainable Science,

Engineering and Technology (ASSET),

en bijzonder hoogleraar aan de

Rijksuniversiteit Groningen. Volgend jaar

hopen Ockels en zijn vrouw te beginnen

aan een reis om de wereld op hun

zeiljacht Ecolution, ondanks de ramp die

dit duurzame project eerder deze maand

trof: de boot bleek in de haven te

Groningen onder verdachte omstandig-

heden tot zinken gebracht. Zijn plan om

de wereldzeeën te bevaren is hiermee

wat Ockels betreft echter niet van de

baan. De tweemaster is dankzij allerlei

technische snufjes met twee personen te

bedienen, en wekt tijdens het zeilen via

propellors tussen de roeren stroom op.

Vier dagen zeilen is idealiter genoeg om

alle boordsystemen een maand te laten

draaien.

Nederland duurzaam op de kaart te krijgen. We hebben

de windmolens verspeeld, daarin lopen andere landen

inmiddels voorop. Maar het regeren wordt ingehaald

door wat er zich in de maatschappij voltrekt.

Consumenten volgen hun eigen instincten. Die gaan

straks bijvoorbeeld op grote schaal zonnepanelen

kopen. Bijna niemand weet het, maar je steekt ze

gewoon in het stopcontact en ook zonder subsidie

leveren ze nu al goedkoper stroom dan de energiemaat-

schappij – 17 cent versus 21 cent per kWh. En de prijs

gaat binnenkort nog veel verder omlaag. Ook de

elektrische auto, die je thuis goedkoop in het stopcon-

tact kunt opladen, gaat straks zo snel aanslaan dat Den

Haag nauwelijks weet hoe te reageren.”

De Nederlandse handelsgeest weer?

“Dat niet alleen. In Nederland geven we maar tien

procent van ons geld uit aan onze eerste levensbehoef-

ten. Negentig procent gaat op aan dingen die betekenis

en plezier aan ons leven geven. Op het moment dat de

vraag naar duurzaamheid verhuist van die eerste naar

die tweede categorie, is het hek van de dam. Dan wil

iedereen het. Dan wordt het mode. Als je over tien jaar

op de camping staat, en jij hebt als enige een tent die

niet tevens een zonnepaneel is, dan ben je een loser.”

Hypes kunnen van korte duur zijn.

“Maar het gaat om meer. Er is bij jonge mensen een

communitydrang te zien. Kijk maar naar Twitter, Hyves,

enzovoort. Ze zijn niet agressief, ze gaan niet de

barricades op, maar het oude Woodstock-gevoel leeft

nog. De door monopolies gedomineerde maatschappij,

waar een kleine groep profiteert en de risico’s bij de

grote groep terechtkomen, ontmoet steeds meer

weerstand. Deze oude structuur is lange tijd versterkt

door wat ik het ‘blinde’ geld noem. Geld van beleggers

dat via pensioenfondsen en vermogensbeheerders

overal ter wereld wordt uitgezet bij grote bedrijven, en

waar van alles mee gebeurt, zonder dat er enige

koppeling nog is met degene die het geld fourneert.

Het is geld waar geen verantwoordelijkheid aan vastzit.

Dat is het grote probleem. Duurzaamheid heeft juist

alles te maken met verantwoordelijkheid nemen: voor je

FACT4_2010_8.indd 11 07-12-10 10:36

12

Coverinterview Gastcolumn: Nico Baken

omgeving, voor je medemens, voor de toekomst. In

een duurzame maatschappij staat het concept ‘win-

win’ centraal, en ik ben misschien een idealist, maar ik

denk dat dat gewoon kan. De duurzame ontwikkelin-

gen die je nu ziet zijn juist interessant vanwege hun

maatschappelijke gevolgen. De decentrale energie-

opwekking bergt bijvoorbeeld eerlijk delen van macht

en middelen in zich, want zon en wind zijn overal.

Gebruikers zijn voor hun energie niet langer volledig

afhankelijk van de overheid en/of een groot energiebe-

drijf. Het is een tikkeltje rebels, en dat voelt goed.”

Wordt het een revolutie?

“Zeker. Wat ik ook bij mijn studenten merk is dat de

mentaliteit ten aanzien van consumptie enorm veran-

dert. We deden rond het Superbus-project een

onderzoek onder 200 studenten, en de hoofdconclusie

daaruit was dat de interesse in een eigen auto ver-

dwijnt. Er komt een non-materialistische golf aan.

Mensen zijn straks veel meer geïnteresseerd in bele-

ving, in service. Een bedrijf als Greenwheels biedt de

auto wanneer jij hem nodig hebt, zonder de romp-

slomp. Die kant gaat het op.

En, ondanks dat ik helemaal gek ben van wind en

vliegers, moet ik toegeven dat de schoonheid en het

gemak van een zonnepaneel enorm is. Je legt zo’n ding

neer, hij blijft 20 jaar liggen en je hoeft hem meestal

niet eens schoon te maken. De stroom komt er gewoon

uit. En straks heb je geen apart paneel meer nodig,

want dan zijn er dakpannen die tevens zonnepaneel

zijn, ruiten (dat bestaat nu al), autolak… Het is een

genot. ‘Happy energy’ noem ik dat.

Duurzame energie is niet zomaar een vervanging van

fossiele brandstoffen, het brengt ons in het volgende

tijdperk van onze beschaving. Helemaal onderaan de

ladder van beschaving heb je een maatschappij waarin

we altijd de goedkoopste oplossing voor onszelf op

korte termijn kiezen. Eén sport hoger komen al andere

overwegingen aan bod. Zorgvuldigheid, langetermijn-

denken, rekening houden met de generaties na ons.

Dan opereer je op een hoger ethisch niveau.

De postindustriële revolutie brengt ons nog een stap

verder. Tot nu toe moesten wij als mensen zo nodig de

natuur aan onze wil onderwerpen. We hadden geen

boodschap aan al die diversiteit. We wilden onze eigen,

kunstmatige ordening daarin aanbrengen. En nu gaan

we dat loslaten. Want wij mensen zijn helemaal niet

kunstmatig. Op lange ruimtereizen krijgen mensen last

van apathie. Dat komt, zo blijkt, door een tekort aan

natuurlijke invloeden. Wij kunnen niet zonder natuur,

dan voelen we ons ongelukkig. In het nieuwe tijdperk

dat nu aanbreekt gaan we juist spelen met de natuur en

ons voordeel eruit halen.”

Een spel met alleen winnaars?

“Ja. We gaan bij het zoeken naar oplossingen veel meer

te werk zoals de natuur zelf. Organisch, divers, diffuus.

We nemen geen onbeheersbare risico’s (denk aan

kernafval!), we proberen zoveel mogelijk van elkaar te

leren en stellen onze plannen steeds bij. Dat is houd-

baar. En we gaan ervan genieten. Dat is een veel hoger

niveau van beschaving.” •

Geïnspireerd door dit verhaal? Vindt u ook dat Nederland in

2050 100 procent duurzaam moet zijn? Wubbo Ockels zorgt dat

uw stem in Den Haag gehoord wordt.

Lees op www.nederland2050.nl hoe.

“ Duurzaamheid heeft juist alles te maken met verantwoordelijkheid nemen”

>>

FACT4_2010_8.indd 12 07-12-10 10:36

13

Coverinterview Gastcolumn: Nico Baken

13

“ De geest moet kunnen waaien…

… want de vonk kan overslaan”, zong Huub

van der Lubbe van De Dijk. Tot nu toe wordt

duurzaamheid vaak gedefinieerd in drie P’s:

People, Planet, Profit. De mensen, de grond-

stoffen en de winst. Aan die drie P's die

iedereen kent, zou nog een vierde P kunnen

worden toegevoegd. De P van het Griekse

pneuma, dat geest, leven (adem), inspiratie of

zingeving betekent (in het Latijn: anima). En

zinvol wordt het pas als we omzien naar elkaar

en gaan samenwerken. Een besef dat we de

laatste decennia kwijt leken te zijn, maar dat na

het echec op Wall Street weer is gaan dagen.

Ons welvaartsstreven heeft ons veel gebracht,

maar we zijn nu wel in een eindfase van dit

welvaartsstreven beland. Momenteel bevinden

we ons in een existentiële waardencrisis, een

‘Pneuma’-crisis. In de praktijk van alledag

worden we gedwongen om de zaken vanuit

een beperkt blikveld te bekijken. Eigenbelang

of het belang van de organisatie staat op de

eerste plaats. Daarna komt pas het belang van

het grotere geheel waar we ook deel van zijn.

Je kunt de evolutie van de mens zien als een

ontwikkeling van steeds verdergaande

opsplitsing van het productieproces in deelbe-

werkingen. In het huidige IT-tijdperk is deze

arbeidsdeling verder doorgevoerd dan ooit.

Hierdoor is uiteindelijk een grote inefficiency

ontstaan. Het maakt de samenleving dehu-

maan, onbegrijpelijker en oppervlakkiger, en

mensen onverschillig. En wie weet nog dat

onverschilligheid de grootste van de zeven

ondeugden is? Wat we nu nodig hebben, is

precies het tegenovergestelde: empathie. Ik

ben gelukkig niet de enige die dat vindt. Ook

Frans de Waal en Joep Dohmen beweren dat in

hun boeken. Frans de Waal schreef Een tijd

voor empathie, Wat de natuur ons leert over

een betere samenleving (2009) en Joep

Dohmen schreef met Tegen de onverschillig-

heid (2007) een pleidooi voor empathie.

Juist door onverschilligheid en gebrek aan

empathie werken mensen, bedrijven en

organisaties langs elkaar heen in plaats van

samen. Hierdoor blijven er kansen liggen. In het

boek The Art of Smart Living*, dat KPN samen

met TNO publiceerde, staan voorbeelden van

hoe we die kansen van slimmer samenleven

wél kunnen benutten. Innovaties die leiden tot

verbetering en kostenbesparing, zonder dat die

ten koste van de welvaart gaan, zijn vaak het

resultaat van slimmer samenwerken. Een

voorbeeld van een dergelijke innovatie is de

‘smart living check-up’. Dat is een scan en

advies aan bewoners over al hun woonaspec-

ten: energieverbruik, staat van onderhoud,

afgenomen diensten bij de zorgverlener,

verzekeringen en mediagebruik (telefoon,

internet, televisie, informatiebehoeften). Deze

check-up levert samenhangende adviezen op:

onderhoudsadvies wordt met energie gekop-

peld, mediagebruik wordt met zorgfuncties

gecombineerd. Hierdoor is het advies prakti-

scher, onafhankelijker en beter bruikbaar voor

de betrokkenen.

Hoe komt het dat die slimme en duurzame

samenleving nog niet gerealiseerd is? De

meeste mensen geloven nog steeds in

economisch herstel en denken dat we ons

gedrag niet hoeven aan te passen. Ze zitten

nog in een ontkenningsfase: cognitieve

dissonantie. Het is een eyeopener als je op een

dag ziet dat je door samen te werken en om te

zien naar de ander, sneller vooruitkomt. Dan

kan de geest waaien en zal de vonk overslaan.

Nico Baken is senior strateeg/visionair bij

KPN en hoogleraar Enterprise Networks

aan de TU Delft.

* Een exemplaar van The Art of Smart Living

is op te vragen bij TNO ICT door een e-mail te

sturen naar info-ict@tno.nl.

