nr. 24 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2009

België–Belgiquep.b.

hasselt 112/675

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift |april-mei-juni 2009

24 | lente

+

+

Zomer- en winterlindeSpelen in het bosHerbebossingssubsidiesonder de loep

in dit nummer o.a.

2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 24 | lente

Lindebomen komen in vele soorten envariëteiten voor. De Hollandse linde, de zil-verlinde en de zomer- en winterlinde zijnhet meest bekend. In Vlaanderen beschou-wen we de laatste twee als inheemse soor-ten. Met hen maak je in dit artikel naderkennis.

Het verschil?De winterlinde of tilia cordata dankt zijnwetenschappelijke naam aan het hartvormi-ge uitzicht van zijn bladeren. In de nerfokselsstaan enkele bruinige toefjes haar. De blade-ren zijn gezaagd en klein, vandaar de bijnaam'kleinbladige linde'. De wetenschappelijkenaam van de zomerlinde of de 'grootbladigelinde' is tilia platyphyllos.In de zomer is het onderscheid tussen desoorten duidelijk. Het gezaagde blad van dezomerlinde is eirond en groter dan dat van dewinterlinde. Je herkent het aan de bleke,behaarde onderkant. De toefjes in de nerf-oksels zijn wit.In de winter kan je de soorten moeilijk onder-scheiden. Uit hun korte stam vertakken ver-schillende, opgaande takken. De zijtakkendie daarop staan ingeplant, buigen neer-waarts. Een paar verschillen: de volgroeide

winterlinde bereikt een hoogte van 30 m. Dezomerlinde kan 40 m hoog worden. Beidesoorten hebben een gladde, grijze schors. Debast van een oude winterlinde is meer geklo-ven dan die van een oude zomerlinde. Deknoppen en de twijgen van de zomerlindezijn grijsrood, die van de winterlinde uitge-sproken rood. De twijgen van de zomerlindezijn het eerste winterseizoen behaard, dezebeharing verdwijnt later. Bij de winterlindeomsluiten twee knopschubben de eindknop-pen. Bij de zomerlinde zijn dat er drie.Omdat hij veel slapende knoppen aanlegt tij-dens de groei, is de linde geschikt voor allesoorten vormsnoei. De Hollandse linde, dekruising tussen de zomer- en de winterlinde,vormt nog meer slapende knoppen. Dezesoort zie je vaak in het straatbeeld. De wor-tels van de linde verdragen een zekere betre-ding en bodemverdichting. Zijn gebladerte isgoed bestand tegen de luchtverontreiniging.Deze eigenschappen maken hem geschikt alslaanboom.

Voortplanting, bloei, en ecologieIn het late voorjaar draagt de linde hangende,groenwitte bloesems. Op de bloemsteel staateen groenwit schutblad. De bloesems produ-

Beste boseigenaar en bosliefhebber

Eind 2008 keurde de Vlaamse Regeringeen nieuw algemeen toegankelijkheids-reglement goed. Het is eveneens van toe-passing voor wat betreft de toegankelijk-heid in bossen (ook de privé-bossen!).We reserveerden de middenpagina’s in dittijdschrift voor dit thema. Mits enige han-digheid kan u deze uit het tijdschriftnemen en de informatie bewaren om laternog eens na te lezen. Vooral speelbossenkomen hier aan bod.

Verder kan u kennismaken met een oor-spronkelijk algemeen verspreide bosboomdie opnieuw meer aandacht en ruimtekrijgt … de inheemse linde. Met de geza-menlijke houtverkoop van 15 mei in hetvooruitzicht, leek een artikel over hout-kwaliteit ons zeker op zijn plaats. Westaan ook even stil bij de gevolgen van hetbosbeleid, met name de herbebossingsub-sidies. Het onderzoek, waarvan sprake indit artikel, biedt een aantal zeer relevanteconclusies, die wij u zeker niet wildenonthouden.

Tot slot nodig ik u, namens al de Limburg-se Bosgroepen, graag uit op onze tweedecontactdag op zaterdag 16 mei in hetDommelhof in Neerpelt. Op blz. 13 ver-neemt u er meer over. Wij rekenen alvastop uw deelname!

Veel leesplezier en tot 16 mei in Neerpelt!

Frank Smeetsgedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

voorwoord

Zomer- enwinterlinde

boomsoort in de kijker

Net voor het opengaan van de bloesems kan je ze plukken voor een gezonde thee.Foto: N p Holmes (Wikipedia)

‘t Limburgs Bosbelang | 24 | lente | 3

ceren nectar en ruiken erg lekker. De insectendie de nectar verzamelen, vliegen van bloemnaar bloem en zorgen voor de bestuiving.De winterlinde is het productiefst. Elke bloei-wijze draagt vier tot vijftien vijftallige bloe-men. De zomerlinde houdt het bij drie tot vierbloemen. Die groeien uit tot ronde vruchtjes.De vruchtjes van de zomerlinde zijn behaarden hebben drie tot vijf ribben. In enkele rijpteen zaad af. Daarna zet de boom de vruchtjesaf. Dankzij het schutblad, kan de wind ze metzich meedragen.De wantsen, de bladluizen en de andere zui-gende insecten drinken het sap in de jongetwijgen en bladeren. Het overtollige, suikerrij-ke sap laat de bladeren van de linde glanzen.In een later stadium worden de bladeren vaakgekoloniseerd door roetdauw. Deze schim-melsoort maakt zwarte vlekken. De zuigendeinsecten trekken insecteneters aan, zoalszangvogels, sluipwespen en roofmijten.Door zijn groeiverloop en bouw heeft de lindeminder stevige takoksels, 'plakoksels'genoemd. Ze hebben een zwakke aanhechtingmet de stam en kunnen door de groei en dewindwerking uitscheuren. Zo ontstaan er hol-tes in de stam van de linde. Dat zijn de idealeplekjes voor het nest van de steen- en bosuil,

de torenvalk, de vleermuis, …

Waar vind je ze?De winterlinde is vandaag zeldzaam in onzebossen. 6 à 9 000 jaar geleden kwam hij mas-saal voor. Na de laatste ijstijd werd het debelangrijkste boom in het bos. Later kende desoort een terugval: de vezelrijke bast werkteroofbouw in de hand en de eik werd geleide-lijk bevoordeeld.Relicten van de oude lindebossen vind je nogop het Deense eiland Jutland en in het oerbosvan Bialowieza in Polen.

Bosbouwkundige betekenisHet hout van de linde is zacht en vezelt niet.Omdat de jaarringen minder duidelijk aanwe-zig zijn, is het geschikt voor allerlei houtsnij-werk. De kleur varieert van rozig kernhoutnaar bleker tot wit spinthout. Voor gebruik alsconstructiehout is het te zacht. Met zijn veleslapende knoppen is de linde geschikt alshakhoutboom.Bosbouwkundig heeft vooral de winterlindeeen bijkomende waarde tegenover de andereinheemse boomsoorten. Zijn gebladerte ver-teert snel en geeft veel voedingsstoffen vrij.Die voedingsstoffen gaan de verzuring en de

verarming van de bosbodem tegen. In deeiken- en beukenbossen hoopt het slechtafbreekbare strooisel zich op. Dat werkt debodemverzuring in de hand. Bij een(her)bebossing is een bijmenging met de win-terlinde een goed idee!

Cultuurhistorisch erfgoedIn ver vervlogen tijden gebruikte men de bastvan de linde in de vervaardiging van matten,touwen en papier. Lange tijd genoot de soorthier een belangrijkere status dan de eik. DeKelten associeerden de linde met Freya, hungodin van de vruchtbaarheid. Mensen plant-ten de boom bij hun huizen ter bescherming.Onder de linde werd gefeest en recht gespro-ken. In de kruin werden veroordeelden opge-knoopt. Later integreerde men de betekenisvan de boom en het ontzag dat hieruit voort-vloeide, in het christendom. De linde werdgeplant bij kerken en kapellen. Wie een oudexemplaar wil bewonderen, weet waar hijheen moet.

Deze tekst is een bewerking van ‘De zomer- en win-

terlinde’ uit de Bosbode (jaargang 4, nr 3) van Klaas

Van Roy, medewerker voor Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord vzw.

Vaak vind je naast een kapelletje een linde terug.Foto: Karolien Van Diest

De Canadapopulier heeft in Vlaanderenvoor- en tegenstanders. In veel kringenstaat hij bekend als de ordinaireopbrengstboom ondanks het feit dat dieopbrengsten net aan het dalen zijn. Deecologische en landschappelijke functiesvan de Canadapopulier worden daarente-gen nog te vaak genegeerd. Moeten wekomaf maken met het kwalijke imago vandeze populier? De organisatie Pro-Populusvindt van wel!

