Notitie Identiteit

// NOTITIE IDENTITEIT2

ZIEKENHUIS ST JANSDAL // 3

De eerste notitie identiteit van ziekenhuis St Jansdal is geschreven in 1998. In 2007 heeft een

uitgebreide revisie van het document plaatsgevonden en in 2011 werd een aantal bijeenkomsten

met ziekenhuismedewerkers georganiseerd in het kader van het meerjarenbeleidsplan. Tijdens

deze bijeenkomsten werd vastgesteld dat de missie van het ziekenhuis evenals de notitie

identiteit met de genoemde kernwaarden nog steeds voldoet aan de huidige behoeften en

verwachtingen. En ook nu in 2015 kunnen we stellen dat de inhoud van de notitie aansluit bij de

strategie van ons ziekenhuis

Uitgangspunt is dat de notitie uitgaat van de christelijke grondslag van het ziekenhuis, die blijkt

uit de historie: het ziekenhuis is voortgekomen uit drie kleinere zorgorganisaties op religieuze

basis, en draagt de naam ‘christelijk’ nog steeds uit. In de statuten staat dat de grondslag van

het ziekenhuis de Heilige Schrift is, “het evangelie van Jezus Christus die in Zijn barmhartigheid

de mensen roept tot dienst aan de drie-enige God en aan de medemens”.

De missie van ons ziekenhuis:

Hoofdstuk 1

Inleiding

“Met liefde en compassie de beste zorg verlenen

aan patiënten in een helende omgeving”

// NOTITIE IDENTITEIT4

Sinds januari 2006 zijn de Nederlandse ziekenhuizen verplicht de identiteit van hun patiënten te

controleren. Is de patiënt werkelijk degene voor wie hij zich uitgeeft? Dat wordt gecontroleerd

door de patiënt om een identiteitsbewijs te vragen: een geldig paspoort bijvoorbeeld.

Voor een ziekenhuis is het iets moeilijker om zich te identificeren: een bewijs over te leggen dat

het ziekenhuis datgene is waarvoor het zich uitgeeft. Daar bestaat geen paspoort voor en ook de

handtekeningen van alle medewerkers of van de Raad van Bestuur voldoen hier niet.

Identiteit is: dat wat wij zijn en dat wat wij willen zijn; datgene waaraan wij herkend willen

worden. Bij een ziekenhuis zal de identiteit op de eerste plaats moeten blijken uit waarneembaar

gedrag: in het gedrag van iedere medewerker moet de christelijke identiteit van het ziekenhuis

waarneembaar zijn. Dat betekent dat wij hoge maatstaven aanleggen aan dat gedrag. Voor

iedereen in het ziekenhuis geldt, dat het gedrag aan die maatstaven gemeten moet kunnen

worden; ieder is op de eigen plaats het gezicht van het ziekenhuis, en dat vraagt van ieder van

ons voorbeeldgedrag, voorbeeldig gedrag!

Op de tweede plaats blijkt de identiteit uit het ziekenhuisbeleid en de zorgvisie. Voor het

beleid verwijzen wij naar het beleidsplan en de strategie. Ongewijzigd ten opzichte van het

voorafgaande beleidsplan is de zorgvisie:

“Het St Jansdal is een “helende” instelling waarin een genezend klimaat wordt gerealiseerd. Kern

van dat genezende klimaat vormt de professionele relatie, waarin we de patiënt tegemoet treden.

Deze professionele relatie heeft de volgende kenmerken of eigenschappen:

• ze gaat uit van de werkelijke deskundigheid van de professional, die up-to-date moet werken;

• ze gaat uit van zorgvuldigheid en gepaste snelheid in behandeling, diagnostiek en zorg;

• er is aandacht voor en betrokkenheid bij de patiënt;

• er is over en weer vertrouwen en betrouwbaarheid;

• er is een eigen beslissingsbevoegdheid voor de patiënt en voor de professional;

Hoofdstuk 2

Het begrip identiteit en dát waaruit de identiteit blijkt

ZIEKENHUIS ST JANSDAL // 5

• kernwoorden in de hulpverleningsrelatie zijn: waarden (ethiek), kwaliteit, veiligheid, en service.

