Nr 11 29 januari 2014

‘Nee, niet doen! Ik wil mezelf niet verliezen!’

Dwang in de psychiatrie pag 10

Onafhankelijk magazine van de vrije Universiteit — www.advalvas.vU.nl

29 januari 2014 Nr 11

Het IVM: hoe een paradepaardje kreupel werd

Herkansingen zijn de pest voor studenten

‘Niet halsoverkop integriteitscode aanscherpen’

Moos Pozzo wil asielkinderen een stem geven

HOE VER KIJK JIJ?We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op:

WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES

Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:

WWW.WERKENBIJDEVU.NL

Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard. Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen.

www.uaf.nl

jaar

‘ Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300

Ad Valvas-205x130mm-jan2013-1.indd 1 25-01-13 14:13

3nr 11 — 29 januari 2014ADVALVAS

Donderdag 23 januari 2014, 14.50»

Hoofdgebouw twaalfde verdieping. Studievereniging Kliché van Letteren organiseert

een dictee, mede om te laten zien ‘met wat voor treurige sociale ruimte wij zijn afgescheept’.

Foto stuDiovu/yvonne compier

inHouD jaargang 61 — nr 11 vu nu

En verder Online nieuws 4

Opinie: big data 8 Column: Nico van Straalen 9

Onderzoeksnieuws 14

Post 23

Opinie: zelfplagiaat 24

Column: José 25

Campus: Career office 26

OR 28

Cultuur: theater en restaurant 30

Sleutelgat 31

Griff 32

Het volgende nummer verschijnt op 12 februari 2014.

RedactieadresDe Boelelaan 1105kamer 1-D-401081 HV [email protected] SchilpRedactieFloor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed VisserEindredactieWin Castermans, Welmoed VisserSecretariaatBarbara Vazquez,(020) [email protected] OntwerpLuis Mendo - GOOD Inc. VormgevingRob Bömer, rbbmr.nl

MedewerkersDick Roodenburg (Griffioen), Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Bas van der Schot, Nienke Stumpel, José Verwaal, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier), Peter ValckxCopyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, AmsterdamVU-advertentieszie secretariaat Commerciële advertentiesBureau Van Vliet, (023) 5714745 DrukSenefelder Misset, Doetinchem

ONAFHANKeLIJK MAGAzINe VAN De VRIJe UNIVeRSIteIt

Moos Pozzo wil asielkinderen een stem geven 6

Dwang in de psychiatrie: er zijn alternatieven 10

Slagen met onvoldoendes 16

Wat ging er mis bij het Instituut voor Milieuvraagstukken? 18

3

Coverfoto Jolijn Santegoeds

Win ontspanning en gelukVoormalig student cultuur, organisatie en management David Arts schreef het boekje Ontspanning & Geluk. Adval-vas verloot 2 exemplaren.

Hoogleraar onderwijs en diversiteit: ‘Wilders heeft gelijk’ Hoogleraar Krul in NRC: ‘De multiculturalist is gestikt in de graat van zijn eigen tolerantie.’

Verkiezingsstrijd begonnenMeer werk, meer woningen. Met die boodschap wierf de partij Nieuwe Amsterdamse toekomst (NAt) stemmen voor de komende gemeen-teraadsverkiezingen van 19 maart.

Angst is een goede raadgever: instroom universiteiten groeit spectaculair

Dokters versprei-den ziekten met hun smartphones

VU-paasgeschenk uitgegroeid tot roman

Promovendi moeten liegen voor een uitkering

Holocaust Memorial Day: bootvluchtelingen zijn nog steeds nergens welkom

rSS feedAbonneer je op het laatste nieuws online

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl

Een Kamermeerderheid vindt dat universitei-ten en hogescholen geen boetes meer mogen geven aan studenten die zich te laat inschrijven voor

een tentamen. Aan de VU moeten studenten 25 euro ‘administratie-kosten’ betalen als ze zich na de deadline nog willen inschrijven. Dat mag dus niet meer.“Het is een rare manier van geld innen”, vindt Mohammed Mohan-dis (PvdA). Hij stelde Kamervra-gen over de boetes. Het is niet acceptabel als studenten honder-den euro’s moeten betalen om alsnog deel te kunnen nemen aan tentamens, vindt hij.De Onderwijsinspectie is het met hem eens. Die vindt ook dat universiteiten en hogescholen geen boetes mogen opleggen voor een late inschrijving voor

een tentamen. Wel mogen ze een inschrijftermijn hanteren waarna studenten niet meer worden toegelaten. Uit de reacties van studenten, ook op onze site, blijkt dat zij juist liever een boete

hebben dan dat ze helemaal niet meer mogen meedoen met het tentamen. (HOP)

Zie voor meer informatie: advalvas.vu.nl>nieuws 16-1 en 17-1.

De opdracht aan de commissie-zwemmer heeft betrekking op het gehele oeuvre van economiehoogle-raar Peter Nijkamp.

De commissie bestaat uit Jaap zwemmer (voorzitter, emeritus hoogleraar belastingrecht, UvA), Jan Willem Gunning (hoogleraar ontwikkelingseconomie, VU) en Rick Grobbee (universiteitshoog-leraar klinische epidemiologie, Universiteit Utrecht).De zaak Nijkamp begon in mei

vorig jaar toen zijn promovenda Karima Kourtit op het laatste moment haar proefschrift moest terugtrekken vanwege plagiaat-beschuldigingen. De onderzoeks-commissie-Drenth constateerde in november 2013 inderdaad tekortkomingen in Kourtits werk, en gaf haar de kans die recht te zetten om alsnog te kunnen promoveren. Maar voor haar promotor Nijkamp was daarmee de kous niet af.Uit de samenvatting van het onderzoeksrapport, dat in decem-ber online werd gezet, maakte de

Volkskrant op dat ook Nijkamp zelf zich schuldig heeft gemaakt aan zelfplagiaat. Vervolgens deed wetenschapsjournalist Frank van Kolfschooten voor NRC een steek-proef uit Nijkamps omvangrijke oeuvre, waarbij hij op diverse gevallen van plagiaat en zelfpla-giaat meende te stuiten. Daarop besloot de VU een onderzoek in te stellen. (MS)

meer op: advalvas.vu.nl>nieuws>17-1. Zie ook: advalvas.vu.nl>achtergrond>De terreur van het internet, voor nijkamps verweer.

nr 11 — 29 januari 2014 ADVALVAS4

Commissie onderzoekt hele oeuvre NijkampDe VU heeft een commissie benoemd die onderzoek zal doen naar zelfplagiaat en plagiaat in het werk van Nijkamp.

Geen boete meer voor late inschrijvers

Stud

ioVU

/Pet

er V

alck

x

(re)tweetsEen selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken

nr 11 — 29 januari 2014ADVALVAS 5

aDvalvas_online

Forse daling aantal lotingsstudies

Vorig jaar had een recordaantal universitaire opleidingen een numerus fixus: 88 studies wilden hun eigen studenten selecteren. Een flink deel daarvan waren rechtenopleidingen. Nu blijkt dat veel rechtenfaculteiten vinden dat ze te weinig aanmeldingen kregen. Ze

gaan in september 2014 weer iedereen toelaten. Aan de VU blijft notarieel recht overigens wel een lotingsstudie. Komend studiejaar zijn er 70 universitaire lotingsstudies. Op hogescholen groeit het aantal wel, naar 103. (HOP)

Meer hierover op: advalvas.vu.nl>nieuws>24-1.

@ScienceguideNL27-1_8 VU-onderzoekers scoren € 1,5 mln bij NWO voor vernieuwend onderzoek. In totaal 31 impulsen voor geleerden http://ow.ly/sYP5M

@IvanWolffers27-1_31/1 15.45 aula VU De Boelelaan 1105. Mijn laatste college. Laat me daar niet voor een lege zaal staan. Kom. http://www.bmj.com/content/347/bmj.f6361 …Nederlands bekendste geneeskundehoogleraar

gaat met pensioen. Kom allemaal nog één keer naar zijn college.

@mkeulemans27-1_Hilarisch blog: hoe het #RefDagblad wetenschapsnieuws censureert http://www.robbuiter.nlWat blijkt: een grottekening is ineens geen 30.000

jaar oud, maar ‘duizenden jaren’. En de ijstijd heeft kort na de zondvloed plaatsgevonden.

@RobinRoozeboom 27-1_Vandaag 1e dag stage bij de vu aardwetenschappen!

@jasper_rugby26-1_Lekker tot 2200 gestudeerd met oa @itsMichiel op de VU. Love these kind of weekends

@mkeulemans25-1_’Kwaliteit telt bij ons niet meer mee’, klaagde VU-wetenschapper die pas nog in Nature stond privé tegen me. ‘Alleen geld en kwantiteit’

@studentendecaan23-1_Laatste tijd hoor ik opvallend veel studenten die melatonine gebruiken bij inslaapproblemen. Is dit onschadelijk? Welke bijwerkingen? #DTVDit is de studentendecaan van InHolland. Is dat op

de VU ook zo?

@FEWEBstudents21-1_Hello Zuidas introduces free WIFI on Mahlerplein, Zuidplein and Station Zuid. #FREEWIFI Hello Zuidas. No registration and without ads.

Topscore: acht Vici-beurzen voor VU en VUmc

Kriebels‘Dus je moet nog tot 1 april doorwerken? Lijkt mij lastig! Ben je nog wel gemotiveerd?’ Volg Mariska die vorig jaar boventallig is verklaard op advalvas.vu.nl>blogs>Mariska

Tegenstem De stem tegen AFS was een stem tegen arrogante bestuurders. De bètafusie was geen voorbode van een mega-universiteit, maar juist van een opdeling in kleinschalige, gespecialiseerde universiteiten. Jammer dat deze fusie door de UvA-medezeggenschap is weggestemd, vindt Boris Slijper op advalvas.vu.nl>opinie

De VU stond dit jaar vooraan toen de Vici-beurzen werden uitgedeeld. Bijna een kwart van

de wetenschappers die een beurs van ieder 1,5 miljoen euro van wetenschapsorga-nisatie NWO kreeg, zit bij VU of VUmc. Rector Frank van der Duyn Schouten is blij: “We zijn bijzonder trots op dit resultaat. Het bewijst dat in het klimaat aan de VU en VUmc onderzoek van hoog niveau gedijt.”Beurswinnaars zijn immu-nologie-expert Marjolein

van egmond, psychiatrisch geneticus Danielle Posthuma, farmacochemicus Martine Smit, Jeroen Aerts (klimaat-verandering en waterbeheer), hackingsdeskundige Herbert Bos, hersenwetenschapper Huib Mansvelder, cognitieve psycholoog Christian Olivers en maanonderzoeker Wim van Westrenen.De Vici-beurzen maken deel uit van het financierings-stelsel dat afgestemd is op verschillende fasen in de wetenschappelijke carrière van onderzoekers. Veni is voor pas gepromoveerde

onderzoekers, Vidi-beurzen zijn voor onderzoekers die na hun promotie al enkele jaren onderzoek hebben verricht en Vici is voor senior onderzoe-kers die hebben aangetoond dat ze een eigen onderzoeks-lijn kunnen ontwikkelen. De beurzen zijn genoemd naar een uitspraak van Julius Caesar na een gewonnen veldslag: veni, vidi, vici (ik kwam, ik zag, ik overwon). (FB)

meer info over de vici-winnaars en hun onderzoek op: advalvas.vu.nl>nieuws>27-1.

twitter/facebook/issuu

Mike

Val

star

_the

noun

proj

ect

Komend studiejaar zijn er 70 studies waarvoor geloot moet worden. Vorig jaar waren dat er nog 88.

6 nr 11 — 29 januari 2014 ADVALVAS

‘Ik wil dat asielkinderen gehoord worden’

antropoloog Moos Pozzo

nr 11 — 29 januari 2014ADVALVAS 7

in actie

De pas afgestudeerde antropoloog Moos Pozzo (49) zet zich in voor jonge asielzoekers.

