Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2016 - NOTA

Nota lokaal gezondheidsbeleid Enkhuizen

2013 – 2016

Pagina - 2 -/93 Paraaf griffier:

Nota Lokaal gezondheidsbeleid 2013-2016

Inhoudsopgave

Hoofdstuk

Paragraaf

Blz.

1. Inleiding 3 2. Samenvatting 5 3. Gezondheid 7

3.1 Gezondheid en beïnvloedende factoren

7

3.2 Openbare gezondheidszorg 7 4. Gemeentelijke verantwoordelijkheden 8

4.1 De Wet publieke gezondheid 8 4.2 Wet maatschappelijke

ondersteuning

8 4.3 Relatie tussen de Wpg, de Wet op

de Jeugdzorg, AWBZ en Zorgverzekeringswet

9 4.4 Facetbeleid 10

5. De kaders van het gezondheidsbeleid 11 5.1 Landelijke nota

gezondheidsbeleid

11 5.2 Regionaal advies GGD Hollands

Noorden

12 5.3 Lokale kaders Enkhuizen 12

6. Het gezondheidsprofiel en de landelijke / lokale speerpunten in Enkhuizen

14

6.1 hoofdlijnen gezondheidsprofiel 14 6.2 stand van zaken landelijke

speerpunten

14 6.3 specifieke aandachtspunten 20

7. Prioriteiten gezondheidsbeleid 2013 - 2016

24

8. Middelen en evaluatie 31

Bijlage 1 Gezondheidsprofiel Enkhuizen 32 Bijlage 2 Evaluatie gezondheidsbeleid

Enkhuizen

48 Bijlage 3 Buurtscan Enkhuizen 56 Bijlage 4 Afkortingen 83 Bijlage 5 Verklarende woordenlijst 84 Bijlage 6 Bronnen 86

Advies Wmo-raad Enkhuizen 19 augustus 2013 87 Inspraak reactie GGD Hollands Noorden 2 december 2013 90



1. Inleiding

Doel van het gemeentelijk gezondheidsbeleid is om de gezondheid van inwoners te

beschermen, te bewaken en te bevorderen.

Dat is geregeld in de Wet publieke gezondheid (Wpg).

In de wet is ook een specifiek artikel opgenomen waarin gemeenten de opdracht krijgen

zorg te dragen voor de uitvoering van preventieve zorg voor ouderen en jeugd. Dit ligt in de lijn

met de gemeentelijke Notitie Seniorenbeleid 2011 – 2015 en de vertaling in het Centrum voor

Jeugd en Gezin (CJG).

Op grond van de Wpg dienen gemeenten elke vier jaar een nota lokaal gezondheidsbeleid

op te stellen. De gemeenteraad dient deze vast te stellen binnen twee jaar na vaststelling

van de landelijke nota gezondheidsbeleid “Gezondheid dichtbij”.

In de gemeentelijke nota worden de ambities op het gebied van lokaal gezondheidsbeleid

beschreven. De ambities worden bepaald aan de hand van “speerpunten” die voortkomen uit het

landelijke beleid en/of de gezondheidssituatie van de eigen bevolking.

De regierol voor het lokale gezondheidsbeleid ligt bij de gemeente.

Bij het opstellen van de nota is rekening gehouden met de spelers in het veld, de financiële

middelen en zeker ook met de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Ook andere

beleidsterreinen zoals welzijnsbeleid, jeugd- en onderwijsbeleid, CJG, ouderenbeleid, sport,

openbare orde, veiligheid, sociaal- en inkomensbeleid, de inrichting van de openbare ruimte,

ruimtelijke ordening en milieu hebben een verbinding met de nota lokaal gezondheidsbeleid

Enkhuizen. Gestreefd wordt naar een integraal en samenhangend beleid.

Op West-Fries niveau en / of in SED verband (Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland) wordt er

zoveel mogelijk samenwerkt ten aanzien van de beleidsontwikkeling en de afstemming van het

activiteitenaanbod.

De raakvlakken tussen de Wmo en de Wpg zijn groot. Ongezond gedrag verhoogt immers

de ziektelast. Het voorkómen van gezondheidsproblemen betekent dat er een minder

beroep zal worden gedaan op de voorzieningen in het kader van de Wmo. Het is dus zaak

om veel aandacht te schenken aan preventie en participatie.

Daarbij gaat het met name om de collectieve preventie: het voorkomen en vroegtijdig

opsporen van ziekten en om het bevorderen van de onderlinge afstemming tussen

collectieve preventie en curatieve gezondheidszorg. Het is vooral gericht op het wegwerken

van gezondheidsverschillen binnen de gemeente.

In het gemeentelijk gezondheidsbeleid verdienen psychische gezondheid en het gevoel van

welbevinden een prominente plaats. Lekker in je vel zitten zorgt ervoor dat je positiever in

het leven staat, minder last hebt van stress, beter kunt functioneren en problemen beter de

baas kunt. Door verbindingen te leggen tussen de beleidsterreinen welzijn, sport, jeugd en

senioren kan de gemeente het makkelijker maken voor haar inwoners om hun leefstijl te

verbeteren.



De gedetailleerde uitvoering van de activiteiten van de nota lokaal gezondheidsbeleid worden

beschreven in het nog te verschijnen Uitvoeringsprogramma Wmo 2013.

Leeswijzer

Een samenvatting van de nota staat op hoofdlijnen in hoofdstuk 2 beschreven.

In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de beïnvloedende factoren ten aanzien van de gezondheid en

een uitleg over de openbare gezondheidszorg.

Iedere gemeente heeft gemeentelijke verantwoordelijkheden die geformuleerd staan in

hoofdstuk 4. De relatie tussen de Wet publieke gezondheid, de Wet maatschappelijke

ondersteuning met de Wet op de jeugdzorg, AWBZ en de Zorgverzekeringswet laat zien dat het

overheidsbeleid steeds meer zorgverantwoordelijkheid en de bijbehorende taken naar de

gemeente overhevelt.

De landelijke overheid geeft de kaders van het gezondheidsbeleid in haar nota aan en biedt de

gemeente aanknopingspunten door middel van vijf speerpunten . Ook zijn de lokale kaders in

Enkhuizen die genoemd staan in de Stadsvisie, de Wmo, Ouderenbeleid, en de Buurtscan vermeld.

In hoofdstuk 5 vindt u een beschrijving.

De GGD heeft een nieuw gezondheidsprofiel opgesteld dit levert inzichten op over de landelijke

en lokale speerpunten. In hoofdstuk 6 worden de kengetallen beschreven.

In hoofdstuk 7 staan de prioriteiten gezondheidsbeleid 2013 – 2016 schematisch weergegeven.

Middelen en evaluatie is het onderwerp in hoofdstuk 8.

In de bijlagen vindt u respectievelijk het uitgebreide gezondheidsprofiel Enkhuizen, de evaluatie

van het gezondheidsbeleid aan de hand van de stand van zaken 2011 en 2012,de buurtscan, een

overzicht met afkortingen, een verklarende woordenlijst en de geraadpleegde bronnen.



Hoofdstuk 2 Samenvatting

De gemeente heeft de plicht om in kader van de Wet publieke gezondheid iedere vier jaar een

nota lokaal gezondheidsbeleid op te stellen. Doel van de nota is om de ambities aan de hand van

de landelijke en lokale speerpunten weer te geven. De gemeente vervult ten aanzien van het

lokaal gezondheidsbeleid een regierol.

Het lokaal gezondheidsbeleid maakt onderdeel uit van een integraal en samenhangend beleid en

is een uitvloeisel van de door de gemeenteraad gestelde kaders.

Een voorbeeld hiervan is de samenhang met de Wet maatschappelijk ondersteuning en het

Centrum voor jeugd en gezin. Het is immers overheidsbeleid dat gericht is dat steeds meer

zorgverantwoordelijkheid en de bijbehorende taken naar de gemeente wordt overgeheveld. De

toekomstige transities Jeugdzorg en AWBZ zal dit nog verder uitbreiden.

Lokaal is er al een koppeling gelegd met het seniorenbeleid en de buurtscan (zie bijlage 3)..

De persoonlijke gezondheid wordt door verschillende factoren beïnvloed, zoals de biologische en

erfelijke factoren, leefstijlfactoren, omgevingsfactoren en de gezondheidsvoorzieningen.

De gezondheidszorg is vooral gericht op collectieve preventie, naast de behandeling en verzorging

van patiënten die al gezondheidsproblemen hebben.

In de landelijke nota gezondheidsbeleid “Gezondheid dichtbij” zijn vijf speerpunten geformuleerd

waar iedere gemeente mee aan de slag moet namelijk: depressie, diabetes, overgewicht, roken en

schadelijk alcoholgebruik daarnaast kan iedere gemeente ook zelf lokale speerpunten opnemen.

De GGD heeft een gezondheidsprofiel 2011 voor Enkhuizen opgesteld. Aan de hand van de cijfers

zijn specifieke lokale speerpunten opgenomen in de nota: eerste lijn voorzieningen, AED,

zelfdoding en sociale omgeving. Daarnaast is het lokale speerpunt dementie uitgewerkt vanwege

het amendement van de gemeenteraad in kader van de notitie Seniorenbeleid (juli 2011)

Van de inwoners ouder dan 65 jaar in Enkhuizen heeft 32% een matig risico op een angststoornis

of depressie en 3,2 % een hoog risico. Preventieve cursussen met het onderwerp omgaan met

depressie worden georganiseerd en de huisbezoeken door organisaties worden geïnventariseerd

en op elkaar afgestemd.

Diabetes komt voor bij 0,7 % van de inwoners van 19-65 jaar en bij 15% van de 65-plussers.

Aan de folder “Gecombineerde Leefstijl interventie in Enkhuizen” wordt meer bekendheid

gegeven. Ook wordt de beweegkuur “nieuwe stijl” geïntroduceerd.

Van de inwoners van 19 jaar en ouder in Enkhuizen heeft 45% overgewicht. Van de kinderen van

4-12 jaar heeft 24% overgewicht.

Zowel bij de senioren als bij de jeugd worden bewegingsactiviteiten aangeboden. Daarnaast is

een cursus “gezonde voeding hoeft niet veel te kosten” in de planning.

29% van 19-65 jaar rookt. Bij de jongeren van 12-19 jaar is dit 12%.

De activiteiten rondom Westfrisse jeugd wordt voortgezet.



In Enkhuizen drinkt 38% van 12-19 jarigen overmatig alcohol. Bijna de helft van de ouderen in

Enkhuizen is een onverantwoorde drinker en 31 % van de volwassenen (19-65 jaar).

De huisartsendichtheid is in Enkhuizen lager vergelijkbaar met landelijk en de regio Noord-Holland

Noord. En de gemiddelde afstand tot de huisartsenpost is 18,5 km. Regionaal 7,8 km.

Er wordt regelmatig overlegd met de eerste lijn organisaties over de samenwerking, samenhang

en afstemming.

Ten aanzien van het speerpunt AED zijn al goede vorderingen gemaakt. Het beleid en de

uitvoering wordt de komende jaren voortgezet, zodat er een goed netwerk in de gemeente

beschikbaar blijft.

In de periode 1998-2008 waren er in Enkhuizen jaarlijks gemiddeld 5,8 sterfgevallen door

zelfdoding per 100.000 inwoners (Enkhuizen heeft 18.000 inwoners).

De komende periode zullen afspraken gemaakt worden met betrokken organisaties en onderwijs

over preventieve maatregelen.

Ten aanzien van het speerpunt sociale omgeving scoort Enkhuizen hoger op de verschillende

onderdelen ten opzichte van West-Friesland, Noord-Holland Noord en Nederland. Het betreft

ooit slachtoffer zijn, ooit lichamelijk mishandeld, ooit geestelijk mishandeld, ooit ongewilde

seksuele ervaring, onveilig gevoel overdag, onveilig gevoel ’s nachts en slachtoffer criminaliteit

laatste jaar (12-19 jaar).

In de nota seniorenbeleid zijn acties opgenomen over het Politiekeurmerk Veilig Wonen en

communicatie tussen jongeren en senioren.

Daarnaast zal er structurele voorlichting gegeven worden via de gemeentepagina over alle

aspecten van onveiligheid.

Ook zullen er gesprekken met bewoners georganiseerd worden over de feiten met betrekking tot

onveiligheid en de relatie tot het onveilig voelen.

Naar aanleiding van het gemeentelijke amendement dementie worden diverse acties

ondernomen, zoals een ondersteuningsaanbod, een goedlopende zorgketen en het bevorderen

van de vroegsignalering.

Ieder jaar wordt in de jaarstukken van de gemeente de speerpunten en de acties geëvalueerd.



Hoofdstuk 3 Gezondheid

Gezondheid bepaalt in belangrijke mate de kwaliteit van leven. Een goede gezondheid wordt door

mensen vaak het belangrijkste aspect van hun leven genoemd. Gezonde mensen voelen zich

beter, zijn minder vaak ziek en werken meer en langer. Ze kunnen in de samenleving beter

meedoen. Een goede gezondheid komt dus zowel het individu als de samenleving ten goede.

Investeren in een goede gezondheid van de bevolking dient niet alleen een persoon- maar ook

een sociaal belang.

3.1 Gezondheid en beïnvloedende factoren De gezondheid wordt door de volgende factoren beïnvloed:

1. Biologische en erfelijke factoren: de aanwezige (aanleg voor) gezondheid of ziekte.

2. Leefstijlfactoren: het gedrag van mensen (bijvoorbeeld op het gebied van voeding,

genotsmiddelen, lichaamsbeweging en seksualiteit) is van invloed op hun gezondheid en

het al dan niet ontstaan van ziekte.

3. Omgevingsfactoren: de sociale en fysieke omgeving: gezin, school, winkels, de buurt waar

mensen wonen, sociale contacten, huisvesting, het bedrijf waar mensen werken,

inkomensaspecten, milieu, veiligheid, recreatiemogelijkheden.

4. Gezondheidszorg: de beschikbaarheid, bereikbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van

gezondheidszorgvoorzieningen.

Bij het bevorderen van een gezonde leefstijl is een integrale aanpak, waarbij bovengenoemde

factoren in samenhang worden bekeken, vaak het meest effectief.

3.2 Openbare gezondheidszorg Gezondheidszorg is vooral gericht op collectieve preventie: de bescherming en bevordering

van de gezondheid van de bevolking of van specifieke groepen daaruit, alsook het

voorkomen en het vroegtijdig opsporen van ziekten onder die bevolking. Het gaat om zorg

voor de gezondheid van de samenleving als geheel, van risicogroepen en van mensen die

tussen de wal en het schip (dreigen te) vallen. Deze zorg is een aanvulling op de

behandeling (cure) en verzorging (care) van patiënten op het moment dat hun gezondheid

al geschaad is. Naast collectieve preventie omvat de openbare gezondheidszorg dus ook

activiteiten die te maken hebben met overheidsverantwoordelijkheid voor beschikbaarheid

en toegankelijkheid van gezondheidszorgvoorzieningen.



Hoofdstuk 4 Gemeentelijke verantwoordelijkheden

Het belangrijkste kader voor lokaal gezondheidsbeleid is de Wet publieke gezondheid (Wpg).

Sinds 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van kracht. Deze wet

heeft op belangrijke onderdelen raakvlakken met de Wpg. De Wpg en de Wmo worden vanwege

hun belang voor het lokale gezondheidsbeleid kort toegelicht.

Verder wordt de relatie met de Wet op de Jeugdzorg, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

(AWBZ) en de Zorgverzekeringswet in dit hoofdstuk kort beschreven.

4.1 De Wet Publieke Gezondheid De Wet Publieke Gezondheid (Wpg) is sinds 1 december 2008 van kracht. De Wpg integreert en

vervangt de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV), de Infectieziektewet en de

Quarantainewet. Het doel van de Wpg is het bewaken, beschermen en bevorderen van de

gezondheid van de bevolking of van specifieke groepen alsmede het voorkómen en het vroegtijdig

opsporen van ziekten onder die bevolking. De gemeenten brengen de hieruit voortvloeiende

werkzaamheden over het algemeen onder bij de Gemeentelijke Gezondheid Dienst (GGD). Ook

verplicht de wet de gemeente om een GGD in stand te houden. Belangrijke deelterreinen van de

Wpg zijn collectieve preventie, infectieziektebestrijding en jeugdgezondheidszorg.

De Wpg vermeldt wat gemeentelijke taken en rijkstaken zijn. Gemeenten kunnen dus niet alle

wettelijke taken zelf sturen. De Wpg is daarmee een gematigd decentrale wet. Het Ministerie van

VWS stelt iedere vier jaar een preventienota vast waarin de landelijke prioriteiten op het terrein

van de collectieve preventie worden aangegeven. Gemeenten zijn verplicht om elke vier jaar een

nota lokaal gezondheidsbeleid op te stellen.

Met het oog op de bestrijding van infectieziekten zijn internationale afspraken in de Wpg

verankerd. De wet regelt dat er voldoende voorzieningen beschikbaar moeten zijn om

infectieziekten snel op te kunnen sporen en te bestrijden. Voor de jeugdgezondheidszorg is het

digitaal dossier via de Wpg verplicht gesteld.

In de Wpg is ook een artikel opgenomen over ouderengezondheidszorg (artikel 5a). Voor

gemeenten en de GGD is dit een nieuwe wettelijke taak. Gemeenten krijgen de opdracht voor de

preventieve zorg voor ouderen. De concrete invulling van de ouderengezondheidszorg wordt aan

de gemeenten overgelaten.

4.2 Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Sinds 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van kracht. Aanleiding

voor de invoering van de Wmo vormen zowel financiële als inhoudelijke overwegingen. Op

financieel gebied vormen de oplopende kosten van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

(AWBZ) een belangrijke aanleiding. Door de toenemende vraag kan de zorg op termijn alleen

betaalbaar blijven als de aanspraak op professionele zorg wordt teruggedrongen. In de Wmo gaat

het niet langer om verzekerde rechten op hulpverlening, maar wordt gesproken van het

compensatiebeginsel. De burger is eerst zelf verantwoordelijk.

Vanuit de Wmo wordt ingestoken op een algemene aanpak en principieel afgestapt van een

doelgroepenbeleid. Het doelgroepenbeleid verandert naar een inclusief beleid (meedoen,



diversiteit en participatie) voor alle burgers. De gemeente zal meer vraaggericht, op maat en

gebonden aan een in tijd gelimiteerde interventie gaan werken.

Inhoudelijk is de Wmo een participatiewet. Het streven is dat iedere burger, jong en oud en zowel

met als zonder gezondheidsbeperkingen, actief aan de samenleving deel kan (blijven) nemen. De

intentie is dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en de regie over hun

eigen leven kunnen voeren. Kwetsbare mensen krijgen een steuntje in de rug. Uitgangspunt is dat

de burger in eerste instantie zo veel mogelijk zelf (of in eigen kring) in zijn zorgbehoefte voorziet.

De gemeente compenseert waar dat niet mogelijk is. Het samenhangende beleid dat daarvoor

nodig is kan het beste zo dicht mogelijk bij de burger, dus door de gemeente, worden uitgevoerd.

De Wmo maakt de gemeente verantwoordelijk voor maatschappelijke participatie van alle

burgers. Kwetsbare groepen mogen geen drempels ervaren om deel te nemen aan de

maatschappij. Anders dan bij de Wpg (gematigd decentrale wet) kenmerkt de Wmo zich door een

volledig decentrale sturingsvisie. Dit betekent dat elke gemeente zelf bepaalt op welke wijze ze de

maatschappelijke ondersteuning organiseert. In de doelstellingen van de Wmo neemt de

versterking van de burgermaatschappij (civil society) een belangrijke plaats in. Burgers worden

geacht elkaar te helpen en er wordt naar gestreefd dat burgers zelf zorg en ondersteuning in hun

eigen omgeving organiseren.

De nieuwe gemeentelijke Wmo beleidsplan 2013 – 2016 verschijnt in de 2e helft van 2013.

4.3 Relatie tussen de Wpg, Wmo, de Wet op de Jeugdzorg, AWBZ en

Zorgverzekeringswet De relatie tussen de Wpg en de Wmo kan worden omschreven als die van twee naast elkaar

fungerende wetten met als overstijgend doel om de kwaliteit van leven van burgers te

bevorderen. Om te voorkomen dat inwoners een beroep doen op individuele Wmo-voorzieningen

is het van belang dat gemeenten in de collectieve preventieactiviteiten binnen de beide wetten

(blijven) investeren.

Sinds 2008 is de gemeente aan de slag gegaan met het ontwikkelen van een CJG. De inrichting

hiervan wordt gezien als de opmaat naar het nieuwe gedecentraliseerde stelsel van de jeugdzorg,

dat uiterlijk 1 januari 2015 gerealiseerd moet zijn.

De Wpg en de Wmo raken nauw aan de kaders van de Algemene wet Bijzondere Ziektekosten

(AWBZ) en de Zorgverzekeringswet. Via de AWBZ worden de kosten voor langdurige zorg

gefinancierd en zorg die niet onder de Zorgverzekeringswet vallen. De AWBZ wordt uitgevoerd

door de Zorgkantoren die bij Zorgverzekeraars zijn onder gebracht. De Zorgverzekeringswet wordt

uitgevoerd door de zorgverzekeraars.

Het overheidsbeleid is erop gericht dat er steeds meer zorgverantwoordelijkheid en bijbehorende

taken naar de gemeenten worden overgeheveld. Dit zal met de transities jeugdzorg en AWBZ de

komende jaren versterkt worden doorgezet.

4.4 Facetbeleid Lokaal gezondheidsbeleid is gemeentelijk beleid gericht op de verbetering van de

volksgezondheid. Gezondheidsbeleid heeft raakvlakken met gemeentelijk beleid op andere



terreinen zoals welzijnsbeleid, jeugd- en onderwijsbeleid, CJG, seniorenbeleid, sport, openbare

orde en veiligheid, en sociaal- en inkomensbeleid . Voor het bereiken van een consistent beleid is

van belang dat het gemeentelijke gezondheidsbeleid met alle betrokkenen wordt afgestemd met

gemeentelijk beleid op deze andere terreinen.

De gemeente heeft een eigen verantwoordelijkheid als het gaat om de ontwikkeling en

uitvoering van lokaal gezondheidsbeleid. De GGD ondersteunt de gemeente met behulp van

epidemiologische gegevens, bij de ontwikkeling en uitvoering van gezondheidsbeleid en bij de

evaluatie van het lokale en regionale gezondheidsbeleid.



Hoofdstuk 5 De kaders van het gezondheidsbeleid Op landelijk en regionaal niveau zijn kaders uitgewerkt voor het opstellen van een gezondheidsnota. Allereerst wordt in paragraaf 5.1 de landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ beschreven. Vervolgens wordt in paragraaf 5.2 het regionaal advies van de GGD Hollands Noorden weer gegeven. In paragraaf 5.3 worden de lokale kaders, die een relatie hebben met het gezondheidsbeleid verwoord. Deze kaders en het gezondheidsprofiel (paragraaf 7.1) zijn de bouwstenen voor het opstellen van de prioriteiten gezondheidsbeleid 2013-2016 (hoofdstuk 8).

5.1 Landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ Sinds 2007 staat de gezondheidsbevordering al geruime tijd hoog op de beleidsagenda. De insteek is dat er een omslag nodig is van ZZ (ziekte en zorg) naar GG (gezondheid en gedrag). In de landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ (september 2011) benoemt de minister de landelijke prioriteiten die aanknopingspunten bieden voor het gemeentelijk gezondheidsbeleid. Het rapport ‘Van Gezond naar Beter’ (RIVM) laat zien dat de vijf speerpunten uit de landelijke preventienota 2006 belangrijk blijven om de (volks)gezondheid te verbeteren:

depressie

diabetes

overgewicht

roken

schadelijk alcoholgebruik Het kabinet neemt deze vijf speerpunten onveranderd over. De landelijke nota meldt: ‘We willen meer focus aanbrengen door ons in het bijzonder te richten op bewegen’. Bewegen is zowel goed voor de lichamelijke als de geestelijke gezondheid en hangt positief samen met de andere speerpunten. Ongezonde leefgewoonten komen namelijk vaak in combinatie voor: mensen die minder bewegen eten vaker ongezond, roken vaker en drinken vaker excessief alcohol. Bewegen leidt ook tot minder depressie en diabetes.

In de landelijke nota ‘Gezondheid dichtbij’ zijn, samengevat, drie thema’s uitgewerkt:

1. Vertrouwen in gezondheidsbescherming Daar waar mensen sommige risicofactoren voor de gezondheid zelf niet kunnen beïnvloeden, mag zij rekenen op de overheid.

2. Zorg en sport dichtbij in de buurt Naast het bestrijden van ziekte kan de gezondheidszorg zich nog meer richten op het bevorderen van de gezondheid. Herkenbare en toegankelijke voorzieningen, fysiek of digitaal, kunnen hieraan bijdragen. Zorg en preventie moeten meer worden afgestemd. Daarbij dienen de behoeften van de mensen het uitgangspunt te zijn.

3. Zelf beslissen over een leefstijl Mensen maken zelf keuzes. Publieke private samenwerking (PPS) wordt gezien als een kansrijke methode om de gezonde keuzes aantrekkelijk te maken. Beschikbaarheid van betrouwbare, toegankelijke en doelgerichte informatie daarbij is essentieel. Extra aandacht voor de jeugd door middel van bevordering van een gezonde leefstijl, vroege



signalering van risico’s en inzet op weerbaarheid om dagelijkse verleidingen te weerstaan, naast het stellen van grenzen en het stimuleren van een gezonde basis bij de jeugd.