In de professionele relatie wordt verondersteld dat de professional ethische dimensies van

het zorgproces kan herkennen en ermee kan omgaan. Het gaat er niet alleen om of de dingen

die worden gedaan goed worden gedaan (technische kwaliteit), maar ook of de goede dingen

worden gedaan (morele kwaliteit). Steeds dienen wij ons af te vragen wat het goede is dat

gedaan behoort te worden in relatie tot de patiënt. Ziekenhuisbrede aandacht voor de ethische

kant van de zorgverlening vormt een wezenlijk onderdeel van ons kwaliteitsbeleid.

Het St Jansdal streeft een zorgverlening na die in een sterk veranderende omgeving stabiel is en

herkenbaar blijft en toch mee verandert waar nodig en gewenst.

Alle medewerkers van het St Jansdal stellen zich tot doel (schijnbare) tegenstellingen te

overbruggen en een bijdrage te leveren aan een genezend klimaat voor de patiënt.”

Op de derde plaats blijkt de identiteit uit het nemen van maatschappelijke

verantwoordelijkheid door het ziekenhuis. Hoe geeft het St Jansdal ziekenhuis inhoud aan deze

maatschappelijke verantwoordelijkheid? Door:

• het bieden van goede gezondheidszorg en het nastreven van een optimaal welzijn voor de

patiënten die zich hier onder behandeling stellen.

• het zijn van een goede werkgever die de belangen van de werknemers zo goed mogelijk

behartigt.

• nadrukkelijk totale zorg te verlenen, dus niet alleen zorg waaraan verdiend kan worden; dat

zou fragmentarische zorg zijn: óf alleen de financieel interessante stukjes óf alleen aan die

patiënten die bereid zijn er goed voor te betalen.

• alle regelgeving op het gebied van milieu, sociale zaken, informatie en transparantie goed na

te leven.

Op de vierde plaats blijkt onze identiteit uit de steun die wij geven aan een ziekenhuis in Afrika:

het St Mary’s Hospital in Drobo; door dit ziekenhuis te laten delen in onze overvloed en hen te

helpen ook daar een verantwoorde gezondheidszorg op te bouwen.

// NOTITIE IDENTITEIT6

“en uw naaste als u zelf”

De grondslag van het ziekenhuis vormt de Bijbel. Veel medewerkers van het St Jansdal behoren

tot een christelijke groepering. Andere medewerkers hebben een andere overtuiging of geloof.

Veel patiënten die zich tot ons ziekenhuis wenden, zijn eveneens praktiserend óf hebben

vanuit hun opvoeding een christelijke achtergrond. Toenemend echter hebben patiënten

andere overtuigingen: zij zijn humanistisch, islamitisch, boeddhistisch of hebben hun eigen

overtuigingen die niet zonder meer tot een religieuze groepering te herleiden zijn.

In de Bijbel houdt Jezus ons voor dat christendom moet blijken uit het gedrag van de mensen.

Dit wordt onder andere verbeeld in de gelijkenis van de Barmhartige Samaritaan. Deze gelijkenis

laat zien dat het ware christendom blijkt uit het zich bekommeren om de ander, óók al is die van

een ander geloof of van een ander volk (een vreemdeling dus). Die bekommernis om de ander,

dat heel ver willen gaan opdat de ander geholpen wordt, dat is het gedrag van de echte “naaste”.

Juist de Samaritaan (de ongelovige, de verdachte buitenstaander) blijkt in de parabel de echte

“naaste” te zijn. Hij is degene die zich laat raken door de ander, hij ondersteunt en verzorgt en

helpt zó dat deze het eigen leven weer op orde krijgt.

Dit gedrag van bekommernis om de ander vragen wij van onze medewerkers ongeacht hun

(religieuze) overtuiging.

