nr. 31 - 't Limburgs Bosbelang - winter 2010

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2011

in dit nummer o.a.

31 | winterBelgiBelgique

p.b.hasselt 112/675

Ziekten en plagen in het bosBomensymboliek: de taxusDe Vlaamse bosbarometer

voorwoord

t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 3

Contactdag over bossen vroeger en nu

Op zaterdag 26 maart 2011 vindt voor de vierde keer de contactdag van de Limburgse Bosgroepen plaats. Afspraak in de Landcommanderij Alden-Biesen (Bilzen).

De contactdag zal in het teken staan van de bossen vroeger en nu. Dit jaar is opnieuw gekozen voor een volledig dagprogramma. Naast de Algemene Vergaderingen en een aantal binnen- en buitenactiviteiten rond het centrale thema, is er ook tijd om ideen uit te wisselen en gezellig bij te praten.

Het programma ziet er als volgt uit:

10.30 u. Ontvangst van de genodigden11.00 u. Verwelkoming door gedeputeerde Frank Smeets11.15 u. Algemene Vergadering van alle Limburgse Bosgroepen12.00 u. Broodjeslunch13.30 u. Start voordrachten en activiteiten16.00 u. Afsluiting contactdag 2011 met een drankje Voordrachten Thema: Bossen vroeger & nu Doorlopend programma: - Oud loofhout in de Limburgse Kempen? Historisch-ecologische

betekenis van hagen met knoteiken, een voorbeeld uit Lummen door Jol Burny van het Regionaal Landschap Lage Kempen

- Pauze - Teken in het bos door Wesley Tack van de Universiteit Gent - Duurzame houtproductie op lange termijn door Dries Gorissen van het Agentschap voor Natuur en Bos Activiteiten Je kunt ter plaatse kiezen uit een viertal wandelingen en een workshop van Inverde. Alle leden zijn van harte welkom en ontvangen in februari een persoonlijke uitnodiging. Voor meer informatie kun je terecht bij Evi Ghijsens (tel. 011 23 73 82).

voorwoordBeste bosbeheerder

Het is een traditie, als de winter zijn intrede doet, wordt er hard gewerkt in de bossen! Het hout van de gezamenlijke houtverkoop van mei laatstleden wordt gezaagd en afgevoerd en heel wat brandhout wordt klaargemaakt om Limburgse woningen te verwarmen. Hout dat - bij wijze van spreken -naast de deur ontgonnen werd, scoort het best op het vlak van milieuvriendelijke verwarming! Onze provincie wil namelijk tegen 2020 CO2-neutraal zijn. Het is een ambitieuze doelstelling, die dankzij de inzet van elke goede bosbeheerder een stukje dichterbij komt.

Bos is in! 2011 werd door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Jaar van het bos. Dat op Vlaams niveau het n en ander nog beter kan, blijkt uit de bosbarometer. We geven u graag een overzicht van de meest relevante conclusies van deze jaarlijkse bos-beleidsnota.

Naast aandacht voor bosbeleid, bieden we u eveneens interessante informatie over boomziekten en een originele kennisma-king met de venijnboom of taxus. Ontdek waarom deze inheemse conifeer meer ruimte in onze bossen verdient!

De jaarwisseling is de periode bij uitstek om de balans op te maken van de realisa-ties van de Bosgroepen van het afgelopen jaar, maar zeker ook om vooruit te kijken naar het nieuwe jaar. In 2010, voor het eerst sinds hun bestaan, werden de Bosgroepen geconfronteerd met bezuini-gingen op de Vlaamse werkingsmiddelen. Dit jaar bleef de invloed hiervan op onze dienstverlening gelukkig nog vrij beperkt.

Dat het werkjaar 2011 in deze context probleemloos zal verlopen, kunnen we uiteraard niet garanderen. Dat de Limburgse boseigenaars voluit kunnen rekenen op de service van de Bosgroepen, blijft als een paal boven water.

Ik wens u, ook namens de hele Bosgroe-penploeg, een aangename feestperiode en een klimaatvriendelijk 2011 met vl fijne bosmomenten!

Frank Smeetsgedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

Contactdag

2 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter

(foto: Annemie Hannosset)

(foto: Annemie Hannosset)


bosbeheer

Ziekten en plagen in het bos:een complex probleem

Elke bosbeheerder wordt vroeg of laat geconfronteerd met zieke bomen. Omdat de waaier aan ziekten en plagen erg groot is en de situatie er soms dramatisch uitziet, zit je als beheerder vaak met de handen in het haar. Toch ziet de aantasting er dikwijls erger uit dan ze in werkelijkheid is.

Als een bos wordt aangetast door ziekten of plagen, neemt een bosbeheerder vaak zijn toevlucht tot het vellen en afvoeren van de bomen. Dat is niet altijd nodig: vaak heeft de natuur gewoon tijd nodig om haar evenwicht terug te vinden. We geven je een overzicht van de meest voorkomende boomkwalen. Schimmels en zwammenEen belangrijke groep uit de brede waaier aan boomziekten en -plagen zijn de schimmels. Schimmels kun je naar levenswijze onderver-delen in drie grote groepen: de saprofyten, die dood organisch materiaal verteren, de symbionten, die bomen helpen, en tot slot de parasieten, die levende organismen aanval-len. Gelukkig voor ons is slechts een kleine fractie van de honderdduizenden gekende schimmels parasitair.

Sommige schimmels vormen vruchtlicha-men, die wij zwammen of paddenstoelen noemen. Die maken slechts een klein deeltje

uit van de schimmelmassa. Het grootste deel van de schimmel zit immers onder de grond of in de boom of het hout waarop hij groeit. Vruchtlichamen wegnemen, heeft dus geen enkele zin om aantastingen te bestrijden.

De bekendste groep parasitaire zwammen bij bomen zijn de houtrotschimmels, die leven-de bomen aanvallen en zorgen dat hout weg-rot. Sommige zijn heel agressief, andere veel minder.

Niet alle zwammen die je in de nabijheid van bomen vindt, zijn parasitair en schade-lijk. Een veel voorkomende saprofyt, die dood hout afbreekt, is de witte bultzwam. Tref je deze soort aan in het bos, is er niets aan de hand. Hij recycleert gewoon het dode hout. Ook als je de vliegenzwam of het eekhoorntjesbrood tegenkomt, is er geen vuiltje aan de lucht. Deze schimmels helpen je bomen om hun wortelgestel sterk uit te breiden. Het enige wat ze in ruil

vragen, zijn wat suikers om te overleven. Een mooie deal!

Roesten en wurgenIets moeilijker herkenbaar zijn de schimmels die geen opvallende vruchtlichamen vormen, maar de bomen wel aanvallen. Populieren-roest is de belangrijkste en meest verspreide bladziekte bij populier. De schimmel zorgt er voor dat de bladeren vervroegd afvallen, waardoor de conditie achteruitgaat, de groei

De honingzwamleeft als saprofytop dood hout,maar parasiteertsoms ook opverzwakte ofzieke bomen.

(foto:Pascal Vanhees)

(foto: Bosbode)Sporenhoopjes

4 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 5

bosbeheerstilvalt en de bomen vatbaarder worden voor andere aantastingen. Populierenroest kun je herkennen aan de gele sporenhoopjes die in de zomer op de bladeren verschijnen.

Ook de iepenziekte wordt veroorzaakt door een onzichtbare schimmel. Deze bevindt zich in de houtvaten. Als reactie stopt de boom zijn houtvaten dicht, waardoor hij zichzelf als het ware wurgt. De bladeren en jonge twijgen verwelken en vele takken sterven af, waarna de boom het bijltje erbij neergooit. De schimmel die de iepenziekte veroorzaakt, wordt verspreid door de iepenspintkever.