EconomischDe Canadapopulier is in Vlaanderen eenbelangrijke boomsoort: 14 % van het bosare-

aal is homogeen Canadapopulierenbos. InLimburg is dat een goede 10 %. Van dezebossen is ongeveer 85 % privé-eigendom(Bron: Bosinventarisatie - Afdeling Bos enGroen (2002)).Traditioneel blijft de Canadapopulier eenboom met een grote veronderstelde econo-mische opbrengst. België heeft een gespe-cialiseerde verwerkende industrie, met eenduidelijke economische waarde. OpVlaams niveau zorgt de Canadapopuliergemiddeld voor 16,2 % van de houtvoor-raad. In de privébossen is dit 21,2 %.

Dalende opbrengstenDe netto opbrengst bekom je door het ver-schil te maken tussen de inkomsten en deuitgaven. Die opbrengst is voor een Canada-populierenbos de laatste twintig jaar doorallerlei redenen sterk gedaald. De prijs die jevandaag als eigenaar ontvangt voor een m³hout, is niet veel hoger dan in de jaren ’70.De investeringskost voor de herbebossingmet Canadapopulieren is bovendien sterkgestegen ten opzichte van toen. Sinds 2003krijg je voor een herbebossing met exotenook geen subsidie meer. Andere, soms meerstandplaatsgeschikte loofboomsoorten,komen in aanmerking voor een ander


Houtkwaliteit:voor de gebruiker

bosbeheer

--

-H

OU

TG

EB

RE

KE

N+

++

VERCHIPPEN• Spaan- en vezelplaten• Papier• Biomassa voor energetischevalorisatie

ZAGEN• Blokplaten• Pallets en industriële ver-pakking

• Deuren en ramen (kaders)• Meubelcomponenten

AFROLLEN EN SNIJDEN• Fruitkistjes• Multiplex

Foto’s: Benjamine Bufkens, Lise Hendrick, Jan Mampay en Karolien Van Diest - provincie LimburgEddy Daniels - Tongeren Lutzeputz - Wikipedia


beheer, zonder kaalkappen. Dat beheer ver-mijdt of reduceert de herbebossingkosten.

HoutkwaliteitDe gemiddeld goede tot zeer goede hout-kwaliteit van de Canadapopulier staat losvan de prijsevolutie. Een goede kloonkeuzeen een goede verzorging tijdens de eerstetien tot vijftien jaar van de groei zijn belang-rijk. Ze hebben een grote invloed op de kwa-liteit van het eindproduct. De figuur hieron-der stelt schematisch voor welk stuk van deCanadapopulier in welke verwerkingterechtkomt. Voor alle boomsoorten geldthetzelfde principe: de houtkwaliteit daaltnaar boven toe, omdat daar meer houtgebre-ken voorkomen.

Heel wat boseigenaars en mensen uit desector verzetten zich tegen de heksenjacht.De bosuil deelt de mening van sommigenatuurverenigingen blijkbaar niet. Terwijl zijblijven praten over de nadelen van populie-renaanplantingen, bouwt hij er graag zijnnest in! Foto: Karolien Van Diest


Niet zo lang geleden werd ook de Europeseorganisatie Pro-Populus opgericht. De ini-tiatiefnemers komen onder andere uitFrankrijk, België, Italië, Spanje en Portugal.Voor België trok de Unie Vlaamse Bosbouw(UVB) vanaf het begin mee aan de kar. Dezeorganisatie wil de Canadapopulier promotenomwille van de volgende redenen:

Hij hoort thuis in het bos en is broodnodig opde houtmarkt. In Vlaanderen heeft de hout-markt behoefte aan 400 000 m³/jaar. Hij isal het ware onmisbaar voor onze toekomsti-ge houtvoorziening, papierindustrie en bio-massa. De houtsoort kan aan de grote vraagnaar hernieuwbare grondstoffen voldoen.Het is een ideale vervanger voor de exotischehoutsoorten en draagt zo bij tot de bescher-ming van de regenwouden. Bovendien is hetde ideale boom voor CO2-opslag, met eencapaciteit van 32 ton/ha/jaar (vergelijk:5 ton/ha/jaar voor loofhout). Hij hoort thuisin het Vlaamse landschap en draagt bij tot deinstandhouding van een duurzame, ecologi-sche omgeving.

Deze tekst kwam tot stand op vraag van talrijke

bestuurders en leden van Bosgroep Zuid-Limburg

vzw.

De klassieke desastreuze kaalkapStrengere verkoopsvoorwaarden en duidelij-ke afspraken kunnen schade aan bodem enonderetage verhelpen. Op die manier vrij-waar je de groeicondities voor de volgendebosgeneratie.

De aanplanting van Canadapopulierenop ongeschikte locatiesBijvoorbeeld: te natte locaties of potentieelopen grasland. De ongeschiktheid van deCanadapopulier voor de zeer natte bodemsis een evidentie. Op die plekken boek je metde zwarte els, wilg of berk en eventueel dees betere resultaten.

Het klassieke imago: ‘de opbrengst-boom’Dat imago is passé, want de opbrengstendalen. Bekijk het eens van een andere kant:een kostendekkend beheer dat zonder desubsidies gebeurt, is duurzamer dan veelandere systemen!

Treurige beeldenDe klonen die theoretisch gezien op twintigjaar of minder kaprijp zijn, zijn erg ziektege-voelig. Zonder dure behandelingen metsproeimiddelen worden deze vaak ziek. Zesterven zelfs af voor ze kaprijp zijn. Een spij-tige zaak met treurige getuigen in het land-schap! Als je voor klonen kiest die gemid-deld tien jaar langer over die groei doen,mag je rekenen op veel robuustere bomen.

Andere redenen voor het kwalijke imagowerden na wetenschappelijk onderzoeksluitend weerlegd. Ze hebben vaak meermet het beheer dan met de soort te makenof berusten op foute veronderstellingen.

De Canadapopulier:heel wat Vlaamse en Europese fans!De voorbije jaren werd de Canadapopulier gestigmatiseerd.Navraag naar de oorzaken van dit kwalijke imago levert vier gegronde redenen op:

Een gevelde zomereik: voor alle boomsoorten geldtdat de houtkwaliteit daalt naar boven toe.Foto: Karolien Van Diest


Het onderzoek spitste zich toe op Oost-Vlaanderen. De dataverzameling gebeurde intwee stappen: via een ecologische en bos-bouwkundige inventarisatie van 31 bestan-den en via interviews met de boseigenaars.In Zuid-Limburg gebeurden sinds 2007 19herbebossingen na de eindkap van Canada-populier (xPo). 90 % plantte opnieuw xPo.10 % koos voor een omvorming naarinheems, standplaatsgeschikt loofhout. Metdeze ervaring als bagage, geeft de coördina-tor van Bosgroep Zuid-Limburg bij elke con-clusie een kanttekening in het cursief.

PnP of LnP?In Oost-Vlaanderen kende de overheid tus-sen 1991 en 2003 aan 617 aanvragers subsi-dies toe. 283 (46 %) daarvan waren voor her-bebossingen na een eindkap van populier.74 % van de eigenaars herbeboste met popu-lier, soms in combinatie met andere boom-soorten. 26 % herbeboste met andere boom-soorten, hoofdzakelijk de gewone es (75 %)

en/of de zomereik (60 %).De studie onderzocht twee soorten herbe-bossingen: de herbebossingen waarbijPopulier aangeplant werd na Populier (PnP)en de herbebossingen waarbij andere Loof-boomsoorten gekozen werden na Populier(LnP). Men selecteerde locaties uit de beidecategorieën. Alle locaties hadden homogenemilieucondities (enkel vochtige tot zeervochtige leembodems) en een gelijkaardigevoorgeschiedenis (tweede of derde generatieaanplantingen op voormalige landbouw-gronden).

SubsidiebedragVoor 84 % van de boseigenaars dekte hetsubsidiebedrag de kosten voor de aankoopvan het plantgoed. Ze vonden het bedrag telaag om de kosten van een professioneleplanter, de voorbereidende terreinwerken enhet onderhoud en de bosbouwkundige ver-pleging te betalen. Veel boseigenaars vondende subsidiebedragen te laag. 85 % had de

herbebossing ook zonder subsidies uitge-voerd.

Veel terreinvoorbereidende werken zijn overbo-dig. Op heel wat bodems kunnen ze schade ver-oorzaken die nadelig is voor de toekomstigebosgeneratie. Dankzij de stijgende houtvraag,wordt het opruimen van kruinhout minder ver-lieslatend of zelfs een extra bron van inkomsten.Bij de herbebossingen die de Bosgroep Zuid-Limburg de laatste jaren begeleidde, kon hetsubsidiebedrag de onkosten van het plantgoeden de planten dekken. In het plantseizoen2008-2009 bedroeg de prijs voor tweejarigstandaardplantgoed met herkomstcertificaat,planten inbegrepen, ongeveer ¤ 1 per stuk. Of jemet de subsidie jonge bomen de vereiste verzor-ging voor kwaliteitshout kan geven, kan je pasna enkele jaren evalueren.

