NOTA

BEN

E

nummer 33juni 2013jaargang 20

GELIJKHEID• Ongelijkheidende

overheid:pseudo-sociaalresultaatsbe-leid

• Liberté,ÉgalitéetFraternité

• Devrijheidvangodsdienst:hetrechtopongelijkebehandeling

OPINIE

3

Dekoele kleuren van de oceaan, de oranjegloed

vandeondergaandezon,de sterrennacht;Zuid-

Afrikaiseenlandvankleur.Hetiseenlandmet

eenafwisselendenatuur,vriendelijkemensenenprachtige

safari’s. Het voorgenoemde heb ik, tijdens de masterreis,

allemaalmogenaanschouwen.

Hetwaseenonvergetelijke reisen ikbenervanovertuigd

datdeoverige24studentendezemeningdelen.

Toch viel er een lichte schemering over deze prachtige

kleuren: de apartheid. De ongelijkheid tussen de blanke

en zwarte bevolking is al een tijd geleden in Zuid-Afrika

ontstaan;ompreciestezijninhetjaar1652gedurendehet

VOC-tijdperk. Voordat deze periode aanbrak, woonden

er in Zuid-Afrika alleen maar zwarte mensen, maar dat

veranderde toen men ontdekkingsreizen ging maken. De

werelddelen Australië en Amerika werden ontdekt, maar

ookhetzuidelijkstepuntjevanZuid-Afrika:KaapdeGoede

Hoop. Deze plek werd belangrijk voor handelsschepen.

Jan Riebeeck stichtte in het land de eerste Nederlandse

nederzetting. Vanaf dat moment woonden er ook blanke

menseninZuid-Afrika.

In1961werdhetlandzelfstandig,wantdeZuid-Afrikanen

wildennietbijGroot-Brittanniëhoren.Dezwartenwaren

boosomdathennietswerdgevraagd,maaralleenaandeblanken.HetAfrikaansNationaalCongreskwamopvoorde

belangenvandezwartenenvochttegendeapartheidspolitiek.Departijwerdechterverbodendoorderegering,maar

bleefdoorvechten.NelsonMandelawerddaaromin1962gevangengenomen.Na27jaargevangenschapwerdMandela

vrijgelaten.In1994werd,onderhetbewindvanbovengenoemdpersoon,deapartheidafgeschaft.

OoktijdensdemasterreishebikRobbeneiland,deplekwaarNelsonMandelagevangenwerdgehouden,bezocht.Door

dezeplekbezochttehebbenbesefteikmedat19jaarhelemaalnietzolanggeledenis.Ondanksdathetvrijrecentelijkis

afgeschaft,merkteikweldatdeongelijkheidnogsteedsinZuid-Afrikaheerst.

Vandaagdedagiserhelaasnogsprakevanapartheidindewereld.Omdatdiscriminatienogsteedseengroterolspeeltin

dehuidigesamenleving,gaatdezevierdeentevenslaatsteeditievanditstudiejaarovergelijkheid.

JaimyLankman

CommissarisMedia2012-2013

‘Doordezeplekbezochttehebbenbesefteikmedat19jaarhelemaalnietzolanggeledenis’

4

ACTUALITEIT

3 Hoofdredactioneel Gelijkheid

6 JFAS-HELD‘12-’13enColofon

7 Eenkopievanjetentamenophalen 50eurocentvooreenkopie;magdatwel?

43 Commissieleden2013-2014gezocht

OPINIE

9 ‘Ze’leefdennoglangengelukkig

14 NEEtegenvrouwenonderdrukking,JAtegendeSharia

17 OngelijkheidalsbasisvoordeEuropesecrisis Liberté,ÉgalitéetFraternité

21 Workhard,playhard-HetCaribischeavontuur ColumndoorStefanieDrieverenJudithWiarda

6

9

14

21

5

RUBRIEKEN

12 Meerverdienenenminderbetalenbijdekapper Eenzogelijkwaardigmogelijkepositievanmanenvrouw

41 Fotopagina Eindfeest

42 Fotopagina Eindborrel

REISVERSLAGEN

19 Bachelorreis naarEdinburgh

23 Masterreis naarKaapstad&Stellenbosch

VERDIEPING

28 “Latenweeenmediatorbellen!” Mediationonderdeloepgenomen

31 Nederland,eenbelastingparadijs?

34 Ongelijkheidendeoverheid Eenanalyseoverhoeactiefhetoverheidsbeleidzich verhoudttothetideaaldatalleburgersgelijkzijn

37 IsdeEgyptischevrouwgelijkaandeEgyptischeman? ZijndeEgyptischevrouwenopgrondvandenieuwe constitutiegelijkaanmannen?

39 Devrijheidvangodsdienst:hetrechtopongelijke behandeling

19

23

31

37

6

JFAS-HELD‘12-’13

Deredactiedeeltmettrotsmededat

VincentdeHaan,vanwegedevolgende

heldenfeiten,JFAS-heldvanhetjaaris

geworden:

• Zijngeschrevenartikelen

• Zijnberoepsschriftmetbetrekking

tot50eurocentvooreenkopiebijhet

secretariaatPrivaatrecht

• Enniettevergetenzijninzetvoorde

NotaBene

GefeliciteerdVincent!

ColofonDeNotaBeneiseenuitgavevandeJuridischeFaculteitderAmsterdamscheStudenten,verbondenaandeUniversiteitvanAmsterdamenverschijntviermaalperjaar.

HoofdredactieJaimyLankman

EindredactieElineBotter

RedactieLauraAalders SaschavanGerrevink RichtevanGinnekenSalimaGuettache VincentdeHaan TarekHiemstraMadelineKniest DaniëlleSinnige NammyVellingaRogiervanderWolk

OverigebijdrageMailanoAhmadzaiStefanieDrieverJudithWiarda

AdverteerdersDeBrauwBlackstoneWestbroekLinklatersLLPLoyens&Loeff

SponsorexploitatieAnnikavanBeek

VormgevingWillemDon,willemdon.nl

DrukkerijGrafiplanNederlandB.V.teGrootebroek

JFASBestuurAnnikavanBeek–Voorzitter voorzitter@jfas.comKerimvanOosten–Vice-voorzitter vvz@jfas.comJacquelinedeVries–Penningmeester penningmeester@jfas.comKimoSmits–Secretaris secretaris@jfas.comSaschavanGerrevink–Commissarisintern intern@jfas.comIvankavanHassel–Commissarisextern extern@jfas.comJaimyLankman–Commissarismedia media@jfas.com

JuridischeFaculteitderAmsterdamscheStudentenOudemanhuispoort4KamerA2.041012CNAmsterdamTel:020-5253441Email:voorzitter@jfas.comInternet:www.jfas.com

MetdankaanAllebestuursledenensponsorendiedezeNotaBenehebbengemaakt.DegepubliceerdeartikelenindeNotaBenevertegenwoordigennietnoodzakelijkerwijsdemeningvandevoltalligeredactie.Reactiesopartikelenwordenmetbelangstellingtegemoetgezienopmedia@jfas.com.WiljeschrijvenvoordeNotaBene?Maildannaarmedia@jfas.com.HebjedeNotaBenenietontvangenofzijnjeadresgegevensgewijzigd?Maildannaarsecretaris@jfas.com.

7

DoorVincentdeHaan

Menigrechtenstudentiserbekendmee:hettentamen

is afgelegd, de uitslag is bekend, en het cijfer valt

tochwattegen.Dangajehettentamenophalenom

tekijkenofermisschienietsmisisgegaanbijdebeoordeling.

Hettentamenmoetwordenopgehaaldbijhetsecretariaatvan

debetreffendevakgroepenalsdathetsecretariaatPrivaatrecht

Abetreft,dandienter50eurocentbetaaldteworden.Maarmag

dateigenlijkwel?

Opdegangbijhetsecretariaatwordtaltijdveelgeklaagdover

ditgebruik,nietindelaatsteplaatsomdatdeopzichzelfniet

erghogebijdragecontantvoldaanmoetwordenenerslechts

beperktwisselgeldis.Wiedusneteenbriefjevan50eurouitde

muurgetrokkenheeft,heefteenprobleem.Hoewelikmijook

jarenhadneergelegdbijdezegangvanzaken,beslootik,toen

mijnmasterteneindeliep,mijhiertocheenstegenteverzetten.

Overigenswasikdaarbijwelenigszinsverbaasddatvanaldie

duizenden rechtenstudenten diemij voorgegaanwaren, voor

zoverikweet,nooiteerderiemanddithadgeprobeerd.

VoorhetvakCivielbewijsrechthadikeen8gehaald,duseigenlijk

dachtikdathetmetdebeoordelingwelgoedzouzitten.Dat

waseenmooiekansomeensteproberenkostelooseenkopie

teverkrijgen–alshetnietzoulukken,zoudatnietzoergzijn.

Dusopeenkoudedaginjanuaritoogiknaarhetsecretariaat

PrivaatrechtA, vroeg eenkopie vanmijn tentamen,maar zei

voordekopiegemaaktwerd:“Enikwilernietvoorbetalen.”

Metenigenukkigheidwerdmijvertelddateenkopiedanniet

beschikbaarwas,endatikmaar“naardestudentenraad”moest.

“Maarmevrouw,destudentenraadgaathiernietover.”“Danga

jemaarnaardeexamencommissie.”

Deprocesgang

Hetwasmijmeteenduidelijkdatikeringoedoverlegnietuit

zoukomen,dusikmoesteenjuridischeingangvindenombij

eenonafhankelijkorgaanhierovermijnbeklagtekunnendoen.

Ik herinnerdemij dat het e-mailtje van SiSwaarin de uitslag

aanmijbekendgemaaktwas,eenbesluitwasindezinvanart.

1:3Awb.Tegendat besluit kan administratief beroepworden

ingesteldbijhetCollegevanberoepvoordeexamens(Cobex).

Eenbesluitmoetdeugdelijkgemotiveerdworden,enhetbesluit

mij een8 te geven voorhet tentamenCiviel bewijsrecht kan

uitsluitendgemotiveerdwordendooroverleggingvandedoor

mijgegevenantwoorden,dusikmeendedatdeinzagevanhet

tentamenalsonderdeelvanditbesluitgezienmoestworden,en

datikdaardusinadministratiefberoepoverkonklagen.Aldus

geschiedde.

Opeenverlorenzondagavondschreefikeenberoepsschriftvan

vier kantjes, dat ik de volgendeweek per aangetekende post

naar het Cobex stuurde.Mijn argumenten: strijdmet deWet

ophethogeronderwijsenwetenschappelijkonderzoek,strijd

met het gelijkheidsbeginsel, strijd met deWet openbaarheid

van bestuur en strijd met doelmatigheidsoverwegingen.

(Een geïnteresseerde wil ik het beroepsschrift, waarin deze

grondenuitvoerigwordenonderbouwd,metpleziertoesturen.)

Bovendienmerkteikopdat,nuhete-mailtjevanSiSnieteen

correcte rechtsmiddelenvoorlichting bevatte, ook sprake was

vaneen‘niet-integerebestuurscultuur’.

ZoalsgebruikelijkisbijeenprocedurevoorhetCobex,worden

partijen–deexamencommissieenik–eerstuitgenodigdsamen

tot een schikking te komen. In dit gevalwas dat eenmailtje

van het Bureau Examencommissiewaarinmij duidelijkwerd

gemaaktdatdeexamencommissiezichnietbevoegdachtte,nu

hetaandeafdelingsvoorzitter,ArthurSalomons,wasomditte

regelen.Vanhemkreegikookeene-mail:methetbepaaldein

deOnderwijs-enExamenregelingwasdekopieerheffingnietin

strijd,volgenshem.

Omdat een schikking niet bereikt werd, heeft het Cobexmij

endevoorzittervandeexamencommissiegehoord.Ditleidde

Een kopie van je tentamen ophalen

‘50centvooreenkopie:strijdmetWetophetHO,strijdmet

hetgelijkheidsbeginsel,strijdmetWOBenstrijd

metdoelmatigheids-overwegingen’

8

nog tot eengrote lachvandevoorzitter vanhetCobex, Jaap

Zwemmer,toenikopmerktedatdeirritatienietzozeergelegen

wasindehoogtevandebijdrage,maarindeonhandigheidvan

hetgebrekaanwisselgeld.

Zes weken later viel dan eindelijk de uitspraak op de

deurmat: drie pagina’swaarin het verloop van het geding en

de standpunten van partijen beschreven werden, en waarin

uiteindelijk mijn beroep gegrond verklaard werd en het

bestreden besluit vernietigd. Nu wordt de examencommissie

opgedrageneennieuwbesluittenemen.

Hoenuverder?

Deze uitspraak heeft een aantal belangrijke gevolgen. Ten

eerste zal de examencommissie een nieuw besluit moeten

nementenaanzienvanmijntentamenCivielbewijsrecht,ende

openbaarmakingvandedoormijgegevenantwoorden.

Deuitspraakheeftechterookprecedentwerking:elke student

kan nu gratis elk tentamen ophalen. De argumenten die het

Cobex gebruikt heeft, zijn immers niet verbonden aan mijn

situatie.Als de faculteit het beleid dus niet wijzigt, kan elke

studenteenkopievanmijnberoepsschriftinsturen,endaarmee

de faculteit zodanig veel werk bezorgen dat men wel tot

wijzigingzalovergaan.

Ook voor sommige vluchtelingen in Nederland heeft

deze uitspraak gevolgen. De opbrengsten van de

kopieerkostenvergoeding kwamen immers ten goede aan

de Stichting Vluchteling-Studenten UAF. Deze bron van

inkomstenzalnuhoogstwaarschijnlijkverlorengaan.Eenleuke

tentamenvraag voor het vak bestuursrecht: is deze stichting

belanghebbende?Het antwoord:nee,wanthetbelang isniet

rechtstreeks,maarafgeleid.Hetwordtimmersbeheerstdoorde

privaatrechtelijkerelatietussenhetsecretariaatendestichting.

Tenslottemoetworden opgemerkt dat nog hoger beroep kan

worden ingesteld bij het College van beroep voor het hoger

onderwijs.Datditgebeurt,achtikechternietergwaarschijnlijk.

‘Alsdefaculteithetbeleidnietwijzigt,kanelkestudenteenkopievanmijnberoepsschriftinsturen,endaarmeede

faculteitzodanigveelwerkbezorgendatmen

weltotwijzigingzalovergaan.’

‘Deopbrengstenvandekopieerkostenvergoeding

kwamentengoedeaandeStichting

Vluchteling-StudentenUAF.Isdezestichting

belanghebbende?’

9

DoorLauraAalders

Is het vandaag de dag nog wel zo

verstandig om te trouwen? Als

kleinmeisjewordjeeralmee

grootgebracht. Sneeuwwitje,

Doornroosje, Assepoester,

allemaal zielige vrouwtjes

dieuiteindelijkdewareprins

ontmoetenengaantrouwen.

In de tijd dat vrouwen nog

geen eigen inkomen hadden

was dit natuurlijk de manier

omaaneenlekkerparfumofaan

eenmooie pannenset te komen,

maarnuhebbenwedieprins toch

helemaalnietmeernodig?