ProcessierupsNet als de schimmels vormen ook de insec-ten een erg grote en verscheiden groep. Bij sommige insecten is het de larve of de rups die de boom beschadigt, soms is dit het vol-wassen insect. Sommige insecten vreten aan het blad, anderen boren zich een weg door de bast of zelfs het hout.

Blad- en naaldvretende insecten vormen een grote groep onder de schadelijke insecten. Op zich is het perfect normaal dat deze soor-ten in een evenwichtige levensgemeenschap voorkomen. Voor de conditie van de bomen vormen ze vaak geen enkel probleem.

Tot het evenwicht verstoord geraakt. Dan kan n soort zich plots uitbreiden tot een plaag en komen je bomen plots kaal te staan. Vooral als de schade herhaaldelijk optreedt, vormt dit een ernstig probleem. Andere meer agressieve soorten aarzelen dan niet om hun kans te grijpen.

Een bladvreter die de laatste jaren terug is van weggeweest, is de eikenprocessierups. Deze warmteminnende rups komt vooral langs bosranden, lanen en open plekken voor. Eigenlijk gaat het hier om een onop- vallende nachtvlinder. De rupsen zijn beken-der omdat ze soms massaal voorkomen op eiken. Bij een hevige aantasting kan de boom volledig kaalgevreten worden. Voor de bo-men is de eikenprocessierups niet zon groot probleem. De brandharen van de eikenpro-cessierups kunnen echter bijzonder hinder-lijk zijn voor de mens. In de omgeving van paden of huizen kan het aangewezen zijn om deze rups te bestrijden, maar massale bestrijding heeft weinig zin. Integendeel, zo belet je de natuur om opnieuw tot een even-wicht te komen.

Boren en spinnenEen andere groep bladvreters zijn de stippel-motten of spinselmotten. Dit is een groep van sterk op elkaar lijkende soorten, die elk hun eigen waardplant hebben. Bomen en

Boom bedekt met rupsen van stippelmot

Vraatgangen van iepenspintkevers

Stippelmot

(foto: N. P. Holmes)

(foto: S.B. Johnny)

(foto: Jef Delonge)


struiken kunnen in het voorjaar volledig kaalgevreten worden, maar lopen later ge-woon opnieuw uit. Takken en zelfs volledige bomen worden ingesponnen in een taai wit spinsel, waarin de rupsen leven. Hoewel het er wat dramatisch uitziet, is deze plaag niet echt problematisch. Bast- en houtboorders vreten zich dan weer een weg doorheen de bast en het hout. De larven van de eiken-prachtkever en de letterzetterkever (bij fi jn-spar bijvoorbeeld) tasten vooral verzwakte bomen aan. Maar ook gezonde bomen kunnen aangevallen worden. Als er veel gan-gen dicht bijeen ontstaan, bestaat de kans

eerste tekenen van de bloedingsziekte

Wil je weten hoe je de bloedingsziekte kunt herkennen en er als beheerder het best mee omgaat? Raadpleeg de publicatie Informatiefolder als toelichting bij de enquete bloedingsziekte bij de paardenkastanje van het Agentschap voor Natuur en Bos (http://www.natuurenbos.be/nl-be/Thema/Groen/Bomen/Bloedingsziekte.aspx).

dat de boom afsterft. Omdat de eikenpracht-kever een warmteminnende soort is, kan je een aantasting voorkomen door het bos niet overmatig te dunnen en zeker de onderetage niet weg te nemen. Ook de iepenspintkever is een houtboorder. De soort is echter vooral berucht omdat hij de iepenziekte overbrengt.

Bladluizen en galverwekkers zijn eerder on-schuldige insecten. Iedereen kent wel de gal-len op eikenbladeren, die eigenlijk een reac-tie van de boom zijn op het eitje en later de larve van de eikengalwesp. Mooi om te zien en volstrekt onschuldig.

BacterieslijmVerder kunnen bomen aangetast worden door bacterin. De bacterie die momenteel (weliswaar buiten het bos) de meeste slacht-offers maakt, veroorzaakt de bloedingsziekte bij de paardekastanje. De eerste symptomen zijn kleine, roestbruine vlekjes op de schors, waaruit na verloop van tijd vocht loopt dat zwart opdroogt. Later scheurt de bast open en sterft af. In het bos kom je soms wel eens bacterile aantastingen tegen die lijken op de bloedingsziekte: slijmvloed of bacterieslijm. Deze kunnen door verschillende bacterin veroorzaakt worden op verschillende boom-soorten. Uit een scheur of een snoeiwond loopt kleurloos of bruin vocht. Dit is voor de boom weinig schadelijk. Door de zuurte-graad belet het slijm zelfs een aantasting door houtrotschimmels.

Complex netwerkAchterhalen welke ziekte je bos aantast is n zaak, de ziekte of plaag aanpakken een andere. Bomen maken immers deel uit van een ecologisch netwerk, een levensgemeen-schap waarin heel wat organismen van elkaar afhankelijk zijn. Dit netwerk zit complex in elkaar en net daarom is het niet altijd eenvoudig om een ziekte of plaag aan te pakken. Om ze te voorkomen, moet je in de eerste plaats werk maken van het herstel van de le-vensgemeenschap. Daarin moet plaats zijn voor bladvreters, bladluizen en allerlei ande-re plaagorganismen, zolang ze in evenwicht gehouden worden door hun natuurlijke vijanden en parasieten. Een boom in een monotoon of kaal bos, zonder nevenetage, zonder bodemleven rond zijn wortels en een kruidlaag erop, zonder vogels of insecten in zijn kroon, is zeer kwetsbaar voor die ene aanvaller die er toevallig toch passeert.

SoortkeuzeEen eerste stap om problemen te vermijden, is een goede soortkeuze. Een boom die geschikt is voor zijn standplaats, is minder kwetsbaar

Eikengalwesp (foto: Guido Gerding)

(foto: INBO, Athur de Haeck)

(foto: INBO, Athur de Haeck)

t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 7 6 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter

Een ziekte die de laatste jaren vanuit Polen in veel Noord-Europese landen snel opgang maakt, is de essenziekte. De ziekte zou te wijten zijn aan de recent ontdekte schimel Chalara fraxinea, onder meer verwant aan de veroorzakers van de platanensterfte en de epenziekte. In 2010 werden in Vlaanderen de eerste symptomen vastgesteld.

De essenziekte doet de es verwelken en uitlo-pers afsterven. Ze veroorzaakt ook vroegtijdige bladval en diverse verkleuringen van de schors. Door de ziekte gaan jonge bomen in een paar jaar dood, terwijl bij oudere bomen vaak een chronisch ziekte proces wordt waargenomen.

Naar de oorzaken van de essenziekte is het nog gissen. Transport van niet-gedroogd hout zou voor de verspreiding van de schimmel op lange afstand zorgen. Verder vermoedt men dat de schimmel zich over korte afstand kan verspreiden via de lucht.

Omdat de kennis over de biologie van de essenziekte nog te veel leemten bevat, is het moeilijk om doeltreffende aanbevelingen te formuleren die de schimmel moeten bestrij-den. Een regelmatige controle van het essen-bestand en het kappen van verzwakte of aangetaste bomen is wel aan te raden. Het is nog wachten op wat verder onderzoek naar de essenziekte oplevert.

