nr. 25 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2009

België–Belgiquep.b.

hasselt 112/675

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift |juli-augustus-september 2009

25 | zomer

+

+

Klimop: parasiet of niet?Hout in de bouwBreng leven in je bos!

in dit nummer o.a.

2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 25 | zomer

Klimop behoort, samen met bosrank, bitter-zoet en wilde kamperfoelie, tot de inheemseklimplanten. Hij 'kruipt' over de grond ofklimt drie tot dertig meter omhoog tegen eenboom of een muur. Zijn drie- tot vierlobbige,donkergroene bladeren hebben een glanzen-de bovenkant en lichtere nerven aan deonderkant. Ze voelen leerachtig aan en zijnwinterhard. De uiteinden dragen bolvormigeschermen van geelgroene bloemen.

BiotoopDe klimopfamilie (Araliaceae) omvat 700 à800 soorten, merendeels houtige gewassen.Ze komt het meest voor in de tropischeregenwouden van Zuidoost-Azië en Amerika.In West-, Midden- en Zuid-Europa is alleenhet geslacht Hedera inheems. Na de laatsteijstijd, omstreeks 7000 vóór Christus, ver-scheen de klimop in onze streken. Je vindt destruik overvloedig in de bossen in het krijtge-bied en in de essen-iepenbossen.

Een warm toevluchtsoordDe klimop draagt bij tot de verscheidenheidin het bos. De klimplant en haar gastplantgroeien dicht op elkaar. Dat zorgt voor tak-en bladkluwens, een ingewikkeldere opvul-ling van de ruimte en de toename van destructuur in het bos. Hoe groter de structuur,hoe groter de verscheidenheid aan bosleven.Vogels als de winterkoning, de grauwe vlie-genvanger, de boomkruiper, de merel, hetroodborstje, de duif en de bosuil kunnen inde klimop terecht voor een nest-, schuil- enslaapplaats. Spinnen en vlinders brengen inzijn gebladerte graag de winter door.Zijn specifieke levenscyclus maakt de klimop

Hout biedt, naast het populaire gebruik alsbrandhout, heel wat mogelijkheden. Het isweer volop ‘in de mode’! Met de Bosgroe-pen willen we een lans breken om hetbetere hout uit onze bossen een hoogwaar-digere toepassing te geven. Niet enkel als(hout)producent maar ook als consumentkan u hieraan uw steentje bijdragen. Indeze editie stellen wij u graag voor hoe u,als bewuste consument, er zeker van kuntzijn dat u houtproducten koopt die ‘gega-randeerd’ uit een duurzaam beheerd bosafkomstig zijn. Meer nog, u steunt het bosen een doordacht bosbeheer als u hiervoorkiest! U herkent deze producten aan hetFSC- of PEFC-certificaat. Wist u dat u alsboseigenaar recent ook vrij gemakkelijkeen FSC-certificaat voor uw bos kan beko-men? Momenteel is onze provincie zelfskoploper wat het aantal hectare FSC-gecertificeerd privébos betreft.

Een bos is meer dan alleen maar bomen!In dit nummer leert u de klimop kennen.Het is een plant die u als beheerder vaakverontrust, zeker als hij in uw geliefdebomen groeit. Wij overtuigen u graag vanhet tegendeel.Vanuit de vaststelling dat klassieke wild-akkers niet meer aan de huidige eisen enregels voldoen, geven wij u enkele zeerhaalbare tips om uw bos nog interessanterte maken voor zowel de meest boeiendeinsecten, als de vogels en de kleinste en degrootste bosbewoners.Daarnaast zijn er natuurlijk ook nog hetnieuws per bosgroepregio en de resultatenvan de gezamenlijke houtverkoop van15 mei. Hieruit blijkt dat ook de houtmarktonder de economische crisis geleden heeft.Voor de Canadapopulier stellen we danweer een beperkt prijsherstel vast.Veel leesplezier en mooie zomerdagen toe-gewenst!

Frank Smeetsgedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

voorwoord

KlimopParasiet of onschadelijke gast?

soort in de kijker

Foto’s: Nicolas Vandenplas

Onze inheemse klimop, oftewel Hedera Helix, vind je vooral op vochtige, voedsel- enhumusrijke leem- en zandbodems. In België is hij algemeen verspreid, maar in de Kempenen de Ardennen komt hij minder voor. Klimop heeft een grote ecologische en esthetischewaarde. Helaas staat hij ten onrechte bekend als een parasiet die het leven uit zijn gast-plant zuigt. De plant wordt vaak te snel en onnodig uit onze bomen en bossen verwijderd.

Rond de klimop bestaan vele oude gebrui-ken die betrekking hebben op zijn ver-meende toverkracht. Een takje klimopboven de deur zou boze geesten buitenhouden …

‘t Limburgs Bosbelang | 25 | zomer | 3

erg belangrijk als voedselbron. Hij bloeit vanseptember tot eind oktober en levert veel nec-tar en stuifmeel op een moment dat die bijandere planten snel in aanbod afnemen.Wespen, bijen, zweefvliegen, kevers en vlin-ders brengen regelmatig een bezoekje aan debloemen van de plant. In het vroege voorjaarrijpen de (voor ons zeer giftige) blauwzwartebessen. Lijsters, spreeuwen en merels, maarook marters, dassen en vossen lusten diemaar al te graag. De bessen rijpen op heteinde van de winter, wanneer elders in denatuur weinig voedsel te vinden is.

Als de boom minder vitaal is of, afhankelijk van de soort, niet zo snel groeit, kan de klimop dezeinhalen. Als gevolg daarvan krijgen de bladeren van de boom onvoldoende licht.

Beperk de bestrijding van de klimop totspecifieke en/of tijdelijke situaties zoalsde vrijstelling van jonge bomen of hetsporadisch terugsnoeien in erg traaggroeiende boomsoorten. Bij de meeste,gezonde bomen moet je niets doen. Uit-zonderingen zijn de monumentalebomen, waarin af en toe een boomver-zorger aan het werk is. De klimop kanhem hinderen bij het gebruik van zijnklimgordel en kan zelfs gevaarlijk zijn.

Parasiet of niet?Velen denken dat de klimop zijn gastplantlangzaam maar zeker ‘vermoordt’. Dat beeldis overdreven. De klimop kan ouder wordendan vele inheemse boomsoorten en durft zijngastplant al eens overleven! Hij heeft groeneblaadjes, waarmee hij zelf aan fotosyntheseof bladgroenwerking doet. Zijn wortels halenwater en voedingsstoffen uit de grond. Zijntalloze kleine luchtworteltjes hebben enkeleen hechtingsfunctie. Ze dringen het weefselvan de dragende boom niet binnen!Op het vlak van de lichtconcurrentie vormt deklimop bij de meeste gezonde bomen geenprobleem. Hij verkiest de halfschaduw, enblijft bij gezonde bomen onder de levendeblaadjes. Bovendien levert hij goed verteer-baar bladstrooisel. De diameter van debomen die klimop ‘dragen’, neemt daaromsneller toe dan die van de bomen zonder degroene gast.Bij kwijnende of zieke bomen overgroeit deklimop geleidelijk de kruin. Daar neemt hijsteeds meer licht weg. Zijn gastplant kanminder en minder aan fotosynthese doen enzal sneller verzwakken. Als de klimop op debuitenkant van de kruin groeit, verschuift hetzwaartepunt en neemt de kans op uitscheu-rende takken toe. De klimop kan ook meerkans op windval geven: in de winter houdt hijzijn blaadjes en vangt hij meer wind. Belang-rijk: de klimop is gewoonlijk niet de oorzaakvan de windval, maar kan het proces wel ver-snellen.We kunnen hem al met al toch een onscha-delijke gast noemen …

Als de boom minder vitaal is of, afhankelijkvan de soort, niet zo snel groeit, kan de klim-op deze inhalen. Als gevolg daarvan krijgende bladeren van de boom onvoldoende licht.

Dit artikel is een bewerking van een tekst van

Nicolas Vandenplas (Bosgroep Groene Corridor) en

Karolien Van Diest.

Het klimop slingerde een festoen

Van levend groen

Om raamkozijn en geveltrans

En greep zich vast in spleet

en scheur.

Jan Pieter Heije (1809 - 1876)

Foto: Annemie Hannosset


De term ‘duurzaam’ die je vandaag overalhoort of leest, komt oorspronkelijk uit debosbouw. ‘Duurzaam’ bosbeheer beant-woordt aan drie eisen. Het houdt rekeningmet het milieu, het eerbiedigt de socialerechten van de plaatselijke bevolking en debosarbeiders, en het is economisch leef-baar.

