Nr 10 27 januari 2016

Hannah Bakels biedt EHBO aan asielzoekers

Is de VU schuldig aan leeftijdsdiscriminatie?

Exclusief: voorpublicatie uit roman Onheilig

‘Filosofie sluit vrouwelijke denkers uit’

Onafhankelijk magazine van de vrije Universiteit — www.advalvas.vU.nl

Nr 1027 januari 2016

Advalvas-columnist debuteert met romanroos van rijswijk

pag 10

HOE VER KIJK JIJ?We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op:

WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES

Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:

WWW.WERKENBIJDEVU.NL

3nr 10 — 27 januari 2016ADVALVAS

INHOUD jAArgAng 63 — nr 10

En verder Online nieuws 4

Opinie: politiedrones 8 Column: Sinan Çankaya 9

Onderzoeksnieuws 16

Studentenraad 19

Campus: democratisch bestuur 24

So you think you can teach 25

Opinie: vrouwelijke filosofen 27

OR 28

Cultuur: theater en restaurant 30

Uilensteders 31

Griff 32

Het volgende nummer verschijnt op 10 februari 2016.

RedactieadresDe Boelelaan 1105BelleVue, Kamer 1H-43 1081 HV [email protected] SchilpRedactieFloor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed VisserEindredactie Win Castermans, Welmoed VisserSecretariaatAnna Jansen (020) [email protected] OntwerpLuis Mendo - GOOD Inc.

Vormgeving Rob Bömer - behance.net/rbbmrMedewerkers Yvonne Compier, Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Martijn Gijsbertsen, Dick Roodenburg (Griffioen), Bas van der Schot, Peter Valckx, Rutger WesterhofCopyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, AmsterdamVU-advertentieszie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag

OnAFHAnKELIJK MAGAzInE VAn DE VRIJE UnIVERSItEIt

Hannah Bakels helpt vluchtelingen in Calais 6

Roos van Rijswijk over haar romandebuut 10

Onheilig de voorpublicatie 14

Reorganisatie versus mensenrechten 20

3

VU NUWoensdag 20 januari 2016, 15.08»

VUmc. Leden van VIB, de studievereniging van bewegingswetenschappen,

op cursus sportmassage.Foto peter gerrItseN

Coverfoto Martijn Gijsbertsen

rSS feedAbonneer je op het laatste nieuws online

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl

Als je campagne voert voor een gekozen rector, moet je eigen voorzitter natuurlijk ook democratisch

gekozen zijn. Onlangs koos de ondernemingsraad daarom zijn eigen nieuwe voorzitter. Er waren drie kandidaten. Rechtenpromo-vendus Laura Henderson (ProVU) werd met overgrote meerderheid van stemmen gekozen.Henderson is niet snel onder de indruk van de juristentaal van het bestuur, liet ze weten in haar pitch. “Jaap Winter is een jurist, maar ik ben dat ook. Bij dingen die hij uit de kast haalt, denk ik vaak: natuurlijk zegt hij dat zo. Dat kan ik ook.” Henderson wil onder meer beter gebruikmaken van de bevoegdheden die de ondernemingsraad al heeft.De andere kandidaten waren psycholoog Peter Roelofsma en Johan Rebel van de dienst It. Boris Slijper (sociologie) werd gekozen als nieuw lid van het dagelijks bestuur van de OR. (WV)

Laura Henderson nieuwe Or-voorzitter

Vluchteling- studenten willen westerse normen en waarden lerenVluchtelingstudenten vinden voorlichting aan asielzoe-kers over westerse normen en waarden een goed idee. “Ik had eerst ook moeite met homo’s en zwarten, maar ik ben veranderd.”

Europa ziet wel wat in Nederlandse innovatiesMeer dan 2,5 miljoen euro heeft nederland afgelopen jaar van de Europese Unie gekregen voor zogeheten proofs of concept.

VVD vindt inspraak maar een slecht ideeDe VVD heeft het nooit een goed idee gevonden om studenten en docenten het recht te geven om de begroting van hun instelling tegen te houden.

Leidse faculteit mag fsr geen inspraak geven

Breuklijn in Kamer over nieuw onderwijsbestuur

Debuutroman van VU-webredacteur in de boekhandel

EUA wil betere bescherming universiteiten

Kamer behandelt nieuwe medezeggen-schapswet

nr 10 — 27 januari 2016 ADVALVAS4

Pete

r ger

ritse

n

Bij de reorganisatie van de faculteit Aard- en Levenswetenschap-pen verloren erg veel oudere medewerkers hun baan: van de 27

voltijdsbanen voor 55-plussers zijn er na de reorganisatie nog 13 over. Van de opbrengst van de reorganisatie komt 57 procent voor rekening van deze groep. Dat is twee keer zoveel als je statis-tisch zou mogen verwachten als

alle leeftijdsgroepen even zwaar getroffen zouden zijn. De vraag is of dit leeftijdsdiscri-minatie is, of dat het een gevolg is van de manier van reorganise-ren. twaalf oudere medewerkers zeggen het eerste, de VU zegt in een eerdere brief aan de mede-werkers het tweede. Het is volgens de VU een gevolg van de keuze voor ‘toekomstbestendige onder-zoeksgroepen met voldoende kritische massa’. De twaalf mede-

werkers gingen, gesteund door vakbond FnV, naar het College voor de Rechten van de Mens, die er een zaak van maakte en de VU om een reactie vroeg. tot die officiële reactie er is, wil de VU inhoudelijk niet op de zaak ingaan. naar verwachting komt de zaak ergens dit voorjaar op zitting bij de Commissie. (WV)

Meer hierover in ‘Oud en afgedankt?’ op pagina 20.

FALW beschuldigd van leeftijdsdiscriminatieMaakte de VU zich schuldig aan leeftijdsdiscriminatie bij de reorganisatie van Aard- en Levenswetenschappen? De zaak ligt bij het College voor de rechten van de Mens.

(re)tweetsEen selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen dagen

Economiehoog-leraar Peter nijkamp eist eerherstel van de VU. Hij heeft niet gesjoemeld met onderzoeksgege-

vens, is de conclusie van de onderzoekscommissie van de VU, bestaande uit de weten-schappers Jan Struiksma, Jan van Mill en Guy Widdersho-ven. nijkamp is weliswaar blij met de uitspraak, maar boos over de manier waarop het is gelopen. ‘Als charlatans onbekommerd valse beschul-digingen kunnen rondsturen

om toegewijde wetenschap-pers een kopje kleiner te maken, dan is in de toekomst de weg vrij voor steeds meer subversieve acties’, zei hij in de Volkskrant. De inmiddels gepensioneerde hoogleraar eist excuses van de VU, anders stapt hij naar de rech-ter. Het college van bestuur en de ombudsman hebben ernstige fouten gemaakt bij het beoordelen van de klacht, vindt hij.Of die excuses er gaan komen, is nog maar de vraag. Rector Vinod Subramaniam vindt die niet nodig, omdat de

beschuldigingen dermate ‘concreet en ernstig’ waren dat de VU ze wel moest onderzoeken. niet onder-zoeken was volgens de rector tegen de Europese gedrags-code voor wetenschappelijke integriteit geweest. De VU vindt de zaak hiermee afge-daan. Eventuele volgende klachten tegen nijkamp of Kourtit worden niet meer in behandeling genomen. Het onderzoeksrapport is open-baar. (WV)

Meer hierover op advalvas.vu.nl>nieuws>26 januari.

nr 10 — 27 januari 2016ADVALVAS 5

aDValVas_ONlINe

twitter/facebook/issuu

rbbm

r

Nijkamp eist excuses VU@AnneLotte25-1_Waarom doet me dit denken aan de Jodenster??? Rode polsbandjes voor asielzoekers in Engeland http://www.nrc.nl/nieuws/2016/01/25/in-engeland-krijgen-asielzoekers-rode-polsbandjes-omAnne Lotte Hendriks studeert communicatie-

wetenschap en journalistiek aan de VU.

@VUamsterdam25-1_Holocaust Memorial Day 27 januari met het thema ‘Verzet’. Aan de VU een programma over studentenverzet http://ow.ly/XtXWB

@hminkema 24-1_@VU_Kamerkoor gaat ditmaal veel zingen in solo’s, duo’s, trio’s, kwarteten & erger. Na 24 jaar spannend afscheidsconcert van onze dirigent!>@VU_Kamerkoor@hminkema Inderdaad! Treffend verwoord.. Net hele weekend hard gewerkt samen, het wordt memorabel! Komt allen op 11 en 12 maart! Zie vukk.nl

@DeNater19-1_ De gang waar SR en kantoor van Icarus aanzit is inmiddels verworden tot een achterstandsbuurt met de vele volle prullenbakken. #vu>@DeNaterVragen aan schoonmaker of die wil legen resulteert in: maar dat is niet mijn taak. #vu #kafkaknop @advalvas_vu>@FlipseAb@advalvas_vu @DeNater Hij bestaat!Advalvas maakte de door Jaap Winter beloofde

Kafka-knop maar zelf, op facebook.com/AVKafka.

@maartjegeels 18-1-@AbigailTjhay @advalvas_vu - Een vrouw met lippenstift is geen karikatuur van haar geslacht. Totaal verkeerde vergelijking dus.Herinnert u zich de column van Jacintha

Ellers nog uit de vorige Advalvas? Daarin trekt ze een parallel tussen de Zwarte-Piet-discussie en vrouwenonderdrukking. Terecht? Lees Ellers’ column op: advalvas.vu.nl>blogs&columns>12 januari.

@MoslimsID15-1_De Marokkaanse Karima Kourtit werd 3x volstrekt onterecht beschuldigd van fraude in haar promotieonderzoek.

afgestudeerde afwassers

Als jongeren klaar zijn met studeren, werken ze aanvankelijk vaak onder hun niveau. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Maar na een poosje komen de meeste jongeren in een betere baan terecht. Van de 25- tot 35-jarigen heeft nog een derde een baan

onder niveau. In de dienstverlening werken de meeste jonge afgestudeerden onder hun niveau (57 procent). (HOP)

Meer hierover op advalvas.vu.nl>nieuws>19 januari.

De helft van de jonge afgestudeerden begint in een baan onder zijn niveau.

Levenslang‘Maak werk van levenslang leren’, betoogt hoogleraar Henri de Groot op advalvas.vu.nl>opinie

Seksist‘Is deze witte mannelijke columnist naast godsdienst-waanzinnige ook nog eens seksist?’ Lees de column van nathanael Korfker op adval-vas.vu.nl>blogs&columns

BuitenlandHoe krijg je die felbegeerde buitenlandstage? Lees de blogs van masterstudent Marthe van Bronkhorst op advalvas.vu.nl>blogs&columns

‘Wij beoordeelden hun wonden’

Student Hannah Bakels

6 nr 10 — 27 januari 2016 ADVALVAS

Om half negen waren we in Calais, om negen uur gingen we aan het werk. De meeste dagen zaten we in een caravan waar we eerste hulp gaven. We zijn niet afgestudeerd, dus we konden geen medicijnen voorschrijven. Wij kregen vooral mensen langs die niet naar Artsen zonder Grenzen durfden uit angst dat ze daar geregistreerd werden. Dat wilden ze niet, uit angst dat ze dan in Frankrijk moeten bijven. “Wij gaven gewone medicijnen uit de drogisterij voor verkoud-heden en bekeken wonden. En we deden triage: als een wond te erg was, overtuigden we ze ervan om alsnog naar Artsen zonder Grenzen te gaan. Daar mochten ze ook een valse naam opgeven.”