DOOR DIRK DE HOOG FOtO MARY KOUWeNHOVeN

Jij werkt met kinderen en jongeren in asielzoekers-centra. Wat doe je daar? “Ik werk voor de nationale stichting de Vrolijkheid die culturele activiteiten organiseert met kinderen

en jongeren in asielzoekerscentra; ik coördineer die voor het opvangcentrum in Heerlen. zo maakten we met kinderen een theatervoorstelling en organiseerden we met jongeren een moeder-dochterpro-ject en voetbalwedstrijden. Ik doe mijn werk deels betaald, deels vrijwillig.”

Waarom zijn zulke activiteiten nodig? “Nederland voert een ontmoedigingsbe-leid. Mensen die asiel aanvragen worden zolang zij op antwoord wachten, onderge-bracht in vaak geïsoleerd gelegen centra en mogen niet integreren in de samen-leving. Kinderen in deze centra hebben tot hun achttiende jaar recht op onder-wijs, maar daarbuiten hebben ze weinig mogelijkheden om actief te zijn. Alleen de dichtstbijzijnde bushalte is soms al een half uur lopen van het opvangcen-trum. Door gebrek aan talenkennis en informatie weten zij vaak niet wat hun mogelijkheden zijn en ze hebben nauwe-lijks geld. Wetenschappelijk onderzoek toonde aan dat Nederland in die centra

mijn latere supervisor Sandra evers. zij vertelde over haar onderzoek met kinderen in Madagaskar dat groten-deels op kindertekeningen was geba-seerd. Ik wilde al langere tijd onderzoek doen naar jongeren die als vluchteling naar Nederland zijn gekomen. Ik infor-meerde bij Carla van Os van Defence for Children. Vanwege mijn werker-varing op het creatieve vlak verwees zij me naar stichting de Vrolijkheid. Ik vroeg of ik daar onderzoek kon doen en toen vroegen ze mij of ik voor hen wilde komen werken. zo vielen alle puzzelstukjes in elkaar.”

Wat heb je onderzocht? “Het is een onderzoek naar wat jongeren in asielzoekerscentra verstaan onder participatie. We organiseerden samen activiteiten en voerden intensieve face-to-facegesprekken, maar we hebben ook veel gechat via Facebook en Whatsapp. De onderzoeksmetho-den werden voortdurend in samen-spraak met de jongeren aangepast. Ik vind het belangrijk dat je activiteiten niet voor jongeren organiseert, maar met hen. We maakten onder andere een videoclip met een muziekstuk dat was gecomponeerd voor het project dat ik realiseerde met de jongeren van de fondsenwerving. Maar natuurlijk wilden de jongeren vooral nuttige dingen doen, zoals Nederlands leren, onderwijs, werken en een rijbewijs halen. Ik hoop dat mijn scriptie ertoe bijdraagt dat jonge asielzoekers meer aandacht krijgen en hun posities verbeteren.”

het VN-verdrag voor de rechten van het kind schendt. Volgens dat verdrag hebben kinderen recht op ontplooiing en participatie in de samenleving. Natuur-lijk willen ze liever onderwijs krijgen en werken, maar dit is wat wij mogen doen en dat heeft ook nut.”

Je bent ook nog sieradenontwerp-ster. Heeft dat nog verband met deze activiteiten? “Kunst maken is voor mij geen doel maar een middel. Ik doe graag creatieve dingen samen met kinderen en jongeren. Ik verzamel graag verhalen van kinderen. Die verhalen kunnen ze ook vormgeven via een tekening of een toneelstuk. Ik vind het belangrijk dat deze kinderen gehoord worden.”

Je masterscriptie gaat over jonge asielzoekers? Hoe kwam je daarop?“Ik werkte in Maastricht als coördinator van het Mondiaal Centrum. We orga-niseerden activiteiten rondom ontwik-kelingssamenwerking en diversiteit in de stad. Daar kwam ik in aanraking met (ex-)vluchtelingen. Ik zette ook kunst- en muziekprojecten op met kinderen en jongeren in de wijk, in binnen- en buitenland. Daarbij werd ik vaak gecon-fronteerd met de onderliggende bood-schappen in hun creatieve uitingen. Ik reageerde daar intuïtief op, achteraf niet eens slecht, maar toch had ik behoefte aan theoretische handvatten. zo kwam ik terecht op een symposium over kinderantropologie. Daar ontmoette ik

Moos Pozzo2014 Zelfstandig cultureel ondernemer, Maastricht

2013 Master culturele antropologie cum laude, VU

2004 Bachelor Academie voor Beeldende Kunst, Maastricht

1989 Doctoraal Italiaans cum laude, Universiteit Utrecht

Beste masterscriptieVoor haar masterscriptie Not All Fingers are Similar: Rights, Access, and Participation of Asylum Seeking Youth (aged 12-23) in the Netherlands kreeg Moos Pozzo de prijs voor beste scriptie 2013 van de faculteit Sociale Wetenschappen. Het is een antropologisch onderzoek naar participatie vanuit het perspectief van jongeren in asielzoekerscentra.

Voor haar ervaringen zie standplaats-wereld.nl.


DOOR MARC SCHUILENBURG BeeLD BAS VAN DeR SCHOt

Daar gaan we weer. er is een nieuw tijdperk op komst. We hadden het agrarische, het industriële en het informatietijdperk. en nu is er het big data-tijdperk. Ieder tijd-perk wordt ingeluid door een nieuw medi-um. De stoommachine stond aan de wieg van het industriële tijdperk. Internet heeft

de basis gelegd voor het informatietijdperk. Met big data gaat het om gigantische verzamelingen aan gegevens die niet meer kunnen worden onderhouden met oude databasesystemen. Wanneer die gegevens aan elkaar worden gekoppeld, worden nieuwe verbanden zichtbaar. en komen er verrassende oplossingen voor onze proble-men. De enorme explosie aan data komt overal vandaan. Van onze gsm’s, banktransacties, Google, klantenkaart, cloud computing, maar ook van niet-digitale bronnen zoals gesprekken in callcenters.Big data zijn hot en alles is een big data-probleem. Maar wat betekent dit? een antwoord hierop is makkelijk te geven. Ieder nieuw medium doorloopt namelijk steeds dezelfde fasen. Het begint met een kleine groep pioniers die het nieuwe medium gaat gebruiken. Wordt het lief-devol omarmd, de tweede fase, dan hoor je al snel posi-tieve geluiden. zo leidt het medium altijd tot een betere kwaliteit van het leven. Internet bijvoorbeeld zou de samenleving democratischer maken. Big data zitten in deze tweede fase. ze beloven dodelijke ziekten te bestrij-den. epidemieën zullen worden voorspeld. Files voorko-men. en de muziekindustrie gaat meer winst maken. De derde fase is de bekendwording van het medium bij een groter publiek. tegelijk komen negatieve reacties op bij consumenten en wetenschappers. Privacyschending is in deze fase de meest bekende reactie.

Big data, no big dealDe big data luiden een nieuw tijdperk in. De fasen waarin dat gebeurt zijn zeer voorspelbaar.

nico van straalen hoogleraar dierecologie


opinie wisselcolumn

Reageren? Mail naar [email protected]. Foto

Stu

dioV

U/Yv

onne

Com

pier

Groepsgrootte

Is er een optimale groepsgrootte voor het onderwijs? Veel mensen denken dat je met grote groepen geen goed onderwijs kunt geven. Ik heb college gegeven voor groepen variërend van 2000 tot drie studenten; was het college voor drie beter dan dat voor

2000? Ik denk het niet.een grote groep is een uitdaging. Je gaat automatisch allerlei theatertrucs toepas-sen om de aandacht vast te houden. Je loopt heen en weer en gaat op de tafel staan. Je spreekt door een microfoon, waardoor je beter op je woorden let. een college voor een grote groep heeft talloze voordelen. Maar, uiteraard bereik je niet iedereen, je kunt de achterste rijen en het balkon bijna niet zien, laat staan dat je in de gaten kunt hebben wat ze daar uitvreten. Je kunt haast geen dingen op het bord schrijven, je bent aangewezen op van tevoren uitge-kiende powerpointprojecties.Met een kleine groep heb je contact met de studenten; je ziet het direct als ze iets niet begrijpen, je kunt gemak-kelijker ingaan op individuele vragen en tussendoor iets op het bord schrijven. Mijn ervaring is ook dat je met een kleine groep verder kunt komen, meer verdie-

ping kunt aanbrengen. een college voor een kleine groep heeft talloze voordelen. Maar, je bent zelf minder geïnspireerd als de groep klein is, je hebt eerder de neiging te snel te gaan. Je stelt je niet aan en doet geen rare dingen, en de studen-ten hebben minder het gevoel van een gezamenlijke belevenis.Voor de biologie speelt nog mee dat je met grote groepen geen excursies kunt

houden. zo heb ik de excursie naar een nean-derthaleropgraving in België, die ik altijd deed in mijn cursus ‘evolutie van de Mens’ geschrapt omdat de groep groter werd dan zestig. Maar dezelfde excursie heb ik afgelo-pen keer ook geschrapt omdat er minder dan drie honoursstudenten aan mee wilden doen.Is er dus een optimale groepsgrootte? Waar-

schijnlijk hebben didactici hier een uitge-sproken idee over, maar ik ventileer hier zonder verstand van zaken mijn erva-ringsfilosofie: nee, een optimale groeps-grootte voor het onderwijs bestaat niet. Wel bestaat er optimaal onderwijs voor elke groepsgrootte.

Voor een kleine groep stel je je niet aan en doe je geen rare dingen

Reageren? Mail naar [email protected].

Dit alles leidt tot de fase van verzet. Kunstenaars komen in opstand via hun werk, wetenschappers schrijven opinie-pagina’s vol. zo heeft de bekende Chinese kunstenaar Ai Weiwei een spuitbus op een stok ontworpen waarmee bewa-kingscamera’s onklaar kunnen worden gemaakt. In de vijfde en laatste fase verstomt het verzet omdat het medium is gegrond-vest in de samenleving en normaal is geworden. Het wachten is dan op een ander medium dat het volgende tijdperk inluidt.Je hoeft geen waarzegger te zijn om de reacties op big data te voorspellen. Komen big data in de derde fase, dan zullen wetenschappers wijzen op het gevaar van function creep. ze vertellen dat big data een geheel andere uitwerking krijgen dan oorspronkelijk bedoeld, soms zelfs op een totaal ander terrein. Stilletjes is de oorspronkelijke functie verschoven door het toevoegen van nieuwe doelen, bijvoorbeeld het bestrijden van crimina-liteit. Ook de link tussen big data en big brother wordt gelegd. even onvermijde-lijk is het pleidooi voor goede checks & balances, zowel voor de overheid als ter controle van privacyschenders als Micro-soft en Google. Relevante discussies, maar o zo voorspelbaar. Hoe nieuw alles ook lijkt, de komst van het big data-tijdperk doet sterk denken aan de film Groundhog Day. Daarin wordt weerman Bill Murray op een morgen wakker en hoort exact dezelfde grappen en muziek op de radio als de dag ervoor. Het blijkt opnieuw Groundhog Day te zijn. Je kunt het ook zo zeggen: big data, no big deal.

Marc Schuilenburg doceert aan de afdeling Strafrecht en Criminologie. Zijn nieuwste boek heet orde in veiligheid.


Psychiatrie

Separeren helpt nietDOOR FLOOR BAL FOtO’S JOLIJN SANteGOeDS

W itte muren. Geen ramen. een toilet zonder bril of een kartonnen hoedje om je behoefte in te doen. Lange tijd werd gedacht dat de separeercel een plek was waar psychiatrische patiënten

veilig konden kalmeren. Niets is minder waar, zegt elleke Landeweer, die onlangs promoveerde op ethische vraagstukken bij het gebruik van dwang in de psychiatrie. “Uit verhalen van patiën-ten blijkt dat als er geen afleiding is, alle prikkels juist heftig binnenkomen. Dan kan een kale ruimte heel drei-gend zijn. Separeren heeft geen enkele therapeutische werking. Het wordt vaak vooral als straf gezien.”Wie door een psychose of een andere aandoening een gevaar voor zichzelf of een ander is, kan tegen zijn zin in een psychiatrische instelling opgenomen worden. In de wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische ziekenhuizen staan de rechten van de patiënt centraal. Het toedienen van dwangmedicatie buiten de kliniek

Het heeft geen zin om psychiatrische patiënten in een separeercel te zetten. Dat vindt onderzoeker en docent medische ethiek Elleke Landeweer.

mag niet en gedwongen opname kan alleen in ernstige gevallen. Over deze wet wordt sinds de invoering in 1994 gediscussieerd. Vooral de afgelopen tien jaar nam de kritiek toe nu het aantal verplichte opnames flink stijgt. De gangbare gedachte is dat eenmaal opgenomen patiënten door het gebrek aan gedwongen medicatie er ernstiger aan toe zijn en juist eerder in een separeercel belanden.