Toch schrik ik ervan hoeveel vrouwen er

partneralimentatieontvangenvanhunmanendanook

nogeensabsurdebedragen.Begrijpmenietverkeerd,ikheb

nikstegenkinderalimentatie.Maarikvindhetwelscheef,dat

wanneereengetrouwdstelkinderenheeft,departneralimentatie

twaalfjaarduurt.Wanneereenstelgeenkinderenheeft,heeft

departneralleen rechtop twaalf jaaralimentatie indienhet

huwelijklangerdanvijfjaarheeftgeduurd.Bijeenkinderloos

huwelijkdatkorterdanvijfjaarduurde,heeftdepartnerrecht

opalimentatievoorzolanghethuwelijkduurde.1

Indienjehuwelijkzogoedalsopis,maarjehebtwelkinderen,

kun jedushetbestedie vijf jaaruitzittenendaarna je slag

slaan. Volgens onderzoek van het CBS uit 2009, bedraagt

kinderalimentatieinruimeenkwartvandegevallenzo’n500

europermaand.Indienerdriekinderenofmeerdeeluitmaken

van het vroegere gezin, wordt er in 50% van de gevallen

meer dan 500 euro toegewezen. Verder is het, wat betreft

partneralimentatie,zodatdezeinruimeenkwartvandegevallen

1200euroofmeerbedraagt.2Daarbijkomtdatalimentatievan

devrouwaaneenmanbijnanietvoorkomt,slechtsin1%vande

gevallen.Levenwesomsnoginhetstenentijdperk?

Hetiseenfeitdatergenoeghoogopgeleidevrouwenzijndie

niettotnauwelijkshebbengewerkttijdenshunhuwelijk.Alsde

figuurlijkekoekdanuiteindelijkopis,houdenzehunhandjeop

voordeletterlijkekoekjesindesupermarkt.Naarmijnmening

neemtmenbijvoorbaataleen‘financieelrisico’alsmeninhet

huwelijksbootje stapt. Zouden de VVD,

PvdAenD66ditmetmijeenszijn?

Zij kwamen met een wetsvoorstel

omdeduurvanpartneralimentatie

van twaalf naar vijf jaren te

verlagen.3 Het systeem van

partneralimentatie zit zo in

elkaardatderechterkijktnaar

het welstandsniveau van (in

veelgevallen)devrouwtijdens

hethuwelijk.Ditniveauzouzij

moeten kunnen handhaven, ook

na een scheiding. Ik ben het met

depolitiekepartijeneensdatdittotaal

geenprikkelsoplevertommiddels eigen

inkomenofopleidingopeengegevenmomentin

eigenonderhoudtevoorzien.Indeinitiatiefnotastaatdat

partijenhetweleenszijnmetdealimentatieplichtvandeman,

gezienderelatieveachterstandspositievandevrouw.Ikbenhet

hiernietmeeeens.Vrouwenanno2013zijnzichheusbewust

geweestvanfinanciëleofcarrièregerichtekeuzesinhunleven.

Departijenvindenweldatde ‘economischeonzelfstandige

startpositie’vandevrouwnaeenscheidingnietmagbetekenen

datzijindezeafhankelijkepositieblijftzitten.

‘Ze’ leefden nog lang en gelukkig…

‘Alsdefiguurlijkekoekdanuiteindelijkopis,houdenzehun

handjeopvoordeletterlijkekoekjesinde

supermarkt’

s het vandaag de dag nog wel zo

verstandig om te trouwen? Als

kleinmeisjewordjeeralmee

grootgebracht. Sneeuwwitje,

Doornroosje, Assepoester,

allemaal zielige vrouwtjes

dieuiteindelijkdewareprins

ontmoetenengaantrouwen.

In de tijd dat vrouwen nog

geen eigen inkomen hadden

was dit natuurlijk de manier

omaaneenlekkerparfumofaan

eenmooie pannenset te komen,

maarnuhebbenwedieprins toch

Toch schrik ik ervan hoeveel vrouwen er

huwelijksbootje stapt. Zouden de VVD,

PvdAenD66ditmetmijeenszijn?

Zij kwamen met een wetsvoorstel

omdeduurvanpartneralimentatie

van twaalf naar vijf jaren te

verlagen.

partneralimentatie zit zo in

elkaardatderechterkijktnaar

het welstandsniveau van (in

veelgevallen)devrouwtijdens

hethuwelijk.Ditniveauzouzij

moeten kunnen handhaven, ook

na een scheiding. Ik ben het met

depolitiekepartijeneensdatdittotaal

geenprikkelsoplevertommiddels eigen

inkomenofopleidingopeengegevenmomentin

10

Natuurlijkzijneraltijdverhalenoverstellen,waarbijdevrouw

jarenlangvoordekindjesenhethuisheeftgezorgd,zodathaar

mancarrièrekonmaken.Departijenzijncoulantenhouden

errekeningmeedateenhuwelijklangerdanvijftienjaarkan

duren en de zorgverdeling op deze manier is gegaan. De

partneralimentatiehoeftdangeenvijfjaartebedragen,maar

dehelftvandeduurvanhethuwelijkmeteenmaximumvan

tienjaar.

Verder wordt er gepleit om partners zelf, gezamenlijk hun

partneralimentatietelatenberekenenviaeeninternettooldie

nognadergepresenteerddientteworden.

Hetgekke is,dat indienmenophuwelijksevoorwaarden is

getrouwdofeengeregistreerdpartnerschapisgegaan,menvan

beginafaanalhadmogenafwijkenvandewettelijkeverplichting

totpartneralimentatie.Erisnamelijksprakevancontractsvrijheid.

Dannogwillenpartijeninbrengenomdealimentatiegeleidelijk

telatenaflopen,zodatvrouwengeprikkeldwordenomineigen

behoeftetegaanvoorzienenergeenabrupteanderesituatie

intreedt.

Hoedepartneralimentatiepreciesberekendwordtisnietgeheel

duidelijk;men kijkt naar de behoefte van de vrouw en de

draagkrachtvandeman.Opalimentatiewijzer.nlkunjeaande

handvanjeeigennettoinkomen,datvanjemanendebehoefte

perkinduitrekenenhoeveeljouweigenpartneralimentatiemoet

zijn.Ikvindhetnogalvreemd,datbijdezeberekeningookde

behoeftevanhetkindwordtmeegerekend.Voordegrapheb

ikmijneigen inkomenop0euro (netto)gezet,datvanmijn

denkbeeldigemanop4000euro (netto)endebehoeftevan

onskindop500euro.Volgensdeberekeninghebikdanzelf

rechtop2220euro.Opzichnietverkeerd!4Dezeberekeningis

volgensdewebsitegebaseerdopdeTremanormen2013,ditzijn

richtlijnenuitgebrachtdoordeNVvR(NederlandseVereniging

voordeRechtspraak).

Voor de rechtenstudent die van rekenen houdt, hierbij het

schemavolgensdeNVvR5:

‘DeheerBerlusconidientmaandelijksdriemiljoeneurotebetalen

aanzijnex-vrouwVeronicaLario’

11

De kern van de draagkrachtberekening schematisch

weergegeven:

inkomsten

netto besteedbaar inkomen volgens netto of bruto

methode€...

af:lasten

bijstandsnorm € …

andererelevantelasten € …

draagkrachtloosinkomen €…

draagkrachtruimte €…

draagkracht=bepaaldpercentage

(draagkrachtpercentage)vandedraagkrachtruimte.

Gaat het eromwat de betrokkene aan alimentatie kan

betalen?Dankrijgthetschemaalsvervolg:

maximale alimentatie = draagkracht + eventueel

fiscaalvoordeel

Hetkannogergerdanmijn2220euro.DeheerBerlusconi

dientmaandelijksdriemiljoeneurotebetalenaanzijnex-vrouw

VeronicaLario.Zijhad in2009een scheidingaangevraagd,

vanwegedeaffairevanhaarmanmeteenminderjarigmeisje.

HetgerechtshofinMilaanheeftwoensdagbepaalddatheteens

ismetdeeerdereuitspraakvanderechtbank.Hethogerberoep

vandeItaliaanheeftdusnietmogenbaten.Gelukkigishijnu

alweerverloofdmetde28-jarigeFrancescaPascale,dieeen

halveeeuwjongerisdanhijzelf.6

Almetalishetsysteemrondomalimentatieergonduidelijken

ikhoopdatersneleenmeer transparantsysteemkomt.Een

systeemwaarbijderechtermindernodigis,vrouwengeprikkeld

worden tot financiële zelfontplooiing enpartners er op een

menselijkemaniersamenuitkunnenkomen.

Noten

1Rijksoverheid (z.d.) Partneralimentatie, http://www.

rijksoverheid.nl/onderwerpen/scheiden/partneralimentatie

2Echtscheidingaanvragen(z.d.)Echtscheiding en alimentatie

– de cijfers, http://www.echtscheiding-aanvragen.com/

echtscheiding-alimentatie-cijfers

3Steur, van der, Recourt en Berndsen. Initiatiefnota

partneralimentatie, http://www.pvda.nl/data/sitemanagement/

media/PvdA_Recourt_Partneralimentatie.pdf

4Alimentatiewijzer(z.d.).www.alimentatiewijzer.nl

5NederlandseVereniging voorRechtspraak (z.d.). NVvR-

rapport Alimentatienormen , http://www.nvvr.org/view.

php?Pagina_Id=26

6Volkskrant.nl (24april2013).Berlusconimoet3miljoen

permaandaanalimentatiebetalen,http://www.volkskrant.

nl/vk/nl/2668/Buitenland/article/detail/3431259/2013/04/24/

Berlusconi-moet-3-miljoen-per-maand-aan-alimentatie-

betalen.dhtml

12

DoorTarekHiemstra

Hetgelijkheidsbeginselwordtdoorveelmensengezien

alshetbelangrijkstegrondrechtenstaatdaaromniet

voornietsverwoordinartikel1vanonzeGrondwet.

Uitditartikelvolgtondermeerdathetniettoegestaanisom

te discrimineren op grond van geslacht. De maatschappij

alsgeheelendeoverheidstrevennaareenzogelijkwaardig

mogelijkepositievanmanenvrouwenvergelekenmetandere

landenwereldwijddoenwehetabsoluutnietslecht.Ditblijkt

uitdejaarlijkseGlobal Gender Gap Index,datjaarlijkswordt

uitgebrachtdoorhetWorld Economic Forum inGenève.We

doenhetzelfseenstukbeterdandeVerenigdeStaten.1

InNederlandwillenwedatmannenenvrouwenaltijdgelijke

rechtenhebbenendiegelijkheidtussenmanenvrouwwordt

zo belangrijk geacht dat dit grondrecht regelmatig boven

anderegrondrechtenenvrijhedenlijkttestaan.Ditwerdnog

eensbenadruktdoordeHogeRaadinhetSGParrest.2Daarin

oordeeldedeHogeRaaddatNederlandinstrijdhandeltmethet

VN-VrouwenverdragdoortoetestaandatbijdeSGPvrouwen

nietverkiesbaarmogenzijn.

Ofjeblijmoetzijndatjeeenmandanweleenvrouwbent,laat

ikhierinhetmiddenenikverwijsugraagdoornaareenvande

velelijstjesdieophetinternettevindenzijn3(letop:satire).In

ditartikelwilikvooralingaanopdetweebelangrijkefinanciële

voordelendiedemanvaakgeniettenopzichtevandevrouw:

meerverdienenenminderbetalenbijdekapper.Hetfinanciële

voordeeldatvrouwentijdenshetuitgaanhebbenbespreekik

ook.Zijndezevoordelenaltijdonrechtvaardig,of ishet juist

wenselijkdatersomsonderscheidgemaaktwordt?

Financiëlevoordelenvoormannen

Mannenverdienenmeerdanvrouwenenvolgensrecentegege-

vensvanhetCBSverdienenvrouwenmaarliefst15%minder

danmannen.4HetCBSkomttotdezeconclusiedoortekijken

naarfactorenzoalsopleiding,leeftijdenervaringenvervolgens

eencorrectietoetepassen.Ditisuiteraardeenvoordeelvoor

deman,maarzekernietwenselijkaangezienditnietstrooktmet

hetgelijkheidsbeginsel.

Een ander voordeel is dat vrijwel elke kapper inNederland

apartetarievenheeftvoormannenenvrouwen.Logischzouje

denken,eenvrouwknippenkostnoueenmaalveelmeertijd

eninspanning.MaarinDenemarkenmogenkappersnietlanger

anderetarievenrekenenvoorvrouwen.DeDeenseRaadvan

GelijkeBehandelingvindthet‘discriminatie’datvrouwenmeer

moetenbetalenvooreenknipbeurt.5

Financiëlevoordelenvoorvrouwen

Vrouwenhebben in elk geval ook een belangrijk financieel

voordeeltenopzichtevanmannen,namelijkdatvrouwenover

Meer verdienen en minder betalen bij de kapper

13

hetalgemeeneenbeterebehandelingkrijgentijdenshetuitgaan.

Zehebbenvaakgratistoegangtotclubsenzekrijgenvaakgratis

consumpties.Het isookheelbegrijpelijk,wanthet is inhet

belangvandeeigenaardaterzoveelmogelijkvrouwennaar

deuitgaansgelegenheidkomenendaarvervolgensookblijven.

Naarmijnwetenisernoggeenregelgevingdieditverbiedt,maar

deCommissieGelijkeBehandelingoordeeldein2011voorhet

eerstdateencaféonderscheidmaakteopgrondvangeslacht;

enkelevrouwenkregentussentienentwaalfuur‘savondsgratis

consumptiebonnen.6

Financiëlevoordeleninstrijdmetgelijkheidsbeginsel?

In beginsel zijn voordelen die slechts voor een bepaald

geslacht gelden, zekerdefinanciële voordelen, in strijdmet

hetgelijkheidsbeginsel.Gratisdrankjesvoorvrouwenstaatop

gespannenvoetmethetgelijkheidsbeginsel,maardit‘probleem’

speeltalheellangenveelmannenbeschouwenditalsnormaal

enacceptabel.Maar ikbenvanmeningdat inhetgevalvan

gelijktrekken van kapperstarieven, de emancipatie volledig

doorslaatendathet juistwenselijkisdatinditsoortgevallen

onderscheidgemaaktwordt.Vrouwenzijnandersdanmannen

enverschillenzullendusaltijdblijvenbestaan.Gelukkigmaar!

Noten

1‘The Global Gender Gap Index 2006 – 2012’, World

Economic Forum, 24-10-2012,http://www3.weforum.org/

docs/GGGR12/MainChapter_GGGR12.pdf

2HR9-4-2010,NJ2010,388(SGP)

3http://www.lachmee.nl/Teksten/tekst%20voordelen%20

man%20zijn.htm

4Dagblad NRC, 06-03-2013, ht tp: //www.nrc.nl/

carriere/2013/03/06/cbs-vrouwen-verdienen-15-procent-

minder-dan-mannen/

5‘RTL Nieuws Editie NL’, 23-01-2013, http://www.rtl.nl/

components/actueel/editienl/nieuws/2013/w04/gelijkheid-

bij-de-kapper.xml

6‘Rechtennieuws.nl’, 30-06-2011, http://rechtennieuws.

nl/33625/cgb-over-gratis-drankjes-voor-vrouwen-

caf%26eacute%3B-discrimineert-met-ladies-night.html

‘Vrouwenzijnandersdanmannenen

verschillenzullenaltijdblijvenbestaan’

14

NEE tegen vrouwenonderdrukking, JA tegen de Sharia

DoorMailanoAhmadzai

DeSharia, eenwetgevingwaarmanneneropvooruit

gaan, maar waar vrouwen er helaas op achteruit

gaan.Demannenhebbeneenrijkaanrechten,terwijl

het vrouwelijk geslacht arm achterblijft. De vrouwen kunnen

de toekomst van de islamitischewereld veranderen,maar zij

worden tegengehouden.Devraag rijstdanook:zetdeSharia

devrouwconsequentopachterstand,enzojawaaruitblijktdat?