Wij willen de Bijbel vooral zien als inspiratiebron van velen in en buiten het ziekenhuis, een

inspiratiebron van waaruit geleefd en gezorgd wordt. Tevens willen wij een aantal belangrijke

kernwaarden die het christendom ons leert, als uitgangspunt van ons handelen nemen. Het zijn

universele waarden die maken dat wij aan iedereen, die in gezondheidsnood is en zich tot ons

ziekenhuis wendt, goede zorg kunnen verlenen. Ook zijn het waarden die onze medewerkers

met elkaar verbinden. Waarden waarover we het met elkaar eens kunnen worden en die we als

richtinggevend aan en inspirerend voor ons werk kunnen zien.

Hoofdstuk 3

Een christelijk ziekenhuis…

ZIEKENHUIS ST JANSDAL // 7

Er is een zekere overeenkomst tussen deze waarden en die van de zogenaamde zorgethiek.

Uitgangspunt van deze ethiek is de relationaliteit, de wederzijdse afhankelijkheid in het

menselijk bestaan. Deze moderne ethische stroming plaatst de volgende waarden op de

voorgrond. De waarde van de:

• aandachtigheid, omdat zorg een proces is dat alleen maar goed gaat als men aandacht heeft

voor degene die de zorg vraagt (caring about);

• verantwoordelijkheid omdat de zorg een proces is waarin de zorgverleners verantwoordelijk

zijn voor degene aan wie zij de zorg verlenen (taking care of);

• competentie, de professionaliteit: zorg geven is een professioneel proces (care giving);

• ontvankelijkheid: zorg moet ook ontvangen kunnen en willen worden (receiving care).

Daarnaast heeft de zorgethiek aandacht gevraagd voor het feit dat de persoonlijke waarden van

betrokkenen in de zorg en de manier waarop een betrokkene haar/zijn eigen identiteit begrijpt,

invloed hebben op het zorgproces (respect).

Leidend is ook de waarde van de solidariteit: gebaseerd op de saamhorigheid van mensen. Het

besef dat we een gemeenschap zijn van individuen waarbij wij elkaars lasten helpen dragen,

waar de sterkere (de gezonde), de zwakkere (de zieke) moet helpen.

// NOTITIE IDENTITEIT8

ZIEKENHUIS ST JANSDAL // 9

In deze vreemdeling,

die vanuit ongekend gebied

zich bekommert om wie weerloos aan de kant van de weg ligt,

zou je ook gemakkelijk Jezus zelf kunnen herkennen:

vanuit de hoge gekomen,

om in Gods naam mens te zijn op aarde,

mens, in de zin van: medemens.

Zijn broeders hoeder.

Een goede herder.

Een bondgenoot.

Zonder onderscheid te maken.

Zonder voorwaarden vooraf.

Hij kijkt met de ogen van God.

Hij leeft de liefde van God.

Hij staat borg,

ook en juist voor wie niemand meer heeft.

Het ziekenhuis is een plaats waar je dat intens kunt beleven:

je bent nergens meer.

Je bent geen mens meer.

Wat er nog van je over is,

is dat je patiënt bent, een gebroken been, een geval…

Dienst van verbintenis, Huib van der Burg,

geestelijk verzorger Ziekenhuis St Jansdal,

24 september 2006)

De barmhartige Samaritaan

Het mozaïek van de Barmhartige Samaritaan is na de Tweede Wereldoorlog door de bevolking

van Harderwijk aangeboden aan het toenmalige Pius Ziekenhuis. Dit omdat de medewerkers veel

onderduikers hebben verborgen in het ziekenhuis. Het mozaiek is bij de ingebruikneming van het

St Jansdal overgeplaatst en bevindt zich nu in de Dageraitzaal van het ziekenhuis.