BoomsoortkeuzeHet subsidiebedrag heeft een beperkteimpact op de boomsoortkeuze. 12,5 % van de

bosbeleid

Herbebossingsubsidiesonder de loep genomen

De Vlaamse overheid geeft sinds 1991 subsidies, waarmee ze enerzijds de herbebos-sing van bestanden na een eindkap aanmoedigt en anderzijds een duurzamer bos-beheer promoot. Wat is de impact van de subsidies? En welke invloed heeft de her-bebossingkeuze op de ecologische en bosbouwkundige kwaliteit van de nieuwebestanden? In de studie ‘Evaluatie en impact van de subsidieregeling voor herbe-bossingen (1991-2003) na eindkap van populier’ verneem je er meer over.

Een jonge essenaanplant.Foto: Karolien Van Diest


LnP en 0 % van de PnP eigenaars baseerdenhun keuze op het subsidiebedrag. Respectie-velijk 69 % en 27 % hielden rekening met destandplaatscondities. 38 % van de LnP eige-naars en 0 % van de PnP eigenaars kozenhun boomsoorten om ecologische redenen.In 82 % van de gevallen speelden economi-sche motieven mee bij de keuze voor depopulier.Voor de bedenking over de actuele economischerendabiliteit van de Canadapopulier: pag. 6.

BoseigenaarsEr zijn geen belangrijke verschillen (leeftijd,opleidingsniveau, …) tussen de PnP en deLnP eigenaars. 84 % en 62 % hadden econo-mische doelstellingen voor hun bos. De ver-hoging van de biodiversiteit was een ecologi-sche doelstelling voor 75 % van de LnP eige-naars. Voor de PnP eigenaars was dit 17 %.De Bosgroep Zuid-Limburg begeleidt sinds2007 de bebossingen van haar leden. Het valtop dat de jongere en hoger opgeleide boseige-naars liever met inheemse soorten werken. Deoudere boseigenaars kiezen het liefst opnieuwvoor de Canadapopulier.

Ecologische kwaliteitDe ecologische kwaliteit van alle onderzoch-te bestanden was laag. Er was geen belang-rijk verschil tussen de PnP en de LnP bestan-den. Dat is niet verwonderlijk: de bestandenwaren slechts tussen de zes en de vijftien jaaroud. Bovendien lagen ze op voormalige land-bouwgronden. De veel langere bedrijfstijdenin de LnP bestanden geeft hen, volgens deonderzoekers, meer potentieel om op termijnmeer diverse, structuurrijke bossen te ont-wikkelen dan de PnP bestanden.De subsidieregeling legt minimale stamtallenop. Dit is het aantal boompjes dat per hanatuurlijk of na aanplanten moet staan. Dieverplichting komt de structuurdiversiteit,ook in de jonge fase, niet ten goede.Onderzoek wijst uit dat je bij de bebossing vanlandbouwgronden met xPo het opgebouwdeoveraanbod aan voedingsstoffen sneller naarbeneden krijgt. Precies dat overaanbod geeftaanleiding tot ecologisch minder interessanteruigtekruiden. Bebossing met xPo verhoogt dekansen voor interessantere vegetatie aanzien-lijk.

Bosbouwkundige kwaliteitDe bosbouwkundige kwaliteit van alle gesub-sidieerde herbebossingen was laag. De voor-naamste oorzaak was het gebrek aan onder-houd en verpleging. Slechts 20 % en 10 %van de PnP en de LnP eigenaars voerden bos-bouwkundige maatregelen uit. De kostenwaren voor de geïnterviewde boseigenaars devoornaamste reden voor het niet-uitvoerenvan verplegingsmaatregelen. Zelfs de bos-eigenaars met de economische doelstellingenvoerden niet meer bosbouwkundige maatre-gelen uit dan de andere eigenaars. De onder-

zoekers stelden vast dat niet de kosten, maarde gebrekkige kennis op het vlak van de pro-ductie van kwaliteitshout, dit gebrek aanonderhoud verklaarde.Mooie bomen krijgen al millennia hulp van demens! Voor de leden van een Limburgse Bos-groep hoeft het beheer niet duur te zijn. Voor deverzorging van de jonge bestanden kunnen zegebruik maken van de gesubsidieerde arbei-dersploegen. Voor ¤ 160/ha kunnen ze hunaanplanting laten vrijstellen of zuiveren. Voorde eerste dunningen en de moeilijke verplegen-de beheerwerken geeft de Bosgroep advies. Veeleigenaars schatten de kwaliteit van hun bomenhoger in dan ze is. Denk eraan: het kwaliteits-hout dat je nu verkoopt, is het resultaat van deinzet en de deskundigheid van de beheerdersvan één of twee generaties geleden.

Deze tekst is gebaseerd op ‘De impact van de herbe-

bossingsubsidies’ uit de Bosrevue (jaargang 2008,

nr. 26, p 1-4), het ledenblad van de Vereniging voor

Bos in Vlaanderen vzw

(meer info of gratis proefnummer van de Bosrevue:

www.vbv.be of 09 264 90 57).

Hoe men de hout-kwaliteit wil redden …en ze om zeep helpt!

Tijdig snoeien is de boodschap! Helaas komthet tegendeel vaker voor: pas wanneer eenzijtak of een vork fors uitgegroeid is, pas-seert men met de snoeischaar.

Een lelijke snoeiwonde bij een veel te laatgesnoeide boom.Foto: Robbie Goris

Canadapopulier wordt best in de zomergesnoeid. Waterlot (veelvuldig uitschieten vanjonge scheuten uit slapende knoppen) is hetresultaat van een wintersnoei.Foto: Karolien Van Diest


Nieuw toegankelijk-heidsbesluitDe toegankelijkheid van bossen is belangrijkvoor iedereen die van de natuur houdt.Ongecontroleerde recreatie kan echter lei-den tot de beschadiging of de verstoringervan. Het nieuwe toegankelijkheidsbesluitbakent de ‘grenzen’ van de recreatie af.Principiële toegankelijkheid vormt hier eenbelangrijk element in.

Mijn bos, afgesloten bos?Enkel privéboseigenaars hebben de moge-lijkheid om hun bos ontoegankelijk temaken. Het nieuwe besluit voorziet hiervooreen verbodsbord (bord V.14). Door dit aan devoornaamste ingangen van het bos te plaat-sen, kunnen ze dit op een legitieme wijzeafsluiten. Ze mogen ook andere bordengebruiken, op voorwaarde dat deze opgeno-men zijn in een goedgekeurde toegankelijk-

toegankelijkheid - uitneembare katern

Een speelzonein jouw bos?

De Vlaamse Regering keurde recent een nieuw toegankelijkheidsbesluit voor privé- enopenbare bossen en natuurreservaten goed. Voor de recreanten is het een antwoord ophun vraag naar meer recreatiemogelijkheden in de bossen. Voor de boseigenaar scheptde regelgeving duidelijkheid over de toegankelijkheid. Voor de min 18-jarigen en hunbegeleiders kan je als boseigenaar een speelzone inrichten en de jeugd op een veiligemanier laten meegenieten van je bos. We zetten alle info over de speelzones, de wetge-ving en de subsidies voor jou op een rijtje.

Principiële toegankelijkheidPrincipiële toegankelijkheid betekent dat voetgangers op de boswegen in bossenmogen wandelen. Als er geen boswegen zijn, vervalt dit recht.

Boswegen zijn alle wegen (of gedeelten van wegen) die door een bos lopen. Uit-zondering: de openbare wegen die ingericht zijn voor het gewone, gemotoriseerdeverkeer en die in hoofdzaak bestemd zijn als doorgangsweg.Een pad waarop maar één voetganger tegelijkertijd kan passeren, is geen bos-weg. Uitzondering: zo’n pad is wel een bosweg als het deel uitmaakt van het toe-gankelijke wegennet opgenomen in de toegankelijkheidsregeling.

Toegankelijkheid privé- en openbare bossen & natuurreservaten per bosgebruikerVoetgangers en rolstoelgebruikers: hebben doorgaans toegang tot de bossen en denatuurreservaten op de wegen, privébossen inbegrepen. Privéboseigenaars kunnen hunbossen ontoegankelijk laten stellen (zie verder).Spelende kinderen onder de 18 jaar en hun begeleiders: hebben toegang tot de boswe-gen en de speelzones.Fietsers, ruiters en bestuurders van gespannen (bijvoorbeeld paarden- en honden-gespannen): via een toegankelijkheidsregeling kan de boseigenaar zijn boswegen toegan-kelijk maken voor deze recreanten. De gespannen zijn een uitbreiding op het vorige besluit.Gemotoriseerd verkeer voor recreatieve doeleinden: verboden.

Foto: Karolien Van Diest


heidsregeling voor het bos in kwestie. Voorpaden mogen ze een discrete afsluitingsme-thode met boseigen materiaal kiezen: zemogen paden voor recreanten onaantrekke-lijk maken door takken neer te leggen aan deingang.

Toegankelijkheidsregeling (TR)Alle eigenaars met een bos groter dan 5 ha,moeten een toegankelijkheidsregelingopmaken. Hiermee maken ze duidelijk opwelke manier ze hun bos openstellen voorvoetgangers en andere recreanten:- totaal verbod (met verbodsbord V.14)- principiële toegankelijkheid voor de voet-

gangers op de boswegen (geen infopane-len nodig)

- actieve toegankelijkheid (de eigenaarkiest zelf welke gebruikersgroepen hij opwelke boswegen en in welke zones wiltoelaten).