DeKoran

DeonaantastbareinterpretatievandeKoranheefteraltijdalvoor

gezorgddatvrouwenmeteenachterstandmoetenbeginnen;er

is sprake van een fundamentele rechtsongelijkheid.De Koran

zegtinSoera2:223:“Jullievrouwenzijn(als)akkersvoorjullie,

komtdantotjullieakkerszoalsjulliewensen.”1

Dit geeft aan dat mannen een handelingsvrijheid hebben

wanneerhetaankomtophetbedrijvenvande liefdemethun

vrouw.Handelingsvrijheid houdt hier in dat het niet uitmaakt

hoe,alsermaargeploegdwordt.

Ongelijkheid wordt verder duidelijk in soera 2:282: ‘’And let

two men from among you bear witness to all such documents

[contracts of loans without interest]. But if two men be not

available, there should be one man and two women to bear

witness so that if one of the women forgets (anything), the

other may remind her.”1Hierwordtgesuggereerddatvrouwen

zwakzinnigerzijninvergelijkingmetmannen.

Vrouwenrechten

Het feit dat de Koran en de Sharia worden geïnterpreteerd,

zoalswedatvandaagdedagkennen,wilnietzeggendatoveral

terwereldwaar er een islamitischewetgeving is de vrouwen

daadwerkelijkondergeschiktzijn.Ermoeteenduidelijkverschil

worden gemaakt tussen de manier van interpreteren en de

praktijk.Hiernagaikeentientalvoorbeeldengevenvanrechten

die vrouwen in islamitische landen, ondanks extremistische

interpretaties,gewoonhebben.

Ineenwerkelijk islamitischesamenlevinghebbenvrouwende

volgendeislamitischerechten:

• Hetrechtendeplichttothetvolgenvaneducatie.

• Hetrechtoponafhankelijkebezit.

• Hetrechtomtewerkenengeldteverdienenalszedit

nodighebbenofwillen.

• Gelijkebetalingalsmannenvoorhetzelfdewerk.

• Hetrechtomvolledigteparticipereninhetopenbare

leven en hunmeningen gehoord te hebben door de

machthebbers.

• Het recht dat haar man haar voorziet van al haar

benodigdhedenenmeer.

• Hetrechtomoverdehuwelijksvoorwaardenvanhaar

keuzeteonderhandelen.

• Hetrechtopeenscheiding,zelfsopdegronddatze

haarmansimpelwegnietuitkanstaan.

• Hetrechtomalhaareigengeldtehouden(zeisvoorhet

onderhoudvangeenenkelfamilielidverantwoordelijk).

• Hetrechtomseksueelbevredigdtewordendoorhaar

man.2

Conclusie

Heden ten dage heerst er een beeld dat er veel verschil is

tussenvrouwenindeislamendevrouweninhetwesten.De

mediadragenhierookeensteentjeaanbij.Infeiteisergeen

sprakevanachterstellenvanhetvrouwelijkgeslachtindeislam.

Misinterpretatiesenhetplaatsenvan teksten ineenverkeerde

contextzijndeoorzakenvandezebeeldvormingen.Als jede

islambekijkt vanuit eenwestersoogpunt kom je tot eenheel

andere conclusie dan wanneer je het met een Islamitisch

‘Demannenhebbeneenrijkaanrechten,terwijlhetvrouwelijkgeslacht

armachterblijft’

15

perspectiefanalyseert.WiljedebedoelingenvandeShariain

verhouding tot de vrouwenrechten in de islam begrijpen dan

moet jedatmeteenanderoogpuntdoen.Alleendankande

Shariagoed totzijn rechtkomen.Deessentievande islam is

dat mannen en vrouwenmet een doel en boodschap op de

wereldzijngezet; iedereenheeftbepaaldekwaliteiten.Het is

lastig om het vrouwelijk geslacht met het mannelijk geslacht

te laten concurreren wanneer het bijvoorbeeld aankomt op

zwangerschapenmoederschap.Mannenenvrouwenhebben

anderekwaliteitenen tekortkomingen,maardathoudtniet in

dat er geengelijkwaardigheid is tussenbeiden inde islam.Er

kanmet andere woorden gezegdworden dat in de islam de

vrouweenopzichzelfstaandfenomeenisennietperdefinitie

vergelekenmoetwordenmethetmannelijkgeslacht.Zijhebben

kwaliteitenenrechtendiedemannenniethebbenenviceversa.

Als we naar het westen kijken zien we dat de meeste hoge

posities worden bekleed door voornamelijk mannen. Een

duidelijkvoorbeeldhiervan inNederland isdepolitiekepartij

SGP.Ditgebeurtvaakmetvoorbedachtenradeenisnietperse

incidenteel.Hiermeewilikaangevendatookhierogenschijnlijk

wordt gekeken naar de kwaliteiten die mannen hebben ten

opzichtevanvrouwenenomgekeerd.Deislamleertnietalleen

dat de vrouw een belangrijke verantwoordelijkheid en positie

heeft in de samenleving,maar heeft ook het systeemop zijn

plaatsomdeveiligheid,hetsucces,hetgelukendeveiligheid

vandevrouwindiesamenlevingtebewerkstelligen

Noten

1Arlandson,JamesM.Top ten rules in the Quran that oppress

and insult women, http://www.answering-islam.org/Authors/

Arlandson/women_top_ten.htm

2http://www.islamic.org.uk/dutch/womright.html

3Vreeken, R. (2010).Baas in eigen boerka. Van Koran tot

girlpower,Amsterdam:Meulenhoff

‘HetfeitdatdeKoranendeShariawordengeïnterpreteerd,zoals

wedatvandaagdedagkennen,wilnietzeggen

datoveralterwereldwaarereenislamitische

wetgevingisdevrouwendaadwerkelijk

ondergeschiktzijn’

17

DoorRogiervanderWolk

Volgensdefilosofische stromingvanhetStoïcismewas

eeniedergelijk.Nietopvoetvangeslachtofafkomst,

maaropgrondvande ratio–eeneigenschapdieelk

mens bezit. Tijdens de gruwelheden van de Middeleeuwen

raakte dit idee in verval, enwas ongelijkheid de norm. Toch

herleefdehetgelijkheidsstrevenweertijdensdeVerlichtingdie

volgde.DatbrachtonstotdeFranseRevolutiewaaraandehand

vandeleuze´Liberté,ÉgalitéeFraternité´(vert.:Vrijheid,Gelijk-

heid enBroederschap),met uitzondering van dewraaklustige

guillotine,hoogtijwerdgevierd.Maarzijnwijdaarnanietdoor-

geslagen?

GelijkheidwordtinhetWestenvaaknoggezienalseenelement

vandeidealesamenleving.Hetthemawordtgebruikt–ofmis-

bruikt–omgroterevraagstukkenzoalsvrijheidenrechtvaardig-

heidvormtegeven.Zogeldeninbeginseldezelfderechtenen

plichten,eneventueelstrafmaat,vooriederindividu.Maarsoms

kandeblindheid,veroorzaaktdoorhetnaïeveverlangennaar

dezeillusie,ookaverechtswerken.Zokanhetgebeurendat,in

dehoopdeseksebalansinonzemannencultuurteherstellen,er

gelijkofmindercompetentedamesopfunctiesbelandenwaar

datnietnoodzakelijk(lees:geheellogisch)is.Maarookworden

groteverschillen(bewust)overhethoofdgezien,omdatonge-

lijkheidinmiddelseentaboeis.

Ikvreesdanookdatdenadrukopgelijkheideenserieusgevaar

begint tevormen.Mijnbezorgdheidstrektondertussentotver

buitendelandsgrenzen.IkhebhetoverdeEuropeseUnie.Een

supranationaalorgaandattendoelheefteeninterstatelijkege-

meenschaptevormenwaarwelvaartcentraalstaat,mededoor

‘Ikvreesdatdenadrukopgelijkheideenserieusgevaarbeginttevormen’

Ongelijkheid als basis voor de Europese crisis

18

de invoering van eenmuntunie. Er is de afgelopen decennia

grootschaliguitgebreid,maariserwelrekeninggehoudenmet

verschillen, zeg: ongelijkheid, die normaliter juist voor zoveel

rijkeverscheidenheidzorgt?

Zo is er in ieder gevalwel degelijk een groot verschil tussen

hetnoordenenzuiden,alleenaleconomisch.Germaanselan-

denalsNederlandenDuitsland,exportlandenvanweleer,waar

voornamelijkveelgeldwordtverdienddoorhetverkopenaan

het buitenland. De mediterrane landen zijn het spiegelbeeld

daarvanmettelkensweereenimportoverschot.Vroegergecor-

rigeerddoordevalueringvandeeigenmuntomaantrekkelijker

tewordenopdeinternationalemarktenzodeschadetebeper-

ken.Echter,numetdeEurohebbenzijdatnietmeerindehand

enkrimptdeeigeneconomiedaarrazendsnel.Vanzelfsprekend

heeftditooknadeligegevolgenvoorons,hierindekouderelan-

den,waardoorwijallenineenneerwaartsespiraalzijnbeland.

PopulistenalsGeertschreeuwenomhetafscheidenvanlanden

alsGriekenland,maarwathijnietbegrijptisdatwijonszelfdan

alleenmaarmeerindevingersnijden.De‘rijke’financiëlein-

stantiesuithetnoordenhebbendiegetintegladjanussenname-

lijkaldietijdinstandgehoudenmetleningen,waardoor‘onze’

bankennuallemaaleeneigenvermogenhebbendatvooreen

grootdeelgevuld ismetvorderingen.Metde faillietverklaring

vaneendergelijklandzoudengigantischegatenontstaanwaar

dekredietverstrekkersaantenonderzoudengaanwatnogmeer

malaisetotgevolgheeft.

Maarzoalsubegrijptheeftdechaosnietalleenmethetprincipe

vandehandelsbalanstemaken,enisditslechtseengevolgvan

eendieper verschil. Er is immers eenwezenlijk fundamenteel

verschilteherkennentussendenoorder-enzuiderlingen.Waar

enerzijdsNederlandprobeerthetbraafstejongetjevandeklas

tezijn,DuitslandhardwerktvoorzijnzaakenFrankrijkernaar

streeftdebestevanhetcontinent tezijn,houdtmenzichan-

derzijdsinlandenalsItaliëenSpanjebezigmetrespectievelijk

bungabungafeestenenhetovereindhoudenvanvoetbalclubs

metgigantischeschulden.Waarwij inhetnoordwestenstruc-

tuurhooginhetvaandelhebben,wordtindelandenwaarde

crisis nu het grootst is bij dewaan van de dag geregeerd en

voluitgeklaagdoverstrengertoezicht.

Mijngrotevraagisdanook:willenwijsamenineenuniezitten

metdezeongelijkestaten?Zijnzijnietdeinmiddelsonzeeigen

bekendeberuchtePSV-kabelgewordendieonsvandetophou-

den?MijnutopischebeeldvoorhetEuropawaarikwooniseen

uniemetgelijkgestemden.LandenuitNoord-Europawaarhard

wordtgewerkt,kritischwordtgekekenenrationeelwordtuitge-

voerd.Uiteraard,mogeduidelijkzijn,hetdelenvanwelvaartis

nobel,maarlatenwijdatbereikendoormiddelvanhetsluiten

vanhandelsverdragenmetdiebetreffendelanden,ennietdoor

metzeinhetzelfdeschuitjetegaanzitten!

‘De‘rijke’financiëleinstantiesuithetnoordenhebbendiegetintegladjanussenaldietijdinstand

gehoudenmetleningen’

19

DoorSaschavanGerrevink

Hetisalweerzo’ntweemaandengeledendatdeJFAS

met 35 studenten vroeg in de ochtend op Schiphol

verzameldeomhetvliegtuignaarEdinburghtepakken.

NaeenkortevluchtstondenweopSchotsebodemenwerden

weopgehaalddooreenbuschauffeurvanhettypegetatoeëerde-

in de pubwonende-hooligan.Hij zat volmet verhalen,maar

doorzijnzwareaccenthebbenweerweinigvanbegrepen.

De middag begon gelijk spannend met eenGhost & Torture

Tour door de ondergrondse gewelven van de South Bridge.

Deze ruimten waren oorspronkelijk de opslagkamers van de

koopliedendiehunwinkelserbovenhadden,maarderuimten

kwamen al snel leeg te staan toen bleek dat ze te vochtig

waren en daardoor koopwaar verloren ging. Na jaren van

vergetelheidwerdenderuimtenweeringebruikgenomendoor

dearmste laagvandebevolking,ophetmomentdatdakloos

zijnstrafbaarwerdgesteld.Deondergrondsegewelvenwerden

eenbroedplaatsvancriminaliteitenprostitutie,eenplekwaar

zelfs de politie zich liever niet begaf. Verhaal is dat er nog

verschillendeentiteitenronddwalen, ietswatwijaandenlijve

gingenondervinden. Ikbengeenovertuigdgelover ingeesten

enaldatmeer,maardesfeerindegewelvenwasopz’nminst

gezegdunheimlich.Eengevoeldatmederestvanonsverblijf

eenbeetjeisblijvenachtervolgen.Ineenswareneroveralrare

geluidentehorenenhetblijvendeonverklaarbaregevoeldatje

nietalleenwas...

Omde spanningweervanonsaf te schuddendokenweaan

heteindvandemiddagmetde studentenvande lokale JFAS

dekroeginenslotenwedeavondafmeteendriegangendiner

waarsommigewaaghalzenzicheenSchotsedelicatesselieten

voorschotelen; haggis. De meningen waren daarover zeer

verdeeld.

Dedonderdagstondinhettekenvaninhoudelijkeactiviteiten.

Als eerste stond een bezoek aan de Law Society of Scotland

op het programma; de beroepsvereniging voor solicitors. In

Schotland wordt onderscheid gemaakt tussen solicitors en

advocates,ietswatbijonssimpelwegeenadvocaatis.Solicitors

zijnmeerdeadviseurswaardeadvocatesinderechtbankstaan.

NadatKatyvandeLaw Societyonsmeerinzichthadgegeven

in het beroep van solicitor, brachten we een bezoek aan de

University of Edinburghwaaronsdooreentweetalprofessoren

meerwerdbijgebrachtoverhetCommon Lawsysteem.Dedag

wasnietcompleetzonderookeenbezoek tebrengenaande

beroepsverenigingvande advocates, the Faculty of Advocates.Whiskyproeverij

Bachelorreis Edinburgh

‘Ikbengeenovertuigdgeloveringeestenenaldatmeer,maardesfeerindegewelven

wasopz’nminstgezegdunheimlich’

20

Deavondstond in tekenvan feesten;webegonnen inTeviot,

een studentenkroeg die je het beste kan omschrijven als een

kasteelmet tien studentenkroegen erin.Op aanraden van de

lokale studenten gingen we vervolgens naar Silk waar je tot

ieders verbazing voor bier, wijn, shotjes enmixjes maar één

pondbetaalde!Dikkepretdus.

Devolgendeochtendgingenwecultuursnuivenenwandelden

we naar Edinburgh Castle om te genieten van een dosis

geschiedeniseneenprachtiguitzichtoverdestad.Demiddag

was vrij te besteden en werd door velen met beide handen

aangepakt om dewinkels opPrinces Street leeg te kopen en

eenbroodnodigdutje tedoen.Aanhet eindevandemiddag

verzameldenweweer aan de voet van het kasteel voor een

heusewhiskyproeverij.Ommiddernachtwaseenvanonsjarig

endatkondenwenatuurlijknietzondereenfeestjevoorbijlaten

gaan,dusopnaardevolgendeclub!