5.2 Regionaal advies GGD Hollands Noorden De GGD heeft naar aanleiding van de landelijke nota een regionaal advies opgesteld ter ondersteuning van de gemeenten bij het opstellen van het nieuw lokaal gezondheidsbeleid. De GGD adviseert de gemeenten om niet alleen het accent op bewegen te leggen, maar ook op weerbaarheid. Door de weerbaarheid van inwoners te vergroten, zijn zij beter in staat om verleidingen en groepsdruk te weerstaan. Weerbaarheid hangt hierdoor positief samen met de thema’s overgewicht, roken en schadelijk alcoholgebruik.

5.3 Lokale kaders Enkhuizen Om het gezondheidsbeleid goed vorm te geven willen we:

Burgers verleiden om gezond gedrag te gaan vertonen

Naast het kijken naar individuele risicofactoren een bredere blik op fysieke en sociale

omstandigheden die van invloed zijn op de gezondheid van mensen

Integraal beleid binnen de gemeentelijke afdelingen verder ontwikkelen

Integrale en intensieve samenwerking met organisaties en afstemming met als doel het

verbeteren van de leef- en gezondheidssituatie

Vernieuwende en creatieve initiatieven stimuleren

Deze nota staat niet op zich, maar legt een duidelijke verbinding met de Stadvisie 2030 en de

lokale beleidsvelden. De diverse actiepunten in de verschillende nota’s hebben een preventieve of

stimulerende werking ten aanzien van het lokaal gezondheidsbeleid.

In de Stadsvisie Enkhuizen 2030 is een kader opgenomen die samenhangt met het

gezondheidsbeleid, namelijk de richtinggevende uitspraak 8: “Enkhuizen wil een thuisbasis zijn

voor mensen die zichzelf goed weten te redden én mensen die ondersteuning en zorg nodig

hebben om zich in de maatschappij te kunnen handhaven”.

In de Wmo komen verschillende doelen samen zoals het bevorderen van de zelfredzaamheid en

het bevorderen van maatschappelijke participatie. De prestatievelden 2 (op preventie gerichte

ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met

opvoeden ), 8 (openbare geestelijke gezondheid bevorderen) en 9 (verslavingsbeleid bevorderen)

zijn duidelijk gezondheid gerelateerde prestatievelden. De visie in het Wmo beleidsplan luidt: “de

inwoner van Enkhuizen voert zelf regie over zijn / haar leven met een gemeente die dat stimuleert

en daar waar nodig ondersteunt”.

De volgende kaders zijn leidend:

De inwoners van Enkhuizen zijn zelf verantwoordelijk

De inwoners van Enkhuizen helpen elkaar

Kwetsbare burger en groepen krijgen voorrang

Betaalbaarheid is belangrijk

Samen staan we sterker

In de Notitie Seniorenbeleid 2011 – 2015, vastgesteld door de gemeenteraad op 5 juli 2011, is de

visie opgenomen: “de gemeente Enkhuizen wil dat oudere bewoners in de gelegenheid worden



gesteld zo lang mogelijk op een prettige manier zelfstandig te blijven wonen en ondanks mogelijke

(fysieke) beperkingen als volwaardige burgers kunnen blijven deelnemen aan de samenleving”.

De volgende speerpunten hebben een samenhang met het gezondheidsbeleid:

Speerpunt 3: Preventie van eenzaamheid

Speerpunt 4: Fysieke en sociale toegankelijkheid

Speerpunt 5: Continuering welzijns- en gezondheidsvoorzieningen

Speerpunt 6: Stimulering van voldoende beweging en ontmoeting

Speerpunt 8: Optimaliseren van de communicatie over voorzieningen

In de Buurtscan Enkhuizen (februari 2013) wordt voortgebouwd op het sportbeleid van de

gemeente Enkhuizen namelijk “Enkhuizen actief” (periode 2009 – 2012). De visie die daarin

omschreven stond: “het stimuleren van sporten en bewegen als belangrijkste mogelijkheid om de

fysieke, cognitieve en sociale gezondheid van de bewoners te verbeteren”, was de aanleiding om

activiteiten in kader van “Enkhuizen actief” te ontwikkelen.

De gemeente stelde daarbij tot doel dat:

Sportverenigingen en sportvoorzieningen voor iedereen makkelijk toegankelijk zijn

Bepaalde groepen in de samenleving die onvoldoende bewegen bereikt worden met

extra activiteiten, die niet direct voortkomen uit de georganiseerde sport maar op den

duur wel lidmaatschap daarvoor stimuleren

In de Buurtscan Enkhuizen zijn de volgende speerpunten van het gemeentelijk beleid opgenomen:

Gericht zijn op groepen in Enkhuizen die onvoldoende bewegen (4 – 12 jaar, 12 – 16 jaar,

55 jaar en ouder en gehandicapten)

Doorstroom naar georganiseerde sport bevorderen (met name in de leeftijdscategorie

12 – 16 jaar)

Onder andere bestaan uit zichtbare sportevenementen en toernooien

Betrokkenheid van inwoners vergroten

Hoofdstuk 6 Het gezondheidsprofiel en de landelijke / lokale

speerpunten in Enkhuizen

De GGD heeft een gezondheidsprofiel 2011 samengesteld. In het gezondheidsprofiel worden de

belangrijkste bevindingen over de gezondheidssituatie van de inwoners van Enkhuizen

beschreven. In dit hoofdstuk (paragraaf 7.1) is het gezondheidsprofiel op hoofdlijnen weer

gegeven. In paragraaf 7.2. zijn de landelijk vastgestelde speerpunten in cijfers opgenomen. In de

laatste paragraaf worden de vier lokale speerpunten voorgesteld.

6.1 Hoofdlijnen gezondheidsprofiel Enkhuizen is qua leeftijdsopbouw vergelijkbaar met landelijk en regionaal. De verwachting is

echter dat Enkhuizen zal vergrijzen. Tussen 2010 en 2025 neemt het aantal ouderen met 62% toe.

Inwoners van Enkhuizen zijn lager opgeleid en hebben minder inkomen dan landelijk. De



levensverwachting in Enkhuizen is 81,2 jaar; dit is hoger dan landelijk en in andere gemeenten van

Noord-Holland Noord.

Kanker en hart- en vaatziekten zijn ook in Enkhuizen de belangrijkste doodsoorzaken. In Noord-

Holland Noord overlijden meer mensen door verkeersongevallen, dementie en ziekten van het

zenuwstelsel dan landelijk. Er overlijden minder mensen als gevolg van ziekten van hart en vaten,

ademhalingswegen en infecties. De meest gemelde infectieziekte is hepatitis B.

Het risico op Q-koorts is relatief laag. Het risico op de ziekte van Lyme is in Enkhuizen hoger dan

landelijk.

Chlamydia is de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening. Jongeren in Enkhuizen

vrijen relatief vaak onveilig.

De helft van de inwoners heeft een chronische aandoening; dit is vaak een aandoening van het

bewegingsapparaat.

Een op de zes inwoners voelt zich psychisch ongezond. Onder kinderen en jongeren is

hyperactiviteit het meest voorkomende psychische probleem. 36% van de inwoners van

Enkhuizen voelt zich eenzaam en 35% loopt een risico op een angststoornis of depressie.

Alcoholgebruik onder jongeren is gedaald, maar nog steeds drinkt 38% van de jongeren in

Enkhuizen overmatig alcohol. Bijna de helft van de ouderen en bijna een derde van de

volwassenen is een onverantwoorde drinker. Ruim één op de zes volwassenen en één op de

negen ouderen drinkt overmatig alcohol. Het aantal cliënten met alcohol- of drugsverslaving is

flink toegenomen. Er zijn 3.900 rokers in Enkhuizen.

Ruim 6.000 mensen hebben overgewicht. De meerderheid van de inwoners eet niet genoeg

groente en fruit en ruim 5.000 inwoners bewegen onvoldoende. Bijna 70% van de jongeren is lid

van een sportvereniging.

Bijna iedereen geeft de woonomgeving een voldoende, maar een kwart van de inwoners ervaart

ernstige geluidshinder. Enkhuizen voldoet niet aan de richtlijn voor openbaar groen.

Het bereik van vaccinaties en screening is hoog. Het aanbod van eerstelijnszorg is lager dan

landelijk. Gebruik eerstelijnszorg veelal vergelijkbaar met landelijk. Het aantal ziekenhuisopnames

is vergelijkbaar met landelijk.

Een op de zeven ouderen in Enkhuizen ontvangt mantelzorg of thuiszorg .

6.2 Stand van zaken landelijke speerpunten De landelijke nota, “Gezondheid dichtbij”, (2011) benoemt vijf landelijke speerpunten. De

gemeenten zijn verplicht om deze speerpunten op te nemen en te vertalen in de uitvoering.

6.2.1 Depressie

Van de inwoners ouder dan 65 jaar in Enkhuizen heeft 32% een matig risico op een angststoornis

of depressie en 3,2% heeft een hoog risico.



Depressie Enkhuizen West-

Friesland

Noord-

Holland

Noord

Nederland

Aantal % % % %

Matig risico

op angst en

depressie

12-19 jaar 3.126 27,7 26,0 27,0 -

>65 jaar 845 32,0 31,1 28,9 -

Hoog risico op angst en depressie

12-19 jaar 643 5,7 4,7 3,9 -

>65 jaar 85 3,2 2,1 2,4 -



6.2.2 Diabetes

In Enkhuizen hebben naar schatting bijna 9.100 inwoners minstens één chronische aandoening

(51%). Naarmate de leeftijd hoger wordt, stijgt dit percentage van 23% onder kinderen van 0-12

jaar naar 85% onder 65-plussers

Diabetes komt voor bij 0,7% van de inwoners van 19-65 jaar en bij 15% van de 65-plussers.

Diabetes Enkhuizen West-

Friesland

Noord-

Holland

Noord

Nederland

Aantal % % % %

Diabetes 0-12 jaar 0 0 0,2 0,2 0,3

12-19 jaar 5 0,3 0,4 0,5 1,2

19-65 jaar 79 0,7 2,8 3,0 2,8

>65 jaar 404 15,3 13,5 14,6 13,6

6.2.3 Overgewicht

Ruim 6.000 volwassenen in Enkhuizen zijn te zwaar

Van de inwoners van 19 jaar en ouder in Enkhuizen heeft bijna de helft (45%) overgewicht,

waarvan 12% ernstig overgewicht of obesitas; het gaat in totaal om ruim 6.000 mensen. Dit komt

overeen met de regio (45%) en landelijk (47%). Overgewicht en obesitas komen vaker voor

naarmate de leeftijd stijgt. Van de inwoners ≥ 65 jaar in Enkhuizen heeft 55% overgewicht,

waarvan 14% obesitas. Onder inwoners van 19-65 jaar zijn deze percentages respectievelijk 42%

en 11%.

Bijna één op de vier kinderen heeft overgewicht

Van de kinderen van 4-12 jaar in Enkhuizen heeft 24% overgewicht, waarvan 4,6% ernstig

overgewicht of obesitas. Regionaal heeft 16% van de kinderen van 4-12 jaar overgewicht.

Landelijk wordt geschat dat 14% van de kinderen en jongeren (4-16 jaar) overgewicht heeft.

Overgewicht Enkhuizen West-

Friesland

Noord-

Holland

Noord

Nederland

Aantal % % % %



Overgewicht

(incl.

obesitas)

4-8 jaar 138 17,0 13,9 13,0

8-12 jaar 252 30,1 19,6 19,1

12-16 jaar - - - 16,4

19-65 jaar 4.786 42,4 43,6 43,0 42,5

>65 jaar 1.445 54,7 57,2 56,3 56,6

Enkhuizen West-

Friesland

Noord-

Holland

Noord

Nederland

Aantal % % % %

Obesitas 4-8 jaar 36 4,4 3,5 3,2

8-12 jaar 39 4,7 3,2 3.7

12-16 jaar - - - 3,4

19-65 jaar 1.253 11,1 8,7 9,2 10,3

>65 jaar 388 14,7 14,1 13,2 15,2

6.2.4 Roken

3.900 rokers in Enkhuizen

Van de inwoners van 12 jaar en ouder in Enkhuizen roken er ongeveer 3.900. Het grootste deel

hiervan zijn volwassenen in de leeftijd van 19-65 jaar. Ruim één op de vijf volwassenen (29%)

rookt. Dit is vergelijkbaar met heel Noord-Holland Noord (28%) en landelijk (32%). Een op de acht

(12%) jongeren van 12-19 jaar rookt; regionaal is dit 14% en landelijk 11%. In 2005 rookte 13% van

de jongeren in de regio. Onder ouderen wordt minder gerookt dan onder volwassenen. Van de

inwoners ≥ 65 jaar in Enkhuizen rookt 19% (Noord-Holland Noord en landelijk beide 15%).

Bijna 6% van de jongeren heeft recent softdrugs gebruikt

Van de jongeren van 12-19 jaar in Enkhuizen heeft 5,8% in de afgelopen 4 weken softdrugs

(cannabis) gebruikt. In heel Noord-Holland Noord en landelijk is dit 8%.

Het gebruik van harddrugs (o.a. cocaïne, amfetamine) komt minder vaak voor: 2,4% van de

jongeren in Enkhuizen heeft ooit harddrugs gebruikt (regionaal 3,2% en landelijk 3,8%).

Volwassenen van 19-65 jaar gebruiken iets minder vaak softdrugs dan jongeren: 4,2% van de

volwassenen in Enkhuizen heeft recent cannabis gebruikt; 8,5% heeft ooit harddrugs gebruikt. In

de Kop van Noord-Holland en West-Friesland heeft 2,3% van de volwassenen in de laatste vier

weken cannabis gebruikt en 5,9% heeft ooit harddrugs gebruikt

Toename aantal cliënten drugsverslaving

Het aantal cliënten dat in verband met cannabisproblematiek is ingeschreven bij een instelling

voor ambulante verslavingszorg is in de laatste jaren meer dan verdubbeld. In de periode 2006-

2010 waren er in Noord-Holland Noord gemiddeld 9,6 per 10.000 inwoners per jaar ingeschreven



in verband met cannabisproblemen tegenover 4,6 in de periode 2001-2005. Het aantal cliënten

dat is ingeschreven in verband met cocaïne- of amfetamineverslaving is ook toegenomen van

gemiddeld 9 per 10.000 inwoners per jaar in de periode 2001-2005 naar 11 in de periode 2006-

2010: een stijging van 22%.

Roken en

Drugs

Enkhuizen West-

Friesland

Noord-

Holland

Noord

Nederland

Aantal % % % %

Rokers 8-12 jaar - - 0,5 0,9 -

12-19 jaar 196 12,3 13,3 14,0 10,5

19-65 jaar 3.217 28,5 25,1 28,1 32,2

>65 jaar 497 18,8 15,5 15,0 15,0

Gebruik softdrugs laatste 4 weken

12-19 jaar 93 5,8 6,3 7,9 8,0

19-65 jaar 474 4,2 2,7 2,3 3,0

Ooit harddrugs gebruikt

12-19 jaar 38 2,4 2,3 3,2 3,8

19-65 jaar 959 8,5 6,5 5,9 6,1

6.2.5 Schadelijk alcoholgebruik

In Enkhuizen drinkt 38% van de jongeren van 12-19 jaar overmatig alcohol (vijf of meer glazen

alcoholhoudende drank tijdens minimaal één gelegenheid in de afgelopen 4 weken). Dit is

vergelijkbaar met de regio (37%). In 2005 was het overmatig alcoholgebruik onder jongeren in de

regio 45%. De daling is vooral opgetreden bij de jongeren onder de 16 jaar (van 39% naar 28%).

Onder jongeren ouder dan 16 jaar is het overmatig alcoholgebruik vrijwel gelijk gebleven (68% in

2005 en 66% in 2009). Landelijk dronk in 2007 36% van de jongeren overmatig alcohol. De

gemiddelde leeftijd waarop jongeren in Noord-Holland Noord voor de eerste keer alcohol drinken

is met een half jaar gestegen van 12 jaar en 2 maanden in 2005 naar 12 jaar en 8 maanden in

2009.

Meer onverantwoorde dan overmatige drinkers

Overmatig alcoholgebruik is voor volwassenen van 19-65 jaar gedefinieerd als minimaal 1 keer per

week 6 of meer glazen alcoholhoudende drank per dag. Voor ouderen (≥ 65 jaar) is dit gemiddeld

meer dan 3 glazen per dag voor mannen en meer dan 2 glazen per dag voor vrouwen. In

Enkhuizen drinkt 17% van de volwassenen overmatig alcohol. Dit komt vrijwel overeen met heel

Noord-Holland Noord (18%) en is hoger dan landelijk (13%). Van de oudere inwoners in Enkhuizen

drinkt 11% overmatig alcohol (regionaal 12%). Onverantwoord alcoholgebruik komt (veel) vaker

voor. Bijna de helft (47%) van de ouderen in Enkhuizen is een onverantwoorde drinker (NHN 48%)

en 31% van de volwassenen van 19-65 jaar in Enkhuizen is een onverantwoorde drinker.

Toename aantal cliënten alcoholverslaving



Het aantal cliënten dat in verband met alcoholproblematiek is ingeschreven bij een instelling voor

ambulante verslavingszorg is in Noord-Holland Noord gestegen van 25 per 10.000 inwoners per

jaar in de periode 2001-2005 naar 35 in de periode 2006-2010. Dit is een toename van 40%.

Alcohol Enkhuizen West-

Friesland

Noord-

Holland

Noord

Nederland

Aantal % % % %

Af en toe/wel

eens alcohol

8-12 jaar 163 19,7 16,3 15,6 -

Overmatig alcoholgebruik

12-19 jaar 602 37,7 36,9 36,6 36,0

19-65 jaar 1.953 17,3 20,6 18,3 12,9

>65 jaar 283 10,7 10,8 12,2 -

Onverantwoorde drinkers

19-65 jaar 3.510 31,1 33,8 32,4 -

>65 jaar 1.236 46,8 46,1 48,1 -

6.3 Specifieke aandachtspunten

In de beleidsnota Lokaal gezondheidsbeleid 2009 – 2012 heeft de gemeente Enkhuizen specifieke

beleidsprioriteiten opgenomen naast de landelijke speerpunten namelijk voldoende

eerstelijnsvoorzieningen en automatische externe defibrillatoren.

6.3.1 eerstelijnsvoorzieningen

In Noord-Holland Noord is de dichtheid van verschillende eerstelijns zorgverleners lager dan

landelijk. Dichtheid is gedefinieerd als het aantal inwoners per fulltime-equivalent (fte)

zorgverlener. Een lagere dichtheid betekent dat er per zorgverlener meer inwoners en dus meer

potentiële cliënten zijn.

De huisartsendichtheid is in Noord-Holland Noord vergelijkbaar met landelijk (2.340 inwoners per

fte huisarts regionaal en 2.350 landelijk), maar in Enkhuizen lager (2.410 inwoners per fte

huisarts). De gemiddelde afstand tot de dichtstbijzijnde huisartsenpraktijk is in Enkhuizen 0,7 km.

In Noord-Holland Noord is dit 1 km en landelijk 0,9 km. De gemiddelde afstand tot de

huisartsenpost is in Enkhuizen 18,5 km. Dit is meer dan regionaal (7,8 km) en landelijk (6,0 km).

6.3.2 AED

Kanker en hart- en vaatziekten zijn in Nederland de belangrijkste doodsoorzaken met

respectievelijk 22,1 en 21,8 sterfgevallen per 10.000 inwoners per jaar. Ook in Enkhuizen en

Noord-Holland Noord zijn dit de belangrijkste doodsoorzaken. In Enkhuizen is de sterfte aan

kanker 22,3 en aan hart- en vaatziekten 17,6 per 10.000 inwoners per jaar.



Het gezondheidsprofiel Enkhuizen (2011) levert lokaal extra nieuwe aandachtpunten op:

6.3.3 Zelfdoding

In Enkhuizen heeft 16% van de jongeren van 12-19 jaar en 4,9% van de inwoners ouder dan 65

jaar in het afgelopen jaar wel eens serieus nagedacht over zelfdoding (voor heel Noord-Holland

Noord zijn deze cijfers respectievelijk 19% en 3,9%). Van de volwassenen van 19-65 jaar in

Enkhuizen heeft 10% wel eens serieuze gedachten aan zelfdoding. In de Kop van Noord-Holland

en West-Friesland samen denkt 5,6% van de volwassenen wel eens serieus na over zelfdoding.



In de periode 1998-2008 waren er in Enkhuizen jaarlijks gemiddeld 5,8 sterfgevallen door

zelfdoding per 100.000 inwoners (landelijk 9,2 en in Noord-Holland Noord 9,0).

Zelfdoding Enkhuizen West-

Friesland

Noord-

Holland

Noord

Nederland

Aantal % % % %

Wel eens of

(heel) vaak

serieuze

gedachte

aan

zelfdoding

12-19 jaar 254 15,9 20,0 18,8 -

19-65 jaar 1.129 10,0 5,6 5,6 3,2

>65 jaar 129 4,9 3,7 3,9 -

6.3.4 sociale omgeving

Van de inwoners van 19-65 jaar in Enkhuizen voelt 22% zich ’s nachts onveilig en 7,3% overdag

(Noord-Holland Noord respectievelijk 16% en 5,2%). Inwoners ouder dan 65 jaar in Enkhuizen

voelen zich minder vaak onveilig: 15% ’s nachts en 4,3% overdag (regionaal respectievelijk 14% en

5,9%). Een op de tien (10%) volwassenen van 19-65 jaar in Enkhuizen is in de laatste 12 maanden

slachtoffer geweest van crimineel gedrag. Het gaat dan om zaken als inbraak, beroving,

bedreiging, diefstal en aanranding. In de Kop van Noord-Holland en West-Friesland is dit eveneens

10%.

Van de jongeren van 12-19 jaar in Enkhuizen is 33% in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van

diefstal, vernieling, bedreiging of fysiek geweld (Noord-Holland Noord 30%).

Sociale

omgeving

Enkhuizen West-

Friesland

Noord-

Holland

Noord

Nederland

Aantal % % % %



Ooit

slachtoffer

huiselijk

geweld

19-65 jaar 971 8,6 6,6 7,3 -

>65 jaar 50 1,9 2,0 3,6 -

Ooit lichamelijk mishandeld

12-19 jaar 142 8,9 6,9 6,1 -

Ooit geestelijk mishandeld

12 – 19 jaar 383 24,0 20,0 20,4 -

Ooit ongewilde seksuele ervaring

12-19 jaar 134 8,4 7,8 7,1 6,4

Onveilig gevoel overdag

19 -65 jaar 824 7,3 6,4 5,2 -

>65 jaar 114 4,3 6,5 5,9 -

Onveilig gevoel ’s nachts

19-65 jaar 2.427 21,5 16,3 16,2 -

>65 jaar 394 14,9 15,1 13,9 -

Slachtoffer criminaliteit laatste jaar

12-19 jaar 524 32,8 31,9 30,1 -

19 -65 jaar 1.140 10,0 10,9 10,1 -



6.3.5 Dementie

De gemeenteraad heeft in kader van de notitie Seniorenbeleid in juli 2011 een amendement

aangenomen over dementie, waarin verzocht wordt om acties te ondernemen ten behoeve van

dementeren en hun mantelzorgers.

Steeds meer van de mensen met een vorm van dementie woont thuis. Naar verwachting zal dit

percentage de komende jaren oplopen.

82% van de mantelzorgers die zorgen voor iemand met dementie is overbelast, of loopt een groot

risico op overbelasting. Tegenover de toename van dementie staat een afname van de

beroepsbevolking. In 2010 zijn er nog 55 potentiële werkenden per dementiepatiënt. In 2050 zijn

dat naar verwachting 27.

Het platform Dementie Noord-Holland Noord heeft in oktober 2010 een Dementie Monitor voor

de gemeente Enkhuizen gepubliceerd.

Dementie Enkhuizen

Jaar Aantal

2010 (nulmeting) 207

2020 273

2030 399



Hoofdstuk 7 Prioriteiten gezondheidsbeleid 2013 – 2016

De verantwoording van het gezondheidsbeleid 2007 – 2012 is opgenomen in het jaarverslag 2011

en 2012 van de gemeente (zie bijlage 2).

De conclusies en aanbevelingen zijn verwerkt in de prioriteiten 2013 - 2016.

Speerpunt 1 Depressie

Speerp. Beleidsmaatregel Wanneer Dekking Gewenste opbrengst

1a Preventieve cursussen omgaan met depressie

Bij voldoende vraag

Programma 8 Voorkomen van depressie en eenzaamheid

1b Afstemming omtrent huisbezoeken verbeteren

Doorlopend Programma 8 Er is een inventarisatie van de mogelijkheden mbt de huisbezoeken van organisaties en er zijn afspraken gemaakt over de afstemming.

1c Preventieactiviteiten door GGZ voor mensen met beginnende klachten, preventie van psychische klachten zoals: -informatiebijeenkomsten ziektebeelden -deskundigheidsbevordering psychiatrie aan andere instellingen -Check Chat -KOPP -Slaapcursus voor ouderen

2013 Programma 8 Het voorkomen van ernstige ontregeling

1d Ondersteuning voor mantelzorgers van mensen met psychische klachten door de GGZ: -familievertrouwenspersoon

2013 Programma 8 Het voorkomen van uitval van mantelzorgers



Speerpunt 2 Diabetes


2a

Beweegkuur “nieuwe stijl” 2013 Programma 8 Patiënten hebben een gezonde leefstijl

2b Bekendheid geven aan folder “Gecombineerde Leefstijl Interventie” in Enkhuizen

2013 Programma 8 Patiënten gaan over tot een gezonde leefstijl

Speerpunt 3 Overgewicht


3a Oud. Bel.