Je zwager werkt ook voor een hulporganistatie. Zit het in jullie familie? “Ik kom uit een christelijk gezin. Mijn vader is ook hulpverlener, mijn zus studeert voor revalidatiearts. Dat we iets voor mensen willen

doen, komt niet per se vanuit die christelijke achter-grond. Het is wel een bepaalde kijk op het leven. Wij blijven niet lang toekijken, we gaan gewoon iets doen.”


IN actIe

Masterstudent geneeskunde Hannah Bakels (27) vertrok met een medestudent naar Calais om eerste hulp aan asielzoekers te bieden.

dOOr flOOr Bal FOtO YVOnnE COMPIER

Waarom ben je naar Calais gegaan? De meeste vluchtel-ingen zitten toch in Griekenland? “Calais is onder-gesneeuwd in het

verhaal over vluchtelingen. Er staat al vijftien jaar een ontzettend groot kamp. Dat is het vertrekpunt voor mensen die naar Engeland willen. Doordat er nu zoveel vluchtelingen naar Europa komen, gaan er ook meer mensen naar Calais. Het zijn nu niet alleen meer jonge mannen, maar ook vrouwen en kinderen. Het kamp barst uit zijn voegen. Er zitten tien- tot vijftienduizend mensen in Calais, en nog eens tweeduizend in Duinkerke.”

Waarom wilde je graag helpen? “Ik ben niet iemand die op de bank blijft zitten. Sinds het begin van de vluchte-lingencrisis wilde ik iets doen. Alleen een financiële bijdrage past niet bij mij, dat voelt als een makkelijke uitweg. En ik kon niet naar Griekenland omdat je daar minimaal twee weken moet blijven. Omdat ik coschappen loop, kon ik maar

één week weg. Mijn zwager, die werkt bij een christelijke hulporganisatie, vertelde me over Calais. toen heb ik vrij snel de knoop doorgehakt. Mijn vriendin zohra Layegh, die bij dezelfde instelling als ik coschappen liep, besloot de volgende dag dat ze ook meewilde.”

Vijftienduizend mensen in een kamp? Kun je dan wel een verschil maken? “De situatie daar is echt onvoorstelbaar. In Calais zijn er nog sanitaire voorzienin-gen. En dat staat al bekend als de jungle. In Duinkerke is helemaal niets. Alleen maar modder. Mensen zoals jij en ik zitten daar in omstandigheden die je je in Europa niet kunt voorstellen. De Franse regering trekt haar handen ervanaf. Als die mensen naar Engeland willen, moet Engeland maar voor ze zorgen. Die vier dagen dat ik er was, waren een druppel op de gloeiende plaat. Je moet het idee loslaten dat jij in je eentje een grote bijdrage aan de hulpverlening kunt bieden. Maar je maakt wel deel uit van een systeem. Dankzij al die vrijwilligers krijgen de mensen daar ten minste elke dag te eten en is er iemand die naar hun wonden kan kijken.”

Wat hebben jullie precies gedaan? “zohra en ik zijn om vier uur ’s ochtends met de auto uit nederland vertrokken.

Care4CalaisOok in Calais zitten duizenden vluchtelingen en asielzoekers in opvangkampen. Zij hopen de overtocht naar Engeland te maken. Je hoeft geen student geneeskunde te zijn om je hulp aan te bieden. “Er zijn ook mensen nodig om voedsel uit te delen of kleding te sorteren”, zegt student Hannah Bakels. De reis naar Calais en het verblijf daar betaal je zelf. Maar via via kun je wel korting op een lokaal hostel krijgen. Hoe lang je blijft, kun je zelf bepalen. Wie een weekend wil helpen, is ook welkom. Meer info via facebookgroep Care4Calais of care4calais.org.

Hannah BakelsDecember 2015 – nu Vrijwilligerswerk, koken voor daklozen

December 2015 Vrijwilligerswerk, Care4Calais

2014 – nu Zij-instroom master geneeskunde, VUmc

2013 - 2014 Voorbereidend jaar zij-instroom master geneeskunde, VUmc

2011 – 2013 Researchmaster neurosciences, VU

2007 – 2011 Bachelor psychologie, Universiteit Leiden


Een drone is een vliegtuig zonder piloot dat vanaf de grond kan worden bestuurd of via een computer in het vliegtuig. We kennen drones vooral uit het leger. ze worden gebruikt om

gerichter aanvallen uit te kunnen voeren op vijandelijke doelen, zoals het doden van vijandige soldaten. De Verenigde Staten gebruiken gevechtsdrones sinds 2002. Uit documenten op het internet, de Drone Papers, blijkt dat er circa vierdui-zend mensen door Amerikaanse drones zijn gedood, van wie bijna vijfhonderd burgerdoden. Ondanks kritiek op de onzorgvuldigheid van dit onbemande vliegtuig heeft Obama het gebruik ervan verder opgevoerd. tegenwoordig worden drones ook ingezet voor civiele toepassingen. Harde militaire middelen worden hiermee genormali-seerd in het dagelijkse leven. zo maakt de nationale politie steeds meer gebruik van drones voor surveillancedoeleinden, om toezicht te houden bij grote evenemen-ten bijvoorbeeld en voor recherchewerk vanuit de lucht. Drones kunnen lucht-foto’s maken van de plaats van het delict, wietplantages opsporen en auto’s van

criminelen volgen. Criminaliteitsbestrij-ding wordt zo goedkoper. En de veilig-heid neemt toe, aldus de politie. Met Michel Foucault zou je hier kunnen spreken van een koloniaal boemerang-effect. Militaire middelen om vijandig gedrag in andere landen te bestrijden, worden nu in eigen land ingezet om veranderingen tot stand te brengen. De kolonisering draait zich dus om. De buitenlandse strijd wordt geïnternali-seerd. De boemerang wordt ook weer teruggekaatst. Inmiddels is er anti-drone-technologie te koop. zo heeft Airbus een systeem ontwikkeld om het signaal van een drone te blokkeren. Boeing heeft lasers uitgevonden om ze uit de lucht te schieten. tegelijkertijd zijn er drones op de markt die niets van doen hebben met militaire en politietoepassingen. Ontwik-kelingsorganisaties gebruiken ze bijvoor-beeld om voedsel over grote afstanden via lucht te vervoeren. Maar er is nog iets anders aan de hand. De gretigheid waarmee de politie zich richt op het gebruik van drones in de opsporing verraadt een trend die al lang aan de gang is. Steeds meer lijkt de politie te denken dat de techniek het werk voor haar kan doen.

Drones doen het werk van agenten

De politie lijkt te denken dat de techniek het werk voor haar kan doen. En daarmee delegeert ze haar verantwoordelijkheid voor veiligheid.

De uitbesteding van het politiewerk aan technische apparaten als drones, camera’s en computers verlost de politie van de noodzaak om zelf actie te onder-nemen. ze delegeert de verantwoorde-lijkheid voor veiligheid aan de techniek van het middel. niet voor niets is de agent steeds minder fysiek in de wijk te vinden. De drones werken voor de agen-ten. Dag en nacht. Het resultaat hiervan is dat de politie actief is door passief te blijven. Deze vorm van interpassiviteit zien we ook terug op andere gebieden. Een vast ingrediënt van comedy’s is de ingeblikte lachband waardoor we zelf niet meer hoeven te lachen. De uitbeste-ding van verantwoordelijkheid voor de veiligheid aan drones is echter minder

dOOr marc schUilenBUrg ILLUStRAtIE BAS VAn DER SCHOt

sinan Çankaya postdoc onderzoeker naar de politie en uitsluiting


OpINIe wIsselcOlUMN

fOtO

Yvo

nne C

ompi

er

Chateauneuf is geen varkensvlees

Ik beheers het eten met gesloten mond, maar zeg: “brandade, schor-seneren en parmezaankletskop”, en ik ben terstond een brabbelend kind met schuim rondom de mond. “Bidiebidiebieb”, stotter ik. Heime-lijk tuur ik over mijn menukaart en

spiek op die van mijn buurvrouw naar aanwijzingen, naar antwoorden.Haha, ik lach mee om de clou van een grap die ik nooit hoorde. Ik zit in de matrix, maar niemand heeft me geïn-strueerd over de codes van deze ruimte. Mensen zwieren elegant door de ball-room, ik sta houterig aan de kant, opge-sloten in mijn lichaam dat niet is geboet-seerd, gemodelleerd en gefatsoeneerd naar het ideaal van dit mini-universum. Ik deconstrueer de menu-kaart met flarden aan buitenlandse talenken-nis. Ik ontleed zinnen; kofschip, fok dit schaap. Is dit waarom je naar de universiteit bent gegaan? schreeuwt mijn moeder in gedachten, ze heeft nog net geen slipper in haar handen, terwijl ik onbegrijpelijke formulieren van de gemeente decodeer. Drie glinsterende vorken en acht lepels verblinden mij. O nee, daar komt de kelner, snel trek ik mijn verbeelde capu-chon over mijn gezicht. “Chateauneuf is toch geen varkensvlees, meneer?”

“nee meneer, dat is een rode wijn.”“Bidiebidiebieb.”De kelner loopt weg. nu pas zie ik dat het restaurant een prachtige, doorzichtige glazen koepel heeft. Gebiologeerd staar ik naar de glazen koepel. Mijn ogen dwalen af en fixeren zich op een donkere man die aan de tafel ernaast geanimeerd een verhaal vertelt. De donkere man zweeft elegant door de matrix. zijn shawl deint mee op zijn woorden. Socialisatie in de fijne codes van de middenklasse is een labyrintisch proces. Wie dit domein wil betreden moet minstens de woorden ‘socialisatie, code en proces’ kennen. Je kunt de glazen koepel zonder zichtbare buitengrenzen

betreden, maar de acqui-sitie van cognitief kapitaal is onvoldoende. Hogere en lagere vormen van consumptie onderschei-den zich door smaakver-schillen. Klasse, niet kleur domineert hier; mensen uit de arbeidsklasse zijn mijn tijdelijke kameraden. “Waar kom je eigenlijk vandaan?” vraagt de witte

persoon naast me plots.Ik glimlach, terwijl mijn mondhoeken protesteren. Dan merk ik op dat de donkere man naar me kijkt. Hij knikt, begripvol.

Snel trek ik mijn verbeelde capuchon over mijn gezicht

Reageren? Mail naar [email protected]. Volg hem op twitter@s1nanCankayaReageren? Mail naar [email protected].

onschuldig dan op het eerste gezicht lijkt. zo roept de uitbesteding van verantwoordelijkheid voor de veiligheid aan drones vragen op naar de uitoefe-ning van haar geweldsmonopolie, het recht om geweld toe te passen. Wordt het recht van de politie om te doden of in leven te laten nu ook een technische beslissing?

Marc Schuilenburg doceert aan de afdeling Strafrecht en Criminologie. Zijn nieuwste boek heet the Securitization of Society: Crime, risk, and Social Order.