Het begon, door de weinig aantal uurtjes slaap, bij iedereen

langzamerhand zijn tol te eisen.Dus toenweArthur’s Seat –

vulkanischebergaanderandvandestad–gingenbeklimmen

zettenwelaaginenstreefdenernietnaardetoptebereiken.

Defrisseluchtenhetstralendezonnetjedeedeendeelvanonze

groepechterzogoeddatwegelijkdoorstoomdennaardetop

waarwewerdenbeloondmeteenprachtiguitzichtoverheel

Edinburgh.Nadeafdalingzijnwemeteengoedeomweg(taxirit

van40minutenterwijlhetkleinetienminuutjeswandelenwas)

bijhetrestaurantaangekomen,waarwezeeruitgebreidhebben

geluncht.Rozigvandeafter dinnerdipdedenwenogsneleen

dutjevoorweonsklaarmaaktenvoordelaatsteavondstappen.

And we went out with a bang!

‘Deavondstondintekenvanfeesten;we

begonneninTeviot,eenstudentenkroegdiejehet

bestekanomschrijvenalseenkasteelmettienstudentenkroegenerin’

De Vulkanische berg: Arthur’s Seat

21

DoorStefanieDrieverenJudithWiarda

InmiddelswarenwedetrotsebewonersvaneenhuisinLowerHell’sGate;niethetmeestspannendedorpvanheteiland

maarweldeperfecteplekomnaeendagwerkenmeteen

flesjewijnhetdakopteklimmenenvandezonsondergangte

genieten.Gedurendede eersteweken kwamer veel nieuwe

informatieoponsafenwerdenwewegwijsgemaaktindewet-en

regelgevingendeverhoudingentussendeNederlandseoverheid

endelokaleoverheid.VoordeSabaanseoverheid iser inde

organisatieveelveranderddeafgelopenjaren.Ditheeftallemaal

temakenmetdegrote‘D-Day’tien-tien-tien,zoalsdetransitie

hierwordtgenoemd.Eenvandemeestingrijpendeveranderingen

is de invoering van het dualisme geweest. Sinds de transitie

bestaatdeplaatselijkeoverheiduiteenEilandsraad,vergelijkbaar

met deNederlandseGemeenteraad, en eenBestuurscollege,

vergelijkbaarmethetCollegevanBurgemeester&Wethouders.

DeGezaghebbermaaktdeeluitvanbeideorganen,waardoorwij

onsbezighieldenmetwetgevende-enuitvoerendetaken.

Vlak na onze aankomst op Saba vonden de Tweede

KamerverkiezingenplaatsenalszijndeOpenbaarLichaamvan

NederlandmochtendeSabanenstemmenindeBES-Kieskring

(Bonaire,SintEustatiusenSaba).Straatnamennochhuisnummers

bestaan hier, dus hetwas efficiënter omde stembiljetten bij

eeniederlangstebrengen.Opdezemanierkregenwijinonze

eersteweek een introductie van Saba doormet deAfdeling

Burgerzakenhetheleeilandrondterijdenenbijiedereeneen

stembiljetaftegeven.Opdeverkiezingsdagzelfwarenwebeiden

aangesteldtotlidvanhetstembureauenhebbenwemaarliefst

228vande802kiezersmogenontvangen.Dezelageopkomstwas

enigszinsteverwachten,aangezienveelSabanenkritiekhadden

geuitopdegangvanzakennaaraanloopvandeverkiezingen.De

eilandbewonershaddengeenideeopwiezekondenstemmen,

watdestandpuntenvandepartijenwarenenbovenalvoelden

zezichtotaalnietverbondenmetdeNederlandsepolitiek(ter

vergelijking:alledebatten tussenObamaenRomneywerden

opdevoetgevolgd).Bijdelandelijkeevaluatiehebbenwedeze

gangvanzakenaangekaartenwezijndanookbenieuwdhoede

verkiezingeninhetvervolgzullenverlopenenofdebetrokkenheid

metdeNederlandsepolitiekzaltoenemen.

Twee jaar na de transitie vond er nogmaals een belangrijke

verandering plaats. Op 10 oktober 2012 werd het recht

op abortus, euthanasie en het huwelijk tussen twee

personen van gelijk geslacht op de BES-eilanden ingevoerd.

Vooral de laatstgenoemde verandering zorgde voor veel

vragen en om goed hierop te kunnen anticiperen werden

wij aangesteld als ‘contactpersoon homohuwelijk’.

Wededenonderzoeknaardewettelijkeveranderingenenwatdit

indepraktijkmetzichmeebracht.Tevenshebbenwehotelsen

Work hard, play hard

22

luxeresorts,diewildenwetenofzeSabanógaantrekkelijkerals

huwelijksreisbestemmingkondenaanbieden,voorgelichtoverde

wijziging.DevoorpaginavanTheDailyHerald(dekrantvande

Cariben)wasop18december2012gevuldmeteenfotovande

eerstehuwelijksvoltrekkingvaneenmannelijksteluitCuraçao,

dieelkaareeuwigetrouwopTheUnspoiledQueenbeloofde.

Na enkele maanden kregen wij een telefoontje van onze

stagebegeleider, toen werkzaam op Sint Eustatius, met de

vraagofwijeenpaardagendiekantopwildenkomenomte

notuleren voor een Adviescommissie. Deze commissie zou

oordelenoverbezwarendiewarengeuitnadereorganisatiedie

hadplaatsgevondenbijhetOpenbaarLichaamSintEustatius.

Daarhoefdenwenatuurlijknietlangovernatedenkenenwe

gingendeuitdagingaan.Dertigambtenarenhaddeneenklacht

ingediendinverbandmethunontevredenheidoverdenieuwe

plaatsing,werkzaamheden,salarisoftoekomstperspectief.Onze

taakwasomallesvastteleggen,maartevensominputtegeven

bijdebeoordelingvandebezwaren.Metdedooronsinmiddels

opgedanekennisvanhetambtenarenrecht,geldendinCaribisch

Nederland,hebbenwedeAdviescommissieversterkt.

Varkentjes wassenToenwijhoordendatSabagebruiktisindeorigineleKingKong-

film,haddenwehogeverwachtingenvanexotischedierendie

mogelijkerwijsopheteilandaanwezigzoudenzijn.

Dewerkelijkheidbleektegentevallen.Derotswordtgevuldmet

hordeskippenengeitenenbijeenruigejunglewandelingkomje

hierendaareenslangtegen,maarheelveelgroterenspannender

dandeleguanengaathetopSabatochnietworden.Echter,we

hebbenonsheelwatmaandenbeziggehoudenmethetbeleid

endewetgevingbetreffendehuisdieren en vee.Almaanden

heersteeronrustomtrentdezogenaamde‘gevaarlijkehonden’.

Erhaddenaccidentenplaatsgevondenenditzorgdeervoordat

deEilandsraadwatvaartachterdeverscherpingvandewetgeving

wilde zetten. We vergeleken wetgeving van verschillende

eilandenensteldenaandehanddaarvande Hondenverordening

Saba opdiewevervolgensmochtenpresenterenenverdedigen

indeEilandsraadvergadering.Erwerdenenigekritischevragen

gesteld,maarbovenalwarendereactiespositiefenhopelijkzal

dezeverordeningbinnenkortwordenaangenomen.

Ditwasniethetlaatstewerkbinnendedierenriem,ookheersteer

eenprobleemwatbetreftvarkensopSaba.Ergensverscholen,in

eenvandewoonwijken,stondeen‘pig farm’diebehoorlijkveel

stankenongedierteoverheteilandverspreidde.Dedetailszullen

wejulliebesparen,maarhetkwameropneerdatdezeinstallatie

inclusiefbeestenwegmoest.Makkelijkergezegddangedaan,want

naastdebuurtbewoners,moestenookdedierenbescherming,de

politieenhetministeriehierovergehoordworden.Zogingenwij

inmantelpakenophogehakkendemodderinomdesituatie

eensgoedtebekijkenenprobeerdenwealsbemiddelaaropte

tredentussendebelanghebbenden.Spareribsvoorhetheleeiland

klonkalseengoedeoplossing,maarhelaaswerdenwemetde

proceduresvanhetbestuursrechtgeconfronteerd.Totopdedag

vanvandaagishetlaatstewoordernognietovergezegd,dus

wezijnergbenieuwdwanneerhet dossier pigfarmdaneindelijk

geslotenkanworden.

Echteeilandbewoners

NazoweldekerstdagenalsdejaarwisselingindeCaribengevierd

tehebben,voeldenweonsmeerSabaandanooittevoren.Als

hetkwikbenedende20°Ckwamkregenwealkippenvelenals

weopeenandereilandeendrukkestadbetraden,kregenwehet

benauwdvandedrukte.Hetweidseuitzichtoverdeoceaanis

ietswaarweverslaafdaanzijngeraaktennaarmatedethuiskomst

naderde,kondenweonsnogmaarmoeilijkvoorstellendatwe

zoweerinhetAmsterdamseleventjezoudenstappen.Ookal

hetenwegeenJohnsonofHassell,zoalsdeachternaamvanhet

merendeel vandeeilandbewoners luidt,wewerden tochals

échteSabanenbeschouwdenwemochteninonzelaatsteweek

zelfsMinisterPlasterkbegeleidenbijzijnbezoekaanSaba.Ófwe

terugwillen,jadatzeker.Hoeenwanneerwetenwenogniet,

maareenbeetjeCaribenzalaltijdinonsbloedblijven.

2323

DoorSaschavanGerrevink

NamaandenvanvoorbereidingbegonookdezeJFAS

reisweervertrouwdbijhetrood-witgebloktegevaarte

opSchiphol.Nadatiedereenopdeaanwezigheidslijst

wasafgevinktenwasvoorzienvaneenIloveJFASstickervoor

opdekofferkondegrotereisdanechtbeginnen.Webegonnen

gelijkinstijldoormeteenA380(grootstepassagiersvliegtuigter

wereld)naarDubaitevliegen.Emirateshadonsheelstrategisch

achterinhetvliegtuiggeplaatstzodatniemandlastzouhebben

van onze gezelligheid, die zoals het de JFAS betaamt,met

redelijkwatalcoholgepaardging.

Naeenoverstapvanvieruureneennoglangerevluchtkwamen

weopvrijdagmiddagdaneindelijkaaninKaapstad.Wewerden

warmverwelkomddooreenstralendezonendoordeAfrikaans

sprekendetaxichauffeurdieweverbazingwekkendgoedkonden

verstaan.Naeenvoorsommigenwatonrustiger taxiritjedan

vooranderen(Kimo’skofferismaarliefsttweekeeruithetbusje

opdesnelweggevallen)kondenwebijhethostelbijkomenvan

devluchtaanhetzwembadmeteenbiertjeindehandgenietend

vandemuziekvanDJArtjom;puurgenieten.Wewarenheter

danooksnelovereensdathetbezoekaandecocktailbardie

voordemiddaggeplandstondwerdovergeslagenenwezolang

alsmogelijkvanditmomentgingengenieten.

27apriliseennationalefeestdaginZuid-Afrika;dedagwaarop

de eerste democratische verkiezingen werden gehouden.

Zaterdagwasduseenmooiedagomeenbezoektebrengen

aanRobbeneiland.Naeenonstuimigboottochtjewerdenwe

eerstmeteenbusoverheteilandrondgeleid.Waarvelenvan

onsverbaasdoverwarenisdaternogsteedsmensenwonen

op Robbeneiland. Persoonlijk zou ik de voorkeur geven

aan eenwoonplaatsmet eenminder beladen sfeer.Wat bij

mijvooralisblijvenhangen,isdatallesnogzonieuwis.De

apartheidisdanookpasrelatiefkortgeledenafgeschaftmaar

omdat ikhetnooitbewusthebmeegemaakt (ikbengeboren

inhet jaardatdeapartheidwerdafgeschaft) ishetaltijdeen

vervanmijnbedshowgebleven.Demandieonsvervolgens

doorhetcellencomplexheeftmeegenomenhadzelfeenaantal

jaaropRobbeneilandvastgezetennadathijwasopgepaktvoor

deelnameaandeSowetorellenin1974.Iemanddieuiteigen

ervaringkanvertellenhoehetisomjarenlangopeendunmatje

teslapen,amperteetentekrijgenenoverdagzwarearbeidin

demijnentemoetenverrichten,brengtdegeschiedenisineens

heeldichtbij.

Omdedagtochnogluchtigaftesluitenhebbenweonsvoor

tieneurovolgegetenbijeenall-you-can-eatsushitentomons

vervolgensteverplaatsennaarTigerTigerwaarweonderhet

genotvanchampagnehetvolgendelevensjaarvanKimohebben

ingeluid.

De zondag stond in het teken van alle bijzonderheden die

Kaapstad tebiedenheeft.Metalshoogtepunt– letterlijk en

figuurlijk –deTafelberg. Eengrootdeelwaszo sportief om

deberg tevoet tebeklimmen.Doorde jarenheenhebikal

redelijkwatbergenbeklommenenbeniksteedstotdeconclusie

gekomendatiklieverluidanmoebendusdekabelbaanwas

deaangewezenwegvoormij(enmetmijeenpaaranderen).

Bovengekomenbleekditeenjuistekeuzetezijn.Eenselect

groepjesportievelingenhadaldampendvanhetzweetdetop

bereiktenwasonderwegmeerderemedeklimmersverloren.

Doormenigeenwasdetochtdanookonderschat(isdewegniet

geasfalteerddan?!).Toeniedereenuiteindelijkbovenwashebben

wekortmaarkrachtiggenotenvanhetuitzicht (temperature:

Masterreis Zuid-Afrika

2424

cold,visibility:zero)voorwegezamenlijkdekabelbaannaar

benedennamen.DaaraangekomenontpopteBrendazichtot

eenheuse tourguideenheeftzijonsmeegenomennaarde

mooisteplekjesvanKaapstad.Onderwegnamenweeenkorte

pauzeomtegenietenvanonsallereersteSpringbokkievande

reis.EenSpringbokkieishétnationaleshotjevanZuid-Afrika

enbestaatuiteendeelAmarulaeneendeelCrèmedeMenthe.

Hijheeftzijnnaamtedankenaanhetfeitdathetuitdezelfde

kleurenbestaatalsdekleurenvanhetnationalerugbyteam,de

Springboks.

Opmaandagstonddandeeersteinhoudelijkeactiviteitophet

programma.Voorafgaandaandereishaddenwealeenbezoek

gebracht aan de Amsterdamse vestiging van Norton Rose;

vandaagaandeKaapsevestiging.Verschillendesprekershebben

getrachtonsuitteleggenhoehetlevenalsadvocaaterinZuid-

Afrikauitzietenwatereigenlijkallemaalaanvoorafgaatvoor

jezoverbent.Conclusieisdatheteenstukmakkelijkerisom

inZuid-AfrikaaandeslagtegaandaninNederland,eenhoog

gemiddeldeisgoedgenoegvooreenbaan.Nevenactiviteiten,

buitenlandervaringenrelevantewerkervaringspeleneigenlijk

geenrol.Nadelunchiseendeelvandegroepvertrokkennaar

hetzuidelijkstepuntjevanAfrika:KaapdeGoedeHoop.Zelf

hadikeenanderplan:samenmetSimonebeniknaardehaven

gegaanwaarwevanafdaar indehelikopterzijngestaptom

tegenietenvaneenvluchtbovenKaapstad.Echteenvande

geweldigsteervaringenooit!