// NOTITIE IDENTITEIT10

ZIEKENHUIS ST JANSDAL // 11

// NOTITIE IDENTITEIT12

4.1 - De waarde van COMPASSIE EN MEDEDOGEN

Deze waarde geeft aan dat wij betrokkenheid voelen met de patiënten die zich aan onze

zorg toevertrouwen. Dat wij beseffen dat deze zich tot het ziekenhuis wenden met een al of

niet prangende vraag, met iets dat hen dwars zit, iets waarmee zij een probleem ervaren. De

patiënten zijn in meerdere of mindere mate door wat hen scheelt uit het lood geslagen, onzeker,

angstig ook soms. Zij kunnen pijn ervaren, regelrecht in levensgevaar zijn.

Wij willen patiënten het gevoel geven dat zij welkom zijn met deze noden en angsten, wij willen

voor hen een sfeer van gastvrijheid creëren, wij willen hen alle aandacht en aandachtigheid

geven die hen toekomt.

Het klimaat, de cultuur van waaruit wij zorgen moet weldadig aanvoelen voor de patiënten. Zij

moeten zich in goede handen voelen, vertrouwd en op hun gemak. Zij moeten ervaren dat zij

ons werkelijk interesseren, dat zij er toe doen.

Uiteraard geldt ditzelfde voor medewerkers onder elkaar en voor leidinggevenden ten opzichte

van de medewerkers op hun afdeling. Sterker nog: wanneer die vanzelfsprekende interesse

in en betrokkenheid op elkaar er niet is tussen medewerkers, leidinggevenden, en medisch

specialisten over en weer, dan kan die ook nooit goed naar voren komen naar de patiënt toe.

De compassie met de medemens komt op een bijzondere manier naar voren in het werk van de

vele vrijwilligers in het ziekenhuis. Belangeloos zetten zij hun tijd en hun persoon in. Zij bieden

aandacht en warmte waar de professionals te weinig tijd hebben – en waar patiënten zo’n

toegenomen behoefte aan hebben.

Hoofdstuk 4

Kernwaarden

ZIEKENHUIS ST JANSDAL // 13

4.2 - De waarde van ONTVANKELIJKHEID EN RESPECT

Deze waarde vraagt een openstaan voor de eigenheid en het bijzondere van het individu en

van de situatie. Daarvoor moet er een bereidheid tot luisteren zijn, tolerantie voor andere

opvattingen, andere gedragingen. Dat andere (persoonlijke wensen) verdient respect en dat

respect moet merkbaar zijn voor de patiënt. Het komt naar voren in het respecteren van iemands

privacy, zowel ruimtelijk, fysiek, als met betrekking tot de informatie over iemand. Anders is niet

vooral “vreemd”, “afwijkend”, een reden voor verwerping of negatief commentaar, maar wel: te

respecteren, te onderzoeken.

Die ontvankelijkheid en dat respect verwachten wij overigens ook van onze patiënten. Als zij de

zorg die wij geven niet willen ontvangen, is er geen zorg. Zorg ontstaat pas in een (professionele)

relatie. Van de patiënt mag ook begrip verwacht worden voor de soms moeilijke omstandigheden

waaronder de professionals hun werk moeten doen.

Ook hier gelden ontvankelijkheid en respect tevens als leidinggevende waarden voor

medewerkers ten opzichte van elkaar. Respecteer elkaars eigenheid, elkaars sterke en zwakke

eigenschappen en probeer te zien wat je collega van jou nodig heeft.

Het respect geldt ook de eigen keuze van de patiënt en van de collega. Een patiënt kan zorg,

informatie accepteren of afwijzen; je collega kan jouw hulp met twee handen aannemen of het

zelf willen doen.

// NOTITIE IDENTITEIT14

4.3 - De waarde van de COMPETENTIE: DE PROFESSIONALITEIT

Een ziekenhuis is een professionele, kennis-gestuurde organisatie. We kennen de medische,

de verpleegkundige, de paramedische professionals. Maar ook op het gebied van financiën,

medische techniek, arbo- en milieu, automatisering, hotelservices, opleiding en personele zaken

hebben wij vele professionals in huis.

Vanwege de medische competentie gaat de patiënt met de zorgverlener een relatie aan. Hoe

steviger die competentie, des te groter zal het vertrouwen van de patiënt zijn.