De eigenaars die kiezen voor de actieve toe-gankelijkheid, krijgen een extraatje: voorhen voorziet de Vlaamse overheid gratis debenodigde toegankelijkheidsborden. BordV.14 is niet gratis. De sjablonen van alle toe-gankelijkheidsborden en van bord V.14 zijnbeschikbaar op www.natuurenbos.be .

Eénmalige of exclusieve activiteitenAls boseigenaar kan je, op vraag van eenorganisatie, ook toestemming geven vooréénmalige, exclusieve activiteiten die nietmogelijk worden gemaakt via de toeganke-lijkheidsregeling. Belangrijk is dat de gel-dende regelgeving hierbij gerespecteerdwordt. Het heeft dus geen zin om toestem-ming te verlenen voor een gemotoriseerde4x4-tocht gezien het algemene verbod opgemotoriseerd verkeer voor recreatieve doel-einden in het Bosdecreet.

Anderzijds moet een organisatie die gebruikwenst te maken van een bepaald bosgebied,steeds vooraf toestemming hebben verkregenvan de eigenaar. Bijvoorbeeld wandelclubs ofmountainbikeclubs die een traject door privé-bos willen laten lopen. In dergelijke gevallenstreeft het Agentschap voor Natuur en Bosnaar de opmaak van jaarkalenders die danéénmalig worden gemachtigd.

Risicovolle activiteitenHet Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)stelde een richtlijn op voor risicovolle activi-teiten. Deze richtlijn is binnenkort te lezenop www.natuurenbos.be. Hiermee kunnen

organisatoren bepalen of hun activiteit risi-co’s inhoudt. Als dat zo is, moeten ze eenmachtiging aanvragen bij het ANB. Daarnahebben ze nog de toestemming van de eige-naar nodig, vooraleer ze hun activiteitmogen organiseren. Uitzondering: voordomeinbossen en Vlaamse natuurreserva-ten worden de machtiging en de toestem-ming in één beweging bekeken.

Speelzones?Een speelzone is een deel van het bos dattoegankelijk is voor de min 18-jarigen enhun begeleiders. In deze zone moeten zeniet op de boswegen blijven. Ze kunnen ervrij spelen, rondrennen, hutten bouwen,insecten zoeken, … Je herkent de zone aanhet officiële bordje Z.01 met het speelzone-pictogram.In privébossen zonder officiële speelzonesmoeten de recreanten de toestemming vande boseigenaar hebben, als ze van de padenwillen afwijken. In een openbaar bos hebbenze hiervoor de schriftelijke toestemming vande woudmeester nodig.



Een speelzone heeft voordelen voor alle par-tijen. De jeugd heeft meer zekerheid over deopenstelling van het bos als speelbos. Deboseigenaar is gratis verzekerd voor zijnburgerlijke aansprakelijkheid als er in hetspeelbos een ongeval gebeurt. De privébos-eigenaar krijgt subsidies als hij zijn bosopenstelt als speelbos.

Een speelzone creërenWil je een goede en leuke speelzone creëren?Overleg eerst met de betrokken partijen: delokale jeugdbewegingen, de lokale Bosgroep,de toekomstige speelbosgebruikers, hetANB, … De lokale jeugd weet alles over spe-len. Enkel met overleg kan je de noden ver-talen in bereikbare speelbosdoelstellingen,met respect voor de natuur.

Een speelzone (her)inrichtenEen speelzone moet een ‘echt bos’ blijven.De kinderen willen uitdagingen, verrassin-gen en geen uitgestippeld wandelpad.De inrichting van een speelzone in eenbestaand bos moet niet duur zijn. De vei-ligheid is belangrijk. Vel de gevaarlijkebomen en pas de onveilige situaties (bijvoor-beeld gevaarlijke kuilen) aan. Takken en

stammen laat je liggen. Daar bouwen de‘spelers’ hutten en kampen mee.Speeltuigen zijn niet nodig. De fantasie vande kinderen is onbeperkt en biedt genoegmogelijkheden voor een avontuur.

Belangrijke speelboselementenWater en reliëf bieden interessante speel-mogelijkheden, maar zijn ook ecologischbelangrijk. Je kan een poel graven of kronke-lende grachten aanleggen. Zorg ervoor dat ereen vlot op kan drijven, maar kijk uit voor tédiep water.Reliëf maakt de speelzone uitdagend enverrassend. Hellingen, dalen en greppelsbieden heel wat mogelijkheden. Bermen,treden en trappen zijn duurzaam.Variatie is spannend! Bossen met onder-groei zijn voor de kinderen interessanter dankale bossen. De struiken bieden dekking enzijn een ideale verstopplaats. Als er eendichte ondergroei van bramen en brandne-tels is, kan je die kort voor het speelseizoenplaatselijk maaien. Wissel de open plekkenaf met dicht bos, een zandige strook of dichtstruikgewas.

BeplantingKies bomen en struiken met opvallende bla-deren of bloemen, eetbare vruchten of eenspeciale geur. Zij verhogen de natuurbele-vingswaarde. Beplanting die vogels en insec-ten aantrekt, is extra interessant. Je planten-keuze is afhankelijk van de bodem. Vermijdgiftige bomen, struiken en kruidachtigeplanten, zoals bijvoorbeeld taxus en kardi-naalsmuts.

Een speelzone beherenZorg dat je speelzone natuurlijk oogt. Houhet veilig en controleer de windgevoelige ende dode bomen en kap de gevaarlijke exem-plaren. Het kruinhout laat je liggen: dat isgoed spelmateriaal. De stammen die stabielliggen, kunnen dienen als zitbank of even-wichtsbalk. Hou de conditie van het hout inde gaten: eik gaat lang mee, maar beuk rotsnel. Verwijder de rotte takken, ze zijn alles-behalve veilig.Houtexploitatie is mogelijk in de speelzo-nes. Hakhoutbeheer kan zorgen voor eenafwisseling tussen de dichte en de halfopenbosgedeelten. Vermijd kappingen in dezomer, want dan is je bos een druk speelter-rein. Sla bij het maaien gerust een paar plek-


Foto: Annemie Hannosset



ken over. In het hoge gras leren de kinderensluipen! Het lage gras is ideaal voor sport enspel.Geen bezwaar tegen een intensiever beheer?Combineer de speelzone met een educatiefleerpad, een sneukelroute met informatie-paneeltjes of een spelletjesroute.

AansprakelijkheidHet ANB wil de toegankelijkheid van de bos-sen verhogen. Daarom sloot het een aan-sprakelijkheidsverzekering af. De verzeke-ring dekt de burgerlijke aansprakelijkheidvan al de eigenaars en de beheerders van debossen in het Vlaamse Gewest. Het gaat omde openbare en de privéboseigenaars dieonder de toepassing van het Bosdecreet val-len wat betreft de toegankelijkheid.De verzekering geldt voor de ongevallen diegebeuren met recreanten:- op de boswegen- op de wegen langs het bos- in de speelzonesVoorwaarden:- de recreant moet de regels volgende bosbeheerder moet de speelzone en de

boswegen onderhoudenOpgelet: de verzekering dekt de aansprake-lijkheid van de beheerder. De schade die debosbeheerder lijdt door het spelgebruik, isniet gedekt. De schade die een slachtofferoploopt door een ongeval in de speelzoneook niet.

SubsidiesNaast de basissubsidie voor de openstellingvan bospaden, ter waarde van ¤ 2 per lopen-de meter met een maximum van ¤ 50 per ha,ontvang je voor speelzones een extra subsi-die. Voor de openstelling van een speelbosgeeft de Vlaamse overheid ¤ 100/ha/jaar.Wie de subsidie wil, moet ze jaarlijks aan-vragen. Dit kan via je Bosgroep. Je kan deopenstelling elk jaar beëindigen.Lokale besturen die de Samenwerkingsover-eenkomst (Cluster Natuurlijke Entiteiten)hebben ondertekend met het VlaamseGewest, kunnen beroep doen op de hierinvoorziene subsidies voor speelbossen.

BoekenJeugd bij bosjes, groene speelruimtegepland en geplantDit boek is een hulpmiddel voor wie werk wilmaken van een meer toegankelijke groeneruimte voor het jeugd(werk) in een gemeen-te. Het biedt concrete en praktijkgerichteinfo voor de realisatie van groene speelruim-tes. Je vindt een overzicht van de relevantesubsidiekanalen en de Vlaamse bostoegan-kelijkheid. Je kan het boek bestellen bij hetSteunpunt Jeugd (zie verder).