Essenziekte: nieuwe schimmel in opmars

bosbeheer

voor ziekten en plagen. In tegenstelling tot wat we vaak denken, kunnen bomen zich na-melijk heel goed verdedigen tegen zulke aan-vallen. Houtrotschimmels worden opgesloten door het afgrendelingsysteem, bladvretende insecten worden weggejaagd door de aan-maak van slecht smakende stoffen en naald-bomen plakken houtboorders vast in hun hars. De enige voorwaarde om dit verdedi-gingssysteem te laten werken, is een goede conditie van je bomen. Bomen in een prima vorm krijg je onder meer door de juiste soort-keuze: is een bepaalde soort geschikt voor een bepaalde standplaats? Naast de juiste soort-keuze is het ook belangrijk om te zorgen voor voldoende variatie in de boomsoorten. Als je bos uit n boomsoort bestaat en juist die soort wordt aangevallen, kan je hele bos bin-nen de kortste keren om zeep zijn. Een bos met meerdere boomsoorten, is dus goed voor de natuur en beschermt ook tegen aantastin-gen.

De natuur kansen gevenBoomziekten en -plagen kunnen er erg dramatisch uitzien. Denk maar aan een boom die door rupsen volledig kaalgevreten of inge-sponnen is. Het ziet er echter vaak veel erger

(foto: Annelies Chandelier, CRAW)

(foto: Annelies Chandelier, CRAW)(foto: Annelies Chandelier, CRAW)

uit dan het effectief is. Voor de boom zelf is zon eenmalige kaalvraat geen groot probleem. Vaak zal de boom al na enkele weken opnieuw uitlopen en gewoon voortleven. Maar als zon aantasting telkens op-nieuw gebeurt, kan de boomconditie achteruit-gaan en de boom vat-baarder worden voor andere aanvallers. Een aantasting die zich een jaar erg manifesteert, kan enkele jaren later weer volledig verdwenen zijn. Denk bijvoorbeeld aan de eikenprocessierups: en-kele jaren terug, dook die als het ware uit het niets op en nu hebben we het ergste alweer achter de rug. Ondermeer doordat de parasieten en predato-ren van de rupsen ook in opmars zijn. Kortom, geef de natuur de kans om het complexe even-wicht te herstellen.


bomensymboliek

Na de es en de eik is de taxus of de venijnboom aan de beurt in de reeks Bomensymboliek. De wintergroene taxus is vooral bekend als populaire sierstruik, maar komt ook in onze streken nog sporadisch in het bos voor. Door zijn giftige eigenschappen wordt de taxus al sinds de oudheid aan-zien als een dodenboom. Toch is het niet al venijn dat de klok slaat.

Een dodenboomAl in de klassieke oudheid werd de taxus door zijn giftigheid in verband gebracht met de onderwereld. Bij de Grieken en de Romei-nen was de taxus gewijd aan Hekate, de go-din van de onderwereld en van de magie. In Rome offerde men haar stieren, die versierd waren met taxuskransen. Ze moesten de hel-legeesten aantrekken die door het bloed van de slachtoffers werden gesust. Ook Artemis, de Griekse godin van de jacht, doopte haar pijlen in taxusgif. Ze werd vereerd in een hei-ligdom, gelegen in een taxusbosje.

Taxus voor begrafenisstoetenOok bij de Gallirs stond de taxus in hoog aanzien. De soort werd even erg vereerd als de maretak. Ze kenden zijn giftigheid, ge-bruikten zijn hout om bogen te vervaar- digen en maakten er pijlgif van. Net als bij de Grieken en de Romeinen werd de taxus als een dodenboom beschouwd.

Die dodelijke eigenschappen lieten nog lang sporen na in de Europese volksgebruiken. Lange tijd droegen de rouwklagers taxus- takken bij zich tijdens de begrafenisstoet.

Achteraf werden de takken gebruikt om er de overledenen op te leggen. Het gerucht ging zelfs dat de giftige boom verantwoordelijk was voor de teloorgang van het paarden- bestand. Toen de lijkwagens nog met paar-den werden getrokken, durfden de wachten-de dieren wel eens van de takken te eten ...

GeneeskrachtigAls de taxus de naam dodenboom toege- wezen krijgt, zal niemand geloven dat deze boom ook geneeskrachtige eigenschappen bevat. Alle delen van de taxus, behalve dan de roodgekleurde, vlezige zaadmantel, bevat-ten een zeer giftige stof, taxine.

Toch zijn niet alle stoffen in de taxus giftig. Sommige kruidendokters schreven de taxus nog andere heilzame krachten toe. Ze beweerden dat het innemen van geplette taxusbladeren met wat bier een goede remedie was tegen hondsdolheid, slangen- en insectenbeten.

Duurzame houtsoortDe taxus is vandaag vooral succesvol als sierstruik. Hij is bijzonder geschikt om te

snoeien. De struiken kunnen tot de meest fantastische vormen geknipt worden. Hij groeit probleemloos op de meeste gronden en op schaduwrijke plaatsen.

Taxushout is een van de hardste, duurzaam-ste en zwaarste zachthoutsoorten. Het bevat geen hinderlijke harskanalen en vormt dus geen hars. Ideaal voor het maken van speren, bogen, schermstokken, beeldhouwwerk en snij- en inlegwerk. In de klassieke tijd wer-den er zelfs godenbeelden van gemaakt, en ook vandaag gebruiken beeldhouwers vaak taxus voor hun houtsnijwerk.

Wil je meer weten over bomensymboliek? Dan is het boek Compendium van rituele planten in Europa van De Cleene en Lejeune zeker een aanrader. Het bevat een schat aan informatie over de mythologie en de verering van taxus en andere bomen. De mooie tekeningen en leuke anekdotes maken dat het bovendien leest als een trein.

De taxus, een boom met venijnige maar ook heilzame trekjes

(foto: Wilow)


bos en milieu

Dat het niet goed gaat met het klimaat, weet iedereen ondertussen wel. Tegen 2100 mo-gen we een temperatuurtoename verwach-ten van 1,5 C tot 7 C. Het zeeniveau zal met 20 tot 200 centimeter stijgen. Veront-rustende prognoses die om een doordachte aanpak vragen. De provincie Limburg voert al vele jaren een vooruitstrevend milieube-leid en legt de lat nu nog wat hoger. Met het Totaal Actieplan CO2 (TACO2) heeft Limburg de ambitie om klimaatneutraal te worden tegen 2020.

Nulmeting, stand van zakenAls eerste, belangrijke stap heeft het provin-ciebestuur een nulmeting laten uitvoeren. De nulmeting maakt deel uit van een uitge-breide TACO2-studie, die uitgevoerd wordt door de Vlaamse Instelling voor Technolo-

gisch Onderzoek (VITO), Arcadis Belgium, KULeuven Energy Institute en Pantarein. Zon meting geeft aan wie in Limburg hoe-veel CO2 uitstoot. Deze studie is nodig om de CO2-uitstoot te kunnen verminderen: als Limburg wil evolueren naar een klimaatneu-trale provincie, is het belangrijk om te weten wat nu de stand van zaken is. De nulmeting is gebaseerd op meetgegevens van 2008, het meest recente jaar waarvan alle noodzakelijke data beschikbaar zijn. In de cij-fers zitten ook de belangrijke broeikas gassen methaan (CH4) en lachgas (N2O) vervat. Die worden telkens uitgedrukt in CO2-equivalenten. Limburg streeft immers naar een klimaatneutrale provincie, een ambitie die verder reikt dan CO2-neutraliteit precies door ook de andere broeikasgassen mee te nemen.

Uit de cijfers blijkt dat Limburg relatief goed scoort. Met een uitstoot van 11,6 ton per Limburger zitten we meer dan 2,5 ton lager dan het Vlaamse gemiddelde van 14,2 ton per Vlaming. Gemiddeld bekeken is de CO2-uit-stoot in Limburg lager dan in Vlaanderen. Wat huishoudens betreft, zit Limburg evenwel nog niet helemaal op schema. Dit blijkt een gevolg van de vele open bebou- wingen en het feit dat Limburg meer met petroleumproducten verwarmt. Deze cijfers bewijzen dat lopende campagnes zoals Limburg Isoleert of de werking rond duur-zaam bouwen in Limburg goed gekozen zijn. Privboseigenaars dragen steentje bijEn hoe zit het met de jaarlijkse opname aan CO2 door bossen, landbouw, natuur en bodem? Hier scoort Limburg veel beter dan de rest van Vlaanderen. Op basis van de Vlaamse cijfers kunnen we voor Limburg een jaarlijkse CO2-opname van 100 000 ton verwachten. Dit cijfer ligt voor de provincie in werkelijkheid vier maal hoger.