Minder dwangBinnenkort wordt de wet herzien, het voorstel wordt waarschijnlijk dit voorjaar door de tweede Kamer behandeld. De nieuwe wet moet dwangzorg aan huis mogelijk maken. Deze ambulante hulp wordt waar-schijnlijk vooral ingezet bij draaideurpatiënten: mensen die na thuiskomst van een opname stoppen met hun medicatie en vervolgens weer verplicht opgenomen moeten worden. Landeweer is hier geen voorstander van. “Ik vind niet dat er meer dwangzorg aan huis nodig is. Het lijkt mij vooral beter als met patiënten en hun familie en vrien-den over medicatiegebruik wordt overlegd.”Niet alleen wordt de wet veranderd. Ook kregen instel-lingen die het gebruik van dwangmiddelen verminder-den, daar jarenlang overheidsgeld voor. Om dat voor elkaar te krijgen werden Landeweer en haar collega’s

Zestien is ze als ze haar eerste zelfmoordpoging doet. Jolijn Santegoeds zit in vwo-5 wanneer ze zwaar depressief raakt. Ze wordt opgenomen in een psychiatrische instelling voor volwassenen. omdat ze zich niet aan de regels houdt, zit ze het grootste deel van de tijd in een separeercel. Dat verergert haar depressie alleen maar. Meerdere malen probeert ze weg te lopen, telkens belandt ze weer in de kale cel. Ze wordt vastgebonden, platgespoten en gevisiteerd. Doordat ze geen vertrouwen in de therapeuten en verpleging heeft, komt er van een behandeling bijna niets terecht.

Het dieptepunt is wanneer ze haar achillespees scheurt en wekenlang niet behandeld wordt. De verpleging denkt dat ze zich aanstelt. De ommekeer komt wanneer ze naar een andere instelling overgeplaatst wordt waar ze zich begrepen voelt. Vervolgens vecht ze, met succes, de rechterlijke machtiging tegen haar gedwongen opname aan. twee jaar zwerft ze op straat, dan besluit ze haar havo-diploma te gaan halen. Vervolgens rondt ze ook een hbo-opleiding af. tegenwoordig is ze voorzitter van de actiegroep tekeer tegen de isoleer!

Met behulp van poppen gaf Jolijn Santegoeds weer hoe zij haar verblijf in de separeercel ervoer.

Het verhaal van Jolijn


wetenscHap

De isoleercel in de psychiatrie

‘ik hoor niet in een gevangenis. wat is dit voor cel?? laat me hieruit!’

‘waarom???’

‘Dit moet een misverstand zijn... ze begrijpen me niet... help!’

‘Het zit in me. ik ben vies.. ik ben mezelf niet meer.. wat is er nu nog echt?’

‘visitatie’ ofwel inwendige controle op gevaarlijke voorwerpen.

‘Dit mag toch niet? iets inspuiten wat ik niet wil? Dit is een soort verkrachting.’

‘ik wil eruit. ik moet plassen! Hoort iemand mij?’

‘ik weet het niet meer. ik wil niks meer.’

‘ik zoek een warm, veilig hoekje waar ik mezelf kan zijn.’



Wat wel helpt? Gewoon zeggen: ‘Wat een toestand, wilt u een kopje koffie?’

door een aantal instellingen gevraagd om dwangreduc-tieprojecten te begeleiden. In 2011 waren er nog zo’n 5.000 separaties na gedwongen opname. Per 2012 mag de GGz-sector geen gebruik meer maken van eenzame opsluiting, behalve als er 24-uurs toezicht is, en de afzondering aantoonbaar nodig is voor de patiënt.*

Met geweld opgenomenDe meeste patiënten zien achteraf in dat de opname nodig was. toch beschouwen ze het vaak als een nare ervaring. “Waar ze veel moeite mee hebben, is het geweld waarmee het gebeurt. ze worden door de politie gedwongen meegenomen. Dat gaat met veel gedoe: ze willen niet mee. De politie moet ze meeslepen en opsluiten. Voordat ze in de kliniek zijn, hebben ze alweer een heftige gebeurtenis achter de rug.”Ook binnen de kliniek gebruikt men vaak dwangmiddelen, zoals gedwongen medicatie en opsluiting in separeercel-len. Maar tegenwoordig zijn er meer alternatieven dan vroeger. Waar suïcidale mensen voorheen vaak ter bescherming opgesloten werden, hebben enkele instel-lingen nu een comfortroom: een prettige en gezellige kamer waar ook een televisie staat en iemand tot rust kan komen. Bij een van de projecten waaraan Landeweer meewerkte, worden net opgenomen patiënten niet meteen in de separeerruimte geplaatst. “Dat was eerst gebruikelijk: mensen moesten eerst maar bewijzen dat ze rustig konden blijven. Nu zien we de opname als een mooi moment om agressie te verminderen. De politie is weg en de verpleging is een nieuwe partij. Die zegt dan: wat een toestand, wilt u een kopje koffie? Dat werkt vaak wel.”De beruchte dwangbuizen, zweedse banden, worden na een aantal dodelijke ongelukken bijna nergens meer gebruikt. Ook hiervan is gebleken dat ze niet aan het herstel van de patiënt bijdragen. Het allerbelangrijkste is volgens Landeweer dat zorg het uitgangspunt van de psychiatrie moet zijn. “Daarin past geen dwang. Dus daarom moet er voortdurend gekeken worden hoe dwang voorkomen, verminderd of gestopt kan worden. Bescherming van anderen is belangrijk, maar de psychiatrie is niet de cipier van de samenle-ving.”

Personeel ook bangHet is volgens Landeweer beter om per patiënt te bepa-len wat iemand nodig heeft. “Niet denken: we doen het altijd op deze manier, maar telkens kijken of je iets anders kunt doen. en daar ook het beleid op aanpassen.” zo zijn er op veel afdelingen in het weekend geen psychiaters aanwezig. Als alleen een arts mag besluiten dat iemand uit de separeer mag komen, kan het dagen duren voor iemand eruit kan. Bij enkele instellingen mag nu ook een verpleegkundige dat besluit nemen.Want hoe graag hulpverleners ook het gebruik van

dwang willen verminderen, in de prak-tijk blijkt dat vaak moeilijk te zijn. “De sfeer op een gesloten afdeling is altijd gespannen. Je hebt een groep van vijftien tot twintig mensen die allemaal in een crisis zitten en tegen hun zin opgenomen zijn. Personeelsleden willen het beste voor patiënten, maar tegelijkertijd zijn ze ook bang. Als iemand weer eens een klap heeft gehad, schiet iedereen in een kramp. Probeer dan maar eens de volgen-de patiënt neutraal te behandelen.”Dat levert morele dilemma’s op. “Want je wilt wel iemand uit de separeercel halen, maar tegelijkertijd weet je dat in

de volgende dienst veel stagiaires werken die weinig ervaring hebben. Het is ook jouw taak om je collega’s en andere patiënten te beschermen.”

Betrek familie en vrienden erbijLandeweer vindt het daarom belangrijk om met de patiënten te praten over wat er gebeurd is. zodra ze zich weer beter voelen, hebben ze zelf vaak ideeën over hoe de volgende keer separatie voorkomen kan worden. “zo sprak ik een man die tijdens een psychose heftig op vrouwen reageert. Dan kan hij tijdens een woedeaanval beter door een mannelijke verpleegkundige benaderd worden.” Ook familieleden en vrienden kunnen hierover meeden-ken. “Als iemand gedwongen opgenomen wordt, moet wettelijk gezien de familie gewaarschuwd worden. Maar daar blijft het vaak bij. terwijl familie en vrienden vaak juist veel informatie kunnen geven. Dat zit nu niet in de cultuur van de psychiatrie, het wordt vooral als lastig ervaren.”

* Uit: terugdringen separeren stagneert, Inspectie van de Gezondheidszorg, december 2011

Als student filosofie raakt Elleke Landeweer in de psychiatrie geïnteresseerd. Haar studie vindt ze heel interessant, maar weinig praktisch. “In de psychiatrie sta je met je poten in de modder.” In haar studententijd werkt ze als receptioniste op een psychiatrische afdeling als een psychotische man wordt binnengebracht. Hoewel hij ernstig in de war is, kan hij niet gedwongen opgenomen worden.

Volkomen in paniek blijf hij stokstijf in de hal staan. Hij trilt van angst en laat zich niet door verpleegkundigen verleiden om verder te komen. Plotseling komt hij in beweging: hij rent snel naar de uitgang. De glazen schuifdeuren openen niet snel genoeg en de man knalt er keihard tegenaan.

Nu hij officieel een gevaar voor zichzelf is, kan hij onvrijwillig opgenomen worden.

Dit voorval blijft Landeweer fascineren. “Wat moet je doen met mensen die zo in de war zijn dat ze een gevaar voor zichzelf of hun omgeving zijn?”

Gevaarlijk in de war

Het is een kwalijke ontwikkeling dat mensen steeds vaker in voorlopi-ge hechtenis gezet worden. Dat zegt universitair hoofd-

docent Lonneke Stevens van strafrecht en crimi-nologie in een van de filmpjes op de VU-site, waarin haar collega’s en zij uitleg geven over actuele zaken. Het is de bedoeling dat alleen verdach-

ten in hechtenis genomen worden die mogelijk vluchten, opnieuw een misdrijf dreigen te plegen of het bewijs zullen beïnvloeden. De praktijk is echter dat bijvoorbeeld álle verdachten van drugssmokkel in hechtenis genomen worden. Als mensen vervolgens onschul-

dig blijken, krijgen ze een vergoeding. Dat kost de staat jaarlijks miljoenen. Stevens

wil dat er in de wet alternatieven

voor de hechtenis komen. (FB)


Hoogleraar Svetlana Khapova kreeg de Fenna Diemer-Lindeboom leerstoel voor careers and organization studies. Deze leerstoel is in het leven geroepen om het tekort aan vrouwelijke hoogleraren weg te werken. Khapova is tevens weten-schappelijk directeur van de Amsterdam Business Research Institute.

Katja Kwastek, hoogleraar kunstgeschiedenis van de moderne tijd, publiceerde onlangs Aesthe-tics of Interac-tion in Digital Art, verschenen bij MIT Press. Ze behandelt daarin de geschiedenis en terminologie van interac-tieve kunst en enkele case studies.

Hoogleraar financiering Albert Menkveld is voor drie jaar benoemd als director executive committee van de European Finance Asso-ciation, dat werd opgericht in 1974 onder toezicht van de European Foundation for Management Develop-ment.

De pas afgestu-deerde crimi-noloog Linda Nagelhout won een prijs (1000 euro) van vakblad Secon-dant voor haar artikel ‘De mythe van de vakantie-tweet’. Zij baseerde dat op haar afstudeeronderzoek naar de bruikbaarheid van sociale media bij woningin-braken.

