1 1

Hospice Molenberg aan de Voskuilen-weg 48 in Heerlen biedt een liefdevolthuis voor ernstig zieke mensen, zodraverzorgen in hun eigen vertrouwde om-geving niet (meer)mogelijk is. In eenwarme, sfeervolleen huiselijke omge-ving ontvangengasten 24 uur perdag excellentemensgerichte zorg. De Hollehof heeftvoor haar uitste-kende zorg op 15januari 2014 het in-ternationale Plane-tree-labelontvangen.

Jaargang 12 nr. 1maart 2015

nieuwsbrief

IN DE SPOTLIGHTS: Hospices in Oostelijk Zuid-Limburg

In dit nummer• In de spotlights: Hospices in Ooste-lijk Zuid-Limburg

• Lezenswaard: ‘In het hospice voeldehij zich veilig’, en andere verhalen• Consortiavorming in de pallia-tieve zorg • Implementatie Zorgpad Stervens-fase • Meldpunt geestelijke begeleiding inde laatste fase• Scholing Spirituele zorg in de pallia-tieve fase• Uitbreiding netwerk met aspirant-leden• Programma gemist? Dood voor beginners• Bereikbaarheid netwerk en coördi-nator

Op vrijdag 6 februari jl. vond de officiële opening plaats van een nieuw hos-pice in Parkstad: Hospice Molenberg, gelegen in zorgcentrum De Hollehof,onderdeel van Sevagram. Het hospice beschikt over 6 gloednieuwe ingerichtekamers en vervangt daarmee de palliatieve unit die voorheen in revalidatie-centrum Plataan van Sevagram in Heerlen was gevestigd.

Hospice Molenberg Heerlen geopend

Op de eerste pagina’svan deze Nieuwsbriefworden de spotlightsgericht op de hospice-voorzieningen in Oos-telijk Zuid-Limburg,het werkgebied vanhet netwerk. Dit naaraanleiding van de ope-ning van Hospice Mo-lenberg.

Meer informatie over Hospice Molen-berg vindt u op de website van Seva-gram: www.sevagram.nl

2

ColofonUitgave:Netwerk Palliatieve Zorg OZLPostbus 149, 6440 AC BrunssumT: (045) 56 37 449E: info@palliatievezorg-ozl.nlW: www.palliatievezorglimburg.nl

Redactiecommissie• Elly de Wit-van der Stegen• Jolanda Timmermans-Joosten• Fred Slot

Fotografie• Meander Groep Zuid-Limburg• De Mantelhof• Sevagram• Cicero Zorggroep• Netwerk Palliatieve Zorg OZL

VormgevingHein Berendsen [www.hbpr.nl]

Hospice de Mantelhof aan de Pijnsweg in Heerlen, werdgeopend in november 2005 en is sindsdien lid van het net-werk. De bewoners van de Mantelhof (6 kamers) kunnenvoor hun dagelijkse verzorging een beroep doen op zowelprofessionals - verpleegkundigen en verzorgenden - alsvrijwilligers. De huisarts is verantwoordelijk voor de kwali-teit van de medische zorg. In principe is dat de huisartsdie men thuis ook had. De Mantelhof wil graag een huiszijn voor iedereen.

In januari 2014 startte het hospice meteen pilot intercurrente zorg. Het ideevan de pilot is, dat patiënten met eenterminale ziekte, ook eerder dan in delaatste drie maanden, tijdelijk in hethospice kunnen verblijven. Wat, alsmen twee weken in het hospice kanverblijven en dit daardoor ook leert ken-nen? Wat, als de familie daardoor evenkan bijkomen? Het gebeurt nog te vaak,dat mensen ‘te laat’ komen, omdat defamilie plots echt de zorg niet meeraankan. Soms heeft men ook een ver-keerd beeld van een hospice en wildaarom de naaste pas op het allerlaatst‘uit handen geven’. De pilot geniet desteun van huisartsen en oncologen inParkstad. Tijdelijke opname is mogelijk als aan devolgende criteria is voldaan:

• De opname moet onder de CIZ-indica-ties voor hospicezorg vallen. Er moeteen terminaliteitsverklaring zijn, maar

er hoeft geen sprake te zijn van 'delaatste 3 maanden'.