Jouw bos, een spons voor CO2

Limburg heeft als eerste Vlaamse provincie haar CO2-voetafdruk laten berekenen voor het hele grondgebied en scoort relatief goed. De vele bossen die Limburg rijk is, zijn daar niet vreemd aan. Zij nemen CO2 op als een echte spons.


De Limburgse natuur zorgt voor meer dan veertig procent van de Vlaamse CO2-opname. De netto uitstoot bedraagt op die manier 11,1 ton per Limburger, terwijl het Vlaamse ge-middelde 14,1 ton bedraagt. Hiermee bewijst Limburg de groene long van Vlaanderen te zijn. Iets dat we met zijn allen moeten koeste-ren. De rol die privboseigenaars in dit klimaat-verhaal spelen, is uitermate belangrijk. Zij be-zitten en beheren een groot aandeel van de Limburgse bossen, die de CO2 als een echte spons opslaan. Zij dragen hun steentje bij om van Limburg een klimaatneutrale provincie te maken.

Van Limburg over Qatar tot ZwedenAls we de CO2-uitstoot omzetten in euros, krijgen we een indrukwekkend plaatje. De kostprijs voor CO2-emissierechten op de internationale markt bedraagt momenteel 15 per ton. De maatschappelijke kost van de jaarlijkse Limburgse CO2-uitstoot van 9,4 miljoen ton bedraagt bijgevolg meer dan 140 miljoen per jaar, of 170 per Limburger.

Kunnen we de Limburgse CO2-voetafdruk van 11,1 ton per persoon per jaar situeren ten opzichte van andere regios? Door de cijfers uit te drukken per persoon, zijn vergelijkingen inderdaad mogelijk. Quatar is met 40 ton per persoon het meest CO2-vervuilende land ter wereld. De Verenigde Staten (19 ton) en Luxemburg (17 ton) hebben ook een zware CO2-voetafdruk. Als we Limburg vergelijken met buurlanden, scoort de provincie ongeveer hetzelfde als Nederland (11 ton) en Duitsland (10 ton). Zweden scoort opvallend goed (5 ton), wat opmerkelijk is gezien haar noordelijke ligging. Dit land is dan ook koploper op het vlak van milieu- en klimaatbeleid. Provincie in volle transitieUiteraard is deze nulmeting slechts het begin van de doordachte aanpak om van Limburg een klimaatneutrale provincie te maken. Een volgende stap in de TACO2-studie is de keuze voor twee beleidsscenarios die het mogelijk maken om klimaatneutraal te worden tegen 2020. De maatregelenpakket-

ten die deze scenarios omvatten, worden economisch volledig doorgerekend. Het eindrapport wordt opgeleverd in maart 2011.Dankzij de nulmeting heeft Limburg alvast een belangrijke horde genomen op weg naar de klimaatneutraliteit: alles start met de juiste cijfers. In 2011 wil het provinciebestuur samen met de Limburgse TACO2-klankbord-groep enkele prioritaire sectoren afbakenen. Met deze sectoren gaat ze transitietrajecten starten om tegen 2020 klimaatneutraal te zijn. De nulmeting is dan ook een eerste belangrijke stap naar een nieuw Limburg: een provincie in volle transitie.

Deze tekst is gebaseerd op een persmededeling van gedeputeerde Frank Smeets naar aanlei-ding van de voorstelling van de Limburgse nulmeting.

(foto: Karolien Van Diest)


bosbeheer

Limburgse Bosgroepen in de bres voor de biodiversiteitIn 2009 gaf het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) een projectsubsidie van 6500 van de Nationale Loterij aan elke Vlaamse Bosgroep. De vijf Limburgse Bosgroepen investeerden deze middelen in het grensoverschrijdende project Soorten en landschappen, dragers voor biodiversiteit (SOLABIO). Ze willen daamee verschillende typische soorten van de Limburgse bossen nieuwe kansen geven.

Helpende hand voor de Limburgse natuurOm de biodiversiteit op te krikken, werken de Limburgse Bosgroepen samen met de drie Regionale Landschappen: het Regionaal Landschap Lage Kempen, het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren, en het Regionaal Landschap Kempen en Maasland. Na onderling overleg gebruikten ze de Lotto-subsidie voor het Interreg-project SOLABIO. Partners uit alle Vlaamse en drie Nederlandse provincies werken hierin samen om de biodi-versiteit in de grensregio Vlaanderen-Neder-land te behouden en de waardevolle land-schappen te herstellen. In een eerste fase

selecteerde elke Bosgroepcordinator ge-schikte locaties om soortbeschermingsacties op te zetten. Daarbij waren het voorkomen van te beschermen soorten n het enthousi-asme van de eigenaar bepalende selectiecri-teria. Voor de concrete acties in Noordoost-Limburg sloot de Bosgroep een overeenkomst met het Regionaal Landschap Kempen en Maasland.

Bosgroep Noordoost-Limburg in de bres voor de grote weerschijnvlinderDe Bosgroep Noordoost-Limburg investeerde zijn Lottosubsidie in het uitgebreid bos-

beheerplan van Kinrooi, dat in 2007 werd goedgekeurd door het ANB. In totaal bevat het beheerplan 226 hectare (46 hectare openbaar bos en 180 hectare privbos).

Als aandachtssoort koos de gemeente Kin-rooi voor de grote weerschijnvlinder. Deze zeer zeldzame vlinder is vooral gebonden aan open loofbossen en wilgenbroekbossen. Een eerste stap om de grote weerschijnvlin-der een duwtje in de rug te geven, is het in kaart brengen van verbindingsgebieden tussen verschillende natuurkernen. De kaart met de verbindingsgebieden uit het gemeen-telijke actieplan grote weerschijnvlinder werd daarom vergeleken met de kaart met de deelnemende percelen van het uitgebreid bosbeheerplan. Meer licht in het bosHet echtpaar Esper-Wunderlich bezit een ecologisch erg waardevol omheind priv-


domein van meer dan vier hectare in Kinrooi. Dat bestaat uit een woonhuis omringd door een gemengd bestand, een dreef met Italiaanse populieren, een vijver, fijnsparren, een dicht begroeid moeras en enkele open plekken. Het domein is in het gewestplan in-gekleurd als natuurgebied met wetenschap-pelijke waarde of als natuurreservaat. Het bos wordt beschouwd als een belangrijke stapsteen voor de grote weerschijnvlinder om zijn leefgebied uit te breiden. De hoog opgaande bomen in combinatie met de wilgenstruwelen zorgen voor een prima leef-omgeving voor deze vlinder. De poel biedt dan weer mogelijkheden voor amfibien zoals de boomkikker.

Het domein is echter sterk verbost. Zonder drastische ingrepen groeien op termijn alle open en halfopen plekken dicht. In het uitgebreid beheerplan is voorzien om het parklandschap te behouden, het aandeel

inheems loofhout te verhogen en het bos om te vormen naar een gemengd bestand. De dreef van Italiaanse populieren wordt best gekapt. De dode inlandse eiken blijven bij voorkeur zoveel mogelijk liggen, zolang ze geen gevaar vormen voor de bewoners.