“ De meeste mensen zitten nog in een ontkenningsfase”

FACT4_2010_8.indd 13 07-12-10 10:36

Onderzoek commissarissen

14

Leven van de wind

Duurzaamheid staat hoog op de agenda bij 97 procent van de commissarissen die ondervraagd werden voor de Deloitte Commis-sarissen Survey ‘Een duurzame toekomst’.Honderd commissarissen van beursgenoteerde onderne-

mingen, publieke instellingen en de grote midden- en

kleinbedrijven reflecteerden op het belang van duur-

zaamheid, de rol van commissarissen daarbij, toetsings-

criteria en bestuurdersbeloningen. Maar liefst driekwart

van alle ondervraagde organisaties heeft duurzaamheid

opgenomen in de strategische doelstellingen. Opvallend

is dat slechts een derde het duurzaamheidsbeleid

meeneemt in de kpi’s (key performance indicators),

terwijl 70 procent van de commissarissen wil dat dit

gebeurt. Er is dus nog veel te winnen! Belangstelling

voor het onderwerp is er zeker, dat blijkt ook uit de

waardevolle suggesties die commissarissen deden bij het

Deloitte-onderzoek ‘Een duurzame toekomst’. Volgens

Caroline Zegers, partner Executive Compensation

Consulting en initiator van het onderzoek, wordt er veel

nagedacht over duurzaam ondernemen. “Ik hoorde dat

ook terug van de deelnemers. Zo stelde iemand dat de

Tekst: Edith Vos

Fotografie: Sabine Bison

FACT4_2010_8.indd 14 07-12-10 10:36

15

Onderzoek commissarissen

aandacht voor een deel te verklaren is door welgemeen-

de zorg over het milieu en het financiële en economi-

sche stelsel, maar dat het voor een deel ook van belang

is voor de reputatie. ‘Een organisatie kan het zich niet

permitteren geen aandacht aan duurzaamheid te

besteden’, was een van de opmerkingen van een van de

commissarissen in het onderzoek.”

Samenleving verwacht meer toezicht

Caroline Zegers merkt dat duurzaamheid en belonen

onderwerpen zijn die commissarissen bezighouden – ze

worstelen met hun rol. “Van een commissaris wordt

verwacht dat hij of zij een visie vormt op duurzaamheid,

gaat sparren met de bestuurders en daarin een kritische,

toetsende rol inneemt. Ook ten aanzien van het

opstellen van bestuurdersbeloningen. In de toekomst

moeten ze echt een steviger rol gaan spelen om dit te

bereiken.” Uit het onderzoek blijkt dat zij zich dit

bewust zijn. Op de vraag of commissarissen denken dat

de samenleving meer toezicht van hen verwacht om

duurzaamheid na te leven, zegt 83 procent ‘ja’.

Raad van commissarissen beslissend

Commissarissen lijken nu vooral op zoek naar onder-

steuning bij het concretiseren van het strategische

duurzaamheidsbeleid en het vertalen daarvan in goede

en transparante kpi’s. Deloitte ontwikkelt hiervoor

passende producten, waaronder hulp bij het opstellen

van meetbare kpi’s die tot duurzame waardecreatie

leiden. Voor het vaststellen van die beloningen ziet

90 procent van de commissarissen een belangrijke taak

weggelegd voor de raad van commissarissen. Ook

voorziet meer dan 60 procent dat de eigen rol steeds

inhoudelijker zal worden. Tel daarbij op dat bijna

driekwart van hen wil dat de organisatie kpi’s opstelt in

het kader van duurzaamheid, en het is een kwestie van

tijd tot duurzame bestuurdersbeloningen gemeengoed

worden. Vanuit hun positie kunnen commissarissen

ervoor zorgen dat er goede kpi’s komen. En de stap

naar duurzaam belonen is een belangrijke, zegt Caroline

Zegers: “Alleen op die manier komt duurzaamheid echt

in de genen van de organisatie.” •

Meer informatie: www.deloitte.nl/commissarissen-survey of

neem contact op met Caroline Zegers, voorzitter Commissarissen

Programma: 088 288 21 30,

Hoe duurzaam bent u zelf?

“Verantwoordelijkheid zit hem in kleine

dingen: spaarlampen, wassen op 30˚C,

biologische ingrediënten en het ondersteunen

van ontwikkelingsprojecten. En de auto bij

kleine afstanden laten staan.”

Caroline Zegers, partner Executive

Compensation Consulting:

“De stap naar duurzaamheid belonen”

“ Van commissarissen wordt een visie op duurzaamheid verwacht”

FACT4_2010_8.indd 15 07-12-10 10:36

Social media

16

Social media

Tekst: Arlette van Dort

Fotografie: Sabine Bison

WNF goes socialOnline Customer Intelligence (OCI) van Deloitte biedt inzicht in wat consumenten via social media te zeggen hebben. Voor het Wereld Natuur Fonds is OCI een aanvulling op zijn social-mediastrategie.

FACT4_2010_8.indd 16 07-12-10 10:36

Social media

17

Social media

“Op Hyves, Twitter en allerlei fora wordt veel over het

WNF gesproken”, vertelt Marlou van Campen, online-

marketingmanager bij het Wereld Natuur Fonds. “Social

media zijn een belangrijk onderdeel van onze online-

marketingstrategie. Het WNF wil graag in dialoog met

fans, vrienden en donateurs. Maar hoe wordt er over het

WNF gesproken, en waar? En hoe verhouden wij ons wat

dat betreft tot de andere goede doelen?”

Meten is weten

Dat was een perfecte vraagstelling voor Raoul van de Hoef

van Deloitte’s Online Business Transformations. Van de

Hoef helpt organisaties met innovatieve en meetbare

strategieën om hun business structureel te laten groeien

via digitale mogelijkheden. WNF zag de innovatieve

aanpak wel zitten en het eerste Online Customer Intelli-

gence-onderzoek kon van start gaan.

“OCI is geboren uit de ambitie om social media meetbaar

en inzichtelijk te maken”, licht Van de Hoef toe. “We

hebben een product ontwikkeld dat een groot aantal

social-mediaplatformen zoals Twitter, Hyves en Fok.nl

afstruint op zoek naar consumentenmeningen. Die

informatie zetten we om in inzichten voor onze klanten.

Vervolgens maken we die inzichten actiegericht en helpen

bedrijven om op basis hiervan hun marketing, product-

innovatie of customer service bij te sturen.”

Blogs, tweets en communities

“Er zijn allerlei blogs, tweets en communities over het

WNF, of over de onderwerpen die voor ons interessant

zijn”, vervolgt Van Campen. “We willen weten wie daar

informatie uitwisselen en waarover. Simpelweg om terug

te kunnen praten, en om mensen beter van dienst te

kunnen zijn. Om nieuwe ambassadeurs te vinden die zich

willen inzetten voor het WNF. En om onze mediakeuze

mede te laten bepalen door voorkeuren van mensen die

onze onderwerpen zo interessant vinden, dat ze er uit

zichzelf ook al over bloggen.” Samen met collega’s is Van

de Hoef met het WNF gaan verkennen wat interessante

aanknopingspunten zijn. Bij profitorganisaties wordt

gekeken naar producten en diensten, bij het WNF gaat

het meer over specifieke thema’s, zoals klimaatverande-

ring, ontbossing of overbevissing.

Snel inzicht

Van Campen is blij verrast met de inzichten die OCI haar

opleverde. Zo bleek op Hyves met name over dieren

gecommuniceerd te worden. “Wij kunnen die mensen

informatie voor een artikel, werkstuk of spreekbeurt mai-

len, of leuke filmpjes. Hyves is dus een fantastisch

platform als je een actie rond dieren houdt”, vertelt ze.

“Maar over klimaatverandering wordt op Hyves weinig

uitgewisseld. Daarvoor moet je eerder op verschillende

fora zijn. Stand.nl is bijvoorbeeld opgekomen als forum

waar voor WNF relevante onderwerpen besproken

worden. Daar heeft het voor ons dus zin om mee te

praten. Natuurlijk verschuiven die fora door de tijd heen.

Dat is zelf niet bij te houden, met OCI krijgen we hierin

sneller inzicht.” Een ander inzicht is het verschil in

woordkeus tussen de organisatie en de geïnteresseer-

den. Van Campen: “Internationaal gebruikten we

regelmatig het begrip ‘global warming’, maar mensen

gebruiken onderling andere termen zoals ‘climate

change’ of ‘klimaatverandering’. Als wij onze boodschap

willen overbrengen, moeten we natuurlijk wel dezelfde

taal spreken. Dit inzicht is dus handig voor onze teksten,

maar ook voor onze zoekmachineoptimalisatie. We

worden beter gevonden als we termen die mensen

gebruiken in onze onlineteksten terug laten komen.”

Ambassadeurs voor het leven

Van Campen wil graag terugkomen op de pijlers waarop

WNF zijn social-mediastrategie heeft gebaseerd. Naast

luisteren en informeren is dat ook meedoen, in de zin

van samen met anderen proberen iets op te zetten. “Dat

doe je door mensen op te zoeken in hun passies, en hen

vragen met jou mee te doen”, vertelt ze. “Maar wat zijn

die passies? Uit de WNF-profielanalyse bleek dat mensen

die bij het WNF horen bovengemiddeld geïnteresseerd

zijn in fotografie, reizen en sport. Met name de voorkeur

voor fotografie was een eyeopener voor ons. We hebben

vervolgens contact gezocht met Zoom.nl, de grootste

fotografencommunity van Nederland. Samen met hen

hebben we een WNF-fotowedstrijd opgezet, aangekon-

digd met een groot artikel over het WNF. Meer dan

tweeduizend mensen hebben meegedaan. Een gewel-

dige synergie, want wij gebruiken natuurlijk heel veel >>

FACT4_2010_8.indd 17 07-12-10 10:36

18

Social media Column: Udeke Huiskamp

foto’s in onze campagnes, in ons jaarverslag, en in onze

brochures. Zo kunnen wij een heel relevante band

opbouwen. De winnaars hebben hier in het WNF-ge-

bouw een fotografieworkshop gehad, en zijn natuurlijk

ambassadeurs voor het leven. En laat het faciliteren van

ambassadeurs nou net de vierde pijler van onze social-

mediastrategie zijn!”

Van luisteren naar actie

De snelheid waarmee het WNF met OCI inzicht heeft in

heersende sentimenten komt prima van pas. Zo leverde

luisteren via Twitter bijvoorbeeld de informatie op dat de

led-WNF-kerstboom op Utrecht Centraal het niet deed.

Van Campen: “We konden meteen reageren dat we

onderweg waren om ‘m te reparen! Op dezelfde manier

begrepen we ook dat de WNF-telefooncentrale het niet

deed. En natuurlijk reageren we op servicevragen:

gisteren lazen we een tweet van iemand die zich

aanmeldde als vrijwilliger en nog niks gehoord had.

Luisteren in social media levert in dit geval een goede

vrijwilliger op, die zich gehoord voelt. Klachten op

straatwerving vangen we zo ook op.”

Veelzijdig instrument

Reactiesnelheid is een belangrijk sellingpoint van OCI,

vergeleken met traditionele markt- en reputatieonderzoe-

ken. “Traditioneel onderzoek heeft vaak een lange

doorlooptijd”, zegt Van de Hoef. “De uitkomsten zijn dan

al snel achterhaald, doordat de markt permanent

verandert. Internet biedt een schat aan informatie die

snel, continu en efficiënt toegankelijk is.”

Het initiële inregelen van OCI voor een organisatie kost

een week of twee. Daarbij kan tot een half jaar terugge-

zocht worden. Na enkele weken is het onderzoek gedaan

en wordt de rapportage met aanbevelingen besproken.