Roos van Rijswijk

Het is een beetje raar om te zeggen waar een boek niet over gaat, natuurlijk, maar goed: Onheilig, de prachtig geschreven debuutroman van Advalvas-columnist en VU-alumnus literatuur-

wetenschap Roos van Rijswijk gaat niet over een dertigjarige Amsterdamse vrouw in de kracht van haar leven. Onheilig gaat over de zestigjarige Angelique die haar einde voelt naderen en over haar zoon Miguel, een man van middelbare leeftijd. “Ik vind het fijn om over mensen te schrijven die ver van me afstaan”, zegt Van Rijswijk. “Schrijven over een vrouw die op mij lijkt, vind ik niet interes-sant. Het is een grotere uitdaging om te schrijven over mensen die juist niet op mij lijken, om iets heel nieuws te creëren, anders loop ik het risico om mezelf te herhalen, letterlijk.”“Miguel heb ik zien zitten in een kleine Duitse saaie stad waar ik op vakantie was met zo’n hotelaanbieding. Hij zat onder een kersenboom en in de boom zat een andere, donkere man. Ik heb er een kort verhaal over geschreven dat ik heb uitgewerkt in deze roman. Maar omdat Miguel niet echt een denker is, geen echte ontwikkeling doormaakt, heb ik daar het perspectief van zijn moeder bijgevoegd, die komt weer uit een ander kort verhaal.”

Geen doorsnee moeder“De hoofdpersoon Angelique is terminaal ziek, maar ik wilde daar niet een enorm jankboek van maken en daarom heb ik haar minder sympathiek gemaakt. Ster-vende mensen krijgen vaak een aura van heiligheid, maar ik wilde laten zien dat je niet per se een beter mens wordt als je de dood voelt naderen. Angelique is hard en gemeen en totaal niet empathisch, maar omdat ik als schrijver zo diep in haar hoofd zat, ben ik gaandeweg toch sympa-thie voor haar gaan krijgen.”De titel Onheilig verwijst expliciet naar Unheilig, een Duitse popgroep in het

boek, en hij slaat ook op de vanzelfsprekendheden waar Van Rijswijk vraag-tekens bij zet. niet alleen is het boek gespeend van eerbied voor de ster-vende Angelique, ook de relatie met haar zoon is niet ‘zoals het hoort’. “Miguel en zijn moeder hebben het gevoel dat ze elkaar moeten opzoeken omdat zij dood gaat, maar

eigenlijk vinden ze elkaar helemaal niet aardig”, zegt Van Rijswijk. “Dat heb je alleen bij familie, die verplichting om elkaar op te zoeken. Je zou dat nooit doen met iemand die je in de kroeg tegenkomt en die je niet aardig vindt. Dan ga je die niet later weer opzoeken. Als familie heb je een bepaalde band met elkaar en die wilde ik bevragen. Hoe heilig is zo’n fami-lieband?”Een moeder die een hekel heeft aan

‘ik ben een heel erge schijtluis’Diverse uitgeverijen

vroegen Roos van Rijswijk om een roman te schrijven. Maar zij hield de boot af omdat ze eerst wilde afstuderen. In haar debuutroman ‘Onheilig’ bevraagt ze familiebanden en machtsverhoudingen.

dOOr Peter Breedveld FOtO’S MARtIJn GIJSBERtSEn

‘Stervende mensen krijgen vaak een aura van heiligheid’


lIteratUUr

haar zoon, zelfs als ze nog maar kort te leven heeft. “Het schijnt dat je als je een kind krijgt, zo’n enorme moederband met hem hebt dat je altijd van hem blijft houden, al was hij een verkrachtende seriemoordenaar, maar ik weet het niet”, zegt Van Rijswijk. “Ik denk dat er ook ouders bestaan die tot de conclusie moeten komen dat ze hun kind niet leuk vinden. En Angelique is geen doorsnee moeder. ze is een vreemde vrouw, die alles in extreme mate op zich-zelf betrekt en die haar zoon als kind al dingen verweet waar hij niks aan kon doen.”

Vreselijk vernederdOngelijke machtsverhoudingen vormen een ander thema dat Van Rijswijk in Onheilig onderzoekt. “Dat komt in bijna al mijn verhalen voor. Heel soms heb ik het idee dat ik, als ik met mensen praat, totaal niet serieus genomen word, alleen maar omdat de ander hoger is opgeleid, rijker is, ouder, mannelijker. Andersom heb ik het ook, dat ik het lastig vind als mensen het moeilijker hebben dan ik, minder geld, meer tegenslagen, puur

omdat ze op een ongeluk-kigere plek geboren zijn.”Het gevaar dreigt, volgens Van Rijswijk, dat je mensen in een under-dogpositie neerbuigend gaat bejegenen, zoals Angelique doet bij haar drugsdealer Leendert, die ze een reis cadeau wil doen die hij prima zelf kan betalen. “Hoe je omgaat

met die machtspositie, met je privileges, of je dat negeert of eraan toegeeft of net krampachtig probeert te doen alsof ieder-een gelijk is, terwijl mensen in de praktijk niet gelijk worden behandeld; dat soort dingen houdt me bezig”, zegt Van Rijs-wijk. “Dat je anderen je hulp opdringt terwijl ze daar misschien helemaal niet op zitten te wachten.”Machtsverhoudingen zijn echter niet altijd wat ze op het eerste gezicht lijken. Miguels verstandelijk minder bedeelde vriend Jorge, bijvoorbeeld, manipuleert mensen en is dus niet zo’n underdog als je zou denken. Hetzelfde geldt voor de relatie tussen Angelique en haar ster-vensbegeleider Jacoba, die door de zieke vrouw in haar behoorlijk neerbuigende, met sarcasme doordrenkte brieven vrese-lijk wordt vernederd.

‘Dat heb je alleen bij familie, die verplichting om elkaar op te zoeken’

Oeverloos gemijmertwee schrijvers die Van Rijswijk tot voorbeeld dienden voor Onheilig zijn de Amerikanen John Steinbeck en Michael Cunningham. “Steinbecks Of Mice and Men vind ik erg mooi, het is een aaneen-schakeling van handelingen, we kijken vrijwel niet in de hoofden van de hoofd-personen. toch leer je ze door en door kennen. Dat vind ik ongelooflijk knap, want zelf heb ik er de grootste moeite mee een personage zelfs maar van A naar B te laten lopen. Ik heb documenten vol probeersels waarin ik een personage zijn deur uit laat lopen, naar de supermarkt of zo. Je kunt natuurlijk schrijven: hij loopt naar de supermarkt, maar zo simpel is het voor mij niet.”“In mijn korte verhalen ga ik meestal uit van één bepaalde gebeurtenis of een sfeer of sensatie. De personages hoeven niet noodzakelijk door de ruimte te bewe-gen, een kort verhaal kan ook gaan over iemand die op een stoel zit en naar buiten kijkt. Dat kan in een roman ook, maar je moet heel kundig zijn om dat boeiend te houden.” Ik heb er vreselijk mee geworsteld en aanvankelijk dat steinbeckiaanse nage-streefd. Uiteindelijk heb ik geconclu-deerd dat ik dat niet kon. Maar toen las ik Cunningham, die juist elke gedachte van zijn hoofdpersonen uitvoerig beschrijft en het boeiend weet te houden. Door hem realiseerde ik me dat het dus best kan, iemands gedachten beschrijven. Dat dat niet per se in saai, oeverloos gemijmer hoeft te ontaarden.”

Geur van kersenHet boek is een aaneenschakeling van beschrijvingen van indrukken die de hoofdpersonen hebben. Het is zo een zeer zinnelijk boek geworden, over gevoel en smaak en geur en sfeer. De kruidig-zoete geur van kersen, de zin in aard-beienlimonade, de geur van kauwgom op heet asfalt, beukennootjes, geilheid, zinderende zomersfeer. Wie Van Rijswijk als columnist kent, vermoedt al snel dat Angelique en Miguel de vertolkers zijn van haar eigen gedachten. “Het zijn inderdaad indrukken die in mijn hoofd zijn ontstaan”, zegt de schrijf-ster, “maar ik probeer wel ze wel aan te passen aan het personage. Dus wat ik heel mooi vind, kan het personage juist verschrikkelijk vinden. Of hij kan hetzelf-de ervaren als ik, maar er een totaal ande-re conclusie aan verbinden.”


Roos van Rijswijk

“Onheilig is een verzameling columns en korte verhalen, stiekem vermomd als roman”, zegt ze, om daar vervolgens zelf hard om te lachen. Van Rijswijks leven staat al jaren bijna volledig in het teken van de literatuur. ze heeft verhalen gepubliceerd in Tijdschrift Ei, de Revisor, De Gids, Tirade en Das Magazin. naast haar freelance werk als journalist en columnist zit ze in de redac-tie van Tirade en promoot ze het korte verhaal met de instelling van de J.M.A. Biesheuvelprijs voor de beste verhalen-bundel, waarvoor ze een crowdfunding-project is gestart. tien jaar lang schreef ze toneelstuk-ken voor theatergroep thomas.“Ik neem af en toe bewust een baan die niets met literatuur te maken heeft”, zegt Van Rijswijk. “Ik wil niet alleen maar mensen om me heen die hun hele referentiekader uit de lite-ratuur halen. Je moet niet uit het oog verliezen dat er ook nog andere dingen zijn.”ze is niet zelf de uitgevers langsgegaan met een manuscript onder de arm, maar werd in 2012 door een aantal uitgevers benaderd nadat ze een kort verhaal had gepubliceerd in het literaire tijdschrift de Revisor. “ze hebben me gevraagd een roman te schrijven, maar dat heb ik toen afgehou-den omdat ik eerst wilde afstuderen, en ik ook nog helemaal geen idee had voor een roman. Pas toen ik een idee had en een opzet had geschreven, heb ik zelf contact gezocht met Querido.”

Warm badMenige student zou de kans zonder nadenken hebben aangegrepen als een

uitgever ze een boekencontract aanbood, maar Van Rijswijk is niet van de onbe-zonnen dadendrang. “Ik ben een heel erge schijtluis, wil heel graag weten waar ik aan toe ben. toen ik eenmaal een contract had, wist ik ook nog niet waar het naartoe ging met die roman, maar ik had toen in elk geval een begin, iets dat levensvatbaar was.”ze heeft tijdens het schrijven een paar keer op het punt gestaan de handdoek in de ring te gooien, bekent ze. “Ik schrijf meestal korte verhalen en wilde aanvankelijk ook liever een verhalen-

bundel schrijven, maar die worden niet verkocht in nederland, dus daar wagen uitgevers zich niet graag aan.”nu, na drie jaar zwoegen (met tussenpozen waarin ze niet met haar roman bezig was, benadrukt ze), ligt dan straks eindelijk haar debuut in de boek-winkel en kan iedereen er iets van vinden. Vindt

ze dat eng? “Een beetje wel”, zegt ze. We praten wat over literaire recensenten, de haat en nijd in het literaire wereldje, de persoonlijke afrekeningen, de vriendjes-politiek. “Ik vind het ook een warm bad, die literaire sector”, aldus Van Rijswijk, “waar veel ruimte is voor nuance en twijfel, en ook vanwege de uitstekende borrels.” nog enger dan negatief besproken worden, zegt Van Rijswijk, is om hele-maal niet besproken te worden. Om te worden genegeerd.Maar ook dan, besluit ze, zal ze gewoon blijven doorgaan met schrijven. “Dat is wat ik mijn hele leven heb gedaan, en dat is wat ik de rest van mijn leven zal blijven doen.”