Nieuwe bosrandenEen ander belangrijk gebied voor de grote weerschijnvlinder is het Stamprooierbroek in Kinrooi. Het bos van de heer Spaas grenst aan dit gebied en is een interessante uitbrei-dingszone voor de verspreiding van de vlin-der. Een arbeidersploeg van de sociale werk-plaats Winning-vzw Groenwerk uit Lummen plantte - in opdracht van de heer Spaas - streekeigen en standplaatsgeschikte bomen en struiken in de nieuwe bosranden. En of de grote weerschijnvlinder dat zal waarderen!

De inspanningen van de Bosgroep en de eigenaars zullen er zeker toe leiden dat de grote weerschijnvlinder zijn weg naar de bossen van Kinrooi vindt. De Bosgroe-pen geven met hun steun aan SOLABIO in ieder geval heel wat typische Limburgse soorten een duwtje in de rug. In de vol-gende editie van t Limburgs Bosbelang lichten we de SOLABIO-bijdrage van de Bosgroep Hoge Kempen toe.

(foto: Karolien Van Diest) (foto: Karolien Van Diest)

(foto: Marcel Bex)Grote Weerschijnvlinder

Bosoppervlakte blijft dalenDe Bosbarometer is de vinger aan de pols van het Vlaamse bosbeleid. De Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) hanteert enkele meetbare indicatoren om zo de belangrijkste trends in de Vlaamse bossen op de voet te volgen.

En van de meest voor de hand liggende indicatoren voor de Bosbarometer is de bos-oppervlakte. Die neemt in heel Vlaanderen sterk af. In 2009 werd er 291 hectare vergund ontbost, dat is meer dan anderhalf voetbal-veld per dag. Van die ontbossing, die ver-moedelijk nog hoger ligt als de niet-vergunde ontbossing ook in rekening gebracht wordt, werd slechts een klein deel effectief gecom-penseerd. In plaats van aan te dikken, blijft de bosoppervlakte in Vlaanderen dalen! Dit alles gaat regelrecht in tegen de doelstellingen van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV). Volgens het RSV moest er 10 000 hectare bijkomen decologisch waardevol bos

gerealiseerd worden tegen 2007, wat de totale Vlaamse bosoppervlakte op 160 045 hectare moest brengen. De planhorizon voor deze doelstelling werd inmiddels verruimd naar 2012 ...

Hekkensluiter in EuropaNochtans is men wettelijk verplicht om elke ontbossing te compenseren. Deze compen-satie kan op twee manieren gebeuren: een compensatie op het terrein in natura (door nieuw bos te planten) of een storting in het zogenaamde boscompensatiefonds. Met de middelen van dit fonds kan de overheid aan de slag om zelf de compenserende bebos- singen uit te voeren. Jammer genoeg worden ze nauwelijks aangewend. De algemenetrend op het vlak van bosuitbreiding blijft ne-gatief. En daarin staat Vlaanderen in Europa zelfs helemaal alleen. Landen met een verge-lijkbare bosoppervlakte, zoals Denemarken, Nederland en Ierland, slagen er momenteel zeer goed in om wl beduidende vooruitgang

te boeken. Nederland stak Vlaanderen recent nog voorbij en het ziet er naar uit dat ook Ier-land daar in 2012 in zal slagen. Vlaanderen zal dan tot de hekkensluiters van Europa be-horen. Lichtpuntjes in de BosbarometerParticulieren die hun gronden willen bebos-sen, verdienen een stimulans. Jammer ge-noeg stuiten hun bebossingsaanvragen vaak op een negatief advies van de landbouwad-ministratie. In Limburg was dat het afgelo-pen jaar het geval met de drie projecten die via de Bosgroepen werden ingediend. Toch ziet het er in Limburg naar uit dat en-kele bosuitbreidingprojecten toch groen licht zullen krijgen. In Tessenderlo gaat het om een halve hectare in agrarisch gebied, in Heers om bijna anderhalve hectare en in Tongeren om bijna n hectare. Bescheiden oppervlaktes, maar toch kleine opstekers in de slechtnieuwsshow van het Vlaamse bos. In het lentenummer verneem je er meer over.

De Vlaamse Bosbarometer staat op storm

Met de Bosbarometer houdt de Vereniging voor Bos in Vlaanderen het Vlaamse bosbeleid in de gaten. Zelfs voor een bosrijke provincie als Limburg is er weinig opbeurends te melden. Gelukkig zijn er toch enkele lichtpunten.

bosbeleid



FSC-gecertifi ceerde bossenMeer reden om verheugd te zijn, is de vaststelling dat de laatste jaren heel wat in-spanningen geleverd zijn om duurzaam bos-beheer ingang te doen vinden binnen het Vlaamse bosbeheer. Het aantal bosbeheer-plannen blijft verder stijgen, samen met de oppervlakte FSC-gecertifi ceerde bossen. FSC (Forest Stewardship Council) is het keurmerk dat aangeeft dat het bos duurzaam beheerd wordt. De oppervlakte van FSC-gecertifi ceerd bos in Vlaanderen nam in 2009 met 3 497 hectare toe. Bij de start van de Week van het Bos 2010 is het aanbod inlands gelabeld hout nog steviger uitgebreid: 15 188 hectare Vlaams bos heeft momenteel het FSC-certifi caat.

Gelukkig stemmen ook enkele andere indica-toren niet tot pessimisme. Toch staat de globale Bosbarometer op storm. Wil Vlaan-deren het tij doen keren, dan moeten er nog vele inspanningen geleverd worden. Met na-tuur, klimaat, recreatie, gezondheid, hout-productie ... zijn er dan ook redenen te over om volop te investeren in nieuw bos. Wil je het volledige document nalezen? Dat kan via www.vbv.be.


(foto: Karolien Van Diest)(foto: Karolien Van Diest)

t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 1514 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter

nieuws van de limburgse bosgroepen

Overgangsregeling voor sociale arbeidIn het herfstnummer kondigden we aan dat de Vlaamse overheid ermee dreigde de finan-cile steun voor de sociale arbeid voor onren-dabele ecologische bosbeheerwerken en de steun voor vorming in 2010 stop te zetten. Dit nieuws bereikte ons in de zomermaan-den, toen al meer dan een half jaar met twee ploegen gewerkt werd. De werking van de sociale arbeid werd dan ook tijdelijk opgeschort. In september keurde het LOP een overgangsregeling goed. De ploegen konden eind september hun werking hervatten en de afgesloten contracten wer-den verder afgewerkt. Korte opklaringHeel even klaarde de hemel weer op voor de acht arbeiders en twee ploegbazen die al sinds 2006 elk jaar rond in de Limburgse pri-vbossen werk vinden. In oktober vernamen we van de Vlaamse overheid dat de bezuini-gingen voor 2010 elders gezocht werden. Dankzij een goed onderbouwd protest van Vlaamse privboseigenaars en bosgroepbe-stuurders komt de ondersteuning voor 2010 voor de sociale arbeid er op de valreep toch. Bijgevolg zal vooral beknibbeld worden op de subsidies voor vormingsactiviteiten. Meer onzekerheden in 2011 Voor 2011 verwachten we, op basis van de

signalen van de overheid, helaas dezelfde on-zekerheden. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) ziet ook voor 2011 geen ruimte voor financile ondersteuning van de plogen. Het ANB startte met het herwerken van hun visie op de Bosgroepen, inclusief de subsi-dieregels. Hopelijk zal hierin de uitvoer van onrendabele ecologische bosbeheerwerken via sociale tewerkstelling wl structureel ver-zekerd worden. Het LOP onderstreept het belang van een eenvoudige administratie en continuteit van de werking. Zowel voor de arbeidersploegen zelf, de daadkracht en het imago van de Bos-groepen, als voor de individuele boseige-naars. Nieuwe voorstellen met tarievenIn Limburg waakt een werkgroep van cordi-natoren, bestuurders en ploegbazen al sinds 2006 over de ecologische meerwaarde van de geselecteerde taken, de correctheid van de gehanteerde tarieven en de efficinte inzet van de ploegen. Naar aanleiding van een terreinbezoek aan een exotenbestrijdingen zonder glyfosaat-gebruik (september 2010) formuleerde deze werkgroep opnieuw verschillende voorstel-len. Deze werden door het LOP goedgekeurd en in de overeenkomst aangepast (zie tabel voor de herwerkte takenlijst met tarieven).