Blijven subsidiëren van activiteiten die het stimuleren van voldoende beweging met ontmoeting tot doel hebben

Lopend Programma 8 Senioren bewegen meer en dit zorgt voor een vermindering van het overgewicht

3b Ontwikkelen van specifieke extra activiteiten

2014 In de regio wordt samengewerkt om specifieke activiteiten ter voorkoming van overwicht bij kinderen te ontwikkelen

3c Jeugdimpuls (scholen kunne zich aanmelden voor gratis beweeginterventie) De basisscholen die een subsidieaanvraag hebben ingediend en toegekend hebben gekregen, komen hiervoor in aanmerking. De scholen bepalen zelf vervolgens de speerpunten

Planning GGD

De jeugd beweegt meer ter voorkoming van overgewicht.

3d Cursus “gezonde voeding hoeft niet veel te kosten”

Planning GGD

Bewustwording tav gezonde voeding

3e Combinatiefunctionaris Doorlopend Programma 5 -Jeugdsportpas -Beweegmanagement voorjaar / najaar -Aangepast sporten -Verenigings-advisering -Buurtsportcoach -Advies bewegings-onderwijs -Natte gymles



Speerpunt 4 Drugs


4a “In Controls of Alcohol / Drugs” is een voortzetting van het project West Frisse Jeugd. De GGD coördineert de aanpak en de uitvoering voor de preventieve activiteiten en de communicatie. Het programmabureau Integrale Veiligheid NHN coördineert het repressieve spoor

Doorlopend Lokaal gezondheidsbeleid

Preventieve en repressieve aanpak van de problemen

4b In het voortgezet onderwijs ELO door de Brijderstichting

2013 (per jaar afgesproken)

Lokaal gezondheidsbeleid

Men is bewust van de gevolgen van drugsgebruik en weet indien nodig de toegang tot hulpverlening te vinden

4c In kader van VIS-project door Brijderstichting organiseren van: -Drugsweek -Spreekuur RSG -ZAT -Gastlessen -Ouderavond



Vroegtijdig en effectief worden gebruikers geïnformeerd met het doel het drugsgebruik terug te brengen.

4d Ten aanzien van het domein thuis wordt drugsinfo verzorgd



Terugbrengen van het drugsgebruik

4e Ten aanzien van het domein Zorg: -Advies, Begeleiding en Consultatie (ABC) gesprekken -ABC t.g.v. intoxicatie -Deelname Centrum voor Jeugd en Gezin



-Gesprek met o.a. Individuele jongeren leidt tot het terugbrengen van het drugsgebruik - bij de mentoren is de deskundigheid vergroot



Speerpunt 5 Alcoholgebruik


5a In Controls of Alcohol / Drugs” is een voortzetting van het project West Frisse Jeugd. De GGD coördineert de aanpak en de uitvoering voor de preventieve activiteiten en de communicatie. Het programmabureau Integrale Veiligheid NHN coördineert het repressieve spoor


Preventieve en repressieve aanpak van de problemen

5b In het basisonderwijs : - Ouderavonden AEAV - Training AEAV -Gastlessen door de Brijderstichting

2013 t/m 2015 (per jaar geevalueerd)


Men is bewust van de gevolgen van alcoholgebruik en indien nodig de toegang tot hulpverlening te vinden

5c Bij het voortgezet onderwijs: -ELO -Theatervoorstellingen ‘Hot spot’ voor leerlingen en ‘Onder invloed’ voor ouders-



Men is bewust van de gevolgen van alcoholgebruik en indien nodig de toegang tot hulpverlening te vinden

5d Ten aanzien van het domein thuis wordt alcoholinfo verzorgd door Brijder



Terugbrengen van alcoholgebruik

5e Ten aanzien van het domein Zorg: -Advies, Begeleiding en Consultatie (ABC) gesprekken -ABC t.g.v. intoxicatie -Deelname Centrum voor Jeugd en Gezin

2013 ( per jaar afgesproken)


-Gesprek met o.a. Individuele jongeren leidt tot het terugbrengen van het alcoholgebruik - bij de mentoren is de deskundigheid vergroot

Speerpunt 6 Eerstelijnsvoorziening


6a Afstemming tussen eerste lijn voorzieningen bij allerlei doelgroepen

doorlopend Programma 8 Bijdrage leveren aan goede gezondheidszorg



Speerpunt 7 AED


7a Voortzetten AED beleid en uitvoering


Goed netwerk in de gemeente van AED vrijwilligers en apparaten

Speerpunt 8 Zelfdoding


8a Afspraken over preventie maatregelen met betrokken organisaties en onderwijs door middel van een creatieve methodiek die aansluit bij de leefwereld van de jongeren

2e helft 2013

Programma 8 Het zoveel mogelijk beperken van zelfdoding door middel van voorlichting

8b Meerdere vertrouwenspersonen aanwijzen (jongerenwerker / medewerkers op scholen)

1e helft 2014

Programma 8 Het zoveel mogelijk beperken van zelfdoding

8c Het programma leren signaleren aanbieden bij RSG

2013 Programma 8 Het zoveel mogelijk beperken van zelfdoding door middel van voorlichting



Speerpunt 9 Sociale omgeving


9a Oud. Bel.

Bevorderen dat meer woningen van senioren voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen

Gestart in 3e kw ‘11

Programma 8 De bekendheid met het politiekeurmerk onder senioren is vergroot door twee keer per jaar een actief bewustwordings/ voorlichtingstraject uit te voeren

9b Oud. Bel.

De gemeente voert overleg met de woningcorporaties en projectontwikkelaars over de toepassing van het Politiekeurmerk Veilig Wonen bij bestaande bouw en nieuwbouw

Gestart 1e helft 2012

Programma 8 Prestatieafspraken over toepassing PKVW in bestaande bouw en nieuwbouw

9c Oud. Bel.

Communicatie tussen jongeren en senioren stimuleren. Onder meer in samenwerking met de Politie en de Stichting Welzijnswerk Enkhuizen. De lopende acties worden voortgezet en waar mogelijk geïntensiveerd.

Gestart 1e helft 2012

Programma 8 Geëvalueerde en waar mogelijk aangescherpte prestatieafspraken

9d Gesprekken met bewoners over het gevoel van onveiligheid

2014 / 2015

Programma 2 Bewustwording over: Is het gevoel van onveiligheid op feiten gebaseerd of is het een gevoel van onbehagen.

9e Structurele voorlichting via gemeentepagina

Start 3e kwartaal 2013

Gemeentepagina Bewustwording en stimuleren van persoonlijke actie

9 f Sociale weerbaarheid voor jeugd

Start 4e kwartaal 2014

Programma 4 Jeugd weerbaarder te maken om de overgang van primair naar voortgezet onderwijs te vergemakkelijken



Speerpunt 10 Dementie


10a Vrijwilligers en mantelzorgers die met mensen met (beginnende) dementie te maken hebben de juiste ondersteuning te kunnen bieden

Doorlopend Programma 8 Juiste ondersteuningsaanbod zodat de vrijwilligers en mantelzorgers niet overbelast raken

10b Bevorderen van een goedlopende zorgketen voor mensen met dementie

Doorlopend Programma 8 Samenwerking tussen professionals / vrijwilligers en mantelzorgers verbeteren

10c Vroegsignalering bevorderen

Doorlopend Programma 8 Samenwerking tussen de betrokkenen partijen is verbeterd en dementie wordt vroegtijdig gesignaleerd en het aanbod gestroomlijnd



Hoofdstuk 8 Middelen en evaluatie

8.1 Middelen

In het lokaal gezondheidsbeleid wordt op alle fronten preventieve acties ondernomen om de

bevolking bewust te maken van een gezonde levensstijl. De gemeente heeft hier, naast de zorg

voor de burgers, ook een financieel belang bij. Preventie zal bijdragen aan lagere kosten in kader

van de Wmo.

De gemeentelijke afdelingen zijn hiervan bewust en werken intensief en integraal met elkaar

samen ten aanzien van de verschillende doelgroepen en op de beleidsonderwerpen.

Met de vakafdelingen en de uitvoerende organisaties is een gebalanceerde preventieaanbod

ontwikkeld om de speerpunten vorm te geven.

De beleidsmaatregelen die vanuit de landelijke en lokale speerpunten in de nota vermeld zijn

worden financieel gedekt in de diverse programma’s van de gemeentelijke begroting.

Wanneer er beleidsmaatregelen, op wat voor manier ook wegvallen, heeft dit consequenties voor

het totale programma en eventueel veroorzaakt dit meerkosten in de Wmo. Dit is een extra

aandachtspunt.

8.2 Monitoring / Evaluatie De gemeente maakt gebruik van de GGD-gezondheidsmonitor.

Dit levert inzicht op ten aanzien van de resultaten van de genoemde beleidsmaatregels maar ook

van de recente problematieken.

Jaarlijks vindt er een evaluatie plaats ten aanzien van de beleidsmaatregels die beschreven zijn bij

de speerpunten. De resultaten van deze evaluatie wordt aangeboden bij de jaarrekening . Dit kan

leiden tot een bijstelling van de beleidsmaatregels.



Bijlage 1 Gezondheidsprofiel 2011

1 Inleiding 9

2 Inwoners van Enkhuizen 11

3 Levensverwachting, ziekten en aandoeningen 13

4 Psychische en psychosociale gezondheid 17

5 Alcohol, roken en drugs 21

6 Gewicht, voeding en beweging 25

7 Fysieke en sociale omgeving 29

8 Preventie en zorg 31



1. Inleiding

Gemeenten krijgen een steeds grotere rol in het volksgezondheidsbeleid. Op basis van de Wet

publieke gezondheidszorg (WPG) moeten gemeenten elke vier jaar een nota gezondheidsbeleid

opstellen. Gezondheid en zorg zijn ook belangrijke onderwerpen in de Wet maatschappelijke

ondersteuning (WMO) en in het jeugd- en ouderenbeleid. Bij het opstellen van de gemeentelijke

nota’s dienen gemeenten gebruik te maken van informatie over de lokale gezondheidssituatie.

Het verschaffen van inzicht in de gezondheidssituatie is één van de kerntaken van de GGD. De GGD

brengt onderzoeksrapporten uit over de periodieke gezondheidsenquêtes voor verschillende

doelgroepen en factsheets over diverse onderwerpen, zoals over suïcide, psychische gezondheid en

alcoholgebruik onder jongeren. In dit gezondheidsprofiel worden niet alleen de belangrijkste cijfers

uit deze rapporten en factsheets weergegeven, maar is ook gebruik gemaakt van informatie uit

andere interne en externe bronnen, zoals zorgregistraties van de GGD en onderzoeken van het

Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)

en andere organisaties. Voor iedere gemeente in Noord-Holland Noord is zo een grote hoeveelheid

informatie bijeengebracht.

Het gezondheidsprofiel geeft een totaalbeeld van de gezondheidssituatie in een gemeente en is

ook bedoeld als naslagwerk voor de belangrijkste cijfers. Hiermee kunnen keuzes voor het

gemeentelijke gezondheidsbeleid worden onderbouwd. Gedetailleerdere informatie of

aanvullende cijfers staan vaak in de onderliggende onderzoeksrapporten. U kunt natuurlijk ook

contact opnemen met de GGD.

Opbouw

De basis voor het gezondheidsprofiel is het model van de Canadese minister Marc Lalonde. Dit

model gaat ervan uit dat de gezondheid wordt beïnvloed door verschillende factoren zoals

persoonskenmerken, leefstijl, sociale en fysieke omgeving, preventie en zorgvoorzieningen.

Daarnaast zijn bij de keuze voor onderwerpen en bronnen ook andere criteria gebruikt zoals

relevantie en actualiteit, betrouwbaarheid en beschikbaarheid op regionaal en gemeentelijk

niveau.

In hoofdstuk 2 worden enkele kenmerken van de inwoners van Enkhuizen beschreven. In

hoofdstuk 3 t/m 8 staan de belangrijkste bevindingen over de gezondheidssituatie in Enkhuizen.

Waar mogelijk worden cijfers vergeleken met de regionale en landelijke situatie en voor

verschillende onderwerpen is de kennis over risicogroepen, achtergronden en trends beknopt

samengevat. Het hoofdstuk waarin alle cijfers in tabelvorm wordt weergegeven.is niet opgenomen

in de bijlage. Dit is terug te vinden op de website van de GGD Noord-Holland Noord.



Interpretatie cijfers

De gezondheidssituatie in Enkhuizen verschilt op een aantal punten met die van de regio en die van

Nederland. Dat geldt in meerdere of mindere mate voor iedere gemeente. Het is belangrijk om niet

alleen te focussen op verschillen tussen gemeenten, maar ook te kijken naar de omvang en ernst

van het probleem. Want ook als er in een gemeente bijvoorbeeld minder alcohol gedronken wordt

dan elders, het blijft een belangrijke oorzaak van ongezondheid. Daarnaast moet voorzichtig

worden omgegaan met de interpretatie en het vergelijken van kleine percentages. Kleine

fluctuaties in het aantal mensen met een gezondheidsprobleem hebben een grote invloed op het

geschatte percentage.

Beschikbaarheid gegevens

Zoveel mogelijk worden de cijfers over Enkhuizen weergegeven en vergeleken met de cijfers in

Noord-Holland Noord en Nederland. Niet altijd zijn er cijfers op gemeentelijk niveau of landelijke

cijfers beschikbaar. De cijfers op regionaal niveau kunnen dan gebruikt worden als indicatie voor

het gemeentelijke percentage. Wanneer er geen landelijke cijfers worden vermeld in de tekst, dan

zijn er geen (vergelijkbare) cijfers beschikbaar.

Zo zijn er voor de gemeenten in Noord-Kennemerland niet voor alle onderwerpen, waarvoor de

cijfers afkomstig zijn uit de gezondheidsenquêtes, cijfers beschikbaar. Dit komt, omdat de laatste

enquêtes onder kinderen van 0-12 jaar en volwassenen van 19-65 jaar in Noord-Kennemerland in

2006 zijn uitgevoerd door de toenmalige GGD Noord-Kennemerland en (deels) andere vragen

bevatte dan de enquêtes die in 2007 zijn uitgevoerd in de Kop van Noord-Holland en West-

Friesland door de GGD Hollands Noorden. Na de eerstvolgende kinderen volwassenenenquêtes

(resultaten verwacht in 2012 en 2013) zijn deze verschillen gelijk getrokken. In de tekst wordt

steeds gemeld wanneer de cijfers voor gemeenten in Noord-Kennemerland niet beschikbaar of niet

vergelijkbaar zijn met de andere gemeenten in Noord-Holland Noord.

Bronnen

De cijfers zijn afkomstig uit vele in- en externe bronnen en door de GGD verzameld, bewerkt en

geanalyseerd voor de gezondheidsprofielen. De cijfers kunnen soms licht afwijken van eerder

gerapporteerde cijfers door nieuwe of aangepaste analyses en herziene definities. Overal worden

de cijfers weergegeven, die bij het schrijven van de profielen definitief beschikbaar waren. De

bevolkingscijfers van het CBS bijvoorbeeld betreffen het jaar 2010, omdat er voor 2011 alleen

voorlopige cijfers beschikbaar waren. Overigens wijken de voorlopige bevolkingscijfers over 2011

nauwelijks af van de definitieve cijfers over 2010. Achter in dit gezondheidsprofiel vindt u een

overzicht van alle gebruikte gegevensbronnen. Literatuurverwijzingen worden in de tekst met

nummers (in superscript) aangegeven. Via deze nummers kunt u de volledige verwijzing

terugvinden in de literatuurlijst achter in het gezondheidsprofiel.



Afronding

In de tekst zijn percentages boven de 10% zoveel mogelijk afgerond op hele percentages.

Percentages lager dan 10% zijn afgerond op één decimaal. Absolute aantallen zijn zoveel mogelijk

afgerond op 10–tallen voor aantallen kleiner dan 1.000 en op 100-tallen voor aantallen groter dan

1.000.

2. Inwoners Enkhuizen

Leeftijdsopbouw Enkhuizen vergelijkbaar met landelijk en regionaal

Enkhuizen telde op 1 januari 2010 18.153 inwoners. Van alle inwoners is 23% 18 jaar of jonger. Dit

is vergelijkbaar met landelijk (22%) en met Noord-Holland Noord (23%). Ook het percentage

ouderen (≥ 65 jaar) in Enkhuizen (15%) komt overeen met landelijk (15%) en Noord-Holland Noord

(15%). De grijze druk, dat is de verhouding tussen het aantal personen ≥ 65 jaar en het aantal

personen van 20 tot 65 jaar, is zowel in Enkhuizen als landelijk en in heel Noord-Holland Noord, 25.

Dit betekent dat er in Enkhuizen tegenover 100 inwoners van 20 tot 65 jaar (de ‘verzorgenden’) 25

inwoners ouder dan 65 jaar staan die zorgbehoevend kunnen zijn. De verwachting is echter dat het

aantal inwoners blijft groeien tot ruim 20.100 inwoners in 2025 en dat het aantal ouderen in

Enkhuizen daarbij relatief sneller groeit dan landelijk en regionaal. In Enkhuizen neemt het aantal

inwoners ≥ 65 jaar met 62% toe tot ruim 4.400 inwoners. Landelijk wordt een toename van 47%

verwacht, en voor heel Noord-Holland Noord 57%.

Bijna een op de zeven inwoners van allochtone herkomst

In Enkhuizen wonen bijna 1.200 (6,5%) niet-westerse allochtonen en ruim 1.300 (7,2%) westerse

allochtonen. Landelijk is 11% van de bevolking van niet-westerse herkomst en 9,1% is westers

allochtoon. In heel Noord-Holland Noord zijn deze percentages respectievelijk 6,5% en 7,4%. Een

persoon wordt als niet-westers allochtoon beschouwd wanneer tenminste één van beide ouders

geboren is in Turkije, Afrika, Latijns-Amerika of Azië (uitgezonderd Indonesië en Japan). Voor

westerse allochtonen gaat het om landen in Europa (m.u.v. Turkije), Noord-Amerika, Oceanië,

Indonesië of Japan.

0

4.000

8.000

12.000

16.000

20.000

2010 2015 2020 2025

Fig 1. Prognose aantal inwoners 2010-2025 naar

leeftijdsgroep in Enkhuizen (Bron: CBS)

≥ 65 jaar

20-65

jaar



Lager opgeleid, meer achterstandsleerlingen en minder inkomen

Van de inwoners van 15-65 jaar in Enkhuizen heeft 66% een inkomen uit arbeid. Dit is vergelijkbaar

met landelijk (64%) en de hele regio Noord-Holland Noord (66%). Het opleidingsniveau is lager dan

landelijk en regionaal. Van de inwoners van 19-65 jaar in Enkhuizen is 44% laag opgeleid. Landelijk

en in Noord-Holland Noord is dit respectievelijk 32% en 40%. Het aantal achterstandsleerlingen,

dat zijn leerlingen in het basisonderwijs van wie de ouders een laag opleidingsniveau hebben, is in

Enkhuizen 18%. Dit percentage is hoger dan in de hele regio (11%) en landelijk (16%). Het

percentage voortijdig schoolverlaters, leerlingen die het voortgezet of middelbaar

beroepsonderwijs verlaten zonder HAVO-, VWO- of MBO-niveau 2 diploma, was in het schooljaar

2008-2009 in Enkhuizen 3,9% en is vergelijkbaar met regionaal (3,8%) en landelijk (3,1%). Het

gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner is in Enkhuizen 14.300 euro. Dit is lager dan in

Noord-Holland Noord (14.900 euro) en landelijk (14.700 euro). Het percentage huishoudens in

Enkhuizen dat moet rondkomen van een inkomen rond of onder het sociaal minimum is 7,2%. Dit is

vergelijkbaar met landelijk (7,8%) en hoger dan in de hele regio Noord-Holland Noord (6,4%).

Samenstelling huishoudens vergelijkbaar met regionaal en landelijk

In bijna 2.800 huishoudens (34% van alle particuliere huishoudens in Enkhuizen) wonen één of

meer kinderen. Dit is vergelijkbaar met regionaal (36%) en landelijk (34%). Van de huishoudens met

kinderen is 20% een eenoudergezin; het gaat om ruim 500 gezinnen. Het percentage

eenoudergezinnen komt overeen met heel Noord-Holland Noord (18%) en met landelijk (19%). In

Enkhuizen zijn bijna 2.800 eenpersoonshuishoudens. Het percentage eenpersoonshuishoudens

(35%) is vergelijkbaar met de regio (32%) en landelijk (36%).

3. Levensverwachting, ziekte en aandoeningen

Levensverwachting in Enkhuizen hoger dan regionaal en landelijk

De gemiddelde levensverwachting in Enkhuizen is 81,2 jaar; dit is hoger dan landelijk (80,1 jaar) en

regionaal (80,5 jaar). Het sterftecijfer is met 65,6 per 10.000 inwoners per jaar lager dan gemiddeld

in Noord-Holland Noord (70,1) en Nederland (72,1). Er is op dit moment geen eenduidige verklaring

voor de verschillen in levensverwachting en sterfte. De sterfte aan de belangrijkste doodsoorzaak

kanker wijkt in Enkhuizen niet significant af van regionaal en landelijk. De sterfte aan hart- en

vaatziekten is in Enkhuizen lager dan regionaal en landelijk. Er zijn geen gegevens voorhanden over

de gezonde levensverwachting in Enkhuizen. Voor heel Noord-Holland Noord is de

levensverwachting in goede ervaren gezondheid 63,4 jaar en vergelijkbaar met landelijk (63,0 jaar).

Kanker en hart- en vaatziekten zijn belangrijkste doodsoorzaken

Kanker en hart- en vaatziekten zijn in Nederland de belangrijkste doodsoorzaken met

respectievelijk 22,1 en 21,8 sterfgevallen per 10.000 inwoners per jaar. Ook in Enkhuizen en Noord-

Holland Noord zijn dit de belangrijkste doodsoorzaken. In Enkhuizen is de sterfte aan kanker 22,3

en aan hart- en vaatziekten 17,6 per 10.000 inwoners per jaar. Voor Noord-Holland Noord zijn deze

sterftecijfers respectievelijk 22,5 en 20,9. Voor andere doodsoorzaken zijn alleen cijfers

beschikbaar voor heel Noord-Holland Noord. Daarbij valt op dat in Noord-Holland Noord

beduidend minder mensen overlijden als gevolg van hart- en vaatziekten, ziekten van de

ademhalingswegen en infectieziekten. Er overlijden in Noord-Holland Noord meer mensen als

gevolg van verkeersongevallen, dementie en ziekten van het zenuwstelsel dan landelijk.

Variatie in ervaren kwaliteit van leven onder inwoners Enkhuizen



Kwaliteit van leven is een samenvattende maat voor het welbevinden van de bevolking in termen

van lichamelijk, psychisch en sociaal functioneren. Van de kinderen van 8-12 jaar ervaart 5% een

lagere kwaliteit van leven; onder jongeren van 12-19 jaar is dit 32%. Van de volwassenen van 19-65

jaar rapporteert 30% een lagere lichamelijke kwaliteit van leven; onder ouderen (≥ 65 jaar) is dit

28%. Verder ervaart 20% van de volwassenen en 31% van de ouderen een lagere psychische

kwaliteit van leven. De percentages in Enkhuizen wijken niet veel af van regionaal.

De helft van de inwoners rapporteert één of meer chronische aandoeningen

In Enkhuizen hebben naar schatting bijna 9.100 inwoners minstens één chronische aandoening

(51%). Naarmate de leeftijd hoger wordt, stijgt dit percentage van 23% onder kinderen van 0-12

jaar naar 85% onder 65-plussers. De meest (zelf) gerapporteerde aandoeningen onder kinderen en

jongeren zijn allergieën (respectievelijk 14% en 31%), gevolgd door astma, bronchitis of COPD

(respectievelijk 9,1% en 8,4%). Jongeren van 12-19 jaar rapporteren ook vaak migraine (19%).

Onder ouderen komen aandoeningen van hart en vaten (46%) en het bewegingsapparaat (37%) het

meeste voor. Onder inwoners van 19-65 jaar komen aandoeningen van het bewegingsapparaat het

meeste voor (25%). Diabetes komt voor bij 0,7% van de inwoners van 19-65 jaar en bij 15% van de

65-plussers.

Meest gemelde infectieziekte is hepatitis B

In 2010 was hepatitis B de meest gemelde infectieziekte in Noord-Holland Noord, gevolgd door

kinkhoest en tuberculose. Per 100.000 inwoners waren er 8,4 meldingen van hepatitis B, 7,2 van

kinkhoest en 6,2 van tuberculose. Hepatitis B en kinkhoest zijn in 2010 minder vaak gemeld dan

landelijk (respectievelijk 11,5 en 26,0 per 100.000 inwoners). Tuberculose kwam in 2010 in Noord-

Holland Noord ongeveer even vaak voor als landelijk (6,5 per 100.000 inwoners). Infectieziekten zijn

onvoorspelbaar en komen vaak in clusters voor. Op basis van de cijfers over één jaar kan daarom ook

geen conclusie worden getrokken over het structureel meer of minder vaak voorkomen van bepaalde

infectieziekten in (de gemeenten van) Noord-Holland Noord.

Lager risico op Q-koorts en ziekte van Lyme

In 2010 waren er in Noord-Holland Noord negen meldingen van Q-koorts (allen in West-Friesland).

Landelijk waren dit er 505. Het risico op Q-koorts is in Noord-Holland Noord relatief laag, omdat

het aantal geiten in de regio vrij laag is.

Het aantal patiënten waarbij de huisarts een rode ring op de huid heeft vastgesteld, als indicatie

voor de ziekte van Lyme, was in 2009 in de meeste gemeenten in Noord-Holland Noord lager dan

elders in Nederland. Op Texel, in bosrijke gemeenten en enkele gemeenten langs de IJsselmeerkust

stelde de huisarts vaker een rode ring vast (fig 3).