De geur van kauwgom op heet asfalt, beukennootjes en geilheid

roos van rijswijk, Onheilig, uitgeverij Querido, € 18,99, publicatiedatum: 2 februari 2016

Via een willekeurige hotelaanbieding belandt Miguel Sluyter in de kleine Duitse stad nieheim. Zijn leven daar bevalt hem beter dan zijn kantoorbestaan in Amsterdam. Hij keert niet terug, en maakt op zijn brommer lange tochten langs velden en door bossen. Maar dan wordt zijn moeder, die nooit om zijn nieuwe adres vroeg, ernstig ziek. Ze besluit op zoek te gaan naar haar zoon. terwijl zij vecht tegen de hittegolf die de stad teistert, reist Miguel de tegenovergestelde richting uit. Zijn moeder nog één keer zien. [Zie het fragment op pag. 14 en 15] Onder zijn hoede heeft hij jorge, een simpele jongen die tot Miguels vreugde en frustratie nooit van zijn zijde wijkt. Kun je bevriend zijn met iemand voor wie je verantwoordelijk bent? Hoe verantwoordelijk ben je voor je familie?

Onheilig



Onheilig

Hij heeft de jongen wel verteld waarom ze op reis zijn, over zijn moeder, gezegd: ik weet niet of ze echt ziek is, wirklich krank, en Jorge had geluis-terd en geknikt en zelfs even zijn hand door Miguels haar gehaald, zoals Miguel dat ook bij Jorge doet als hij verdriet heeft, maar of de jongen de ernst van de onderneming begrijpt is niet duidelijk. Zelf is Miguel te gelukkig. Het steekt naar af bij de situatie. Hij probeert zich haar stervende voor te stellen, haar rode haren over een hoofdkussen gespreid, ingeval-len wangen, haar ogen wijd open en bol, zoals ze altijd worden als ze ziek is of zegt dat te zijn. Reute-lende ademhaling, een magere hand onder het vale dekbed vandaan, ze kan zelf haar sigaretten niet meer aansteken, hij stelt zich Leendert voor die haar helpt met eten, wat toch geen zin meer heeft, dat zou ze ook steeds zeggen, en dan staart ze naar iets op de muur wat niemand anders ziet.

Hij staat lang stil bij het beeld, maar er is alleen die lichte vreugde en dat verliefde gevoel. Hij neemt een slok van de zoete koffie van Jorge om het tegen te gaan. ‘Een paar shirts zonder gaten voor jou. Een lange broek voor mij. We moeten nieuwe schoenen.’

‘Miguel.’Gestommel uit de kamer, gevloek.‘Ja?’‘Gaan we wel weer terug?’‘Natuurlijk, zeg.’

Miguel zet de cd van Unheilig op. Samen zingen ze de refreinen mee onder het boterhammen smeren. Jorge klapt in zijn handen op de maat. Ze hadden een gitaar mee moeten nemen.

*

In het warenhuis dat in het winkelcentrum vlak bij de flat ligt, draaien ze top 40. Miguel fluit de beken-de nummers mee en luistert naar een Nederlandse hit die hij niet kent. Jorge raakt alles aan zodat ze na een tijd geschaduwd worden door een beveiliger. De kassameisjes kijken wantrouwig naar de grote kerel die in een smal pad bijna een etalagepop omduwt met zijn schouders, die pop net op tijd opvangt, aan niemand in het bijzonder zowel in het Duits als in het Spaans zijn verontschuldigingen aanbiedt.

Het warenhuis is precies hetzelfde als alle ande-re winkels van de keten en nog precies hetzelfde als toen zijn moeder hem meenam als ze kleren moest kopen. Deze, waar het naar oude croissants en rubber ruikt, of de Bijenkorf, waar je door een parfumnevel moet waden en waar zijn moeder zich liet bepotelen door meisjes van de make-upafdeling, om ze daarna fooien te geven die ongepast hoog waren maar waardoor de meisjes extra vriendelijk waren tegen het kleine jongetje dat verveeld achter haar aan liep. Het is niet eerlijk, kon zijn moeder zeggen als ze met een tas kleren de draaideur uit liepen, moet je zien, en dan wees ze opvallend naar de kruimelige mannen die in de kieren van de stad lagen te slapen. Miguel kreeg vaak buikpijn in zo’n grote winkel. Dan gingen ze eerder weg en wees ze niet naar die kerels, dan sleepte ze hem terug naar huis en zei: ik kan ook nooit iets leuks doen, je gunt me niets. Vervolgens zette ze zich in haar stoel en las en dronk, of keek naar de televisie. Soms deed ze niets. Dan zweeg ze de dag door terwijl ze naar haar handen keek.


VOOrpUblIcatIe

Bij de uitgang worden hun tassen gecontroleerd. Een licht overhemd, een broek en twee zwarte shirts in Miguels maat en voor Jorge een korte broek en drie shirts, blauw – een met bloemen, een met new york en een met het logo van een niet-bestaande universiteit erop. Twee paar schoenen. Twee crois-sants. Om Jorges nek hangt een leren koordje met een anker eraan. De beveiliger telt alle spullen en kijkt het bonnetje na.

‘Routine,’ zegt hij.‘Ja,’ zegt Miguel, en hij ziet hoe Jorge een stuk

chocola van de banketafdeling in zijn zak laat glij-den.

*

Niet voor zichzelf, maar voor Jorge staat hij in de rij van de stroopwafelkraam op de Albert Cuyp. Jorge is naast hem aan het watertanden van de lucht van gesmolten karamel en koek en tussen het slikken door moet hij steeds wanneer hij naar Miguel kijkt lachen. Je ziet er niet uit, zegt hij al de hele dag, en hij probeert dan de kale bovenlip van Miguel aan te raken, wat niet mag, waarop hij nog harder moet lachen. Ze hebben hun nieuwe kleren aan en de vrouwen kijken alleen naar Jorge; als hij stil is omdat hij er goed uitziet met dat anker tussen zijn borsthaar, en als hij geluid maakt omdat ze schrikken van zijn luide Duits. Hij steekt zijn vinger uit naar Miguels lip, de huid onder zijn neus is lich-ter dan die van de rest van zijn gezicht, Miguel heeft dat zelf ook wel gezien. Een omgekeerde snor. Hij

had in de kasten van hun logeeradres gezocht naar zonnebrand.

‘Kappen nou, Arschloch.’‘We moeten terug, want ik ga een trui kopen.’‘Van je eigen geld.’‘Van mijn eigen geld, jaha.’Ze passeren een viskraam, de beste van de

markt weet Miguel nog, zijn moeder kocht er graag makrelen, ze staat nu niet in de rij, en Jorge houdt omslachtig zijn hand voor zijn neus. Bij de fruit-kraam stoppen ze omdat Jorge in de kersen wil knijpen. Dat zijn geen goeie, zegt hij laatdunkend en ze lopen verder, de koopman achterlatend terwijl hij de belediging nog in zijn hoofd vertaalt. Er zijn een paar stallen met truien maar Jorge wil terug naar de eerste die ze zagen, er hangen dikke vesten met honden erin gebreid en tussen de rekken staat een man die ze groet of ze bekenden zijn. Als ze hem mee zouden nemen zou het lijken of ze altijd al bij elkaar gehoord hebben. Ze krijgen korting en Miguel draait als Jorge het niet maar de koopman het wel ziet met zijn vinger een rondje bij zijn slaap. De koopman knikt en zegt iets in het Spaans. Sí, zegt Miguel op goed geluk en dan krijgen ze de trui in een tasje omdat het veel te warm is om hem aan te doen. No, zegt Jorge, en hij doet de trui aan. In de schelle zon lopen ze de markt af, stille straten door, de Amstel over, tot ze in de stilste straat van allemaal staan. De gordijnen zijn nog steeds dicht. Jorge mag op de bel drukken en doet de zoemer na en lacht. Miguel lacht mee.

Ze is bijna dood.

Wat is een waardig leven? Ernstig zieke mensen blijken bij hun naderende levenseinde vaak hun ideeën daarover te veranderen. Dingen die zij eerst onwaardig vonden, zoals het verlies van autonomie en controle, accepte-ren ze dan toch. Dat blijkt uit

het onderzoek waarop Isis van Gennip 15 januari bij VUmc promoveerde. zij volgde jarenlang een groep ernstig zieke mensen. “Ook in iemands laatste maanden kan het leven nieuwe betekenis krijgen”, zegt Van Gennip. Een ondersteunende sociale omgeving kan dan juist helpen de waardigheid te bewa-ren. (FB)


Trekvogels hebben een ander metabo-lisme dan vogels die niet trekken. trekvogels zijn zo geëvolueerd dat ze hun reserves snel-

ler kunnen aanspreken, ontdekte bioloog Carlos teixeira, die hierop 13 januari promoveerde. Dat is

handig tijdens de migratie, want dan hebben trekvogels geen tijd om voedsel te zoeken en moeten ze zo licht mogelijk zijn.Vogels in het algemeen zijn in de loop van de evolutie ook sneller gaan groeien en lichter gewor-den, waardoor ze gemakkelijker kunnen vliegen. teixeira gebruikt in zijn proefschrift het zogeheten

dynamische-energie-budgetmo-del om deze evolutie te verklaren en te onderzoeken hoeveel voed-sel ze nodig hebben. Hij bestu-deerde in totaal veertig vogelsoor-ten, waaronder trekvogels. Met zijn model kun je natuurgebieden beoordelen op geschiktheid voor bepaalde vogelsoorten qua voed-selmogelijkheden. (WV)

Hoogleraar gezondheids-economie Maarten Lindeboom is redacteur van de Journal of Health Econom-ics, het belangrijk-ste internationale weten-schappelijk tijdschrift op het gebied van de economie van gezondheid en gezond-heidszorg. Hij is de enige Nederlander in de redactie.

Daniëlle Bovenberg van de faculteit Sociale Wetenschappen won de Johannes van der Zouwen Master-thesisprijs (1000 euro) met haar scriptie over de dubbelzinnige rol van normen in de ouderenzorg. Zij is nu onderzoeker aan de afdeling Organisatieweten-schappen.

Hoe komt het dat de ene persoon als een blok in slaap valt, terwijl de andere uren naar het plafond ligt te staren? Hoogleraar psychofysio-logie Eus van Someren beantwoordt die vraag op 2 februari bij de Universiteit van Nederland.

Matthias Borgers is op Paleis Noordeinde beëdigd als raadsheer bij de Hoge Raad der Nederlanden. Daarom is hij gestopt met zijn werkzaamhe-den aan de VU als hoogleraar strafrecht en hoofd van de afdeling Strafrecht en criminologie.

VIPs

Leuke logo’s

C onsumenten houden meer van ingewik-kelde merklogo’s dan van simpele. Door complexere

logo’s voelt de consument zich meer uitgedaagd. Dat blijkt uit het onderzoek waarop Bo van Grinsven 27 januari bij Sociale Wetenschappen promoveerde. zo waarderen mensen het logo van Bacardi meer dan dat van LG. Als het logo van een merk verandert, hebben consumenten tijd nodig om daaraan te wennen. Een kleine verandering wordt positief gewaardeerd, maar een grote verandering niet. (FB)

Levenswaardig sterven

foto

VU/r

vdV

Mar

cel B

akke

r

Crea

tive S

tall

Evolutie van trekvogels

“Zora is geen denkende robot en kan geen levende docent vervan-gen, zover zijn we nog niet en daar gaat dit onderzoek ook niet over. Waar we naar kijken is hoe zo’n leerrobot wel kan worden ingezet in de lessen.