Garantie van bos tot consumentDuurzaam bosbeheer wordt interessanter alshet een financiële meerwaarde geeft. Het isbelangrijk dat de consument weet waar duur-zaam bosbeheer voor staat en hoe hij het kansteunen. Een aantal initiatieven moeten ditbesef helpen realiseren. Zo moet het eind-product dat in de winkel ligt, zijn oorspronguit een duurzaam beheerd bos tonen. Datgebeurt via een certificatielabel. De consu-ment moet de garantie krijgen dat dit label

enkel op duurzaam geoogst hout voorkomt.De controles van onafhankelijke en onpartij-dige certificatie-instellingen moeten datgaranderen. Met controleketencertificatie gaatmen nog een stap verder. Een product komtpas als gecertificeerd product in de winkel,als alle verwerkende instanties aan bepaaldevoorwaarden voldoen.

FSC en PEFCDe bekendste certificatie-instellingen voorduurzaam bosbeheer zijn FSC en PEFC. FSCstaat voor Forest Stewardship Council, vrij tevertalen als de Raad voor Duurzaam Bosbe-heer. PEFC is de afkorting van Programme forthe Endorsement of Forest Certification sche-mes, vrij te vertalen als het Programma voorde Toelating van Boscertificeringssystemen.FSC werd in 1993 opgericht door internatio-nale milieu- en mensenrechtenorganisaties,

inheemse bevolkingsgroepen en bedrijven uitde bosen houtsector. De organisatie steldeeen lijst op van tien algemene principes vooreen verantwoord bosbeheer. Een nationale ofregionale FSC-werkgroep (in België is datwww.fair-timber.be) past de principes steedsaan de plaatselijke situatie aan.PEFCwerd in 1999 opgericht op initiatief vanboseigenaars uit verschillende Europese lan-den. Ieder land of gewest dat een PEFC-certi-ficering wil, moet zelf zijn beheerstandaarduitwerken. PEFC evalueert of die voldoet aande Europese criteria die zijn vastgelegd op deInterministeriële conferenties van Helsinki(1993), Lissabon (1998) enWenen (2003) overde bescherming van de Europese bossen.De belangrijkste verschillen tussen de FSC-en PEFC-certificering:• PEFC baseert haar normen op de criteria

voor de bescherming van de bossen die in

boscertificatie

Als consument kom je steeds meer houtproducten met een FSC- of PEFC-logo tegen. Zo’nlogo betekent dat het hout gecertificeerd is en uit een duurzaam beheerd bos komt. Via bos-certificering wordt duurzaam bosbeheer economisch interessant. De vraag naar gecertifi-ceerd hout sterk stijgt. Sinds enkele jaren vind je in de winkelrekken ook een uitgebreidgamma aan FSC-producten, van kleurpotloden tot tuinmeubilair. Met maar liefst 4 142 haFSC-bos blijft Limburg niet achter. Interessant is dat via de groepscertificering van hetAgentschap voor Natuur en Bos (ANB) ook de privéboseigenaar gemakkelijk een certificaatkan behalen.

Tropisch houttransport (bron www.birdlife.org)

Boscertificering:wordt duurzaam bosbeheereen sterk merk?

de Europese Interministeriële conferen-ties zijn vastgelegd. FSC heeft eigen crite-ria.

• FSC focust op de rechten van de inheem-se volkeren in de tropen. PEFC ontstondop initiatief van de Europese bosbouw-sector. PEFC adviseert om op nationaalniveau alle betrokken partijen de toegangtot het beslissingsproces te geven. FSCverplicht dat.

• FSC accrediteert of erkent zelf de organi-saties die de audits mogen uitvoeren inhet bos en het FSC-certificaat mogen toe-kennen. Bij PEFC gebeurt de accreditatievan de externe controleurs door de offici-ële nationale accreditatie instantie (bijons BELAC, de Belgische accreditatie-instelling), conform de uitgewerkte ISO-richtlijnen.

• Op dit ogenblik is het FSC-label het enigelabel dat de steun krijgt van alle milieu-groeperingen. Het geeft volgens hen meergaranties voor de bescherming van de‘oerbossen’ tegen de ontbossing, dedegradatie en de omzetting van denatuurlijke bossen naar plantages.

Een privéboseigenaar in Vlaanderen kanvoorlopig enkel kiezen voor een FSC-label,omdat de Vlaamse boswetgeving verschiltvan de Waalse. Het is mogelijk dat binneneen paar jaar een Vlaamse PEFC-beheer-standaard bestaat. Die moet uitgewerkt wor-den in consensus tussen boseigenaars,

natuurverenigingen, wetenschappers, dehoutverwerkende industrie, consumentenen de overheid. De eerste verkennendegesprekken worden gevoerd. Momenteelworden in opdracht van minister Crevits deFSC- en PEFC-standaarden vergeleken enonderzoekt men of ze voor Vlaanderen opelkaar kunnen afgestemd worden.

Economische waardeDe vraag naar Belgisch hout met een labelstijgt. In 2007 bracht men naar schatting25 000 m³ industriehout uit de FSC-gecerti-ficeerde Vlaamse domeinbossen op demarkt. Minstens 10 000 m³ daarvan wasbrandhout. Platenproducent Norbord (Genk)maakt van Limburgs FSC-hout OSB-platenmet een FSC-label. Vlaanderen telt heel wathouthandels en papierproducenten met eenlabel. Vooral de grotere verwerkende bedrij-ven uit onder andere België, Nederland enDuitsland, tonen interesse in gecertificeerdhout.

FCS-gecertificeerd bos in BelgiëSinds 1997 werd in Vlaanderen 10 000 habos FSC gecertificeerd. De Vlaamse certifice-ring startte in de grotere bossen van deVlaamse overheid, zoals het Meerdaalwouden het Vlaamse deel van Zoniën. InWalloniëis 261 664 ha bos PEFC gecertificeerd.Van alle Vlaamse provincies is Limburg methaar 4 142 ha FSC-bos medekoploper naast

Vlaams-Brabant wat betreft de oppervlaktegecertificeerd bos. Voor Vlaanderen werdende eerste privéboscertificaten in Limburgtoegekend.

Ook voor de privéboseigenaarsAls individuele boseigenaar een FSC-certifi-caat aanvragen, is op zich niet evident. Methet concept van de groepcertificering kun-nen privéboseigenaars het label gemakkelij-ker behalen. De ondersteuning van het ANBals groepsmanager vermindert de organisa-torische en de administratieve lasten. Bij degroepscertificering verenigen een aantalboseigenaars zich tot een groep en delen zede kosten.Het groepscertificaat telt 10 636 ha FSCgecertificeerd bos in Vlaanderen. Het staatsinds 2008 open voor alle Vlaamse boseige-naars, zowel de openbare besturen als deprivé-eigenaars. De grootte van hun eigen-dom is onbelangrijk. De eerste en veruitbelangrijkste vereiste waaraan een bosbe-heerder moet voldoen, is het hebben en vol-gen van een uitgebreid bosbeheerplan con-form de Criteria Duurzaam Bosbeheer.Geïnteresseerde bosbeheerders kunnencontact opnemen met hun Bosgroepvoor meer informatie.

Dit artikel is gebaseerd op een tekst uit de Bosbode

(jaargang 2009, jaargang 5, nr.1, p.4 ).


Foto: Pascal Vanhees


Waarom certificeren?

Jaarlijks gaat 13 miljoen ha bos verloren, een groot deel door de

illegale kap (mijnbouw, palmolie, veeteelt, houtnijverheid,

papierindustrie, …).

Houtsoorten boycotten omdat de oogst ervan niet op een

verantwoorde wijze gebeurt, is nutteloos. Als een woud geen

economische waarde meer heeft als ‘houtproducent’, vervangen

de boosdoeners het door een alternatief dat wel geld opbrengt,

zoals de landbouw of de veeteelt.

Als meer mensen voor hout met een label kiezen, wordt een

verantwoord beheer voor de boseigenaars interessanter.

Meer info: www.fsc.be en www.pefc.be/nl/

Foto: Benjamine Bufkens

hout in de kijker


Misopvattingen overhout: reacties van enkelehoutspecialisten!Hout is ‘van de oude stempel’.Fout! Hét hernieuwbare en duurzame bouw-materiaal bij uitstek is hout. Het heeft eenlange levensduur en kan na zijn dienstjarengerecycleerd worden. Het is de meest ecolo-gische keuze. In vergelijking met anderematerialen vraagt de verwerking van houtopmerkelijk minder energie: een houtenbalk kost vijf maal minder energie in de pro-ductie dan een betonnen versie. Als bewusteconsument kan je kiezen voor gecertificeerdhout. Daarmee steun je het bosbehoud enhet duurzaam beheer van bossen (zie artikelblz. 5).

Een houten huis betekent meer brand-gevaar.Fout! Hout is brandveiliger dan staal! Bij een

brand in een stalen loods valt de hele con-structie in elkaar. Een houten loods is na eenbrand zwartgeblakerd, maar blijft overeind.Hout brandt heel traag en geeft de warmtelangzaam af. Een stalen balk verhit veelsneller en bezwijkt bij ongeveer 500 à800 °C.