• De opname is maximaal 2 weken, ten-zij zich een duidelijke verslechteringvoordoet.

Overigens gaan echt terminale patiën-ten (laatste drie maanden) vóór tijdelijkeopnames. In de afgelopen periode is 1 patiënt onder de vlag van intercur-rente zorg opgenomen, en dat bevielpatiënt en familie goed. Resultaat wasinderdaad dat de patiënt een veel posi-tiever beeld van het hospice had danvoorheen. De familie had duidelijk erva-ren dat ze een plek hadden om op terugte vallen als het thuis echt niet meerging. De Mantelhof gaat in 2015 de pilotuitbreiden. Het hospice hoopt hiermeeook de sterfhuis-gedachte (een hospiceis een huis waar je naartoe gaat om testerven) de wereld uit te helpen.

Voor meer informatie: Saskia Kleijnen,hoofd van het hospice via tel. 045-5760760 of mailsaskiakleijnen@mgzl.nl

Hospice De Mantelhof: Pilot Intercurrente zorg

Bereikbaarheid netwerk & coördinatorSInds 1 januari 2015 is het dienstver-band van de coördinator voor deduur van een jaar uitgebreid met 2uur per week, vanwege het projectimplementatie Zorgpad Stervensfase.De coördinator is te bereiken opmaandag, dinsdag, donderdag en vrij-dag, van 8.30 uur tot 14.00 uur, via:• T: 045 56 37 449 • E: info@palliatievezorg-ozl.nl• W: www.palliatievezorglimburg.nl• Postadres: Postbus 149, 6440 AC

Brunssum• Bezoekadres: St. Brigidastraat 3,

Brunssum.

3

Hospice Kerkrade: warm onderkomenvoor de laatste levensfaseHospice Kerkrade biedt eenwarm onderkomen aan mensendie de laatste fase van hun levenniet thuis willen of kunnen door-brengen. Het hospice beschiktover een vast en deskundig teamvan verpleegkundigen en verzor-genden. Dit team wordt onder-steund door een groot aantalvrijwilligers. Mede door hun in-breng is het mogelijk individueleaandacht te hebben voor de gas-ten, bijvoorbeeld met een wande-ling, een lekkere maaltijd, eengoed gesprek. Medewerkers envrijwilligers zijn er ook als steunen toeverlaat voor familie envrienden van de gasten.

eenpersoonskamers, elk met een eigentoilet. Daarnaast is er een gezamenlijkehuiskamer, keuken en stilteruimte. Desfeer is huiselijk. Familieleden van gas-ten zijn 24 uur per dag welkom. In Hospice Kerkrade kunnen mensen inde laatste fase van hun leven ook te-recht voor een kortdurend verblijf. Bij-voorbeeld als familie of mantelzorgersde verzorging even uit handen moeten

Daarnaast kan het hospice een beroepdoen op een team van specialistenzoals een specialist ouderengenees-kunde, een fysiotherapeut, activiteiten-begeleider, en een psycholoog. Er is veel aandacht en respect voor degasten zodat ieder op eigen wijze af-scheid kan nemen van het leven.Het hospice, gelegen op het terrein vanverpleeghuis Lückerheide, heeft zes

geven of als specialistische behandelingin het ziekenhuis niet langer noodzake-lijk is.

Voor meer informatie kunt u bellen methet hospice: 045-2042012, of linkennaar de folder.

4

Palliatieve terminale zorg binnenHeemhof (9 kamers) omvat allemogelijke zorg die nodig is omhet lijden van de betrokken cliëntte verlichten. Er is daarbij niet al-leen aandacht voor lichamelijkeaspecten, maar ook voor emotio-nele, spirituele en sociale aspec-ten, in het leven en sterven vande betrokken cliënt.