Daarover hebben we ook gesprekken gehad met docenten. Die hebben niet de tijd om alle leerlingen apart te behandelen bij het uitleggen van een wiskundig probleem. Maar je kunt leerlingen apart zetten met deze robot en die blijft het probleem zo vaak uitleggen als nodig is, al is het tienduizend keer.

Dat is voor de leerlingen zelf ook prettig. Als je als enige iets niet begrijpt, is het vaak moeilijk om dat in een volle klas kenbaar te maken. Die schaamte heb je niet met een robot.

De leerlingen reageren ook heel positief op de robot. Tot nog toe vinden ze die lief en leuk, maar we moeten afwachten totdat het onderzoek klaar is en we het effect kunnen analyseren.” (PB)

Pouya Zarchin doet dit onderzoek in het kader van zijn stage en onder begeleiding van de onderzoekers Elly Konijn en Johan Hoorn.


ONDerzOeksNIeUws

Wat moet je nou doen om werklozen weer aan het werk te krijgen? Die vraag onder-

zocht econoom Paul Muller in zijn proefschrift, waarop hij 19 januari promoveerde. Voor werkzoekenden die heel specifiek in een bepaald beroep op zoek waren, werkt het om ze suggesties te doen voor andere beroepen, ontdekte Muller. ze worden dan in elk geval vaker op sollicitatiegesprek uitgenodigd.Activeringsprogramma’s hebben ook een positief effect, vond Muller. tegelijk verkleinen ze de kansen op werk voor mensen in dezelfde regio die niet meedoen aan zo’n programma. Meer subsidie op kinderopvang had een licht stijgend effect op het aantal uren dat moeders gaan werken, maar het effect is klein ten opzichte van de kosten, concludeert Muller. (WV)

Groene computers

Derdejaars communicatieweten-schap Pouya Zarchin voert een onderzoek uit naar robots in het onderwijs. Bij zijn onderzoek-sstage wordt robot Zora ingezet bij wiskundelessen aan een vmbo-klas.

Robot geeft wiskunde

Computers moeten in de toekomst ener-giezuiniger worden. Dat stelde hoogleraar software en services Patricia Lago onlangs in haar oratie. Nederland is datacen-terhoofdstad van Europa: ongeveer 30 procent van de Europese datacenters staat in Nederland. “De servers waarop deze

datacenters draaien, verbruiken veel energie. Met slim-me software zouden we tot 80 procent van de huidige servers kunnen stopzetten”, aldus Lago. (WV)

Lago hield haar oratie ‘Duurzame software wordt noodzaak’ op 15 januari.

Jarenlang is er gediscussieerd over de vraag of verschillende soorten angsten allemaal anders zijn of dat ze allemaal als één alge-mene angststoornis geclassificeerd moeten worden. Alles samenvoegen is een slecht idee, blijkt uit het onderzoek waarop Sanne Hendriks 14 januari bij VUmc promoveerde.

ze concludeert dat verschillende angststoornissen een verschillend beloop en diverse beperkingen laten zien. Ook blijft dit onderscheid bestaan over een langere peri-ode. Om die redenen moeten de stoornissen op verschil-lende manieren behandeld worden. (FB)

Angststoornissen op maat

Met slimme software kunnen we 25% energie besparen.

Weer aan het werk

rbbm

r

TICKETS VIA WWW.VU.NL/BENEFIETAVOND

VU-UAF BENEFIETAVOND

STEUN DE STUDENTEN-VLUCHTELINGEN!28 JANUARI20.00 UUR - AULA

2026820-Advertentie benefiet UAF.indd 1 14-01-16 11:25

Ready2Help is een oproepnetwerk van mensen dat bij een noodsituatie in Nederland klaarstaat om anderen te ondersteunen.

Sta jij klaar om te helpen bij nood in Nederland?

Meld je aan op Ready2Help.nl

www.Ready2Help.nl

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Ready2Help advertentie A5 liggend v0.1 cpdf.pdf 1 28-10-2014 13:34:22

De universitaire studentenraad is het medezeggenschapsorgaan van en voor studenten van de VU. De raad houdt zich vooral bezig met de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs en het studentenbeleid van de VU. De raad overlegt hierover geregeld met het college van bestuur.

E: [email protected] | FB: StudentenraadVU | HG StudentenDOk, kamer OD-12

Big brother voor je eigen bestwil?Ben je eindelijk het huis uit? Verlost van ouders die in je nek hijgen of je je huiswerk wel hebt gemaakt? Daar heeft de VU een oplossing voor bedacht, waardoor je ze geen seconde langer hoeft te missen. Binnenkort zal er namelijk een pilot worden gedraaid voor de toepassing van Student Analytics: VUnet houdt dan bij of je wel genoeg tijd aan je studie spendeert, of je cijfers wel goed genoeg zijn om het eind van het jaar te halen en merkt daarnaast op dat het wel erg vreemd is dat jij laatst om vijf uur ‘s nachts – de dag voor het tentamen – nog inlogde.Het doel van Student Analytics is het studiesucces te verbeteren. Dit komt voort uit de Onderwijsvisie 2015-2020, waarin staat dat de VU alle studenten zoveel mogelijk wil motiveren het beste uit zichzelf te halen. Daarnaast maakt men zich zorgen over het grote aantal studenten dat uitvalt. Met Student Analytics kan achterhaald worden wat hier de oorzaak van is en kan een actieve aanpak worden bedacht. Het systeem gaat zelfs nog een stapje verder: in plaats van ‘de put te dempen wanneer het kalf al verdronken is’, is het de bedoeling dat al in een eerder stadium gesignaleerd wordt dat de student moeite heeft met zijn opleiding en begeleiding nodig heeft. Zelfs na je eerste tentamen kan al in percentages worden weergeven hoeveel kans je maakt je studie binnen drie jaar te halen!Voor degenen die nu een ongemakkelijk gevoel bekruipt: er zal expliciet toestemming aan studenten gevraagd worden om gebruik te maken van Student Analytics. De student zal in

staat zijn deze toestemming op ieder moment weer in te trekken en geïnformeerd worden over zijn recht op privacybescherming. De universitaire studentenraad ziet vele voordelen. Zo kan de VU goed presterende studenten er in een vroeg stadium op wijzen dat zij geschikt zijn voor een honoursprogramma, een speciaal uitwisselingsprogramma of de door hen gewenste vervolgopleiding. En ze kan informatie aanpassen aan de behoeftes van de specifieke student. Dit zal studenten die goed presteren maar daar niet per se iets mee wilden doen, aansporen zich verder te ontplooien.Aan andere studenten kan Student Analytics ook hulp bieden. Studenten die aanvoelen dat het allemaal niet zo lekker loopt met hun studie maar bang zijn om direct aan de bel te trekken, kunnen zo een duwtje in de goede richting krijgen. Ze kunnen dan een afspraak maken met een studiebegeleider of studentpsycholoog, afhankelijk van de problemen waar zij tegenaan lopen.Zou jij toestemming geven om gebruik te maken van Student Analytics? Laat het ons weten! Mail naar [email protected] of reageer hieronder.

Juliëtte Ronteltap, raadslid

• Lijkt het jou interessant om volgend collegejaar in de USR te zitten? Mail voor meer informatie naar [email protected].

wAt Er VErDEr SpEELtEen selectie uit de onderwerpen waarover de USR nu nadenkt en/of onderhandelt.

• PrivacyDe universitaire studentenraad heeft een instemmingsverzoek ontvangen van het college van bestuur inzake een wijziging in het privacyreglement studenten. Er komt een kleine wijziging in artikel 3, ‘Doeleinden voor verwerking van persoonsgegevens.’ Echter, een grotere ontwikkeling is het gebruik van Student Analytics om deze gegevens te analyseren en beter te benutten in het belang van studenten. Zie ook de blog hiernaast. De universitaire studentenraad is positief over deze ontwikkeling en zal goed contact onderhouden met de medewerkers achter dit project.

• Training buddyprojectHalf januari waren de twee trainingsdagen voor de vrijwilligers van het buddyproject. De focus lag op de achtergrondinformatie van de vluchtelingen, met trainingen over sociaalpsychologische effecten, neuropsychologische oorzaken en de weg die de vluchteling-student heeft gevolgd, hetzij juridisch, hetzij op onderwijsniveau. Aan de trainingen werkten twee hoogleraren, een universitair docent, een studentenpsycholoog, een UAF-medewerker en twee studieadviseurs mee.

• Studentenbalies verdwenenper 1 januari zijn de studentenbalies dan toch echt verdwenen. Dit is een gevolg van de reorganisatie van de studentgerichte ondersteuning, die als doel heeft minder geld te besteden aan ondersteuning door gebruik te maken van digitale hulpmiddelen. Kortom, veel moet nu dus via VUnet geregeld worden. Mocht je hier problemen mee ervaren of is het onduidelijk waar je terecht kunt, mail ons dan: [email protected].

Pet

er G

erri

tsen


FALW

dOOr welmOed visser ILLUStRAtIE BAS VAn DER SCHOt

“Superspecialisten maakte de VU van ons op papier, en vervolgens zei ze dat er in de nieuwe, afgeslankte faculteit geen ruimte was voor onze solistische onderzoekslijnen.” zo vat milieuwetenschapper

Matthijs Hisschemöller de zaak samen.De gevolgde aanpak trof met name oudere werknemers, die hebben immers tijd gehad om een eigen onderzoekslijn op te bouwen: van de 27 voltijdsbanen voor 55-plussers zijn er na reorganisatie nog 13 over. De vraag is natuurlijk of dat leeftijdsdiscriminatie is. Daarover buigt het College voor de Rechten van de Mens zich nu. De aanklacht is ondertekend door twaalf medewerkers, afkomstig van het Instituut voor Milieuvraagstukken en de afdeling Aardwetenschappen. Acht van hen zijn nog ontslagbedreigd. De anderen zijn met vervroegd pensioen, hebben ander werk of een regeling getrof-fen, maar ondertekenden de brief uit soli-dariteit. Ook vakbond FnV ondersteunt de aanklacht.

Maakte de VU zich schuldig aan leeftijdsdiscriminatie bij de reorganisatie van Aard- en Levenswetenschappen? Die vraag ligt nu bij het College voor de Rechten van de Mens. Hoe het zover kwam.

Oud en afgedankt?

Twee keer zoveel ouderenFeit is dat het aandeel van oudere werk-nemers onder de ontslagbedreigden disproportioneel groot is. Het aantal 55-plussers daalt door de reorganisatie van 26 naar 16 procent. Maar liefst 57 procent van de opbrengst van de reor-ganisatie komt voor rekening van deze groep. Dat is twee keer zoveel als je bij een leeftijdneutrale reorganisatie zou mogen verwachten. Dat Gerrit van der Wal, het hoofd van de commissie die het reorganisatieplan opstelde, zich liet ontvallen dat onderzoek moet gebeuren met ‘mensen die goedkoper zijn, dus van rond de dertig of veertig in plaats van mensen rond de vijftig’, versterkt de indruk dat de VU niet al te hard haar best heeft gedaan om het afspiegelings-beginsel (uit elke leeftijdsgroep ongeveer evenveel mensen ontslaan) te hanteren. De VU heeft zich hier overigens van gedistantieerd, maar toen was de indruk al gewekt.