Het laatste kind in het bos – Hoe weonze kinderen weer in contact brengenmet de natuurDe kloof tussen de kinderen en de natuurwordt alsmaar groter. De opkomst van onderandere de videospelletjes en de dvd’s houdtkinderen binnen, ver weg van al het groen.De Amerikaanse journalist Richard Louvbekijkt deze problematiek van verschillendekanten. Het basisprincipe van zijn boek is:de kinderen kunnen niet zonder de natuuren de natuur kan niet zonder de kinderen.Louv bespreekt op een toegankelijke manierde literatuur en de wetenschappelijke stu-dies die betrokken zijn bij dit probleem. Hijwisselt wetenschappelijke onderzoeken afmet anekdotes, interviews en meningen.Voor meer informatie kan je terecht opwww.hetlaatstekindinhetbos.nl.Uitgeverij Jan van Arkel, 383 pagina’s.ISBN 978-90-6224-468-3.

Handige websitesToegankelijkheidsbesluitwww.vbv.be/beleid

Speelzoneswww.vbv.be/speelzones: actiehandleidingspeelzones.

www.tandemweb.be: info over de aanplan-ting en de inrichting van speelbossen.

www.bosspel.be: info over spelen in de bos-sen van Vlaanderen, Brussel en Wallonië.

http://geo-vlaanderen.agiv.be/geo-vlaande-ren/bossen: overzicht van de Vlaamse(speel)bossen.

www.go4nature.be: een project van Argusvzw, het milieupunt van KBC en Cera.Go4Nature geeft financiële steun aan de pro-jecten die haar doelstelling concretiseren.

www.steunpuntjeugd.be/groeneruimte:Steunpunt Jeugd wil de positie van de kinde-ren, de jongeren en het jeugdwerk in desamenleving versterken. Met al je vragenover (groene) speelruimte kan je terecht bijhun Helpdesk Arenbergstraat 1d, 1000 Brus-sel, tel 02 551 13 78, fax 02 551 13 85, [email protected].

Via www.steunpuntjeugd.be/groeneruimtekan je volgende informatie downloaden:

De Vlaamse bostoegankelijkheid en de mogelijk-heden voor het jeugdwerk: vertaalt de relevantebepalingen over toegankelijkheid uit het Bos-decreet naar eenvoudige termen.

Subsidiekanalen voor groene speelruimte:geeft een overzicht van de subsidiemogelijk-heden bij de aankoop van gronden, debebossing, de openstelling en de inrichtingvan groene (speel)ruimte.

Jeugd & Groene Ruimte: geeft een overzichtvan het resultaat van de samenwerking tus-sen de jeugdsector, de bossector en denatuursector.

Avontuurlijk speelterrein en speelbos: geefttips voor de inrichting van een spelvriende-lijke en avontuurlijke speelzone.

Beplanting op speelruimten: leert je welkebomen en planten een meerwaarde aan eenspeelterrein bieden.

Dit artikel is gebaseerd op ‘Spelen in het bos: de

spelregels’, verschenen in de Bosgazet (jaargang 2,

zomer), het ledenblad van de Vereniging voor Bos in

Vlaanderen vzw. (Meer info of gratis proefnummer

van de Bosgazet: www.vbv.be of 09 264 90 57).


Bordcode V.14

Bordcode Z.01 Bordcode V.16

Bordcode Z.02


Bosgroep West-LimburgUitgebreid bosbeheer-plan (UBHP) BeringenOp 16 februari 2009 start-te het studiebureau Econ-nection met de opmaakvan het uitgebreidbeheerplan voor degemeentebossen, de bos-

sen van het Agentschap voor Natuur en Bos(ANB) en de andere openbare eigenaars en deongeveer 80 ha bos van de privéboseige-naars. De opmaak duurt 15 maanden.Op 9 maart kwam de stuurgroep voor heteerst samen tijdens de startvergadering. Inde stuurgroep zitten vertegenwoordigers vanalle boseigenaars.

UBHP TessenderloIn 2007 werd in Tessenderlo het eerste geza-menlijk uitgebreid beheerplan privé-open-baar bos in West-Limburg goedgekeurd. Deboseigenaars die betrokken waren bij het uit-gebreid beheerplan van de stad, onderteken-den in oktober 2007 het charter voor hetBeheerderplatform. Eén van de items van ditcharter was de FSC-certificering (Forest Ste-wardship Council), waarover je in vorigenummers al meer kon lezen.Op 27 januari vond een eerste overleg plaatsmet Tim Audenaert van het ANB. Op 7 maartwas er een infomoment voor alle deelnemen-de boseigenaars.

Het FSC-label is een internationaal keur-merk. Het staat voor verantwoord bosbeheerdat rekening houdt met het milieu, een soci-ale dimensie heeft en economisch haalbaaris. In de Vlaamse boswetgeving werden dezeprincipes geïntegreerd in de Criteria Duur-zaam Bosbeheer (CDB). Een goedgekeurduitgebreid bosbeheerplan is een stap dichterbij een FSC-certificaat!Binnen de FSC-certificering bestaat de moge-lijkheid tot een groepscertificering. Dit sys-

teem verenigt een aantal bosbeheerders. Zijdragen een gedeelde verantwoordelijkheid enadministratieve en financiële lasten.Sinds eind 2006 beschikt het ANB over eenFSC-groepscertificaat. Het ANB staat zelf invoor de organisatie en het management. Bos-beheerders die voldoen aan de FSC-criteria,kunnen lid worden van de groep. Zo kunnenze een label voor hun bos behalen en hunhout als FSC-gelabeld op de markt brengen.Als gecertificeerde boseigenaar kan je tege-

nieuws van de bosgroepen


Tweede contactdag op16 mei in het Dommelhof,NeerpeltDe Limburgse Bosgroepen vierden hun tin-nen jubileum op 16 februari 2008 met een‘contactdag’. Deze ontmoeting trok meer

dan 400 boseigenaars en sympathisanten enwas zeker een schot in de roos. Niet alleende algemene vergaderingen, de voordrach-ten en het excursieprogramma werden alsbelangrijk ervaren. Ook het gezellig samen-zijn en de kans om ervaringen uit te wisse-len werden fel gesmaakt.De tweede editie in 2009 wordt weliswaarmet een halve dag een ‘light’ versie. Dehoofdmoot worden de algemene vergaderin-

gen die door elke Bosgroep apart gehoudenworden. Verder staan op het programma eenvoordracht over everzwijnen, bosgerelateer-de documentaires, de film over de werkingvan de Limburgse Bosgroepen en enkelethematische excursies. Alle leden zijn danook van harte welkom en krijgen in april eenpersoonlijke uitnodiging toegestuurd.

Foto: FSC Belgium


moet komen aan de stijgende vraag naarFSC-gelabeld, inlands hout. Het is een dui-delijk bewijs van je verantwoord bosbeheer.

Voorlopig geen nieuwe boscomplexenDe Bosgroep West-Limburg start voorlopiggeen nieuwe boscomplexen op. Ze richt haaraandacht op de bestaande complexen. Ze wilook de lopende beperkte en uitgebreide bos-beheerplannen uitdiepen.In de boscomplexen zijn veel bosbestandjesdie nog niet werden beheerd. Deze krijgennu prioriteit!

BosgroepNoordoost-Limburg

IndividueleterreinbezoekenDe afgelopen maandenging de coördinator vande Bosgroep met ver-schillende privébosei-genaars op terrein. Erwerden zes individuele

beperkte bosbeheerplannen opgesteld eneen aantal kapmachtigingen aangevraagd.Drie privéboseigenaars planden een(her)bebossing. De Bosgroep hielp hen methet beplantingsplan en de subsidies.

ArbeidersploegDe komende maanden heeft de arbeiders-ploeg van de Bosgroepen nog vrije ruimte inhaar agenda. Ideaal voor wie onrendabelebeheerwerken moet uitvoeren en het zelfniet ziet zitten! Volgende opdrachten kan jeaan de arbeidersploeg uitbesteden:• Bestrijding Amerikaanse vogelkers +

agressieve exoten (incl. 1 nabehandelingbinnen de 18 maanden).

• Extra nabehandeling van de Amerikaansevogelkers + de andere agressieve exoten.

• Onrendabele dunningen/hakhoutbeheer.• Vrijstelling/zuivering/vormsnoei (tot

manhoogte).• Aanplanten van een bosrand (max. 6 m

breed, excl. plantgoed).• Maken van een takkenwal (opruimen tak-

hout - excl. palen).• Opruimen van de constructie in het bos

(max. 50 m², de eigenaar zorgt voor decontainer en het afvoer ervan; geen ver-harde materialen (bijvoorbeeld beton).

• Maaien + onderhouden van de bermen ende paden/ecologisch beheren van deopen plekken.

• Inboeten/aanplanten van het bosplant-soen tot max. 0,50 ha.

Wil je de arbeidersploeg inzetten of meerweten over de tarieven? Contacteer zekerjouw Bosgroep!