De zorg wordt gekleurd door het besefdat het leven ten einde loopt. Het is eentijd van afronding en afscheid. In dezorgverlening staan wensen en behoef-ten van de cliënt centraal (kwaliteit vanleven). De zorg die verleend wordt pastbij de persoonlijke geschiedenis van decliënt. Ook is er aandacht voor de naasten; zijworden nadrukkelijk bij de zorg betrok-ken, voelen zich gesteund door de me-

Heemhof, centrum voor palliatieve zorg Parkstad

dewerkers en, indien gewenst, strekt dezorg zich uit tot steun bij rouwverwer-king. Er is voldoende tijd, aandacht enrust voor de cliënten, zodat zij op eigenwijze waardig afscheid kunnen nemenvan het leven en van hun dierbaren.

Meer informatie? http://www.cicerozorg-groep.nl/resources/js/tinymce/plugins/imagemanager/files/Heemhof_folder_PDF_juli_2007.pdf

Zoals gemeld in de nieuwsbriefvan november jl. gaf het ministe-rie van VWS in december 2013het startsein voor de ontwikke-ling van het Nationaal Pro-gramma Palliatieve Zorg (NPPZ).Dit programma loopt van 2014 tot2020. Het kabinet investeert daar-mee 8,5 miljoen per jaar in de pal-liatieve zorg.

Doel van het programma is dat in 2020iedere burger zonodig verzekerd is vangoede palliatieve zorg op de juisteplaats, op het juiste moment en met dejuiste zorg en ondersteuning. Wensenen behoeften van patiënt en naastenstaan hierbij centraal. Veel aandacht zaluitgaan naar kwaliteit van leven van depalliatieve patiënt en zijn mantelzor -ger(s). In het kader van het NPPZ wor-den projecten ontwikkeld, die dienen omkennis te ontwikkelen en te delen en omde samenwerking te bevorderen tussenzorginstellingen, onderwijs en onder-zoek.

Consortiavorming Palliatieve zorg LimburgDaartoe is een landelijk dekkend net-werk van in totaal 8 consortia gevormd.In een consortium werken bestaandepartijen op gebied van onderwijs, zorgen onderzoek samen. Samenwerkingdoor partijen in het consortium gebeurtvanuit eigen kerntaken en er wordt ge-bruik gemaakt van bestaande overleg-structuren.

De regio’s Limburg en Zuidoost Brabantondertekenden een intentieverklaringom samen één consortium te vormen.Om de totstandkoming van deze sa-menwerking in Limburg en ZuidoostBrabant te ondersteunen, is een subsi-diebedrag van € 80.000,-- beschikbaargesteld door ZonMW.

Er is een coördinatieteam samenge-steld, bestaande uit vertegenwoordigersvan de netwerkcoördinatoren, Experti-secentrum Palliatieve Zorg Maastricht,Onderwijsinstellingen en IKNL, om hetconsortium vorm te geven. Dit teamhoudt nauw contact met alle betrokke-nen in de palliatieve zorg.

Voor een goede start is het belangrijkzicht te hebben op de prioriteiten van deafzonderlijke organisaties binnen hetconsortium. Daarnaast is kennis overbest practices en reeds ontwikkeldekennis, die gedeeld kan worden van be-lang. Om dit te inventariseren is eind ja-nuari een digitale enquête verstuurdaan alle bij palliatieve zorg betrokkenorganisaties in de regio’s. Het is de be-doeling om de aldus verkregen kenniste delen en samen met betrokkenen opprojectmatige wijze te implementeren.

Met vragen kunt u zich wenden tot denetwerkcoördinator of een van de verte-genwoordigers namens de netwerkcoör-dinatoren in het coördinatieteam:• Els Knapen, netwerk Westelijke Mijn-

streek, e.knapen@orbisconcern.nl• Marije Brüll, netwerk Zuidoost Brabant,

m.brul@stichtingkoh.nl• Theo Peters, netwerk Weert, tag.pe-

ters@landvanhorne.nl

5

Eind 2014 besliste het netwerk dat de implementatie van Zorgpad Stervensfase in 4 thuiszorgorganisatiesin de regio doorgang kan vinden. Zorgpad Stervensfase is een instrument voor het leveren van goede palli-atieve zorg. Het is een zorgdossier, een checklist en een evaluatie-instrument in één. Het is een hulpmiddelom de kwaliteit van zorg, de communicatie met de patiënt en diens naasten en de samenwerking tussenzorgverleners te waarborgen.