Organisaties kunnen er voor kiezen om Deloitte de

resultaten blijvend te laten analyseren, of op abonne-

mentsbasis zelf de resultaten te bekijken. Hiervoor is een

training ontwikkeld, die bij het WNF door verschillende

mensen gevolgd is. Van de Hoef hecht eraan te benadruk-

ken dat OCI niet alleen een meetinstrument is, maar vooral

aanleiding moet zijn tot actie: “Voor Marlou van Campen

is het van vitaal belang om ambassadeurs te zoeken en

meer WNF-friends te krijgen. Maar er zijn meer collega’s

van het WNF die gebaat zijn bij het onderzoek van social

media. Denk aan brandmanagement of persvoorlichting.

Met z’n allen is zóveel uit dit instrument te halen!”

Volop kansen voor de klant

Inmiddels werken verschillende organisaties met OCI. Een

grote bank gebruikt het in het kader van het risicoma-

nagement op haar onlinereputatie. Een overheidsdienst

gebruikt OCI om haar dienstverlening naar burgers te

optimaliseren. Een telecombedrijf heeft zijn propositie

aangepast naar aanleiding van consumentenmeningen.

Van de Hoef, lachend: “Zij brachten een nieuw internet-

product op de markt, dat standaard met een monteur

geleverd werd. Op internet lazen we echter dat potentiële

klanten wel het product willen, maar niet de monteur. De

early adopters willen juist zelf lekker sleutelen.” Serieus

vervolgt hij: “Door focus op de inhoud van consumenten-

meningen zijn bedrijven in staat knelpunten in de

klantbeleving te identificeren en op te lossen, om daarmee

de klantretentie te verhogen. Daarnaast helpt OCI

organisaties zich sterker te positioneren door directe

feedback op productintroducties en -campagnes. Het

maken van doelgroepanalyses op specifieke platformen en

benchmarking met concurrenten is heel eenvoudig door

het open karakter van internet. Volop kansen dus!” •

“ Het WNF verbetert de dialoog met zijn ambassadeurs”

Meer informatie: Deloitte Online Business Transformations

Raoul van de Hoef, 088 288 22 15, rvandehoef@deloitte.nl

>>

FACT4_2010_8.indd 18 07-12-10 10:36

Verdienen aan duurzaamheidAan de horizon van de Deloitte-advertentie

(zoals op de laatste pagina van deze Fact)

staat een groene zon die nieuw licht schijnt

op uw businesskansen. Het resultaat is

duurzame winst, oftewel meer economisch

rendement door effectieve sturing op ‘people,

planet and profit’. Zo’n zonnig bericht heeft

vast en zeker uw nieuwsgierigheid geprikkeld.

U wilt immers weten hoe zo’n vaag container-

begrip als duurzaamheid winst oplevert. Op

de Deloitte-website, via ‘Focus op Duurzaam-

heid’, staan de duurzame tools die Deloitte

heeft ontwikkeld: het Sustainability Maturity

Model, de Sustainability Value Map en de

Business Simulation Game. Als u daar nog

niet aan toe bent gekomen, is dit een nieuwe

kans.

In deze donkere winterdagen kunnen we wel

wat extra zonlicht gebruiken. Het Sustainabi-

lity Maturity Model schijnt licht op uw

duurzaamheidsprestaties. Door de vragenlijst

te laten invullen door uw lijn- en stafmede-

werkers wordt onder andere inzichtelijk of er

een eenduidige en gedragen visie op duur-

zaamheid is, of deze is geïntegreerd in uw

ondernemingsbeleid en hoe duurzaam uw

producten en diensten zijn. Bij de bespreking

van de resultaten ontstaat logischerwijs een

lijst met verbetermaatregelen. Daarbij ligt de

focus op het realiseren van duurzame winst:

waar liggen de quick wins om op energie,

afval of grondstoffen in de eigen processen te

besparen? En hoe de betrokkenheid van uw

medewerkers te vergroten door duurzaam

ondernemen goed te integreren in de

onderneming. Maar ook: hoe zorgt u ervoor

dat de kansen en risico’s in de gehele

levenscyclus van de producten worden

onderkend en dat verbeteringen succesvol

worden vermarkt?

Het Sustainability Maturity Model van Deloitte

voorziet in een behoefte. Dat blijkt bijvoor-

beeld uit de ervaringen die we recent

opdeden bij verschillende woningcorporaties.

Ons model maakte het voor woningcorpora-

ties inzichtelijk hoe verschillende organisatie-

onderdelen aankijken tegen duurzaamheid.

Ook kregen de corporaties een lijst met

verbetermaatregelen en de woningcorporaties

kunnen nu hun eigen prestaties vergelijken

met hun ‘peers’. Dat levert een mooie lijst met

best practices op waardoor duurzaamheid

steeds concreter en leuker wordt.

Kortom, er liggen mooie tools voor u klaar.

Neem contact op of neem een kijkje op de

website, want er zijn nog meer interessante

tools, zoals de Sustainability Value Map of de

Business Simulation Game die we samen

kunnen inzetten. Duurzaamheid is leuk en

doe je samen!

Udeke Huiskamp is senior manager

Sustainability & Climate Change Services

bij Deloitte

19

Social media Column: Udeke Huiskamp

“ Duurzaamheid wordt steeds concreter en leuker”

FACT4_2010_8.indd 19 07-12-10 10:36

Tekst:

Michiel Mastenbroek

Fotografie:

Brenda van Leeuwen

20

Beeldverhaal Beeldverhaal

Goed werk!Veel mensen die bij Deloitte werkzaam zijn, zetten hun kennis, gedrevenheid en ervaring in voor een maatschappelijk verantwoord doel. Het brengt ze van Bangalore tot de top van de Alpe d’Huez en van Rotterdam tot Jelsum.

Carla Groenendijk, secretaresse bij de juridische afdeling, en Lydia Verheijen, registeraccountant. Carla deed, samen met vele andere

vrouwelijke Deloitters, mee aan de Pink Ribbon Ladies Run. Lydia fietste, als enige vrouwelijke deelneemster voor de kankerbestrijding

mee met de Alpe d’HuZes. Lydia Verheijen: “We vonden het beiden heel bijzonder om door een persoonlijke prestatie een goed doel te

steunen. Voor kankerbestrijding zetten wij ons graag in. Iedereen kent wel iemand in zijn naaste omgeving die de ziekte heeft gehad.”

FACT4_2010_8.indd 20 07-12-10 10:36

21

Beeldverhaal Beeldverhaal

Rob Stroober, senior manager,

en Marlies Wisse, consultant,

begeleiden jongeren van 14-16 jaar

die alumni zijn van IMC Weekend-

school en zich inzetten voor de

Jongeren Advies Raad.

Op deze weekendschool krijgen

gemotiveerde, vaak allochtone

kinderen extra lessen van groot-

heden uit allerlei vakgebieden.

De Deloitte Fair Chance Foundation

sponsort de school. Wisse: “De

Jongeren Advies Raad is een

gezamenlijk initiatief van woning-

bouwcorporatie Ymere, IMC Week-

endschool en Deloitte. De kinderen

uit de raad krijgen een werkelijk

bestaand vraagstuk van Ymere of

een stadsdeelraad voorgelegd.

Bijvoorbeeld hoe om te gaan met

hangjongeren die overlast veroor-

zaken. Bij de eindpresentatie van

de jongeren zijn niet zelden

wethouders en voorzitters van

maatschappelijke organisaties

aanwezig. Ik vind het leuk dat

jongeren op deze manier met

professionele organisaties in

aanraking komen. Ik hoop dat

daardoor de stap om later bij ons

of een andere professionele organi-

satie te gaan werken minder groot

wordt.”

FACT4_2010_8.indd 21 07-12-10 10:36

22

Beeldverhaal Beeldverhaal

Marlies en Rob

Maurice Schenk, manager, vangt samen met zijn gezin voor de tweede keer een baby op. “Het gaat om baby’s die bijvoorbeeld in

verband met verslavingsproblemen elders moeten worden ondergebracht. Als je zelf kinderen hebt is de stelregel bij pleegzorg:

kinderen twee jaar onder de jongste of twee jaar boven de oudste. Wij hebben bewust gekozen voor baby’s. Mede doordat mijn

vrouw heeft gewerkt als verloskundige hebben we ervaring met heel jonge kinderen. De 9 maanden oude baby die nu bij ons is, is

ook 9 maanden bij ons. Wij vinden het belangrijk dat we iets voor kinderen kunnen doen. Die zijn weerloos, ze hebben niet gekozen

voor de moeilijke situatie waarin ze terechtkwamen.”

FACT4_2010_8.indd 22 07-12-10 10:36

23

Beeldverhaal Beeldverhaal

Lianne Dijkstra, senior consultant

bij Deloitte Advisory Services, is

betrokken bij stichting SchoolChild

Africa. “Voor mijn afstudeeronder-

zoek woonde ik een halfjaar in

Kaapstad. Reizend door zuidelijk

Afrika zag ik in dat voor de

ontwikkeling van Afrika lokale

mensen de succesfactor zijn. Onder-

wijs speelt hierin een belangrijke

rol. SchoolChild Africa ondersteunt

de ontwikkeling van kleinschalige

en lokale onderwijsgerelateerde

initiatieven, waarmee wij (wees)-

kinderen hoop willen geven op een

betere toekomst. Vanuit Deloitte

heb ik vorig jaar de mogelijkheid

gekregen om een sabbatical van

twee maanden op te nemen om

een van onze projecten in Kisumu

in Kenia te bezoeken en te onder-

steunen.”

FACT4_2010_8.indd 23 07-12-10 10:36

2424

Jorrit Volkers

Beeldverhaal Beeldverhaal

Paul van Wijngaarden, bladmanager bij de afdeling marketing en communicatie, is medeoprichter van Stichting Planet Hope en

KinderThuis Planet Hope, aan de noordrand van de Zuid-Indiase miljoenenstad Bangalore. “De stichting zet zich onder meer in voor

‘onaanraakbare’ kinderen – kasteloze dalits – uit de nabijgelegen steengroeven, waar zij in extreme armoede en in een uiterst onge-

zonde omgeving leven. Onderwijs en persoonlijke begeleiding vormen voor hen de sleutel naar een betere toekomst. Mijn vrouw

Karen en ik zijn fervente wereldreizigers. In 1997 belandden we in India. India heeft ons gegrepen: de geuren, kleuren, de mensen.

Intrigerend en fascinerend. We wilden graag iets doen voor het land.”

FACT4_2010_8.indd 24 07-12-10 10:36

25

Jorrit Volkers, lid raad van bestuur, zet zich in voor het Old Burger Weeshuis. “Dat is een stichting die in 1548 is opgericht en zich

van origine met zorg voor wezen bezighield. De stichting beheert ook de Dekema State in Jelsum, een uit circa 1100 daterend huis,

met slotgrachtje eromheen, iets ten noorden van Leeuwarden. Als klein jongetje wandelde ik daar wel langs met mijn vader, die me

dan soms optilde om over een muur naar de state te kijken. Het was een ruïne, maar de stichting heeft het in oude luister hersteld

en nu is het een rijksmonument. Ik ben erg blij dat ik actief heb kunnen bijdragen aan het behoud van dit unieke monument.”

Beeldverhaal Beeldverhaal

FACT4_2010_8.indd 25 07-12-10 10:36

Jan Masselink, manager in de auditpraktijk, is penningmeester bij de muziekvereniging in het dorp waar hij woont. “Ik speel zelf geen

instrument, maar mijn kinderen zitten op die muziekvereniging. De vereniging speelt een belangrijke rol in ons dorp en is een heel

bindende factor binnen de gemeenschap. Daar wil ik graag mijn bijdrage aan leveren.”

Beeldverhaal Beeldverhaal

26

FACT4_2010_8.indd 26 07-12-10 10:36

Jan de Rooij, partner, is penningmeester van een stichting die onder meer een manege voor gehandicapten in Amsterdam beheert.

“Ik vind het plezierig op die manier iets te kunnen bijdragen. En ik wil ook het goede voorbeeld geven aan mijn gezin en aan collega’s.