Bosgroep Zuid-LimburgBosgroep steuntnieuw bos!De Bosgroep begeleiddehet afgelopen plantsei-zoen zeventien beplan-tingen. Hierbij werden45 100 bomen en strui-ken geplant. Je kan er

terecht voor plantadvies, de berekening vande aantallen, de gezamenlijke bestelling vanhet plantgoed en de indiening van de subsi-dieaanvraag. Het hele proces tot en met deorganisatie van de beplanting kan via deBosgroep gebeuren.Voor negen beplantingen groter dan 0,5 hanam de Bosgroep de organisatie voor haarrekening. Het ging vooral om de herbebos-singen na een eindkap (meestal van de

Canadapopulier). In drie situaties realiseer-de de Bosgroep een eerste bebossing, goedvoor 3,49 ha nieuw bos. In twee gevallenbestond de mogelijkheid om de Europesesubsidie ‘bebossing landbouwgrond’ aan tevragen.

Uitgebreid bosbeheerplan St.-Truiden,Nieuwerkerken en GingelomIn de lente van 2008 startte het studiebureauEconnection met de opmaak van het uitge-breide bosbeheerplan. Ongeveer 256 ha bosvan 56 eigenaars (11 openbaar en 45 privé)krijgt een gezamenlijk beheerplan. 65 % of166 ha van deze bossen is zonevreemd! Injanuari ontvingen al de deelnemende eige-naars een eerste ontwerpfiche voor hun bos.Econnection zal het ontwerp uitwerken toteen definitief voorstel, conform de wensenvan de betreffende eigenaars.

De voorbije maanden verkocht Bosgroep Zuid-Limburg verschillende loten brandhout ‘op locatie’.Foto: Robbie Goris


Bosgroep Hoge KempenBosbeheerplannenZoals in het vorige ’t Lim-burgs Bosbelang aange-kondigd, startte de Bos-groep Hoge Kempen meteen nieuw, uitgebreidbosbeheerplan in Lana-ken. Was je niet op de

infovergadering en wil je vrijblijvend op ter-reinbezoek gaan met de coördinator? Neemgerust contact op met de Bosgroep voor meerinformatie of een afspraak.

De Bosgroep wil dit jaar werken aan de uit-voering van het beperkt beheerplan in deKattevennen in Genk. Ook de opvolging vande geplande werken van de beheerplannen inDilsen-Stokkem, Maasmechelen en As staanop het programma. Wie interesse heeft en debeheerwerken graag wil opvolgen, mag con-tact opnemen met de Bosgroep.

BrandhoutIn de winterperiode krijgt de Bosgroep veelvragen van mensen die op zoek zijn naarbrandhout. Moet er in jouw bos werk gebeu-

ren dat je zelf niet ziet zitten? Vertel het aande coördinator van je Bosgroep! Er zijn heelwat geïnteresseerden!

BosgroepLimburgse Duinen

Succesvolle brandhout-verkoop in EkselNa de geslaagde experi-menten in 2007 en 2008,organiseerde de BosgroepLimburgse Duinen op 17januari 2009 opnieuw eenbrandhoutverkoop. Deze

keer waren er loten in Eksel en Zonhoven.Meer dan 110 houtkopers waren geïnteres-seerd. Zij ontvingen een persoonlijke uitno-diging voor de schouwing en de houtverkoopen een cataloog. In totaal werden 35 loten,goed voor 441 stère hout, te koop aangebo-den. Het aanbod was gevarieerd: grote enkleine loten, dikke en dunne bomen, Ameri-kaanse vogelkers, Amerikaanse eik, berk,inlandse eik, een paar dennen en grote popu-lieren.

‘Help, mijn bos iszonevreemd!’

Zonevreemd bos ligt op een perceeldat op het gewestplan een anderebestemming heeft dan bos of natuur-gebied. Meer dan 40 000 ha van deVlaamse bossen zijn zonevreemd. Vaakgaat het om oude bossen met waarde-volle ecosystemen en/of zeldzameplantensoorten. Het beleid gaf dezepercelen op papier een anderebestemming, vooral agrarisch gebied.Daarom is de ontbossing soepeler danvoor ‘zonecorrect’ bos.Ter bescherming van ons schaarse bosa-reaal is een algemene ontbossingstopvan toepassing. In principe keurt deminister een ontbossing voor de zone-vreemde bossen goed als het perceeleen gewestplanconforme bestemmingkrijgt. Als aanvrager dien je wel te com-penseren volgens een goedgekeurdcompensatievoorstel.

Infowandeling UBHP Lanaken Foto: Lise Hendrick


Op de schouwingsdag kregen meer dan 30geïnteresseerden uitleg bij de loten. Op dehoutverkoop in De Schans in Hechtel warenmeer dan 50 aanwezigen. Na een inleidingen een enquête over de veiligheidskledij, konpenningmeester Eddy Rooyackers beginnen.Een uurtje later waren de 35 loten toegewe-zen, goed voor meer dan ¤ 4 800. De gemid-delde prijs van ¤ 11 per stère overtrof de ver-wachtingen. Een groot aantal loten isimmers moeilijk bereikbaar. Bovendienmoeten de kopers de vogelkersen en deAmerikaanse eiken insmeren met glyfosaat.Na de betaling kregen ze een betalingsbewijsen een potje glyfosaat mee naar huis. Ze kre-gen tot eind maart de tijd om het hout terooien. Een aantal kopers liet er geen grasover groeien: de maandag na de schou-wingsdag werden de eerste bomen geveld.

Coöperatieve van deLimburgse BosgroepencvbaMaak kennis met de eerste personeelsledenvan de Coöperatieve van de Limburgse Bos-groepen cvba! Pascal Vanhees kwam aanboord in de lente van 2008, Vera Reymenvolgde eind vorig jaar. Ze stellen zich graagaan je voor!

Pascal: “Ik studeerde af als bachelor in debedrijfscommunicatie. Mijn eerste werker-varing was als communicatiemedewerkerbij Pukkelpop en Rimpelrock, en later ineen motorwinkel. In mijn vrije tijd vind jeme op festivals en ben ik naarstig op zoeknaar nieuwe aanwinsten voor mijn platen-collectie. Sinds kort zet ik mijn eerste stap-pen in de grafische vormgeving. Wie weetontwerp ik ooit een nieuw logo voor deBosgroepen!In maart 2008 kwam ik in dienst van deCoöperatieve van de Limburgse Bosgroepencvba in het kader van het Lottoproject ‘Stan-daardisatie houtverkopen van de VlaamseBosgroepen’. De doelstelling van het projectwas een uniforme manier van houtverkopenformuleren en enkele juridische en boek-

houdkundige vragen rond de houtverkoopvoor de Bosgroep vzw’s ophelderen. Achtmaanden later diende ik trots het eindrap-port van het project in. Als alle Vlaamse Bos-groepen de aanbevelingen overnemen,wordt de manier van houtverkopen uniformvoor alle partijen: de boseigenaars, de hout-kopers, de exploitanten en de medewerkersen de coördinatoren van de Bosgroepen.De Coöperatieve neemt de houtverkoop voorhaar rekening. De bevindingen uit het pro-ject worden dit jaar toegepast op de geza-menlijke houtverkoop van de LimburgseBosgroepen. De Coöperatieve zal ookinstaan voor de administratieve afhandelingvan de cursussen en de excursies. In de toe-komst wordt deze hiervoor het vaste aan-spreekpunt.De coördinatoren en de administratievemedewerkers krijgen daardoor meer ruimteom de bosgroepspecifieke projecten aan tepakken. Dat komt het beheer van de Lim-burgse bossen ten goede!”

Vera: “Als echte Limburgse ben ik trots omsinds 1 december 2008 voor de Coöperatie-ve van de Limburgse Bosgroepen cvba tewerken. Ik ben een echte levensgenieter,leer graag nieuwe mensen kennen en houvan reizen, natuur en cultuur. De kleine,alledaagse dingen kunnen me bekoren: eenfikse wandeling, een terrasje, een lekkerekop koffie, …Als gegradueerde in de bedrijfsadministratieheb ik de afgelopen jaren in enkele Limburg-se kmo’s gewerkt. Ik was administratiefbediende in de petroleumsector en hulp-boekhoudster in een garage en een super-markt. Nu ligt de commerciële sector achterme.Bij de Limburgse Bosgroepen ben ik als pro-jectmedewerkster verantwoordelijk voor deboekhouding van de cvba en de vijf Bosgroepvzw’s. Samen met mijn collega sta ik in voorde administratieve afhandeling van de hout-verkoop en de organisatie van de cursussenen de excursies.Ik ben klaar voor deze nieuwe uitdaging!”



Als je met de kettingzaag werkt, investeer jebest in een minimum van persoonlijke

beschermingsmiddelen(zaagbroek, helm, oorkleppen, ...).

Foto: Jan Mampaey

Brandhoutverkoop in Hechtel.Foto: Jan Mampaey


LimburgsOverlegplatform (LOP)

Sinds 8 oktober 2005 komen de vijf Lim-burgse Bosgroepen twee keer per jaarsamen. Op de bijeenkomsten bespreken zede gemeenschappelijke thema’s. Op vraagvan onze bestuurders publiceren we vanafdit jaar de belangrijkste afspraken in ’t Lim-burgs Bosbelang.