Teruggekomen bij het hostel moesten er nog de laatste

boodschappen worden gedaan voor de grote braai tijdens

Koninginnenacht.Oranjekledingstukkenen rood-wit-blauwe

prullenwerdenuitdetassengetrokkenentoenJoostzichover

debraaiontfermdeenLotteoverdeVodka-Caramelwaser

geenhoudenmeeraan.Vanderestvandeavondkanikme

alleennogmaarflardenherinneren:Artjomdieinhetzwembad

viel, Joostdie19werd,Stefaniedieoptraditionelewijzemet

delocalsdanste,Alexdieindetaxiinslaapvielendankanik

mijneigengesteldheidnatuurlijkooknietachterwegelaten;ik

eindigdeergensondereentafelwaarikvakkundigLottesveters

aanelkaarknoopte.

Devolgendeochtendwarenvelenalvroeguitdeverenomte

gaancagedivenmethaaien,anderenblevenlangerinbedom

hunroesuitteslapen.Eindvandemiddagwarenweallemaal

weerfrisenfruitigenklaarvooronsbezoekaandeUniversityof

CapeTown.Dereisernaartoewasnogeenheelavontuur.De

taxiwaarheteerstedeelvandegroepinzatbegonnamelijkna

noggeentweemetergoedterokenenvatte(nadatiedereenals

dewiedeweergawasuitgestapt)vlam.Opz’nAfrikaansstapte

detaxichauffeuruit,paktezijnboeltjeenverdweendehoekom,

omnooitterugtekomen.Detaxistondondertussenvrediguit

tebranden.

2525

Township Gugulethu

Metwat vertragingwarenwedan eindelijk aangekomenbij

deUniversityofCapeTownwaarwewerdenontvangendoor

JonathanvandeLawStudentsCouncilenIbrahimvandeBlack

LawStudentsCouncil.ZijhaddentweeprofessorenStaatsrecht

bereidgevondenvanuithunexpertisetevertellenoverdeZuid-

AfrikaanseGrondwet.Deeneprofessorwoondealzijnhele

leveninZuidAfrikaenverteldeoverdeGrondwettijdensde

apartheid.DetweedeprofessorwasvanBritsteafkomstenwas

pasnet voordeafschaffingvandeapartheidnaarKaapstad

verhuisd en verteldemeer over de overgangsperiode en de

nieuwegrondwet.Nadezeinleidingwerdonsdegelegenheid

gegevenomalonzevragenmetbetrekking totapartheiden

denasleepervantestellenaandestudentenvandeUCT.Ik

overdrijfnietalsikzegdathetsuperinteressantwasendatalle

studentenerghunbestdedenomelkaars achtergrondenen

moeilijkhedentebegrijpen.

Hetwasdanookalpikkedonkerbuitentoenwedeuniversiteit

verlietenomKoninginnedagtevierenindeenigeNederlandse

bardieKaapstadrijkis:Tommy’sSportsBar.AndréHazesen

GuusMeeuwisschaldenuitdespeakers,broodjeskroketwaren

tekoop,iedereenwasinhetoranjeensprakNederlands.

WoensdagtrokkenwedoornaarStellenbosch,maarnietvoordat

weeenbezoekbrachtenaanGugulethu,eenvandetownships

vanKaapstad.Niemandvanonshadverwachtdatwejuistdaar

metopenarmenwerdenontvangen.Deurengingenvoorons

open,kinderenkwamenoponsafgerendvooreenhighfiveof

knuffel.WeeindigdeninMzoli’s,waarweonderhetgenotvan

bierenbraai,netalsdelocals,eendansjewaagden.Debusdie

‘Niemandvanonshadverwachtdatwejuistdaarmetopenarmenwerdenontvangen.

Deurengingenvooronsopen,kinderenkwamen

oponsafgerendvooreenhighfiveofknuffel’

2626

onsterugnaarKaapstadbrachtkwamvooriedereeneenpaar

uurtevroeg,maarwemoestendoornaarStellenbosch.

OokalisStellenboschmaareenkleinuurtjerijdenvanKaapstad,

hetiseencompleetanderewereld.WaarKaapstadvolismet

mensenvanverschillendeafkomstendieallemaaleenanderetaal

spreken,isStellenboscheenwittenederzettingwaariedereen

Afrikaansspreekt.ZoookdeUniversityofStellenbosch,waar

eengrootdeelvandelesseninhetAfrikaanswordtgegeven

endusslechtstoegankelijkisvoorZuid-Afrikanendievanhuis

uitZuluofXhosaspreken.Opdeuniversiteitkregenweeerst

algemeneinformatieoverdeinstellingzelfeninformatieover

uitwisselingsmogelijkheden,watvoorvelenzeker interessant

was.Hetzalmenietsverbazenalswevolgendjaarmetdehele

masterreisclubeensemesterinStellenboschstuderen.Daarna

kregenweeen lezingoverAfrikaansrechtgevolgddooreen

rondleidingovercampusenafsluitendeenlunchmetdelokale

studentendieophetpuntstondenomopuitwisselingtegaan.

ZoweetikalvastdatalsikvolgendjaarinGentstudeer,ikdaar

eenZuid-Afrikaanselotgenootheb.

JekannietnaarStellenboschgaanzondereenwijnproeverijte

doen,enalsjeertochbentwaaromnietgewoontwee.Nog

lichtelijkbrakjesvandeavondervoorbezochtenwevrijdagaan

hetbeginvandemiddagwijnboerderijRemhoogte.Prachtig

gelegen in de bergen rondom Stellenboschmet een roedel

schattigehondjes,zebra’senwildebeesten indeachtertuin.

Voormijwashetnogietstevroegdagomvolovergavevande

heerlijkewijntegenieten,maargelukkigwasdaarAlexdiehet

geenprobleemvondomvoortweeteproeven.Deproeverijbij

Remhoogtewerdopgevolgddooreenwijnproeverijbijwijnbar

BramptonindehoofdstraatvanStellenboschwaarhetallemaal

alwatsoepelernaarbinnenging.Ditkwammededankzijde

kaasjes,Biltongenolijvendieerbijgeserveerdwerden.’sAvonds

warenwezouitgetelddatwepizza’sbijhethostelhebbenlaten

bezorgenendutjeshebbengedaanzodatweweeropgeladen

warenomhetnachtlevenonveiligtemaken.

Zaterdagochtendwashetweerinpakkengeblazenwantditkeer

werdenweopgehaaldomnaar InverdoornGameReserve te

gaan;eensafariparkeenkleine200kilometerbijStellenbosch

vandaan.Hetwasverrewegdemooistelocatiewaarwetotdan

toehaddenverbleven–ikdenkzelfsdemooistelocatiewaarde

JFASooittijdenseenreisisverbleven.Tweepersoonschaletsmet

grotedonzigebeddeneneigenbadkamers,guesthousesmet

meerbeddendangasten,neushoornsindeachtertuineneen

sterrenhemelwaar je inverdrinkt. Jachtluipaarden,olifanten,

zebra’s, neushoorns, springbokken, struisvogels, leeuwen,

giraffen,nijlpaarden;allesheeftbinneneenpaarmeterrondom

dejeepsgescharreld.Jammergenoegkondenwenietgenoeg

geld bij elkaar sprokkelen om een extra nachtje te blijven,

duszondagochtendwashetweerinpakkengeblazenvoorde

terugreisnaarKaapstad.

Ons laatste dagje stond vooral in het teken van de laatste

souvenirtjes kopen, de laatste dubbele Vodka-Redbulls

achteroverslaan,delaatstezonnestraaltjespakkenengenieten

vandelaatstemomentendiewesamennoghadden.

Over de terugreis kan ik vrijweinig zeggen behalve dat de

Afrikaanseslaappillenhunwerkgoedhebbengedaan.Watik

welkanzeggenisdatikbijterugkomstgoedmoestafkickenvan

hetconstanteengrotegroepmensenommeheentehebben,

hetlekkereweer,deleukewoordenuithetAfrikaans,demooie

omgeving,demensen,hetlekkerebraaien,degeschiedenisen

hetuitgaan.Hetzalnietlangdurenvoorikhetvliegtuigpaken

weerterugganaarZuid-Afrika,ikhebernoglangniegenoeg

vannie.

Tata!

27

SPRAAKMAKENDE RECHTSZAAK

‘UitonderzoekvanHetFinancieeleDagbladin2011blijktdatvande100grootsteondernemingenterwereldomfiscaleredenener80gebruikmakenvanNederlandse

rechtspersonen’p. 31

‘Deoverheidzouerverstandigaandoentestoppenmetditsoortpseudo-sociaalresultaatsbeleid.Ze

zougelijkheidslechtsinkansnamoetenstreven’p. 34

‘Alsdeseksclubalskloosterzouwordenaangemerkt,ende

danseressenalszusters,wasmetweinigfantasieookinteziendat

eenvoorstellingalskerkdiensthadmoetenwordenaangemerkt’p. 39

VERD

IEPI

NG

28

DoorDaniëlleSinnige

Dehierbovenstaandezinzaljeiemandnietsnelhoren

zeggen.Mediationmagdanwelinopmarszijn,nog

steeds is deze vorm vanADRniet erg populair in

Nederland.Maarhoekomtdatdan?Ikzaldezevraagproberen

tebeantwoordendooreerstuitteleggenwatmediationprecies

inhoudt,waarnaikingaopdevoor-ennadelenvanmediation

tenopzichtevanrechtspraak,omdaarnadoortegaanopde

matevanpopulariteit.

Watismediation?

MediationiszoalsgezegdeenvormvanADR.ADRstaatvoor

Alternative Dispute Resolution1, inhetNederlandswordtdat

grofwegvertaaldmet‘alternatievegeschilbeslechtingsmethodes’.

Het draait bij mediation niet om juridische termen en

termijnen. Een termdiedanookbeterbijmediationpast is

probleemoplossing:hetdraaitombelangen,endebereidheid

om tot een oplossing te komenwaar alle partijen ietsmee

kunnen.Daarbij ishetvaaknodigdatallepartijenbepaalde

concessies doen.Demediator begeleidt de partijen hierin;

metzijnhulpkomenpartijen(hopelijk)toteenoplossingwaar

iedereentevredenmeeis.

Eenmediationsessie begintmet het uitleggen van de basis:

wathoudtmediationin?Daarnaastismediationvertrouwelijk;

wattijdensdesessiesgebeurt,blijftbinnenskamers(ofermoet

aleenernstigdelictwordengepleegdtijdenseensessie;dan

kandemediatormoeilijkstilblijvenzittennatuurlijk).Overige

zaken die tijdens deze beginfase worden besproken zijn

bijvoorbeeld de kostenverdeling en de geheimhouding. Als

departijenhetoverdebasiseenszijn,wordteenzogeheten

mediationovereenkomstondertekend.Dezewaarborgtdusonder

anderedevertrouwelijkheidtussenpartijenendemediator.De

mediatordientdezeovereenkomstdusookteondertekenen.

Mochtendepartijenaanheteindevanalleonderhandelingen

toteenoplossingkomen,danwordendegemaakteafspraken

vastgelegdineenvaststellingsovereenkomst.Dezewordtslechts

ondertekenddoordepartijenzelf,endusnietdoordemediator!

Nadelenmediation

Juistomdatmediationvrijsnelengoedkoopkanplaatsvinden,

iserookminderplaatsvoordewaarborgendierechtspraakjuist

welvolopheeft.Natuurlijkkentmediationwelwaarborgen,

maarbijdemanierwaaropderechterhetgeschil toetstaan

verscheideneregelsenbeginselen,vallendezewaarborgenin

hetniet.

Omdatmediation inzekerezinergafhangtvanwatpartijen

willenenhoezijzichtijdensdesessiesgedragen,ishetook

lastigtebepalenofeenmediationzalslagenofniet.Natuurlijk,

erzijnkenmerkendieeengoedeofslechteafloopwaarschijnlijk

maken,maarzekerwetendoejezoietsnooit.Andersgezegd:

devrijwilligheiddiemediationkent,isnaastzijnkrachtookzijn

zwakte.Zonderbereidheidvanpartijenbereikjealsmediator

niets.

Mediation kent relatief weinig regels en voorgeschreven

procedures.Verderismediationnietopenbaar.Datzorgtervoor

dat mediation vrijwel niet bijdraagt aan rechtsvorming en

rechtsontwikkeling.Bijiederenieuwemediationmoetzogezegd

hetwielopnieuwwordenuitgevonden.2

Voordelenmediation

Eeneerstevoordeelvanmediationishetgemakwaarmeehet

probleem opgelost zou kunnenworden in vergelijkingmet

traditionelerechtspraak.Mediationkostvaakveelmindertijd,

vooralwanneereenpartijinhogerberoepofzelfsincassatie

gaat. Voor een gerechtelijke procedure is een jaar geen

uitzondering, terwijlmediationalklaarkanzijnbinneneen

aantalwekenofmaanden.Mededaardoorkostmediationook

mindergelddaneengerechtelijkeprocedure.Dekostenvaneen

advocaat,griffierechtenendergelijkehoevenbijmediationniet

‘ADRwordtdooradvocatenweleens

aangeduidalsAlarmingDropinRevenues’

“Laten we een mediator bellen!”

29

tewordenbetaald(echter,demogelijkheid

vanmediationmetadvocatenisaanwezig).

Watmediationookeengoedalternatiefvoor

eengerechtelijkeproceduremaakt,isdathet

conflictbijeengeslaagdemediationvrijwel

altijdhelemaaluitdewereldwordtgeholpen,

terwijl bij de gerechtelijke procedure de

uitkomstvanhetgeschilslechtseenfractie

vormtvanderuziedietussenpartijenspeelt.

Dit is teverklarendoorhet feitdathetbij

mediation draait om de onderliggende

belangenvanpartijendiebijhetprobleem

spelen.Vaakisdaarwelenigeoverlapinte

vinden.Belangendievaakterugkomenzijn:

hetbesparenvankosten,hetprobleemzo

snelmogelijk oplossen en de relatie goed

houden.Ineengerechtelijkeprocedurewordt

hetconflictineenjuridischecontextgegoten,

datsomsnogmaarweiniggelijkenisvertoont

metderuzieansich.

Ditlaatstgenoemdebelangisnounetnogeen

voordeelvanmediation;omdatmediationhet

probleemvrijwelaltijdhelemaaloplost,blijftderelatietussen

partijen in stand.Vergelijkditmaareensmetde relatievan

partijennaeenrechtszaak.Vaakwintdeenepartij,enverliest

deander:eenzogenaamde‘win-lose’situatie.Mediationzorgt

juistvoorwin-win!

Netverteldeikdatmediationnietopenbaaris,zodatderden

niettewetenkunnenkomenwatertijdenseenmediationsessie

isbesproken.Ditkansomsjuisteenvoordeelzijn.Vooralinhet

bedrijfslevenisimagovangrootbelang.Inhetopenbaarmet

moddergooienkaneendergelijkimagowellichtschaden.Door

hetspelendeconflictaandehandvanmediationuitdewereld

tehelpenblijftimagoschadebespaard.

Eenanderbelangrijkvoordeelvanmediationisdatdemediator

gelijkwaardig is aan partijen.Door deze gelijkwaardigheid,

wordterniksaanpartijenvanbovenafopgelegdwaardoorde

tevredenheidmetheteindresultaatwordtbevorderd.

Populariteit

Zotezienheeftmediationvelevoordelenenzoudanookvoor

eengrotegroepmensen(enbedrijven)interessantkunnenzijn.

Depraktijklaatechtereenanderbeeldzien;iederjaarspelen

erongeveer1,8miljoengerechtelijkeprocedures3, tegenover

ongeveer 47.000mediations4. Een kanttekening die hierbij

gemaaktmoetwordenisdatvelekwestiesalleendooreenrechter

beslechtkunnenworden.Denkhierbijaanhetbewerkstelligen

vaneenechtscheidingofeenrechtmatigheidsverklaring.Dat

neemthetfeitechternietwegdaterperjaarmaarrelatiefweinig

gebruikwordtgemaaktvanmediation.