Chlamydia meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening

In de periode 2003-2009 werd bij 12% van de bezoekers van het soa-spreekuur in Noord-Holland

Noord chlamydia gevonden (landelijk 11%), gevolgd door gonorroe (2,5%). Jongeren zijn een

belangrijke risicogroep voor het oplopen van chlamydia. Van de jongeren van 12-19 jaar in

Enkhuizen heeft 24% wel eens geslachtsgemeenschap gehad, waarvan 37% niet altijd met

condoom vrijt. In heel Noord-Holland Noord zijn deze percentages respectievelijk 21% en 46%.

Volgens landelijk onderzoek heeft 12% van de jongeren van 12 tot en met 16 jaar ervaring met

geslachtsgemeenschap en heeft 80% daarvan de laatste keer met een condoom gevreeën.

Fig 3. Aantal

patiënten



4. Psychische en psychosociale gezondheid

Een op de zes inwoners is psychisch ongezond

Van de inwoners ouder dan 12 jaar in Enkhuizen is één op de zes (16%) psychisch ongezond.

In NoordHolland Noord is dit 15%. Inwoners van 19-65 jaar in Enkhuizen ervaren minder

psychische klachten (15%) dan jongeren (20%) en ouderen (19%). In heel Noord-Holland Noord

voelt 14% van de volwassenen en ouderen zich psychisch ongezond, en 18% van de jongeren.

Hyperactiviteit meest ervaren psychosociale probleem

Van de jongeren van 12-19 jaar in Enkhuizen loopt 16% risico op emotionele en/of

gedragsproblemen. Dit is vergelijkbaar met landelijk (15%), maar is iets hoger dan in de hele regio

Noord-Holland Noord (13%). Het meest ervaren psychosociale probleem is hyperactiviteit; 26% van

de jongeren in Noord-Holland Noord heeft daar last van. Van de kinderen van 8-12 jaar in

Enkhuizen loopt 16% risico op psychosociale problemen; in de gemeenten van de Kop van Noord-

Holland en West-Friesland samen is dit 20%. Voor de gemeenten van Noord-Kennemerland zijn er

momenteel geen gegevens over psychosociale problemen onder kinderen jonger dan 12 jaar. De

meest ervaren problemen onder kinderen zijn zich ongelukkig voelen/zorgen maken,

hyperactiviteit en/of aandacht tekort en problemen met leeftijdsgenoten (allen rond de 10%). De

diagnose ADHD is bij 2,1% van de kinderen van 4-12 jaar en bij 5,3% van de jongeren van 12-19 jaar

in Noord-Holland Noord vastgesteld.



Een op de drie inwoners heeft risico op angststoornis of depressie

Van de inwoners ouder dan 65 jaar in Enkhuizen heeft 32% een matig risico op een angststoornis of

depressie en 3,2% heeft een hoog risico. In heel Noord-Holland Noord heeft 31% van de ouderen

een matig of hoog risico op een angststoornis of depressie. Van de volwassenen van 19-65 jaar in

de Kop van Noord-Holland en West-Friesland heeft eveneens 31% een matig of hoog risico op

depressie.

In Enkhuizen heeft 33% van de volwassenen een matig of hoog risico op een angststoornis of

depressie. Er zijn momenteel geen gegevens over angst en depressie onder volwassenen van 19-65

jaar in Noord-Kennemerland.

Bijna 5.000 inwoners voelen zich matig of ernstig eenzaam

Van alle inwoners van 19 jaar en ouder in Enkhuizen voelt 36% zich eenzaam; 28% matig en 7,5%

(zeer) ernstig eenzaam: het gaat om bijna 5.000 mensen. Van de inwoners van 19-65 jaar in

Enkhuizen voelt 35% zich eenzaam (Noord-Holland Noord 36%); onder inwoners ouder dan 65 jaar

is dit 37% (Noord-Holland Noord 38%).

Een op de zes jongeren heeft gedachten aan zelfdoding

In Enkhuizen heeft 16% van de jongeren van 12-19 jaar en 4,9% van de inwoners ouder dan 65 jaar

in het afgelopen jaar wel eens serieus nagedacht over zelfdoding (voor heel Noord-Holland Noord

zijn deze cijfers respectievelijk 19% en 3,9%). Van de volwassenen van 19-65 jaar in Enkhuizen

heeft 10% wel eens serieuze gedachten aan zelfdoding. In de Kop van Noord-Holland en West-

Friesland samen denkt 5,6% van de volwassenen wel eens serieus na over zelfdoding.

Er zijn voor de gemeenten van Noord-Kennemerland geen gegevens over gedachten aan

zelfdoding onder inwoners van 19-65 jaar. In de periode 1998-2008 waren er in Enkhuizen jaarlijks

gemiddeld 5,8 sterfgevallen door zelfdoding per 100.000 inwoners (landelijk 9,2 en in Noord-

Holland Noord 9,0).

Vanwege de kleine aantallen moet echter zeer voorzichtig worden omgegaan met het vergelijken

van sterftecijfers tussen gemeenten.

5. Alcohol, roken en drugs

Alcoholgebruik jongeren in Enkhuizen vergelijkbaar met de regio

In Enkhuizen drinkt 38% van de jongeren van 12-19 jaar overmatig alcohol (vijf of meer glazen

alcoholhoudende drank tijdens minimaal één gelegenheid in de afgelopen 4 weken). Dit is

vergelijkbaar met de regio (37%). In 2005 was het overmatig alcoholgebruik onder jongeren in de

regio 45%. De daling is vooral opgetreden bij de jongeren onder de 16 jaar (van 39% naar 28%).

Onder jongeren ouder dan 16 jaar is het overmatig alcoholgebruik vrijwel gelijk gebleven (68% in

2005 en 66% in 2009). Landelijk dronk in 2007 36% van de jongeren overmatig alcohol. De

gemiddelde leeftijd waarop jongeren in Noord-Holland Noord voor de eerste keer alcohol drinken

is met een half jaar gestegen van 12 jaar en 2 maanden in 2005 naar 12 jaar en 8 maanden in 2009.

Meer onverantwoorde dan overmatige drinkers

Overmatig alcoholgebruik is voor volwassenen van 19-65 jaar gedefinieerd als minimaal 1 keer per

week 6 of meer glazen alcoholhoudende drank per dag. Voor ouderen (≥ 65 jaar) is dit gemiddeld



meer dan 3 glazen per dag voor mannen en meer dan 2 glazen per dag voor vrouwen. In Enkhuizen

drinkt 17% van de volwassenen overmatig alcohol. Dit komt vrijwel overeen met heel Noord-

Holland Noord (18%) en is hoger dan landelijk (13%). Van de oudere inwoners in Enkhuizen drinkt

11% overmatig alcohol (regionaal 12%). Onverantwoord alcoholgebruik komt (veel) vaker voor.

Bijna de helft (47%) van de ouderen in Enkhuizen is een onverantwoorde drinker (NHN 48%) en

31% van de volwassenen van

19-65 jaar in Enkhuizen is een onverantwoorde drinker.

Van de inwoners van 19-65 jaar in de Kop van Noord-Holland en West-Friesland is bijna één op de

drie (32%) een onverantwoorde drinker. Er zijn momenteel geen gegevens over onverantwoord

alcoholgebruik onder volwassenen in Noord-Kennemerland. De norm voor onverantwoord

alcoholgebruik houdt ook rekening met het aantal dagen dat iemand alcohol drinkt. Daarbij maakt

het niet uit hoeveel glazen iemand drinkt. Zo is iemand die meer dan 5 dagen per week alcohol

drinkt een onverantwoorde drinker, omdat het risico op verslaving aanzienlijk toeneemt.

Toename aantal cliënten alcoholverslaving

Het aantal cliënten dat in verband met alcoholproblematiek is ingeschreven bij een instelling voor

ambulante verslavingszorg is in Noord-Holland Noord gestegen van 25 per 10.000 inwoners per

jaar in de periode 2001-2005 naar 35 in de periode 2006-2010. Dit is een toename van 40%.

3.900 rokers in Enkhuizen

Van de inwoners van 12 jaar en ouder in Enkhuizen roken er ongeveer 3.900. Het grootste deel

hiervan zijn volwassenen in de leeftijd van 19-65 jaar. Ruim één op de vijf volwassenen (29%) rookt.

Dit is vergelijkbaar met heel Noord-Holland Noord (28%) en landelijk (32%). Een op de acht (12%)

jongeren van 12-19 jaar rookt; regionaal is dit 14% en landelijk 11%. In 2005 rookte 13% van de

jongeren in de regio. Onder ouderen wordt minder gerookt dan onder volwassenen. Van de

inwoners ≥ 65 jaar in Enkhuizen rookt 19% (Noord-Holland Noord en landelijk beide 15%).

Bijna 6% van de jongeren heeft recent softdrugs gebruikt

Van de jongeren van 12-19 jaar in Enkhuizen heeft 5,8% in de afgelopen 4 weken softdrugs

(cannabis) gebruikt. In heel Noord-Holland Noord en landelijk is dit 8%. Het gebruik van harddrugs

(o.a. cocaïne, amfetamine) komt minder vaak voor: 2,4% van de jongeren in Enkhuizen heeft ooit

harddrugs gebruikt (regionaal 3,2% en landelijk 3,8%). Volwassenen van 19-65 jaar gebruiken iets

minder vaak softdrugs dan jongeren: 4,2% van de volwassenen in Enkhuizen heeft recent cannabis

gebruikt; 8,5% heeft ooit harddrugs gebruikt. In de Kop van Noord-Holland en West-Friesland heeft

2,3% van de volwassenen in de laatste vier weken cannabis gebruikt en 5,9% heeft ooit harddrugs

gebruikt. Landelijk zijn deze percentages respectievelijk 3% en 6,1%. Er zijn geen gegevens over

soft- en harddrugsgebruik onder volwassenen voor de gemeenten in Noord-Kennemerland.

Toename aantal cliënten drugsverslaving

Het aantal cliënten dat in verband met cannabisproblematiek is ingeschreven bij een instelling voor

ambulante verslavingszorg is in de laatste jaren meer dan verdubbeld. In de periode 2006-2010

waren er in Noord-Holland Noord gemiddeld 9,6 per 10.000 inwoners per jaar ingeschreven in

verband met cannabisproblemen tegenover 4,6 in de periode 2001-2005. Het aantal cliënten dat is

ingeschreven in verband met cocaïne- of amfetamineverslaving is ook toegenomen van gemiddeld

9 per 10.000 inwoners per jaar in de periode 2001-2005 naar 11 in de periode 2006-2010: een

stijging van 22%. Alleen het aantal cliënten dat is ingeschreven in verband met het gebruik van



opiaten is in dezelfde periode afgenomen van 7,4 naar 6 per 10.000 inwoners per jaar: een daling

van circa 20%.

6. Gewicht,voeding en beweging

Ruim 6.000 volwassenen in Enkhuizen zijn te zwaar

Van de inwoners van 19 jaar en ouder in Enkhuizen heeft bijna de helft (45%) overgewicht,

waarvan 12% ernstig overgewicht of obesitas; het gaat in totaal om ruim 6.000 mensen. Dit komt

overeen met de regio (45%) en landelijk (47%). Overgewicht en obesitas komen vaker voor

naarmate de leeftijd stijgt. Van de inwoners ≥ 65 jaar in Enkhuizen heeft 55% overgewicht, waarvan

14% obesitas. Onder inwoners van 19-65 jaar zijn deze percentages respectievelijk 42% en 11%.

Bijna één op de vier kinderen heeft overgewicht

Van de kinderen van 4-12 jaar in Enkhuizen heeft 24% overgewicht, waarvan 4,6% ernstig

overgewicht of obesitas. Regionaal heeft 16% van de kinderen van 4-12 jaar overgewicht. Landelijk

wordt geschat dat 14% van de kinderen en jongeren (4-16 jaar) overgewicht heeft. In Noord-

Holland Noord heeft 16% van alle 4-16 jarigen overgewicht. Het aantal jongeren van 12-16 jaar in

Enkhuizen waarover gegevens beschikbaar zijn is te klein om voor die groep een betrouwbaar cijfer

van overgewicht te schatten. Regionaal komt overgewicht het meest voor in de leeftijdscategorie

8-12 jaar (19% overgewicht, waarvan 3,7% obesitas). In Enkhuizen heeft 30% overgewicht, waarvan

4,7% obesitas..

Ruim 6% van de kinderen heeft ondergewicht

Van de kinderen van 4-12 jaar in Enkhuizen heeft 6,4% ondergewicht; in Noord-Holland Noord is dit

9,3%. Het lichaam van iemand met ondergewicht heeft moeite met goed functioneren. Hierdoor

kunnen lichamelijke en mentale klachten zoals angst en depressie ontstaan. Onder volwassenen en

ouderen komt ondergewicht veel minder vaak voor: minder dan 1% van de inwoners van 19-65 jaar

in Enkhuizen heeft ondergewicht (regionaal en landelijk respectievelijk 1,4% en 1,9%). Van de

inwoners ≥ 65 jaar in Enkhuizen en Noord-Holland Noord heeft respectievelijk 1,7% en 2,9%

ondergewicht (landelijk 1%).

Vaker borstvoeding in Enkhuizen

Een, drie en zes maanden na de geboorte krijgt respectievelijk 65%, 53% en 34% van de baby’s in

Enkhuizen borstvoeding. Baby’s in Enkhuizen krijgen vaker borstvoeding dan baby’s in heel Noord-

Holland Noord: respectievelijk 51%, 32% en 16% krijgt na één, drie en zes maanden borstvoeding.

Inwoners Enkhuizen eten niet genoeg groente en fruit

Van de volwassen bevolking van 19-65 jaar in Enkhuizen voldoet 74% niet aan de norm van

minimaal 200 gram groente per dag en eveneens 74% eet niet dagelijks twee stuks fruit. Voor

Noord-Holland Noord zijn deze cijfers respectievelijk 73% en 71%. Ook jongeren eten onvoldoende

groente en fruit: 67% van de jongeren van 12-19 jaar in Enkhuizen eet niet dagelijks groente en

84% voldoet niet aan de fruitnorm (NHN respectievelijk 68% en 85%).

Een op de zes inwoners zonder ontbijt naar school of werk



In Enkhuizen ontbijt 16% van de inwoners van 19-65 jaar minder dan vijf keer per week (Noord-

Holland Noord 17%). Ook jongeren van 12-19 jaar gaan regelmatig zonder ontbijt de deur uit: 17%

ontbijt minder dan vijf keer per week (Noord-Holland Noord 16%).

Ruim 5.000 inwoners van Enkhuizen bewegen onvoldoende

Van de inwoners van 4 jaar en ouder in Enkhuizen voldoen er ruim 5.000 niet aan de Nederlandse

Norm Gezond Bewegen (NNGB). De NNGB verschilt per leeftijdsgroep: voor kinderen en jongeren is

de norm dagelijks een uur matig intensief bewegen en voor volwassenen en ouderen dagelijks een

half uur. Van de kinderen van 4-12 jaar in Enkhuizen voldoet 13% niet aan de NNGB. In de Kop van

Noord-Holland en West-Friesland beweegt 7% van de kinderen onvoldoende. Voor de kinderen van

4-12 jaar in de gemeenten van Noord-Kennemerland is een strengere norm gehanteerd dan in de

Kop van Noord-Holland en West-Friesland: de lichamelijke activiteit moest ook minimaal twee keer

per week gericht zijn op het verbeteren en handhaven van de lichamelijke fitheid. Volgens deze

strengere norm voldoet 18% van de kinderen van 4-12 jaar in Noord-Kennemerland niet aan de

NNGB. Bijna de helft (46%) van de jongeren van 12-19 jaar in Enkhuizen beweegt onvoldoende. Dit

is meer dan in heel Noord-Holland Noord (32%).Ook voldoet bijna een derde (31%) van de

inwoners van 19-65 jaar in Enkhuizen niet aan de NNGB. In heel Noord-Holland Noord en landelijk

beweegt, naar schatting, respectievelijk 38% en 42% van de volwassenen onvoldoende. De

gemeentelijke, regionale en landelijke cijfers zijn echter niet volledig vergelijkbaar omdat er

verschillende vraagstellingen gebruikt zijn. Tot slot beweegt 31% van de inwoners ≥ 65 jaar in

Enkhuizen onvoldoende. Dit is vergelijkbaar met Noord-Holland Noord (32%).



Meerderheid kinderen en jongeren lid van een sportvereniging

Van de jongeren van 12-19 jaar in Enkhuizen is 68% lid van een sportvereniging. In Noord-Holland

Noord en landelijk is dit respectievelijk 70% en 65%. Ook de meerderheid van de kinderen is lid van

een sportvereniging. In Enkhuizen is 70% van de kinderen van 4-12 jaar lid van een sportvereniging.

In de Kop van Noord-Holland en West-Friesland is dit 73%. Er zijn geen gegevens over lidmaatschap

van een sportvereniging voor kinderen in Noord-Kennemerland.

7. Fysieke en sociale omgeving

Meer verkeersslachtoffers in Noord-Holland Noord

In Noord-Holland Noord waren er in 2008 3.900 verkeersongevallen, waarvan ruim 1.100

ongevallen met gewonden of dodelijke slachtoffers. Het aantal verkeersongevallen in Noord-

Holland Noord is vergelijkbaar met landelijk (6,1 per 1.000 inwoners per jaar), maar het aantal

verkeersslachtoffers was in 2008 hoger dan in andere regio’s; 2,5 per 1.000 inwoners per jaar

tegenover 1,7 per 1.000 landelijk.

Meeste ongevallen bij ouderen in en om het huis

In Enkhuizen heeft één op de tien inwoners ≥ 65 jaar (9,7%) in de laatste drie maanden een ongeval

gehad, waarvoor medische behandeling nodig was (Noord-Holland Noord 13%). In Noord-Holland

Noord vond een derde van deze ongevallen in of rond het huis plaats, gevolgd door

verkeersongevallen (11%) en ongevallen bij het sporten (8,2%).

Meer dan 95% geeft woonomgeving voldoende, maar…

In Enkhuizen geeft meer dan 95% van de inwoners hun woonomgeving een rapportcijfer van 6 of

hoger op een schaal van 1-10 (Noord-Holland Noord 95%). Een op de vier inwoners (25%) in

Enkhuizen ervaart ernstige geluidshinder rondom zijn woning en één op de zes wordt ernstig in zijn

slaap gestoord door geluiden buitenshuis (17%). Geluidshinder is hierbij gemeten via

zelfrapportage. Een score van 8 of hoger op een schaal van 0-10 is ernstige hinder. Belangrijkste

bronnen van geluidshinder zijn bromfietsen/scooters (41%), wegverkeer (36%) en buren (28%).

Enkhuizen behoort bijna tot de gemeenten in Noord-Holland Noord met 75 m2 openbaar groen

binnen een straal van 500 meter, namelijk 74m2 in 2006 (fig. 9).

Een op de vijf inwoners voelt zich ’s nachts onveilig

Van de inwoners van 19-65 jaar in Enkhuizen voelt 22% zich ’s nachts onveilig en 7,3% overdag

(Noord-Holland Noord respectievelijk 16% en 5,2%). Inwoners ouder dan 65 jaar in Enkhuizen

voelen zich minder vaak onveilig: 15% ’s nachts en 4,3% overdag (regionaal respectievelijk 14% en

5,9%). Een op de tien (10%) volwassenen van 19-65 jaar in Enkhuizen is in de laatste 12 maanden

slachtoffer geweest van crimineel gedrag. Het gaat dan om zaken als inbraak, beroving, bedreiging,

diefstal en aanranding. In de Kop van Noord-Holland en West-Friesland is dit eveneens 10%. Voor

de gemeenten in Noord-Kennemerland zijn geen gegevens over volwassenen beschikbaar. Van de

jongeren van 12-19 jaar in Enkhuizen is 33% in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van diefstal,

vernieling, bedreiging of fysiek geweld (Noord-Holland Noord 30%).

Huiselijk geweld en (kinder)mishandeling

Het verkrijgen van betrouwbare gegevens over het vóórkomen van huiselijk geweld en

mishandeling is lastig. In gezondheidsenquêtes geeft 1,9% van de inwoners ≥ 65 jaar in Enkhuizen



aan ooit in zijn/haar leven slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld (Noord-Holland Noord

3,6%). Van de inwoners van 19-65 jaar geeft 8,6% aan ooit slachtoffer te zijn geweest van huiselijk

geweld (in de Kop van Noord-Holland en West-Friesland 7,3%). Voor volwassenen van 19-65 jaar in

Noord-Kennemerland zijn geen gegevens beschikbaar. Van de jongeren van 12-19 jaar in Enkhuizen

heeft 8,4% ooit een ongewilde seksuele ervaring gehad; landelijk en regionaal gaat het om 6,4% en

7,1% van de jongeren. Ook geeft 8,9% van de jongeren aan ooit thuis, in de buurt of op school

lichamelijk mishandeld (geschopt, geslagen of vastgebonden) te zijn (Noord-Holland Noord 6,1%).

Bijna één op de vier jongeren (24%) in Enkhuizen zegt ooit geestelijk mishandeld te zijn (regionaal

20%). Het gaat dan vaak om treiteren, kleineren of uitgescholden worden. Bij het Advies- en

Meldpunt Kindermishandeling (AMK) werden in 2008 over 19 (0,5%) kinderen van 0-18 jaar in

Enkhuizen meldingen gedaan (regionaal en landelijk 0,7%).

Gemiddeld 3 tienermoeders in Enkhuizen

In Enkhuizen waren er in de periode 2006-2010 gemiddeld 3 meisjes van 19 jaar of jonger met een

kind (tienermoeders). In dezelfde periode is er gemiddeld genomen ieder jaar 1 kind in Enkhuizen

geboren met een moeder jonger dan 20 jaar. In heel Noord-Holland Noord waren er gemiddeld

genomen 95 tienermoeders en zijn er gemiddeld 59 kinderen per jaar geboren met een moeder

jonger dan 20 jaar.

8. Preventie en zorg

Vaccinatiegraad hoger dan regionaal en landelijk

Voor bijna alle vaccinaties uit het rijksvaccinatieprogramma is de vaccinatiegraad in Enkhuizen

vergelijkbaar met of hoger dan regionaal en landelijk. Voor de verschillende infectieziekten loopt

de vaccinatiegraad uiteen van 95% voor Pneumokokken bij zuigelingen tot 98% voor BMR en

meningokokken C bij zuigelingen. In Noord-Holland Noord zijn deze percentages respectievelijk

96% en 98%, en landelijk 94% en 96%. Sinds september 2009 worden meisjes van 12 jaar

gevaccineerd tegen baarmoederhalskanker (HPV-vaccinatie, bestaande uit drie prikken). In

Enkhuizen heeft 55% van de meisjes de volledige HPV-vaccinatie ontvangen. In Noord-Holland

Noord is dit 56% en landelijk 52%.

Tweederde van de 60-plussers haalt griepprik

Ruim 2.600 inwoners van 60 jaar en ouder (68% van alle 60-plussers) hebben in 2009-2010 de

jaarlijkse griepprik gekregen van de huisarts in Enkhuizen. Dat is minder dan regionaal (71%) en

landelijk (76%). Omdat de griepvaccinatie via de huisarts wordt geregistreerd en de huisarts ook

patiënten uit andere gemeenten kan hebben, kunnen de vaccinatiecijfers per gemeente echter een

enigszins vertekend beeld geven.

Opkomst kankerscreening hoger dan landelijk

In Enkhuizen is het opkomstpercentage voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker

onder vrouwen van 30-60 jaar 70%. Regionaal en landelijk is dit opkomstpercentage respectievelijk

71% en 66%. Van de vrouwen van 50-75 jaar in Enkhuizen laat 84% zich screenen op borstkanker

(regionaal eveneens 84%). Dit is meer dan landelijk (80%).

Vrijwel alle pasgeborenen gescreend op aangeboren aandoeningen



Vrijwel alle pasgeborenen in Enkhuizen (99,5%) zijn in 2010 in de 1e week na de geboorte

gescreend op aangeboren gehoorstoornissen (Noord-Holland Noord 99,7%). In de 1e week na de

geboorte wordt ook de hielprik verricht om aantal zeldzame aandoeningen tijdig te kunnen

ontdekken. Bij ongeveer 80% van de pasgeborenen wordt de hielprik door de GGD uitgevoerd. De

overige pasgeborenen worden vanwege het vaak krappe tijdspad in het ziekenhuis geprikt. In

West-Friesland heeft de GGD bij 82% van alle pasgeborenen de hielprik uitgevoerd (Noord-Holland

Noord 81%). Voor de gemeenten in West-Friesland zijn geen opkomstpercentages van de hielprik

per gemeente bekend.

Opkomst jeugdgezondheidszorg tot bijna 100%

Tijdens de periodieke gezondheidsonderzoeken (PGO’s) door de GGD worden alle kinderen van een

bepaalde leeftijd gescreend. Er zijn (minimaal) vijftien contactmomenten in de leeftijdsperiode van

0-4 jaar en drie in de leeftijdsperiode 5-19 jaar. In 2010 is er voor alle kinderen van 0-4 jaar in

Enkhuizen en voor 99% van de kinderen in Noord-Holland Noord minimaal één keer per jaar

contact geweest met de ouders/verzorgers. In Enkhuizen zijn de opkomstpercentages voor

kinderen van 5/6 jaar, 10/11 jaar en uit de 2e klas van het voortgezet onderwijs respectievelijk 84%,

96% en 96% (Noord-Holland Noord allen 95%). Er moet echter voorzichtig worden omgegaan met

het trekken van conclusies over het bereik op basis van lage of hoge opkomstpercentages. Door

verschillen in registratiesystemen, extra oproeprondes in 2010 en in sommige gemeenten een

risicogerichte benadering kunnen percentages hoger of lager dan verwacht uitvallen.