De belangrijkste wijzigingen zijn de volgende: De bijdrage van de eigenaar voor de aanleg van takkenwallen stijgt van 160/100 me-ter naar 300/100 meter. Om de palen zo goedkoop mogelijk te kunnen aanbieden, wordt in de overeenkomst geen prijs voor de palen vermeld.

Hakselen, 500 /dag of 36 /uur, wordt niet in het takenpakket opgenomen. Dit beheerwerk heeft geen ecologische meer-waarde.

Knakken wordt in dezelfde categorie als hak- en spuitbestrijding (categorie 1.1) op-genomen, de nabehandeling het jaar erop blijft inbegrepen. Bij een extra nabehande-ling via de knakmethode wordt een tarief van 80 /hectare gehanteerd.

De bestrijding van Japanse duizendknoop wordt in de takenlijst opgenomen. Voor een behandeling in vier fasen per jaar, zon-der nabehandeling, wordt een bijdrage van 300/hectare van de eigenaar gevraagd. De behandelingencyclus bestaat uit een besproeiing met glyfosaat op het moment dat de plant zon 30 centimeter hoog is (mei), maaien na het afsterven (enkele we-ken later), een tweede besproeiing met garlon rond de bloeitijd (augustus) en maaien in de winter.

Limburgs Overlegplatform (LOP)



(foto: An Olaerts)


Bosgroep West-Limburg

Bosbeheerplan BeringenVoor de 550 hectare bos die opgenomen worden in het uitgebreid bosbeheer-plan Beringen maakte het studiebureau Grontmij het ontwerp beheerplan

op. Voor de meeste bossen is er in 2011 een kapping voorzien. De cordinator van de Bos-groep bezocht - van oktober tot december - het terrein en informeerde de genteresseer-de boseigenaars over het voorgestelde beheer van hun bossen.

Er werden afspraken gemaakt voor deelname aan de gezamenlijke houtverkoop van de Bosgroepen in mei 2011. Heel veel boseige-naars kappen graag zelf in het bos en kregen hiervoor de nodige richtlijnen.

Om de periode zonder goedgekeurd beheer-plan te overbruggen, werd waar nodig een kapmachtiging aangevraagd.

Eerste gezamenlijke brandhoutverkoopOp 27 november ging de eerste brandhout-verkoop van de Bosgroep West-Limburg door in Ham en Heppen. De aankondiging verscheen in de vorige editie van dit tijd-schrift en het infoblad van de deelnemende gemeenten.

Een 90-tal genteresseerden kreeg een cata-logus toegestuurd. Op 25 november vond de schouwing plaats. Er werden 21 loten aange-boden, geraamd op 230 stres. Deze beston-den voornamelijk uit Amerikaanse vogelkers, zomereik, berk, Amerikaanse eik en kroon-hout van den. Alle loten werden verkocht voor een totaal van 3 780. De brandhoutverkoop was een succes en is voor herhaling vatbaar!

1. Amerikaanse vogelkers + agressieve exoten (incl. 1 nabehandeling binnen de 18 maanden) Groep I

Vellen en zagen op 1,20 m

Vellen en zagen op 1,20 m

Takhout verspreid in het bos

Takhout verspreid in het bos

Takhout op hopen

Takhout op hopen

Hout voor ploeg

Hout voor ploeg

Hout voor boseigenaar

Hout voor boseigenaar

Prijs/ hectare

Prijs/ hectare

Prijs/hectare

Prijs/100m

Prijs/100m

Prijs/Constructie

Prijs

Prijs/plant

Prijs/hectare

Prijs/hectare

Hak- en spuit/ knakken

2.Onrendabele dunningen/Hakhoutbeheer (co. beslist of WO mogenlijk is) Groep I

3.Vrijstelling/zuivering/vormsnoei (tot manhoogte) Groep I

4. Aanplanten van een bosrand Groep I

5. Maken takkenwal (opruimen takhout) Groep I

6. Opruimen constructie in bos Groep I

7. Maaien + onderhoud van bermen en paden/ Ecologisch beheer open plekken Groep I

8. Inboeten/ Aanplanten van bosplantsoen Groep I

9. Extra nabehandeling van Amerikaanse vogelkers en andere agressieve exoten Groep I

10. Behandelen Japanse duizendknoop in 4 fasen Groep I

Max. 10 m breed, exl. Plantgoed

Max. 50 m2, eigenaar zorgt zelf voor container en afvoerervan; geen verharde materialen (bv. beton, ...)

Excl. palen

Paden vrijmaken, opruimen zwerfvuil tot 6 m langs beide zijden pad(= enkel restafval), boseigenaar zorgt voor ophalen restafval

Maaien van bestaande open plekken

Max. 0,50 hectare; excl. plantgoed, excl. wildbescherming;enkel op plantklaar terrein (ploegbaas oordeelt hierover)

Enkel nabehandelingen die worden uitgevoerd binnen de 3 jaar na de eerste nabehandeling; de 1e bestrijding kan uitgevoerd zijn door de arbeidsploeg, een hobbyist of de boseigenaar zelf

2x spuiten, met 2 weken later maaien

3.1

160

4.1

160

5.1

300

6.1

315

7.1 50/100m

7.2 5/are

8.1

0,30 met min. 50

9.1

80

10.1

300 met min. 50

1.1 X 105

1.2 X X X 160

1.3 X X X 315

1.4 X X X 210

1.5 X X X 370

2.1 X X X 210

2.2 X X X 260

2.3 X X X 260

2.4 X X X 315

Standaardtaken voor Limburgse privbossen via sociale tewerkstelling (tarieven in euro, incl. btw).

(foto: Webers Geert)

Brandhoutverkoop WL



Bosgroep

Noordoost-Limburg

Bosbeheerplan voor Grote BrogelDe komende maanden staan diverse infoverga-deringen en infowande-lingen op het programma voor alle genteresseerde eigenaars van het bos-complex in Grote Brogel.

Ze kunnen deelnemen aan het uitgebreid bosbeheerplan. De boseigenaars en -beheer-ders zullen hiervoor persoonlijk gecontac-teerd worden. Heb jij nu al vragen? Neem contact op met An Pierson, de Bosgroepcor-dinator. Op excursie in privbossen van Hamont-AchelOp woensdag 20 oktober bezochten de Vlaamse aanspreekpunten privbos van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) onder leiding van Jasper Goffin (aanspreekpunt pri-vbos van het ANB in Limburg) de bossen van de KULeuven in Hamont-Achel. Zij maakten er kennis met de Limburgse aanpak van de houtverkopen: het aanduiden van dunningen, de organisatie van de houtver-koop en de opvolging van de exploitaties. Een interessante discussie met aanbevelingen en aandachtspunten beklemtoonde de nood-zaak aan voldoende aandacht voor vrijwilli-gerswerk en het betrekken van de eigenaars.