Ik kies liever voor bakstenen en beton.Waarom? Hout is een goede thermische iso-lator die 5 keer beter scoort dan baksteen, 12keer beter dan beton, 400 keer beter danstaal en 1 500 keer beter dan aluminium. Alseen houten en een betonnen ruimte exactdezelfde temperatuur hebben, voelt de hou-ten ruimte warmer aan.

In een houten huis verbruik je meerenergie.Fout! Hout is poreus: het weegt weinig enisoleert goed. In vergelijking met anderematerialen heeft het een erg lage thermischegeleidbaarheid. Dat betekent dat gebouwenmet of van hout een goede energiehuishou-

ding hebben: er is haast geen temperatuur-verschil tussen het houtoppervlak en deomgeving. Bij hout zijn er geen koudebrug-gen. Dus: geen koudestraling of condenswa-ter. Hout voelt altijd warm aan, koelt traag afen warmt traag op. Veel stoken of koelen ineen kamer met hout is niet nodig. Datbespaart energie.Een tip: [vet] hout en vloerverwarming gaanperfect samen. Vraag vooraf het advies vaneen erkende specialist. Die vertelt je waar jerekening mee moet houden: de vochtig-heidsgraad van het hout, de geleidelijkeopwarming van het vloersysteem, ….

Houten binnenafwerking is niethygiënisch.Fout! Het is zelfs gezond! Hout ademt enregelt het binnenklimaat. Volgens weten-schappelijk onderzoek vormen houten vloe-ren, wanden en plafonds een natuurlijkebuffer tegen temperatuur- en vochtverschil-len. De onbehandelde houtsoorten regelenautomatisch de luchtvochtigheid in een

Hout in de bouwBouwen of verbouwen met hout is in! Het gebruik van hout als brandhout zit al langer in de lift. Maar wiestookt met hout, en het zelf zaagt en klieft, weet dat veel hout ‘te schoon’ is om op te branden. In heelwat bossen werken de beheerders de beheerachterstand weg. Daardoor komt meer hout van een beterekwaliteit op de markt. Dat hout past als bouwmateriaal perfect in de tendens van duurzaam en gezondbouwen en wonen. Deze tendens boeit ook onze bosgroepleden. Daarom trokken de Limburgse Bosgroe-pen op 31 maart met 40 privéboseigenaars naar houtzagerij Helsen en Kamp C in de Antwerpse Kempen.

Foto’s “Hout in de bouw”:

Benjamine Bufkens en Pascal

Vanhees


kamer. De mens voelt zich het best bij eenrelatieve luchtvochtigheid tussen 45 en65 %. Bij die vochtigheid maken schimmels,huisstofmijten en bacteriën minder kans opoverleving. Zo blijven allergieën, astma eninfecties achterwege.Een tip: wie van deze eigenschap wil genie-ten, mag zijn hout niet afdichten (bijvoor-beeld met een klassieke vernis). Er bestaateen uitgebreid gamma aan ademende pro-ducten: beits, olie, was, ... Ze zijn veel gezon-der voor de bewoners. Als je voor hout kiest,houdt dan rekening met de plaats en demanier waarop je dat hout gaat gebruiken. Inje interieur kan je vaak probleemloos onbe-handeld hout gebruiken.

Hout gaat niet lang mee.Fout! Hout is een natuurproduct en natuur-producten zijn vatbaar voor de aantastingdoor schimmels en insecten. Maar de juistehoutkeuze in combinatie met de juistebescherming garanderen een lange levens-duur.

Houten huizen zijn veel te warm in dezomer.Deels correct! Het klopt dat houten wonin-gen gevoeliger zijn voor oververhitting. Als jeaandacht schenkt aan dakoversteken, bal-kons, luifels, zonneweringen en zonnescher-men, lost dat probleem zichzelf op.

De Limburgse Bosgroepen ondersteu-nen duurzaam bosbeheer. Concreetgaat dat meestal over de wegwerkingvan achterstallige dunningen. Hetachterstallige dunningshout van demeeste naaldbossen is enkel geschiktvoor bulktoepassingen, zoals OSB- ofspaanplaten. Maar bij elke volgendekapping halen bosbeheerders echterhout van een steeds hogere kwaliteituit hun bos. Mooi naaldhout biedt bij-voorbeeld al heel wat mogelijkheden!

Bezoek aan Kamp C enaan bedrijf HelsenDuurzaam Bouwen in de praktijkOp 31 maart bracht een 40-tal privéboseige-naars een bezoek aan Kamp C. Ze kregen ereen antwoord op al hun vragen over hetduurzaam gebruik van hout en milieuvrien-delijk bouwen en wonen. De Limburgseevenknie van Kamp C is het Centrum Duur-zaam Bouwen (kortweg CeDuBo), gehuisvestop de mijnsite in Heusden-Zolder. CeDuBowil duurzaam bouwen op grote schaal pro-moten en in de praktijk brengen. Het organi-seert, samen met het Steunpunt Dubolim-burg (zelfde locatie), diverse activiteiten vooreen zo ruimmogelijk publiek. Meer info overhun werking en activiteiten kan u nalezen opwww.cedubo.be en op www.dubolimburg.be

Helsen: hoe het begon ...In de vooroorlogse crisisjaren (1933) begongrootvader Emiel Helsen met een kleineambachtelijke zagerij in de Kempen. In 1955was de installatie van de eerste fineermachi-ne een feit.In 1975 zette zoon Willy Helsen de expansieverder met een nieuwe zagerij in Oost-Frankrijk. Dat bedrijf groeide uit tot de vol-wassen zagerij-drogerij-schaverij die hetvandaag is. In 2002 nam Helsen een kleinefineervoegerij over in Deinze.Op dit moment hebben de vier kinderen vanWilly - de derde generatie Helsen - de lei-ding over het bedrijf en stellen ongeveer 40mensen tewerk.

BedrijfsactiviteitenHelsen verwerkt voornamelijk eik, beuk enes. Ook grote stammen tropisch hardhoutworden er in loonzagen verwerkt. De klan-ten, waaronder Zweden, Duitsers, Nederlan-ders, … brengen de stammen naar het bedrijfwaar ze volgens de vraag verzaagd worden.Dan gaan ze terug naar de klant. Iedereen,

ook een particulier, kan bij Helsen stammenlaten verzagen. Het bedrijf voert alle bomenin. Over een potentiële markt voor Vlaamskwaliteitshout gesproken!Twee boomzagen en één fineerzaag verwer-ken zo’n 15 000 m³ per jaar. De selectie vande stammen gebeurt op basis van ervaring.Sommige stammen worden verzaagd, anderedienen voor fineer. Afhankelijk van debestemming, verzaagt men het hout in bal-ken of planken van verschillende diktes.Hout in de bouw kent veel toepassingen.Denkmaar aan de balken voor de houtskelet-bouw, de planken voor trappen, parket enmeubels, en het fineer voor de afwerking vankeukens.Verzaagd hout droogt meestal een jaar in debuitenlucht (onder dak). Daarna gaat het voortwee à drie maanden in de droogkamer diewordt verwarmd met verhakseld afvalhout. Ergaat geen hout verloren! Daarna legt men hetopnieuw buiten.

De stammen die voor fineer dienen, kookt mendrie à vier dagen in water. Eens ze uit het waterkomen, moet men ze zo snel mogelijk verwer-ken. Om zandkorrels of steentjes in de machi-nes te vermijden, verwijdert men de schors vande boom vóór de stam tot fineervellen wordtverzaagd. De vellen zijn minder dan 0,5 mm dik!Ze gaan één voor één door een persmachine omte drogen. Bij de vellen van de eik moet dit vaaktwee keer gebeuren. De vochtigheid mag nietméér dan 10 tot 15 % bedragen. De beuk heeftde neiging te gaan ‘golven’ en moet daaromeen keer extra door de pers. Voor laminaat wor-den de stammen tot dikkere vellen verzaagd.

Dit artikel is gebaseerd op informatie verkregen via

www.hout.be en www.cedubo.be.

Met dank aan Benjamine Bufkens voor het excursie-

verslag.


Verzagen van tropisch hardhout ‘padoek’ tot planken. Het hout is zo hard datmen de zaag om de twee uur moet scherpen! Voor eik gebeurt dit om de vijf uur.Stammen tot 1,8 m diameter kunnen verwerkt worden.

Selectie van het hout – op basis van ervaring.

Verzaagd hout dat ligt te drogen.

Verzagen van een stam tot fineervellen. Buitenafwerking met lork.

Een gekookte essenstam die tot fineer ver-werkt zal worden.


Van wildakkerbeheer naar(on)kruidakkerbeheer

Wildakkers zijn alle percelen die de mensheeft ingericht om het wild in een gebied vanmeer voedsel te voorzien. In de praktijk gaathet meestal om kleine veldjes met vooralmaïs, middenin natuuren bosgebieden.