Ik vind het met name goed als jonge managers iets terugdoen voor de maatschappij. Bijkomstig doel is dat ze ervaring opdoen als

bestuurder bij maatschappelijke organisaties en ook bouwen aan hun netwerk.”

27

Beeldverhaal Beeldverhaal

FACT4_2010_8.indd 27 07-12-10 10:36

Het concept van het Technology Fast50-programma komt

uit Silicon Valley, waar het eind vorige eeuw werd

opgestart. Nederland (Deloitte) heeft het elf jaar geleden

als eerste opgepakt. Het programma wordt mede

gedragen door een aantal partners waaronder ABN

AMRO, AKD, Euronext, GIMV, Lubbers&De Jong,

Agentschap.nl, Regus en mediapartners MT, Sprout en

Emerce. Twee heel verschillende bedrijven op de lijst, de

nummers 1 en 42, stellen zich voor.

Core business: ontwikkeling van mobiele applicaties

Jaar van oprichting: 2005

Aantal medewerkers: 80

Vestigingsplaats: Enschede, met saleskantoren in

Amersfoort, Londen, Madrid en Abu Dhabi

Service2Media mag zich het snelst groeiende technolo-

giebedrijf van de Benelux noemen. Een omzetgroei van

ruim 4700 procent in de afgelopen vijf jaar heeft de jonge

onderneming aan de eerste prijs geholpen. Geert Kolthof

(CEO) analyseert de succesfactoren. “Wij zagen al vroeg

de enorme mogelijkheden van mobiele applicaties, nog

vóór de komst van de iPhone. Dan ben je goed gepositio-

neerd om marktaandeel op te bouwen. Service2Media

ontwerpt bovendien voor alle soorten mobiele telefoons

en besturingssystemen, zoals iPhone, Android, Java,

Windows, Symbian en Blackberry. Wij hoeven dus maar

eenmaal iets te bouwen om het in meerdere platformen

te kunnen toepassen: build one, deploy many. Hierin

schuilt onze kracht. Dat houdt ook de TCO (Total Cost of

28

Deloitte Technology Fast50 2010 Deloitte Technology Fast50 2010

Fast50 stimuleert groeiDeloitte Technology Fast50, een jaarlijks terugkerende verkiezing van de 50 snelst groeiende technologiebedrijven in de Benelux. Selectie vindt plaats op basis van percentuele omzetgroei over de afgelopen vijf jaar, in combinatie met criteria als ontwikkeling van eigen technologie.

Tekst: Vincent Peeters

Fotografie: Erik Huizer

FACT4_2010_8.indd 28 07-12-10 10:36

29

Deloitte Technology Fast50 2010 Deloitte Technology Fast50 2010

Ownership) beheersbaar. Innovatie is voor ons heel

belangrijk en als je de juiste markt kiest, kun je hard

groeien. Je moet ook een beetje geluk hebben. Onze

markt was aanvankelijk niet makkelijk, omdat in 2005

nog niemand wist wat een mobiele applicatie was of over

een iPhone beschikte. Nu mobiele applicaties een

commodity zijn geworden, moeten we de hypergroei

managen. Dat is het echte ondernemen: in een nieuwe

markt duiken. Deelname aan Fast50 2010 – en deze

winnen – heeft ons bedrijf veel positieve reacties

opgeleverd. We zijn nu extra aantrekkelijk als werkgever.

Het mooie is dat de deelnemende firma’s worden

beoordeeld op de cijfers die ze laten zien. Daarmee hou

je allerlei subjectieve oordelen buiten de deur.”

Core business: ontwikkeling en productie van

bewegingssensoren

Jaar van oprichting: 2000

Aantal medewerkers: 65

Vestigingsplaats: Enschede, Los Angeles

Xsens oogst succes met haar zeer innovatieve 3D-motion-

trackingsensoren, die voor een groot deel vanuit een

eigen visie worden ontworpen. Zo baanbrekend zijn ze,

dat klanten vaak overtuigd moeten worden van de

nieuwe technologie en mogelijkheden. Erik Wilbrink, Vice

President Sales & Marketing: “Was men om menselijke

beweging te registreren voorheen aangewezen op het

Daan Witteveen – Belangrijkste thema van het Fast50-programma: hoe bereik je als

bedrijf de volgende fase van groei. Daan Witteveen, partner Deloitte en programmalei-

der: “Een jaaromzet van 10 of 20 miljoen is mooi, maar er zijn er maar weinig die door-

pakken naar 100 miljoen en meer, zoals TomTom. Het Fast50-programma is er om dat te

stimuleren, bijvoorbeeld door deelnemers in contact te brengen met mensen die

mondiaal denken. Dat werkt zeer inspirerend. Daarom organiseren we voor de

doelgroep onder meer seminars, studiereizen en round tables met captains of industry.

Fast50 is dus veel méér dan een competitie; het geeft veelbelovende innovatieve

ondernemingen een extra groei-impuls.” Kenmerkend voor de deelnemende bedrijven is

dat ze technologiegedreven zijn en heel schaalbaar en efficiënt kunnen opereren.

Hierdoor werken ze als disruptors in bestaande omgevingen. “Nu de markt het huidige

crisismoment gebruikt om de keuze van leveranciers te heroverwegen, komt men

vanzelf uit bij deze nieuwelingen, die behalve innovatiever en flexibeler ook nog

goedkoper zijn”, aldus Witteveen.

Meer informatie: www.fast50.nl, e-mail: fast50@deloitte.nl

plaatsen van markers op het lichaam en het gebruik van

camera’s, met onze sensoren kun je bewegingen direct

op het lichaam meten. Dat betekent een complete

technology shift. Je wilt bijvoorbeeld de bewegingen van

een snowboarder ook kunnen vastleggen op de piste, en

niet in een laboratorium. Nu kan dat. Freedom of

Movement, luidt dan ook onze pay-off.” Last van de

crisis heeft Xsens wel even gehad, bekent Wilbrink. “De

industriële sector, waar we sensoren leveren voor onder

meer robots en onbemande vliegtuigen, heeft de

afgelopen vier kwartalen een dip vertoond. Maar sinds

de zomer zien we een steile groeicurve, vooral door een

groeiende vraag vanuit Azië. Alle reden om onze

aanwezigheid in het oosten te intensiveren. In de Fast50

staan we momenteel 42ste. Maar het feit dat we al vijf

jaar in de ranking voorkomen en qua duurzame groei op

de tweede plek staan, vind ik interessanter. Het bewijst

dat we geen eendagsvlieg zijn. Gestaag groeien is ons

devies, met winstgevendheid als voornaamste parameter.

Innovatie draagt sterk bij aan onze continuïteit. De markt

wordt immers steeds mondialer en transparanter; om je

te handhaven en te groeien móet je wel innoveren. Wij

zien bijvoorbeeld veel goedkope imitaties van onze

producten opduiken. Hoewel die kwalitatief een stuk

minder zijn, hebben we daar best last van. Om imitators

een stap vóór te blijven investeren we dan ook volop in

R&D, waar pakweg de helft van onze mensen actief in is.

Het duurt soms wel drie jaar voordat een product is

uitontwikkeld en iets gaat opleveren. Dus is het van

belang dat je investeerders achter je weet die vertrouwen

in je hebben. Xsens heeft die.” •

FACT4_2010_8.indd 29 07-12-10 10:36

30

Fabrikanten zijn goed bezigPhilip den Ouden van de Federatie voor de Nederlandse Levensmiddelenindustrie en Udeke Huiskamp van Deloitte kruisen de degens over maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Dubbelinterview Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Tekst:

Paul Groothengel

Fotografie:

Hans van den Heuvel

FACT4_2010_8.indd 30 07-12-10 10:36

31

Fabrikanten zijn goed bezig

Hoever reikt de maatschappelijke verantwoordelijk-

heid van voedingsfabrikanten?

Philip den Ouden van de FNLI: “Uiteraard reikt die ver,

want we eten immers allemaal: voedselveiligheid is voor

onze industrie een conditio sine qua non en dus automa-

tisch onze maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Voedselveiligheid is een van de vier werkgebieden die wij

als Federatie voor de Nederlandse Levensmiddelenindu-

strie onderscheiden; een andere is duurzaamheid. Daarbij

hanteren wij als voedselfabrikanten het Brundtland-princi-

pe: bij alles wat we doen en laten, streven we ernaar geen

last neer te leggen voor toekomstige generaties. Overi-

gens spreek ik liever van verduurzaming dan van duur-

zaamheid, omdat dat beter aangeeft dat het gaat om een

continuproces dat nooit af zal zijn.”

Udeke Huiskamp van Deloitte: “In ieder geval gaat die

verantwoordelijkheid verder dan de beurswaarde van de >>

Dubbelinterview Maatschappelijk verantwoord ondernemen

onderneming, maar waar die precies ophoudt, is

moeilijker aan te geven. Dat hangt wat mij betreft vooral

af van de mate van invloed die een ondernemer kan

uitoefenen. En dus reikt die verantwoordelijkheid voor

een grote multinational verder dan de verantwoordelijk-

heid van een mkb-bedrijf. Maar ook die kan afspraken

maken met bijvoorbeeld leveranciers over duurzame

teeltmethoden of dierenwelzijn. Cruciaal is dat een

organisatie inzicht heeft in de sociale, economische en

milieu-effecten in de hele keten, dus vanaf de productie

en het gebruik door de consument tot en met de afval-

en recyclingfase. Dat is de eerste stap.”

In hoeverre kan of moet een branchevereniging als

FNLI hierin een vuist maken?

Huiskamp: “Ik denk dat brancheorganisaties een

cruciale rol spelen in de verduurzaming. De meeste

FACT4_2010_8.indd 31 07-12-10 10:36

32

bedrijven hebben een groot aantal afnemers en leveran-

ciers, dus is er zelden sprake van een simpele keten, maar

meer van een netwerk. Een brancheorganisatie brengt dit

netwerk bij elkaar en kan sturing geven aan de verduurza-

ming. Ik denk dat de FNLI dit ook voortvarend oppakt met

bijvoorbeeld de deelname in het Platform Verduurzaming

Voedsel, dat streeft naar een duurzame en constructieve

samenwerking tussen ketenpartners om met overheid

en maatschappelijke organisaties tot een verduurzaming

van het voedselaanbod te komen.”

Den Ouden: “De verantwoordelijkheid om maatschap-

pelijk verantwoord te ondernemen, ligt primair bij de

fabrikanten zelf. Als branchevereniging kunnen we wel

gezamenlijke afspraken maken. Onze sector heeft de

ambitie om in 2015 in Europa voorop te lopen op het

gebied van verduurzaming. Verder heeft de FNLI een

duurzaamheidsagenda ontwikkeld, waarbij we inzetten

op concrete actie in het verduurzamen bij bedrijven en

hun rol in de keten. Dat doen we aan de hand van

thema’s als verpakkingsbeleid of de omgang met

energie. We zijn daarnaast bezig met de ontwikkeling

van benchmarks voor de sector, zodat fabrikanten

kunnen zien hoever ze met hun mvo zijn ten opzichte

van hun sectorgenoten. Veel fabrikanten zijn goed

bezig, plegen grote investeringen die de uitvoering van

hun duurzame strategie illustreren, en dat mag het

publiek best weten.”

Wat zijn in de Nederlandse praktijk de belangrijkste

mvo-pijlers voor fabrikanten in de levensmiddelen-

sector?