Bosgroep

Zuid-Limburg

Gezamenlijk bosbe-heerplan Sint-Truiden, Nieuwerkerken en Gingelom in de laatste rechte lijn De opmaak van dit ambi-tieuze bosbeheerplan startte eind 2007. De eer-

ste eigenaarsfiches met concrete beheervoor-stellen per bestand werden in januari 2009 afgeleverd. Door omstandigheden liep het opmaakproces enige vertraging op, maar in 2010 werd de draad weer opgepikt. 56 eige-naars kunnen binnenkort met een goedge-keurd beheerplan volgens de criteria duur-zaam bosbeheer in ongeveer 257 hectare bos aan de slag. In het plan is Canadapopulier de belangrijkste boomsoort qua volume per hectare, maar wat betreft stamtal gaan ge-wone es en esdoorn deze nog vooraf. Tussen 18 oktober en 18 november konden alle genteresseerden het hele document met alle kaarten raadplegen bij de betrokken ge-meenten, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en de Bosgroep. In het kader van dit onderzoek vond op woensdag 3 november een informatievergadering plaats in Sint-Truiden. Hier daagden bijna uitsluitend par-ticiperende privboseigenaars op, wat merk-waardig is gezien de hoge ecologische waarde

van de opgenomen bossen. Ongeveer de helft van de oppervlakte bestaat uit bossen met een potentie tot elzenbroekbos en elzen-vo-gelkersbos. Deze bostypes zijn zelfs op Euro-pees niveau erg zeldzaam en hoog gewaar-deerd. Zodra de ingediende opmerkingen verwerkt zijn, kan het ANB het beheerplan goedkeuren. Hierna begint het echte werk: de bossen beheren ... Elke deelnemer kan dan ook een FSC-groepscertificaat aanvragen via de Bosgroep. Verkiezingen voor bestuurders 2011Het is weer zover: het driejarige mandaat van de bestuurders van de Bosgroep is bijna verstreken. De afgelopen jaren bewezen onze bestuurders hun inzet voor het (priv)bos in de regio. Tijdens de Algemene Vergadering van 26 maart 2011 wordt de Raad van Bestuur opnieuw benoemd voor de komende drie jaar. Wat betekent het om Bosgroepbestuurder te zijn? Je neemt deel aan de vergaderingen van de Raad van Bestuur, zon 4 5 avondbijeen-komsten per jaar. Extra inspanningen, zoals ondersteuning bij brandhoutverkopen, op-volging op het terrein, deelname aan andere Limburgse of Vlaamse bosgroepenfora, zijn mogelijk op basis van persoonlijke beschik-baarheid en interesse. Ben jij boseigenaar in de regio van de Bos-groep Zuid-Limburg en heb je interesse om de Bosgroep mee op te volgen en te begelei-den? Geef ons een seintje! Ook eigenaars van kleine bossen komen hiervoor in aanmer-king! Aarzel dus niet!



Onze ploeg aan het werk in het Wissenboske.


KaptabellenDe Bosgroep West-Limburg startte in 1998. Van in het begin werd gewerkt met boscom-plexen waarin beheerwerken gegroepeerd worden en de efficintie verhoogd wordt. Voor deze boscomplexen (tien in totaal) werd telkens een beheerplan opgesteld. Naast de boscomplexen stelde de Bosgroep ook zon 18 beheerplannen op voor kleinere groepen van eigenaars. Een belangrijk onderdeel van zon beheer-plan is de kaptabel. Deze geeft aan in welk jaar er best gekapt wordt. De Bosgroep volgt dit zo goed mogelijk op. Eind september wer-den zon tachtig boseigenaars (waaronder ook die van het uitgebreid bosbeheerplan Be-ringen) aangeschreven om afspraken te ma-ken over de voorziene kapping in 2011.


cvba (CoLimBo) een interessant gegeven voor de bezoekers. In Antwerpen overwegen ze een gelijkaardige aanpak.Na een laatste boekweitkoek bezochten de bestuurders enkele omvormingen van naald-hout naar heide op de Teut in Zonhoven. Aan Den Dool in Helchteren wierpen ze nog een snelle, natte blik op de groeikracht van en-kele magistrale douglassen, vr ze de kas-teelbrouwerij bezochten. Tijdens de gezamenlijke maaltijd in het cen-trum van Houthalen werd verder nagepraat en verbroederd tussen de twee Raden van Be-stuur. De Bosgroep Limburgse Duinen heeft alvast een uitnodiging voor een tegenbezoek op zak ...

Bosgroep

Hoge Kempen

Tweedaags overleg voor Vlaamse Bosgroepen is succesOp 14 en 15 oktober 2010 organiseerde de Bosgroep Hoge Kempen een tweedaags over-leg voor de 19 Vlaamse Bosgroepen. Dat ge-beurde in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). De tweedaagse stond in het teken van recente ontwikkelingen in de subsidiring van de Vlaamse Bosgroepen en de samenwerking met de administratieve medewerkers. In de voormiddag werden er-varingen en praktijkvoorbeelden uitgewis-seld en konden de bosgroepcordinatoren leren uit elkaars dagelijkse werking. De me-dewerkers gingen onder leiding van bestuur-der Eddy Cryns in Zutendaal een kijkje ne-men in het landschapsproject Hesselsberg.

Na de lunch in Domein Kattevennen-Genk, n van de toegangspoorten van het Natio-naal Park Hoge Kempen, stond de gezamen-lijke rangeractiviteit Schattenzoektocht met gps op het programma. Na de kennisma-kingsronde werden ervaringen en werkme-thoden uitgewisseld. De cordinatoren be-zochten later die dag het station van As, en sloten af met een Volle-maanwandeling in de Maasvallei. Op vrijdagvoormiddag over-legden alle cordinatoren en het ANB en in de namiddag bekeken ze de realisaties van het uitgebreid bosbeheerplan in Dilsen-Stok-kem op het terrein. Wat in het verleden tel-kens gebeurde, was ook nu het geval. Deze tweedaagse legde de kiem voor verdere af-spraken en projecten van de Bosgroepen. Een succes!

Verkiezingen 2011Het is weer zover: het driejarige mandaat van de bestuurders van de Bosgroep is bijna ver-streken. Op de Algemene Vergadering van 2011 wordt de Raad van Bestuur opnieuw verkozen voor een nieuwe periode van drie jaar. Ben je boseigenaar in de regio Hoge Kempen en heb je interesse om de Bosgroep mee op te volgen en te begeleiden? Geef ons een seintje!

Bosgroep

Limburgse Duinen

Verbroedering met Bosgroep Kempense Heuvelrug uit de provincie AntwerpenOp 5 november verwel-komde de Bosgroep Lim-burgse Duinen de Raad van Bestuur van de Bos-

groep Kempense Heuvelrug in het mijnmu-seum van Houthalen. Jean De Sutter, conser-vator van het museum en werkend lid van de Bosgroep, bracht een ontroerend verhaal over het zwarte goud van de Kempen. Met zijn mondharmonica zorgde hij zelfs voor een muzikale noot.Tijdens het middagmaal luisterden de bestuurders van Bosgroep Lim-burgse Duinen genteresseerd naar de aan-pak van hun collegas. De Bosgroep Kem-pense Heuvelrug verdeelt zijn dagelijkse werking: acht bosconsulenten (opgeleide vrijwilligers) die de boswerken in de verschil-lende boscomplexen opvolgen, en twee ad-junct-cordinatoren. Een aanpak die de be-stuurder van de Limburgse Bosgroep erg kon boeien.Omgekeerd was het verhaal van de Coperatieve van de Limburgse Bosgroepen (foto: RLKM)

(foto: Lise Hendrick)



activiteitenkalender

Cursussen en excursiesOok in 2011 organiseren de Limburgse Bos-groepen een aantal vormingsactiviteiten voor hun leden.

Aangezien er nog geen duidelijkheid is over de vormingsubsidies voor 2011, beslisten de Bosgroepen om alleen in het najaar van 2011 cursussen te organiseren.In het voorjaar staat onze jaarlijkse contact-dag op het programma. Afspraak op zaterdag 26 maart 2011 in Alden-Biesen. Noteer deze dag alvast in je agenda! Er staan weer allerlei

activiteiten op het programma: wandelingen, voordrachten en een workshop.