Ga voor diversiteitMonotone wildakkers met maïs kan je per-fect vervangen door gevarieerde (on)kruid-akkers. Het beheer ervan is minder intensiefen je kan er mooie resultaten mee bereiken.Ze bieden dekking (bv. bladrammenas enbladkool), voedsel (zie lager), stofbaden enzonneplekken voor de verschillende wild-soorten, zowel in het bos als aan de bosrand.(On)kruidakkers lokken bovendien insecten

en kevers waardoor de natuurlijke voedselpi-ramide versterkt wordt. De fazant, de patrijs,de ree en de haas profiteren er van mee enbijvoederen wordt overbodig! Rekening hou-dend met de Vlaamse wetgeving is dit mooimeegenomen. Een pluspunt voor erkendewildbeheereenheden is de mogelijkheid totsubsidiëring door het Agentschap voorNatuur en Bos.

Verbeter de biotoopEen gevarieerde biotoop is voor heel watdiersoorten een thuis in verschillendelevensfasen en seizoenen. Ook hier zien weeen tendens: de overgang van intensieveingrepen naar een meer natuurlijk (en goed-koper!) beheer. Goed ingerichte biotopen metinheemse soorten kunnen hogere en gezon-dere dierpopulaties ondersteunen dan klas-

sieke, strak afgelijnde biotopen met weiniginteressante exoten. Coniferen, bamboe,sparretjes, … bieden mogelijk enkele jarendekking, maar hebben geen andere functie.Betere inheemse alternatieven zijn hakhout-bosjes van els, wilg, hazelaar, tamme kastan-je en berk.Struwelen van meidoorn of sleed-oorn bieden bovendien ook voedsel!

Kies voor klein en verspreidKies voor verschillende, kleine akkertjes enniet voor één of twee grote wildakkers. Maakje akkers niet groter dan 20 are en voorzieeen goede spreiding. Een regelmatige, opper-vlakkige grondbewerking is nodig om ze instand te houden. Tussendoor kunnen deakkers (tijdelijk) braak liggen.

bosbeheer

Breng leven in je bos!

Elk bos heeft zijn vaste bewoners. Er zijn echter ook veel diersoorten die er maar deeltijdsin vertoeven of er een belangrijk deel van hun voedsel vinden. Van de bijna 100 000 haprivébos in Vlaanderen is heel wat in eigendom of in het beheer van jagers. Ze zijn vooralbekommerd om de populaties ree, haas, konijn en fazant en verhogen met kleine ingre-pen het voedselaanbod en de dekkingsmogelijkheden in hun bos. Vaak genieten ookandere soorten hiervan. Er zijn ook veel niet-jagende privéboseigenaars of beheerders diede natuurwaarde van hun bos willen vergroten. Ze planten soms met de beste bedoelin-gen de ‘verkeerde’ soorten aan. Een bos is geen tuin! Bamboe en coniferen horen er echtniet thuis! Gelukkig zijn er talrijke alternatieven die natuurlijker en goedkoper zijn en diebovendien tegemoetkomen aan de huidige inzichten en regelgevingen voor een goednatuur- en bosbeheer.

Foto: Karolien Van Diest

Dekking creëren

Wild heeft voedsel en rust- of nestplaatsennodig. Deze situeren zich vooral in bosran-den en struwelen.

Versterk je bosranden!Bosranden zijn erg druk bezochte enbewoonde boszones. Zoals de schets van eenideale bosrand illustreert (zie onderaan), isdeze best zo golvend mogelijk. Vooral bos-randen die op het zuiden georiënteerd liggen,zijn voor veel soorten interessant. Golvendebosranden creëren zeer veel kleine habitatsen verhogen de diversiteit aanzienlijk.Je kan ze verrijken met inheemse zaaddra-gende struiken. Daar komen heel wat insec-ten op af, die op hun beurt weer vogels aan-trekken. Bramen zijn (ten onrechte) weiniggeliefd bij mensen. Ze bieden nochtans zoweldekking als voedsel. Hun blaadjes vormendoorgaans het hoofdbestanddeel van de win-tervoeding van de ree. Braamstruwelen zijnerg interessant als bosrand. Ze schermen jebos af van ongewenste betreding en versto-ring! In jachtkringen adviseert men vaakniet-standplaatsgeschikte exoten voor dek-king, zoals fijnspar, cotoneaster, sneeuwbes,

allerlei coniferensoorten, rododendron, … Deaanwezigheid van deze exoten stemt nietovereen met duurzaam bosen natuurbe-heer, noch met de Criteria Duurzaam Bosbe-heer en de toekomstige instandhoudings-doelstellingen. Er bestaan meestal veel inte-ressantere alternatieven onder de inheemsesoorten.

Voorzie een natuurlijke onderetageInheemse soorten dragen bij tot een hogerenatuurwaarde van het bos. Daar profiteerthet wild dan weer van. Een dichte opslag vaninheemse bomen en struiken met veel ruigtebiedt een ideale wildbiotoop. Voor een herbe-bossing met inheemse soorten krijg je alsboseigenaar trouwens subsidie. De aanlegvan een onderetage wordt extra beloond(¤ 500/ha). Een natuurlijke onderetage vanbijvoorbeeld linde, haagbeuk of hazelaar isinteressant voor het wild. Als je bijvoorbeeldde Amerikaanse vogelkers in je bos bestre-den hebt, vul je de open plekken best op metsoorten waarvan niet genoeg zaadbomen inde buurt zijn. Op die manier kan je ze toch inje bos krijgen. Dankzij de schaduw van de‘nieuwe’ bomen komt de Amerikaanse vogel-kers bovendien minder snel terug.

Voedsel voorzien:wat kiezen?Wil je meer insecten zoals sprinkhanen,halm-, houten bladwespen, spinnen, blad-haantjes, snuitkevers, rupsen van dag- ennachtvlinders, bladluizen en langpootmuggenin je bos? Granen en zaden bieden winter-voedsel. En vlinderbloemigen, zoals wikke enklavers, zijn goede bodemverbeteraars.Een goed basismengsel om in te zaaienbestaat bijvoorbeeld uit zomerspelt, luzerne,tarwe, gerst, rogge, haver, zonnepitten,quinoa, serradella, bladrammenas, zilver-boekweit, zoete lupinen, anijszaad, bladkool,phacelia, mergkool, knollen, veldbonen enerwten.Geïnteresseerde bosbeheerders kunnen bij-voorbeeld bij het Regionaal LandschapHaspengouw en Voeren terecht voor eenkant-en-klaar mengsel dat vroeg in het voor-jaar gezaaid moet worden. Misschien net telaat voor dit jaar, maar een goede tip voorvolgend jaar! Bestellen kan via www.rlh.be(onder projecten). De kostprijs bedraagtgemiddeld ¤ 1,57/kg (afhankelijk van debestelde hoeveelheid).

De patrijsOm te broeden zoekt de patrijs een goedbeschut plekje uit. Liefst eentje waar roofdie-ren als vossen en stootvogels hem niet snelvinden. Hij kiest vaak een plaatsje te middenvan kruidenrijk gras, braamstruwelen in hetveld, of nestelt zich in een bosrand. Zijn voor-keur gaat uit naar ‘kruidrijke broedplaatsen’waar veel insecten zitten, het ideale voedselvoor de jonge patrijzen.Wil je de patrijs in alle rust laten broeden?Stel dan je jonge aanplant niet te vroeg enniet te proper vrij van ruigte. Geef de boom-pjes net genoeg licht om te groeien, maarmaai ze niet korter.


Ingezaaide bloemenrand inheemse soorten. Foto: INBO


Breng licht in je bosOp tijd en stond een gezonde dunning door-voeren in je bos is geen overbodige luxe, zon-der dat je het volledig moet platgooien.Vlaanderen telt vrij veel bossen van middel-bare leeftijd die door een dunningsachter-stand tamelijk donker zijn. Ze hebben eenschaarse natuurlijke ondergroei met weinigkruiden en struiken. Dat betekent bijgevolgook weinig dekking en voedsel voor dieren.Vaak ontwikkelt zich na het dunnen spon-taan een interessante struiken- en kruiden-laag.

Leg een poel aanEen poel in je bos is geen slecht idee. Hij trektkikkers en andere waterliefhebbers aan. Zieje dat wel zitten? Er zijn wel een paar dingenwaar je rekening mee moet houden. Een poelleg je best aan op een natte plek in je boswaar geen waardevolle bosvegetaties voorko-men. De planten en de dieren die in en rondhet water leven, hebben voldoende lichtnodig. Als de struiken en bomen rond de poelte hoog worden, nemen ze het licht in enrond het water weg. Regelmatig snoeien ofeen hakhoutbeheer is de boodschap! Je zultzien dat het de moeite loont. Let wel: je bentverplicht een vergunning aan te vragen. Bij jegemeente kan je terecht voor informatie. Veelgemeenten geven bovendien subsidies voorde aanleg en het onderhoud van poelen.