SuperspecialistenOntslagbedreigden herkenden zich niet in de functieomschrijving die bij de reor-ganisatie als argument werd gebruikt om hen boventallig te verklaren. ze waren tot superspecialisten gemaakt. Hisschemöl-

ler: “Ik geef het vak energy system transi-tions, en in de functieomschrijving was ik ineens transitiespecialist, wat ik niet ben. Ik houd me bezig met de vraag hoe je burgers en andere partijen betrekt bij de overgang naar duurzame energiesyste-men. Dat onderwerp blijft de VU gewoon doen, maar dan met jongere wetenschap-pers.” De Adviescommissie Sociaal Plan FALW, waar ontslagbedreigden beroep konden aantekenen, gaf hen hierin overigens in een flink deel van de gevallen gelijk: 4,5 van de 11 klachten werden gegrond verklaard, maar bij slechts één persoon werd de ontslagbedreiging teruggedraaid.De keuze voor ‘toekomstbestendige onderzoeksgroepen met voldoende kriti-sche massa’ is een keuze voor eenvormig-heid, en een keuze waarbij in Hissche-möllers ogen de academische vrijheid in het geding is: “Onderzoek hoort gedreven te zijn door nieuwsgierigheid. Als je dan gaat zeggen: we ontslaan iedereen die niet hetzelfde doet als zijn of haar hoogle-raar, is dat dodelijk voor het wetenschap-pelijke klimaat.”

Gedwongen overstapEen tweede belangrijke klacht van de ontslagbedreigden is dat zij zich onder


reOrgaNIsatIe


FALW

druk gezet voelen om in dienst te gaan bij POSG, een commercieel arbeidsbe-middelingsbureau waarmee de VU een contract heeft afgesloten. Het bureau neemt degenen in dienst die na een jaar in de zogeheten transitieorganisatie nog geen ander werk hebben gevonden. POSG neemt alle werkgeverslasten over en begeleidt de ontslagenen naar passend werk. Het is voor het eerst dat dit bureau wetenschappers naar nieuw werk bege-leidt. tot nu toe werkten ze met ambtena-ren. “Ik ben als de dood voor wat passend werk inhoudt”, zegt Hisschemöller, “ik ben visueel gehandicapt, veel werk is nu eenmaal niet geschikt voor mij.” Ook is er een meer principieel punt: als je in dienst treedt bij PSOG, kun je je ontslag niet meer aanvechten. En als je niet in dienst wilt treden bij de POSG, bijvoorbeeld omdat je je ontslag bij de rechter wilt aanvechten, dreigt de VU aan uitkeringsinstantie UWV te melden dat je passend werk (namelijk via de POSG) weigert. Een Catch-22-situatie dus. Financieel is de regeling van de POSG vergeleken met het reguliere traject van de BWnU (Bovenwettelijke Werkloos-heidsregeling nederlandse Universitei-

De ontslag-bedreigden wenden zich tot de Commissie voor de Rechten van de Mens omdat ze intern nergens naartoe konden

ten) en WW niet slecht, in veel gevallen is die zelfs beter, maar je mogelijkheid om je ontslag aan te vechten ben je kwijt. Bovendien kun je in dienst treden bij de POSG zo geen vrijwillige keuze meer noemen. Dat is een conse-quentie die de vakbonden waarschijnlijk niet hebben overzien toen ze het Soci-aal Plan ondertekenden.

Niet thuisDat de ontslagbedreigden zich tot de Commissie voor de Rechten van de Mens hebben gewend, is omdat ze intern nergens naartoe konden. Ja, er was een Adviescommis-sie Sociaal Plan FALW, maar die achtte zichzelf niet competent om een uitspraak te doen over leeftijdsdiscriminatie en over de POSG-kwestie. De Commissie van Beroep, waar VU-medewerkers naar-toe konden als ze een arbeidsconflict hadden, is afgelopen juli opgeheven vanwege een wetswijziging. En ook het college van bestuur gaf niet thuis. Over

leeftijdsdiscriminatie schrijft het college: ‘Het klopt dat de gemaakte strategische keuzes tot gevolg hebben dat er een hoger percentage oudere werknemers getroffen wordt. Dat is echter geen bewuste keuze,

maar het gevolg van de keuze voor inhoudelijk toekomstbestendige onderzoeksgroepen.’

WeerwoordDaarom stapten de VU-medewerkers naar het College voor de Rechten van de Mens. Die achtte de klacht over leeftijdsdiscrimi-natie van de VU-mede-werkers wel zo relevant dat ze er een zaak van maakt en de VU eind

december heeft gevraagd om weerwoord. totdat de zaak wordt behandeld, ergens komend voorjaar, wil jurist De Groot, die de zaak voor het college in behandeling heeft, er inhoudelijk niet op ingaan. Ook het VU-bestuur wil er op dit moment niets over kwijt, er wordt gewerkt aan een antwoord.


DOOR WELMOED ViSSER

Wie zich het tumult herin-nert waarmee de reorga-nisatie bij FALW gepaard ging: lawaaidemo’s, animositeit tussen afde-lingen en de bezetting van

de Kerkzaal door studenten aardweten-schappen, vindt hiervan weinig terug in het onderzoeksrapport van de onafhan-kelijke commissie (waarin onder meer oud-UvA-baas Paul van der Heijden zat) die heeft gekeken hoe de aanloop naar de reorganisatie bij FALW verlopen is. Het rapport is nu al omstreden. De onderne-mingsraad distantieert zich op een aantal belangrijke punten ervan. De commissie schrijft vooral over de bestuurlijke lijnen: hebben bestuur-ders en de leden van de ondernemingsraad en de onderdeelcommis-sie juist gehandeld, is de belangrijkste vraag. En het antwoord daarop: ja, in grote lijnen heeft het bestuur goed gehandeld. De financiële noodzaak van de reorganisatie is voldoende aangetoond. Wel had het bestuur duidelijker moeten maken hoe de taakverdeling was tussen het facul-teitsbestuur en het college van bestuur,

Gereorganiseerd, maar nog steeds verdeeld

Een ingrijpende reorganisatie zette bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen (FALW) de verhoudingen flink onder druk. De meningsverschillen zijn nog niet opgelost, blijkt bij de presentatie van het evaluatierapport over de reorganisatie.

vindt de commissie. En is de discussie erg afgedwaald van de inhoudelijke keuzes en eenzijdig gegaan over het geld. De ondernemingsraad krijgt een tik op de vingers omdat hij ontslagbedreigde OR-leden en leden van de onderdeel-commissie direct heeft laten meepra-ten in vergaderingen met bestuurders. Dat vindt de commissie ‘ongepast’. Or-bestuurslid Henk Olijhoek is het daarmee oneens: “Wij vinden dat ook ontslagbedreigden een relevante bijdrage kunnen leveren aan de discussie, we gaan niet voor de toekomst toezeggen dat we dat niet meer zullen doen.”

Oneens over cijfersOok is de OR teleurgesteld dat de commissie weinig aandacht heeft voor de financiële onderbouwing van het reorga-

nisatieplan en het rapport Berenschot, dat een alter-natieve, minder ingrij-pende reorganisatie voor-stelde. De cijfers, waarover de strijdende partijen bij FALW het van meet af aan niet eens waren, zijn hier weer het discussiepunt.Yvonne Kops, directeur bedrijfsvoering van FALW: “De commissie had alle stukken tot haar beschik-

king en is het eens met het faculteits-bestuur en het college van bestuur dat de problemen te ernstig waren voor een zachtere reorganisatie zonder gedwon-

gen ontslagen. Aardwetenschappen had bijvoorbeeld een structureel tekort van 1 miljoen. Dat kun je alleen oplossen met ingrijpende maatregelen.”En die vijf ton overschot die het Instituut voor Milieuvraagstukken (IvM) komend jaar verwacht? Is die dan geen teken dat er te rigoureus is ingegrepen? “Je kunt zo’n getal niet uit de context halen”, vindt vicedecaan Hubertus Irth, “het IvM had een schuld van 3 miljoen. Die heeft de faculteit overgenomen, dan is het logisch dat het instituut nu weer meedoet met de opbouw van een gezonde financiële reserve.”

Moeilijke taakEen van de dingen waarover alle partijen het wel eens zijn is dat je in de toekomst eerder moet ingrijpen. Het faculteitsbe-stuur heeft de afgelopen jaren geijverd voor een betere financiële (project)admi-nistratie op de VU, waardoor knelpunten eerder aan het licht zullen komen. De faculteit is zelf zo transparant mogelijk bij de verdeling van het geld. Irth: “Wij hebben elf afdelingen bij FEW/FALW. Die krijgen een deel van het geld en daarmee maken ze hun eigen plannen. De afde-lingsmanagers zijn er verantwoordelijk voor dat de begroting klopt.”zijn de problemen daarmee voorbij? Olij-hoek betwijfelt het: “Het is een faculteit die geen eenheid vormt. Ik maak me daar wel zorgen over. Ik denk dat daar nog een moeilijke taak ligt voor het faculteitsbe-stuur.”

De discussie is erg afgedwaald van de inhoudelijke keuzes


Beleid

Onze rector Vinod Subramaniam zou niet hebben meegedaan aan verkiezingen voor het rectoraat, zei hij tijdens het forum ‘Benoeming of verkiezing’.

DOOR DiRK DE HOOG

Volgens VU-rector Subra-maniam is het voor mensen van buiten de universitaire gemeen-schap erg moeilijk zich kandidaat te stellen voor dergelijke verkiezingen. Je

geeft tenslotte het signaal af aan de plek waar je op dat moment werkt dat je het voornemen hebt van baan te verwisselen. En dat is not done in de nederlandse cultuur.Hij vroeg zich ook af welk probleem wordt opgelost met verkiezingen. “Demo-cratie houdt in dat je als bestuurder permanent in gesprek gaat met mede-werkers, studenten en de medezeggen-schap. zo moet je draagvlak creëren voor besluiten die je wilt nemen.” Ook moet een bestuurder een democratische mentaliteit hebben. “Ik heb niet de arro-gantie dat ik de waarheid in pacht heb en altijd meteen weet wat de goede oplos-sing is voor een probleem. Daarom wil ik veel luisteren voordat ik met een voorstel kom.”Even daarvoor had de nieuwe voorzitter van de ondernemingsraad Laura Hender-son een vlammend betoog gehouden voor een gekozen rector. “Democratie

bestuurders willen niet worden gekozen

'Welk probleem los je op met rector-verkiezingen?'

hoort in de haarvaten van de universiteit te zitten. Een gekozen rector is daar het symbool van.” Hoe zo’n verkiezing moet plaatsvinden weet ze nog niet precies. Mogen alle studenten stemmen? Alleen de medewerkers met een vaste aanstelling? Of kiezen de medezeg-genschapsraden de nieuwe rector? Henderson verwacht door zo’n verkie-zing meer debat over het universitaire beleid en meer draagvlak voor de bestuurders.