Huiskamp: “Mvo is maatwerk en iedere ondernemer

moet bepalen wat de belangrijkste pijlers zijn: wat

vinden mijn klanten het belangrijkste, wat past het beste

bij de visie en strategie van het bedrijf, op welk gebied

liggen de grootste kansen en risico’s en hoe kan ik dus

de meeste waarde realiseren? Dat zijn vragen die een

ondernemer regelmatig moet beantwoorden, want zijn

omgeving verandert voortdurend. We staan echt pas aan

het begin van de transitie naar duurzaamheid. De

voedingsmiddelensector heeft onvermijdelijk een voortrek-

kersrol.”

Den Ouden: “Voedselveiligheid is niet eens een pijler van

mvo, het is binnen onze sector een vanzelfsprekend deel

van de bedrijfsvoering. De relatie voeding en gezondheid

staat natuurlijk zeer hoog op de agenda. Daarnaast zijn er

steeds meer mvo-pijlers bijgekomen. Ging het vroeger bij

duurzaamheid met name om milieuzorg, nu zijn fabrikan-

ten druk met de terugdringing van hun uitstoot van CO2,

en van hun vervuiling via land, lucht en water, ze focussen

op het welzijn van mens en dier bij de productie, et cetera.

Het wordt er allemaal niet eenvoudiger op als je bedenkt

dat een voedingsfabrikant legio ingrediënten van over de

hele wereld gebruikt en dan ook nog moet weten hoe het

er bij al zijn toeleveranciers aan toe is gegaan.”

Leidt meer aandacht voor mvo tot een verbeterde

financiële performance van fabrikanten?

Den Ouden: “Dat is eigenlijk een voorwaarde. De winst-

doelstelling is essentieel voor de continuïteit van bedrijven.

Maar bij veel mvo-activiteiten gaat het automatisch om

besparingen die geld opleveren: denk aan besparingen op

het gebied van energie of een efficiëntere afvalverwerking.”

Huiskamp: “Over het algemeen geldt dat bedrijven die

effectief inspelen op mvo, daar financieel rendement mee

behalen. Maar ook hier telt maatwerk: ligt de grootste kans

voor financieel rendement bij kostenbesparingen op het

gebied van energie of procesinnovatie? Of gaat het om het

benutten van (markt)kansen? We moeten hierbij niet

vergeten dat ruim een derde van de Nederlandse consumen-

ten duurzaamheidsclaims van bedrijven wantrouwt. Men

beschouwt deze als marketingtruc, zodat de vraag naar

duurzame producten maar langzaam groeit. Tegelijk gaat

een ruime meerderheid van de Nederlandse consumenten

ervan uit dat de aandacht voor duurzaamheid zal toenemen.

Bedrijven moeten investeren in eerlijke en geloofwaardige

Dubbelinterview

>>

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Philip den Ouden: “Bij alles wat we doen en laten, streven we ernaar geen last neer te leggen voor toekomstige generaties”

FACT4_2010_8.indd 32 07-12-10 10:36

informatie over de duurzaamheidsprestaties van hun

producten en zullen deze prestaties continu moeten

verbeteren.”

Hoe geef je mvo in de praktijk vorm?

Den Ouden: “Iedere fabrikant kiest op dit gebied voor

andere aandachtspunten. Daarbij vind ik het goed als je

dichtbij je eigen activiteiten blijft. Dus is de suikerindustrie

bezig met het hergebruik van bioafval. Andere fabrikan-

ten slaan de handen ineen om in hun productieprocessen

minder zout te gebruiken of over te gaan op verantwoor-

de vetzuren, waarbij ze het gebruik van verzadigde

vetzuren of transvetten minimaliseren.”

Huiskamp: “Ik denk dan meteen aan de Body Shop,

omdat die sinds de start, zo’n 25 jaar geleden, al veel

mensen en organisaties heeft geïnspireerd om na te

denken over duurzaamheid. En heeft laten zien dat je een

verschil kunt maken. En ik denk aan het initiatief van

onder andere de FNLI om ervoor te zorgen dat eind 2015

alle palmolie voor de Nederlandse markt duurzaam is. Ik

heb een grote passie voor de natuur en ik maak mij

zorgen over het leegvissen van de zee en het omkappen

van regenwouden. Daar waar overheden eindeloos

onderhandelen en nauwelijks een stap verder komen,

leveren Nederlandse bedrijven concrete resultaten op. Dat

vind ik enorm inspirerend.”

Wat is de maatschappelijke verantwoordelijkheid

van fabrikanten met betrekking tot reclame?

Huiskamp: “Ik geloof in zelfregulering in combinatie

met transparantie. Je kunt toch moeilijk beweren dat

niet bekend is dat overgewicht, eenzijdig eten, te veel

zout of te weinig bewegen een gezondheidsrisico met

zich meebrengen. Het gaat wat mij betreft echt om de

eigen verantwoordelijkheid van consumenten en van

ouders om het goede voorbeeld te geven en hun

kinderen gezond op te voeden. Zelfregulering legt

daarom een grote verantwoordelijkheid bij onderne-

Dubbelinterview

33

mers om betrouwbare en relevante voorlichting en

educatie te geven. Dat gebeurt volgens mij nog veel te

weinig. Toevoegingen op de verpakking, zoals ‘gezond’

of ‘klimaatneutraal’ zijn echt veel te vaag.”

Den Ouden: “We worden hier als sector al jaren op

aangesproken. De sector heeft via zelfregulering

zichzelf beperkingen opgelegd. Er is de nodige winst

geboekt: zo maken voedingsfabrikanten geen reclame

meer, die direct gericht is op kinderen tot twaalf jaar.

We willen proactief handelen, zonder overheidsingrij-

pen. Onze leden begrijpen heel goed dat we in

Nederland een grote, belangrijke industrie vormen,

goed voor een jaaromzet van gezamenlijk circa vijftig

miljard euro, die haar verantwoordelijkheden moet

nemen. Dat proberen we zo goed mogelijk te doen.” •

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Hoe duurzaam bent u zelf?

Den Ouden: “Ik zamel mijn afval gescheiden

in, let daarbij bijvoorbeeld ook op

kunststofverpakkingen. Thuis doe ik er het

nodige aan om energie te besparen. En qua

voeding let ik op een goede balans tussen vis,

vlees en vegetarisch eten.”

Huiskamp: “Ik ben nogal fanatiek in het

scheiden van afval, omdat ik wil bijdragen aan

een cradle-to-cradle-economie in plaats van

take, make, and waste. Ik heb een auto die op

flexifuel kan rijden, ik doe vrijwilligerswerk

op milieugebied. Maar ik denk dat mijn

ecologische footprint nog steeds te groot is!”

Udeke Huiskamp: “Ruim een derde van de Nederlandse consumenten wantrouwt duurzaamheidsclaims van bedrijven en beschouwt deze als marketingtruc”

FACT4_2010_8.indd 33 07-12-10 10:36

34

Welke impact heeft Het Nieuwe Werken (HNW)? Hoe

geef je leiding aan mensen die virtueel samenwerken?

Heeft iedereen nog een vaste werkplek nodig? En wat

betekent dat voor de vastgoedportefeuille? Deze en

andere kwesties stonden centraal tijdens de lecture-

show* over Het Nieuwe Werken bij Deloitte in Rotter-

dam. Het verpletterende uitzicht vanuit de 44e verdie-

ping van de Maastoren zette de juiste toon. De

deelnemers werden uitgedaagd om via een helikopter-

view na te denken over de gevolgen van Het Nieuwe

Werken voor hun organisatie. Ook de prikkelende

aanpak van dagvoorzitter George Parker – spreker/

auteur/stand-up illusionist – zette aan tot een open

mind: “We staan aan de vooravond van een paradigma-

tische verschuiving in de wijze waarop we werk doen en

beleven – alles wordt anders.” In zijn inleiding ging hij in

op HNW als logisch gevolg van maatschappelijke en

economische ontwikkelingen. Het productiedenken is

vervangen door de kenniseconomie, de aandacht

verschuift van kwaliteit naar innovatie. Het werken en

samenwerken verandert, en de technologie biedt nieuwe

mogelijkheden. Maar zijn mensen ook klaar voor HNW,

vroeg hij zich af.

Flexibel samenwerkenWerken waar, wanneer en hoe je dat wilt – dat is de essentie van Het Nieuwe Werken. Veel organisaties verwachten binnen vijf jaar zo te werken maar zitten nog vol vragen.

Geen hype maar feit

HNW is geen hype maar een feit, zo trapte Bart Hoevers,

partner Deloitte Real Estate Advisory, af. “HNW biedt

tastbare kansen voor efficiënter en duurzamer gebruik

van de vastgoedportefeuille, met een resulterende

kostenbesparing tot dertig procent op de huisvestingskos-

ten. Het begint met het verwijderen van de ‘lucht’ die in

iedere vastgoedportefeuille zit – zo blijkt uit diverse

onderzoeken dat de gemiddelde bezettingsgraad meestal

niet boven de vijftig procent uitkomt. Na een zorgvuldige

portefeuilleanalyse kun je een visie formuleren op HNW,

waarin niet alleen huisvesting maar ook personeelsbeleid

en ICT zijn geïntegreerd. In de business case bepaal je

vervolgens de investeringskosten, het stappenplan en

bereken je uiteindelijk wat HNW je als organisatie

oplevert.”

Huisvesting staat niet op zichzelf. Hans Groothuis, director

Deloitte Human Capital Advisory Services: “De vergrijzing

zal leiden tot een tekort aan hoogopgeleide professionals:

300.000 in 2020, oplopend tot 700.000 in 2045. De war

for talent zal losbarsten – wie als werkgever aantrekkelijk

wil zijn, zal zijn organisatie moeten afstemmen op de

wensen van de nieuwe werknemer. Werk wordt iets wat

Tekst:

Karen Jochems

Het Nieuwe Werken

Het Nieuwe Werken: buzzword of businesscase?

FACT4_2010_8.indd 34 07-12-10 10:36

35

Flexibel samenwerken

>>

je doet, niet iets waar je naartoe gaat. HNW wordt dan

een belangrijk bindmiddel. Organisaties moeten investe-

ren in sociaal innovatieve HR-instrumenten, bijvoorbeeld

door keuzemogelijkheden binnen arbeidsvoorwaarden te

bieden en flexibele samenwerkingsvormen te faciliteren.

Alleen een mooie werkplek met hippe gadgets is niet

voldoende!”

“Maar zonder de ontwikkelingen in ICT was HNW niet

mogelijk geweest – dat blijft een belangrijke pijler”, vulde

Theo Slaats aan, partner Deloitte Consulting. “HNW

veronderstelt anywhere en anytime toegang tot bedrijfs-

applicaties en -informatie. Maar HNW vraagt ook om het

ontsluiten van technologieën om nieuwe samenwerkings-

vormen te ondersteunen. ICT is geen doel op zich.”

Praktijkervaringen van CFO’s

Bij Deloittes verhuizing naar de Maastoren is volop

rekening gehouden met HNW, aldus Cees de Boer, CFO

en COO van Deloitte. “We hadden vroeger een kantoor-

bezetting van 55 procent. Dat moest beter. In de Maasto-

ren zijn de werkplekken flexibel en ingedeeld naar

activiteit. Toch blijft een kantoor belangrijk: als ontmoe-

tingsplaats maar ook omdat het bijdraagt aan de identiteit

van een organisatie, aan de trots van medewerkers.

Daarom vonden wij het belangrijk dat de Maastoren een

herkenbare uitstraling zou krijgen.” De combinatie van

HNW met een landmark bevalt Deloitte zo goed dat het

ook in de nieuwe kantoren in Utrecht en Amsterdam zal

worden uitgerold.