Dagexcursie naar Bosland en RenoviusTijdens de eerste helft van mei wordt een dagexcursie naar Bosland en Renovius geor-ganiseerd.In de voormiddag brengen we een bezoek aan de fi rma Renovius in Overpelt, waar alles draait rond hernieuwbare grondstoffen. Hier wordt houtafval (takken en stronken) omgezet in biomassa en probeert men op die manier bij te dragen tot rationeel energie-

verbruik. We krijgen een rondleiding in het bedrijf en een demovoorstelling van hun machines.Na een broodjeslunch neemt een gids ons mee naar Bosland, het grootste bosgebied van Vlaanderen en de groene long van Noord-Limburg. Bosland is gelegen in het gebied Hechtel-Eksel, Lommel en Overpelt en werd voordien de Bossen van de Lage Kempen genoemd. Naast naaldbos en struc-tuurrijk loofbos, bestaat het gebied ook uit heide, akkers en weilanden, schrale graslan-den, valleien, landduinen en waterpartijen.


Datum Onderwerp

zaterdag 26 maart 2011 contactdag in Alden Biesen

eerste helft van mei excursie Bosland en Renovius

september-oktober cursus soorten herkennen

3e weekend oktober excursie Vormgevers in hout,

fort Vechten (Bunnik-Nederland)

september-oktober cursus aanduiden van dunningen

september-december cursus kettingzaag 1

september-december cursus kettingzaag 2

september-december cursus kettingzaag 3(foto: Karolien Van Diest)

Meer inspiratie nodig om hout leuk te verwerken?

Ga met ons mee op excursie naar Fort Vechten!


u i t g a v eDe deputatie van de provincieraad vanLimburg, Herman Reynders, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Sylvain Sleypen, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets,Walter Cremers, Erika Thijs,gedeputeerden en Renata Camps,provinciegriffier.

h o o f d r e d a c t i eJohan Van den Broek

c o r d i n a t i eKarolien Van Diest - [email protected] Hannosset - [email protected]

e i n d r e d a c t i eRita Bogaerts - [email protected]

r e d a c t i e s e c r e t a r i a a tAnnemie Hannosset [email protected]

r e d a c t i e r a a dRita Bogaerts, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

r e d a c t i eRita Bogaerts, Benjamine Bufkens,Annemie Hannosset, Jan Mampaey, An PiersonVera Reymen en Karolien Van Diest

f o t o c o v e rRobin Reynders

c a r t o o n sDirk Vercampt

t e k s t b e w e r k i n gpantarein publishing

v o r m g e v i n g & l a y - o u tDion Boodts - Grafische Producties, Informatie & Communicatie - Provincie LimburgDrukkerij Vaes - Overpelt

d r u kDrukkerij Vaes - Overpelt

p o s t b u sLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, Directie Ruimte -Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B-3500 HasseltTel. 011 23 83 20 [email protected]

o p l a g e2 600 exemplaren

w e t t e l i j k d e p o t n u mm e rD/2008/5857/82

v e r a n t w o o r d e l i j k e u i t g e v e rJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B-3500 Hasselt

Deze publicatie werd gedrukt op hout- en chloorvrij

kringlooppapier, zonder optische witmakers.

Colofon t L i m b u r g s B o s b e l a n g3 1 | w i n t e r

De beste wensenvoor het nieuwe jaarvanwege het team van deLimburgse Bosgroepen

(foto: Robin Reynders)

nuttige adressenBosgroepenP.a. provincie Limburg Universiteitslaan 13500 Hasseltwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

Bosgroep Hoge Kempen vzwondernemingsnummer 874 667 014Cordinator: ir. Lise Hendricktel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Ghijsens tel. 011 23 73 82

Bosgroep Limburgse Duinenondernemingsnummer 882 247 464Cordinator: ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 [email protected]

SecretariaatIne Houbrechtstel. 011 23 83 15

Bosgroep Noordoost-Limburg vzwondernemingsnummer 459 481 087 Cordinator: ir. An Piersontel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffa tel. 011 23 83 30

Bosgroep West-Limburg vzwondernemingsnummer 479 742 895Cordinator: ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 [email protected] Olaerts tel. 011 23 73 28

Bosgroep Zuid-Limburg vzwondernemingsnummer 874 670 378Cordinator: ir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected] Hannosset tel. 011 23 83 20

Coperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvbaUniversiteitslaan 13500 HasseltProjectmedewerkers:Vera ReymenPascal Vanheestel. 011 23 83 63fax 011 23 83 10

Agentschap Natuur en Bos, afdeling LimburgDe visie van het ANB is Meer en betere natuur, bos en groen, samen met andere partners.De uitdaging voor de toekomst is dan ook het uitbouwen van eenpartnerschap metboseigenaars en Bosgroepen in elke provincie. Dat moet de schakel zijn tussen de Bosgroep en het ANB.

AanspreekpuntBosgroepen,Regionale Landschappen en Harmonisch Park en GroenbeheerJasper GoffinAmbtenaar Priv-bos: Koningin Astridlaan 50 bus 5 3500 Hasseltgsm 0479 54 90 09

WebsitesBoseigenaars en bosliefhebbers vindennuttige informatie op de websites van devolgende instanties: Agentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.beVereniging voor Bos in Vlaanderen vzw: www.vbv.beLandelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.bewww.bosmarkt.be

Voeren

Houtha len-He l ch te ren

Opg labbeek

Genk

Neerpe l t

Overpe l t

Lommel

Hechte l -Ekse l

Bree

Bocho l t

Ber ingen

Ham

Leopo ldsburg

Hasse l t

Peer

Meeuwen-Gru i t rode

Hamont-Ache l

K inroo i

Maase ik

D i l sen-S tokkem

Maasmeche len

Heusden-Zo lder

Zutendaa l

As

Lummen

Herk-De-S tadHa len

Diepenbeek

Tessender lo

Nieuwerkerken A lken

Wel l en

Kor tessem

Hoese l t

B i l zen

Lanaken

S in t -Tru iden

Ginge lom

Heers

Hers tappe

Tongeren

R iemstBorg loon

Zonhoven

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen

driemaandelijks tijdschrift | jan.- feb.- maa. 201131 | winter | in dit nummer

voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2

contactdag 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2

bosbeheerZiekten en plagen in het bos: een complex probleem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

bomensymboliekDe taxus, een boom met venijnige maar ook heilzame trekjes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

bos en milieuJouw bos, een spons voor CO2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

bosbeheerLimburgse Bosgroepen in de bres voor de biodiversiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

bosbeleidDe Vlaamse Bosbarometer staat op storm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

nieuws van de bosgroepenLimburgs Overlegplatform (LOP) . . . . . . . . . . . . . . . . .14

nieuws van de bosbroepenBosgroep West-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15Bosgroep Noordoost-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16Bosgroep Hoge Kempen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17Bosgroep Limburgse Duinen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

activiteitenkalender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de bos-groep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewer-kers je van dienst kunnen zijn: gratis en onafhankelijk advies

over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wet telijke, financile en administratieve aspecten);

informatie over hoe een duur-zaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar

en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kan maken;

hulp bij het invullen van kap-aanvragen of het opstellen van beheerplannen;

kaartmateriaal; adressen van houtexploitan-

ten en boomkwekerijen; cordinatie van de samenwer-

king tussen verschillende bos-eigenaars.

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

provincie LimburgUniversiteitslaan 1B-3500 Hasselt

limburg.be

nr. 31 - 't Limburgs Bosbelang - winter 2010

Documents

Transcript of nr. 31 - 't Limburgs Bosbelang - winter 2010