Twee kampenDe decaan van de bètafaculteiten Karen Maex heeft in haar vorige baan aan de universiteit van Leuven dergelijke verkiezingen meegemaakt. ze was zelf

een van de kandidaten, maar verloor de stemming nipt. “Het klopt dat tijdens de verkiezingen er tijdelijk veel debat is. Maar daarna ebt die betrokkenheid snel weg. Het gaat erom dat je mensen

permanent bij het bestuur betrekt om draagvlak voor je beleid te krijgen. Daar-om moet je ook de mede-zeggenschap versterken.”Dat laatste deed ze daad-werkelijk toen ze naar Amsterdam kwam om leiding te geven aan de bètafaculteiten van de VU en de UvA. ze zorgde ervoor dat in alle drie de

faculteitsbesturen een student-toehoor-der kwam.ze is geen voorstander van een gekozen rector. “Je hebt goede en slechte bestuur-


ONDerwIjscaMpUs

Reageren? Mail naar [email protected]. noun

proj

ect/r

bbm

r

ders. Dat hangt af van de persoon én de bestuurscultuur. Ook een gekozen rector kan zich autoritair gaan gedragen, juist met het argument dat hij is gekozen.”ze ziet nog een bezwaar. “na de verkie-zingen heb je het kamp van de winnaars en het kamp van de verliezers. Daar moet je als bestuurder weer verzoening tussen zien te bereiken.”

Paard van TrojeUvA-vicerector Edgar du Perron waar-schuwde ervoor dat je met een gekozen bestuurder ook het paard van troje kunt binnenhalen. “zo meteen zit je opge-scheept met iemand die zegt dat hij of zij alleen de baas is, omdat-ie is gekozen.” Hij kent het klappen van de bestuurlijke zweep maar al te goed als decaan van de UvA-faculteit Rechten in het afgelopen roerige jaar. Hij pleit voor een drastische versterking in de medezeggenschap. “Geef de ondernemings- en studentenra-den echte bevoegdheden bij benoemin-gen en geef ze het recht bestuurders weg te sturen.”

Het forum vond plaats op 14 januari en werd georganiseerd door de studenten- en ondernemingsraad. Voor meer reacties van Henderson en Subramaniam zie advalvas.vu.nl>nieuws>15 januari.

Wie weet van een hoorcollege een inspirerende sessie te maken? Student-reporter rutger Westerhof probeert het uit. Deze keer: het college van Yves Bollen over biochemie.

So you think you can teach

9-12-2015|13.30-14.15|HG 12A-00. Yves Bollen vertelt vandaag aan een volle zaal met eerstejaars biomedische wetenschap-pen over de regulatie van energie in cellen. naast me zit een jongen, strak in het pak en met glimmend horloge. Het steekt wat af met de presentator van de middag. Bollen vertelt zonder Power-point, maar is ouderwets aan het hanne-sen met krijt op een bord. Bovendien heeft hij de enige overgebleven micro-foon met snoer gevonden in de VU. zo moet het er in de jaren negentig in elke collegezaal uit hebben gezien. Bollen gaat als een razen-de van start en binnen een kwartier is het eerste bord volgekalkt. Door naar het tweede dus. Hoewel zo’n bord voor de leek kan overkomen als een waas van letters en pijlen, zit er wel degelijk een duidelijke structuur in het college. Het eerste gedeelte richt zich op een aantal technische formules, door Bollen gezien als broodnodige basisken-nis. Helaas voor de studenten wordt dit onderdeel er redelijk snel doorheen gejaagd. Er ontstaat dan ook rumoer als de formules en tekeningen elkaar in rap tempo opvolgen. Het soort rumoer waarin je een existentiële twijfel onder studenten kunt herkennen: hoe ga ik dit in godsnaam onthouden? Met als enige oplossing: meeschrijven en later maar uitvinden waar het precies over ging.

na de gierende introductie volgt de uitleg van het thema van vandaag: het proces van negatieve feedback, supply and demand, dat in het lichaam wordt gebruikt om bijvoorbeeld de concen-tratie van glucose constant te houden. De letters en pijlen van het eerste deel worden uitgeveegd, wellicht iets te voorbarig, want in het vervolg van zijn

verhaal wijst Bollen af en toe nog naar de lege vlakken waar ooit een formule stond. Deson-danks is het tweede gedeelte tastbaarder, vooral door de analo-gieën die het verhaal illustreren. zo worden de door de Libelle’s van deze wereld gepropagandeer-de afslankmythes met de grond gelijk gemaakt aan de hand van voorbeelden over volvreterij tijdens

kerstdiners en vermagerde deelnemers aan Expeditie Robinson. Met humor en driftig heen en weer geloop probeert Bollen de aandacht erbij te houden. Dat lukt met wisselend succes. tegen het einde, als het rumoer weer opwaait, lijkt het geduld van de docent op te raken. Maar daar weet hij met een directe opmerking (“Mag ik nog even jongen?”) de boel weer in het gareel te krijgen en de opwinding om te buigen naar inhoudelijke vragen. Het is hard werken - voor docent en studenten -, maar wie bijblijft en meeschrijft, wordt beloond.

+ Sprekende voorbeelden, schoolbord en krijt � Gierend tempo

Anas, gevlucht uit Syrië:

‘In Syrië was ik kaakchirurg en had ik twee masterdiploma’s. In Nederland heb ik niets meer’

Steunt u ook een vluchtelingstudent? Doneer op www.uaf.nl/anas

Anas ontvluchtte de oorlog in Syrië. In Nederland wil hij graag weer aan de slag. Met steun van het UAF bouwt hij aan een nieuwe toekomst.

foto

: Ale

ksan

dra

Mih

ajlo

vic

UAF_advertentie_Anas_205x264_2.indd 1 31-03-15 17:39


OpINIeroos van unen student filosofie

Enig idee hoe het komt dat de faculteit per ongeluk de jaren zeventig heeft overgeslagen? “Geen idee. Er zijn genoeg vrou-welijke studenten, maar die stromen niet voldoende door naar hogere posities. zo is er geen enkele vrouwelijke hoogleraar wijsbegeerte. Wel zijn er docenten die onderzoek doen naar vrouwe-lijke filosofen en feministische filosofie, maar er wordt er hier geen ruimte voor gemaakt in het curriculum.”

Filosofen zijn dol op ideeën. Dus iedereen was wild enthou-siast over jullie plan? “Het faculteitsbestuur heeft niets beloofd. In eerste instantie was de oplossing dat er een vak vrouwe-lijke denkers zou komen. Dat suggereert dat alle andere vakken waarbij alleen mannen besproken worden de norm zijn. terwijl het denken van die vrouwelijke filo-

sofen niet door hun sekse bepaald wordt. Het is goed-bedoeld, maar dat is precies wat je niet wilt: dat de vrou-wen weer apart gaan. We willen juist dat álle docenten bij hun vakken hiermee rekening houden.”

Reageren? Mail naar [email protected].

‘Wij eisen het vak feministische filosofie’The Feminist Club Amsterdam eist meer aandacht voor vrouwen in het curriculum van Wijsbegeerte. ‘Zo is er géén vrouwelijke hoogleraar wijsbegeerte.’

komt. Dat gaat onder meer over dat soort uitsluitingsmethoden. We zouden ook graag zien dat er een minor gender and diversity komt. Diversiteit is de komende vijf jaar een speerpunt van de VU. Dat zou er mooi bij passen.”

roos van Unen

dOOr flOOr Bal

Jullie hebben een petitie met 150 handtekeningen aan het faculteitsbestuur aangeboden. Waarom? “Wij vinden dat de histo-rische canon vrouwe-lijke denkers uitsluit. In de

geschiedenis van de wijsbegeerte komt bij de vakken antieke tot en met moderne wijsbegeerte geen enkele vrouwelijke filosoof aan bod. In het vak hedendaagse filosofie moet Hannah Arendt al het werk in haar eentje doen.”

Misschien waren er vóór 1900 gewoon geen vrouwelijke filosofen? “Dat zei een studiegenoot ook. Die dacht dat er in de oudheid misschien vrouwen waren die nadachten, maar in de Middeleeuwen niet. natuurlijk waren die vrouwen er wel. Denk aan Hypatia van Alexandria, Christine de Pizan en Hildegard van Bingen. “Studenten beseffen niet dat er in de geschiedenis mechanismen waren die maakten dat de stem van vrouwen minder gehoord werd. zo eisen we ook dat er een vak feministische filosofie

The Feminist Club AmsterdamStudenten wijsbegeerte roos van Unen en Marieke Berkers van the feminist Club Amsterdam begonnen een petitie voor meer aandacht voor vrouwen in het curriculum van hun studie. Dat feminisme leeft onder studenten, bleek toen Van Unen een oproep deed voor een leesclub over vrouwelijke denkers. De eerste bijeenkomst trok meteen 100 aanmeldingen. Elke maand komt de groep bijeen in De Verrekijker. Kijk voor meer info op hun facebookgroep.

E: [email protected] | WWW.VU.NL/OR | WWW.ONDERNEMINGSRAADVU.NL | 27 JANUARI 2016

EEN STERKERE MEDEZEGGENSCHAPEN ‘GEEN BANKDIRECTEUREN OF GESJEESDE POLITICI’ IN HET UNIVERSITEITSBESTUURHIEROVER LEKEN ALLE AANWEZIGEN BIJ HET FORUM ‘BENOEMING OF VERKIEZING’ OP 14 JANUARI HET EENS. OVER HET HOOFDONDERWERP – EEN GEKOZEN RECTOR – BEREIKTEN DE SPREKERS KAREN MAEX, EDGAR DU PERRON EN LAURA HENDERSON MINDER OVEREENSTEMMING.

Donderdag 14 januari werd een serie door de OR georganiseerde discussiebijeenkomsten over democratisering afgesloten met een fORum over de voors en tegens van een gekozen rector. Gespreksleider Boris Slijper introduceerde dit onderwerp met de hoopvolle en opwindende protesten in het Maagdenhuis van de Universiteit van Amsterdam en de brede maatschappelijke en parlementaire discussie die daarop volgde. ‘Eén van de kritieken op het huidige undersiteitssysteem is het gebrek aan zeggenschap.’

Laura Henderson, kersverse voorzitter van de Ondernemingsraad en voorstander van een gekozen rector, benadrukte het gebrek aan invloed van de medezeggenschap bij het benoemen van universiteitsbestuurders. ‘Bezwaar aantekenen bij de rechter is juridisch uitgesloten en het is verboden adviezen ooit bekend te maken. Dat is geen democratie.’ De verkiezing van de rector zou hier een oplossing voor kunnen zijn. Ervaringsdeskundige Karen Maex, hoogleraar en decaan van de bètafaculteiten van de VU en de UvA en voormalig kandidaat rector van de Universiteit Leuven waar verkiezingen gebruikelijk zijn, is het hier niet mee eens. ‘Ik zie het helemaal anders. In beide systemen bestaan goede en minder goede bestuurders.’ Bij zowel een benoemde als een verkozen rector is het belangrijk hoe de medezeggenschap op de universiteit in de organisatiecultuur ingebed is. ‘Liever een goede medezeggenschap dan een gekozen

rector.’ ‘Maar waarom niet allebei?’ vraagt Henderson.

UvA decaan van de rechtenfaculteit Edgar Du Perron, vorig jaar als bemiddelaar naar voren geschoven tijdens het vaststellen van de UvA hervormingsagenda, sloot zich bij Maex aan. ‘Het hangt er erg vanaf hoe je het inricht. Een gekozen rector kan dictatoriaal worden. Eenmaal gekozen heeft hij ongelimiteerde macht: dit is een gevaarlijke manier om democratie te verkrijgen.’ Ook hij benadrukte de invloed van de OR. ‘De rechten van de OR zijn nu te beperkt, want ze kan het bestuur

niet naar huis sturen. Kan ze dit wel dan is een gekozen rector niet meer nodig.’ Slijper was daarentegen van mening dat als de medezeggenschap de mogelijkheid krijgt om bestuurders weg te sturen, ze ook het recht moet krijgen om ze te benoemen. ‘Zo kunnen we voorkomen dat er iemand van buiten de universiteitswereld, zoals bijvoorbeeld een bankdirecteur of politicus, benoemd wordt,’ reageert iemand vanuit de zaal.