VIPs

Harmoniseren

Overheden beconcur-reren elkaar met belastingverlaging om meer bedrijven aan

te trekken. Als ze dat tegelijk doen, verhuizen bedrijven niet en zijn er wel minder belasting-opbrengsten: een race to the bottom. Ruimtelijk econoom Michiel Gerritse betoogt in zijn proefschrift dat het ‘harmoni-seren’ van beleid, een populaire maatregel tegen de race to the bottom, ongewenst is. Verschil-lende regio’s vragen divers beleid. Beter is dat de centrale overheid de interacties tussen overheden ondersteunt, door subsidies voor woon-werkver-keer en ingrepen in de huizen-markt. (PB)

Zie proefschrift via tinyurl.com/harmoniseren.

alternatieve hechtenis

Stud

ioVU

/Rvd

VHe

ike G

oudr

iaan

Stud

ioVU

/YC

Luis

Prad

o_th

enou

npro

ject

lydia

_shi

ning

brig

htly

Succesvolle criminelen

Waarom lukt het sommi-ge criminelen elke keer om te ontsnappen aan de politie, terwijl

anderen vaak gepakt worden? Op die vraag promoveerde Marre Lammers op 23 januari bij crimi-nologie.zoals in zoveel beroepen geldt

ook hier: specialisten zijn succes-voller dan generalisten. Als je je als crimineel bij één soort delicten houdt, is het gemakkelijker de politie te ontlopen dan wanneer je van alles en nog wat doet. Wel is het slim om je delicten te spreiden over verschillende politieregio’s. Ook dat verlaagt de

pakkans. Lammers maakte voor haar onderzoek gebruik van dna-sporen op de plaats delict. zo wist ze ook van niet-gepakte daders of ze op verschillende plekken en bij diverse soorten misdaden betrok-ken waren. (WV)

Zie proefschrift via tinyurl.com/pakkans.


onDerZoeksnieuws

Wij lijden aan infobesitas, we zijn nieuwsver-slaafd. Dat komt doordat het belo-ningscircuit in

onze hersenen wordt geactiveerd door nieuwe informatie: we krij-gen er een prettig gevoel van, net als van chocola. zelfs de belófte van nieuwe informatie prikkelt dat beloningscircuit al. en omdat we van nature een voorkeur hebben voor visuele informatie en we ons omringd weten door schermen (tv, compu-ter, smartphone, et cetera) die ons steeds nieuwe informatie beloven (zelfs als dat niet waar is), zijn we verslaafd.Al dat mediagebruik gaat ons zenuwstelsel veranderen, want computers en smartphones nemen taken over waarmee we voorheen ons eigen werkgeheu-gen belastten. Dat stelde psycho-loog Chris Olivers, aan wie onlangs ook een europese eRC Grant van een kleine twee miljoen euro is toegekend, in zijn oratie op 17 januari. (PB)

Geen ritalin, maar sport

“Rond 3650 tot 3100 voor Christus zijn wel 40.000 hune-bedden in Noord-west-Europa als grafmonument neergezet. Voor mijn scriptie onderzocht ik van enkele Neder-landse hunebedden het versprei-dingspatroon, de gebruikte steensoorten en de kleurstelling. De gebruikte stenen zijn opvallend vaak rozerood. Het gesteente komt van de Hondsrug. Om erachter te komen of die keien van die heuvel-rug oorspronkelijk niet allemaal die kleur hadden, moest ik de stenen van de hunebedden daar-mee vergelijken. Omdat die bijna allemaal voor de bouw van onder meer zeeweringen gebruikt zijn, is dat moeilijk. Op de heuvelrug liggen wel veel wegen van kinder-kopjes van dat materiaal. Die heb ik uiteindelijk geanalyseerd. Statistisch gezien bleken de hune-bedden meer rood te bevatten dan dat je op basis van het kleurenpa-let in de weg zou verwachten.

De gebruikte stenen zijn dus waar-schijnlijk op kleur uitgezocht. Daar hebben ze indertijd hun best voor moeten doen. Maar de afstand waarover ze de keien moesten slepen, was nooit langer dan een kilometer. Hoewel: die stenen kunnen wel twintig ton wegen. Als je die moet vervoeren, is een kilometer best lang. Niet alle hunebedden zijn even rood. Blijkbaar hadden de mensen toen ook hun eigen smaak. En wilden ze niet allemaal hetzelfde hunebed hebben.” (FB)

Bekkema haalde onlangs haar bachelor aardwetenschappen summa cum laude.

Student aardwetenschappen Marijke Bekkema ontdekte dat hunebedstenen op kleur uitgezocht zijn.

Rode hunebedden

Psychologen van de VU zijn op zoek naar een alternatieve behandelmethode voor kinderen met adhd, omdat de reguliere medicijnen bij veel kinderen niet werken. Ondertussen groeit het aantal patiëntjes bij wie adhd wordt vastgesteld nog steeds elk jaar. Het programma van de

VU-wetenschappers bestaat uit sport en neurofeedback, waarbij ze kinderen leren om gedachtepatronen in de hersenen te veranderen. (WV)

Meer info op hersengymnastiek.psy.vu.nl.

Micro-organismen zijn heel slim. ze wisselen onderling voedingsstoffen uit, sparen schaarse stoffen op en proberen gunstige deals te sluiten. Daarbij gebruiken ze vaak dezelfde mechanismen als mensen in een markteconomie. Dat schrijft een inter-

nationaal team van onderzoekers, onder wie VU-bioloog Gijsbert Werner, in het Amerikaanse tijdschrift PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences). Korstmossen bijvoorbeeld zijn een marktplaats waar schimmels en algen koolstof en water uitruilen. en ook andere micro-organismen zoeken onderling naar de meest efficiënte uitruil van stoffen. zo ontstaat een ‘stabiele markt’ op microschaal. (WV)

Klein maar slim

Bij 30% van de kinderen die medicijnen slikken tegen adhd,

slaan de medicijnen niet aan.

nieuws-verslaafd

rbbm

r.nl

Stud

ioVU

/Rvd

V


Leerprestaties

‘Studenten zijn net mensen’Henk Schmidt, oud-rector Erasmus Universiteit Rotterdam, weet hoe je het studierendement verbetert: geen herkansingen, één vak per blok, kleine werkgroepen en veel zelf studeren.

DOOR DIRK DE HOOG FOtO PeteR VALCKX

Aan de Rotterdamse erasmus Universiteit mogen studenten door naar het tweede jaar met onvoldoendes voor tenta-mens, mits ze gemiddeld minimaal een 6 halen.

een schande vinden veel mensen, want daarmee zou het onderwijsniveau dalen. Maar de bedenker van dit systeem, oud-rector van de erasmus Universiteit Henk Schmidt, komt op een bijeenkomst van Sociale Wetenschappen aan de VU vertel-len dat dit juist heel goed werkt.“Herkansingen zijn de pest voor studen-ten”, vindt Schmidt. “ze leiden tot uitstel-gedrag en uiteindelijk herkansen studen-ten zich de studie uit.’’ Schmidt deed als hoogleraar psychologie in Rotterdam veel onderzoek naar de leerprestaties van studenten. Daarvoor werkte hij bij de Universiteit Maastricht aan de ontwikkeling van het probleemge-stuurd onderwijs. Donderdag 16 januari was hij te gast bij

een inspiratiemiddag voor docenten van Sociale Wetenschappen. “Rendementen in het hoger onderwijs zijn belabberd slecht”, zegt Schmidt. Hij laat een hele rits cijfers zien. Bij zijn opleiding psycho-logie, in het oude systeem, slaagde 15 procent van de studenten in één keer voor alle tentamens. Na herkansingen in het eerste jaar was dat percentage nog steeds maar 35 procent. en na twee jaar haalde net iets meer dan de helft van de studenten een voldoende voor alle eerste-jaarstentamens. Uiteindelijk heeft gemid-deld aan alle universiteiten 60 procent van de studenten na 4 jaar het bachelor-diploma.

Onbetrouwbare tentamensStudenten doen niet alleen relatief lang over een opleiding. De studie-uitval is ook groot. een op de drie studenten stopt al in het eerste jaar. Schmidt relativeert die uitval wel. “Veel studenten blijken bij een andere opleiding in het hoger onder-wijs alsnog een diploma te halen.”De schuld voor deze matige prestaties wil Schmidt niet bij de huidige studenten leggen. “Deze resultaten zie je al decen-nialang in het academisch onderwijs. In 1968 formuleerde onderwijskundige Post-

humus al de wet dat altijd gemiddeld 30 procent van de studenten zakt voor een tentamen. Uit onderzoek blijkt dat tentamens onbe-trouwbaar zijn. Als je kijkt hoe studenten scoren op de ene helft van de vragen bij een tentamen en op de andere helft, is daar geen hoge correlatie tussen, of ze nu een hoog cijfer of een laag cijfer halen. Dus als je willekeurig de helft van de vragen meetelt voor het eindcijfer kan een student ineens een 6 in plaats van een 4 halen en andersom. Daarom is volgens Schmidt het gemiddelde cijfer over een heel jaar een betere voorspeller van het studiesucces dan alle afzonder-lijke cijfers voor tentamens apart.Schmidt pleit echter niet simpel voor het compenseren van onvoldoendes om voor het eerste jaar te kunnen slagen. Hij wil een compleet ander onderwijssysteem dat studenten niet alleen dwingt, maar ook motiveert om op een andere manier te studeren. Activeren is daarbij het sleu-telwoord. Hoewel hij niet verwacht dat studenten veel meer dan de gemiddelde 3 uur per dag aan de studie zullen beste-den. Wel kan een slim onderwijssysteem studenten ertoe dwingen elke dag te studeren en niet te wachten tot de tenta-menweek of, erger nog, de herkansingen. “Studenten zijn net mensen. Als je iets moeilijks of vervelends kunt uitstellen, is de verleiding groot dat te doen.”

Zelfstudie belangrijkSchmidts oplossing is één vak per blok/module in plaats van meerdere vakken naast elkaar. Voordeel is dat studenten hun aandacht niet hoeven te verdelen. Binnen zo’n blok moeten ze activerend onderwijs krijgen met interactieve colle-ges en elke week kleinschalige werkgroe-pen met verplichte opdrachten. Het colle-ge is dan liefst op maandagochtend 9 uur en de afrondende werkgroep op vrijdag-middag, zodat studenten in het ritme van een vijfdaagse studieweek komen. Schmidt vindt bovendien dat te veel onderwijs slecht is voor de studiepres-taties. “zo’n 12 contacturen per week is optimaal. Geef je meer uren, dan gaan studenten minder zelf studeren. en juist het aantal uren zelfstudie is een belang-rijke voorspeller van studiesucces.” en

Henk Schmidt: ‘Herkansingen zijn de pest voor studenten’


onDerwijs

bij colleges moeten studenten actief meedoen. “Alleen een lesje voordragen heeft geen enkele zin. Dat zijn studenten zo weer vergeten. Je moet ze tijdens colle-ges vragen stellen en samen opdrachten laten doen.’’Het stellen van duidelijke en harde dead-lines is ook belangrijk. Dus geen herkan-singen meer: alle studiepunten halen per jaar en nominaal studeren als norm. Hij voerde zijn ideeën in bij zijn eigen oplei-ding en de resultaten bleken spectaculair. In 2008 haalde 48 procent van de studen-ten psychologie 60 punten in het eerste jaar. Na invoering van de vernieuwingen was dat percentage in 2012 gestegen naar 75 procent. Meer dan de helft slaagde zonder onvoldoendes, 26 procent met één, 18 procent met twee en 5 procent met drie gecompenseerde onvoldoendes. Hij maakt daar de volgende kanttekening bij. “Belangrijker is dat het aantal onvol-doendes in vergelijking met eerdere jaren is gehalveerd, het gemiddeld tentamen- cijfer aanzienlijk omhoog is gegaan en dat studenten 10 procent meer tijd aan de studie hebben besteed. Dat is een zwaar significant effect.’’ Overigens geldt bij de regeling dat studenten niet lager dan een 4 mogen halen. ze hebben bij maximaal twee vakken de mogelijk dan toch te herkansen. Hierdoor is het aantal studen-ten dat een herkansing doet aanzienlijk gedaald.

Ondergrens stellen“Gelijk invoeren”, reageert een docent in de zaal. Maar er zijn ook vragen. “Kan een student die een 5 haalt voor het vak statistiek dat vak in het tweede jaar nog wel volgen?” Volgens Schmidt wel: “Bij bedrijfseconomie in Rotterdam is dat effect onderzocht. In het tweede jaar was er nauwelijks verschil in prestaties voor het vervolgtentamen tussen degenen die in het eerste jaar een 5 of een 7 hadden gehaald.’’ Maar Schmidt vindt het wel een reële vraag. “’Misschien moet je voor sommige vakken wel een ondergrens stellen om door te mogen. een 5-plus bijvoorbeeld. en bij ons mogen studen-ten nu toch weer maximaal twee vakken herkansen. ze willen namelijk vaak geen onvoldoendes op hun cijferlijst hebben.’’