Dit artikel is gebaseerd op een tekst van Dirk Criel

van studiebureau Econnection en een interview met

Etienne Wauters, jager-bestuurder Bosgroep Dijle-

Geteland, verschenen in ‘de BOSgROEP’, tijdschrift

van de Vlaams-Brabantse Bosgroepen (jaargang 2,

nr.6, p.4 ). Het werd aangevuld met informatie van

het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren

(www.rlh.be)

Rand met quinoa, pluimgierst, huttentut, vlas, granen en zonnebloem. Foto: INBO


Foto: Benjamine Bufkens


BosgroepWest-LimburgUBHP BeringenNaast het stadsbestuur enandere overheden nemen58 privéboseigenaars deelaan het uitgebreid bosbe-heerplan van Beringen! Deprivéboseigenaars behe-ren samen 114 ha bos, de

stad en andere overheden ongeveer 400 ha.De deelnemende bossen liggen vooral inBeverlo rond het Binnenveld, in Koersel en inPaal. Het studiebureau Econnection werkt

momenteel aan de eerste fase in de realisatievan het beheerplan: de inventarisatie van allebossen. Gedurende ongeveer zes maandenverzamelt het alle gegevens van de boseige-naars. Na een overleg met de stuurgroep eneen tussentijds rapport, consulteert het dedeelnemende eigenaars. Daarna staan debeheervisie en de beheerdoelstellingen op hetprogramma. Deze tweede fase duurt ongeveertwee maanden. In een derde fase werkt hetstudiebureau de beheerplanning uit. Econ-nection zal regelmatig overleggen met destuurgroep. De betrokken boseigenaars wor-den op de hoogte gehouden tijdens de info-wandelingen en –momenten.

BosgroepNoordoost-Limburg

FSC-gecertificeerd bosin Hamont-Achel!Recent breidde het gecer-tificeerd bos in Limburgsterk uit. Een primeur:voor het eerst haaldenenkele privébossen hetFSC-certificaat! De stad

Hamont-Achel lag, samen met de BosgroepNoordoost-Limburg en het Agentschap voor

nieuws van de bosgroepen

Werkgroep arbeiders-ploeg – alternatievenvoor de bestrijding vanAmerikaanse vogelkersen Amerikaanse eik metglyfosaatTijdens de halfjaarlijkse bijeenkomsten vanhet Limburgs Overlegplatform (LOP) wordenonderwerpen besproken die elke LimburgseBosgroep aanbelangen. Elke Bosgroep is ertrouwens ook in vertegenwoordigd. Omdat

sommige thema’s, zoals de arbeidersploe-gen, nu eenmaal méér overleg vragen, werdbinnen het LOP de werkgroep [vet] arbei-dersploeg [vet] opgericht. Op de agenda vande werkgroepvergadering van maart 2009stond de bestrijding van de Amerikaansevogelkers en Amerikaanse eik. De centralevraag was: wat zijn de alternatieven voor gly-sofaat bij de bestrijding van deze soorten?Glyfosaat is niet milieuvriendelijk en dekostprijs stijgt. De werkgroep besliste omop verschillende locaties alternatievebestrijdingen uit te testen. Deze alterna-tieven moeten effectief, efficiënt en uit-voerbaar zijn. Enkele mogelijkheden opeen rijtje:• De jonge scheuten knakken waardoor de

plant op termijn ‘uitgeput’ geraakt.• De stammen op heuphoogte afzagen.

Deze zullen opnieuw uitschieten en ineen volgende fase net iets lager opnieuwafgezaagd worden. Ook deze aanpak zalde plant uitputten, waardoor ze op ter-mijn afsterft.

• De afgezaagde stronken bedekken (metbijvoorbeeld bosgrond).

De arbeidersploegen zullen op voldoendegrote percelen werken om de huidige en deexperimentele bestrijdingsmethoden te tes-ten en te vergelijken. Heb jij als boseigenaarzelf al experimenten ondernomen voor debestrijding? Laat het ons zeker weten!(tel. 011 23 83 29)

Foto: Pascal Vanhees


Natuur en Bos (ANB) Regio Noordoost-Lim-burg aan de basis van deze realisatie. Op 10januari 2009 werd het certificaat officieel toe-gekend. In de Bosgroep Noordoost-Limburgwerden al verschillende uitgebreide bosbe-heerplannen goedgekeurd. Na de goedkeu-ring van een plan, is een FSC-certificering eenlogische volgende stap. Met het systeem vande FSC-groepscertificering van het ANB kanelke boseigenaar - ongeacht de grootte vanzijn of haar eigendom – het certificaat vrijgemakkelijk behalen. Meer info over de certi-ficering vind je in het artikel ‘Boscertificering’pagina 5.

Bosbeheerplan Grote-Brogel in PeerHet boscomplex Grote-Brogel is het volgendedat opgenomen is in de planning van de Bos-groep Noordoost-Limburg. Op 4 april 2009vond de eerste infowandeling plaats voor debeheerders van de bossen in die regio. Debossen onderscheiden zich door hun sterkeversnippering, de kwalitatief goede naald-houtbossen en de massale aanwezigheid vande Amerikaanse vogelkers. De Bosgroep ende stad Peer nodigen de boseige-naars/beheerders uit deel te nemen aan hetuitgebreid bosbeheerplan. Ze zullen hiervoorin de komende maanden persoonlijk gecon-tacteerd worden. Heb jij nu al vragen? Je kansteeds bij jouw bosgroepcoördinator, terecht.

Bosgroep Zuid-LimburgUitgebreid bosbeheer-plan Grote Beemd inWellen goedgekeurd!Op 3 maart keurde hetAgenschap voor Natuuren Bos (ANB) het geza-menlijk bosbeheerplanGrote Beemd, een initia-

tief van de gemeente Wellen, goed! Dit is hettweede gezamenlijke plan dat in het wer-kingsgebied van de Bosgroep Zuid-Limburgwerd opgesteld. Het situeert zich in eengebied dat mede dankzij een gevarieerd pri-vébeheer hoge natuurwaarden kent. Sindskort past de erkende natuurvereniging Lim-burgs Landschap in verschillende perceleneen maaibeheer toe. Zo ontstaat een interes-sante mozaïek van open en beboste percelendie voor vele soorten erg aantrekkelijk is.Denk maar aan de kamsalamander die degemeente Wellen adopteerde in het kadervan het project “Gemeenten adopteren Lim-burgse soorten”.De lokale conservator participeerde namensde gemeente en de natuurvereniging in destuurgroep die het opmaakproces begeleidde.Ook het ANB maakte daar deel van uit. DeBosgroep nodigde de deelnemende eigenaarsuit om beheerwerken ten voordele van dekamsalamander uit te voeren in het kader van

het nieuwe project ‘SOorten en LAndschap-pen, dragers voor BIOdiversiteit (SOLABIO).

Uitgebreid bosbeheerplan Sint-Truiden,Nieuwerkerken en GingelomIn 2008 startte het studiebureau Econnec-tion met het opmaakproces van een geza-menlijk beheerplan met de drie gemeenten, 7andere openbare eigenaars en 61 privé-eige-naars. In totaal gaat het om ongeveer 240 habos.Dit voorjaar konden alle deelnemers hunopmerkingen op een eerste beheervoorstelvoor hun percelen doorgeven. Zoals afgespro-ken tijdens de stuurgroepvergadering van 14mei ontvangen alle eigenaars in juli een her-werkt en uitgebreid voorstel met een duidelij-ke bestandenkaart. Dit voorstel zal een timingvoor de beheerwerken voor de volgende 20jaar bevatten. Het moet verduidelijking biedenover de verplichtinggraad van de verschillendevoorstellen. De deelnemers kunnen geduren-de enkele weken na de ontvangst hun opmer-kingen, vragen en suggesties aan het studie-bureau of de Bosgroep doorgeven.De volgende stap is de goedkeuring van hetontwerpbeheerplan door de stuurgroep. Tij-dens de consultatie (één maand eind 2009)kunnen alle geïnteresseerden het documentdoornemen en eventuele opmerkingen mel-den. Op basis van relevante reacties kunnennog kleine aanpassingen doorgevoerd wor-den. Daarna gaat het plan ter goedkeuringnaar het ANB.Limburgs Landschap vzw lanceerde een aan-koopactie in de vallei Binderveld (Nieuwer-kerken). Dit schepte wat verwarring bij enke-le deelnemende boseigenaars uit die regio.Elk lid van de Bosgroep is uiteraard vrij hier-op in te gaan. Een aantal belangrijke feitenzetten we even ter verduidelijking voor jou opeen rijtje:• Limburgs Landschap vzw is een terrein-

beherende organisatie (de Bosgroepenkopen geen bossen aan, maar ondersteu-nen particuliere eigenaars bij het beheer)

• Erkende natuurverenigingen genieten viade Vlaamse Landmaatschappij in bepaaldegebieden van het zogenaamde voorkoop-recht. Dat maakt de verwerving van eeneigendom een stuk makkelijker. Ook voorde particuliere eigenaars die hun eigen-dom via de aankoop kunnen vergroten,zijn er mogelijkheden. Zij kunnen aanko-pen realiseren, mits het volgen van de juis-te procedures in dergelijke regio’s. Eige-naars in die situatie kunnen terecht bij devereniging Landelijk Vlaanderen vzw of bijde Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw(zie onder websites blz. 20).