Jaarlijks krijgt één op de honderd kinderen in Noord-Holland Noord een indicatie jeugdzorg

Jeugdzorg is bedoeld voor kinderen van 0 tot 18 jaar met ernstige opvoedings- en

opgroeiproblemen, en voor hun ouders of opvoeders. In 2007 registreerde Bureau Jeugdzorg voor

35 kinderen (0,9%) in Enkhuizen een nieuwe indicatie jeugdzorg (Noord-Holland Noord 1,1%,

landelijk 1,9%). Een kind met een jeugdbeschermingsmaatregel is niet meegenomen in de

berekening van de indicator, omdat deze kinderen in vrijwel alle gevallen op een eerder moment al

een indicatie voor jeugdzorg hebben gekregen.



Dichtheid verschillende eerstelijns zorgverleners lager dan landelijk

In Noord-Holland Noord is de dichtheid van verschillende eerstelijns zorgverleners lager dan

landelijk. Dichtheid is gedefinieerd als het aantal inwoners per fulltime-equivalent (fte)

zorgverlener. Een lagere dichtheid betekent dat er per zorgverlener meer inwoners en dus meer

potentiële cliënten zijn. In 2009 waren er in Noord-Holland Noord circa 2.580 inwoners per fte

tandarts (landelijk 2.490), 1.695 vrouwen in de vruchtbare leeftijd per eerstelijns verloskundige

(landelijk 1.665) en 7.260 inwoners per apotheek (landelijk 6.880). De huisartsendichtheid is in

Noord-Holland Noord vergelijkbaar met landelijk (2.340 inwoners per fte huisarts regionaal en

2.350 landelijk), maar in Enkhuizen lager (2.410 inwoners per fte huisarts). De gemiddelde afstand

tot de dichtstbijzijnde huisartsenpraktijk is in Enkhuizen 0,7 km. In Noord-Holland Noord is dit 1 km

en landelijk 0,9 km. De gemiddelde afstand tot de huisartsenpost is in Enkhuizen 18,5 km. Dit is

meer dan regionaal (7,8 km) en landelijk (6,0 km).

Gebruik eerstelijnszorg varieert

In Enkhuizen heeft 63% van de inwoners van 19-65 jaar en 80% van de inwoners ≥ 65 jaar in het

afgelopen jaar contact gehad met de huisarts. Dit is lager dan landelijk (respectievelijk 72% en 85%)

en vergelijkbaar met regionaal (respectievelijk 66% en 82%). Ook het gebruik van geneesmiddelen

is lager dan landelijk. Bijna tweederde (65%) van de ouderen in Enkhuizen gebruikte

(voorgeschreven) geneesmiddelen in de laatste twee weken (landelijk 82% en regionaal 63%). Van

de inwoners van 19-65 jaar in Enkhuizen gebruikte 30% voorgeschreven geneesmiddelen. In de Kop

van Noord-Holland en West-Friesland gebruikte een derde (33%) voorgeschreven geneesmiddelen

in de laatste twee weken (landelijk 36%). Er zijn geen gegevens over geneesmiddelengebruik onder

volwassenen in de gemeenten van Noord-Kennemerland. Inwoners van Enkhuizen hebben

ongeveer even vaak als regionaal en landelijk contact gehad met de fysiotherapeut. Van de

inwoners van 19-65 jaar heeft 24% in het laatste jaar contact gehad met een fysiotherapeut

(regionaal en landelijk 21%). 27% van de ouderen in Enkhuizen heeft contact gehad met de

fysiotherapeut; in Noord-Holland Noord is dit 25% en landelijk 28%. Ook het tandartsbezoek wijkt

niet af van landelijk. Het percentage inwoners dat minimaal één keer per jaar contact heeft met de

tandarts in Enkhuizen loopt uiteen van 98% onder jongeren van 12-19 jaar tot 53% onder 65-

plussers (landelijk van 95% tot 53%).

Een op de tien volwassenen maakt gebruik van geestelijke gezondheidszorg

Een op de tien inwoners van 19-65 jaar in Enkhuizen (9,9%) en 6,3% van de inwoners ouder dan 65

jaar heeft in het afgelopen jaar contact gehad met de geestelijke gezondheidszorg of het

maatschappelijk werk (regionaal respectievelijk 6,5% en 4%). Er zijn geen landelijk vergelijkbare

cijfers.

Minder contacten met medisch specialist

In Enkhuizen heeft 28% van de inwoners van 19-65 jaar en 57% van de inwoners ≥ 65 jaar in het

afgelopen jaar contact gehad met een medisch specialist. Dit is minder dan landelijk (respectievelijk

39% en 67%) en vergelijkbaar met regionaal (respectievelijk 32% en 53%). Het aantal



ziekenhuisopnames was in 2007 vergelijkbaar met landelijk en regionaal. In Enkhuizen waren er 9,8

opnames per honderd inwoners; regionaal 10,2 en landelijk 11,0. De gemiddelde afstand tot het

dichtstbijzijnde ziekenhuis is in Enkhuizen 18,9 km. Dit is meer dan landelijk (6,4 km) en regionaal

(9,5 km)

In 2009 ruim 35.000 ambulanceritten in Noord-Holland Noord

In 2009 waren er 55,2 ambulanceritten per 1.000 inwoners in Noord-Holland Noord (landelijk

63,2). Omgerekend gaat het om meer dan 35.000 ambulanceritten. Van deze ritten is 55% een A1-

rit (landelijk 44%), 19% een A2-rit (landelijk 23%) en 26% een B-rit (landelijk 33%). Bij A1-ritten is er

sprake van een levensbedreigende situatie en moet de ambulance binnen 15 minuten ter plaatse

te zijn. Bij 9,7% van de A1-ritten in Noord-Holland Noord werd deze norm niet gehaald (landelijk

8%). Bij A2-ritten moet de ambulance binnen 30 minuten ter plaatse zijn. Bij 5,1% van de A1-ritten

in Noord-Holland Noord werd deze norm niet gehaald (landelijk 5,5%). B-ritten zijn planbare ritten,

hiervoor bestaat geen tijdscriterium.

Een op de zeven ouderen ontvangt mantelzorg en/of thuiszorg

In Enkhuizen heeft één op de zeven (14%) inwoners ouder dan 65 jaar in het afgelopen jaar

mantelzorg ontvangen (regionaal 13%) en ruim één op de zeven (15%) ouderen heeft contact

gehad met de thuiszorg (regionaal eveneens 15%). Thuiszorg betreft zorg van de

wijkverpleegkundige, gezinsverzorging of alfa-hulp. Ouderen geven ook zelf mantelzorg aan

anderen. Van de 65-plussers in Enkhuizen heeft 14% mantelzorg gegeven in het afgelopen jaar

(regionaal 12%). Van de inwoners van 19-65 jaar is dit 17% (regionaal 16%).

Minder OGGZ-meldingen en meer aanvragen schuldsanering dan regionaal

In Enkhuizen zijn in 2010 29 meldingen binnen gekomen bij het OGGZ-meldpunt: 16 meldingen per

10.000 inwoners (Noord-Holland Noord 22). Er kunnen meerdere meldingen gedaan worden over

één persoon. Het aantal aanvragen schuldsanering in Enkhuizen was in 2010 12 (6,6 per 10.000

inwoners), dit is meer dan regionaal (4,7).



Bijlage 2 Evaluatie Gezondheidsbeleid

In de jaarstukken van de gemeente zijn de resultaten van het beleid opgenomen waaronder de

gegevens die een raakvlak hebben met het gezondheidsbeleid 2007 – 2012. Dit is aangevuld met

recente informatie van organisaties.

Beleidspeerpunt Stand van zaken 2011 Stand van zaken 2012

Actiepunten

Overwicht (bewegen en voeding)

2011 2012

Uitvoering activiteiten in het kader van “Enkhuizen actief”.

Uitgevoerd conform afspraken. Totaal aantal (geregistreerde) deelnemers. Enkhuizen Actief: 2010: 1.468 (geregistreerde) deelnemers. Bezoek website Enkhuizen Actief: 23.263 keer bezocht. Een stijging van 2.671 bezoekers ten opzichte van 2010. Inzet bewegingsonderwijs: in het schooljaar 2010-2011 geven bewegingsconsulenten aan 2 of meerdere groepen vijf tot acht van de basisscholen bewegingsklassen. 50 % van de basisscholen.

Het project Enkhuizen actief liep tot eind 2012. De website Enkhuizen actief is in 2012 25.292 keer bezocht, een stijging van 2.000 ten opzichte van 2011. Voor de jeugd zijn diverse sporten bewegingsactiviteiten georganiseerd zoals de Jeugdsport Pas, schoolsportkalender, Hockey clinic, Schoolkorfbaltoernooi en Sport en Spel dag. Voor de diverse doelgroepen (jeugd, ouderen en mensen met een beperking) zijn activiteiten georganiseerd. 920 geregistreerde deelnemers hebben meegedaan aan diverse uiteenlopende activiteiten zoals spinningmarathon Alpe d’Huez, hockey, uitleen sporten speelactiviteiten tot en met aangepaste sporten. 13 juli is de fitnesstuin De Stiefeltûn in de tuin van ouderenzorg Westerhof geopend. De tuin is voor iedereen uit Enkhuizen toegankelijk. Ook is de Sportfair georganiseerd. Door middel van de combinatiefunctie regeling worden een aantal



activiteiten geborgd zoals de sporten speluitleen, sportkalender en het beweegonderwijs op de basisscholen.

Uitvoering van laagdrempelige projecten door de gemeente als werkgever.

Hierover is intern overleg gaande met de ondernemingsraad en personeelszaken.

Ontwikkelen van acties in het kader van overgewichtpreventie in samenwerking met de GGD Hollands Noorden en andere partners.

Er wordt onderzocht in hoeverre aansluiting met de JOGG (jongeren op gezond-gewicht) in Enkhuizen gewenst is.

Het onderdeel Beweegkuur is 8 februari 2012 officieel van start gegaan met de ondertekening van het samenwerkingsverband met fysiotherapiepraktijk Kineo, huisartsencentrum de Rode Meeuw, ZonH, sportservice West-Friesland en de gemeente Enkhuizen. Vanuit Enkhuizen Actief zijn financiën beschikbaar gesteld, waarmee de deelnemers aan de bewegingskuur begeleid worden naar een actieve en gezonde leefstijl. Er worden 20 patiënten binnen de doelgroep Diabetes 2 / overgewicht geselecteerd, waarna met elke deelnemer een apart beweegtraject wordt afgesloten. Het is de bedoeling dat deze mensen na afloop van dit traject doorstromen naar het lokaal sporten beweegaanbod in Enkhuizen.

Gezonde (sport)kantines. RSG doet mee aan het project gezonde kantines.

Is omgezet en breder getrokken door de GGD

Schadelijk alcohol- en druggebruik

2011 2012

Alcohol Verkeers Cursus Jongeren

In totaal hebben 44 jongeren deze cursus gevolgd. 39 jongeren hebben een gratis rijbewijs ontvangen.

Vele gemeenten in de regio zijn niet mee door gegaan. Effect niet te meten, niet meer gesubsidieerd (provinciegelden)

Betrokkenheid volwassenen Een aantal 30 verwanten zijn bereikt.



beleid preventie schadelijk alcoholgebruik

informatiegroepen over alcohol voor verwante over gevolgen van alcohol en het ‘omgaan met een drinker ‘: aantal groepen 2, bereik: 16 verwanten.

Speciale informatiebijeenkomst voor mantelzorgers

Brijder heeft voor 5 mantelzorgers een bijeenkomst georganiseerd omtrent het thema alcohol, de gevolgen voor de drinker en hoe om te gaan met een problematische drinker

Het project “Alcohol een ander Verhaal”

In het basisonderwijs de Driespan heeft een ouderavond plaatsgevonden waar 37 ouders bij aanwezig waren.

Werkgroep Westfrisse Jeugd Is in 2012 voortgezet. De repressieve aanpak van de drugsproblematiek is hieraan toegevoegd. De GGD coördineert de aanpak en de uitvoering voor de preventieve activiteiten en de communicatie. Het programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord coördineert dat voor het repressieve spoor.

Netwerkontwikkeling door stichting Brijder

Een goed netwerk heeft de efficiëntie en doelmatigheid van het preventiewerk ontwikkeld. Stichting Brijder heeft aan diverse zorgoverleggen en werkgroepen deelgenomen

Serviceverlening en vraagbaakfunctie van preventie door Brijder

De medewerker van afdeling preventie is regelmatig aanwezig in het CJG. Daarnaast werden vragen beantwoord via individuele contacten.

“Omgaan met middelengebruik bij jongeren” is voor ouders / opvoeders van een kind dat op een zorgelijke wijze

Met 106 opvoeders heeft Brijder besproken hoe ze zo effectief mogelijk op het gebruik van hun kin(eren)



experimenteert met genotmiddelen

kunnen reageren

Training “Leren signaleren” (gesubsidieerd door het project de West-Frisse jeugd) Er zijn 33 deelnemers bereikt

Vroegtijdige Interventie School (VIS)

-125 leerlingen zijn middels gastlessen voorgelicht -3 keer zitting genomen in het Zorgadviesteam (ZAT) van het RSG -Traditionele drugsweek -Ouderavond bij drugsweek werd door 45 ouders bezocht -9 docenten namen deel aan deskundigheidsbevordering

Project Advies, Begeleiding en consultatie (ABC)

Het bereik is 91 personen waarvan 12 ten gevolge van alcoholtoxicatie

Ontwikkeling aanbod Jeugd door Brijder

Zes keer is deskundigheidsbevordering voor jeugdhulpverleners ingezet en was Brijder aanwezig op consultatiebasis bij casuïstiekbesprekingen rondom jeugd. Het bereik was 36 intermediairs

Depressie 2011 2012

Aanbieden preventieve cursussen omgaan met depressie / eenzaamheidspreventie.

Voorlichtingsbijeenkomst voor de inwoners van Enkhuizen over het onderwerp depressie; cursus ‘in de put uit de put’. Prestatieafspraken met WWE over huisbezoeken en opgenomen als speerpunt in de notitie seniorenbeleid.

In 2012 is gestart met een onderzoek naar behoefte en noodzaak van extra huisbezoeken om volgens een bepaalde methode eenzaamheidsgevoelens van ouderen tegen te gaan. In kaart brengen en afstemming van aanbieders huisbezoeken.

Twee filmavonden anti Stigma (psychische ziektebeelden) speciaal door GGZ georganiseerd in Enkhuizen

1e avond waren er 8 bezoekers 2e avond werd door 16 mensen bezocht.1e avond waren er 8 bezoekers 2e avond werd door 16 mensen bezocht.

Deskundigheidbevordering voor Wmo loketmedewerkers

De loketmedewerkers hebben hier aan meegedaan



over psychiatrische ziektebeelden

KOPP cursus (voorkomen van ernstige psychische problemen bij kinderen en jongeren als gevolg van psychische of verslavingsproblemen van één of beide ouders

1 kind uit Enkhuizen heeft de cursus gevolgd

De Familievertrouwenspersoon geeft preventieve ondersteuning aan GGZ-mantelzorgers

Door 1 mantelzorger uit Enkhuizen is hier gebruik van gemaakt

Informatiebijeenkomsten ziektebeelden worden in de regio aangeboden door de GGZ

4 bijeenkomsten zijn aangeboden voor de totale regio. Onduidelijk is hoeveel inwoners uit Enkhuizen specifiek meegedaan hebben

Check Chat (anoniem chatten voor jongeren ) door GGZ

Is een regionale activiteit

Eerstelijns voorzieningen in Enkhuizen

2011 2012

Afstemming vraag en aanbod gezondheidsvoorzieningen.

Enkhuizen heeft in 2011, samen met de gemeente Hoorn, meegedaan aan het project ‘samenwerking tussen huisarts en gemeente’. Doel van dit project is om samenwerking tussen huisartsen en gemeenten te verbeteren.

Jaarlijks gesprek met huisartsen, en voldoende aanbod volgens cijfers ZonH

Realisatie Centrum voor Jeugd en Gezin Enkhuizen.

In 2011 is verder gewerkt aan de doorontwikkeling van het CJG:

1) Invoering werkwijze 1 Gezin 1 Plan

2) Starten van regulier casusoverleg betrokken hulpverleners

3) Promotie CJG.

1) Er zijn in Enkhuizen voor alle samenwerkingspartners drie bijeenkomsten georganiseerd om de werkwijze 1 Gezin – 1 Plan in Enkhuizen te implementeren.

2) Er wordt een keer in de 6 weken een zorgoverleg met alle samenwerkingspartners gehouden. De procesregisseur, verantwoordelijk voor



de procesgang rond de melding, werkt voor de gemeenten Hoorn, Enkhuizen en Medemblik.

3) Om het CJG te promoten zijn er begin 2012 een aantal kookmiddagen “lekker en gezond” georganiseerd in samenwerking met Welwonen en Wilgaerden. Daarnaast is op alle basisscholen in Enkhuizen het receptenboekje “Hap Snap” van Sonja Bakker uitgedeeld met een begeleidende brief van het CJG.

Automatische Externe Defibrillatoren (AED)

2011 2012

Stand van zaken AED Het AED-project is aangesloten bij het Burgernetwerk AED van de Veiligheidsregio:

Het project is op 9 maart officieel van start gegaan met 134 deelnemers. Op dit moment zijn 196 inwoners betrokken.

In 2011 zijn er twaalf zogenaamde AED alerts geweest.

Na elke inzet wordt, daar waar mogelijk de dag na het alert, het zogenaamde nazorggesprek, georganiseerd. Betrokken hulpverleners worden dan in de gelegenheid gesteld

Aantal deelnemers: 185. Er hebben zich in 2012 negen mensen afgemeld, de reden van afmelding is uiteenlopend van te druk tot het hebben van gezondheidsklachten.

Er zijn vijf AED-alerts geweest.

Na elke inzet wordt, daar waar mogelijk de dag na het alert, het zogenaamde nazorggesprek, georganiseerd. Betrokken hulpverleners worden dan in de gelegenheid gesteld om ervaringen met elkaar uit te wisselen. Hierbij is



om ervaringen met elkaar uit te wisselen. Hierbij is altijd iemand van de EHBO en / of Rode Kruis aanwezig.

Er zijn in 2011 in totaal 13 basis- en 7 herhalingscursussen gegeven.

Digitaal worden de deelnemers via de nieuwsbrief op de hoogte gehouden van alle zaken die te maken hebben met het AED-project Enkhuizen.

altijd iemand van de EHBO en / of Rode Kruis aanwezig.

Er zijn in 2012 in totaal 12 herhalingscursussen, waaraan 88 mensen hebben deelgenomen en één basiscursus georganiseerd.

Digitaal worden de deelnemers via de nieuwsbrief op de hoogte gehouden van alle zaken die te maken hebben met het AED-project Enkhuizen.

Op 9 mei is een informatieve avond gehouden voor alle deelnemers aan het project, hierbij waren ruim 50 mensen aanwezig.

Eind van de zomer is een nieuw systeem in gebruik genomen, aangesloten gemeenten in de regio Noord-Holland Noord zijn overgegaan van AE-alert naar Hartslag nu.

Gemeenten zijn verplicht taken, vanuit de Wet Publieke gezondheid (Wpg) en de Wet

maatschappelijke ondersteuning (Wmo), rond het opgroeien en opvoeden zo te organiseren, dat

deze gebundeld aan het kind en de ouders worden aangeboden in een Centrum voor Jeugd en

Gezin (CJG).

Het basistakenpakket JGZ is een wettelijke verplichting in het kader van de Wet publieke

gezondheid. Met de uitvoerende organisatie, de GGD Hollands Noorden, zijn in 2011 en 2012

afspraken gemaakt over het houden van een consultatiebureau in het Centrum voor Jeugd en

Gezin, het uitvoeren van een (gezondheids-) onderzoek voor de schoolgaande jeugd, volgens de

richtlijnen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), het verzorgen van

opvoedspreekuren (2 x per maand).



Sinds 2012 is er elke week “Koffie met een rietje”. Hier komen ouders met jonge kinderen bij

elkaar om onder andere te praten over opvoeden.

Daarnaast zijn er vanuit het CJG de volgende bijeenkomsten, cursussen en training gegeven:

2011

‘Peuter in zicht’

‘Opvoeden en Zo’

‘Opvoeden in beeld voor echtparen’

‘Beter omgaan met pubers’

In samenwerking met Brijder ‘Help, mijn kind kan niet zonder’

Aan bovenstaande cursussen hebben 96 mensen deelgenomen.

Door het CJG zijn ook lezingen in het kader van Positief Opvoeden (TripleP) verzorgd. Deze

lezingen zijn gegeven op verschillende locaties (RSG, de bibliotheek en de Bonte Veer). In

totaal hebben 190 ouders deze lezingen bezocht.

2012

Voorstelling van Theater THOT “Buurvrouw voed je kind eens op!”

Lezing positief opvoeden (0 – 12 jaar)

Workshops in het kader van Positief Opvoeden (8x)

Aan bovengenoemde bijeenkomsten hebben in totaal 245 personen deelgenomen.

BUURTSCAN ENKHUIZEN

Februari 2013

-57-

Colofon Dit is een uitgave van Sportservice Noord-Holland, regiokantoor Sportservice West-Friesland Nibbixwoud, februari 2013 Uitgevoerd door: Jeroen de Wilde Kantooradres Dorpsstraat 84a 1688CH Nibbixwoud Disclaimer Dit rapport is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid opgesteld. Echter voor onjuistheden en onvolledigheden, op welke grond dan ook kan Sportservice Noord-Holland op geen enkele wijze aansprakelijk gesteld te worden. Sportservice Noord-Holland is niet aansprakelijk voor schade die is of dreigt te worden toegebracht en voortvloeit uit of in enig opzicht verband houdt met het gebruik van het rapport. Aan de inhoud van dit rapport kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van opdrachtnemer. Ongeautoriseerd of oneigenlijk gebruik van de inhoud van het rapport kan een inbreuk op intellectuele rechten, regelgeving met betrekking tot privacy, publicatie en/of communicatie in de breedste zin van het woord opleveren.

-59-

Inhoudsopgave

1. INLEIDING ..................................................................................................................................... 60

2. GEMEENTELIJK SPORTBELEID.................................................................................................. 61

3. DEMOGRAFISCHE EN GEZONDHEIDSKENMERKEN ............................................................... 63

3.1 LEEFTIJDSOPBOUW EN PROGNOSE .................................................................................. 63

3.2 INWONERS KENMERKEN ...................................................................................................... 66

3.3 GEZONDHEID INWONERS ..................................................................................................... 68

4. SPORT- EN BEWEGEN ................................................................................................................ 70

4.1 NEDERLANDSE NORM GEZOND BEWEGEN ...................................................................... 70

4.2 SPORTPARTICIPATIE ............................................................................................................ 70

4.3 SPORTAANBOD ...................................................................................................................... 72

4.4 SPORTIEVE WENSEN EN BEHOEFTE VAN INWONERS .................................................... 72

5. SAMENVATTING EN CONLUSIES .................................................................................................. 75

LITRATUUR EN BRONNEN ................................................................................................................. 77

BIJLAGE 1 – Sportaanbieder Enkhuizen en omgeving ........................................................................ 78

BIJLAGE 2 – In gemeente actieve bonden ........................................................................................... 79

BIJLAGE 3 – Sportstimuleringsactiviteiten ............................................................................................ 80

BIJLAGE 4 – Naschoolse Sportactiviteiten ........................................................................................... 81

BIJLAGE 5 - Ontbrekende sport- of beweegactiviteiten in Enkhuizen .................................................. 82

-60-

1. INLEIDING

De gemeente Enkhuizen

Enkhuizen is een stad en gemeente in de regio West-Friesland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De gemeente ligt aan zowel het Markermeer als het IJsselmeer. In de gemeente wonen 18.335 inwoners op een oppervlakte van 116,04 km² (waarvan 103,62 km² water) (1 november 2012, bron: CBS). De gemeente Enkhuizen omvat naast de gelijknamige stad ook het dorp Oosterdijk en buurtschap Westeinde.

De gemeente Enkhuizen gelooft in de positieve kracht van sport en bewegen, bijvoorbeeld als middel om de gezondheid, sociale cohesie en integratie te bevorderen. Het beleid van de gemeente Enkhuizen is er dan ook op gericht om het voor inwoners mogelijk te maken dat zij kunnen sporten en wil sportbeoefening bevorderen. Naast het ondersteunen van de georganiseerde sport zijn ook subsidies mogelijk voor ander initiatieven die gericht zijn op de breedtesport.

Enkhuizen staat bekend als de 'Haringstad' vanwege haar verleden als centrum voor de haringvisserij. De stad is, onder meer vanwege de watersport (jachthavens), een belangrijk toeristisch centrum. Enkhuizen is dan ook een belangrijk centrum voor de watersport op het IJsselmeer. Gedurende het jaar worden er ook verschillende zeilraces georganiseerd rondom de stad (Wikipedia, 2012). Naast de watersport kunnen inwoners aan vele diverse andere takken van sport beoefenen, zowel ongeorganiseerd als georganiseerd. Sportverenigingen en andere organisaties bieden allerlei sporten bewegingsactiviteiten aan, van denksporten, vechtsporten, balsporten en dans tot fitness.