Reconstructie

DOOR WELMOED VISSER ILLUStRAtIe MeRLIJN DRAISMA

Het Instituut voor Milieu-vraagstukken (IVM) was jarenlang de belichaming van hoe wetenschap er idealiter uit zou moeten zien volgens universi-teitsbestuurders: excel-

lent in het binnenhalen van tweede en derde geldstroomonderzoek, actief op maatschappelijk relevante gebieden: milieu, energie- en grondstoffenverbruik, verdelingsvraagstukken en bovendien internationaal georiënteerd. Nu heeft het instituut een tekort van vijf ton op de jaarbegroting en een schuld van twee miljoen. Binnenkort komt er een heftige reorganisatie. Hoe heeft het zover kunnen komen?Als projectleider van grote onderzoeken had OR-lid en IVM-onderzoeker Frans Van der Woerd al jaren het idee dat de

Help, het ivm staat droogHet Instituut voor Milieuvraagstukken verkeert in grote financiële problemen. Waar ging het mis?

gegevens die hij zelf bijhield, vaak niet helemaal klopten met de cijfers van de financiële administratie. Als die al cijfers hadden, want vaak was het niet mogelijk om een uitdraai te krijgen van lopende projecten. “Daardoor gaf je soms te veel geld uit, maar soms ook te weinig. twee jaar geleden heb ik een groot europees onderzoeksproject afgerond, waarin we uiteindelijk 20.000 euro te weinig hadden besteed omdat de controller had gezegd dat het geld op was.” Van der Woerd was niet de enige bij wie de projectbegrotingen vaak net niet hele-maal uitkwamen. zijn collega, milieu-chemicus Bert van Hattum, herkent dat beeld. Achteraf gezien moeten alle projectleiders er last van hebben gehad, want er zaten structurele fouten in de boeken, fouten die opgeteld tot een groot tekort zouden leiden.

Geen financiële infoHet begon in 2005 toen de financiële administratie van het IVM samenging met die van de faculteit Aard- en Levens-


onDerZoeksinstituut


Reconstructie

wetenschappen, waaronder het insti-tuut sinds 2002 valt. Daarvóór werd de administratie van de vaak complexe onderzoeksprojecten gedaan door een eigen financiële afdeling. Nu kwam dit werk terecht bij het faculteitsbureau, dat vooral ervaring had met het inboeken van onderzoek en onderwijs van vakgroepen. “Het was sinds die tijd onmogelijk om goede informatie over lopende projecten te krijgen”, vertelt Van der Woerd, De vele personele wisselingen bij de financiële administratie maakten de situatie er niet beter op. Bovendien heeft de VU ooit uit zuinigheid besloten om in het admini-stratiesysteem SAP de projectmodule niet aan te schaffen. Kortom: voor projectlei-ders en voor het instituut als geheel was het moeilijk om te weten te komen hoe hun onderzoeksprojecten er financieel voorstonden.

Markt ingestortBauke Oudega, destijds als decaan verantwoordelijk voor het functioneren van het faculteitsbureau, erkent dat er fouten zijn gemaakt bij de financiële administratie. Maar dat is volgens hem niet de belangrijkste reden waarom het instituut nu in moeilijkheden zit. “De verhouding tussen vast personeel en tijdelijk personeel klopt niet. In de tijd dat er veel geld beschikbaar was voor milieuonderzoek heeft het instituut veel mensen in vaste dienst genomen. De laatste jaren is de markt veranderd en nu zit het instituut met een te grote vaste staf.” Volgens Oudega is er geen afdeling op de VU waar de verhouding tussen vast wetenschappelijk personeel en de vaste

eerste geldstroom zo ligt als bij het IVM: het instituut heeft zo’n vijftig onderzoe-kers in vaste dienst. “Dat zouden er op basis van de huidige begroting zo’n vijf-tien moeten zijn, misschien twintig”, stelt Oudega. “Met meer tijdelijk personeel kan het instituut zich beter aanpassen aan de markt.”Van der Woerd vindt juist dat het finan-cieringsmodel van de VU in dit opzicht niet deugt: “De VU betaalt een kleine toelage op de salariskosten van mensen die op derde-geldstroomonderzoek zitten, maar dat geldt alleen voor onderzoekers met een tijdelijke aanstelling. erva-ren onderzoekers, met een vaste aanstelling, vallen zo buiten de boot.”Oudega kijkt meer vanuit de bestaande situatie. Hij vindt dat de verhouding onderwijs en onderzoek ook niet klopt: “Het IVM zou veel meer geld van de VU krijgen als het meer onderwijs zou geven.” Het instituut is van oudsher gericht op onderzoek, niet op onderwijs. er is een master environment and resource management die jaarlijks zo’n zeventig studenten trekt. en IVM’ers geven ook vakken bij andere opleidin-gen, maar veel is het niet. Oudega: “een gezonde afdeling heeft een verhouding onderzoek-onderwijs van ongeveer half-half. Als de verhouding schever komt te liggen dan 35/65 procent, kom je in de problemen. Als er dan iets misgaat met je onderzoek, ben je weg.”

Controle door Europese Unieen er gingen verschillende dingen mis met het onderzoek. In 2008 kreeg de VU een accountantscontrole van de europese Unie, die ongunstig uitpakte: “Wij reken-den bij het IVM met 1350 declarabele uren in een jaar voor een voltijdbaan. De rest van de tijd, ongeveer 20 procent, kon je besteden aan het bijhouden van vakliteratuur, naar congressen gaan en acquisitie van nieuw onderzoek”, zegt Van der Woerd. De eU vond dat het IVM met 1650 uur moest rekenen. Van der Woerd: “Dat betekende dat we op alle lopende eU-projecten 20 procent minder loonkosten vergoed kregen. Uiteindelijk kostte dit zo’n 2 miljoen. Daar ging een flink deel van de financiële reserve in zitten, tijdelijke contracten werden niet verlengd en er moest worden bezuinigd op ondersteunend personeel.”

Begroting niet transparantDeze tegenvaller hakte er extra hard in

omdat de eU zo langzamerhand verre-weg de grootste opdrachtgever van het IVM was geworden. Vanwege de crisis en bezuinigingen bij de overheid viel een groot deel van de opdrachten voor provincies, ministeries en bedrijfsle-ven weg. en eU-projecten zijn zo strak begroot dat er in de praktijk vaak geld bij moet. “Nu de eU onze grootste opdracht-gever is, is dat een groot probleem”, vertelt Van Hattum.Volgens Oudega speelt er ook nog iets anders: “Die begroting was al jaren niet

transparant: er werd met uren en projecten heen en weer geschoven, ook over de jaargrens. Verliesge-vende projecten werden gecompenseerd door winstgevende projecten. er werd een wissel getrok-ken op de toekomst. Ik heb daar als decaan verschil-

lende keren kritiek op gehad, maar dan werd altijd gezegd dat ik me geen zorgen moest maken.”

Administratieve blunderen toen kwam de volgende financiële klap: de ontdekking dat er al jaren een fout was gemaakt in de financiële admi-nistratie. SAP rekende namelijk niet met de daadwerkelijke loonkosten, maar met de hoogste trede in de schaal waarin onderzoekers zaten, wat gemiddeld 10 tot 15 procent te hoog uitkomt.Dat was dus eindelijk een verklaring waarom die projectleiders in hun eigen berekeningen altijd net een beetje lager uitkwamen dan de financiële admini-stratie van de faculteit. en helaas waren de cijfers van de financiële administratie altijd te gunstig geweest. Het instituut heeft daarop gereageerd door in 2013 veel ondersteunend personeel te laten afvloeien, gelukkig meestal naar functies elders in de VU.Volgens Van der Woerd en Van Hattum was deze administratieve blunder een belangrijke oorzaak van het huidige tekort. Oudega is het daar niet mee eens: “We hebben de begroting doorgerekend waarbij we deze verliezen hebben wegge-laten en dan blijft de conclusie dat het IVM structureel meer geld uitgeeft dan het binnenkrijgt.”

Strompelende pakezelzo werd het paradepaardje IVM binnen een paar jaar een strompelende pakezel. Hoe de reorganisatie voor het instituut precies gaat uitpakken, is nog onbekend. De bezuiniging is onderdeel van een

‘De verhouding tussen vast en tijdelijk personeel klopt niet’


>De commissie-Van der Wal, die de reorganisatie bij FALW moet vormgeven, schat het begrotingstekort bij het IVM voor de komende jaren op 4,8 ton per jaar.

>Daarnaast is er een negatief saldo van ruim 2 miljoen.

>Het IVM is de afgelopen twee jaar licht gekrompen: van 150 mensen naar 130 mensen.

>oud-directeur Frans Berkhout is vorig jaar mede naar aanleiding van de financiële problemen vertrokken.

De schade

grotere reorganisatie bij de faculteit waar 2,8 miljoen moet worden bezuinigd. Al een poosje worden tijdelijke contracten niet verlengd, waardoor het instituut de afgelopen twee jaar van 150 medewerkers naar 130 is geslonken. De kans is groot dat er daarnaast ook gedwongen ontsla-gen zullen vallen.Ook de labfaciliteiten staan onder druk: “We hebben nu nog een hoogwaardig en gecertificeerd laboratorium”, vertelt Van Hattum. “Dat is een belangrijke reden waarom we hier onderzoek op wereld-niveau kunnen doen, bijvoorbeeld op het gebied van milieukritische stof-fen en toxicologie. Als je daarin gaat snijden, kom je in een neerwaartse spiraal terecht: je verliest belangrijk onderzoek, krijgt een minder goede naam, waardoor andere opdrachtgevers liever ergens anders naartoe gaan.”

Niet ingegrepenAchteraf blijft de vraag waarom de verantwoordelijk bestuurders niet eerder hebben gezien dat het IVM financiële

sores had. Is het Oudega als decaan dan helemaal ontgaan? “Ik kreeg elk jaar een keurige nulbegroting van de toenmalige directeur, met handtekeningen van de controller. Ik had geen reden daaraan te twijfelen. Pas in 2012 ontdekten we dat het financieel helemaal niet goed zat. We zijn toen alle lopende projecten gaan hercalculeren. Dat heeft maan-den geduurd.” Volgens Oudega is het alle managers en projectleiders die wel wisten dat er dingen niet klopten, maar niet hebben ingegrepen, aan te rekenen

Van der Woerd reageert: “Wij zeggen al jaren dat de financiën niet kloppen, maar door de administra-tieve wanorde konden we er de vinger niet achter krijgen.”en van de kant van de bestuurders, die het maat-schappelijk relevante

onderzoek zo belangrijk zeiden te vinden, blijft het ineens wel erg stil. Dat stoort Van der Woerd: “Ons onderzoek is nog steeds even relevant en belangrijk, wij werken net zo hard als voorheen, maar nu deugt er ineens helemaal niets meer van wat we doen.”

Van de kant van de bestuurders blijft het ineens wel erg stil

Hugo, masterstudent Publieksgeschiedenis

Meld je nu aanuva.nl/masterdag

Zaterdag15 februari

Ik neem geengenoegen met makkelijke antwoorden.

Hugo, masterstudent Publieksgeschiedenis

Meld je nu aanuva.nl/masterdag

Zaterdag15 februari

Ik neem geengenoegen met makkelijke antwoorden.