• Parc Imstenrade• PrivaZorg Maas en Heide

Voor meer informatie over het project ofhet Zorgpad Stervensfase verwijzen wij

Implementatie Zorgpad Stervensfase

Implementatie van het ZorgpadStervensfase zal ertoe leiden dat:- de zorg in de stervensfase over-zichtelijker en completer wordt- de communicatie tussen zorg-verleners onderling verbetert- de communicatie met patiënt ennaasten verbetert

Met een gelijktijdige implementatie wilhet netwerk zorgen voor een onderlingeverbinding van de deelnemende organi-saties in het netwerk op inhoud, waarbijde verschillen in organisaties gebruikt(kunnen) worden om als netwerk verderte komen met de verbetering van dekwaliteit van palliatieve zorg (leren vanelkaar).

In overleg met een adviseur van het In-tegraal Kankercentrum Nederland(IKNL) is een tweedaagse training op-gezet om projectleiders en netwerk-coördinator voor te bereiden op huntaak. De coördinator is nauw betrokkenbij de implementatie in de verschillendeorganisaties en is een belangrijke ver-bindende schakel tussen de organisa-ties, zowel voor als na de scholings -fase. De eerste trainingsdag in februariis gericht op de fasen die nodig zijn omhet Zorgpad Stervensfase in te voerenin de eigen organisatie. De bijeenkomstis vooral praktisch ingericht, zodat deprojectleiders aan het eind van de dageen eigen actieplan mee naar huis kun-nen nemen.

De tweede trainingsdag, begin maart,besteedt aandacht aan de inhoud vanhet Zorgpad Stervensfase en aan hetgebruik van het instrument om ervoor tezorgen dat dit instrument op een een-duidige wijze wordt ingezet. Een deel van deze dag wordt verzorgddoor een verpleegkundig consulent vanhet Regionaal Consultatieteam Midden-en Zuid-Limburg.

De volgende (thuiszorg)organisaties inOostelijk Zuid-Limburg nemen deel aande implementatie:• CiceroThuis• MeanderThuiszorg

u naar de coördinator van het netwerk[info@palliatievezorg-ozl.nl] ofhttp://www.zorgpadstervensfase.nl

6

BereikbaarHet meldpunt is te bereiken via:• het telefoonnummer: 06 56 37 66 91,

dagelijks van 9 tot 2 uur• het mailadres: spirit@palliatievezorg-

ozl.nl 7 X 24 uur

AanbodHet aanbod van het meldpunt bestaatonder meer uit:• een folder over het aanbod: link folder

geestelijke begeleiding in de laatste le-vensfase

• een pool van deskundigen, die be-schikbaar zijn voor thuisverblijvendepalliatieve cliënten met zingevings- enlevensvragen

• een signaleringslijst die hulpverlenerskan helpen in te schatten of een cliëntin aanmerking komt voor geestelijke

Meldpunt Geestelijke begeleiding in de laatste fasebegeleiding. Deze is op te vragen bijde coördinator van het netwerk.

Voor wie?Zowel professionele als vrijwillige hulp-verleners en zowel de patiënt zelf als defamilie en naasten kunnen het meldpuntbenaderen. Voorwaarde is dat de pa-tiënt last lijkt te hebben van, dan welvast dreigt te lopen in vragen over hoeen waarom van leven en lijden, over dezin van het bestaan, of er leven is na dedood. Het gaat om grote en kleine alle-daagse vragen die te maken hebbenmet zingeving, opmaken van de levens-balans, teruggaan naar de bron van hetbestaan, een naderend levenseinde,maar ook met religieuze en ethischekwesties zoals euthanasie, en levens-verlengend handelen/stoppen met be-handelen.