Maurice Oostendorp, CFO Raad van Bestuur UVIT, was na

zijn vorige functie bij ABN AMRO tégen HNW. Door zijn

positieve ervaringen bij UVIT is hij volledig van mening

veranderd. “Destijds hebben wij HNW ook nadrukkelijk

ingezet als tool bij de fusie van Univé, VGZ, IZA en Trias

tot UVIT. Het is een uitstekende manier om verschillende

Zes HNW-tips:

• Maak een portefeuilleanalyse van het

vastgoed – dat kan tot aanzienlijke

besparingen leiden bij een geringe

investering

• Zorg voor een geïntegreerde aanpak:

stem huisvesting, HR en ICT op elkaar af

• Reken de business case door

• Kies de juiste managementstijl: HNW is

gericht op output, niet op het proces

• Geef medewerkers training in het gebruik

van nieuwe (social media) tools

• Onderschat het belang van persoonlijk

contact niet

Het Nieuwe Werken

culturen tot één nieuwe te smeden. Het nieuwe

hoofdkantoor kent alleen flexibele werkplekken, die

hoogwaardig zijn ingericht. Dat wordt gewaardeerd, zo

blijkt uit de medewerkertevredenheid en de toegenomen

arbeidsproductiviteit. HNW levert daarnaast besparingen

op in mobiliteit en huisvesting. Tegelijkertijd moet je oog

houden voor de ‘zachte’ kosten, zoals minder fysieke

contactmomenten voor teams. Wij zullen het HNW-

concept doorontwikkelen en te zijner tijd ook gaan

invoeren op andere locaties.

HNW en duurzaamheid

Albert van der Touw, voorzitter Raad van Bestuur van

Siemens Nederland N.V., kijkt er niet van op dat het

kantoor als instituut zijn langste tijd heeft gehad.

“Officium, waar het Engelse ‘office’ van is afgeleid,

betekent letterlijk werkkring, ambt. Pas sinds 150 jaar

vereenzelvigen we het gebouw waarin werk wordt

verricht met het ambt – een kunstmatige constructie!”

Het Nieuwe Werken: buzzword of businesscase?

FACT4_2010_8.indd 35 07-12-10 10:36

36

Het Nieuwe Werken

Siemens beziet HNW vanuit het perspectief van duur-

zaamheid. “Bij Siemens is duurzaamheid een business

case. Van de 85 miljard euro die we omzetten gaat 23

miljard euro naar duurzame oplossingen. Een doordacht

mobiliteitsbeleid bijvoorbeeld, waarin flexibele werktijden

en het stimuleren van openbaar vervoer worden gecom-

bineerd, kan enorme besparingen opleveren in de CO2-

uitstoot per werkplek. Of denk eens aan intelligente

gebouwen: geen onnodig gebruik van warmte en licht,

dus een besparing in zowel kosten als milieu.” Ook op

ICT-gebied is Siemens vooruitstrevend – zo overweegt

men persoonsgebonden ICT-budgetten in te voeren.

Het Nieuwe Leiderschap

HNW vraagt om een nieuwe managementstijl. Dick

Berlijn, voormalig Commandant der Strijdkrachten, leerde

dat bij Defensie. “HNW werkt pas goed als het met

beleid gebeurt én goed aangestuurd wordt. Bij Defensie

hebben we geleerd dat een top-downaansturing alleen

goed werkt in kritieke situaties. In andere, complexe

omgevingen schakelt men over op ‘mission command’:

de leidinggevende zet de missie helder uiteen, geeft de

randvoorwaarden aan en stelt zijn vertrouwen in zijn

mensen om de missie uit te voeren. HNW stelt organisa-

ties voor vergelijkbare uitdagingen: de overgang van een

Vastgoedthema’s:

De bijeenkomst ‘Huisvesten of thuisvesten’ had als thema Het

Nieuwe Werken. Wilt u op de hoogte blijven van nieuwe

bijeenkomsten over vergelijkbare vastgoedthema’s? Stuur dan

een e-mail met uw contactgegevens naar Bart Hoevers, Deloitte

Real Estate Advisory: bhoevers@deloitte.nl

Meer informatie: www.deloitte.nl/realestate of volg ons op

twitter @DeloitteRE

Meten is weten

Deloitte heeft onderzoek gedaan naar de houding van

organisaties ten opzichte van HNW. Uit dit onderzoek

blijkt dat er op sommige punten grote verschillen zijn:

• 72% van de respondenten denkt dat HNW binnen

5 jaar de standaard wordt voor kantoorhoudende

organisaties. Dit kan leiden tot een fysieke en

structurele wijziging van de kantorenmarkt

• 69% ziet HNW als de manier om jong talent aan de

organisatie te binden. Organisaties die hierin slagen,

winnen de war for talent

• Slechts 39% benadert HNW vanuit een integrale

aanpak; de rest implementeert HNW niet of neemt

individuele maatregelen

• Iedereen koppelt HNW aan duurzaamheid; maar

slechts 34% legt de relatie met huisvesting

Entertainmentindustrie duurzamer

>>

‘geef acht!’- naar een ‘mission command’-cultuur.” Dat

werkt volgens Berlijn alleen als ook aandacht wordt besteed

aan de winning factors: outillage, opleiding, vorming en

motivatie. “Ook persoonlijk contact blijft onontbeerlijk.

Medewerkers moeten zich one of a team voelen.”

Leren omgaan met nieuwe tools

Het web 2.0 maakt nieuwe samenwerkingsvormen

mogelijk. Volgens Marloes Pomp, voormalig projectleider

Rijksambtenaar voor de Toekomst, is het essentieel dat

medewerkers beter leren omgaan met nieuwe tools, met

name op het gebied van social media. “HNW vraagt om

andere samenwerkingsvormen, een combinatie van virtuele

en fysieke. Door de virtuele component worden fysieke

ontmoetingen ook anders. Om effectief te werken moeten

medewerkers alle mogelijkheden van de nieuwe tools

gebruiken. Zie het maar als een nieuwe leesplank: geen

aap, noot, mies maar Twitter, Filter, iPhone!” Wie de kansen

van de huidige netwerk- en informatiesamenleving optimaal

wil benutten, zal zich ook moeten onderscheiden, zijn

meerwaarde moeten tonen. “Personal branding wordt

belangrijker. Wie ben je en wat is je expertise? Dat moet je

helder overbrengen via de social media.”

Geïntegreerde aanpak

“Om HNW te laten slagen is een integrale aanpak nodig”,

vatte Bart Hoevers de middag samen. “Het beleid op het

gebied van technologie, personeel en huisvesting moet

optimaal op elkaar aansluiten. Dit is hét moment om te

veranderen. We staan aan de vooravond van de war for

talent. Bij onze cliënten zien we dat veel huurcontracten

aflopen en een grote leegstand dreigt. HNW is nu meer

dan ooit een business case.” •

*George Parker bedacht halverwege de jaren negentig het woord lecture-show om een combinatie van hoogwaardige inhoud met aanstekelijk entertainment aan te duiden.

FACT4_2010_8.indd 36 07-12-10 10:36

37

Het Nieuwe Werken

No Business Like Show BusinessOm kwaliteit te blijven leveren, zal de entertainment-industrie haar businessprocessen strakker moeten regisseren. Fact vroeg diverse beslissers naar de volgens hen belangrijkste ontwikkelingen in de business.

Tekst: Marion de Koning en Julian Ray

Fotografie: Chris van Houts

Entertainmentindustrie duurzamer

“De mediagroep van Deloitte NL adviseert een aantal

internationale bedrijven in de entertainmentindustrie.

Dit doe ik niet alleen, maar samen met Brian Jagt,

Sander Feenstra en Maarten Kuil”, zo licht Maureen

Hughes, partner Deloitte, haar positie toe. “Vanuit

Nederland reizen we de wereld over. We adviseren

mediabedrijven over een breed scala van onderwerpen.

Maureen Hughes, partner Deloitte

>>

Brian Jagt, Consultant Deloitte NL:

“Studio’s hebben steeds meer de

mogelijkheid om samen te werken met

partners. Ze kunnen zo kosten delen,

wat goed uitkomt nu verkopen van

fysieke content teruglopen.”

Sander Feenstra, Consultant Deloitte

NL: “De verschuiving van fysieke

producten – dvd’s en games – naar

digitale producten vereist een

verandering van het businessmodel.

De supply chain zal nu al aangepast

moeten worden om in de toekomst

adequaat te zijn.”

FACT4_2010_8.indd 37 07-12-10 10:36

38

Onze dienstverlening omvat finance-, tax-, accountancy-

en consultancy-opdrachten. Individuele bedrijven in de

entertainmentindustrie profiteren van onze expertise,

maar ook van ons internationale netwerk. Of het nu gaat

om grote studio’s in Los Angeles of een regionale

omroep in Nederland, de vragen verschillen niet echt van

elkaar.”

Ingrijpende transitie, maar de tijd dringt

Tijdens het diner dat Deloitte tijdens de ESCA-conferen-

tie organiseerde, vroegen we een aantal aanwezigen

wat volgens hen de belangrijkste uitdaging is, waarmee

de entertainmentindustrie wordt geconfronteerd.

Maureen: “De belangrijkste verandering waar de

entertainmentindustrie voor staat, is digitalisering. Deze

ingrijpende transitie heeft consequenties voor alle

facetten van het proces: organisatiestructuur, verdien-

model, verkoopkanalen en broadcasting, verkoop van

fysieke en digitale producten, adverteerders, marketing,

digital assurance en copyrightkwesties. Binnen drie tot

vijf jaar zal het omslagpunt van fysiek product naar

digitaal product bereikt zijn. En deze digitalisering

creëert géén groter volume. De druk op prijs en volume

neemt alleen maar toe. Dit betekent dat studio’s minder

risico’s kunnen nemen en dat de entertainmentindustrie

de kosten zal moeten reduceren. Maar doordat de

entertainmentindustrie altijd winstgedreven opereerde,

was de noodzaak om kostenbewust te zijn klein.

Daardoor ligt de entertainmentindustrie op bijvoorbeeld

IT-gebied, maar ook op andere terreinen, achter op de

markt van Fast Moving Consumer Goods. De tijd dringt.

Op dit moment kunnen studio’s zich geen dure

producties van bijvoorbeeld Steven Spielberg meer

permitteren. Simpelweg omdat studio’s er niets aan

kunnen verdienen. Films worstelen met digitalisering,

waar de muziekbranche al belangrijke stappen heeft

gezet. De introductie van Blu-ray heeft veel minder

effect gehad dan bijvoorbeeld de dvd. Filmproducenten

>>

Thomas Irmberger, OPS Distribution

Sony DADC: “Het enige juiste

antwoord op de uitdagingen waar we

voor staan, is samenwerken. Beter

samenwerken met retailers, suppliers

en klanten om zeker te zijn van de

groei van entertainment als geheel.”

Edwin van der Meerendonk,

Vice-President European Operations

Walt Disney Studios Home Entertain-

ment: “Digitalisering zorgt voor

uitdagingen waar we een antwoord

op moeten vinden. Hoe bescherm je

het afzetvolume als er geen fysiek

product meer is en hoe genereer je

impulsaankopen als mensen niet meer

tegen een product aan kunnen lopen?”

Robert Sweet, President Europe

Technicolor: “Studio’s moeten een

effectief commercieel model vinden

voor digitale producten. Op dit

moment willen consumenten alleen

gratis digitale content ontvangen.

Om op termijn te blijven bestaan, zal

er een eerlijke prijs betaald moeten

worden.”

Yvonne Sas, Director Operations

Walt Disney Studios Home

Entertainment: “De belangrijkste

uitdaging waar we als distribu-

teurs in de entertainmentindus-

trie voor staan, is de vraag hoe

we de kosten kunnen reduceren

in de supply chain en tegelijker-

tijd onze afzetmarkt volledig en

op tijd kunnen beleveren.”