Competentie is een dynamische waarde; ze moet ontwikkeld worden. Ze brengt de noodzaak

van (bij)scholing, van continu willen leren met zich mee. Uit de waarde van de competentie,

de professionaliteit vloeit voort het willen leveren van kwaliteit (competentie op het hoogste

niveau), maar ook het goed informeren van de patiënt en de informatie overdragen aan collega’s.

Professionaliteit onder collega’s betekent ook elkaar aanspreken op falende professionaliteit

zowel in de techniek als in de relationele (bejegenings)aspecten van het werk. Ook het uiten van

waardering hoort hierbij; wees er niet zuinig mee als iemand iets goed heeft gedaan.

4.4 - De waarde van de VERANTWOORDELIJKHEID

Uit de professionele relatie die je als zorgverlener aangaat met de patiënt vloeit voort dat je

verantwoordelijkheid draagt en op je neemt voor het goed verlopen van het zorgproces, voor het

stukje welzijn dat de patiënt aan de zorgverlener heeft toevertrouwd, voor het op peil zijn van

het eigen kennis en vaardigheidsniveau, voor het informeren van de patiënt en van betrokken

collega’s, ook over de zaken die onverhoopt fout gaan en het daarmee goed omgaan, voor het

inschakelen van hulptroepen als de eigen vaardigheden of kennis tekort schieten.

Het dragen van verantwoordelijkheid is gekoppeld aan de autonomie van de professional en de

keerzijde van de vrijheid die ook een aspect is van die autonomie.

ZIEKENHUIS ST JANSDAL // 15

Degene die verantwoordelijk is, moet ook verantwoording (willen) afleggen; desgevraagd

opening van zaken geven: over welke argumenten tot een beslissing hebben geleid, over de

feiten, dat wat er gebeurd is. Degene die zich verantwoordelijk voelt, schuift niet af; gooit

problemen niet over de muur naar een andere afdeling, een andere dienst, of naar de collega die

er gisteren was. Degene die verantwoordelijk is, tracht altijd zijn eigen taak zo goed mogelijk

te vervullen, inclusief het informeren van anderen met wie hij samenwerkt. Problemen en

fouten worden besproken om schade te beperken en te leren voor de toekomst. Niet om (een)

schuldige(n) aan te kunnen wijzen.

Ook patiënten hebben hun eigen verantwoordelijkheid in de zorgverleningsrelatie en mogen

daarop gewezen worden. Zij moeten vanuit die verantwoordelijkheid de zorgverlener goed

informeren, en zo goed mogelijk de voorschriften waarmee zij akkoord zijn gegaan (een leefregel,

medicatiegebruik), in praktijk brengen en aan de bel trekken volgens afspraak, bijvoorbeeld

wanneer zich bepaalde symptomen voordoen.

Onder collega’s geldt dat ieder ook verantwoordelijk is voor de goede werksfeer, voor het elkaar

feedback geven, voor het elkaar informeren.

Het samen dragen van de verantwoordelijkheid voor een goede zorg of een goed proces zal

bovendien het teamgevoel versterken.

// NOTITIE IDENTITEIT16

4.5 - De waarde van SOLIDARITEIT

Solidariteit betekent saamhorigheid en eensgezindheid. Hierin zit het besef dat wij allemaal

mensen zijn die in hetzelfde schuitje terecht kunnen komen. Dat de één het geluk heeft gezond

te zijn, kennis te hebben of rijk te zijn, brengt met zich mee dat dat geluk ingezet kan worden voor

degenen die niet gezond, niet geleerd of niet rijk zijn. Solidariteit betekent samen delen.

Uiteindelijk betekent solidariteit ook: over de verschillen willen stappen die er tussen mensen

zijn, zonder onderscheid (in de zorg) hulp willen verlenen, elkaars lasten willen mee-dragen.