AanvullingDe wens van de cliënt voor een geeste-lijk verzorger is uiteraard altijd leidendvoor toewijzing. Mede daarom onder-zoekt de werkgroep nog hoe aanvullingvan de deskundigenpool met een vrou-welijke geestelijk verzorger vorm kankrijgen.

Stand van zaken Sinds oktober is het meldpunt 5 keerbenaderd met een (hulp)vraag. Het net-werk is zeer tevreden over dit primabegin! Maar extra aandacht voor dit ini-tiatief is gewenst, om zoveel mogelijkongeneeslijk zieken te kunnen bereikenmet dit aanbod. De komende maandenzult u op verschillende plekken informa-tie vinden over het meldpunt geestelijkebegeleiding. Dat varieert van de folderdie opnieuw verspreid gaat worden totnieuwsberichten en –flitsen in regionaleen instellingskranten.

Nu al informatie?Wilt u nu al informatie ontvangen, neemdan contact op met de coördinator, ofbestel de folder: http://www.palliatieve-zorglimburg.nl/Portals/66/Netwerken/OZL2014geestelijke%20begeleiding%20thuis.pdf

Naam Willem Boon Aloys de Haan Hans Habets Matth Gubbels

Functie geestelijk verzorger/ geestelijk verzorger geestelijk verzorger/ geestelijk verzorger/ dominee diaken priester

Organisatie Sevagram Cicero Zorggroep Meander Groep Atrium Orbis

Voor cliënten Brunssum, Heerlen Nuth, Heerlen,woonachtig in Onderbanken Simpelveld, Kerkrade, Voerendaal Landgraaf

Omdat spirituele zorg niet vooralle cliënten vanzelfsprekend ge-regeld is, startte het netwerk op 1 oktober vorig jaar met eenmeldpunt voor geestelijke bege-leiding in Oostelijk Zuid-Limburg.

Pool geestelijk verzorgers Netwerk Palliatieve Zorg

7

Scholing Spirituele zorgin de palliatieve faseIn de afgelopen jaren bood het netwerk scholing aan op het gebiedvan spirituele zorg, variërend van een themabijeenkomst tot (inter-visiebijeenkomsten van) de cursus omgaan met zingevingsvragen,voor verzorgenden en verpleegkundigen. Ook in 2015 en 2016 wil hetnetwerk een aanbod doen voor scholingen op dit gebied. Prioriteitheeft daarbij de intervisiegroep omgaan met zingevingsvragen. Alledeelnemers die de afgelopen jaren de cursus hebben gevolgd, zullenhiervoor in het voorjaar een uitnodiging ontvangen.

Deze organisaties worden vooraf ge-toetst aan een aantal toetredingscriteria,die de kerngroep sinds 2012 hanteert.Deze criteria kunt u opvragen bij decoördinator: info@palliatievezorg-ozl.nl

Programma gemist? Dood voor beginners

Dood voor beginners is eenachtdelige documentaireseriedie onlangs werd uitgezondenbij de EO en IKON. De seriegaat over ‘de kunst van hetsterven’.

Of we nu willen of niet, dood gaan weallemaal. Maar wat weten we eigen-lijk van sterven, afscheid nemen, rou-wen en een leven na de dood?Lastige vragen en geen gemakkelijkeantwoorden. 'Dood voor beginners' isde 'survival kit' op weg naar heteinde, voor beginners én gevorder-den.

Terugkijken van de serie kan via dezelink naar de website van de Pallia-tieve Zorg Limburg

Netwerk Palliatieve Zorguitgebreid met aspirant-leden Het afgelopen jaar heefteen aantal thuiszorgor-ganisaties in de regioeen verzoek gedaan omdeel te kunnen nemenaan de samen werking ophet gebied van pallia-tieve zorg.