Verbeteren sportparticipatie

In het kader van het programma ‘Sport en Bewegen in de Buurt’ van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport kunnen sportaanbieders deelnemen aan de sportimpuls. De Sportimpuls is een subsidieregeling van de rijksoverheid, die lokale sporten beweegaanbieders financieel ondersteunt (minimaal € 10.000,-- tot maximaal € 150.000,--) bij de opzet van activiteiten. Deze activiteiten bestaan uit het opstarten en aanbieden van sportactiviteiten voor mensen die niet of nauwelijks sporten of bewegen. De wensen en behoeften van (potentiële) sporters dienen daarbij het uitgangspunt te zijn.

Om de kansen voor subsidie aan de sportaanbieders te vergroten, heeft Sportservice West-Friesland een gemeentescan voor de gemeente Enkhuizen verricht. Voor een serieuze aanvraag zijn de steun van de gemeente en onderbouwing met behulp van een gemeentescan vrijwel essentieel.

Het voorliggend rapport beschrijft de uitkomsten van de gemeentescan, waarbij in de navolgende hoofdstukken een samenvatting wordt gegeven van de belangrijkste bevindingen.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_Nederlandse_plaatsen_met_stadsrechten

http://nl.wikipedia.org/wiki/West-Friesland_(regio)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Noord-Holland

http://nl.wikipedia.org/wiki/Noord-Holland

http://nl.wikipedia.org/wiki/Markermeer

http://nl.wikipedia.org/wiki/IJsselmeer

http://nl.wikipedia.org/wiki/Oosterdijk_(plaats)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Buurtschap

http://nl.wikipedia.org/wiki/Westeinde_(Enkhuizen)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Haring_(dier)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Watersport

http://nl.wikipedia.org/wiki/IJsselmeer

-61-

2. GEMEENTELIJK SPORTBELEID

Het meeste recente op papier vastgelegde sportbeleid van de gemeente Enkhuizen betreft de periode 2009 – 2012 en is genaamd ‘Enkhuizen Actief’. Deze nota is specifiek gericht op sport en beweegbevordering. Op basis van deze nota wordt in dit hoofdstuk het gemeentelijk sporten beweegbeleid beknopt uiteengezet.

De voor sport weggelegde rol in het gemeentelijk beleid

Aanleiding voor het opstellen van de sportnota zijn voor de gemeente Enkhuizen de door de GGD afgenomen gezondheidsenquêtes geweest. De alarmerende resultaten op het gebied van de toename in overgewicht bij de West-Friese inwoners, en met name die uit Enkhuizen, heeft gezondheidspreventie een punt van aandacht gemaakt. De gemeente Enkhuizen ziet het stimuleren van sporten en bewegen daarbij als belangrijkste mogelijkheid om de fysieke, cognitieve en sociale gezondheid van haar inwoners te verbeteren.

Naast de positieve invloed op de gezondheid als belangrijkste noodzaak tot sportbeleid, erkent de gemeente tevens de ‘sociale functies die de sport in de lokale samenleving kan vervullen’. De sportnota noemt daarbij de positieve bijdragen aan de integratie van nieuwkomers en het bevorderen van de sociale betrokkenheid door middel van het samenbrengen van mensen.

De gemeente Enkhuizen streeft naar een sportbeleid, waarbij meer burgers actief gaan sporten en bewegen, omdat:

Sporten en bewegen hebben een positief effect op de gezondheid; Sporten bevordert de integratie en sociale betrokkenheid; Sporten is een plezierige vorm van vrije tijdbesteding.

Invulling aan het gemeentelijk Sportbeleid

Bij het inzetten van sport ten behoeve van de gezondheid stelt de gemeente zich daarbij tot doel dat:

Sportverenigingen en sportvoorzieningen voor iedereen makkelijk toegankelijk zijn; Bepaalde groepen in de samenleving die onvoldoende bewegen bereikt worden met extra

activiteiten, die niet direct voortkomen uit de georganiseerde sport maar op den duur wel lidmaatschap daarvoor stimuleren.

Uitgangspunten hierbij zijn:

Betrokkenheid van de inwoners waarbij een actieve bijdrage vanuit vertegenwoordigers van instellingen, sportverenigingen en individuen ideeën worden aangedragen. Dit is vormgegeven in het programma Lokaal Actief in Enkhuizen. Dit programma heeft door inzet van een professionele coördinator 4 jaar met zeer veel succes gedraaid.

Sportverenigingen spelen een centrale rol bij sportstimulering. Een van de belangrijkste doelen is dat meer inwoners van Enkhuizen lid worden van een sportvereniging.

Zichtbare sportevenementen en toernooien stimuleren het participeren in sporten beweeg activiteiten.

Naast incidentele activiteiten om sport en bewegen te promoten, wordt gestreefd naar een structurele aanpak van sporten bewegingsstimulering voor de lange termijn, waarbij gestreefd wordt naar een sluitende aanpak d.w.z. dat alle mensen, jong en oud individueel worden gestimuleerd om deel te gaan nemen aan sportactiviteiten.

-62-

Naast het toegankelijk houden van de sport in het algemeen richt de gemeente zich ook specifiek op doelgroepen die achterstanden hebben op het gebied van sport en bewegen. Dit zijn:

Jeugd 4 – 12 jaar Omdat uit GGD enquête blijkt dat kinderen te lang stilzitten en te weinig buiten spelen. 12 – 16 jaar Omdat sportparticipatie in het verenigingsleven lager ligt dan in de rest van WF.

Ouderen (55+) Omdat bewegingsarmoede binnen deze groep relatief veel voorkomt en er voor deze groep relatief weinig stimuleringsactiviteiten plaatsvinden.

Gehandicapten Omdat bekend is dat mensen, die weinig financiële middelen hebben, minder in de sport participeren en minder gezond zijn houdt de gemeente de verenigingssport voor jeugd toegankelijk door middel van subsidies per jeugdlid. Ook kan men een beroep doen op het ‘sociaal cultureel bijdragefonds’ ten behoeve van sociale en culturele activiteiten voor inwoners met een inkomen tot 120% van de toepasselijke bijstandsnorm. Buiten de gemeente om kan tevens een beroep worden gedaan op ondersteuning vanuit het Jeugdsportfonds West-Friesland.

De rol die de gemeente zelf inneemt in het sportstimuleringsbeleid

Om het sportstimuleringsbeleid tot een gezonde en zelfredzame bevolking te laten leiden, ziet de gemeente voor zichzelf een belangrijke regierol voor zichzelf weggelegd. Daarnaast kent zij hiervoor ook een aantal wettelijke kaders op het gebied van maatschappelijke ondersteuning en openbare gezondheid die resulteren in specifieke taakstellingen en bijbehorende bevoegdheden. Deze voornaamste (wettelijke) kaders voor sportbeleid zijn de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid, de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en de Beleidsnota Jeugd 2008-2012: Want de jeugd heeft de toekomst.

Zowel het belang bij een gezonde en zelfredzame bevolking, als de wettelijke taken en bevoegdheden, maken dat de gemeente door middel van subsidiëring van initiatieven op het gebied van breedtesport stimuleren. Onder breedtesport worden daarbij die sportactiviteiten bedoeld die voor iedereen toegankelijk zijn.

De rol van burgers in het sportstimuleringsbeleid

De beleidsnota ‘Enkhuizen Actief’ staat voor een werkwijze van het sportstimuleringsbeleid. ‘Deze aanpak is sterk interactief, waarbij de burgers van Enkhuizen direct invloed kunnen uitoefenen op de samenstelling en de uitvoering van het programma (Gemeente Enkhuizen, 2009: 3). Dit heeft onder andere geresulteerd in een samenwerkingsverband tussen lokale en regionale instellingen, het onderwijs, sportverenigingen en vrijwilligers, genaamd Enkhuizen Actief, met als doel inwoners van Enkhuizen in beweging te krijgen door sporten bewegingsactiviteiten aan te bieden.

-63-

3. DEMOGRAFISCHE EN GEZONDHEIDSKENMERKEN

3.1 LEEFTIJDSOPBOUW EN PROGNOSE

In 2011 telt de gemeente Enkhuizen 18.173 inwoners. Daarvan is in grafiek 1 de bevolkingssamenstelling van Enkhuizen naar leeftijd weergeven en afgezet tegen de gemiddelde percentages in gemeenten met vergelijkbaar inwonersaantal, Noord-Holland als provincie en de gehele Nederlandse bevolkingssamenstelling in 2011.

Grafiek 1 – Inwoners naar leeftijd in % (2011)

Af te lezen uit de van het CBS afkomstige bevolkingsstatistieken is dat Enkhuizen qua bevolkingssamenstelling naar leeftijd niet noemenswaardig verschilt met het gemiddelde bij de andere aggregatieniveaus (vergelijkbare grote, Noord-Holland en Nederland).

Grafiek 2 - Bevolkingsprognose Enkhuizen, provincie en Nederland, indexcijfers (2011=100)

bron: ABF Primos in ZONH

-64-

Anders dan bij de bevolkingssamenstelling naar leeftijd, waar geen noemenswaardige verschillen zijn ten opzichte van de andere aggregatieniveaus, zijn in de totale bevolkingsontwikkeling richting 2040 wel significante verschillen te zien. Waar sommige gemeenten in Nederland een bevolkingskrimp zien die tegen de bevolkingsgroei van Nederland als geheel in gaan (krimpgebieden) kent Enkhuizen, en Noord-Holland in minder mate, een sterk groeiende populatie. In 2040 zou de Nederlandse bevolking gegroeid zijn met 7%, voor Enkhuizen wordt maar liefst een groei van 20% voorzien.

Met name tot 2025 is in Enkhuizen een constante inwonersgroei ten opzichte van 2011 te zien van zo’n ruwweg 2% per drie jaar. Vanaf dan zwakt de groei af totdat in 2040 geen significante groei meer wordt verwacht. Afbeelding 1 – Procentuele groei en krimp van de bevolking

-65-

Grafiek 3 - Verwachte percentage 65-plussers in Enkhuizen van 2010-2040

bron: ABF Primos in ZONH, 2011

Zien we deze groeicijfers van Enkhuizen in het licht van de algehele vergrijzing van Nederland dan is de kans zeer aanwezig dat de vergrijzing in Enkhuizen nog grotere proporties zal aannemen dan in de rest van het land. Waar een groter deel van de bevolking vergrijst en de totale bevolking in Enkhuizen sneller groeit dan in de rest van het land, zal het totale aantal ouderen in Enkhuizen ook sterker toenemen dan elders het geval is. Deze constatering is goed te zien in grafiek 3 waarin de ontwikkeling van het percentage 65-plussers tot uitdrukking komt. Op dit moment ligt het aandeel ouderen van Enkhuizen nog gelijk met het Nederlands gemiddelde dat op zo’n 15% ligt. Tussen 2011 en 2040 wordt in Enkhuizen een aandeel van ruim 28% verwacht, bijna een verdubbeling van het percentage ouderen op dit moment. In Nederland in zijn geheel wordt ‘slechts’ een aandeel van 26% verwacht in 2040.

Grafiek 4 - Percentage 65-plussers naar buurten in de gemeente Enkhuizen

bron: CBS Kerncijfers Wijken en Buurten in ZONH,2011

In grafiek 4 is te zien in welke delen van Enkhuizen op dit moment (2011) veel 65-plussers zijn gehuisvest. Hoe deze kaart er over 30 jaar uit ziet is moeilijk te voorspellen, maar voor het starten van sporten beweegactiviteiten gericht op de ouderen van nu biedt deze kaart belangrijke aangrijpingspunten.

-66-

Naast een de sterke vergrijzing van de bevolking van Nederland zal Nederland tussen 2011 en 2040 tevens te maken krijgen een vergroening van de bevolking. Deze zal procentueel echter in het niet vallen bij de hierboven beschreven vergrijzing. Bij gebrek aan cijfers over Enkhuizen zal hiervoor Noord-Hollands ter referentie dienen.

Tabel 1 - Bevolkingsprognose jeugd en jongeren (2011-2040)

-14 jaar 15-24 jaar

Noord- 2011 17,2 11,8

Holland 2040 15,9 11,2

Nederland 2011 17,4 12,3

2040 16,0 11,0

bron: ABF Primos in ZONH

In tabel 1 is te zien dat In 2011 in Noord-Holland sprake is van 17,2% inwoners van onder de 14 jaar en 11,8% inwoners tussen de 15-24 jaar. In 2040 zouden deze bevolkingsgroepen als procentueel aandeel binnen de totale bevolking met respectievelijk 1,3% en 0,6% dalen. Rekening houden met de totale bevolkingsgroei van 20% zou dit echter nog een flinke stijging aan totale inwoners binnen deze leeftijdscategorieën kunnen betekenen. Helemaal gezien het feit dat deze op dit moment een aandeel van respectievelijk 17% en 11,5% hebben van het totaal aantal inwoners, waar dit bij de 65+’ers maar 15,6% is (zie grafiek 1).

3.2 INWONERS KENMERKEN

Omdat het aantal gezondheidsproblemen binnen een gemeente beïnvloedt wordt door de grootte en de samenstelling van de bevolking zullen een aantal naast leeftijdsopbouw relevante kenmerken van de inwoners in Enkhuizen worden uitgelicht. Hierbij is gebruik gemaakt van de inzichten en cijfers uit het door de in 2011 door GGD Hollands Noorden opgestelde gezondheidsprofiel van de gemeente Enkhuizen. In de door GGD Hollands Noorden geïnventariseerde gegevens over de staat van gezondheid in Enkhuizen zijn deze zo goed als mogelijk afgezet tegen de regio, de provincie en het land. Het is voor beleid, preventie en zorg van belang inzicht te hebben in de grootte van risicogroepen. Daartoe behoren o.a. de in de vorige paragraaf besproken ouderen. In deze paragraaf zullen daartoe de samenstelling van de huishoudens, het inkomensniveau en de herkomst van de inwoners van Enkhuizen worden besproken. Paragraaf 3.3 zal de voor sporten bewegen meest relevante zichtbare manifestatie (overgewicht) van ongezonde inwoners worden besproken Samenstelling huishoudens

De samenstelling van het huishouden staat in relatie tot de gezondheid van de leden van ditzelfde huishouden, onder andere via de burgerlijke staat. Bekend is dat mensen die alleenstaand zijn een mindere goed ervaring gezondheid hebben dan mensen die samenwonen mensen. Dit uit zich onder andere ook in een lagere levensverwachting en verhoogt zorggebruik van ongehuwde, gescheiden en verweduwde in vergelijking met gehuwden. Mogelijke oorzaken hiervan zijn de verschillen in leefstijl. Zo leven alleenstaanden ongezonder en risicovoller. De samenstelling van het huishouden in termen van burgerlijke staat heeft ook consequenties voor de kinderen binnen het huishouden. Zo hebben kinderen in eenoudergezinnen een verhoogd risico op een lager welbevinden, minder goede sociale contacten en ongezonde leefgewoonten (GGD,2011).

-67-

Tabel 2 – Huishoudens (2010)

Enkhuizen West-Friesland

Noord – Holland Noord

Nederland Jaar

Huishoudens Aantal % % % %

Alle huishoudens

Eenpersoons 2.790 34,5 29,8 31,9 36,1 10

Meerpersoons 5.301 65,5 70,2 68,1 63,9

Huishoudens met kinderen

Eenouder 547 19,7 16,8 17,8 19,2 10

Meerouder 2.223 80,3 83,2 82,2 80,8

Bron: GGD Hollands Noorden, 2011

Uit de gegevens in tabel 2 komt naar voren dat in Enkhuizen voor Noord-Hollandse, en zeker West-Friese begrippen, aanzienlijk meer eenpersoonshuishoudens zijn. Zetten we dit echter af tegen Nederlandse begrippen dan is hier echter geen sprake meer van en ligt het onder het landelijk gemiddeld. Mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat in steden een procentueel hoger percentage eenpersoonshuishoudens is. Bekijken we de samenstelling van het huishouden echter in combinatie met kinderen dan blijken de huishoudens in Enkhuizen zowel voor West-Friese, Noord-Hollandse als Nederlandse begrippen relatief vaak eenoudergezinnen te zijn (bijna 20%).

Inkomensniveau

Mensen met een lager inkomen hebben een lagere levensverwachting. De levensverwachting van mannen uit de laagste inkomensklasse is bij de geboorte 6,2 jaar lager dan wanneer zij uit de hoogste inkomensklasse komen. Bij vrouwen is dit verschil ongeveer 7 jaar. Daarnaast oordelen mensen met een (langdurig) een laag inkomen vaker negatief over hun gezondheid dan personen boven de armoedegrens. Het zorggebruik blijkt echter geen significant verband te houden met inkomen.

Tabel 3 –Inkomensniveau


Noord– Holland Noord

Nederland Jaar

Aantal

Gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner

- €14.300 €14.600

€14.900

€14.700

08

Huishoudens onder 105% sociaal minimum (vastgesteld minimaal bedrag om in levensonderhoud te kunnen voorzien

560 7,2% 7,2% 6,1% 6,4%


Uit de beschikbare gegevens in tabel 3 komt naar voren dan het inkomen onder bewoners van Enkhuizen lager is dan in zowel West-Friesland, Noord-Holland Noord als ook Nederland als geheel. Dit vertaald zich uiteindelijk ook in een substantieel hoger aandeel inwoners van Enkhuizen (7,2%) dat een besteedbaar inkomen heeft dat onder het sociaal minimum ligt (met uitzondering van de regio West-Friesland, waar dit gelijk is).

-68-

Herkomst

De afkomst van mensen in Nederland heeft invloed op de door hen ervaren gezondheid. Zo wordt de eigen gezondheid door niet-westerse allochtonen als minder goed ervaren, hebben ze meer chronische aandoeningen, hebben ze een verhoogd risico op angsten en depressies en hebben ze al met al een hoger zorggebruik dan inwoners van westerse afkomst. Positieve uitzonderingen zijn dat niet-westerse allochtonen minder alcohol nuttigen en minder vaak roken dan autochtone inwoners. Deze verschillen hangen deels samen met de verschillen in sociaaleconomische status, zoals inkomen en opleidingsniveau, en culturele en andere leefgewoonten (GGD,2011).

Tabel 4 – Herkomst



Nederland Jaar

Aantal % % % %

Herkomst

Autochtoon 15.666 86,3 86,9 86,0 79,7 10

Westers allochtoon 1.303 7,2 6,4 7,4 9,1

Niet-Westers allochtoon

1.184 6,5 6,6 6,5 11,2


Kijkend naar de beschikbare gegevens in tabel 4 ten aanzien van de bevolkingssamenstelling naar herkomst zijn in vergelijking met de directe omgeving van Enkhuizen (West-Friesland en Noord-Holland Noord) weinig verschillen te ontdekken, met name wat betreft de niet-westerse allochtonen. In alle gevallen zijn er bijna de helft minder niet-westerse allochtonen dan in Nederland. Dit betekent dat in Enkhuizen 6,5% niet-westerse allochtonen wonen.

3.3 GEZONDHEID INWONERS

In paragraaf 3.1 is duidelijk geworden dat de bevolking in Enkhuizen de komende decennia sterk zal vergrijzen, nog meer dan in de rest van het land. Een oudere bevolking heeft gemiddeld meer gezondheidsproblemen en een hoger zorggebruik. Door de vergrijzing zal de ziektelast de komende decennia in Nederland met mogelijk 40% toenemen, in Enkhuizen zal deze stijging mogelijk nog aanzienlijk meer zijn gezien de snellere bevolkingsgroei.

Kijken we naar de huidige situatie, dan is de mate van overgewicht mogelijk een goede indicator van de (fysieke) gezondheid van de inwoners van Enkhuizen. Overgewicht en obesitas, de ernstige vorm van overgewicht, zorgen naar schatting voor 40.000 Nederlanders die ziek worden en worden als oorzaak gezien voor 7% van de sterfgevallen. Overgewicht en vooral obesitas hangen daarbij samen met vele chronische aandoeningen (o.a. hart- en vaatziekte, diabetes, aandoeningen aan het bewegingsapparaat, bepaalde vormen van kanker en psychische en psychosociale problemen). Een te hoge energie-inname (eten en drinken) en te weinig lichamelijke activiteit zijn belangrijke oorzaken van overgewicht, en daarmee tevens een aanknopingspunt voor het voorkomen ervan (GGD Hollands Noorden,2011). Onderstaande tabel geeft het percentage inwoners met obesitas en/of overgewicht aan in Enkhuizen en vergelijkt dit met de rest van Nederland.

Kinderen met overgewicht hebben een hogere kans om op latere leeftijd (ernstig) overgewicht te

hebben. In relatie tot de andere kenmerken en prognoses van de inwoners van Enkhuizen is het goed

te weten dat overgewicht vaker voorkomt naarmate de leeftijd stijgt, men een lager opleidingsniveau

heeft en/of men van niet-westerse afkomst is.

-69-

Tabel 5 – Gewicht



Nederland Jaar

Aantal % % % %

Overgewicht (incl. Obesitas)

4-8 jr. 138 17,0 13,9 13,0 - 10

8-12 jr. 252 30,1 19,6 19,1 - 10

12-16 jr. - - - 16,4 - 10

19-65 jr. 4.786 42,4 43,6 43,0 42,5 06,07

65+ 1.445 54,7 57,2 56,3 56,6 09

Obesitas 4-8 jr. 36 4,4 3,5 3,2 - 10

8-12 jr. 39 4,7 3,2 3,7 - 10

12-16 jr. - - - 3,4 - 10

19-65 jr. 1.253 11,1 8,7 9,2 10,3 06,07

65+ 388 14,7 14,1 13,2 15,2 09

Bron: GGD Hollands Noorden, 2011 Opvallend aan de beschikbare gegevens in tabel 5 is de constatering dat de kinderen tussen de 4 en 8 jaar in Enkhuizen relatief veel vaker aan overgewicht leiden (17,0%) dan leeftijdsgenoten in de regio West Friesland (13,9%) en Noord-Holland Noord (13%). Ook in de leeftijdscategorie tussen 8 en 12 jaar is dit het geval en zelfs sterkere mate (respectievelijk 30,1%, 19,6% en 19,1%). Wanneer wordt gekeken naar obesitas is een zelfde beeld te zien. Geconcludeerd mag dan ook worden dat de Enkhuizen, in ieder geval bij de jeugd tot 12 jaar, een groter probleem heeft ten aanzien van overgewicht dan in de rest van Noord-Holland Noord.

-70-

4. SPORT- EN BEWEGEN

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de mate waarin inwoners voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) en lid zijn van een sportvereniging. De cijfers die worden gepresenteerd zijn afkomstig van de GGD Noord-Hollands Noorden (2011) en van het KISS-systeem (Kennis- en informatiesysteem voor de Sport van het NOC*NSF). Dit systeem registreert van alle leden van de aangesloten bonden de postcode, geboortedatum, geslacht, lidmaatschap bond, start lidmaatschap bij betreffende bond en eventuele einddatum.

4.1 NEDERLANDSE NORM GEZOND BEWEGEN

De NNGB verschilt per leeftijdsgroep: voor kinderen en jongeren is de norm dagelijks een uur matig intensief bewegen en voor volwassenen en ouderen dagelijks een half uur. Oudere leeftijdsgroepen voldoen minder vaak aan de norm dan de jongere leeftijdsgroepen. Tabel 6geeft het percentage inwoners van Enkhuizen weer dat niet voldoen aan de NNGB, onderverdeel naar leeftijd, en zet dit zo goed mogelijk af tegen de regionale en landelijke gemiddelden.

Tabel 6 – Voldoet niet aan Nederlandse Norm Gezond Bewegen



Nederland Jaar

Aantal % % % %

Onvoldoende bewegen

1

4-12 jr. 204 12,6 8,1 - - 07

12-19 jr. 735 46,0 36,4 32,1 - 09

19-65jr 3.522 31,2 33,0 38,0 42,0 06,07

65+ 811 30,7 32,8 31,5 - 09


Uit de gegevens van het GGD Hollands Noorden voldoet ongeveer 5.300 inwoners van 4 jaar en ouder in niet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB). Opvallend zijn de groepen 4-12 jaar en 12-19 jaar. Deze blijven fors achter op de regionale gemiddelden. Daarbij moet worden opgemerkt dat inwoners tussen de 12-19 jaar in grote mate (46%) niet kunnen voldoen aan de gestelde norm. Toch blijkt ook voor de groepen ouder dan 19 jaar nog steeds zo’n 30% niet aan de norm te kunnen voldoen. Zetten we dit percentage echter af tegen de regionale gemiddelden dan blijkt Enkhuizen hier er juist een positievere (of minder negatieve) balans op na te houden. Helemaal wanneer je dit vergelijkt met het Nederlands gemiddelde.

4.2 SPORTPARTICIPATIE

Om te kijken hoe het staat met de sportparticipatie graad in Enkhuizen via lidmaatschappen bij bonden is gebruik gemaakt van het Kennis- en informatiesysteem voor de Sport van het NOC*NSF. Daar in zijn van alle leden van de aangesloten bonden, de postcode, geboortedatum, geslacht, start lidmaatschap bij betreffende bond en eventuele einddatum registreert.

1 Beweging is gemeten via zelfrapportage. Voor kinderen, jeugdigen, en volwassenen van 19-65 jaar in de Kop van

Noord-Holland en West-Friesland, is gevraagd naar de frequentie, duur en intensiteit van verschillende lichamelijke

activiteiten met de SQUASH vragenlijst. Op basis hiervan is berekend of men, gemiddeld genomen, voldoet aan de

Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB): voor kinderen en jeugdigen dagelijks een uur matig intensief bewegen,

voor volwassenen dagelijks een half uur (GGD Hollands Noorden,2011).