Niet alleen de studenten aardwe-tenschappen zijn ‘fucking boos’, ook wij, de medewerkers, zijn op z’n minst verontrust over de op handen zijde reorganisatie van onze afdeling. Op 13 decem-ber stuurden ruim 40 van ons u daarom een brief, waarin we ageerden tegen de noodzaak van de voorgenomen maatregelen. Maar hoewel de reorganisatie zelf er in sneltreinvaart door-heen gejast lijkt te gaan worden, is een antwoord op onze brand-brief kennelijk niet in ruim 5 weken te formuleren. Ondanks de herhaalde vraag om een reac-tie was het op 22 januari nog altijd muisstil van uw kant. Daar-om stellen we onze belangrijkste vragen nu ook in Advalvas, in de hoop dat we toch nog gehoord worden. De kern van ons bezwaar vormt het verdelingsmodel Vusam. U heeft besloten dat er bij Aard-wetenschappen mensen weg moeten, waar u net zo goed had kunnen besluiten dat er geld bij moet. Ons wordt keer op keer voorgehouden dat het aan de prestaties van de afdeling niet ligt en dat we uitstekend werk leveren, zowel op het gebied van onderwijs als van onderzoek, maar dat het verdeelmodel ‘nu eenmaal voorschrijft’ hoe het geld over de faculteiten en afde-lingen verdeeld wordt. Hoezo schrijft het verdeelmodel dat ‘nu eenmaal’ voor? Is dat verdeel-model een natuurverschijnsel? een wet die ons vanuit Den Haag is opgelegd? Nee. Het verdeel-model is een KeUze van het bestuurscollege en het facul-teitsbestuur. Het opheffen van de afdeling Aardwetenschappen

in zijn huidige vorm is dat dus ook. Waarom wordt dat ons niet eerlijk verteld? Waarom durft niemand ons te zeggen dat Aard-wetenschappen nu eenmaal niet zo mooi in het nieuwe profiel van de VU (of de AFS) past dat u voor ogen heeft? Valt daarmee de wettelijke grond voor een reorga-nisatie soms weg?Wij delen de analyse en de zorgen van onze studenten over de invloed van de reorganisatie op het onderwijs. Omdat zij deze uitstekend verwoord hebben in hun eigen brief zullen we deze hier niet herhalen – maar wij staan vierkant achter hen.Onze studenten merken terecht op dat de afdeling Aardweten-schappen niet gezien kan worden als een zinkend schip, dat weer zeewaardig zal worden als er wat mensen vanaf worden gehaald. Ook een andere vergelijking die ons is voorgehouden, namelijk dat aardwetenschappen een pa- tiënt is die met een chirurgische ingreep weer gezond kan worden, vinden wij geen hout snijden. Onze afdeling is helemaal geen patiënt of zinkend schip. We verzorgen een paar van de beste opleidingen die de VU heeft, en presteren goed op het gebied van onderzoek. Hooguit zijn we een tikje overwerkt en ondervoed geraakt, in de loop der jaren. enige bijvoeding op structurele basis, dat is voldoende om ons draaiende te houden.

Marlies ter Voorde, namens 40 medewerkers van de afdeling Aardwetenschappen

De volledige brief is te vinden op actiegroeptitanic.nl.

mail

Boos en verontrust

Veraart loopt achter

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op [email protected]. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

In MemoriamGodsdienstfilosoof HENK VROOM is 16 januari op 68-jarige leeftijd overleden. Hij was al geruime tijd ziek.Vroom was sinds 1992 hoogleraar godsdienstwijsbegeerte, apologetiek en encyclopedie der godgeleerdheid. In 2010 ging hij met emeritaat maar tot 2011 bleef hij nog coördinator van het VU-Center of Islamic theology, met de opleiding tot islamitisch geestelijk verzorger, in de media steevast ‘imamopleiding’ genoemd.Vroom was een expert op het gebied van de interreligieuze dialoog, die de lastige vragen niet schuwde: “Als het bezoeken en kennismaken met elkaar niet verder komt dan het eten van couscous en het luisteren naar wereldmuziek, wordt het toeristentheologie”, zei hij in 2009 op een symposium.Hij kreeg in dat jaar ook een Societal Impact Award, die de VU hem uitreikte voor zijn wetenschappelijk en maatschappelijk zeer relevante werk.“Alleen maar zoeken naar de overeenkomsten tussen boeddhisme en christendom, christendom en islam is de dood in de pot”, zei Vroom toen tegen Advalvas. “Natuurlijk is het belangrijk om te zien welke aspecten we delen. Maar het is minstens zo belangrijk te weten met welke aspecten we moeite hebben. Als je net doet of er alleen maar overeenkomsten zijn, word je ongeloofwaardig. Alleen al als je de televisie aanzet, zie je iets heel anders.”Overheid en religie hebben elkaar nodig, vond Vroom. “Levensbeschouwingen en religies spelen een enorme rol in het leven van mensen en dus in de samenleving. De overheid kan dat niet negeren. Religie raakt het hart; de overheid regelt het leven; het één kan niet zonder het ander. De scheiding tussen kerk en staat is geen scheiding tussen staat en religie. Waarom zou je religies geen positieve rol geven?”Dit voorjaar komt zijn laatste boek uit: Ik en de ander - Solidair zijn in een ik-tijdperk.

Peter Breedveld, redacteur Advalvas

Beste leden van het college van bestuur en het faculteitsbestuur van Aard- en Levenswetenschappen,

Het opiniestuk ‘De rechter moet gelovigen beschermen’ van hoogleraar Veraart in de vorige Advalvas klinkt redelijk, maar is in feite een aanval op onze liberaal-democratische en seculiere rechtsorde waarin gelijkheid voor de wet als een universeel fundament geldt. Het is de zoveelste poging om religie en de aanhangers daarvan een voorkeursbehandeling te geven en terug te keren naar de tijd voorafgaand aan de Franse Revo-lutie (1789) en onze eigen Bataafse Republiek (1795). Wilders’ oproep om de Koran te verbieden moet in Veraarts ogen worden afgewezen onder verwijzing naar ‘de vrijheid

van godsdienst’. Veraart plaatst Wilders’ opvatting dus in een andere categorie dan een even-tuele wens om niet-religieuze boeken te verbieden, bijvoorbeeld de verzamelde werken van thor-becke. echter, wie van mening is dat iedereen gelijk is voor de wet, moet Wilders inderdaad bestrij-den, maar dan onder verwijzing naar de vrijheid van drukpers die immers voor alle boeken geldt. Dat beginsel behoort de enige reden te zijn waarom in Neder-land alle boeken moeten kunnen verschijnen. Veraart loopt dus ruim twee eeuwen achter. G.C. Molewijk, historicus


Ronald Kroeze historicus opinie

heeft overschreden. We moeten zulke affaires niet los van elkaar zien, ze roepen dezelfde vraag op: vinden we dat we nog op de goede manier wetenschap bedrijven? Je hebt niet meer die hoogleraar die op zijn zolderkamertje zit te werken en eens per dertien jaar met een boek komt. Je draait mee met internationale onderzoeks-groepen, je werkt met publiek geld. Iedereen - collega’s, en samenleving - wil vaker en eerder resultaat zien.”

Wie moet die discussie aanzwengelen? “De wetenschap-

pers zelf. De rector en de voorzitter van de VU hebben al gezegd dat we moeten nadenken over onze werkwijze. Maar ook andere universiteiten en de minister moeten die discussie voeren, en de VSNU en KNAW.”

Dus nú de code aanscherpen is voorbarig? “zo’n concept van zelfplagiaat kun je alleen duidelijk krijgen als je iets langer hebt gesproken over wat dat precies is, en in hoeverre het eigenlijk een probleem is. De KNAW moet dat nu niet halsoverkop gaan definiëren. We moeten samen kijken of we ons werk nog goed doen. en als we wél vinden dat we het goed doen: hoe kunnen we dat dan beter voor het voetlicht brengen? Want dat is ook een punt: we moeten naar buiten toe duidelijk maken dat de wetenschap is veranderd.”

Reageren? Mail naar [email protected].

‘Het beeld van de wetenschapper is aan herziening toe’De kwestie-Nijkamp moet niet te snel leiden tot nieuwe gedragscodes. Kroeze wil eerst een breed debat over de veranderde rol van de wetenschap.

tie houd je scherp. Daar twijfel ik niet aan. Maar de Nijkamp-kwestie staat niet alleen. Als we goed kijken naar de huidige wetenschapscultuur, waarin mensen veel en snel publiceren, vaak met coauteurs, zullen we ongetwijfeld meer voorbeelden vinden van zelfcitatie. De VU-onderzoekscommissie moet nu een afweging maken of Nijkamp een grens

Ronald Kroeze

DOOR MARIEKE ScHILp

Vraagt de ophef over zelfplagiaat en publi-catiedruk niet om snelle actie? “Wetenschappers moeten deze kwestie aangrijpen om te kijken waar we staan: wat vinden

we goede wetenschap? er is bijvoorbeeld al jaren discussie over de output. Hoeveel artikelen je hebt geschreven, hoeveel onderzoekssubsidies je hebt binnenge-haald… Wetenschappers worden daar meer op afgerekend dan vroeger.“Volgens sommige groepen leidt dit tot perverse prikkels. Die discussie speelt al binnen economie: de kwestie-Nijkamp is begonnen met een klacht uit zijn eigen omgeving over het werk van een van zijn promovendi en pas daarna door de pers opgepakt. Maar je kunt het breder trek-ken. Ook bètawetenschappers publiceren vaak in groepen, waardoor het lasti-ger wordt om na te gaan wie wat heeft geschreven. Die diepe verontwaardiging die nu opspeelt, dat wetenschap blijkbaar zo werkt, daar moeten we wel iets mee.”

Waar staat u in die discussie? Zijn de prikkels pervers? “Prikkels zijn nodig, je moet output leveren, en concurren- rb

bmr.n

l

integriteit Historicus Ronald Kroeze doet onderzoek naar (politieke) integriteit, en was enkele jaren geleden betrokken bij het opstellen van de VU-richtlijn voor wetenschappelijke integriteit.


column

“Stop, kappen nu”, hijg ik. Hij springt van me af en kleedt zich aan. Ik heb best zin in een wip, maar niet in een boze buur-vrouw. “Ik ga dan maar”, zegt hij gelaten. “Naar je vriendin? Verstandig.” “Jij bent verstan-

dig”, is zijn repliek en met zijn jas aan springt hij weer bovenop me. Ik laat hem, tenslotte heb ik niet elke dag een wellus-tige buurman in mijn bed.een week later nodigt zijn maat me uit voor een huisfeest. een groep dorpelin-gen in een Vinex-huis. Blonde bouwvak-kers worden vergezeld door goedver-zorgde dames. Mijn buurman is er ook. ‘Wadoejijvoowerk?’ een gesprek voeren met iemand die binnensmonds mompelt, tussen een discolicht en een bellenblaas-machine in, is niet makkelijk. Dus ik drink een biertje. ‘Proost’ is tenminste verstaanbaar. Vier jongens spelen Stef Stuntpiloot. ze besluiten alle vier een drinkmeisje te nemen, die moet drinken als zij verliezen . Ik bied me spontaan aan en neem plaats op een levensgrote pluchen hond. Dropshot nummer één,

Burenliefde

nummer twee, kom op niet moeilijk doen, hier nog één. De jongen voor wie ik drink speelt verdacht slecht. Ik besluit het over te nemen, maar ram zo fanatiek op het spel dat ik al snel af ben. Nummer vier, vijf, zes, zeven, enzovoort. ze zoeken het maar uit met hun shotjes, ik wankel naar het dartbord.De dartpijltjes missen hun doel, de drank niet. een jongen en ik dansen. De zwaartekracht is sterker dan zijn armen. Het volgende moment lig ik op een badka-mervloer. een blond meisje zegt dat het allemaal goed-komt. “Ik moet kotsen”, antwoord ik. ze houdt een emmer onder mijn gezicht en ik leeg mijn maaginhoud. Opeens voel ik een flats vettig spul op mijn haren, de jongens maken lachend een foto. “Doe effe normaal man!” Mijn haren ruiken naar frituurvet. Met mijn kleren aan ga ik onder de douche. Nat ga ik weer op de grond liggen, in waak-slaaptoestand. Mensen komen

binnen: “het stinkt hier!” Het blonde meisje zegt niet dat ik stink, ze strijkt door het frituurvet en zegt dat deze situ-atie heel normaal is. Ik zou haar willen omhelzen. In plaats daarvan kots ik nog maar eens.Rillend lig ik in bed. “Wil je een dokter? Je ligt al uren te shaken.” een dokter, zijn ze nou helemaal bezopen? “Nee, slapen”, mompel ik. In het bed van mijn gastheer val ik in slaap. De volgende ochtend word ik met opgezwollen ogen wakker. er zit geen frituurvet, maar jam in mijn haar. Ik voel me al een stuk schoner.toch stap ik onder de douche. Ik spoel mijn haren vijf keer uit, maar de geur van frituurvet omringt me nog altijd. Het blonde meisje staat voor me. “Mijn vriend en ik kunnen je wel thuisbrengen, wij gaan zo die kant op.” Ik ben sprakeloos. ze blijkt de vriendin van de jongen die pas nog gretig op me sprong. Gelukkig zie ik er na die nacht uit als Quasimodo; ze zal vast niet vermoeden dat haar vriend mij ooit aantrekkelijk heeft gevonden.