‘Er is enige eensgezindsheid,’ concludeerde de huidige VU-rector Vinod Subramaniam. ‘Er moet een sterkere medezeggenschap komen.’ ‘Of ik voor een gekozen of benoemde rector ben? Laat ik het zo stellen, als er verkiezingen waren geweest, had ik me niet verkiesbaar gesteld.’

BIJ ZOWEL EEN BENOEMDE ALS EEN VERKOZEN RECTOR IS HET BELANG-RIJK HOE DE MEDEZEGGENSCHAP OP DE UNIVERSITEIT IN DE ORGANISATIE-CULTUUR INGEBED IS.

23819_OR_pagina_januari_2016-def.indd 1 19-01-16 10:14

COMMISSIE COMMUNICATIE OR KARIN LURVINK, SANDRA DE MAESSCHALCK, HENK OLIJHOEK, JEROEN RODENBERG, BORIS SLIJPER TEKST LAURA HENDERSON, KARIN LURVINK, JEROEN RODENBERG, BORIS SLIJPER, FRANS VAN DER WOERD BEELD YVONNE COMPIER VORMGEVING HAAGSBLAUW

COLOFON

WWW.FACEBOOK.COM/ONDERNEMINGSRAAD.VU

@OR_VU

Voorafgaand aan het fORum over de voors en tegens van een gekozen rector organiseerde de Gezamenlijke Vergadering (GV) op 14 januari drie themabijeenkomsten voor medewerkers en studenten van de VU waarin de verschillende mogelijkheden van democratisering van het universiteitsbestuur werden besproken.

Deze bijeenkomsten vormden de kick-off van de GV-commissie Democratisering die advies wil uitbrengen over mogelijke hervormingen in het besturingsmodel van de VU.In de eerste bijeenkomst stond het thema ‘democratisering en decentralisering van de besluitvorming centraal’. Op welke niveaus en op welke wijze is een democratischere besluitvorming te realiseren? De aanwezige beleidsmedewerkers merkten op dat veel beleid binnen de VU al tot stand komt in samenspraak met betrokkenen. Garandeert dit niet al voldoende medezeggenschap? De voorstanders van democratisering wezen op het feit dat de echte werkvloer meestal wordt overgeslagen.

De belangrijkste conclusie was dat de verregaande centralisering van het VU-bestuur effectieve inspraak en zeggenschap bemoeilijkt. Door meer autonomie aan de faculteiten te gunnen zouden de bestaande medezeggen-schaps structuren effectiever kunnen zijn. Het zogenoemde model van de ‘netwerkuniversiteit’ kan hiervoor het uitgangspunt zijn. De tweede themabijeenkomst ging over het middel van gekozen functionarissen. Deze discussie ging verder tijdens het fORum, elders op deze pagina beschreven. In de derde bijeenkomst stond de financiële autonomie van de VU en de faculteiten centraal. In de inleiding werd duidelijk dat zowel de VU als de faculteiten een behoorlijke autonomie hebben: ze krijgen jaarlijks een lump-sum bedrag van de overheid dat de universiteit naar eigen inzicht mag besteden. De aanwezigen waren allen van mening dat de bescherming van kleine opleidingen bij faculteiten hoort en dat dit niet moet gebeuren via een vergroting van de centrale beleidsruimte.

In het voorjaar van 2014 nam ik na de reguliere zittingstermijn van drie jaar met redelijk blij gemoed – en ook enigszins moe van het vergaderen – afscheid van de Ondernemings-raad. Enkele grote dossiers waren afgerond of in gang gezet – zoals de reorganisatie bedrijfs-voering –, waarbij het belangrijkste was dat een flink deel van de wensen van de Ondernemings-raad waren ingewilligd. Op het verzoek van Elly Pauelsen om op de kandidatenlijst te worden geplaats reageerde ik daarom in eerste instantie afhoudend met het verzoek om een niet-verkiesbare plek toebedeeld te krijgen, zodat ik met frisse zin mijn dissertatie eens kon afschrijven. Hoe konden we echt voorzien welke volgende ronde van zwaar weer de VU sinds de zomer van 2015 te wachten stond: de begroting voor 2016 met flinke bezuinigingen, met name op de Faculteiten. Toen onze goede secretaris mij dan ook in het najaar van 2016 benaderde om weer toe te treden tot de Ondernemingsraad heb ik geen moment getwijfeld: de VU verkeert in zwaar weer en juist dan moet de Raad kritisch kijken naar de besluiten van het College. Altijd interessante tijden om mee te maken en om jezelf in te zetten voor betere besluitvorming.

Jeroen Rodenberg

COLUMN: OPNIEUW IN DE OR

ONZE NIEUWE VOORZITTER LAURA HENDERSON!Afgelopen 13 januari ben ik verkozen tot voorzitter van de Ondernemingsraad (OR). Sinds de zomer van 2013 zit ik in de OR en sinds november 2014 in het Dagelijks Bestuur. Het is voor mij een grote eer dat de Raad mij tot voorzitter heeft gekozen – en een grote verantwoordelijkheid. In de veertien maanden die nog resteren in de zittingstermijn van deze de OR – en dus in mijn tijd als voorzitter – zal het de kunst zijn ons niet te laten regeren door ontwikkelingen die op ons afkomen, maar om ons proactief te richten op de prioriteiten zoals gesteld in de position paper die de OR in april 2015 naar buiten heeft gebracht.

In deze position paper krijgt de democratisering van de universiteit veel aandacht. Het vergroten van de democratische invloed van de universitaire gemeenschap op besluiten en invloed op hoe functionarissen gekozen worden zijn twee van onze speerpunten. Daarnaast ook het meer laten aansluiten van het financierings systeem op de input die nodig is om de kwaliteit van onderzoek en onderwijs hoog te houden. Verder blijft de OR zich inzetten voor meer vaste contracten wanneer er sprake is van structureel werk; zowel voor wetenschappelijk als voor ondersteunend personeel. Hier geldt ook dat de OR kritisch zal blijven kijken naar de externe inhuur van de VU en blijvend aandacht zal vragen voor het terugdringen hiervan. Tot slot zal de OR zich bezinnen over de positie en functie van de medezeggenschap in de universiteit – nu en in de toekomst.

Deze prioriteiten geven richting aan ons werk. Zij helpen ons principiële beslissingen maken bij de keuzes die de eindigheid van tijd ons dwingt te maken. Er is immers ook een proefschrift dat in 2017 af moet zijn…

GV START DISCUSSIE OVER BESTURINGS MODEL MET DRIE THEMABIJEENKOMSTEN

Laura Henderson is promo ven - dus aan de faculteit der rechts -geleerd heid. Haar onder zoek richt zich op rechter lijke besluit vorming in tijden van crisis. Daarnaast geeft ze onderwijs over interna tionaal recht en mensenrechten.

23819_OR_pagina_januari_2016-def.indd 2 19-01-16 10:14


ze zien alles. De whatsappjes om een avond af te spreken met je vrienden. De e-mail naar je familie. De sms naar je geliefde om te zeggen dat je van haar houdt. Het recept dat je zoekt op Google. ze zien alles. Hoe maak je een fenomeen als de wereldwijde verzamelwoede van data enigszins behapbaar? net zoals je in een oorlog niet mee kunt lijden met een heel volk, maar wel met één slachtoffer, concentreert de thriller Snowden van Allard Blom zich op één persoon. Acteur Cas Jansen speelt klokkenluider Edward Snowden, zijn missie, zijn bizarre verhaal en de relevantie daarvan voor ons allemaal. Ditmaal wordt de oorlog uitgevochten in onze achtertuin, onze woonkamer en onze slaapkamer. ze zien alles.

Dick Roodenburg,publiciteitsmedewerker Griffioen

Daalder

CONCEPT Een klein restaurant in hartje Jordaan. Je eet wat de pot schaft. De klant mag alleen het aantal gangen bepalen: van drie tot zeven. Hun filosofie is dat het eten extra goed is als de kok de hele avond hetzelfde gerecht bereidt.SFEER Prettig en intiem. ETEN Een bavette van een rund dat levend gemasseerd was ‘en een goed leven had gehad.’ Met crème van topinamboer (familie van de zonnebloemen), beurre noisette, gefruite lente-ui (hoera! Een woord dat ik ken!) en waterkers. Daarna komen de wilde nectarines, crème-en-merengue van hangop en lavendel-ijs. naast het bier en de wijn staat een kan kraanwater op tafel. nog duurzaam ook. BEDiENiNG Vriendelijke jonge serveersters vertellen uitgebreid over het eten. Dat is dusdanig ingewikkeld dat je het meteen weer vergeet, maar wij krijgen op verzoek het menu van die avond op een briefje mee. AANRADER Ja, wegens de uitstekende prijs-kwaliteitverhouding.PRiJS Van drie gangen voor 36 euro tot zeven voor 65 euro. WAARDERiNG

gemasseerd rundvlees en wilde nectarines

cultuurcentrum griffioen Uilenstede

Snowdendinsdag 9 februari aanvang 20.30 uur

studenten € 13,- medewerkers VU € 15,50

www.griffioen.vu.nl

Cas JansenDAALDERLindengracht 90 daalderamsterdam.nl

Tobi Kooiman, masterstudent wiskunde

Theater Restaurant

om de week gaat een student op kosten van

advalvas uit eten en beoordeelt het restaurant.

fC D

e vol

le b

ak

Ook gratIs UIt eteN voor advalvas? Mail naar [email protected].


cUltUUr

“toen ik twee jaar geleden op Uilenstede kwam wonen, zag ik hoe slecht mijn huisgenoten aten. ze bakten een ei met een broodje kipkrokantburger erbij. Dat was het wel. Daar zag ik een gat in de markt.Mijn ouders stuurden laatst een foto waarop ik als driejarige met mijn

opa een vis aan het bereiden was. Ik hielp als kind altijd al in de keuken. nu run ik een klein afhaalrestaurantje via mijn facebookpagina Good Student Food. Drie of vier keer per week meld ik daar wat ik de volgende dag ga koken. Dat kunnen mensen voor ongeveer vijf euro afhalen. Het is goed met mijn studie te combineren. Als ik een tentamen heb, kook ik niet. Het is nu echt mijn bijbaantje. Mijn huisgenoten vinden het niet erg dat ik de gezamenlijke keuken in beslag neem. Vooral omdat ze tegen inkoopprijs mogen mee-eten. zolang ik meteen de afwas doe, is het goed.

matthijs de leur

Door Floor BalFoto Peter Valckx

Wil je ook in Uilensteders? Mail naar [email protected].

Uilensteders 10

Op kamers

De eenkamerwoningen van Uilenstedebewoners zijn hetzelfde. Hun verhalen beslist niet.

20

UvA – Algemene Sociale Wetenschappen

gele toren

griffdoor Merlijn Draisma


Nr 10 27 januari 2016

Documents

Transcript of Nr 10 27 januari 2016