Entertainmentindustrie duurzamerOpinie

FACT4_2010_8.indd 38 07-12-10 15:47

39

Andreas Potts, Project Director

arvato: “Ik zie steeds meer overeen-

komsten tussen de entertainment-

industrie en de markt van muziek,

video en games. We groeien steeds

meer naar elkaar toe. Zeker waar het

gaat om supply chain. Dit creëert

volop kansen.”

Gerry Aburrow, Vice-President

Operations Warner Brothers: “Onze

business is volop in beweging. Het

fysieke product verandert meer en

meer in digitale content. De vraag is

hoe we onze productie efficiënter

kunnen maken. Hoe beperken we de

kosten en verbeteren we de samen-

werking met de detailhandel?”

Ruth Parkinson, Retail Operations

UK Walt Disney Studios Home

Entertainment: “Wij zijn vooral

gefocust op de nieuwe 3D-techno-

logie. 3D zorgt voor fantastische

mogelijkheden voor muziek, film en

games, verspreid over verschillende

platformen.”

richten zich nu helemaal op 3D-films om daarmee de

dalende markt te stimuleren, terwijl ze zich beter op de

veranderende vraag kunnen richten. De jongste

generatie consumenten heeft veel minder concentratie,

die doet meer aan entertainmentsnacking. En een clip

van 15 minuten op een iPad is toch iets anders dan een

blockbuster in de bioscoop.” •

“ De entertainmentindustrie ligt op bijvoorbeeld IT-gebied – maar ook op andere terreinen – achter op de markt van Fast Moving Consumer Goods”

Entertainmentindustrie duurzamerOpinie

FACT4_2010_8.indd 39 07-12-10 10:37

Tekst: Michiel Mastenbroek

Fotografie: Martijn Steiner Lovisa

Interview

Gail Whiteman is gespecialiseerd in sociale en milieukundige vraagstukken in het bedrijfsleven. Whiteman vertelt hoe ondernemingen en de overheid het tij kunnen keren als het over klimaat-verandering gaat.

40

“ Als ik windmolens zie, zie ik hoop”

FACT4_2010_8.indd 40 07-12-10 10:37

Interview

41

FACT4_2010_8.indd 41 07-12-10 10:37

“ Bedrijven zullen de milieurisico’s steeds serieuzer gaan nemen”

42

Gail WhitemanInterview

“De klimaatsceptici zijn goed in het verkrijgen van

media-attentie. De public-relationfirma’s die samenwer-

ken met klimaatsceptici, werken overigens ook vaak

samen met de tabaksindustrie, er is een sterke link tussen

die groepen. Daarbij worden ze in sommige gevallen

gesponsord door de olie-industrie.” (Zie het rapport van

de Union of Concerned Scientists: ‘Smoke, Mirrors & Hot

Air – How ExxonMobil uses Big Tobacco’s Tactics to

Manufacture Uncertainty on Climate Science’, 2007.) Dat

is niet mis te verstaan. “Sceptici zijn niet alleen bedreven,

maar ook succesvol in media-aandacht. Na recente

uitlatingen van sceptici in de media was er meetbaar

minder bezorgdheid over klimaatverandering.”

Professor Whiteman omschrijft haar taak bij de RSM als

bewustmaking van studenten en bedrijven. “Ik train

studenten om strategisch te denken over milieuvraagstuk-

ken. Leer een klimaatscepticus te herkennen, onderzoek

– en weerleg – de argumenten die gehanteerd worden.

Leer van ondernemingen die hun bedrijfsprocessen

volledig in kaart brachten en op basis van die kennis

duurzamer en energiezuiniger kunnen werken.” Over haar

leerstoelopdracht zegt ze: “De klimaatveranderingen zijn

de grootste uitdaging waarmee het wereldwijde bedrijfs-

leven nu geconfronteerd wordt. Bedrijven zijn onderdeel

van zowel het probleem als de oplossing. De hoofddoel-

stelling van deze leerstoel is het doorlichten van de

managementuitdagingen en de kansen die duurzaamheid

en klimaatverandering bieden. We kijken niet alleen naar

bedrijven, maar ook binnen overheidsorganen die moeten

samenwerken met verschillende belanghebbenden om

effectieve resultaten te kunnen behalen.”

Ze twijfelt geen moment over de realiteit van de klimaat-

veranderingen. “Ik was recent met eersteklas oceanogra-

fen en andere wetenschappers naar de Arctic in Noord-

Canada. Daar is sprake van versneld smelten. De data

zeggen het en je kunt het ook zien. De Arctic Waters

worden warmer, tot 2000 meter diep. Een zorgwek-

kende verandering. Ik ben geen klimatoloog, maar ik

werk intensief met ze samen. Ik lees de verslagen. De

omslag was in 2007, toen de noordwestpassage in de

Arctic Archipelago voor het eerst in de geschiedenis

open was. Toen werd iedereen echt bezorgd.” Er moet

dus iets gebeuren. Er dienen innovatieve ideeën en

maatregelen te komen om de CO2-uitstoot te verminde-

ren en de gevolgen van de klimaatverandering nu en in

de toekomst te tackelen. In Nederland wordt over

duurzaamheid en energie al behoorlijk innovatief

gedacht, vindt Whiteman. “Er is onderzoek naar

drijvende huizen en steden, je ziet innovatie bij waterab-

sorberende ‘groene daken’. Nederland blijft wel achter

met duurzame energie.”

Duurzaam Duitsland

Nederland heeft een flinke achterstand op Duitsland,

terwijl in ons land geweldige technische universiteiten

zijn. Maar door stimulerende wetgeving is Duitsland nu

veel verder met de adaptatie van zonne-energie. De

efficiency van zonnecellen neemt snel toe. Zakenwereld

en universiteiten werken intensief samen. Duitsland is

niet veel zonniger dan Nederland, daar ligt de barrière

dus niet. Adviesbureau Ecorys deed laatst een studie

naar barrières. Een daarvan is veranderende prioriteiten

van de overheid. Als je iets voor elkaar wilt boksen, moet

de focus echt een tijd op een bepaalde ontwikkeling

blijven, anders werkt het niet. In Nederland is er geen

prioriteit. Terwijl een van de belangrijkste mondiale

uitdagingen is om de energieconsumptie te verminderen

door het verbruik te ‘vergroenen’. Daarbij speelt in

Nederland naast een gebrek aan overheidsfocus ook

inspraak een belangrijke rol. Als ik windmolens zie, dan

zie ik hoop. Anderen vinden het horizonvervuiling. Je

kunt dit soort zaken doorbreken door het aan te pakken

zoals in Denemarken. Daar is een duidelijke connectie

tussen de lokale gemeenschap en het profijt dat deze

heeft van duurzame energie die in een bepaalde regio

wordt opgewekt. Dan vallen bezwaren zoals horizonver-

vuiling weg.”

>>

FACT4_2010_8.indd 42 07-12-10 10:37

43

Gail WhitemanInterview

Werelden te winnen

Ook met eenvoudige zaken zijn al werelden te winnen.

“Je moet de ‘dode energie’ aanpakken, zoals tv’s die

stand-by staan. Als iedereen de tv gewoon uitzet na

televisiekijken, dvd en andere apparaten niet in de

stand-bymodus laat staan en alle lichten uitdoet als men

het huis verlaat of gaat slapen, besparen we 5-8 procent

energie per jaar. Bedrijven moeten meten wat ze doen en

wat ze verbruiken binnen de complete productie- en

levenscyclus. Pas als je tot in detail je footprint weet, kun

je een zinnige bedrijfsstrategie ontwerpen om zaken te

verbeteren. Multinational Unilever is daar goed in.

Computermaker HP beseft dat de IT-industrie mondiaal

veel energie verbruikt en zegt daarom: we verbeteren niet

alleen de eigen footprint, maar we willen ook de gehele

IT-industrie stimuleren om het energieverbruik te

verminderen. Postbedrijf TNT spreekt met het programma

Planet Me ook de eigen werknemers aan om hun

thuisemissies te verminderen. Vloerbedekkingsfabrikant

InterfaceFLOR reduceerde sinds de jaren negentig zijn

energieverbruik voor de productie met 43 procent. Als

veel ondernemingen zo’n beleid zouden volgen, is er

mondiaal rap sprake van enorme verbeteringen. Maar

bovendien is het goed voor de winst van het bedrijf: het

gebruikt minder energie, produceert minder afval en de

verkoop groeit! ProRail, dat het Nederlandse spoor

beheert, geeft betere financiële voorwaarden als je

CO2-uitstoot minder is. Het kan zelfs beslissend zijn als er

een bid is. Het is vrijwillig, maar je krijgt de business pas

als je sterke prestaties levert.” Bedrijven zullen de

operationele milieurisico’s steeds serieuzer gaan nemen,

betoogt Whiteman. “Als je een fabriek hebt in New

Orleans, ben je nu wel extra voorzichtig. De grootste

warenhuisketen ter wereld, Walmart, heeft daar winkels.

Het gaf tijdens de overstroming zijn handel weg, omdat

het anders geplunderd zou worden. En het gaat niet

alleen om zo’n in het oog lopend risico. Veel bedrijven

lopen operationele risico’s. Ieder bedrijf dat een wereld-

wijde logistiek heeft, loopt rechtstreekse operationele

risico’s als gevolg van potentiële milieurampen.”

Initiatief van de overheid

“De overheid zou het goede voorbeeld moeten geven,

zowel lokaal als nationaal, en bijvoorbeeld geld van

pensioenfondsen in kunnen zetten. Als 1 procent van de

gelden van pensioenfondsen wordt ingezet voor

duurzame overheidsinvesteringen, zou dat fantastisch

zijn. Het draagt bovendien bij aan de diversifiëring van

de beleggingsportefeuille. Met de lage rendementen op

obligaties is dat een actueel onderwerp. Het gaat om

een enorm bedrag en je kunt veel teweegbrengen.

Pensioengenot is plezier op de lange termijn. Maar je

pensioengeld is niet veel waard als je grote klimaatpro-

blemen hebt. Ik ben heel benieuwd wat de Klimaatcon-

ferentie in Cancún (29 november–10 december, red.)

oplevert. Dan moeten we echt verbeteringen zien van

het Kopenhagen-akkoord.” •

Gail Whiteman – die een PhD van Queen’s

School of Business in Canada bezit – is

medeoprichter en directeur van het

Duurzaamheid en Klimaat Centrum voor

Onderzoek bij de Rotterdam School of

Management (RSM) van de Erasmus

Universiteit Rotterdam. In 2009 stond RSM

als zevende wereldwijd en als eerste in

Europa in de Beyond Grey Pinstripes-rang-

lijst van het Aspen Instituut op basis van

onderzoeks- en onderwijsactiviteiten op

het gebied van duurzaamheid. Sinds begin

2010 bekleedt Whiteman aan RSM de

nieuwe buitengewone leerstoel Duurzaam-

heid en klimaatverandering, gesponsord

door Ecorys (een internationaal opererende

economische en sociale onderzoeks- en

adviesorganisatie) en Stichting NEI.

Voorheen werkte Whiteman in corporate

communicatie- en marketingfuncties bij

verschillende bedrijven.

FACT4_2010_8.indd 43 07-12-10 10:37

44

Jacqueline Cramer over duurzaamheid

Voor Jacqueline Cramer, oud-minister van Milieu, komt duurzaamheid uit het hart. Alle organisaties die anno 2010 duurzaam ondernemen, moeten daar ook aan, verklaarde zij overtuigend tijdens het Ladies Only Executive Breakfast in DeFabrique in Utrecht.