[Adspirant-] Leden Netwerk Palliatieve Zorg

• Buurtzorg (aspirant-lid tot en met 31 januari 2016)• CiceroThuis BV.(aspirant-lid tot en met 30 april 2015)• Meander Thuiszorg (lid vanaf 2003)• OZBL-Thuiszorg (aspirant-lid tot en met 31 augustus 2015)• Parc Imstenrade (lid vanaf juni 2013)• Privazorg Maas en Heide (lid vanaf 2010)• Sevagram Thuiszorg (lid vanaf 2003)

Zowel Cicero Thuis BV. als OZBL-Thuiszorg verkregen op deze manier in2014 het aspirant lidmaatschap van hetnetwerk.

Na evaluatie in 2015 zal de kerngroepdit lidmaatschap al dan niet omzetten ineen definitief lidmaatschap.

Ook Buurtzorg ontving onlangs het aspi-rant-lidmaatschap. Daarmee is het aantal thuiszorgorgani-saties die, al dan niet als aspirant-lid,deelnemen aan de samenwerking ophet gebied van palliatieve zorg uitge-breid tot 7.

Een nieuwe cursus omgaan met zinge-vingsvragen is gepland voor de eerstemaanden van 2016. Bent u hierin geïn-teresseerd, dan kunt u dat melden aande coördinator van het netwerk:info@palliatievezorg-ozl.nl

In het najaar zal de werkgroep zich be-raden over een mogelijk thema en devormgeving van een regionale thema-

bijeenkomst over spirituele zorg. Dezethemabijeenkomst zal eveneens in 2016in gepland worden. Najaar van 2016mag u daarvoor een uitnodiging ver-wachten.

8

Tot die dag dat hij ziek wordt. Hij krijgthoofdpijn, aangezichtspijn en oorpijn; hijis snel moe en klaagt over algemene li-chamelijke achteruitgang. Zijn zoon gaatmet hem naar de dokter. Er volgen on-derzoeken en de diagnose is onthut-send. Hij heeft een melanoom bij zijnrechter oor in een progressieve vorm;het groeit richting gehoorgang. Boven-dien worden er hersenmetastasen aan-getoond. De specialisten zien af vanbehandeling. Hooguit wil men nog eenpalliatieve bestraling overwegen, als detumor blijft groeien.

Ondanks goede pijnstilling blijft hij zichberoerd voelen. De huisarts belt met dearts-consulent van het palliatief team. Narijp beraad wordt geadviseerd te startenmet methadon. Thuiszorg komt inmid-dels over de vloer om te helpen bij de li-chamelijke verzorging en om demedicatie aan te reiken. Op verzoek vande huisarts en de arts van het palliatiefteam en in overleg met de wijkverpleeg-kundige ga ik op huisbezoek om te on-dersteunen bij de medicatie-inname enom zicht te krijgen op de pijnbeleving.

Het melanoom aan zijn oor is intussenuitgegroeid tot een tumor zo groot alseen kippenei. Meneer Bressers is ver-drietig en heeft nog steeds veel pijn. Hijis onzeker en vraagt zich af hoe het nuverder moet gaan. Om de pijn te bestrij-den krijgt hij volgende week een aantalbestralingen. Maar hij raakt in paniek bijhet idee het aangemeten masker op zijngezicht te voelen. Ik benadruk dat hijstraks mogelijk minder pijn heeft. Maaromdat de tumor zijn gehoorgang dicht-drukt, verstaat hij mijn verhaal maar half.De wijkverpleegkundige geef ik informa-tie over de medicatie, de methadon. Be-langrijk is goed op te letten hoe meneerhierop reageert. Met name de vierde totvijfde dag na start kunnen bijwerkingen

ontstaan, in de vorm van sufheid enademhalingsdepressie. Dus goede ob-servatie en nauwkeurige rapportage zijngeen overbodige luxe. We spreken af datik na de laatste bestraling weer naar me-neer Bressers toe kom.Zoals beloofd ga ik na de laatste bestra-ling weer op huisbezoek. Zijn zoon iseveneens aanwezig. Meneer geeft aandat de pijn wel minder is, maar dat hijzich niet goed voelt: eten lukt niet meer,slikken gaat moeizaam, hij is kortademigen flink vermagerd, hij loopt onzeker, sla-pen gaat wel goed maar hij wordt vaakwakker omdat hij akelig droomt. Boven-dien is zijn stuit ontveld, omdat hij steedsuit zijn stoel schuift. In het dossier van dethuiszorg lees ik ook dat meneer metname in de ochtend verward lijkt; hijheeft startproblemen en is nu bang omalleen te zijn. De thuiszorg is uitgebreid,nachtzorg is ingezet en vrijwilligerskomen enkele malen per week, maartoch voelt hij zich niet veilig.