• Erkende natuurverenigingen ontvangenVlaamse subsidies voor de realisatie vanhun beheer. Met een goedgekeurd uitge-breid bosbeheerplan kan je als particulie-re eigenaar subsidies ontvangen voor eco-logische beheerwerken. Achteraan elkeeigenaarfiche van het beheerplan staateen overzicht van alle mogelijkheden totsubsidiëring (gemeentelijk, provinciaal enVlaams)

• De boseigenaars die deelnemen aan hetgezamenlijk uitgebreid bosbeheerplankunnen hun eigendom steeds verkopen.In dat geval moeten ze het beheerplan aande nieuwe eigenaar overdragen. Gelievede Bosgroep Zuid-Limburg hierover teinformeren!

• De Bosgroep Zuid-Limburg streeft naareen constructieve dialoog met alle lokalebeheerders als gelijkwaardige gespreks-partners en gaat ervan uit dat particuliereboseigenaars evenzeer een goed beheerkunnen voeren.

Indien je aan het beheerplan deelneemt envragen hebt, neem dan gerust contact op metde coördinator!

“Dankzij de dunning van 2008 waren er dit voorjaar weer veel meiklokjes in ons bos!”Foto: Marie-Jeanne Stroobants.


Bosgroep Hoge KempenUitgebreid bosbeheer-plan LanakenOp zaterdag 24 januari2009 vond op de kinder-boerderij Pietersheim(Lanaken) een infoverga-dering plaats over hetuitgebreid bosbeheer-

plan Lanaken. Voorlopig nemen twaalf eige-naars deel, goed voor ongeveer 100 ha bos.Heb jij de infovergadering gemist en wil jevrijblijvend toch een terreinbezoek afleggenmet de coördinator? Neem dan zo snelmogelijk contact op met de Bosgroep vooreen afspraak of meer informatie!

Beperkt bosbeheerplan Kattevennen-Noord in GenkHet beperkt bosbeheerplan Kattevennen-Noord werd goedgekeurd. Het gebied, meteen totale oppervlakte van ongeveer 28 ha,wordt in het noorden en het westen begrensddoor de Europalaan, in het oosten door deNoordlaan en de gemeentegrens met Zuten-daal en in het zuiden door de gemeentebos-sen van de Kattevennen (Looienheide). Hetgrootste deel van de bossen bestaat uit groveden, maar je vindt er ook mooie stukjes metinheems loofhout. De 36 deelnemende bos-eigenaars hebben 20 jaar tijd om de voorzie-ne beheerwerken uit te voeren.

De Bosgroep investeerde de laatste maandenheel wat tijd en energie in de gezamenlijkebosbeheerplannen. Uiteraard blijft er ookaandacht voor de vragen van individueleeigenaars/beheerders. Heb jij vragen of wilje een vrijblijvend terreinbezoek of adviesvragen? De Bosgroep helpt je graag verdermet het beheer van je bos!

BosgroepLimburgse Duinen

De Raad van Bestuurvan de Bosgroep Lim-burgse Duinen werktehet afgelopen half jaaraan een nieuw beleids-plan. Dat plan is nodigvoor de aanvraag van dedefinitieve erkenning

van de Bosgroep. De Raad formuleerde eenvisie, doelstellingen en acties voor de vol-gende jaren. Op 16 mei laatstleden kreeghet beleidsplan de goedkeuring van dealgemene vergadering. De Raad vanBestuur gaf haar volmacht om met devooropgestelde doelstellingen een jaarlijksactieplan uit te werken.

De prioritaire acties van de Bosgroep zijnduidelijk. Ten eerste wil ze zo veel mogelijkbeheerd bos ondersteunen. Ten tweede wilze het opstarten, opvullen en opvolgen vande boscomplexen onderhouden. Ten derdezal ze de boseigenaars blijven aanmoedigenbij het beheer van hun bossen.

Tijdens de algemene vergadering van 16 mei2009 koos de Bosgroep een nieuwe Raad vanBestuur. Luc Vanduffel en Maurice Ballardverlaten de Raad. Arsène Houben en EddyMaesen nemen hun plaats in. De Bosgroepwil Luc en Maurice hartelijk bedanken voorhun constructieve medewerking de afgelo-pen jaren!

Coöperatieve van deLimburgse BosgroepencvbaResultaten van de houtverkoop van2009

De Limburgse Bosgroepen verkopen alzeven jaar één maal per jaar gezamenlijkhout op stam voor hun leden. Sinds vorigjaar wordt het hout aangeboden via de Lim-burgse Bosgroepen cvba. Dit jaar bevatte dehoutcatalogus 37 loten van 80 eigenaars.Het totaalvolume van meer dan 11 600 m³was vergelijkbaar met de hoeveelheid van2008. De belangrijkste boomsoorten warengrove den, Corsicaanse den en Canadapopu-lier. Een primeur voor Limburg was de ver-koop van 591 m³ FSC-gelabeld hout uit pri-vébos!. De tabel van de houtverkoop geeftper lot de boomsoort, het aantal bomen, het

aantal m³, het aantal verkopende boseige-naars, de verkoopprijs en de firma die hethout kocht.

Nieuwe spelregels!Op basis van een grondig onderzoek van deverkoopvoorwaarden en methode in 2008 –het Lottoproject ‘Professionalisering van dehoutverkoop’ – werden een aantal aanpas-singen ingevoerd. Zo wordt voor het eerstwerkelijk rekening gehouden met een aantalgrieven van de houtkopers. Een goedesamenwerking tussen bosgroepen en hout-kopers en exploitanten is essentieel, omdatzij in de praktijk heel sterk het bosbeeldbepalen.

Vanaf dit jaar kiest de cvba resoluut voor depositie van ‘lasthebber’. De boseigenaar ishierbij de lastgever en blijft steeds ‘de baas’in zijn bos, met alle verantwoordelijkhedendie daarbij horen.De verkopende eigenaars staan vanaf nu zelfin voor de toegang van het bos voor deexploitant. Dit is eigenlijk logisch gezien deeigenaar zijn bosburen of eventuele pachters(Canadapopulier met begrazing of op eenperceel waarover de toegang ligt) kent. Hij ishet best geplaatst om goede afspraken temaken over de toegang of doorgang.

Limburgs hout op de wereldmarkt…Tijdens de houtverloop op 15 mei laatstle-den, was de wereldwijde economische crisisook voelbaar voor de Limburgse Bosgroepenen de verkopende eigenaars. Ten opzichtevan vorig jaar was een verdere daling van denaaldhoutprijzen merkbaar. Voor Corsi-caanse den werd een gemiddelde van¤ 15/m³ genoteerd en voor grove den slechts¤ 13/m³. Voor heel wat loten werd een maxi-mumbod onder de minimumprijs genoteerd,waardoor heel wat loten niet (onmiddellijk)konden worden toegekend.Voor de aangeboden Canadapopulier washet een heel ander verhaal. Omwille van debodemprijzen en de boycotacties was vorigjaar een voorlopig absoluut dieptepunt voordeze soort. Dit jaar daarentegen werd eenredelijk prijsherstel genoteerd, met eengemiddelde van ¤ 22/m³ voor alle populie-renloten en een gemiddelde van ¤ 26/m³voor de mooiere bomen.

Momenteel is de export van kwalitatief beterhout weer wat op gang gekomen, terwijl de(vooral inlandse) verwerkende industrie vankwalitatief slecht hout het nog moeilijkerheeft dan vorig jaar.

Visie van de BosgroepLimburgse Duinen

De Bosgroep Limburgse Duinen biedt eenkwaliteitsvolle dienstverlening aan deleden.

Die dienstverlening gebeurt vanuit res-pect voor de wensen van de bosbeheerderen is gebaseerd op een goede interneorganisatie en een uitgebreid netwerkvan overlegstructuren en samenwer-kingsverbanden.

Als neutrale schakel tussen overheid enprivébosbeheerder streeft de Bosgroepnaar een multifunctioneel, duurzaambosbeheer met extra aandacht voorstandplaatsgeschiktheid, bebossingen,toegankelijkheid en exploitatiewegen.