Executive Breakfast ‘van vrouwen, voor vrouwen’

Tekst: Edith Vos

Fotografie: Marcel Bekedam

FACT4_2010_8.indd 44 07-12-10 10:37

45

Executive Breakfast ‘van vrouwen, voor vrouwen’

Jacqueline Cramers tien gouden regels voor duurzaam

ondernemen:

1. Start pragmatisch en dus stapsgewijs.

2. Kies iets dat direct motiveert in het bedrijf.

3. Stel competente coördinatoren aan.

4. Zorg voor managementcommitment en leiderschap.

5. Zet het op als cyclisch instrument, een continu

veranderingsproces.

6. Zoek geschikte momenten voor maatschappelijk-

verantwoord-ondernemenactiviteiten.

7. Wees alert op verdergaande vernieuwingen

(maak sprongen door grote innovaties).

8. Zorg dat het proces van maatschappelijk verant-

woord ondernemen overzichtelijk blijft en

afgestemd is op de mensen intern.

9. Zorg voor samenhang en coördinatie.

10. Versterk je identiteit als bedrijf door intern en extern

te communiceren.

Deloitte organiseerde voor het eerst een Executive Breakfast

‘van vrouwen, voor vrouwen’, waarbij oud-minister van Milieu

Jacqueline Cramer sprak over het thema ‘duurzaam ondernemen

vanuit hoofd en hart’. De bijeenkomst is onderdeel van het

Executive Programma van Deloitte voor bestuurders en

commissarissen van de top-350-bedrijven en organisaties in

Nederland. Deze Ladies Only-bijeenkomsten vinden in het

vervolg twee keer per jaar plaats.

Al vanaf 1969 is het thema duurzaamheid allesbepalend

voor Jacqueline Cramer. Op 18-jarige leeftijd zag ze als

studente voor het eerst in haar leven smog, neerkijkend

op een aan het zicht ontnomen Los Angeles. Vanaf die

dag richtte ze zich in diverse rollen op het verduurzamen

van de maatschappij: bij TNO, als minister van Milieu, als

schrijver, als ondernemer en als hoogleraar Duurzaam

Ondernemen.

Verankeren in de strategie

Duurzaam ondernemen is anno 2010 niet nieuw, maar

wel anders volgens de duurzaamheidsexpert. “Bijna elk

bedrijf doet op operationeel vlak al ‘iets’. De kunst is om

duurzaam ondernemen te verankeren in de strategie van

het bedrijf. Duurzaam ondernemen is geen trucje.

Duurzaam ondernemen vraagt om passie en is een

continu veranderingsproces”, aldus Jacqueline Cramer. Bij

veel bedrijven lijkt het wat dat betreft de goede kant op

te gaan. Maar liefst 70 procent van de bedrijven zegt

duurzaam ondernemen te hebben opgenomen in de

strategische doelstellingen. Dat blijkt uit het onderzoek

dat Caroline Zegers, partner Executive Compensation

Consulting, voor Deloitte uitvoerde onder honderd

commissarissen.

Het levert geld op

Volgens Cramer kunnen organisaties niet meer om

duurzaam ondernemen heen. “Het levert geld op door

kostenreductie en het versterken van de bedrijfsreputatie.

Een groot voordeel is verder, dat het binnen het bedrijf de

samenhang vergroot en zorgt voor een betere efficiency.”

Het succesvol introduceren van een duurzaamheidsbeleid

hangt af van veel factoren. “Elk bedrijf is anders en

daarom vraagt duurzaam ondernemen om maatwerk.

Verder is het een kwestie van willen. Om te slagen, heb je

steun van de leiding en draagvlak in de organisatie nodig.

Ook belangrijk is om de link te leggen naar je toeleveran-

ciers en partners. Dan kun je echt sprongen maken!”

Bedrijfstrots maakt productiever

Hoe je begint met dit beleid, is sterk afhankelijk van de

bedrijfscultuur. Jacqueline Cramer: “Goed luisteren is de

basis: naar je medewerkers, het middenmanagement en

alle betrokkenen in de keten. Zet de cultuurelementen op

een rij en trek daaruit de consequentie voor de manier

waarop je maatschappelijk verantwoord ondernemen

binnen de organisatie kunt invoeren. Kies vervolgens

activiteiten die enthousiasme opwekken en met de flow

van de cultuur meegaan.” Want je kunt ook te ver gaan

met je duurzaamheidsbeleid. “Je kunt als CEO ook te veel

vooroplopen. Zover zelfs, dat het voor medewerkers te

diep ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer. Zoek naar

initiatieven die aansluiten bij het hele bedrijf. Want

maatschappelijk verantwoord ondernemen kan de

motivatie van werknemers vergroten. Ze zijn trotser op

het bedrijf, waardoor ze productiever zijn en een eigen

inbreng kunnen leveren op dit vlak.” •

FACT4_2010_8.indd 45 07-12-10 10:37

46

Het laatste woordStartsein voor Fair Chance Foundation

“ Pak maatschappelijke problemen bedrijfsmatig aan”

Zo’n vijftig verschillende partijen met dezelfde missie

inspireerden elkaar op 30 september tijdens het sympo-

sium in de Rotterdamse Maastoren. Onder hen onderne-

mer Hans de Boer, voormalig voorzitter van MKB

Nederland en de Taskforce Jeugdwerkloosheid, die de

noodzaak bepleitte van een bedrijfsmatig gestructureer-

de aanpak van maatschappelijke problemen. “Alleen dan

kom je tot oplossingen die langdurig effect hebben;

duurzame liefdadigheid is bedrijfsmatige liefdadigheid.”

Heleen Terwijn heeft zo’n 10 jaar geleden IMC Weekend-

school opgericht en is hiervan nog steeds directeur.

Vertrekpunt was de constatering dat kinderen van 10–14

‘a love affaire with the world’ hebben en ALLES willen

weten, maar dat regulier onderwijs daar onvoldoende op

inspeelt. Zij vond het tijd voor aanvullend onderwijs dat

kinderen duidelijk maakt wat er te halen is in de wereld.

Met het symposium Make Others Grow ging de Deloitte Fair Chance Foundation officieel van start. Het doel van de foundation is om jongeren in achterstandsituaties aan beter onderwijs te helpen.

“Iedere zondag krijgen leerlingen van IMC Weekend-

school les van gepassioneerde praktijkmensen die

vertellen en laten ervaren wat voor werk zij doen. De

leerlingen worden zo geïnspireerd in de mogelijkheden

en kansen die er voor hen zijn.” In samenwerking met de

Deloitte Fair Chance Foundation wordt nu gewerkt aan

verdere inrichting van het netwerk en activiteiten voor

alumni van IMC Weekendschool. Onder de paraplu van

de Deloitte-foundation valt ook samenwerking met JINC,

een vereniging die ervoor zorgt dat leerlingen op jonge

leeftijd kennismaken met het bedrijfsleven.

Reageren of meer informatie: www.fairchancefoundation.nl

NLFoundation@deloitte.nl

Fotografie:

Sabine Bison

Symposium Make Others Grow: volop inspiratie voor een bedrijfsmatig gestructureerde aanpak van maatschappelijke problemen. Van links naar rechts: Hans de Boer, ondernemer; Cees de Boer, CEO/COO Deloitte; een deelnemer van IMC Weekendschool; Heleen Terwijn, directeur IMC Weekendschool

FACT4_2010_8.indd 46 07-12-10 10:37

4747

Het laatste woord

MeerwaardeIn de afgelopen jaren heeft Deloitte verschil-

lende maatschappelijke initiatieven en goede

doelen ondersteund. De komende periode

willen we de maatschappelijke rol van

Deloitte duidelijker invullen, en meer laten

aansluiten op onze dagelijkse praktijk.

Om dat te realiseren brengen we meer focus

aan in onze inspanningen, om uiteindelijk

meer impact te creëren. Zo willen we ons

primair richten op educatie. Als kennisorgani-

satie voelen we ons daar immers nauw mee

verwant. Daarnaast hebben we besloten meer

te doen dan het verstrekken van donaties. We

zetten het beste wat we als Deloitte in huis

hebben, onze mensen, in om de kennis die zij

hebben over te brengen. De Deloitte Fair

Chance Foundation, waarover meer op de

pagina hiernaast, vormt het platform voor al

onze initiatieven.

Hiermee maken we ons hard voor het succes

van toekomstige generaties. Dagelijks volgen

in Nederland zo’n 3,5 miljoen mensen

onderwijs, van basisschool tot universiteit en

van inburgeringscursus tot volwassenenedu-

catie. Het maatschappelijke en economische

belang daarvan is groot. Daarnaast zien we in

Nederland nog veel jongeren in achterstand-

situaties. Door armoede, thuissituatie, ziekte

of beperking. Onderwijs is voor hen geen

vanzelfsprekendheid. Met de foundation

willen we hen een eerlijke kans bieden op

een betere toekomst.

Wij doen dit door het ondersteunen en

uitbreiden van bestaande projecten met de

gecombineerde inzet van onze mensen, onze

kennis en het verstrekken van geld. Juist door

de combinatie van kennis, waarneming en

ervaring kunnen jongeren groeien. Belangrijke

succesfactor is samenwerking met erkende en

kennisintensieve instanties met bewezen

expertise in hun vakgebied. Door deze

samenwerking hopen we dat jongeren hun

ambities eerder en sneller kunnen realiseren.

Het verwerven en overdragen van kennis is

vooral ook inspirerend, zo wist ik al uit

ervaring als hoogleraar, en als mentor van een

aantal jonge collega’s bij Deloitte. Maar nu

ook als ‘vmbo-docent’. Samen met mijn

collega-bestuursleden en andere leden van

het management hadden we het voorrecht

om vmbo-leerlingen van het Marcanti College

in Amsterdam de kneepjes van het solliciteren

bij te brengen. Een geweldige ervaring, en

niet alleen voor de scholieren.

Los van de foundation doen collega’s mee

aan projecten, geven donaties of zetten zich

in voor pro-bonowerkzaamheden. De beeld-

reportage in dit nummer van Fact geeft

hiervan een mooie dwarsdoorsnede. Dit soort

initiatieven zullen blijven. Belangrijk vind ik

vooral, dat wat we doen is gelinkt met onze

core business, omdat we dan de grootste

meerwaarde kunnen leveren.

Die meerwaarde geldt ook voor onszelf.

Initiatieven als de foundation en Impact Day

(zie pagina 6) inspireren en verrijken ons als

professional. Soms op verrassend eenvoudige

wijze. Zo liet een vmbo-leerling zien hoe

uitgebreide verhalen heel effectief kunnen

worden teruggebracht tot de kern. Op de

vraag: ‘Wat is nu eigenlijk solliciteren?’ was

zijn verbluffend eenvoudige antwoord: ‘Dat je

een baantje vindt’!

Roger Dassen

“ Jongeren een eerlijke kans bieden op een betere toekomst”

Startsein voor Fair Chance Foundation

“ Pak maatschappelijke problemen bedrijfsmatig aan”

FACT4_2010_8.indd 47 07-12-10 10:37

© 2010 Deloitte Touche Tohmatsu

Maak uw winst duurzaamDuurzaamheid is inmiddels meer dan alleen een idealistische keuze: het is een serieuze businesskans. Maar met die

constatering zijn we er nog niet. Want waar zitten die kansen precies? En hoe benut je ze optimaal? Deloitte kan daarbij

helpen. Met een aantal praktische tools die laten zien waar winst te behalen is. En een gezamenlijke aanpak waarmee

je resultaat boekt. Waarmee u werkt aan een zonnige toekomst: niet alleen voor mens en milieu, maar nu ook voor uw

bedrijfsresultaat. Lees meer over onze tools op www.deloitte.nl/duurzaamondernemen

DELOITTE_99234_zon 215x285 Elsevier.indd 1 9/22/10 3:30 PM

FACT4_2010_8.indd 48 07-12-10 10:37