Met zijn zoon is hij naar een hospice inde buurt gaan kijken. ‘Voor als het thuisecht niet meer kan, maar nu nog evenniet’, licht meneer Bressers toe Een dagna dit bezoek ga ik nog even bij hemlangs. Ik tref hem volkomen in paniekaan. Hij herkent me wel, maar weet nietwaar hij is en wat er met hem aan dehand is. Hij is kortademig en meent dathij verkeerde medicatie heeft genomen.Hij huilt en herhaalt aan een stuk door ‘Ikweet het niet meer, ik kan het niet meer’.Het is een brok verdriet, deze man.Nadat ik een poosje bij hem heb gezetenwordt hij rustiger; hij houdt mijn hand ste-vig vast. Hoe graag ik het ook wil, maarhet is niet meer verantwoord om hem al-leen thuis te laten. Eigenlijk is er geen plaats in het hospice,maar met vasthoudendheid weet ik tocheen plekje voor hem te bemachtigen.Dus bel ik de huisarts en doe ik mijn ver-

haal. Zij deelt mijn zorgen en komt met-een langs. Ook de huisarts is dan vanmening dat opname in het hospice debeste oplossing is. Meneer Bressers wilnu ook opgenomen worden; hij voeltgoed dat het thuis niet meer gaat. Webellen dan de zoon. Hij is vreselijk opge-lucht dat er nu al een plekje voor zijnvader is. Samen regelen we dat meneerdezelfde middag nog naar het hospicegaat. Zijn zoon zal hem begeleiden. Devolgende dag ga ik even bij hem langs inhet hospice. Ook nu lijkt hij weer verward,maar hij is minder in paniek. Hij paktweer mijn hand, noemt me bij mijn naamen bedankt me dat ik ervoor gezorgd hebdat hij op deze mooie plek is gekomen.Maar hij weet niet wat er aan de hand is,hij begrijpt niet dat hij ziek is. MeneerBressers gaat hard achteruit. Hij wordtsteeds verwarder, maar de paniek is min-der.

Een week na opname in het hospice over-lijdt hij rustig. Gelukkig op een plek waarhij zich veilig voelde, waar hij de zorgkreeg die we thuis niet konden bieden.

‘In het hospice voeldehij zich veilig’

Meneer Bressers is een vriendelijke 80-jarige heer. Vijf jaar geledenwerd hij weduwnaar, maar hij is nooit bij de pakken neer gaan zit-ten. Hij woont nog lekker zelfstandig, kookt regelmatig, houdt vangezelligheid en gaat graag op stap. Kortom: het levende bewijs dathet leven ook op hogere leeftijd de moeite waard is...

(plus 49 andere verhalen)

LEZENSWAARD

Dit verhaal is te vinden in: ‘Een dood-gewoon boek’, geschreven door MarijSchielke, palliatief consulent in OZL. In 2013 won zij de prijs voor de Pallia-tieve Zorg Limburg, vanwege haar uit-zonderlijke bijdrage aan de ontwik-keling van de palliatieve zorg. Marijdeelt haar ervaringen graag, en heeftdeze gebundeld in 50 aangrijpende enindrukwekkende verhalen. De verhalenvormen een inspiratiebron voor iedereprofessional en vrijwilliger die mensenin hun laatste fase bijstaat.

Meer lezen? Het boek is te bestellen via een mail-tje naar de netwerkcoördinator. Hetkost € 10 excl. verzendkosten.