Hoeisdit teverklaren?Naasthet feitdatmediationbehalve

veel voordelen ook nadelen heeft, zijn er redenen aan te

wijzenwaaromhetvoorstellenenaccepterenvanmediationals

conflictoplossingsmethodenietsnelzalvoorkomen.Teneerste

dienjejeintebeeldeninwelkesituatieiemandmediationvoor

zalstellen.Indemeestegevallenhebjeruziemetdeander,

praat je totaalnietmetelkaarenals jedataldoet isdatop

eennietal tevriendelijkewijze.Hetvertrouwendatjeinde

anderopeenzekermomenthad,isopditmomentvervlogen.

Mochtdeanderopzo’nmomentmediationvoorstellen,iser

eenkansdatjezijnverzoeknietaccepteert,nujedeanderals

een‘vijand’ziet.

Daarnaast ismediation onder advocaten niet erg populair;

mediation isnieterg juridisch.Verderkanmediation inveel

’Zonderbereidheidvanpartijenbereikjeals

mediatorniets’

30

gevallensnel toteenoplossing leiden,zodatdezevormvan

conflictoplossinginzekerezindecliëntenvandeadvocaten

weghoudt. In de advocatenwereld wordt ADR wel eens

aangeduidalsAlarming Drop in Revenues.Meerhoefikdan

niettezeggen.

Ookzijnbedrijvennietaltijdovertuigdvandeprofessionaliteit

vanmediation.Toenmediationnogindekinderschoenenstond,

wasdekwaliteitnietaltijdzohoogalszoumoeten.Erwasnog

geenNederlandsMediationInstituut(NMI)ofVerenigingvan

Familierecht Advocaten en Scheidingsmediators (vFAS). De

laatste jarenwordt de kwaliteit vanmediation steeds beter

gewaarborgd.Nietalleendoorhetbestaanvanonderandere

hetNMIendevFAS,maarookdoorwetgeving.Opditmoment

isereenwetsvoorstelaanhangigdieverscheideneaspectenvan

mediationwettelijkvastzalleggen.

Alslaatsteheeftmediationgewoonwegweinignaamsbekendheid.

IkzelfdoeeenminorMediationopdeUU,ennegenvande

tienkeerwetenmensendiehorendatikdieminordoenietwat

mediationinhoudt.Sommigenhebbenerzelfsnognooitvan

gehoord.

Watdoenweeraan?

Een voor de hand liggende oplossing zou zijn: meer

naamsbekendheidcreëren.Wanneermeermensendevoordelen

vanmediation tehorenkrijgen,zullenerwaarschijnlijkook

meermensengebruikvanmaken.Echter,advocatenstaanzoals

gezegdvaakniettespringenommediationteoverwegen.Vaak

doenzedatalleenalsderechtermediationvoorsteltaande

procespartijen.Daarkomtnogeensbijdatrechtersvaakniet

goedherkennenwanneereenzaakgeschiktisvoormediation.

Datisderedenwaarommediationsporadischdoorderechter

aanpartijenwordtvoorgesteld.Hetzoudanookteoverwegen

zijnrechtersmeerteinformerenoverdevoorwaardenwaaraan

een zaak kan voldoen, ommediation als doorverwijzing te

overwegen.

Al met al kan ik wel zeggen dat mediation wordt onder-

gewaardeerd.Het oplossen van dit probleem ligt vooral in

het bestrijden van vooroordelen en het creëren van meer

naamsbekendheid.Kwestiesdiewellichtmethetverloopvan

tijdopgehelderdzullenworden.

*Nu hoor ik sommigen van jullie denken: Mediation was toch

vrijwillig? Dat is ook zo. De rechter kan echter bepalen dat

procespartijen mediation dienen te overwegen. Als je dat als partij

meteen afwijst, geef je geen blijk van je oplossingsgezindheid.

Alhoewel de rechter mediation enigszins dwingend oplegt, wat

strijdt met het basisprincipe van mediation, schijnt het dat het

slagingspercentage gemiddeld slechts vijf à tien procent lager ligt

dan bij geheel vrijwillige mediation.

Noten

1AlexBrenninkmeijer,DickBonenkamp,KarenvanOyen

enHugoPrein(red.),HandboekMediation,DenHaag:SDU

Uitgevers2013,p.25.

2Voormeerinformatieoverdenadelenvanmediation:C.

Asser,‘Opzoeknaaralternatieven’inC.Asser,Mr. C. Asser’s

handleiding tot de beoefening van het Nederlands burgerlijk

recht: een vervolg, Volume 0,Deventer:Kluwer2005,pp.

123-141.

3JaarverslagRaadvoordeRechtspraak2011,p.40.

4 R.J.M. Vogels en P.Th. van der Zeijden,De stand van

mediation in Nederland, Zoetermeer2010,p.13.

31

Nederland, een belastingparadijs?DoorMadelineKniest

Insteedsmeerlandeniserophefovergroteinternationale

ondernemingen die door handig gebruik te maken

van belastingconstructies in verschillende landen hun

belastingafdrachtverminderen.Eind2012laaitdediscussieover

deNederlandsebrievenbusfirma’sweerverderopalsblijktdat

Starbucks in hetVerenigdKoninkrijk dewinstbelasting over

deBritseactiviteitennietafdraagtinGroot-Brittannië,maarin

Nederland.Simpelwegomdatdeonderneming inNederland

minderbelastinghoefttebetalen.Dewinstwordtlaaggehouden

doordatEngelseStarbucksvestigingenroyalty’smoetenbetalen

aan een in Amsterdam gevestigde financiële holding van

Starbucks.Die betaalt op haar beurtweer royalty’s aan de

Amerikaansemoedermaatschappij. Starbucks is slechts een

voorbeeldvandezeveelvoorkomendelegaleconstructie.Ook

ondernemingenalsIkea,Google,AppleenAmazonhebbenin

Nederlandhoudstermaatschappijen gevestigd. Internationale

muziekformatiesalsU2enTheRollingStoneszijnoppapierook

Nederlandseondernemingenenmethenhonderdenanderen.1

UitonderzoekvanHetFinancieeleDagbladin2011blijktdat

van de 100 grootste ondernemingen ter wereld om fiscale

redenener80gebruikmakenvanNederlandserechtspersonen.

MaarwaaromkiezendezeondernemingenvoorNederland?

Allereerst heeft Nederland een uitgebreid netwerk van

belastingverdragen,erisbijnageenanderlandterwerelddat

zoveelverdragenheeftalsNederland.Doorbelastingverdragen

dieNederlandheeftgeslotenkangebruikwordengemaaktvan

lagebronbelastingen. Ineenbelastingverdrag leggen landen

onderlingvastwelklandoverwelkeinkomensbestanddelenmag

heffen.Doelishetvoorkomenvandubbelebelastingen.Ook

wordenerafsprakengemaaktoverwelkebronbelastingwordt

gehevenbijgrensoverschrijdendekapitaalstromen.Daarnaast

heeft Nederland de deelnemingsvrijstelling die bijzonder

aantrekkelijk is voor buitenlandse ondernemingen.Door de

deelnemingsvrijstellingkandewinstopbuitenlandsedochters

vaneenondernemingalleenwordenbelastinhetlandwaarde

winstisbehaald,danhoeftdewinstdienaardeinNederland

gevestigdemoedervloeithiernietnogeenstewordenbelast.

Veel andere, grotere landen doen juist het omgekeerde; zij

leggenhunbinnenlandsebelastingdrukopaanbuitenlandse

opererendeondernemingen.Zoontstaanmismatchesinfiscale

systemenwaar sommigemultinationale ondernemingen van

profiteren.Tot slot isNederlandvoordeligomdatNederland

‘UitonderzoekvanHetFinancieeleDagblad

in2011blijktdatvande100grootsteondernemingenterwereldomfiscale

redenener80gebruikmakenvanNederlandse

rechtspersonen’

32

geen, dan wel een hele lage, belasting heft op uitgaande

betalingenvandividend,renteenroyalty’s.Verdragsbepalingen

kunnen de belasting nog verder verlagen. In andere landen

ziejedaterweloverdezefinanciëlestromenbelastingwordt

geheven.DitmaaktNederlandeenaantrekkelijklandwaardoor

buitenlandseondernemingengraaghundividend-, rente-,en

royaltystromendoorNederlandlatenlopen.

Deze voordelenworden natuurlijk gegeven in de hoop dat

buitenlandseondernemingenzichdaadwerkelijkinNederland

vestigen.Hierligttevenshetpijnpunt;toteendaadwerkelijke

vestiging komt het meestal niet. Wat wel gebeurt is dat

buitenlandse ondernemingen ‘brievenbusmaatschappijen’

in Nederland vestigen. Volgens De Nederlandsche Bank

telt Nederland ruim 23.000 brievenbusfirma’s.2 Een

brievenbusvennootschap is een vennootschap die slechts

formeelopeenadresinNederlandisgevestigdmaardaargeen

feitelijkeaanwezigheidheeftendaarmeealsfinanciële(tussen)

holdingvoorgroteinternationaleondernemingenfungeert.Via

constructieskanopdezemanieralsnoggebruikwordengemaakt

vanhetuitgebreideverdragennetwerk,dedeelnemingsvrijstelling

envoordelenvanuitgaandebetalingenvandividend,renteen

royalty’s.

Deze voordelen stimuleren de vestiging van brievenbus-

vennootschappeninonsland.

GroenLinks heeft Nederland uitgeroepen tot een belasting-

paradijs. Deze voorgenoemde terminologie lijken de SP

en PvdA over te nemen.3 In het fiscale jargonwordt onder

belastingparadijsverstaaneenlandmetgeenofuitzonderlijk

lage belastingtarieven, weinig substance4 en gebrekkige

informatie-uitwisseling.Uiteraard zijndemeningenhierover

verdeeld.UithetrapportSOMO5vloeitvoortdatNederlandeen

belastingparadijsis,omdatdeNederlandsewet-enregelgeving

belastingontwijkingmogelijkmaaktwaardooroverhedenminder

geld beschikbaar hebben voor publieke basisvoorzieningen.

Tevens blijkt uit het rapport dat belastingontwijking tot

oneerlijke concurrentie leidt omdat multinationals vaak

meermogelijkhedenhebbenombelasting teontwijkenof te

ontduikendankleinereenbinnenlandseconcurrenten.Totslotis

ergeopperddathetNederlandsestelselverstorendwerktomdat

hetvaakalstussenschakelwordtgebruiktombronheffingenin

anderelandenteontlopen,enookomdegrondslagvoorde

vennootschapsbelastingeldersuittehollen.6

Waariedereenzichinkanvindenlijktmijisdatdediscussie,

zoalsdienugevoerdwordtoverbrievenbusmaatschappijen,

schadelijk is voor het Nederlandse vestigingsklimaat wat

tot gevolg kan hebben dat multinationals niet meer voor

Nederlandkiezen.EindmaartopperdePvdA-leiderDiederik

Samsom in het televisieprogrammaCollege Tour dat hij het

liefstvandebrievenbusfirma’safwil:“Ik vind het een slecht

idee dat Nederland een belastingparadijs is; dat we te weinig

belasting heffen op bedrijven die hier niets doen, maar alleen

‘GroenLinksheeftNederlanduitgeroepen

toteenbelastingparadijs.Dezevoorgenoemde

terminologielijkendeSPenPvdAovertenemen’

33

maar hun geld doorsluizen. Ik wil daar iets aan veranderen.

Stap voor stap gaan we deze misstand aanpakken.” Deze

uitspraakzorgdevoordenodigeophef.Tegenstandersvoeren

aandatNederlandinfiscaalopzichteenaantrekkelijklandis

voorondernemingenmaarzekergeenbelastingparadijsis.De

Nederlandse belastingtarieven zitten op een gemiddeld EU

niveau.HetNederlandsevennootschapsbelastingtarief ismet

25%niet paradijselijk laag.Het gemiddelde tarief van 45%

van de inkomstenbelasting is dat evenmin.Daarnaast heeft

Nederlandgeenbankgeheimenishettransparantnaarandere

belastingdiensten.Het isookgeheelnaardewensenvande

OrganisatievoorEconomischeSamenwerkingenOntwikkeling

(OESO)daterveelbilateralebelastingverdragenzijngeslotenter

voorkomingvandubbelebelasting.Bovendieniserhelemaal

geensprakeisvanbelastingontwijkingdoordatmultinationals

dividenden van buitenlandse dochters ontvangen die al

vennootschapsbelastinghebbenbetaaldoverdewinst.Hetgaat

Nederlandlouteromhetbeperkenvandubbelebelasting.

Dewinstistenminsteeenkeerbelastwaardoorhetargumentdat

onbelastewinstviaNederlandstroomtnietopgaat.Ookmagniet

uithetoogverlorenwordendatdebrievenbusvennootschappen

voorwerkgelegenheidvoorruim2000personenzorgen.7

Duidelijk moge zijn dat Nederland een volstrekt legaal

systeem hanteert. Zou deze legale dienst nietmeermogen

worden geleverd dan kande klok erop gelijkworden gezet

datdeopvolgersinderijstaan.Doordathetprobleemvande

internationalemismatchesenhet verschuivenvangrondslag

naar laagbelastende jurisdicties geen specifiek Nederlands

onderwerp is, kan Nederland dat probleem niet alleen

oplossen. De ‘oplossing’ lijkt op internationaal niveau te

liggen.AlsNederlandzelfstandigeeneindezoumakenaande

brievenbusvennootschappenkomtdeconcurrentiepositievan

zowelNederlandalsdehiergevestigdemultinationals inhet

geding.8

Noten

1J.Dobber‘Oeso:stopbelastingontwijkingmultinationals’,

Financieel Dagblad12februari2013.

2G.DeGroot&S.Eikelenboom‘Pakbelastingconcurrentie

internationaalaan’,Financieel Dagblad4mei2013.

3 K. Broekhuizen,G.DeGroot & T.Mulder ‘Fiscalisten

staanvoorlopignogindepublicitairetegenwind’,Financieel

Dagblad9april2013.

4Eentermomaanteduidendateenvennootschapalleen

enigefiscalebetekeniskanhebbenalsdaarookeenbepaalde

matevanfunctionelebetrokkenheidbijkomtkijkeninhet

landvanvestiging.

5M.vanDijk,F.Weyzig&R.Murphy‘TheNetherlands:A

TaxHaven?’November2006.

6H.Mees‘Nederlandbelastingparadijs’,Financieel Dagblad

2mei2013.

7J.Bonjer‘PwC-topmanRobertSwaak:‘Nederlandisgeen

belastingparadijs’,Financieel Dagblad29maart2013.

8Kamerstukken II 2012/13,25087,nr.34.

‘IkvindheteenslechtideedatNederlandeenbelastingparadijsis;datweteweinigbelasting

heffenopbedrijvendiehiernietsdoen,maaralleenmaarhungelddoorsluizen’

34

DoorRichtevanGinneken

DeAtheensehistoricusengeneraalThucydidesschreef

in zijn historische relaas over de Peloponesische

oorlog over de beroemde grafrede´ van Pericles.