Ik zou haar willen omhelzen. In plaats daarvan kots ik nog maar eens

josé verwaal derdejaars antropologie

Reageren? Mail naar [email protected]

Stu

dioV

U/Yv

onne

Com

pier


DOOR DIRK DE HOOG

“Inhoudelijk gaan we verder met het proces, hoewel het in tijd en vorm nu waarschijnlijk anders zal gaan dan we hadden gedacht”, zei collegevoorzitter Jaap Winter onlangs bij een vergadering met de ondernemings- en studen-tenraad. Hij zei dat beide universiteiten onder meer gaan praten over de huisvestingsplannen

van het bètacluster. Dat wordt extra urgent en ingewik-keld nu ook de medische centra van beide universiteiten hebben aangekondigd nauw te gaan samenwerken en mogelijk zelfs ooit op een gezamenlijke locatie gehuis-vest worden. Dus ook die plannen moeten in het proces worden meegenomen.

Oplevering O2-gebouween sterke troef van de VU is het nieuwe O2-gebouw dat dit jaar wordt opgeleverd. Daarin worden de onder-zoekers in het domein Human Health & Life Sciences van de VU, VU Medisch Centrum en UvA gehuisvest. De directe, fysieke relatie met het VU ziekenhuis is een belangrijke reden om voor deze locatie te kiezen.De vicedecaan van de VU-bètafaculteiten Hubertus Irth heeft op een bijeenkomst met de betrokken onderzoe-kers 20 januari gezegd dat de verhuizing van de UvA-medewerkers naar het O2-gebouw gewoon doorgaat. Ook gaan de exacte faculteit en de faculteit Aard- en Levenswetenschappen fuseren. Die gezamenlijke VU-bètafaculteit komt onder leiding te staan van decaan Karen Maex, die ook decaan is van de UvA-faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica.

Met open armenIn een brief van de medezeggenschaps-raden van de UvA van 23 januari staat dat ze weliswaar tegen de komst van een gezamenlijke VU-UvA-faculteit zijn in de vorm zoals was voorgesteld, maar niet tegen nauwe samenwerking tussen de Amsterdamse bèta’s en dat ze graag verder praten over hoe die samenwerking het best gestalte kan krijgen. een geste die door de colleges van bestuur van de VU en de UvA met open armen is ontvan-gen.Winter zei ook tegen de medezeggen-schapsraden van de VU dat alle andere faculteiten gaan bekijken wat ze samen met hun UvA-collega’s kunnen doen in het kader van Amsterdam Academic Alli-ance (AAA). “Wat wetenschappers samen willen doen, moet echt van onderop komen. Dat gaan we niet opleggen. Het kan om bijna niets gaan tot heel veel”, aldus Winter. Voorbeelden van zulke samenwerking zijn het onlangs geopende Amsterdam Centre for Contemporary european Studies en de zojuist gelanceer-de gezamenlijke master entrepreneur-ship. In het nieuwe instellingsplan 2015-2020 komt een gezamenlijk hoofdstuk van de VU en de UvA waarin concreet staat wat de samenwerking tussen beide instellingen de komende jaren inhoudt. Daarbij komt ook aan de orde welke consequenties die samenwerking heeft voor de bedrijfsvoering en de administra-tieve systemen.Het handen en voeten geven aan de AAA kost veel geld. De VU en de UvA hebben hun samenwerkingsverband ingebracht als belangrijkste profileringspunt bij de minister. Mocht die samenwerking toch weinig of niets opleveren, dan kan dat de universiteiten miljoenen euro’s kosten.

VU connected organiseert dinsdag 18 februari een debat over de samenwerking VU-UvA.

Samenwerking met UvA gaat gewoon doorDe opbouw van een gezamenlijk VU/UvA-bètacluster gaat gewoon door, ondanks de tegenstem van de UvA-medezeggenschap.


DOOR FLOOR BAL

Edith Klamer, studieadviseur bij de rechtenfaculteit, komt ze vaak tegen: studenten die geen idee hebben wat ze na hun afstuderen willen gaan doen. “Studieadviseurs hebben maar een half uur

voor een gesprek met een student. Dat is niet voldoende om zo’n grote vraag over hun loopbaan te beantwoorden.” Klamer en loopbaanadviseurs Leo Molenaar en Inge Christoph-Saat ontwikkelen hier-voor verschillende activiteiten voor het loopbaancentrum bij Rechten.In de Nationale Studenten enquête (NSe) scoorde niet alleen de rechtenfaculteit maar de hele VU slecht op de kwaliteit van stagebegeleiding, het opdoen van vaardigheden voor de beroepspraktijk en de contacten met de arbeidsmarkt. Na twee jaar worden de resultaten van het eigen loopbaancentrum van Rech-ten, het Career Office, geëvalueerd. een eigen loopbaancentrum is een tegen-draadse keuze van de faculteit in een tijd waarin juist het centrale Centrum voor Studie- en Loopbaan uitgekleed dreigt te raken. Want waarom zou je studenten loopbaanbegeleiding geven? Dat kost alleen maar geld en de student in kwes-tie zie je na afstuderen nooit meer terug. Die gedachte hoort Molenaar regelmatig. Onterecht, vindt hij. “een student die weet waarvoor hij het doet, gaat pret-tiger door zijn studie. zo’n student weet

ook welke vakken hij nog nodig heeft en studeert daardoor gerichter. Dat heeft een positief effect op het studierende-ment.”

Beroepenmiddageerstejaars krijgen al informatie over de togaberoepen en de mogelijke studie-loopbanen. Aan tweede- en derdejaars geeft het Career Office voorlichting over het kiezen van minors en een master. en voor alle rechtenstudenten is er een beroepenmiddag met juristen die in minder voor de hand liggende beroepen zijn terechtgekomen. Dat is belangrijk omdat studenten regel-matig bij gebrek aan beter voor rechten kiezen. Sommige studenten komen er daardoor vrij laat in de studie achter dat ze liever iets anders hadden willen doen. zij studeren niet uit interesse, maar vooral om dat diploma te halen. Molenaar: “Het is een hele klus om deze studenten perspectief te bieden. Maar juist deze groep raakt weer gemotiveerd als ze weten waarvoor ze elke dag boven de boeken zitten.”

ZelfkennisAlle rechtenstudenten kunnen online een loopbaantest doen, die ze met de loopbaanadviseur bespreken. Molenaar: “zelfkennis is belangrijk. Veel studenten stellen het nadenken over hun toekomst uit totdat ze bijna afgestudeerd zijn. terwijl je een grotere kans op de arbeids-markt hebt, als je je vakken en bijbaantjes aanpast aan je toekomstige carrière.”er komen ook workshops voor studenten. zo zijn er plannen voor een training voor-bereiding op assessment. Ook helpt het Career Office geschikte stages te zoeken en contacten met recruiters te leggen. Door studenten veel verschillende vaca-tures voor te leggen, hopen zij hen op ideeën te brengen. Daarnaast beoordelen de loopbaanadviseurs hun cv’s en sollici-tatiebrieven.

campus

Niet per se in togaMet een eigen Career Office bereidt de rechtenfaculteit haar studenten beter voor op de arbeidsmarkt.

rbbm

r.nl

E: [email protected] | www.intranEt.vu.nl/or | www.vu.nl/or | www.ondErnEmingsraadvu.nl | 23 januari 2014

Payrolling Past niet bij de Vu

Corianne roza

doet de Vu aan payrolling? Het College van bestuur zegt er geen kwaad in te zien en geeft toe wel eens een verloningsbedrijf te gebruiken, maar of dat nou groot nieuws is? de ondernemingsraad wil het op de overlegtafel. Want payrolling mag niet des Vu’s worden en zeker niet sluipenderwijs. “Payrolling is minder dan een nuluren-contract.”

Peter stol, iCt-beheerder en or-lid: “medewerkers spraken ons er bij een or-bijeenkomst over aan. Ze vertelden dat ze zeker tien collega’s kennen die voor langere tijd op payrolbasis werkten.”

rick vermunt, bibliotheekmedewerker en or-lid: “als collega’s naar ons toekomen om zoiets te melden, dan speelt er kennelijk iets. we hebben bij het College van Bestuur (CvB) gevraagd of het klopte. Het CvB antwoordde dat de vu inderdaad af en toe zelf mensen werft die vervolgens niet bij de vu in dienst komen. dat is dus anders dan uitzendwerk, waarbij meteen duidelijk is dat het uitzendbureau je werkgever is. ”

dat lijkt oP een beVestiging. Wat betekent dat?vermunt: “dat is verkeerd. Zo’n afwijkende manier van mensen aannemen moet aan de ondernemingsraad voorgelegd worden. dat is niet gebeurd. Zelfs al gaat het maar om één medewerker, dan is dat er al één te veel. Zolang er over dit fenomeen niet overlegd is met de or mag het simpelweg niet voorkomen.”

Waarom is er geen instemming aan de ondernemingsraad geVraagd?vermunt: “volgens het CvB gebeurt het sporadisch en alleen voor kortlopend werk en is het niet nieuw.”

Waarom Wilt u Het oP de oVerlegagenda?stol: “we willen het in de openbaarheid. om medewerkers erop attent te maken. En om te voorkomen dat het de organisatie binnen sluipt. we willen harde uitspraken over het aantal medewerkers dat op die basis werkt. we willen weten of er medewerkers op payrollbasis vast werk uitvoeren. dat zou door medewerkers in vaste dienst moeten gebeuren. we willen zeker weten dat er geen ongelijkheid is in rechten en arbeidsvoorwaarden tussen collega’s die hetzelfde werk doen. En we willen hoe dan ook

voorkomen dat de vu bestaande contracten overhevelt naar een payrollorganisatie.”

is daar een reële kans oP?vermunt: “met reorganisaties weet je maar nooit. ongetwijfeld zit momenteel iemand bij Hrm de mogelijkheden van zo’n constructie te bestuderen. trucs om sociale lasten of ontslagkosten te ontduiken passen niet bij een semi-publieke organisatie die betrokkenheid hoog in het vaandel heeft. Het is de vu onwaardig. werknemers vallen bij een payrollorganisatie onder een slechtere cao dan bij de vu en kunnen zomaar ontslagen worden. werknemers winnen er niets bij. Payrolling is minder waard dan een nulurencontract.” er Wordt Wel gezegd dat de flexibiliteit Voor WerkgeVers erVoor zorgt dat mensen Werk Wordt geboden dat anders aCHterWege zou blijVen. stol: “Kom op zeg. de vu krijgt een solide financiering vanuit den Haag. Het water staat ons niet tot aan de lippen. de vu kan zich best permitteren mensen een fatsoenlijk arbeidscontract aan te bieden, desnoods tijdelijk. als de vu dit zou invoeren, is het uithollen van het arbeidsrecht. als de vu het daarvan moet hebben, is er iets grondig mis met de bedrijfsvoering.”

Wat is Payrolling?Bij een payrollovereenkomst treden werk-nemers in dienst van het payrollbedrijf. dit bedrijf is de werkgever en de werk-nemers vallen onder de payroll-cao. de opdrachtgever, de organisatie waar de werknemer werkt, werft en selecteert zelf de werknemers en zij werken ex-clusief voor de opdrachtgever, vaak voor lange tijd. dat is een verschil met uitzend-krachten; die worden geworven door uit-zendbureaus, zij kunnen bij verschillende opdrachtgevers aan de slag en het gaat meestal om tijdelijk werk. Een werknemer heeft volgens de payroll-cao pas recht op een vaste aanstelling na twaalf tijdelijke contracten of wanneer hij langer dan 3,5 jaar in dienst is. Bij regu-liere arbeidsovereenkomsten is dat maxi-maal drie tijdelijke contracten en drie jaar. Payrolling gebruiken om de werknemers-bescherming te omzeilen, mag niet. de rechtbank van amsterdam oordeelde af-gelopen jaar dat de opdrachtgever in zo’n geval verantwoordelijk was als werkgever en niet de payrollorganisatie.