Gedeputeerde Frank Smeets, de voorzittervan de vijf Bosgroepen, is de voorzitter vanhet overlegplatform. Per Bosgroep zijn tweebestuurders aanwezig. Johan Van den Broekvolgt als provinciaal directeur Milieu enNatuur de dagdagelijkse werking van de Bos-groepen.

Datum laatste bijeenkomst: 19 januari2009

Onderwerp: de arbeidersploegen

Onze leden doen steeds meer beroep op dearbeidersploegen. Het overzicht van het aan-tal gewerkte dagen vanaf 2006:

Het betreft een sociaal tewerkstellingspro-ject. De Bosgroepen werken samen metGroenwerk vzw. Via een combinatie vanGroenjobs en projectsubsidies laten ze deonrendabele beheerwerken uitvoeren bij deboseigenaars die daarvoor geïnteresseerdzijn. En dat tegen een gunsttarief van gemid-deld 10 % van de reële kosten!

Het LOP wil dit voorjaar de werking van dearbeidersploegen onderzoeken:

- Glysofaatgebruik: wanneer wel/niet, hoe-veelheden, …

- Methodes voor de bestrijding van de Ame-rikaanse vogelkers: evaluatie en experi-menten

- Methodes voor de bestrijding van deJapanse duizendknoop

- Evaluatie van de aard van de opdrachten:onrendabele dunningen, beplantingen, …

- Acties rond de opruiming van zwerfvuil- Vragen rond het rendement: resultaatver-

bintenis en inspanningsverbintenis.

PWC BosAdvies!Dit orgaan is de werkcommissie van deMina-Raad (Milieu- en Natuurraad). Ener-zijds kan je er terecht voor het advies opbeleidsniveau. Bijvoorbeeld over de wetge-ving en de uitvoeringsbesluiten. Anderzijdsadviseert de commissie over de erkenningvan de Bosgroepen.

De PWC Bos heeft 16 leden:- De vertegenwoordigers van de Houtko-

lom: de sector van de houtkopers, deexploitanten en de verwerkende industrie,vertegenwoordigd als UVB (Unie VlaamseBosbouw) en Federobo (Federatie vanrondhouthandelaren en bosonderhoud).

- Landelijk Vlaanderen vzw: een verenigingvan landeigenaars.

- De Bosgroep vzw’s.- De Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw

(VBV): een vereniging die pleit voor hetbosbehoud, de bosuitbreiding en meeropenstelling.

Deze organisaties dragen de meeste ledenvoor. De Bosgroepen krijgen negen zetels inde commissie: zes zetels die voor hen gere-serveerd zijn en drie die door andere organi-saties ter beschikking gesteld worden.De negen kandidaten van de Bosgroepen zijnzes bestuurders (privéboseigenaars) en driecoördinatoren. Eén van de coördinatorenkomt uit Limburg.

Operationeel overleg Agentschap voorNatuur en Bos (ANB)Evaluatie!Dit overleg tussen het ANB en de sector bosis een initiatief van het ANB. Het evalueert deuitvoer van het beleid en bespreekt de knel-punten.De afgevaardigden van de vier bosactorenvan het PWC vertegenwoordigen de bossec-tor. Voor de Bosgroepen nemen twee coördi-natoren en één Limburgse bosgroepbestuur-der deel.

BosforumInspraak!De Vlaamse Hoge Bosraad lanceerde hetvoorstel voor een Bosforum. De PWC Bos enhet Operationeel Overleg hebben geen recht-streekse politieke inspraak. Met het forumwil de Raad een strategische invloed op debevoegde ministers en kabinetten uitoefe-nen. Het Bosforum vertegenwoordigt de helebossector en gaat rechtstreeks in dialoog metde minister. Dit orgaan krijgt een eigensecretariaat.

sectorinformatie

2006 2007 2008

aantalgewerkte 252 340 380dagen

Hoge Bosraad

Permanente WerkcommissieBos (PWC Bos): beleidsadvies

naar Mini-raad

Operationeel overleg tussenhet ANB en de sector bos

Bosforum

De nieuwe structuur

Hervorming advieslandschapbossector VlaanderenEr beweegt iets in het “Vlaamse bosland”! Het advieslandschap ondergaat een hervor-ming. De Hoge Bosraad verdwijnt. In plaats daarvan komen drie organen. Elk orgaan heefteen eigen doel. Samen behartigen ze de belangen van de bossen en hun eigenaars.

Vroeger had je de afzonderlijke afdelingen ‘Bosen Groen’ en ‘Natuur’. Uit die twee ontstondvorig jaar het Agentschap voor Natuur en Bos.Net als de Vlaamse Overheid ondergaat hetadvieslandschap over het bosbeleid een poli-tieke hervorming. Vroeger gaf de Hoge Bos-

raad het beleidsadvies. In de raad zeteldende vertegenwoordigers van de Vlaamse bos-actoren: de privéboseigenaars en (de laatstejaren) de afgevaardigden van de Bosgroepen.De Hoge Bosraad verdwijnt en wordt vervan-gen door volgende organen:

Op 2 februari 2009 kwam de kern vanhet Vlaams Bestuurdersoverlegsamen. De aanwezigen bespraken departicipatie vanuit de Bosgroepen opVlaams niveau. Een goede vertegen-woordiging zal de stem van het privé-bos en de eigenaars duidelijker doenklinken op de belangrijke momenten!


activiteitenkalender

ExcursiesHieronder vind je de excursies die in 2009gepland zijn, gerangschikt volgens datum.De plaatsen zijn beperkt.Zeker zijn van een plaatsje? Schrijf snel in viade Coöperatieve van de Limburgse Bosgroe-pen cvba (tel. 011 23 83 63) ofvia ons secretariaat (tel. 011 23 83 15).Het volledige programma van de excursies

en de praktische informatie ontvang je nainschrijving.

CursussenOok in 2009 organiseren de Limburgse Bos-groepen samen met Inverde cursussen enexcursies voor boseigenaars en -liefhebbers.Ideaal om je theoretische of praktische ken-nis bij te schaven! Meer info over de werking

van Inverde en hun complete cursusaanbodvind je op www.inverde.be.

In de kalender hieronder vind je de cursus-sen die je in 2009 in Limburg kunt volgen. Jekrijgt in het kort uitleg over elke cursus.Zeker zijn van een plaatsje? Schrijf snel in viade Coöperatieve van de Limburgse Bosgroe-pen cvba (tel. 011 23 83 63) of via ons secre-tariaat (tel. 011 23 83 15).

Datum Cursus Organisatie/Regio Prijs

zaterdag 27 juni 2009 Inheemse bomen en struiken Bosgroep Noordoost-Limburg ¤ 20,00donderdag 3 en vrijdag 4 september 2009 Kettingzaag – module 1 (beginners) Bosgroep West-Limburg ¤ 60,00vrijdag 25 september 2009 Snoeien van bomen Bosgroep Zuid-Limburg ¤ 30,00donderdag 1 en vrijdag 2 oktober 2009 Kettingzaag - module 2 Bosgroep Noordoost-Limburg ¤ 60,00zaterdag 24 oktober 2009 Introductie brandhout Bosgroep Hoge Kempen ¤ 20,00zaterdag 7 november 2009 Dunnen en toekomstbomen Bosgroep Hoge Kempen ¤ 20,00dinsdag 17 november 2009 Bosexploitatie Bosgroep Limburgse Duinen ¤ 20,00donderdag 19 en vrijdag 20 november 2009 Houten constructies Bosgroep Zuid-Limburg ¤ 60,00donderdag 26 en vrijdag 27 november 2009 Kettingzaag – module 3 Bosgroep Limburgse Duinen ¤ 60,00zaterdag 12 en zaterdag 19 december 2009 Kettingzaag - module 1 (beginners) Bosgroep Limburgse Duinen ¤ 60,00

KalenderDatum Excursie Programma Prijs

Maandag 11 t.e.m. Driedaagse bosbouwexcursie naar de Krijg inzicht in geïntegreerd bosbeheer ¤ 150,00 p.p.woensdag 13 mei 2009 Argonne (Frankrijk) in verschillende bostypes. SupplementDeadline inschrijvingen: 6 april ! Wildschade, plantensoorten, … 1 persoon

worden besproken. + ¤ 30,00Geen voorkennis vereist. Verblijfen vervoer in de prijs inbegrepen.

Woensdag 29 juli 2009 Dagexcursie naar de bosbouwbeurs De modernste bosbouwmachines en ¤ 30,00Deadline inschrijvingen: 13 juli ! van Libramont tal van demonstraties. Halve dag

met begeleiding, halve dag vrij.

Kettingzaag – module 1 (beginners)Leer je kettingzaag veilig en ergonomischhanteren. We gaan dieper in op onderdelen,werking, onderhoud en gebruik. Eenvoudigezaagoefeningen geven je voeling met demachine. (Echte vellingenkomen pas inmodule 2 aan bod.)