Pericleszeidaar:

“Volgens de wet heeft iedereen dezelfde rechten als het gaat om onderlinge geschillen. En als we moeten bepalen wie het meest geschikt is om een openbaar ambt te vervullen, dan geven we niet de voorkeur aan iemand, omdat hij tot een bepaalde klasse behoort, maar kijken we vooral naar persoonlijke kwaliteit.”1

Dit is, voor zover we kunnen bepalen, de eerste keer in de

geschiedenisdatergesprokenisoverderelatietussengelijkheid

endestaat(inditgevalgelijkheidvoordewet).Gelijkheidvoor

dewetisechternietdeenigevormvangelijkheidwaarmoderne

staten tegenwoordigmee temaken hebben.We hebben niet

slechtseenreactieveoverheiddiemensenalleengelijkbehandelt

wanneerzeinaanrakingkomenmethetrecht.Wehebbeneen

overheiddieactiefprobeertdesamenlevingtevormenmiddels

prikkelsendwang.Omdathetgevaarvanongelijkebehandeling

inactiefbeleidaltijdopdeloerligt, ishetbelangrijkomeens

goedteanalyserenhoeactiefoverheidsbeleidzichverhoudttot

hetideaaldatalleburgersgelijkzijn.

In de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring staat in de

preambulede,destijdsrevolutionaire,tekst:“allmenarecreated

equal”2.Latenwenietophetironischeaspectingaandatvoorde

mensendiedietekstopstelden,determ‘allmen’allesbehalve

‘allemensen’ besloeg (zobesloeghet zeker geen vrouwenof

zwarten). Desalniettemin lijkt het een mooi ideaal nietwaar?

Iedereenisgelijk.Laatmeditdannuhierontzenuwen,mensen

zijnnietallemaalgelijk!

Inmodernewestersesamenlevingenlijktheteenvrijhardnekkige

mythe te zijn dat iedereen gelijk is. Los van individuele

(discriminatoire) opvattingen van sommigen dat bepaalde

mensen bij voorbaat al niet gelijk zijn, kan je ook op puur

empirische gronden niet in stand houden dat iedereen gelijk

is.Gabijvoorbeeldmaareensnahoeuitzonderlijku,delezer,

bent.ErvanuitgaandedatudezeNotaBenenietopstraathebt

gevondenmaardathijukeurigdoorde JFAS is toegezonden,

kunnenweervanuitgaandatuwaarschijnlijkeenacademische

opleiding volgt. Dat is vrij uitzonderlijk. Slechts 12% van de

Nederlandse bevolking heeft een academische opleiding

gevolgd.3Eenzeerkleinegroepdus,endatheefteenreden.Om

tot die groep te behorenmoet u namelijk over een bepaalde

intelligentie beschikken, een zekere ijver hebben, genoeg

financiëlemiddelenhebbenomuwcollegegeldenstudieboeken

tebetalenenzovoorts.Ditlijktmisschienvanzelfsprekendvooru

omdatuomringdbentmetmensendieditookallemaalkunnen

endoen,maardatishetdusniet.HetgrosvandeNederlandersis

hiernamelijkniettoeinstaat.Echter,deomstandighedendiehet

mogelijkmakenvooruomeenacademischeopleidingtevolgen

zijnechternietvanuweigenmakelij.Wehebbengeeninvloed

op onze intelligentie, onze talenten of het soort milieu waar

weinopgroeien.Diedingenwordenbepaalddoorbiologische

factoren en omgevingsfactoren. Daarin zijn mensen dus niet

gelijk.Ditgeldtnietalleenvooropleidingsniveaumaarvoorelk

gebied.Het is lastig vol te houden dat iedereen bijvoorbeeld

fysiekgelijkisalsuinstaatbentdezeteksttelezenwaarmensen

dieblindzijnditnietkunnen.

Wekunnenhiereenonderscheidmakentussentweevormenvan

gelijkheid.Aandeenekanthebbenwegelijkheidvanresultaat

waarinmensendaadwerkelijkhetzelfdezijn,enaandeandere

kanthebbenwegelijkheidvankanswaarinmensenslechtsgelijke

kansenhebben.Wezienhierdeklassieke tegenstelling tussen

het politieke links en rechts.Over de gehele linie ismenhet

erovereensdatmenseneengelijkheidvankansmoetenhebben,

maar linksprobeertdaarnaastook testrevennaareengrotere

gelijkheidvanresultaat,somstenkostevangelijkheidvankans.

Waaromerdantochhet(onjuiste)ideeheerstdatmensengelijk

Ongelijkheid en de overheid

‘Wekunneneenonderscheidmaken

tussentweevormenvangelijkheid.Gelijkheid

vanresultaatengelijkheidvankans’

35

zijnkanoptweemanierenverklaardworden:mensenrealiseren

zichnietdatgelijkheidvankanseenonverwezenlijkt ideaal is

enmensenrealiserenzichweldatgelijkheidvanresultaattevens

eenonverwezenlijktideaalis.

Deoverheiderkenthetfeitdatereengrotematevanongelijkheid

istussenburgersenprobeertmettalvanoverheidsmaatregelen

gelijkheidtebevorderen.Latenwenueenseenpaarvoorbeelden

nemenvanmaatregelenwaaringelijkheidbevorderdwordten

die analyseren om vervolgens een visie neer te leggen over

hoe de overheid zou moeten omgaan met gelijkheid. Om

terug te grijpen op een eerder gemaakt onderscheid denk ik

datwehetoverheidsbeleid tenaanzienvangelijkheidkunnen

onderscheidenintweegroepen:beleiddatstreeftnaargelijkheid

vanresultaat(resultaatbeleid)enbeleiddatstreeftnaargelijkheid

vankans(kansbeleid).

Latenweeensnaarvoorbeeldenkijkenvandebeidevormen

van beleid. Een maatregel als minimumloon is een typisch

voorbeeld van resultaatbeleid. De overheid tracht met het

minimumlooneenzekerbasisinkomentebewerkstelligenvoor

iederewerkendeNederlander.Zezougraagziendatiedereen

overeenzekerminimuminkomenbeschiktendoorwerkgevers

teverplichteneenminimumloontebetalenwordtdatdoel(voor

een deel) verwezenlijkt. Een ander voorbeeld kan gevonden

worden in huurbescherming. De overheid stelt bijvoorbeeld

grenzenaanhetmaximumbedragdatgevraagdkanwordenaan

huur, gebaseerd op een puntensysteem.Dit is resultaatbeleid

omdat het wil bewerkstelligen dat niemand geconfronteerd

wordtmeteenhuurbedragdathogerisdandathetvolgensde

overheiddienttezijn.

Eenvoorbeeldvankansbeleidisbijvoorbeeldstudiefinanciering.

Deoverheidrealiseertzichdatstuderenkostbaarisendat,als

er geen flexibele financieringsmogelijkheden zouden zijn, er

veelmensenzijndiewegensgebrekaangeldgeenstudiezullen

volgen,ookalszijerwelslimgenoegvoorzijn.Daarombiedt

de overheid studiefinanciering aan. U bent niet verplicht te

studerenmaaralsuwiltligtdatnietbuitenuwbereik.Uheeft

daardoor dezelfde kans een studie te volgen als ieder ander.

Alsandervoorbeeldkuntudenkenaansubsidies.Deoverheid

achthetvanbelangomondernemerschapinbepaaldesectoren

vandemarkt testimuleren.Nukanhetkostbaarenlastigzijn

voormensendieweiniggeldofervaringhebben,omietsopte

starten.Omtochiedereeneengelijkekanstegevenbestaater

voor iedereendie een ideeheeft, endaarinondernemend is,

subsidie.

Nu resultaatbeleid het onderscheidende aspect lijkt te zijn

tussenpolitieklinksenrechtsenertenaanzienvanhetprincipe

vankansbeleidgeen(intentioneel)conflictlijkttezijn,zalikme

verderfocussenopdevraagofhetverstandigisdatdeoverheid,

naastkansbeleidookresultaatbeleidformuleert.Ikzaldaarom

detweevoorbeeldenvanresultaatbeleidverderanalyserenop

huneffectiviteit.

Allereerst minimumloon. Minimumloon tracht gelijkheid

te bewerkstelligen maar doet dat het ook? Wat is het effect

van minimumloon? Economen zijn het er vrijwel unaniem

over eens dat minimumloon een slechte maatregel is voor

de werkgelegenheid, de economie en daarmee dus ook de

maatschappelijke welvaart. De maatregel dwingt werkgevers

namelijkommenseneensalaristebetalenwatzemisschienniet

verdienen. Stel dat de prestaties enwerkervaring vanmeneer

X simpelweg niet het niveau hebben dat het salaris van een

36

minimumloon zouden rechtvaardigen. Welke werkgever zal

meneerXdanaannemenenhemmeergaanbetalendanwat

hijverdient?Niemand.HetresultaatzalzijndatmeneerXthuis

zit envaneenuitkeringkan leven.Alshetdewerkgeverwas

toegestaanommeneerXaantenemenvooreenloonlagerdan

hetminimumloon,wathijookverdient,danzoumeneerXzo

aan een baan komen.Het ironische van hetminimumloon is

dathetmetnamedemensenraaktdiedemaatregelbeoogtte

beschermen.Namelijkmensenuitachterstandswijken,mensen

die geen opleiding gedaan hebben, jongeren, mensen die

slecht Nederlands spreken, mensen die net afgestudeerd zijn

enzovoorts.Allemaalmensenwiensniveauaanvaardigheden

en ervaring niet een minimumloon rechtvaardigen met als

gevolgdatdewerkloosheidzaltoenemen.4

Wat ishet effect vanhuurbescherming?Huurbeschermingzal

leidentoteengrotertekortaanwoningen.5Wileenmaatregel

alshuurbeschermingeffecthebben,danzalzealleenwerkenals

demaximalehuurprijslagerisdandehuurprijsdiegevraagdzou

wordenalsergeenhuurbeschermingzouzijn.Eenmaximumvan

€100.000permaandzalbijvoorbeeldzinlooszijnomdateen

dergelijkeprijssowiesonooitgevraagdzouworden.Watishier

echterheteffectvan?Alsdehuurlagerwordtvastgestelddanhaar

idealeniveau,zaldevraagnaarwoonruimtenoodzakelijkerwijs

het aanbodaanwoningenoverstijgenwaardoor er een tekort

aanwoonruimteontstaat.Wanneerhuurprijzenbepaaldzouden

wordenopeenvrijemarktzullen,wanneerereenvraagoverschot

is,prijzenomhooggaanomvoorhettekortaanwoonruimtete

compenseren. Huurbescherming blokkeert deze markwerking

waardoorereentekortopdewoningmarktontstaat.Eenander

negatiefeffectvanhuurbeschermingisdat investeringeninde

huurmarkt worden belemmerd. Stel dat u een miljoen kunt

investeren in de vastgoedmarkt.Gaat u dat dan investeren in

eenmarktdieinhogematebeheerstwordtdoordeoverheid?

Zultuervoorkiezenomudoordebureaucratievandestaat

endehuurcommissieheenteworstelenofinvesteertuuwgeld

liever in een segment van demarkt dat vrij is van dergelijke

belemmeringen,zoalsdemarktvoorkoopwoningen?Dit leidt

toteenafbreukinkwaliteitvanwoningen,minderreparatiesen

minderonderhoud6 en zal tot gevolghebbendatmensendie

mindergeldtebestedenhebbenzonderwoning,ofineenslecht

onderhoudenwoningzullenleven.

Je zoudebovenstaande resultaatsmaatregelen, enalle andere

resultaatsmaatregelen die hetzelfde effect hebben, ´pseudo-

sociaal resultaatsbeleid´kunnennoemen.Heteffectvandeze

maatregelenishettegenovergesteldevanwatdeintentieservan

zijn.Watechterhetmeestkwalijkeis,isdatzeafbreukdoenaan

kansbeleid.Mensenzullennamelijkminderkanshebbenopeen

baanopdearbeidsmarktwanneerzenietonderminimumloon

mogenwerkenenmensenzullenminderkanshebbenopeen

woningwanneerdeeigenaarnieteenhogerehuurmagvragen.

Hierdoor ‘duwt’ de overheid mensen de ongelijkheid in en

ontneemt ze hen de kans om die te ontstijgen. De bijdrage

die de overheid zou moeten leveren aan het elimineren van

ongelijkheid isnietdoor iedereenmiddels resultaatbeleidmet

dwanggelijktemaken,maardooriedereen,voorzoverdatkan,

gelijkekansentebiedenomdezelfdedingentekunnenbereiken.

Deoverheidzouerdusverstandigaandoendoor te stoppen

metditsoortpseudo-sociaalresultaatsbeleid.Zezougelijkheid

slechtsinkansnamoetenstreven.

Noten

1Thucydides,Geschiedenis van de Peloponesische oorlog,

boek II

2Amerikaanseonafhankelijkheidsverklaring

3 Armen Hakhverdian, Catherine de Vries en Wouter

van der Brug, ‘Kloof laag- en hoogopgeleiden wordt juist

kleiner’, Sociale Vraagstukken, 10 februari 2011, www.

socialevraagstukken.nl

4MarkWilson,‘Thenegativeeffectsofminimumwagelaws’,

Cato Institute, september2012

5WalterBlock,‘RentControl’,The Concise Encyclopedia of

Economics,2008

6‘American Economic Review’, Mei1992

‘Deoverheidzouerverstandigaandoentestoppenmetdit

soortpseudo-sociaalresultaatsbeleid.Zezougelijkheidslechtsinkans

namoetenstreven’

37

DoorSalimaGuettache

PreciestweejaarnadeberuchteEgyptischerevolutie,25

januari2013,komendeEgyptischestrijdersbijelkaarop

hetTahrirplein,omopnieuwtedemonstrereninCairo.

DenieuwepremierMohammedMorsiisditmaalaandebeurt.

Morsivertoontnogalwatautoritairetrekjesmeenthetvolk.De

EgyptenarenvrezenvoorverdervervalvandeEgyptischeStaat

enroependenieuweregeringopomaftetreden.1

DaarkomtnogbijdatdenieuweConstitutiewaariedereenop

heeftgewacht,nudoorvelenwordtveracht.VeleEgyptenaren

vrezendatmensenrechtennietgoedgewaarborgdzullenworden

enmet name vrouwen zijn erg bang voor hun toekomstige

rechtendiezezullenkrijgen.Ofbetergezegd,derechtendieze

volgenshennietzullenkrijgen.ZolaathetEgyptischeCentrum

voorVrouwenrechtenwetendatdeGrondwetissamengesteld

door een comité, samengesteld doormannen, die vrouwen

vooralzienalsseksobjectenofbedienden.Eenindividuelerol

voordevrouwisvertezoeken,vrezendeEgyptischevrouwen.

Devraagisdanook:isdezevreesgegrond?ZijndeEgyptische

vrouwenopgrondvandenieuweconstitutiegelijkaanmannen?

Gelijkheidvoorvrouwenonderinternationaalrecht

Degelijkheid tussenmannenenvrouwen iseengrootgoed

inhetinternationaalpubliekrecht.Eenbelangrijkebronishet

VerdragInzakedeUitbanningvanAlleVormenvanDiscriminatie

van Vrouwen2. Dit Verdrag dat belangrijke regels inhoudt

voordegelijkheidvanvrouwenisdoorEgyptegeratificeerd3,

waardoorEgyptegebondenisaandebewoordingendieindeze

internationaleovereenkomstzijnneergelegd.Inheteersteartikel

wordthetbegrip‘discriminatie’uitgewerkt.Hetartikelluidtals

volgt:

“Voor de toepassing van dit Verdrag wordt onder ‘discriminatie

van vrouwen’ verstaan elke vorm van onderscheid, uitsluiting

of beperking op grond van geslacht, die tot gevolg of tot doel

heeft de erkenning, het genot of de uitoefening door vrouwen

van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden op

politiek, economisch, sociaal of cultureel gebied, op het terrein

van de burgerrechten of welk ander gebied dan ook, ongeacht

hun huwelijkse staat, op de grondslag van gelijkheid van mannen

en vrouwen aan te tasten of teniet te doen.”