Overzicht van de verschillende loten met vermelding van de lotnaam of gemeente, de boomsoort,het totale aantal en de prijzen

Lot Lot Boomsoort # eig. Aantal Aantal Bod ToegewezenNummer Naam (zie legende) bomen m3 euro aan

WL 121 Rodenberg Pc 1 532 442,7492 9 111,00 Muffels LeonWL 122 Engsbergen populier Po 1 104 88,5349 1 432,00 RondhoWL 123 Engsbergen Tessenderlo Pc, Ps, L, zE 2 343 126,7877 1 773,00 Muffels LeonWL 124 Beverlo - Heppen AE, aVk, Ps, Pp 2 275 92,8662 851,00 Niet toegewezenWL 125 Paal Lummen Ps, L 3 331 62,2715 606,00 Niet toegewezenWL 126 Eversel Ps, AE 5 764 47,0889 0,00 Geen bodWL 127 Klitsberg Pc, Ep, Ps, zE, vAc 4 792 120,5285 1 036,00 Niet toegewezenTotaal Bosgroep West Limburg 3 141 980,8269NOL 221 Bocholt Ps 1 763 242,0252 4 176,00 Niet toegewezenNOL 222 Bree 1 Ps 2 774 356,9452 5 587,00 Niet toegewezenNOL 223 Bree 2 Ep, Po 1 192 151,0224 2 201,00 Niet toegewezenNOL 224 Bree 3 Po, Wi 1 69 203,8150 3 566,00 Niet toegewezenNOL 225 Peer 1 Pc 1 557 44,2371 0,00 Geen bodNOL 226 Peer 2 Pc 1 139 50,5878 691,00 Muffels LeonNOL 227 Maaseik Pc 1 1 404 254,1564 3 476,00 Niet toegewezenNOL 228 Neerpelt Ps 1 213 76,8630 550,00 Niet toegewezenNOL 229 Hamont-Achel 1 Ps, Pc, L 1 979 452,3516 7 486,00 Niet toegewezenNOL 230 Hamont-Achel 2 Ps 1 1 645 138,7259 1 096,00 DaemsNOL 231 Bocholt 2 Po, AE, L 1 551 311,5888 3 156,00 Niet toegewezenTotaal Bosgroep Noordoost Limburg 7 286 2 282,3184ZL 321 Halen Po 1 125 182,1989 4 766,00 Bollen PatrickZL 322 Bilzen Po 1 22 115,9206 2 530,00 CohoutZL 323 Gingelom Po, Wi 3 328 569,9759 14 542,00 Bollen PatrickZL 324 Heers Po 1 251 466,0445 12 222,00 Bollen PatrickZL 325 Wellen Po 1 111 202,4270 6 150,00 CohoutZL 326 Hasselt Po 1 300 1 010,5317 25 223,00 CohoutZL 327 Munsterbilzen Ps 1 784 570,6652 9 335,00 NorbordTotaal Bosgroep Zuid Limburg 1 921 3 117,7638HK 421 Schansbroek Po 1 59 133,8404 1 633,00 Muffels LeonHK 422 Genk Ps, AE, Pc, zE, Be, aVk 25 4 480 1 736,8316 25 501,00 Muffels LeonHK 423 Zutendaal Ps, aVk, L 4 1 425 537,6717 7 811,00 Niet toegewezenHK 424 Tombos Ps, Pc 1 791 364,0821 6 137,00 NorbordHK 425 Vliegenheuvel Po, B, Ed, vAc, aVk 1 309 111,0747 1 122,00 Niet toegewezenHK 426 Terboekt aVk, AE, zE 1 262 44,6618 440,00 Niet toegewezenTotaal Bosgroep Hoge Kempen 7 326 2 928,1623LD 521 Den Dool AE, Do, aVk, Ep 1 398 479,8144 4 790,00 Niet toegewezenLD 522 Sonnis Ps 5 645 314,3706 3 878,00 Niet toegewezenLD 523 Lillo Ps, Be, zE, AE 2 1 293 583,1018 8 686,00 Muffels LeonLD 524 Eksel Ps 2 928 460,7737 6 670,00 RasLD 525 Mussennest Po, Ep, Be, zEl 1 846 312,1870 2 666,00 Niet toegewezenLD 526 Overpelterbaan AE, Ps 1 208 203,4851 4 145,00 Muffels LeonTotaal Bosgroep Limburgse Duinen 4 318 2 353,7326ALGEMEEN TOTAAL 23 992 11 662,8040

Legende

AE = Amerikaanse eikaVk = Amerikaanse vogelkersB = beukDo = Douglasspar

Ed = esdoornEp = fijnsparPp = zeedenPc = Corsicaanse den

Po = cultuurpopuliervAc = robiniaWi = wilgzE = zomereik



activiteitenkalenderOok dit jaar organiseren de Limburgse Bos-groepen samen met Inverde cursussen enexcursies voor boseigenaars en -liefhebbers.Ideaal als je jouw theoretische of praktischekennis wil bijschaven! Meer info over dewerking van Inverde en het complete cur-susaanbod vind je op www.inverde.be.

CursussenHieronder vind je de cursussen die je dit jaarnog in Limburg kunt volgen, gerangschiktvolgens datum. Zeker zijn van een plaatsje?Schrijf snel in via de Coöperatieve van deLimburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63)of via ons secretariaat (tel. 011 23 83 15).

Kettingzaag – module 1 (beginners)Leer je kettingzaag veilig en ergonomischhanteren. We gaan dieper in op onderdelen,werking, onderhoud en gebruik. Eenvoudigezaagoefeningen geven je voeling met demachine. (Vellingen: module 2)

Kettingzaag – module 2Leer de juiste veltechnieken toepassen inpraktijksituaties. Veiligheid: schat situaties

in op gevaarlijkheid. Leer de juiste materi-aalkeuzes maken. Het gebruik van de hand-lier komt aan bod.

Kettingzaag – module 3Bomen die omgewaaid zijn bij een storm,hebben vaak veel spanning in de stam. Hoega je tewerk? Veiligheidsgedrag en preven-tieve maatregelen zijn essentieel. Leer hetniveau van gevaar inschatten en doe zaag-oefeningen aan de spanningsbank.

Bomen snoeienHoe pak je een begeleidingssnoei aan?Inzicht in de boombiologie en de takaanzetzijn belangrijk. We bespreken de gevolgenvan een verkeerde of (te) zware snoei.

Introductie brandhoutHoe veilig, efficiënt en aangenaam brand-hout kappen? Waarop let je als je blokken ofmeterhout maakt? Met welk handgereed-schap manipuleer je het hout? Praktischeinfo; goed voor je portemonnee én je rug. Ditis géén kettingzaagcursus.

Dunnen en toekomstbomenDunning is een gerichte ingreep, waarmeewe meestal het vooropgestelde toekomst-

beeld willen bereiken. We bekijken de ver-schillende methoden: laagdunning, hoog-dunning (bv. toekomstboommethode). Tij-dens een terreinexcursie duiden deelnemerszelf dunningen aan.

BosexploitatieWe bespreken de meest gebruikte exploita-tiemethoden (uitsleeptractoren, aanhang-wagens, paarden en harvesters), hun voor-en nadelen en impact op het bos. Na uitlegover de voorbereiding van exploitaties(schalmen, ruimingspistes, exploitatieplan,communicatie), doen we een oefening op hetterrein.

Houten constructiesKan je goed en veilig overweg met een ket-tingzaag en wil je zelf iets in elkaar steken?Theorie: welke houtsoorten komen in aan-merking? Constructietechnieken, werktui-gen en onderhoud van verschillende hulp-middelen en werktuigen komen aan bod.Praktijk: stamstukken tot planken verzagen,verbindingen maken en een echt werkstuk(bv. tafel) maken. Je krijgt heel wat tips, maarwordt geen schrijnwerker.

Datum Cursus Organisatie/Regio Prijs

donderdag 3 en vrijdag 4 september 2009 Kettingzaag – module 1 (beginners) Bosgroep West-Limburg ¤ 60,00vrijdag 25 september 2009 Snoeien van bomen Bosgroep Zuid-Limburg ¤ 30,00donderdag 1 en vrijdag 2 oktober 2009 Kettingzaag - module 2 Bosgroep Noordoost-Limburg ¤ 60,00zaterdag 24 oktober 2009 Introductie brandhout Bosgroep Hoge Kempen ¤ 20,00zaterdag 7 november 2009 Dunnen en toekomstbomen Bosgroep Hoge Kempen ¤ 20,00dinsdag 17 november 2009 Bosexploitatie Bosgroep Limburgse Duinen ¤ 20,00donderdag 19 en vrijdag 20 november 2009 Houten constructies Bosgroep Zuid-Limburg ¤ 60,00donderdag 26 en vrijdag 27 november 2009 Kettingzaag – module 3 Bosgroep Limburgse Duinen ¤ 60,00zaterdag 12 en zaterdag 19 december 2009 Kettingzaag - module 1 (beginners) Bosgroep Limburgse Duinen ¤ 60,00

Datum Excursie Programma Prijs

Woensdag 29 juli 2009 Dagexcursie naar de bosbouwbeurs De modernste bosbouwmachines en ¤ 30,00Deadline inschrijvingen: 13 juli ! van Libramont tal van demonstraties. Halve dag

met begeleiding, halve dag vrij.