In het ziekenhuis betekent dit dat wij uitdrukkelijk onze zorg ook willen afstemmen op bijzondere

groepen in de samenleving, zoals de ouderen, die geen belangrijke positie meer hebben,

dementerenden, geestelijk en lichamelijk gehandicapten, allochtonen of onverzekerden, omdat

zij allen evenzeer mens zijn als wij.

Onder collega’s betekent dit dat medewerkers bereid moeten zijn een stapje harder te lopen als

ze daarmee een collega die niet fit is, die minder energie heeft, of (tijdelijk) minder belastbaar is,

kunnen helpen. Het betekent ook dat er géén hiërarchie van mensen is: natuurlijk is er wel een

functionele, op iemands functie gebaseerde hiërarchie. Maar alle medewerkers moeten ervaren

dat zij gelijkwaardig zijn aan elkaar en op dezelfde criteria gewaardeerd worden.

4.6 - Samenvattend

Compassie en mededogen, ontvankelijkheid en respect, professionaliteit, verantwoorde lijkheid

en solidariteit, dat zijn de waarden waardoor wij ons in het St Jansdal willen laten leiden in ons

dagelijks werk en in ons gedrag. Dat zijn de waarden die wij ontlenen aan onze inspiratiebron en

waaraan wij als christelijk ziekenhuis herkend willen worden. Hierop baseren wij ons gedrag en

ons oordeel en deze waarden zijn leidend wanneer wij ons afvragen in een situatie: ‘Wat is hier

het goede dat wij behoren te doen?’

ZIEKENHUIS ST JANSDAL // 17

Betrouwbaar, betrokken en bekwaam!

// NOTITIE IDENTITEIT18

Hoe brengen wij deze waarden die ons handelen richten nu in de praktijk?

Op de eerste plaats doordat iedere medewerker zijn of haar gedrag afstemt op de genoemde

waarden. Je kunt elkaar daarbij helpen door elkaar feedback te geven wanneer je van elkaar ziet

dat een waarde óf heel goed óf heel slecht in de praktijk wordt gebracht.

In 2007 werd de Commissie Waarden gevormd. Deze commissie heeft als doel de aandacht voor

de inhoud van de notitie identiteit bij ziekenhuismedewerkers levend te houden. Dat doet zij op

verschillende manieren, onder andere door twee keer per jaar een discussie over een actueel, aan

de beschreven kernwaarden gekoppeld, onderwerp te organiseren.

Het is belangrijk dat medewerkers beseffen dat hun dagelijkse handelen ook moreel van aard is,

dus als “goed” of “minder goed” wordt ervaren. De vraag: “wat is het goede dat ik behoor te doen”

of “dat wij behoren te doen” moet in ieders bewustzijn een rol spelen. Om dat te bevorderen zal

de Commissie Waarden samen met het management initiatieven ontwikkelen om op gezette

tijden en op verschillende werkplekken “moreel beraad” te realiseren.

Aan sollicitanten zal deze notitie ter beschikking worden gesteld en aan hen zal gevraagd

worden of zij zich hierin herkennen. Geschikt voor een functie in het St Jansdal betekent ook deze

waarden als richtinggevend voor het eigen handelen aanvaarden.

In de te voeren jaargesprekken zal het gedrag van leidinggevende en medewerker over en weer

aan de hand van de notitie besproken kunnen worden.

In het werkoverleg op de afdelingen kunnen de waarden van dienst zijn bij het spreken over

moeilijke onderwerpen.

Hoofdstuk 5

En nu de praktijk

ZIEKENHUIS ST JANSDAL // 19

Wij hopen zó de aloude christelijke identiteit van het ziekenhuis, die zo mooi in de naam “St

Jansdal” tot uiting komt, op een vernieuwde, eigentijdse wijze, waarneembaar te maken voor

patiënten, bezoekers en medewerkers. Zij allen moeten daadwerkelijk ervaren dat het

St Jansdal een huis is waar dit geldt:

“Je zorgt voor elkaar”

CA

ZP

O06

Ziekenhuis St Jansdal

Postbus 138

3840 AC Harderwijk

www.stjansdal.nl

© PR&Communicatie - juni 2015