Eenbelangrijkaspectdatditartikelduidelijkmaaktisdatelk

onderscheid op grond van geslacht verboden is. Daarnaast

staaterinartikel2vermelddathetbeginselvangelijkheidvan

mannenenvrouwenindenationalegrondwetvandelidstaatof

inanderegeëigendewetgevingopgenomenmoetwordenendat

depraktischewerkingvanditrechtvervolgensinwetgevingmoet

wordenneergelegd.Artikel3bepaaltvervolgensdatvrouwen

opgelijkevoetmetmannenvanallemensenrechtendevruchten

moetenkunnenplukken.Tenslottebenadruktartikel15nogeens

datergelijkheidmetbetrekkingtotmannenenvrouwenvoorde

wetmoetwordenverleend.

Voor de Egyptische vrouw biedt het Verdrag Inzake de

UitbanningvanAlleVormenvanDiscriminatievanVrouwen

eengoedeuitkomstvoorgelijkheidsrechten,vooralnuEgypte

ditverdragondertekendheeft.Echter,depremierMorsiheeft

hier een andere mening over. Volgens hem ondermijnt dit

verdragbepaaldeislamitischeprincipes.Vrouwenmoetenzich

houdenaandenormenenwaardendiezijnontstaanvanuit

de religie en zouden volgens hemaan hen geen universele

rechtenmoetentoekomen.Vooralhetgezinslevenligtvolgens

deMoslimbroederschapondervuur.Dezepartijzietlievergeen

volledig gelijkwaardige rechten aan vrouwen toegekend die

welaandemanzullenwordentoegekend.Metnameseksuele

vrijheid,hetverkrijgenvananticonceptieenechtscheidingszaken

zijngeenzakenwaarvrouwenalleenovermoetenbeslissen,

maarwaar zij de toestemmingvanhunmannenvoornodig

hebben,aldusdebroederschap.4HelaasvoordeEgyptische

vrouwen,zienwedezemeningookterugkomenindenieuwe

grondwet.

Is de Egyptische vrouw gelijk aan de Egyptische man?

‘Dezepartijzietlievergeenvolledig

gelijkwaardigerechtenaanvrouwentoegekend’

38

DeEgyptischeGrondwet

IndepreambulevandeEgyptischeGrondwetblijktaldataan

devrouwnieteenvolwaardigeindividueleroltoekomt.Zostaat

erinhetderdeartikelvandezepreambuledatdevrouwwordt

bestempeldalszusenpartnervandeman.

VervolgensvermeldtheteersteartikelvandeGrondwetdathet

EgyptischevolkdeeluitmaaktvandeArabischeenislamitische

naties.Ditwordtuitgewerktinartikel2,waarinvermeldstaat

dat de islam de religie is van de Staat en dat de principes

van de islamitische Sharia de principiële bronnen zijn van

wetgeving.Deislamspeelteencentralerol indeStaatenin

hetmaatschappelijkeleven.Nudeoverheidbijdewetgeving

vandeShariauitzalgaan,zalerveel ruimteoverzijnvoor

discriminerendewetgevingjegensvrouwen.Interpretatiesvan

deShariamakenhetnamelijkmogelijkomeenonderscheidte

makentussendemanendevrouw.Daarnaastspeeltdeislam

ookeengroterolinhetgezinsleven.Ditblijktuitartikel10van

deGrondwet.Inditartikelisnamelijkverwoorddatdefamilie

debasisvormtvandemaatschappijenisgefundeerdopreligie,

moraliteitenvaderlandsliefde.DaarnaastzaldeStaatvolgens

dit artikel de morele waarden van de familie beschermen,

zoalsbijwetzalwordenvoorzien.TenderdezaldeStaathet

mogelijkmaken om de plichten van de vrouw jegens haar

familieenhaarwerk teverzoenen. Inditartikelzienwede

gelijkheidsrechtenvandevrouwterugkomen.Ofbetergezegd,

deniet-gelijkheidsrechten.Devrouwkrijgthier,netalsinhet

derdeartikelvandepreambule,nieteenvolwaardigindividuele

roltoegeschreven,maarkrijgtaleenbepaaldetaakinhetgezin

toegewezen.Nuookdeislameenrolspeeltinhetgezinsleven

endeStaatblijkensditartikelditgezinslevenkanbeschermen,

isdekansgrootdatdevrouweenonderdanigerolzalkrijgen

indepraktijk,nudezerolookindewetverwoordstaat.Deze

gedachtewordtnogmeerversterktdoordatpremierMorsihet

Vrouwenverdraglievernietgeïmplementeerdziet,omdat

de gelijkheidsrechten van de vrouw die hierin

genoemdworden strijdig kunnenzijnmetde

religieuzenormenenwaarden.Ditalleslevert

wel strijd opmet het eerder genoemde

Vrouwenverdrag. Er wordt namelijk

onderscheidgemaakttussenmannenen

vrouwen,nudevrouweentraditionele

roltoegeworpenkrijgt.Ditlevertstrijd

opmetartikel1,aangezienditartikel

juist vermeldt dat elk onderscheid

verbodenis.Daarnaastleverthetook

strijdopmetdeartikelen2en15,want

devrouwwordtnietvoordewetgeheelopgelijkevoetaande

mangesteld.Artikel3kanhiermeeookinhetgedingzijn,omdat

hetonderscheidtussendemanendevrouwerookvoorkan

zorgendatdevrouwnietvanallemensenrechtenkangenieten.

DitleidttotdeslotsomdatdevreesvanEgyptischevrouwen

gegrond is. Hoewel de Egyptische staat gebonden is aan

het Vrouwenverdrag, kiest premierMorsi er voor om deze

internationaleverplichtingteschendenendevoorkeurtegeven

aanhetinrichtenvandemaatschappijopeenmanierdataande

vrouweenmeertraditioneleroltoekomt.HelaasisdeEgyptische

vrouwop grond vande grondwet niet geheel gelijk aande

Egyptischeman.Erzalnogveelgestredenmoetenworden.

Noten

1‘HerdenkingEgyptischerevolutielooptuitophevigerellen’,

Trouw 25 januari 2013, http://www.trouw.nl/tr/nl/4496/

Buitenland/article/detail/3383015/2013/01/25/Herdenking-

Egyptische-revolutie-loopt-uit-op-hevige-rellen.dhtml.

2Verdrag Inzake de uitbanning van Alle Vormen van

DiscriminatievanVrouwen,18december1979,Trb. 1981,61.

3UnitedNationsTreatyCollection,ChapterIVHumanRights,

Conventionon the Elimination of All Forms of Discrimination

against Women, http://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.

aspx?src=TREATY&mtdsg_no=IV-8&chapter=4&lang=en.

4‘Moslimbroederschap ziet VN-vrouwenverdrag als

bedreiging’, Trouw 15 maart 2013, http://www.trouw.nl/

tr/nl/4496/Buitenland/article/detail/3409911/2013/03/15/

Moslimbroederschap-ziet-VN-vrouwenverdrag-als-

bedreiging.dhtml.

39

DoorVincentdeHaan

In de democratische rechtsstaat spelen grondrechten

een belangrijke rol,met als overkoepelend beginsel het

gelijkheidsbeginsel. Als grondrechten worden vaak in

een adem genoemd de klassieke grondrechten vrijheid van

meningsuiting,vrijheidvanverenigingenvrijheidvangodsdienst.

Dielaatstevrijheid,degodsdienstvrijheid,isechtereenvreemde

eendindebijt.Dezevrijheidstaatnamelijkopgespannenvoet

methetgelijkheidsbeginsel,zekerindezemodernetijdwaarin

hetnietmeervoorzichspreektdatiedereenzichweltotenige

godsdienstvoeltaangetrokken.Ikzaldanookbetogendatde

vrijheidvangodsdienstdienttewordenafgeschaft.

Defunctievandegodsdienstvrijheid

Vooropgesteldmoetworden dat de vrijheid van godsdienst

zoalsdezeinwettenenverdragenisverankerd,nietstemaken

heeftmethetrechtomtegeloven.Hetrechtopvrijheidvan

gedachtenisweliswaarnergensvastgelegd,maarwordtveelal

verondersteld en is bovendienmetdehuidige standvande

techniekookmoeilijk tebeperken.Hetgeloof ingod isdus

veilig,metofzondergrondrechten.

Ookdemogelijkheidomanderentevertellenoverditgeloof,

enombijelkaartekomenomhiersamenovertepraten,enom

heiligeboekentedrukken,endezevrijteverkopen,isgeenszins

ingevaar.Dezeactiviteitenwordennamelijkbeschermddoor

devrijheidvanmeningsuitingendevrijheidvanvereniging.

Devraagdiezichopdringt,is:watbeschermtdevrijheidvan

godsdienstdaneigenlijkwel?

Ditgrondrechtkomtpasinactiealsgelovigenietswillenwat

vooranderenverboden is,maarwaarvanzijmenendathet

zo’nessentiëleplaatsinneemtinhungeloofsovertuiging,dathet

onredelijkbezwarendzouzijnomhenaanditverbodtehouden.

Danmoetderechternogweleenbelangenafweginguitvoeren

omvasttestellenofhetmisschiengerechtvaardigdkanzijnde

vrijheidvangodsdiensttebeperken,maarhetresultaathiervan

kanduszijndatgelovigenietswelmogen,watongelovigenniet

mogen.

Dereikwijdtevandegodsdienstvrijheid

Om vast te stellen of een bepaalde activiteit door de

godsdienstvrijheidbeschermdwordt,moetwordenvastgesteld

wat een godsdienst is, enwat belijden is. Een probleem is

echterdatertallozegodsdienstenzijnendaterookbinnenal

die godsdienstengrote verschillen vanmeningbestaanover

demanierwaarop die beledenmoetenworden. Tegen een

orthodoxejooddieopzaterdaggeenlegitimatiebewijswenst

tedragen,kanderechterdusnietzeggen:“Maarkijkdan,er

zijnookjodendiewelhunlegitimatiebewijswillendragenop

zondag,dusjijinterpreteertjeeigengodsdienstverkeerd.”Aan

deanderekantkanooknietiedereeneenaanhemwelgevallige

maarvolledigzelfverzonnenlezinggevenaanzijngodsdienst.

Alshetinderechtszaaltoteenmeningsverschilkomtoverde

vraagofeenbepaaldehandelingeenvormvangeloofsbelijdenis

is, zal ditmoetenworden uitgezocht door een deskundige.

Deze zal dan niet moeten beoordelen of de onderhavige

handelingendealgemenemanierzijnvandebelijdenisvande

specifiekegodsdienst,maarhijzalmoetenonderzoekenofhet

eenvandealgemeenaanvaardemanierenis.Hetkanduszijn

datslechtseenkleinedeelgemeenschapbinnendeaanhangers

van een bepaalde godsdienst, de betreffende handeling als

geloofsbelijdenisbeschouwt.

Excessenvandegodsdienstvrijheid

Zoalselkrechtisookhetrechtopvrijheidvangodsdienstte

misbruiken.Alshet aanhangenvaneengodsdienstblijkbaar

leidt tot ontheffing van bepaalde wettelijke verplichtingen,

hoeftiemandaanwiedewetonwelgevalligis,alleenmaareen

godsdiensttevindendieaansluitbijzijnbehoeften.Vervolgens

hoeft hij alleen maar te

stellen dat hij aanhanger

vandiegodsdienstis–het

tegendeel daarvan valt

moeilijk tebewijzen–en

hijkanzijnganggaan.In

hetverledenisditdiverse

malengeprobeerd.

Een bekend geval is dat

van de Zusters van Sint

Walburga.1Dezaakbetrof

een seksclub waarin

dedanseressenals ‘zusters’werdenaangemerkt,enmenhet

etablissementalseenkerkvanSatanvoorstelde.Alduswilde

men voorkomen dat de politie de shows kon onderbreken

metinvallen.Destijdswasimmersinart.123Svbepaalddat

eenkerkdienstnietmochtwordenonderbrokentenbehoeve

De vrijheid van godsdienst: het recht op ongelijke behandeling

40

vanopsporingshandelingen.Alsdeseksclubalskloosterzou

wordenaangemerkt,endedanseressenalszusters,wasmet

weinigfantasieookinteziendateenvoorstellingalskerkdienst

hadmoetenworden aangemerkt.Hier heeft deHogeRaad

echtereenstokjevoorgestoken,omdatgeenenkelereligieuze

ervaringtebemerkenwasbijdedanseressenofdebezoekers.

DatimpliceertnatuurlijkweldatdeHogeRaadinstaatisdatte

beoordelen,endateenreligieuzeervaringblijkbaarnaarbuiten

kenbaaris.

Eenrechtopongelijkebehandeling

Het gelijkheidsbeginsel stelt: gelijke gevallenmoeten gelijk

behandeldworden.Vervolgenswordteindeloosgediscussieerd

overwelkegevallengelijkzijn.Watzijnderelevantiecriteria?

Doordevrijheidvangodsdienstteerkennenwordtgeïmpliceerd

dathetaanhangenvaneengodsdienstblijkbaareencriterium

isopbasiswaarvangevallenongelijk kunnenzijn.Als twee

personenhetzelfdebijwetverbodengedragvertonen,maaréén

uitgodsdienstigeovertuiging,enéénomdathijergewoonzinin

heeft,zijndatopditmomentongelijkegevallen:degodsdienstige

zalsuccesvollerzijnomdewetteontlopendandegenediezich

slechtsdoorzijnverlangenslaatleiden.

Blijkbaarhangtdieongelijkebehandelingslechts samenmet

hetsubjectievegeloofineengod,waarvangeenszinsrelevant

isofdiewelbestaat.Zijndeandereklassiekegrondrechten

er juist op gericht omde vrijheid van eenieder gelijkelijk te

beschermen,devrijheidvangodsdienst is juisteen rechtop

ongelijkebehandeling.

Deafschaffingvandegodsdienstvrijheid

Omdatikvoorgelijkebehandelingben,pleitikvoorafschaffing

vandevrijheidvangodsdienst.Ditkanmetzichmeebrengen

datgelovigen–netalsongelovigen–zichinhetvervolgaan

allewettenmoeten houden.Als de politiek dit onwenselijk

acht,kanzijbeterdiewetinhetgeheelheroverwegen,daneen

uitzonderinginbouwenvooreengroepgelovigen.

Overigens is dit waarschijnlijk een theoretische discussie,

aangeziendegodsdienstvrijheidondermeerisvastgelegdinhet

EVRM,enhetnieteenvoudigzalzijndittewijzigen.Wijziging

daarvanzalimmersunaniemmoetengebeuren,envooralinde

Zuid-Europesestatenheefthetgeloofnogveelaanhangers.Dat

neemtnietwegdathetgoedkanzijndevreemdepositievan

degodsdienstvrijheid inonzegrondrechtencataloguseens te

heroverwegen.

Noten

1HR21-20-1986,NJ1987,137.

‘Hetrechtopvrijheidvangedachtenis

weliswaarnergensvastgelegd,maarwordtveelalverondersteldenisbovendienmoeilijktebeperken.Hetgeloofingodisdusveilig,metofzondergrondrechten’

41

Eindfeest

42

‘Verdachtenwarenbetrokkenbijde

ontwikkelingvangrotevastgoedprojectenen

hebbengefraudeerddoorrekeningenoptehogenofdoorrekeningente

versturenwaarvoorgeendienstengeleverdzijn’

Eindborrel

4343

4444