-71-

Tabel 7 – Lidmaatschappen Enkhuizen

Aantal lidmaatschappen

Aantal inwoners Sportparticipatie

Enkhuizen 4.073 17.790 22,9%

bron: NOC*NSF,2012

Uit de gegevens valt af te lezen dat in Enkhuizen ongeveer 23 op iedere 100 inwoners lid is bij een bij NOC*NSF aangesloten sportbond. De verdeling van lidmaatschappen van bonden over de verschillende leeftijden is daarbij als volgt:

Grafiek 5 – Aantal lidmaatschappen per leeftijdscategorie

bron: NOC*NSF,2012

Uit het KISS-systeem komt in grafiek 5 naar voren dat Enkhuizen (blauwe lijn) op een paar punten afwijkt van de landelijke gegevens (rode lijn) wanneer gekeken wordt naar de mate waarin de diverse leeftijdsgroepen lid zijn van een bij een (door NOC*NSF erkende) sportbond aangesloten sportvereniging. Wat als eerste opvalt, is dat in de jeugd van 0 tot 10 jaar in Enkhuizen flink minder lid is. Tussen de 5 en de 10 jaar is dit bijvoorbeeld zo’n 4% minder. Daarnaast blijkt uit de grote piek dat een sterke daling van het percentage lidmaatschappen bij NOC*NSF erkende bonden plaatsvindt tussen de ongeveer 15 en 25 jaar.

Tabel 8 – Percentage leden sportverenigingen



Nederland Jaar

Aantal % % % %

Lid sportvereniging

4–12 jr. 492 69,7 72,4 72,8 66,0 07

12–19 jr. 509 68,1 70,7 70,4 65,0 09


-72-

Het beeld dat uit het KISS-systeem naar voren komt is echter niet het beeld dat in tabel 8 uit het gezondheidsprofiel Enkhuizen van de GGD Hollands Noorden naar voren komt. Hieruit zou juist sprake zijn van een voorsprong op het landelijk gemiddeld binnen de jongere leeftijdscategorieën. In de gegevens vanuit het GGD Hollands Noorden blijkt Enkhuizen wel achter te blijven op het regionale gemiddelde.

Wat ten tweede opvalt in grafiek 5 uit het KISS-systeem is dat het aantal lidmaatschappen tussen de 20 en de 45 jaar (licht) achterblijft op het landelijk gemiddelde. Derde opvallende aspect in grafiek 5 is dat vanaf 50 tot aan de leeftijd van 75 er juist relatief veel lidmaatschappen in Enkhuizen zijn. Met name tussen de 60 en 65 jaar is dit verschil goed waarneembaar. Het percentage lidmaatschappen vanaf 75 jaar en ouder loopt vervolgens zo goed als gelijk met de rest van Nederland.

4.3 SPORTAANBOD

In Enkhuizen en directe omgeving (Bovenkarspel en Grootebroek) is een vrij divers aanbod van aan sporttakken en beweegactiviteiten aanwezig, ook voor 50+ers (zie bijlage 1 en 2). Deze sporten en activiteiten worden veelal georganiseerd door sportverenigingen (meer dan 30), maar daarnaast wordt ook op commerciële gronden fitness, zwemmen, ballet, salsa, extreme sports, yoga, streetsoccer, wandelen, zeilen, judo en kungfu aangeboden.

Naast het traditionele verenigingsleven en de commerciële sporten beweegaanbieders worden in Enkhuizen vanuit verschillende instanties ook naschoolse sportactiviteiten aangeboden die gratis of voor een zeer gering bedrag worden aangeboden (zie bijlage 4) en hebben (in ieder geval tussen 2009 en 2012) verschillende sportstimuleringsactiviteiten plaatsgevonden (zie bijlage 3).

4.4 SPORTIEVE WENSEN EN BEHOEFTE VAN INWONERS

Waar in de voorgaande paragraaf de sportparticipatie en het sportaanbod in Enkhuizen e.o. is beschreven zal hier de sportieve wensen en behoeften van de inwoners van Enkhuizen uiteen worden gezet. Daarvoor is gebruik gemaakt van een in januari 2013 uit naam van Sportservice West-Friesland onder de inwoners van Enkhuizen verspreide enquête. Hierbij is een oproep gedaan hun sporten beweegwensen kenbaar te maken. Deze oproep werd gedaan in een pers-, twitter- en facebook- bericht van de gemeente, aan bestuurders van verenigingen, door het aanschrijven van ouders van kinderen in de bovenbouw.

In totaal hebben 104 inwoners (45% mannen en 55% vrouwen) de enquête ingevuld, waarvan de meesten woonachtig zijn in de kernen binnenstad (24%), Kadijken (23%), Gommerwijk (20%) en Plan-Noord (14%). 50% van de respondenten heeft een leeftijd tussen de 30 en 50 jaar (zie tabel 6, gemiddeld leeftijd 40,1 jaar, range 12-75 jaar). Bij 35,3% van de respondenten is sprake van een thuiswonend kind of kinderen.

Tabel 9 - Leeftijdsopbouw respondenten enquête naar sportieve wensen (n=97)

Leeftijdscategorie aantal percentage

<25 17 17%

25-30 7 6%

30-35 14 14%

35-40 10 10%

40-45 13 13%

45-50 13 13%

50-55 5 5%

55-60 6 6%

60-65 2 2%

65> 10 10%

Slechts de helft (48,1%) van de respondenten sport in georganiseerd verband, waarvan 24,5% respondenten bij een sportvereniging en 17% respondenten bij een fitnesscentrum/sportschool. Daarnaast sport één op de tien respondenten in andersoortige georganiseerde verbanden. De belangrijkste redenen om niet in georganiseerd verband te sporten zijn: ik wil me niet vastleggen (36%), financiën (32%), wisselende werktijden (26%) en omdat ze al in ongeorganiseerd verband

-73-

sporten (22%). Van beduidend minder betekenis zijn de redenen: onvoldoende bekend met sport in Enkhuizen (14%), Sport die ik wil doen is er niet in Enkhuizen (8%) en de sporten in Enkhuizen spreken mij niet aan (8%). Daarnaast geeft 10% van de respondenten die niet in georganiseerd verband sporten aan het te druk te hebben met (klein)kinderen (10%).

Onderstaande tabel geeft de antwoorden van respondenten weer op de interesse die zij eventueel hebben in sporten beweegactiviteiten.

Tabel 9 - Percentage respondenten dat interesse heeft in genoemde activiteiten

Bij een groot deel van de respondenten is enige tot zeer sterke interesse in: activiteiten met leeftijdsgenoten (76%), activiteiten om kennis te maken met een sport (69%), activiteiten die rekening houden met wisselende werktijden (65%), activiteiten gericht op het bevorderen van de mentale gezondheid (64%), een gevarieerd sporten spelaanbod (58%) en georganiseerde fietsen wandeltochten (48%).

Opvallend is dat er minder behoefte is om samen met andere moeders of vaders te sporten (17%) en te sporten als hun kinderen sporten of op school zitten (respectievelijk 20% en 33%). Zetten we deze percentages in het perspectief van de 35% respondenten die een thuiswonend kind hebben dan zijn dit echter wel degelijk aanzienlijke percentages. Met voorzichtigheid kan dan ook gesteld worden dat hier wel degelijk interesse voor is onder inwoners met thuiswonende kinderen.

Tabel 10 op de volgende pagina geeft de antwoorden van respondenten die niet in georganiseerd verband sporten weer op de interesse die zij eventueel hebben in sporten beweegactiviteiten.

Hoe interessant vindt u de volgende sporten bewegingsactiviteiten?

n Helemaal geen

interesse

. Enige interesse

. Zeer sterke

interesse

nvt

Activiteit die rekening houdt met wisselende werktijden.

72 8 5 16 11 20 12

Georganiseerde fiets- of wandeltochten. 73 21 11 16 8 11 6

Competitie gerichte activiteiten. 70 22 8 13 12 9 6

Activiteit om kennis te maken met een sport.

71 10 8 15 17 17 4

Activiteit met leeftijdsgenoten. 72 6 7 19 13 23 4

Gevarieerd sporten spelaanbod (elke week een andere activiteit)

71 15 12 17 12 11 4

Activiteit die rekening houdt met chronische aandoening/lichamelijke beperking.

71 16 9 9 6 16 15

Activiteit gericht op het bevorderen van de mentale gezondheid (vitaliteit, zelfvertrouwen, anti-stress).

71 12 6 14 15 17 7

Activiteit samen met andere (aankomende) moeders/vaders.

72 32 12 7 4 1 16

Activiteit terwijl mijn kind sport. 71 31 6 5 6 3 20

Activiteit onder schooltijd. 70 26 4 7 6 10 17

-74-

Tabel 10-Percentage respondenten dat niet in georganiseerd verband sport dat interesse heeft in genoemde activiteiten

De respondenten die nog niet in georganiseerd verband sporten hebben voornamelijk enige tot zeer sterke interesse in: activiteiten met leeftijdsgenoten (74%), activiteiten om kennis te maken met een sport (68%) en activiteiten die rekening houden met wisselende werktijden (60%). Ook activiteiten gericht op het bevorderen van de mentale gezondheid, gevarieerd sporten spelaanbod, georganiseerde fietsen wandeltochten en activiteiten gericht op chronische aandoeningen/ lichamelijke beperkingen scoren boven of net onder de 50%. Slechts 36% van de respondenten die niet in georganiseerd sport heeft interesse in competitie gerichte activiteiten.

Ook binnen deze groep is weinig interesse voor activiteiten met andere moeder en/of vaders (17%, activiteiten onder het sporten of school van kinderen (respectievelijk 24% en 30%). Deze percentages moeten echter in perspectief worden gezien van de 35% van de respondenten die een thuiswonend kind hebben. Deze percentages zijn wel iets lager dan onder de gehele groep van respondenten.

Gezien het aantal respondenten van 55 jaar en ouder (6) en respondenten met een chronische aandoening of beperking (19) kunnen er slechts beperkte uitspraken worden gedaan over hun specifieke wensen

2. Het antwoordpatroon van de 55-plussers lijkt te duiden op bovenmatige interesse

in georganiseerde fietsen wandeltochten (100%), activiteiten met leeftijdgenoten (75%) en activiteiten gericht op het bevorderen van mentale gezondheid (75%). Mensen met een chronische aandoening of beperking geven wel duidelijk aan geïnteresseerd te zijn in activiteiten die rekening houden met hun aandoening (92%) en activiteiten waarbij wordt gesport met leeftijdgenoten (92%). Ook activiteiten om kennis te maken met een sport (81%) en activiteiten die de mentale gezondheid bevorderen worden uitgelicht (64%) steken er ruimschoots bovenuit.

Op de vraag welke specifieke sporten beweegactiviteiten ontbreken in Enkhuizen antwoorden redelijk wat respondenten dat er een uitgebreid sporten beweegaanbod is (zo’n 6 respondenten geven dit aan). Dit komt overeen met de lage scores op ‘sport die ik wil doen is er niet in Enkhuizen (8%) en de sporten in Enkhuizen spreken mij niet aan (8%)’.

De overige respondenten noemen een scala aan sportactiviteiten. Omdat het aannemelijk is dat niet alle respondenten een overzicht hebben van het totale sportaanbod, kan het zijn dat sommige activiteiten wel in de gemeente plaatsvinden. De ontbrekende sportactiviteiten die door meerdere respondenten worden genoemd zijn atletiek, yoga en aanverwante activiteiten, activiteiten voor gehandicapten en chronisch zieken, badminton, schaatsen/skeeleren, ballet (zie bijlage 5).

2 Bij de ouderen zullen we de scores op niet van toepassing er uit filteren. Deze geven een verschil van 20% waarmee de scores naast de geringe aantal respondenten van 55+ door een niet van toepassing score een nog meer vertekend beeld kunnen geven. Bij activiteiten met leeftijdsgenoten was dit 1 van de 5, bij bevorderen mentale gezondheid 1 van de 5 en bij georganiseerde fietsen wandeltochten 2 van de 5.

Hoe interessant vindt u de volgende sporten bewegingsactiviteiten?

n Helemaal geen

interesse

. Enige interesse

. Zeer sterke

interesse

nvt

Activiteit die rekening houdt met wisselende werktijden.

35 3 3 10 2 9 8

Georganiseerde fiets- of wandeltochten. 36 10 3 11 3 4 5

Competitie gerichte activiteiten. 33 11 5 5 4 3 5

Activiteit om kennis te maken met een sport. 34 5 4 10 6 7 2

Activiteit met leeftijdsgenoten. 35 5 1 9 7 10 3

Gevarieerd sporten spelaanbod (elke week een andere activiteit)

34 9 4 10 4 5 2

Activiteit die rekening houdt met chronische aandoening/lichamelijke beperking.

35 8 4 6 2 8 7

Activiteit gericht op het bevorderen van de mentale gezondheid (vitaliteit, zelfvertrouwen, anti-stress).

34 6 4 8 6 6 4

Activiteit samen met andere (aankomende) moeders/vaders.

35 17 5 3 3 0 7

Activiteit terwijl mijn kind sport. 34 16 1 2 5 1 9

Activiteit onder schooltijd. 33 13 2 4 3 3 8

-75-

5. SAMENVATTING EN CONCLUSIES

De gemeente ziet het belang van een gezonde en zelfredzame bevolking en stimuleert daarom breedtesportactiviteiten door middel van subsidies. Omdat ook voor het aanvragen van subsidies in het kader van de sportimpuls gemeentelijke steun een pré is, is het voor sportaanbieders daarom aan te bevelen de activiteiten zo goed mogelijk in het gemeentelijk beleid te doen passen. Uit de quick-scan van het gemeentelijke sportbeleid blijkt de kans van slagen daarbij groter wanneer de aanvraag wordt gedaan voor activiteiten die:

Speerpunten gemeentelijk beleid 1. Gericht zijn op groepen in Enkhuizen die onvoldoende bewegen (4-12 jaar, 12-16 jaar, 55 jaar

en ouder en gehandicapten); 2. Doorstroom naar de georganiseerde sport bevorderen (met name in de leeftijdscategorie 12 -

16 jaar; 3. Onder andere bestaan uit zichtbare sportevenementen en toernooien 4. Betrokkenheid van inwoners vergroot.

Uit de gegevens met betrekking tot de bevolkingskenmerken van de inwoners van Enkhuizen zijn een aantal zaken te concluderen en die aanknopingspunten bieden voor het opzetten van nieuwe beweeg- en sportactiviteiten:

Bevolkingsprognose 1. Enkhuizen kent op dit moment zo’n 18.300 inwoners en zal de komende 40 jaar een sterke

bevolkingsgroei meemaken ten opzichte van het aantal inwoners in 2011 (+20%). Deze groei is bijna twee keer zo groot als die van de provincie (+10%), en ruim twee keer zo groot als die van Nederland als geheel (+7%).

2. Enkhuizen zal nog meer dan de rest van Nederland te maken krijgen met de gevolgen van de vergrijzing. In 2040 zal maar liefst 29% van de inwoners een leeftijd 65+ hebben. Deze inwoners hebben op dit moment een leeftijd van eind 30 jaar tot begin 50 jaar oud.

3. De bevolking tot en met 24 jaar als aandeel van het totaal aantal inwoners zal afnemen. Dit betekent gezien de totale bevolkingsgroei echter niet dat er in absolute aantallen een daling te zien zal zijn.

Risicogroepen Enkhuizen m.b.t. gezondheid. 1. De huishoudens in Enkhuizen zijn relatief vaak eenpersoonshuishoudens en

eenoudergezinnen. Deze hebben verhoogd risico op gezondheidsklachten vanwege hun ongezondere en risicovolle leefstijl. Bij eenoudergezinnen werkt dit negatief door op het welbevinden, de sociale contacten en de leefgewoonten van kinderen.

2. Het gemiddelde besteedbaar inkomen in Enkhuizen ligt lager dan in de rest van Nederland. Ook het aandeel van inwoners met een besteedbaar inkomen dat dicht tegen het sociaal minimum aanligt, is zowel in Enkhuizen als de rest van West-Friesland ligt hoger (7,2%) dan in de rest van Nederland (0,8% lager).

3. Het aandeel niet-westerse allochtonen is in Enkhuizen laag (6,5%) in vergelijking met de rest van Nederland (11,2%). De risicogroep voor gezondheidsproblemen is daarmee minder groot en behoeft mogelijk minder prioriteit dan in andere stedelijke gebieden in Nederland.

Gezondheid 1. Overgewicht is in Enkhuizen in vergelijking met de rest van de regio. Fors meer kinderen

(47,1% t.o.v. 33,5% in West-Friesland) tussen de 4 en 12 jaar leiden aan overgewicht. Ook het percentage daarvan dat leidt aan obesitas is aanzienlijk groter (9,1% t.o.v. 6,7% in West-Friesland).

2. Vanaf 19 jaar scoort Enkhuizen op het gebied van overgewicht en obesitas juist iets beter dan de regio West-Friesland en Noord-Holland Noord. In vergelijking met de rest van Nederland scoort Enkhuizen ongeveer hetzelfde.

3. Omdat overgewicht en obesitas op jonge leeftijd ook het risico op het leiden aan overgewicht en obesitas op latere leeftijd vergroot, is de kans groot dat dit zich de komende jaren ook zal uiten in de procentuele verschillen met de rest van Nederland op latere leeftijd. In de toekomst loopt Enkhuizen daarmee het risico om ook in de leeftijdscategorieën boven de 19 jaar een bovengemiddeld percentage inwoners te hebben dat aan overgewicht leidt.

Sport- en bewegen

1. De jeugd in Enkhuizen tussen de 4 en 19 jaar voldoet in bovengemiddelde mate niet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB). Na het 19

e levensjaar voldoen de

-76-

Enkhuizenaren op dit moment juist bovengemiddeld goed aan de norm (10,8% meer dan in heel Nederland).

2. Met name de leeftijdscategorie van 12 tot 19 jaar loopt sterk achter op de NNGB (46% voldoet niet).

3. In lijn met de achterblijvende scores op de NNGB scoort de jeugd tussen de 4-12 en 12-19 jaar in Enkhuizen fors minder dan de rest van Nederland bij het lid zijn van een bij NOC*NSF aangesloten sportbond. Vergelijken we dit echter met de scores van het GGD op de lidmaatschappen van sportverenigingen dan scoort Enkhuizen juist hoger (69,7% en 68,1%) dan de rest van Nederland (66,0% en 65,0%). Verklaring zou kunnen zijn dat er in Enkhuizen mogelijk een bovengemiddeld sportaanbod is te vinden voor deze leeftijdscategorieën dat niet via de georganiseerde sport verloopt of niet via door NOC*NSF erkende bonden.

4. Tussen ongeveer 15 en 25 jaar is een zeer sterke daling te zien van het percentage dat lid is van een bij NOC*NSF aangesloten sportbond.

5. Hoewel de volwassen inwoners van Enkhuizen zich stukken beter aan de NNGB houden, zijn ze tot ongeveer 45 jaar procentueel iets minder vaak lid van een sportvereniging.

Wensen en behoeften

1. De belangrijkste redenen om niet in georganiseerd verband te sporten zijn het niet willen vastleggen, financiën beperkingen en wisselende werktijden.

2. Het aanwezige sportaanbod in Enkhuizen is gevarieerd. Inwoners die nog niet in georganiseerd verband sporten hebben wel meer interesse dit wel te doen wanneer activiteiten (in volgorde van belangrijkheid) met leeftijdsgenoten zijn, mensen kennis laten maken met een sport, rekening houden met wisselende werktijden, gericht zijn op het bevorderen van de mentale gezondheid, een gevarieerd sporten spelaanbod bieden, fietsen wandeltochten zijn en/of gericht zijn op chronische aandoeningen/ lichamelijke beperkingen.

3. Ouders met thuiswonende kinderen blijken geïnteresseerd te zijn in activiteiten wanneer kinderen zelf sporten of op school zijn. Ook is lichte interesse in activiteiten samen met andere moeders of vaders

4. Onder de ouderen inwoners van 55 jaar en ouder kunnen geen harde conclusies worden getrokken. Indicaties bestaan voor bovenmatige interesse in georganiseerde fietsen wandeltochten, activiteiten met leeftijdgenoten en activiteiten gericht op het bevorderen van mentale gezondheid.

5. Onder de inwoners met een chronische aandoening of beperking kunnen geen harde conclusies worden getrokken. Indicaties bestaan voor bovenmatige interesse in activiteiten die rekening houden met hun aandoening, activiteiten waarbij wordt gesport met leeftijdgenoten, activiteiten om kennis te maken met verschillende sporten en activiteiten die de mentale gezondheid bevorderen.

-77-

LITRATUUR EN BRONNEN

Zorg Optimalisatie Noord-Holland (ZONH) (2012) Demo-rapport ROS-Wijkscan. [http://zonh.rosopen.databank.nl/quickstep/QsReportAdvanced.aspx?geoitem=388&report=r0_teaser&selcode=r0_0.5606147938078925]

Enkhuizen Actief (2012) Naschoolse Activiteiten.

[http://www.enkhuizenactief.nl/activiteiten/naschoolse-activiteiten], geraadpleegd op 17-01-2012

Gemeente Enkhuizen (2009) Nota Sportbeleid 2009-2013; Enkhuizen Actief

GGD Hollands Noorden (2011) Gezondheidsprofiel Enkhuizen

NOC*NSF (2012) KISS gemeente rapportage Enkhuizen 21-05-2012

-78-

BIJLAGE 1 – Sportaanbieder Enkhuizen en omgeving (buurtscan)

Legenda: V=Vereniging CO=Commercieel S=Stichting

Tak van sport Naam (vereniging) Locatieplaats V/CO/S

50-Plus Stichting DoeMé Enkhuizen S

Welwonen Enkhuizen S

Wijkcentrum De Bonte Veer Enkhuizen V

Atletiek Streker Atletiek Vereniging Grootebroek V

Badminton Badmintonvereniging Hybris Enkhuizen V

Ballet (klassiek) Enkhuizer Balletschool Enkhuizen CO

Basketbal Basketbalvereniging Enkhuizen Enkhuizen V

Dansen Sizzling Salsa Enkhuizen CO

Biljart Bondsclub De Drie Haringen Enkhuizen V

Denksport Bridge Club de Peperbus Enkhuizen V

Bridge Vereniging Sans Fumeé Enkhuizen V

Bridgen Troef Enkhuizen V

Enkhuizer Bridgeclub Enkhuizen V

Enkhuizer Damclub Enkhuizen V

Schaakvereniging Kan Tegen Verlies Enkhuizen V

Extreme sports Bootcampcompany Enkhuizen CO

Gymnastiek C.G.V. Dindua Enkhuizen V

Gymnastiekvereniging V.E.K.-W.I.K. Enkhuizen V

Hengelsport HSV Ons Genoegen Enkhuizen Enkhuizen V

Hockey Hockeyclub Enkhuizen Enkhuizen V

Korfbal DTS Enkhuizen Enkhuizen V

Ontspanning Yoga instituut Enkhuizen CO

Schaatsen Enkhuizer IJsclub Enkhuizen V

Sportcentra Enkhuizer Sport Centrum Enkhuizen CO

Fysiosport Enkhuizen Enkhuizen CO

Jumping Feet Enkhuizen CO

Tafeltennis Tafeltennisvereniging Olympia Enkhuizen V Tennis Enkhuizer Tennisclub Enkhuizen V Traditionele sporten Pétanque Vereniging Enkhuizerzand Enkhuizen V

Voetbal 2 Serve Team Enkhuizen CO

Du Passage Enkhuizen V

Voetbal Vereniging Dindua Enkhuizen V

Voetbal Vereniging West Frisia Enkhuizen V

Volleybal Volleybal Vereniging Madjoe Enkhuizen V

Wandelsport Sportief Wandelen Enkhuizen CO/V

WSV De Haringstadters Bovenkarspel CO

Watersport Enkhuizer Hardzeil Commissie Enkhuizen V

Onderwatersportver. Enkhuizen-OSVE Grootebroek V

Waterskiver. De Ven Enkhuizen V

Watersportver. Almere te Enkhuizen Enkhuizen V

Zeilschool Enkhuizen Enkhuizen CO

Wielrenver. West-Frisia Enkhuizen V

Vechtsporten Judoschool Eric Bos Enkhuizen V/CO

Schermclub Enkhuizen Enkhuizen V

Van Ark Kungfu Academie Enkhuizen CO

Zwemmen Enkhuizer Zwem Vereniging EZV Enkhuizen V

Recreatiebad Enkhuizerzand Enkhuizen CO

Vrijwillige Reddingsbrigade Enkhuizen Enkhuizen V

-79-

BIJLAGE 2 – In gemeente actieve bonden (buurtscan)

bron: NOC*NSF, 2012

KISS gemeente rapportage ** vertrouwelijk **

JBN

KNAF

KNBLO

KNKV

KNWV

KNRB

KNSB

KNWU

KNAS

KNBSB

KNDB

KNGU

KNHS

KNHB

KNKB

KNKB

KNKF

KNLTB

KNMV

KNSB

KNVVL

KNVB

KNZB

KNAU

NHV

NBB

NBB

NBB

NBF

NBB

NDB

NFB

NGF

NHB

NIJB

NIOBB

NJBB

NKB

NKBV

NOB

NRB

NSV

NTTB

NTFU

NeVoBo

NWB

NWWB

Redding

SBN

TBN

Judo Bond Nederland

KNAC Nationale Autosport Federatie

KNBLO-wandelsportorganisatie NL

Koninklijk Nederlands Korfbal Verbond

Koninklijk Nederlands Watersportverbond

Koninklijke Nederlandsche Roei Bond

Koninklijke Nederlandsche Schaatsenrijders Bond

Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie

Koninklijke Nederlandse Algemene Schermbond

Koninklijke Nederlandse Baseball en Softball Bond

Koninklijke Nederlandse Dambond

Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie

Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie

Koninklijke Nederlandse Hockey Bond

Koninklijke Nederlandse Kegel Bond

Koninklijke Nederlandse Kolf Bond

Koninklijke Nederlandse Krachtsport en Fitnessfederatie

Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis Bond

Koninklijke Nederlandse Motorrijders Vereniging

Koninklijke Nederlandse Schaak Bond

Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond

Koninklijke Nederlandse Zwembond

Koninklijke Nederlanse Atletiek Unie

Nederlands Handbal Verbond

Nederlandse Badminton Bond

Nederlandse Basketball Bond

Nederlandse Boks bond

Nederlandse Bowling Federatie

Nederlandse Bridge Bond

Nederlandse Darts Bond

Nederlandse Frisbee Bond

Nederlandse Golf Federatie

Nederlandse Handboog Bond

Nederlandse IJshockey Bond

Nederlandse Indoor en Outdoor Bowls Bond

Nederlandse Jeu de Boules Bond

Nederlandse Kano Bond

Nederlandse Klim- en Bergsportvereniging

Nederlandse Onderwatersport Bond

Nederlandse Rugby Bond

Nederlandse Ski Vereniging

Nederlandse Tafeltennis Bond

Nederlandse Toer Fiets Unie

Nederlandse Volleybal Bond

Nederlandse Wandelsport Bond

Nederlandse Waterski & Wakeboard Bond

Reddingsbrigade Nederland

Squash Bond Nederland

Taekwondo Bond Nederland

Afkorting BondNaam

21-5-2012 2 / 4

-80-

BIJLAGE 3 – Sportstimuleringsactiviteiten (buurtscan)

Onderstaand een indruk van de in Enkhuizen bestaande en in het verleden uitgevoerde sportstimuleringsactiviteiten:

Combinatiefunctionarissen bewegingsonderwijs Jeugdsportpas Fitness voor Senioren Meer Bewegen voor ouderen Ondersteuning verenigingen Panna Knock Out Rots en Water Verschillende activiteiten gericht op aangepast sporten Beweegkuur Actieve Beweegzorg Werkgroepen aanpak ‘Enkhuizen Actief’ Alle leerlingen actief voortgezet onderwijs Sport op straat Zaalvoetbalproject Galm+ Denken en Doen Promotie breedtesport: Ronde van Noord-Holland en Nationale Sportweek Sportvoorzieningen in de openbare ruimte: moutainbikeparcours, beachvolleybalveld

en fitnesstuin achter woonzorgcentrum Westerhof Promotie 30 minuten bewegen

-81-

BIJLAGE 4 – Naschoolse Sportactiviteiten (buurtscan)

Naschoolse Activiteiten schooljaar 2012 - 2013

Activiteit Organisator Datum Leeftijd Inschrijfgeld

Brandweer Scholenjeugddag

Brandweer Enkhuizen

Za 15 sept.2012 groep 3 t/m 8 geen

Hockeyclinic (2 groepen)

Westfriese Hockeyclub Enkhuizen

Wo 26 sept.2012 A: gr. 3 t/m 5 B: gr. 5 t/m 8

geen

Scholierenloop S.A.V. Wo 3 okt. 2012 Groep 3 t/m 8 + begeleiding

€ 0,30 p.p.