22951_1_OR_pagina_jan_2014.indd 1 22-01-14 07:06

sCan dEZEQr-CodE mEt

jE smart-PHonE

Ambtelijk secretAris OndernemingsrAAdkitty jong, de boelelaan 1105, k 1d-30, 1081 HV amsterdam, tel. 020 59 85312, dAgelijks bestuur ottHo Heldring, (Voorzitter), jelly reinders, (ViCeVoorzitter), Henk olijHoek cOmmissie cOmmunicAtie janneke ePPinga, diCk Van gilder, Henk olijHoek, mattHijs Pontier, riCk Vermunt, Peter Versteeg tekst Corianne roza cArtOOn merlijn draisma VOrmgeVing studioVu

Colofon

WWW.faCebook.Com/ondernemingsraad.Vu

@or_Vu

van oudE wijn gEsProKEnOp het scheiden van de markt stemde de medezeggenschap van uvA niet in met de vorming van Amsterdam Faculty of science. Hoe had dit zo kunnen gebeuren? immers, de medezeggenschap van de Vu had toch wel ingestemd? dat mag dan wel zo zijn, maar dat gebeurde pas nadat het bestuur op een groot aantal punten harde toezeggingen had gedaan op de eisen die de gezamenlijke medezeggenschap had gesteld. Waar ging het mis? door het dreigen met hel en verdoemenis (we kunnen nu niet meer terug; als het nu niet gebeurt dan . . .) of de benoeming van een decaan voordat de koers gelopen is? je kunt je afvragen welke antennes het bestuur heeft uitstaan als de algemeen gevoelde signalen van onvrede niet worden ontvangen. Heeft het met Oost-indische doofheid te maken of met bluf (dat drukken we er wel doorheen?) lessons learned zou je denken. behalve dan als je de Ad Valvas van 15 januari opslaat. geen mea culpa, geen boetekleed, nee slechts een andere naam. men gaat gewoon door: met de nieuwe decaan. dit riekt naar wijn waarvan alleen de verpakking is vernieuwd.Zoishettoevalligooknogeenkeer

Columnor -Verkiezingen in maart

medezeggenschap,is zelden zo belangrijk geweest. de mega-reorganisatie van de bedrijfsvoering werkt uit op alle ni-veau’s: alle diensten en faculteiten en binnen de faculteiten de op-leidingen, hebben of krijgen er mee te maken. En dan zijn er ook nog fusies van faculteiten, outsourcing, instellingsplan, flexibilisering van het personeelsbestand etc. de vu heeft hecti-sche jaren achter de rug en er komen hectische jaren aan. diverse bestuurders zijn de afgelo-pen tijd vertrokken, een onderwijsaccreditatie is niet gehaald, de rankings zijn slecht, enzo-voorts. Het is niet onopgemerkt is gebleven in de wereld. de ondernemingsraad, de studen-tenraden en de onderdeelcommissies zaten en zitten er met hun neus bovenop en hebben er alles aan gedaan om deze ingrijpende veran-deringen niet te laten ontsporen. dat is de me-dezeggenschap niet altijd in dank afgenomen, maar wij zitten hier dan ook niet om aardig te worden gevonden.

in maart vinden verkiezingen voor een nieuwe medezeggenschap plaats. ga er maar aan staan: midden in al deze reorganisatieproces-sen moet er een nieuwe raad komen die het stokje overneemt. Bij de verkiezingen in maart heeft iedereen die dan werkzaam is aan de vu stemrecht voor de ondernemingsraad en de onderdeelcommissies, dus ook de mensen in dienst van uitzendbureau’s die hier al een tijd zitten, tijdelijke mensen, ook de ZZP'ers die de vu tegenwoordig herbergt, ook de mensen die hier gedetacheerd zijn. Behalve de vaste werk-nemers heeft dus zo'n beetje de gehele 'flexibe-le schil' zoals dat eufemistisch heet, kiesrecht. wie hier al wat langer zit, minstens een half jaar, kan zich ook verkiesbaar stellen en zo zijn stem laten horen in het overleg met het college van bestuur, directeuren en decanen. dat wil zeggen: meedenken met de bestuurders, de gevolgen van alle veranderingen voor de per-soneelsleden goed in kaart brengen, bijsturen waar het kan, dwarsliggen en protesteren waar dat nodig is.

2 01 4

OR

en

OC verkiezingen

DBelangrijke/interessante onderwerpen waarbij de ondernemingsraad betrokken is:1. amsterdam Faculty of science. wat gebeurt

er nu de medezeggenschap van de vu heeft ingestemd en die van de uva niet?

2. de samenwerking bij alfa en gammaweten-schappen aan de vu: namelijk de fusies van letteren met wijsbegeerte, en Bewegingswe-tenschappen met Pedagogiek/Psychologie. Hoe en met welk standpunt is de medezeg-genschap bij deze fusies betrokken?

3. de instellingsaccreditatie/ audit. de proefau-dit begin 2013 was geen succes. wordt die nu wel gehaald?

4. Het nieuwe instellingsplan: wat voor univer-siteit willen wij zijn? Behouden we onze iden-titeit?

5. reorganisatie Bedrijfsvoering vu: bij onder andere deze domeinen gaat er gereorgani-seerd worden

a. domein universiteitsbibliotheek b. domein secretaresses c. domein Communicatie en marketing

tijdschema in de aanloop naar de verkiezingen vanaf 21 januari:- de ingevulde kandidatenlijsten van de vakbon-

den dienen op 3 februari binnen te zijn. - de kandidaten voor de vrije lijsten een week

later, nl. op 10 februari- de verkiezingen zelf vinden plaats in de week

van 10 – 16 maart. - tijdens de kick-off op 10 maart vindt er een

combinatie lijsttrekkersdebat en medewer-kersvoorstelling plaats.

meer informatie is terug te vinden op de website van de ondernemingsraad: www.ondernemingsraadvu.nl

22951_1_OR_pagina_jan_2014.indd 2 22-01-14 07:06


cultuur

In juni begint het wereldkampioenschap voetbal en dan wordt weer een blik mannetjes opengetrok-ken om het fenomeen te duiden. Wij van cultuur blijven niet aan de zijlijn kijken en geven alvast een voorzet. Op 11 februari komen acteur Cees Geel en cabaretier eric van Sauers naar de Griffioen met hun voorstelling Als je niet leeft, kun je ook niet scoren. Raoul Heertje schreef de tekst over voetbal en andere zaken van wereldbelang. Het cabareteske toneelstuk gaat over twee vrienden die hun diepste geheimen en verlangens met elkaar delen. een herkenbaar, soms humoristisch en soms ontroerend, verhaal over mannenvriendschap. Ook leuk voor vrouwen, en mannen die niet van voetbal houden. Of laat ik zeggen: wen er maar aan.

Dick Roodenburg,publiciteitsmedewerker Griffioen

Monte Verde

CONCEPT een Italiaans restaurant, met alle noodzakelijke pizza’s en pasta’s. Je kunt kiezen uit de maandspecials of het reguliere menu.SFEER Wanneer we aankomen om half zes is het niet zo druk, maar langzamerhand loopt het aardig vol. Het voelt warm. Op de achter-grond hoor je Andrea Bocelli zingen. zijn karakteristieke nasale stem klinkt Italiaanser dan Italiaans.ETEN Als voorgerecht nemen we stokbrood met kruidenboter, heerlijk. Daarna kies ik de tagliatelle met zalm en gorgonzola, mijn gezelschap neemt de pizza met salami en champignons. De tagli-atelle smaakt voortreffelijk, en het bord is goed gevuld. De pizza is ook smakelijk en vult goed. Beiden een biertje erbij, fantastisch. Als nagerecht neem ik een dame blanche en mijn tafelgenoot een tira-misu. Met een kopje koffie en thee ronden we deze avond in de Pijp af.BEDIENING Vriendelijk en beleefd.TIP Neem altijd de small drink. De grote kost het dubbele.AANRADER Absoluut.PRIJS Met twee personen zijn we niet meer dan 36 euro kwijt voor een volledige – en heerlijke – driegangenmaaltijd. Waar kan dat nog?WAARDERING

Tutto Italiano met Andrea Bocelli

cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

Als je niet leeft, kun je ook niet scorenDinsdag 11 februari Aanvang 20.30 uur

Studenten € 12,50 VU-medewerkers € 15,-

griffioen.vu.nl

Eric van Sauers & Cees Geel

MONTE VERDEAlbert Cuypstraat 15-17restaurantmonteverde.nl

Nauman Janjua, masterstudent law and politics of international security

Theater Restaurant

om de week gaat een student op kosten van

advalvas uit eten en beoordeelt het restaurant.

Foto

Mar

te V

isser


stuDenten

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van EVA pANNEMAN.

“Hier woont een creatief en gezellig meisje”, zegt rech-tenstudent Whitney van

Bruggen (18) vrolijk. “Die beschilderde of beplakte kast en de collageachtige achtergrond op haar laptop heeft ze vast zelf gemaakt. Verder is de kamer redelijk simpel. ze moet alles betalen van haar bijbaantje en stufi. ze houdt trouwens wel van dure merken; ik zie een tasje van Dior en eentje van Abercrombie & Fitch. Misschien heeft ze haar kamer wat simpeler ingericht zodat ze meer geld overhoudt om te shoppen.”

“Aan de pannen in de kast te zien vindt dit meisje koken leuk”, zegt bedrijfs- kundestudent Steven Koning (20). “Nee joh, iedereen moet toch koken, dus natuurlijk heeft ze pannen nodig”, gaat studiegenoot Aletta Gijzenberg (18)

tegen hem in. “ze is koffiever- slaafd, dat koffiezetapparaat staat daar wel heel prominent. en ze draagt een bril, daarom die roze brillenkoker, of is het nou een etui? In ieder geval houdt ze van muziek, vandaar die bandposter in de gang en een muziekprogramma op haar laptop. Ik denk vooral rockmuziek.”

“Haar bureau en kamer zijn heel druk, hier woont vast een druk meisje”, gokken studiegenoten economie en bedrijfseconomie Jan Jaap de Wit (18) en Bart Bruinenberg (18). “ze heeft haar kamer modern ingericht, maar wel met creatieve dingetjes. zou ze die stoelen van haar oma hebben gekregen? Wel fijn dat ze haar eigen keukentje heeft. Dat heeft ze ook wel nodig, zo’n keuken dichtbij, want er komen hier veel mensen op bezoek. ze heeft enorm veel glazen en borden in die stellingkast staan, dat zijn er veel te veel voor een eenpersoonshuishouden.”

Eva panneman 20

Studeert geneeskunde

Betaalt 460 euro inclusief voor een container in oost

Door student-reporter Nienke StumpelFoto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar [email protected].

“Jeetje, ik wist niet dat ze zo goed m’n kamer zouden bestuderen”, lacht geneeskundestudent Eva Panneman (20). “Ik ben inderdaad een muzieklief-hebber, mijn screensaver is een collage van albumhoezen. Die theorie dat ik simpele meubels aanschaf zodat ik meer geld overhoud om te shoppen, klopt stiekem wel een beetje. Die ouderwetse stoelen bijvoorbeeld, heb ik gewoon op straat gevonden. Maar ik ga ook wel naar vintage winkeltjes. Ik ben gek op mooie spullen en goede kleding. Eén keer per jaar ga ik naar New York, daar kan ik hele dagen shoppen. En ja, ik ben erg gehecht aan mijn nespressootje in de ochtend. En koken vind ik ook leuk. Ik ben geen topchef, maar maak wel altijd iets lekkers, ook voor mezelf!”

Sleutelgat 11

Griffdoor Merlijn Draisma


Nr 11 29 januari 2014

Documents

Transcript of Nr 11 29 januari 2014