Foto’s: Annemie Hannosset en Patricia Rouffa


Colofon’ t L imbu r g s B o s b e l a n g2 5 | z ome r

u i t g a v eDe deputatie van de provincieraad vanLimburg, Steve Stevaert, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Sylvain Sleypen,Gilbert Van Baelen, Frank Smeets,Hilde Claes, Erika Thijs,gedeputeerden en Renata Camps,provinciegriffier.

h o o f d r e d a c t i eJohan Van den Broek

c o ö r d i n a t i eKarolien Van Diest – [email protected] Hannosset –[email protected]

e i n d r e d a c t i eRita Bogaerts – [email protected]

r e d a c t i e s e c r e t a r i a a tAnnemie Hannosset –[email protected]

r e d a c t i e r a a dBenny Mathijs, Rita Bogaerts,Annemie Hannosset, Johan Van den Broek,Karolien Van Diest

r e d a c t i eRita Bogaerts, Benjamine Bufkens,Annemie Hannosset, Lise Hendrick, JanMampaey, An Pierson, Vera Reymen,Karolien Van Diest en Pascal Vanhees

f o t o c o v e rPascal Vanhees

c a r t o o n sDirk Vercampt

t e k s t b e w e r k i n gEllen Mengels

v o r m g e v i n g & l a y - o u tDion Boodts, Chantal Janssens –Grafische Producties,Informatie & Onthaal, Provincie Limburg

d r u kDrukkerij Vaes – Overpelt

p o s t b u sLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, 3de Directie -Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B–3500 HasseltTel. 011 23 83 [email protected]

o p l a g e2 500 exemplaren

w e t t e l i j k d e p o t n u m m e rD/2008/5857/82

v e r a n t w o o r d e l i j k e u i t g e v e rJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B–3500 HasseltDeze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij

kringlooppapier, zonder optische witmakers.

Op zoek naar de Grote WeerschijnvlinderDe gemeente Kinrooi adopteerde de grote weerschijnvlinder in het kader van het project‘Gemeenten adopteren Limburgse soorten’. Deze prachtige vlinder komt in Limburg vooralvoor in de vochtige bossen van Kempen~Broek. Samen met Frans Verstraeten (LimburgsLandschap vzw) verkennen we het Stramprooierbroek in Kinrooi, de toplocatie van dezevlinder!Datum: zondag 19 juli om 10 u.Locatie: afspraak op de parking van het Woutershof (Grootbroekstraat Kinrooi).Inschrijven:[email protected] tel. 011 23 83 30Deelname is gratis.

Excursies met InverdeDit jaar staat nog één excursie op het pro-gramma. Het aantal plaatsen is beperkt, dusschrijf je snel in via de Coöperatieve van deLimburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63)of via ons secretariaat (tel. 011 23 83 15). Hetvolledige programma van de excursie en depraktische informatie ontvang je na inschrij-ving en betaling.

ContactdagOp 16 mei ll. zakte een 250-tal leden en bestuursleden van de vijf Limburgse Bosgroepen afnaar Neerpelt voor de tweede contactdag. Ook deze 'lightversie' in Het Dommelhof werd bij-zonder gesmaakt. Op het menu stonden uiteraard de Algemene Vergaderingen, maar ook eenboeiend verhaal van Jim Casaer over de everzwijnen in Limburg, een natuurdocumentaire engeleide wandelingen waarin zowel muziek, natuur als bosbeheer aan bod kwamen. Er wasop tijd en stond een drankje en een hapje, kortom ... het was een geslaagde dag (en de afwe-zigen hadden duidelijk ongelijk!)

Foto: Joep Fourneau

limburg.be

provincie LimburgUniversiteitslaan 1B–3500 HASSELT

BosgroepenP.a. provincie LimburgUniversiteitslaan 13500 Hasseltwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

BosgroepHoge Kempen vzwondernemingsnummer874 667 014Coördinator:ir. Lise Hendricktel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Ghijsenstel. 011 23 73 82

BosgroepLimburgse Duinenondernemingsnummer882 247 464Coördinator:ir. Jan Mampaeytel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 21

[email protected] Houbrechtstel. 011 23 83 15

BosgroepNoordoost-Limburg vzwondernemingsnummer459 481 087Coördinator: ir. An Piersontel. 011 23 83 24gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffatel. 011 23 83 30

BosgroepWest-Limburg vzwondernemingsnummer479 742 895Coördinator:ir. Benjamine Bufkenstel. 011 23 83 29gsm 0479 40 08 [email protected] Olaertstel. 011 23 73 28

BosgroepZuid-Limburg vzwondernemingsnummer874 670 378Coördinator:ir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected]

SecretariaatAnnemie Hannossettel. 011 23 83 20

Agentschap Natuur enBos, afdeling LimburgWoudmeester: ir. G. MeesAmbtenaar privébos:An AartsVlaams HuisKoningin Astridlaan 50/53500 Hasselttel. 011 74 25 00fax 011 74 25 39

Noodnummer voor deprovinciale afdelingLimburg:7 dagen op 7 bereikbaartel. 011 74 24 50

De provincie is opgedeeldin 5 beheerregio’s:Lage Kempen:Dries GorissenNoordoost-Limburg:Gui WintersHoge Limburg:Bert VanholenZuid-Limburg:Ghislain MeesWest- en Midden-LimburgTom Hoebrechts

voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

soort in de kijkerKlimop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

boscertificatieBoscerfiticering: wordt duurzaam bosbeheer een

sterk merk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

hout in de kijkerHout in de bouw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

bosbeheerBreng meer leven in je bos!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

nieuws van de bosgroepenWerkgroep arbeidersploeg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Bosgroep West-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Bosgroep Noordoost-Limburg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Bosgroep Hoge Kempen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Bosgroep Limburgse Duinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cbva . . 16

activiteitenkalender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Vo e re n

H o u t h a l e n -H e l c h t e re n

O p g l a b b e e k

G e n k

N e e r p e l t

O v e r p e l t

L o m m e l

H e c h t e l -E k s e l

B re e

B o c h o l t

B e r i n g e n

H a m

L e o p o l d s b u r g

H a s s e l t

P e e r

M e e u w e n -G r u i t ro d e

H a m o n t -A c h e l

K i n ro o i

M a a s e i k

D i l s e n -S t o k k e m

M a a s m e c h e l e n

H e u s d e n -Z o l d e r

Z u t e n d a a l

A s

L u m m e n

H e r k - D e - S t a dH a l e n

D i e p e n b e e k

Te s s e n d e r l o

Nieuwerkerken A l k e n

We l l e n

K o r t e s s e m

H o e s e l t

B i l z e n

L a n a k e n

S i n t -T r u i d e n

G i n g e l o m

H e e r s

H e r s t a p p e

To n g e re n

R i e m s tB o r g l o o n

Z o n h o v e n

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen

nuttige adressen

Een bos bezitten en beheren,daar komt heel wat bij kijken.Voor vragen of informatie kan jeevenwel altijd te rade bij de Bos-groep. We sommen hier even opwaarmee de bosgroepmedewer-kers je van dienst kunnen zijn:• gratis en onafhankelijk advies

over het bos en het beheerervan (bosbouwtechnische,wettelijke, financiële enadministratieve aspecten)

• informatie over hoe een duur-zaam bosbeheer eruit ziet,wat je wettelijke rechten enplichten zijn als boseigenaar

en wat de mogelijke subsidieszijn waarop je aanspraak kanmaken

• hulp bij het invullen van kap-aanvragen of het opstellenvan beheerplannen

• kaartmateriaal• adressen van houtexploitan-

ten en boomkwekerijen• coördinatie van de samen-

werking tussen verschillen-de boseigenaars.

Waarvoor kan je terecht bij de Bosgroep?

WebsitesBoseigenaars en bosliefhebbers vinden nutti-ge informatie op de websites van de volgendeinstanties:Agentschap Natuur en Bos:www.natuurenbos.beVereniging voor Bos in Vlaanderen vzw:www.vbv.beLandelijk Vlaanderen vzw:www.landelijkvlaanderen.beInstituut voor Natuur- en Bosonderzoek:www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.beUnie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.bewww.bosmarkt.be

driemaandelijks tijdschrift | juli-aug.-sept. 2009

25 | zomer | in dit nummer

nr. 25 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2009

Documents

Transcript of nr. 25 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2009