Unicefloop RCU Enkhuizen e.o. Za 6 okt. 2012 4 t/m 12-13 jr. n.v.t.

Schaken K.T.V. Wo 10 okt.2012 groep 3 t/m 8 geen

Tafeltennis T.T.V. Olympia Za 20 okt. 2012 groep 4 t/m 8

Volleybal V.V. Madjoe Za 3 nov. 2012 groep 3 t/m 8 n.v.t.

Sponsorplons Stichting EvO Za 2 febr. 2013 deeln. in bezit zwemdiploma! groep 3 t/m 8

n.v.t.

Korfbalinstuif D.T.S. Wo 6 mrt.2013 groep 3 t/m 6 n.v.t.

Zwemmen E.Z.V. Za 23 mrt. 2013 deeln. in bezit zwemdiploma! groep 3 t/m 8

Voetbal V.V. Dindua Wo 10 apr. en Wo 17 apr. 2013

groep 3 t/m 8 geen

Avondvierdaagse W.S.V. De Haringstadters Ma 3 juni t/m do 6 juni 2013

vanaf 4 jaar

Atletiekdag Jeugd Scholympische Dag

S.A.V. za 15 juni 2013 groep 5 t/m 8 € 0,50 p.p.

(Bron: Enkhuizen Actief, 2013)

-82-

BIJLAGE 5 - Ontbrekende sport- of beweegactiviteiten in Enkhuizen (buurtscan)

(Antwoorden gegeven in de gehouden enquête)

Familietoernooitjes, maakt niet uit welke sport

Zaalvoetbal en atletiek, beide voor kinderen.

Atletiek

yoga beoefening

Basketbal

"1) Triathlon / begeleiding bij zwemtraining - slagverbetering begeleiding bij lopen - looptraining begeleiding bij fietsen - houding op fiets / afstelling (start to triathlon). 2) Zwemmen met medische indicatie / Gewichtloos bewegen voor mensen met een chronische aandoening. 3) Aanbieden zwemsporten aan sport en beweegklassen RSG"

Er ontbreekt niets, er is voldoende.

Er zijn al best veel verenigingen in Enkhuizen, niet te klagen.

Ik vind dat er genoeg activiteiten zijn in Enkhuizen t.a.v sport en bewegen.

weet ik niet

kanovaren wordt niet gestimuleerd door ontbreken vaarverbod voor gemotoriseerd verkeer in gebieden als het Streekbos.

schaatsen en handbal

niets

"In de natuur een sportpad. Bv in streekbos, route met oefeningen. Voor iedereen.

En in de avond ga ik als vrouw in de winter niet hardlopen, te donker en onveilig gevoel

Er is veel voor kinderen, maar ik zou het fijn vinden als er info over wordt gegeven. Bijv. rittenkaart om kennis te maken na behalen diploma

Bewegen voor mensen met ziekte.

Ballet/dans

Meer verplichte georganiseerde beweging op basisscholen en middelbaar onderwijs

Gehandicaptensport.

Yoga school voor mijzelf

"Body Balance, Thai Chi, Pilates graag meer in het aanbod (ik ken tot nu toe alleen een aanbieder) (elementsenkhuizen.nl).

Badminton, Tennis."

"dansschool voor jong en oud

in de vakanties activiteiten die buiten zijn voor kinderen"

Sporten voor kleine portemonneetjes.

Rugby,mma,kravmaga

voor mij volleybal bijvoorbeeld bij het strand

Bootcamp, schaatsen / skeeleren

Geen idee

hardloopclinic met prof. begeleiding

"Sport voor kinderen met een verstandelijke beperking.

Zoals voetbal, gym en zwemles."

Benoemd bij vraag 8. Er is geen bepaalde activiteit of sport die ik mis.

Sport voor kinderen tussen 3 en 5

Fietsen voor dames en mountainbike, badminton, waterpolo, roeien. Alles recreatief en voor doelgroep vanaf 20-50 jr toegankelijk.

Surf

-83-

Bijlage 3 Afkortingen

ABC Spreekuur en Advies, Begeleiding en Consultatie

AEAV Alcohol, een ander verhaal

AED Automatische Externe Defibrillatoren

AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

CJG Centrum voor Jeugd en Gezin

EHBO Eerste Hulp Bij Ongelukken

ELO Elektronische Leer Omgeving

GGD Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst

JOGG Jongeren Op Gezond Gewicht

PKVW Politiekeurmerk Veilig Wonen

PPS Publieke private samenwerking

RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

RSG Regionale Scholen Gemeenschap

VIS Vroegtijdige Interventie School

VWS Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport

Wmo Wet Maatschappelijke ondersteuning

WCPV Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid

Wpg Wet publieke gezondheid

WWE Welzijnswerk Enkhuizen

ZAT Zorg Advies Team

-84-

Bijlage 4 Verklarende woordenlijst

Collectieve preventie de bescherming en bevordering van de gezondheid van de

bevolking of van specifieke groepen daaruit, alsook het

voorkomen en het vroegtijdig opsporen van ziekten onder die

bevolking

Chronisch Een medische term voor een langdurige ziekte die traag

verloopt. De term zegt op zich niets over de ernst van de

ziekte

Compensatiebeginsel Voor de compensatie van de beperking die mensen

ondervinden in hun zelfredzaamheid en maatschappelijke

participatie kent de gemeente voorzieningen toe. De definitie

is: “tijdelijke zorgplicht is vervangen door permanent

compensatiebeginsel op enkele specifieke terreinen. Voor

mensen met een beperking is de gemeente verplicht

beperkingen te compenseren met maatschappelijke

ondersteuning die hen in staat stellen:

a. een huishouden te voeren

b. zich te verplaatsen in en om de woning

c. zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel

d. medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale

verbanden aan te gaan

Aan de andere kant moet ook rekening worden gehouden

met de capaciteit van de aanvrager om de nodige

maatregelen zelf te betalen.” Uitgangspunt is dat de

voorzieningen doeltreffend, doelmatig en afgestemd zijn op

de specifieke situatie van de cliënt.

Curatieve preventie Maatregelen om een zieke te genezen.

Eerste lijn De eerstelijnszorg levert een bijdrage aan het gezond blijven

van mensen. Het gaat dan om lichamelijke en psychische

gezondheid en sociaal welbevinden. Daarnaast draagt de

eerstelijnszorg bij aan begeleiding bij zwangerschap en

bevalling, snel genezen van alledaagse ziekten of zo goed

mogelijk functioneren met (chronische) ziekte of handicap.

-85-

Facetbeleid beleid dat onder andere overheidsterreinen dan

volksgezondheid valt, maar waarbij toch sprake is van het

voorkómen van gezondheidsschade.

Integraal beleid Gericht zijn op een samenhangend aanpak.

Intersectorale samenwerking Samenwerking met en tussen verschillende sectoren.

Mantelzorg De zorg die mensen geven aan hun partner, een familielid of

een vriend die (langdurige) zorg nodig heeft, bijvoorbeeld

vanwege een chronische ziekte, een handicap of ouderdom.

Het gaat om zorg waarvoor anders een professionele

hulpverlener nodig is. Het betreft dus niet de gebruikelijke

zorg. Mantelzorg wordt vrijwillig geboden.

Overgewicht Lichaamsgewicht dat boven het ideale gewicht ligt; de BMI

(body mass index) is groter dan 25.

Participatie Actieve deelname

Politiekeurmerk Veilig Wonen Dit is een veiligheidsinstrument dat bijdraagt aan de sociale

veiligheid in en rond woningen, wooncomplexen, buurten en

wijken

Preventieve zorg Activiteiten ter voorkoming van ziekte.

Screening

Transitie AWBZ De huidige regelingen AWBZ en Wmo ondergaan een

transitie. De gemeenten worden per 2015 verantwoordelijk

voor ondersteuning, begeleiding en verzorging van hun

burgers.

Transitie Jeugdzorg Omdat het huidige jeugdzorgstelsel te versnipperd is, wordt

de gehele jeugdzorg overgeheveld naar gemeenten. Deze

transitie moet ook gepaard gaan met een inhoudelijke

vernieuwing. De voorzieningen en hulpverleners zouden zich

bijvoorbeeld meer moeten richten op de versterking van de

eigen kracht van kinderen, jongeren en opvoeders.

Vroegsignalering Tijdig signaleren en onderkennen van problemen om zo in

een vroeg stadium te kunnen ingrijpen.

Zorgketen Een zorgketen is een samenhangend geheel van doelgerichte

en planmatige activiteiten en / of maatregelen gericht op een

specifieke patiëntencategorie, in de tijd gefaseerd.

-86-

Bijlage 5 Bronnen

Brijder Jeugd Jaarplanning 2013

CJG Enkhuizen Jaarprogramma 2013 en 2014

Gemeente Drechterland Nota lokaal gezondheidsbeleid 2013 - 2016

Gemeente Enkhuizen Nota lokaal gezondheidsbeleid 2008 - 2012

Gemeente Enkhuizen Notitie Seniorenbeleid 2011 - 2015

Gemeente Enkhuizen Stadsvisie Enkhuizen 2030

Gemeente Enkhuizen Wmo nota 2008 - 2012

Gemeente Koggenland Nota lokaal gezondheidsbeleid 2013 - 2016

Gemeente Stede Broec Nota lokaal gezondheidsbeleid 2013 - 2016

GGD Gezondheidsprofiel 2011

GGZ Aanvraag activiteitensubsidie 2013

Platform dementie Noord-Holland Noord Resultaten Dementie Monitor 2010

Programmabureau Integrale Veiligheid Kadernotitie aanpak Jeugd, Alcohol en Drugs

2012 - 2015

Sportservice Noord-Holland West-Friesland Buurtscan Enkhuizen februari 2013

RIVM Het rapport “Van Gezond naar Beter”

VWS Nota “Gezondheid dichtbij” 2011

ZONH Eindrapport Beweegkuur Enkhuizen

-87-

Advies Wmo-raad Enkhuizen 19 augustus 2013

Advies Wmo-raad Reactie Actie

Opmerking 1 Bij de ontwikkeling, uitvoering en evaluatie leunt u naar onze indruk wel heel sterk op de GGD.

De GGD valt onder een gemeenschappelijke regeling in NHN. Naast de afspraken die voor alle 21 gemeenten gemaakt worden, zijn er ook regionale overleggen. In West-Fries verband worden zoveel mogelijk afspraken gemaakt over de ontwikkeling, uitvoering en de evaluatie. De GGD voert, conform haar bevoegdheid, taken uit die vermeld staan in de Wcpv, alsmede de taken die bij of krachtens andere wetten aan de GGD worden opgedragen. Bij deze taken kan er, in overleg met de gemeenten, een onderscheid gemaakt worden in de uitvoering van een uniform deel en een flexibel deel.

Ter kennisgeving.

Opmerking 2 Wij hopen dat de GGD niet getroffen wordt door allerlei bezuinigingsmaatregelen.

De GGD valt onder een gemeenschappelijke regeling in Noord-Holland Noord. Alle gemeenschappelijke regelingen hebben te maken met bezuinigingen.

Ter kennisgeving.

Opmerking 3 Op verschillende punten in de uitvoering van het gezondheidsbeleid zijn echt professionals nodig en geen ambtenaren of mantelzorgers.

Mee eens.

Opmerking 4 Beperkingen analyseren mag niet te amateuristisch gebeuren.

Mee eens.

Opmerking 5 Geen beleidsmaatregel of gewenste opbrengst bij het feit dat bijna de helft van de ouderen een onverantwoorde drinker is.

Er is een aanbod geweest in het verzorgingshuis. Dit heeft niet tot gewenste resultaat geleid. De doelgroep moet “open staan” om te veranderen. Op dit moment zijn er

Op lokaal niveau zullen we regelmatig aandacht schenken aan dit probleem. Dit wordt in het uitvoeringsprogramma verder uitgewerkt.

-88-

landelijke voorlichtingscampagnes.

Opmerking 6 Bij hoofdstuk 7 ‘Prioriteiten gezondheidsbeleid 2013 – 2016 zijn de beleidsmaatregelen en gewenste opbrengsten bij speerpunt 5 Alcoholgebruik niet specifiek. Formuleer een op preventie toegespitste beleidsmaatregel en/of gewenste opbrengst.

Dit wordt verder uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma.

Uitvoeringsprogramma.

Opmerking 7 Bij Overwicht formuleert u geen specifieke beleidsmaatregelen en/of gewenste opbrengsten t.a.v. tot 12 jarigen.

Op dit moment heeft dit de volle aandacht in de diverse regionale overleggen. Een en ander wordt uitgewerkt. Er zijn diverse afweegpunten rondom het programma JOGG (Jeugd op gezond gewicht). Wordt het programma regionaal aangeboden? Nemen we lokaal onderdelen op in onze acties? Kosten baten analyse (aangezien JOGG zeer prijzig is) Daarnaast zet de gemeente in op voorlichting over gezonde voeding in combinatie met bewegen.

Een en ander wordt in het uitvoeringsprogramma verder uitgewerkt.

Opmerking 8 Nergens lezen we een specifiek aanbod voor mensen met een psychische, lichamelijke en/of verstandelijke beperking. Bij b.v. eenzaamheid, verslaving etc vraagt een andere deskundigheid bij preventie, scholing enz.

Er wordt samengewerkt met MEE en GGZ NHN. De laatste organisatie wordt door de gemeente gesubsidieerd. Beide organisaties hebben specifieke deskundigheid en zij adviseren o.a. op maat.

Dit wordt verder uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma.

Opmerking 9 Sportaccommodaties moeten aangepast zijn zodat gehandicapten en andere doelgroepen voldoende kunnen bewegen.

Dit wordt opgepakt door de werkgroep toegankelijkheid.

Opmerking 10 Kloppen de cijfers van het aantal verwachten diagnose dementie in 2020 en 2030 nog wel, aangezien nieuw onderzoek heeft uitgewezen

Platform Dementie komt met een nieuwe inventarisatie in 2014. De onderzoekswereld is volop in beweging rondom dementie en spreekt elkaar regelmatig tegen.

De prognoses zullen worden gevolgd en indien dit consequenties heeft voor het beleid en de uitvoering, zal hierop actie genomen worden.

-89-

dat de toekomstige ouderen veel actiever zijn in het gebruik van hun hersenen, waardoor de kans op dementie een lager percentage heeft dan eerder werd gedacht.

Opmerkingen 11 Graag SMART maken van beleidsmaatregels/ gewenste opbrengst:

- preventieve cursussen omgaan met depressie

- het voorkomen van depressie en eenzaamheid

- afstemming tussen 1e lijn voorzieningen bij allerlei doelgroepen

In het uitvoeringsprogramma wordt dit verder uitgewerkt.

Zie uitvoeringsprogramma.

Opmerkingen 12 Graag een plan mbt de daklozen als het ’s nachts extreem koud wordt.

Dit is regionaal geregeld, via de centrumgemeente Hoorn. Er is speciaal opvang als het extreem koud wordt. In mei 2014 komt de centrumgemeente met een uitgewerkt plan.

In 2014 komt het uitgewerkte plan ter informatie.

Opmerkingen 13 Pagina 15 onder 6.1 staat: Enkhuizen voldoet niet aan voldoende openbaar groen. Wat gaat u met deze constatering doen?

Komen we op terug in het uitvoeringsprogramma.

Zie het uitvoeringsprogramma.

Inspraak reactie GGD – Hollands Noorden 2 december 2013

Advies GGD- Hollands Noorden

Reactie Actie

Opmerking 14 Een goede nota uitgaande van een zoveel mogelijke integrale aanpak. Mooi dat in Enkhuizen deze tendens wordt ingezet en een verbinding wordt gelegd met andere beleidsterreinen.

Bedankt voor het compliment.

Opmerking 15 Blz. 6 Uitgangspunt is Gezondheidsprofiel 2011 van de GGD NHN, maar inmiddels zijn voor de volwassenen en ouderen recentere cijfers beschikbaar

Bij het schrijven is er uitgegaan van de Gezondheidsmonitor 2011.

Ter kennisname.

-90-

(Gezondheidsmonitor 2012).

Opmerking 16 Blz. 25 Roken Roken is geen onderdeel van Westfrisse Jeugd en ook geen onderdeel van de nieuwe gezamenlijke aanpak in Control of Alcohol/Drugs Noord-Holland Noord.

Dit wordt gecorrigeerd. Speerpunt 4 Roken / drugs wordt gewijzigd in speerpunt 4 Drugs.

Opmerking 17 Blz. 28 Zelfdoding Er is een factsheet door de GGD geschreven hoeveel zelfdodingen er in West-Friesland zijn geweest.

Dit wordt betrokken bij het uitvoeringsprogramma.

Opmerking 18 Blz. 25 Overgewicht Jeugdimpuls (gratis beweeginterventie), planning GGD. -Het geldt alleen voor basisscholen die een subsidieaanvraag hebben ingediend en toegekend hebben gekregen. Toekenning wordt in januari 2014 bekend gemaakt. -De scholen maken vervolgens zelf de keuze voor hun speerpunten. Dit kan preventie overgewicht zijn, maar ook iets anders. - De planning/uitvoering ervan ligt niet bij de GGD, maar bij de scholen zelf of bij de organisaties (s) waar de scholen het inkopen. - ‘Ik lekker fit’, planing GGD: dit klopt niet, wordt niet door ons gedaan. Voor zover wij goed op de hoogte zijn, voeren de Omring en Sportservice dit uit.

De opmerkingen kloppen. Er wordt teksten toegevoegd c.q. verwijderd.

3c toevoeging: De basisscholen die een subsidieaanvraag hebben ingediend en toegekend hebben gekregen, komen hiervoor in aanmerking. De scholen bepalen zelf vervolgens de speerpunten. 3e “Ik lekker fit” wordt verwijderd. 3f Combinatiefunctionaris wordt 3 e.

Opmerking 19 Blz. 26: Drugs 4b. Er worden in het basisonderwijs geen lessen gegeven over drugs. Alleen alcohol en/of roken staat centraal in deze lessen. Ook zijn er geen ouderavonden of gastlessen over drugs in het

Zin bij 4b wordt verwijderd Door de verwijdering schuift de nummering

-91-

basisonderwijs. 4c. betreffende ELO blowen in het VO wordt niet meer uitgevoerd door Trimbos. Dus Brijder/ GGD kunnen dit niet meer bieden.

Opmerking 20 Blz. 31 Hier wordt aangegeven dat er aan de GGD-gezondheidsmonitor bij zowel de jeugdmonitor als de ouderenmonitor het item mantelzorg als extra element is toegevoegd. Dit is voor de jeugdmonitor (EMOVO) echter niet het geval.

Dit klopt. Zin vervalt.

Opmerking 21 Hfst 5 blz. 13 onderdeel 5.3 Graag toevoegen: Handhaven van bestaande interventies waarvan uit evaluatie is gebleken dat de effecten positief zijn.’ Inzetten van evidence based of best practice interventies.

Het is geen doel op zich, moet passen binnen het gemeentelijk beleid.

Wordt niet overgenomen.

Opmerking 22 Blz 17 (bovenaan) Graag toevoegen: ‘het verstrekken van informatie aan burgers waardoor zij eigen keuzes kunnen maken ten aanzien van gezond gedrag en leefstijl’.

Wordt in het uitvoeringsprogramma verder uitgewerkt.

Opmerking 23 Blz. 25 Speerpunt 3 Overgewicht Bij speerpunt 3b Bewegen ook aandacht besteden aan de jonge leeftijdsgroep van 0-4 jaar. Het aanleren van een actieve leefstijl begint al op vroege leeftijd (niet te lang in een wipstoel, beweegspelletjes, zelf lopen in plaats van laten vervoeren, peutergym, zwemmen, etc.).

Dit is de verantwoordelijkheid van de ouders en sportverenigingen.

Niet overnemen.

Opmerking 24 Blz. 25 Speerpunt 3C Jeugdimpuls Gezonde school

Ter kennisname.

-92-

overgewicht. Basisscholen hebben zich kunnen aanmelden voor subsidie vanuit jeugdimpuls. In januari 2014 is bekend welke scholen de subsidie toegekend krijgen

Opmerking 25 Speerpunt 4: Roken en drugs Ook aandacht besteden aan roken en middelengebruik tijdens de zwangerschap.

Is bestaand beleid bij verloskundigen

Niet overnemen

Opmerking 27 Speerpunt 5 5b dit geldt nog voor de jaren 2013, 2014 en 2015. Er wordt per jaar geëvalueerd, daarbij wordt gekeken wat nog wel en wat niet uitgevoerd wordt. 5c RSG voert niet ieder jaar ELO alcohol uit. Toevoegen als activiteit: de theatervoorstellingen ‘Hot Spot’(voor leerlingen) en ‘Onder Invloed’(voor ouders). Dat wordt momenteel afgenomen door het RSG en staat ook gepland voor 2014 en 2015. 5d alcoholinfo voor het domein thuis. Het is voor de GGD onduidelijk wie dit uitvoert. Het is namelijk niet meegenomen in het gezamenlijke plan van aanpak Jeugd en Alcohol/Drugs (in control of alcohol/drugs)

Dit klopt. Dit klopt. Dit wordt door de Brijder aangeboden.

De jaren worden vermeld. De activiteiten worden toegevoegd. Dit wordt toegevoegd.

Opmerking 27 Speerpunt: Zelfdoding Toevoegen: het programma Leren Signaleren; wordt al uitgevoerd bij het RSG.

Dit klopt. Bij 8c wordt dit toegevoegd.

Opmerking 28 Algemeen advies: omdat in de nota ook de (sociale) weerbaarheid meermalen wordt genoemd, adviseren wij om ook op interventies in te zetten die zich richten op weerbaarheid bij de doelgroep jongeren van 2,5 tot 19 jaar.

Actiepunt wordt toegevoegd Als 9f is een actiepunt over weerbaarheid jeugd opgenomen.

-93-

Opmerking 29 Algemeen advies: de nota is opgesteld toen de GGD HN net met de vernieuwde werkwijze JGZ in het voortgezet onderwijs aan de slag ging. In het uitvoeringsprogramma kan een duidelijke relatie worden gelegd tussen de speerpunten uit LGB en de vernieuwde werkwijze. Bijvoorbeeld de collectieve vertaalslag van individuele signalen via de Gezonde School methodiek.

Ter kennisgeving

Opmerking 30 Algemeen advies: Enkhuizen gaat de doelgroep ouderen meenemen in het uitvoeringsprogramma. De Brijder kan hier interventies bij ontwikkelen (Bijvoorbeeld ‘Hele week weekend’).

Ter kennisgeving

Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2016 - NOTA

Documents

Transcript of Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2016 - NOTA