Kettingzaag - module 2Leer de juiste veltechnieken toepassen inpraktijksituaties. Veiligheid: schat situatiesin op gevaarlijkheid. Leer juiste materiaal-keuzes maken. Het gebruik van de handlierkomt aan bod.

Kettingzaag – module 3Bomen die omgewaaid zijn bij een storm,hebben vaak veel spanning in de stam. Hoega je tewerk? Veiligheidsgedrag en preven-tieve maatregelen zijn essentieel. Leer hetniveau van gevaar inschatten en doe zaag-oefeningen aan de spanningsbank.

Inheemse bomen en struikenVoormiddag: schaaf je kennis over de meestvoorkomende inheemse bomen en struikenin Vlaanderen bij. Veel voorkomende exotenkomen aan bod. Namiddag: terreinexcursie.

Snoeien van bomenHoe pak je een begeleidingssnoei aan?Inzicht in boombiologie en takaanzet zijnbelangrijk. We bespreken de gevolgen vanverkeerde of (te) zware snoei.

Introductie brandhoutHoe veilig, efficiënt en aangenaam brand-hout kappen? Waarop let je als je blokken ofmeterhout maakt? Met welk handgereed-schap manipuleer je het hout? Praktischeinfo; goed voor je portemonnee én je rug. Ditis géén kettingzaagcursus!

Dunnen en toekomstbomenEen dunning is een gerichte ingreep, waar-

mee meestal het vooropgestelde toekomst-beeld bereikt wordt. We bekijken verschil-lende methoden: laagdunning, hoogdunning(bv. toekomstboommethode). Tijdens eenterreinexcursie kunnen deelnemers zelfdunningen aanduiden.

BosexploitatieWe bespreken de meest gebruikte exploita-tiemethoden (uitsleeptractoren, aanhang-wagens, paarden en harvesters), hun voor-en nadelen en impact op het bos. Na uitlegover de voorbereiding van exploitaties(schalmen, ruimingspistes, exploitatieplan,communicatie), doen we een oefening opterrein.

Houten constructiesKan je goed en veilig overweg met een ket-tingzaag en wil je zelf iets in elkaar steken?Theorie: welke houtsoorten komen in aan-merking? Constructietechnieken, werktui-


Colofon’ t L imbu r g s B o s b e l a n g2 4 | l e n t e

u i t g a v eDe deputatie van de provincieraad vanLimburg, Steve Stevaert, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Sylvain Sleypen,Gilbert Van Baelen, Frank Smeets,Hilde Claes, Erika Thijs,gedeputeerden en Renata Camps,provinciegriffier.

h o o f d r e d a c t i eJohan Van den Broek

c o ö r d i n a t i eKarolien Van Diest – [email protected] Hannosset –[email protected]

e i n d r e d a c t i eRita Bogaerts – [email protected]

r e d a c t i e s e c r e t a r i a a tAnnemie Hannosset –[email protected]

r e d a c t i e r a a dBenny Mathijs, Rita Bogaerts,Annemie Hannosset, Johan Van den Broek,Karolien Van Diest

r e d a c t i eRita Bogaerts, Benjamine Bufkens,Annemie Hannosset, Lise Hendrick, JanMampaey, An Pierson, Vera Reymen,Karolien Van Diest en Pascal Vanhees

f o t o c o v e rAnnemie Hannosset

c a r t o o n sDirk Vercampt

t e k s t b e w e r k i n gEllen Mengels

v o r m g e v i n g & l a y - o u tDion Boodts, Chantal Janssens –Grafische Producties,Informatie & Onthaal, Provincie Limburg

d r u kDrukkerij Vaes – Overpelt

p o s t b u sLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, 3de Directie -Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B–3500 HasseltTel. 011 23 83 [email protected]

o p l a g e2 400 exemplaren

w e t t e l i j k d e p o t n u m m e rD/2008/5857/82

v e r a n t w o o r d e l i j k e u i t g e v e rJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B–3500 HasseltDeze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij

kringlooppapier, zonder optische witmakers.

gen en onderhoud van verschillende hulp-middelen en werktuigen komen aan bod.Praktijk: stamstukken tot planken verzagen,verbindingen maken en een echt werkstuk(bv. tafel) maken. Je krijgt heel wat tips, maarwordt geen schrijnwerker.


limburg.be

provincie LimburgUniversiteitslaan 1B–3500 HASSELT

BosgroepenP.a. provincie LimburgUniversiteitslaan 13500 Hasseltwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

BosgroepHoge Kempen vzwondernemingsnummer874 667 014Coördinator:ir. Lise Hendricktel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Ghijsenstel. 011 23 73 82

BosgroepLimburgse Duinenondernemingsnummer882 247 464Coördinator:ir. Jan Mampaeytel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 21

[email protected] Houbrechtstel. 011 23 83 15

BosgroepNoordoost-Limburg vzwondernemingsnummer459 481 087Coördinator: ir. An Piersontel. 011 23 83 24gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffatel. 011 23 83 30

BosgroepWest-Limburg vzwondernemingsnummer479 742 895Coördinator:ir. Benjamine Bufkenstel. 011 23 83 29gsm 0479 40 08 [email protected] Olaertstel. 011 23 73 28

BosgroepZuid-Limburg vzwondernemingsnummer874 670 378Coördinator:ir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected]

SecretariaatAnnemie Hannossettel. 011 23 83 20

Agentschap Natuur enBos, afdeling LimburgWoudmeester: ir. G. MeesAmbtenaar privébos:An AartsVlaams HuisKoningin Astridlaan 50/53500 Hasselttel. 011 74 25 00fax 011 74 25 39

Noodnummer voor deprovinciale afdelingLimburg:7 dagen op 7 bereikbaartel. 011 74 24 50

De provincie is opgedeeldin 5 beheerregio’s:Lage Kempen:Dries GorissenNoordoost-Limburg:Gui WintersHoge Limburg:Bert VanholenZuid-Limburg:Ghislain MeesWest- en Midden-LimburgTom Hoebrechts

voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

boomsoort in de kijkerZomer- en winterlinde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

bosbeheerHoutkwaliteit: voor de gebruiker . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

bosbeleidHerbebossingssubsidies onder de loep genomen . . . 7

toegankelijkheid - katernEen speelzone in jouw bos? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

nieuws van de bosgroepenTweede contactdag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Bosgroep West-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Bosgroep Noordoost-Limburg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Bosgroep Hoge Kempen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Bosgroep Limburgse Duinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cbva . . 16Limburgs Overlegplatform (LOP) . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

sectorinformatieHervorming advieslandschap bossector Vlaanderen. 17

activiteitenkalender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Vo e re n

H o u t h a l e n -H e l c h t e re n

O p g l a b b e e k

G e n k

N e e r p e l t

O v e r p e l t

L o m m e l

H e c h t e l -E k s e l

B re e

B o c h o l t

B e r i n g e n

H a m

L e o p o l d s b u r g

H a s s e l t

P e e r

M e e u w e n -G r u i t ro d e

H a m o n t -A c h e l

K i n ro o i

M a a s e i k

D i l s e n -S t o k k e m

M a a s m e c h e l e n

H e u s d e n -Z o l d e r

Z u t e n d a a l

A s

L u m m e n

H e r k - D e - S t a dH a l e n

D i e p e n b e e k

Te s s e n d e r l o

Nieuwerkerken A l k e n

We l l e n

K o r t e s s e m

H o e s e l t

B i l z e n

L a n a k e n

S i n t -T r u i d e n

G i n g e l o m

H e e r s

H e r s t a p p e

To n g e re n

R i e m s tB o r g l o o n

Z o n h o v e n

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen

nuttige adressen

Een bos bezitten en beheren,daar komt heel wat bij kijken.Voor vragen of informatie kan jeevenwel altijd te rade bij de Bos-groep. We sommen hier even opwaarmee de bosgroepmedewer-kers je van dienst kunnen zijn:• gratis en onafhankelijk advies

over het bos en het beheerervan (bosbouwtechnische,wettelijke, financiële enadministratieve aspecten)

• informatie over hoe een duur-zaam bosbeheer eruit ziet,wat je wettelijke rechten enplichten zijn als boseigenaar

en wat de mogelijke subsidieszijn waarop je aanspraak kanmaken

• hulp bij het invullen van kap-aanvragen of het opstellenvan beheerplannen

• kaartmateriaal• adressen van houtexploitan-

ten en boomkwekerijen• coördinatie van de samen-

werking tussen verschillen-de boseigenaars.

Waarvoor kan je terecht bij de Bosgroep?

WebsitesBoseigenaars en bosliefhebbers vinden nutti-ge informatie op de websites van de volgendeinstanties:Agentschap Natuur en Bos:www.natuurenbos.beVereniging voor Bos in Vlaanderen vzw:www.vbv.beLandelijk Vlaanderen vzw:www.landelijkvlaanderen.beInstituut voor Natuur- en Bosonderzoek:www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.beUnie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.bewww.bosmarkt.be

driemaandelijks tijdschrift | april-mei-juni 2009

24 | lente | in dit nummer

nr. 24 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2009

Documents

Transcript of nr. 24 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2009