Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde...

31
Normen en certificeringen voor beton: welke rechtsgeldigheid voor architecten en aannemers Normes et certifcations des bétons: quelle valeur juridique pour l’architecte et l’entrepreneur Patrice Dresse, Directeur generaal en Tamara Bauwens, Jurdisch Adviseur van de Federatie van Algemene Bouwaannemers (Faba) Patrice Dresse, Directeur général et Tamara Bauwens, Conseiller juridique de la Fédération des Entrepreneurs Généraux de la Construction (FEGC)

Transcript of Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde...

Page 1: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

Normen en certificeringen voor beton: welke rechtsgeldigheid voor architecten en aannemersNormes et certifcations des bétons: quelle valeur juridique pour l’architecte et l’entrepreneur

Patrice Dresse, Directeur generaal en Tamara Bauwens, Jurdisch Adviseur van de Federatie van Algemene Bouwaannemers (Faba)Patrice Dresse, Directeur général et Tamara Bauwens, Conseiller juridique de la Fédération des Entrepreneurs Généraux de la Construction (FEGC)

Page 2: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

2

Inhoudstafel

I. Wetten vs. normenII. Juridische waarde van normenIII. Moet een norm steeds worden nageleefd en in hoeverre is architect

aansprakelijk als dit niet gebeurt?IV. Praktische problemen

Page 4: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

4

Theoretisch groot verschil

1.1. Wet

Wet (in materiële zin) is geschreven regel die wordt uitgevaardidgd doororgaan met wetgevende bevoegdheid en waarvan de naleving in principe verplicht is.

• Vb: Wetten, Decreten, Ordonnanties, Koninklijke Besluiten, MinisteriëleBesluiten, Gemeentelijk Reglement, …

• Wet 20 februari 1939, Wet 20 maart 1991 (erkenning aannemers), artikel 30bis Wet 27 juni 1969 (inhoudings- en doorstortingsplicht), …

Page 5: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

5

1.2. Normalisatie

Normalisatie is een vrijwillige activiteit gebaseerd op consensus en tot stand gebracht tussen de betrokken partijen in een geest van openheid en transparantie, binnen de shoot van onafhankelijke en erkende normalisatie-instellingen, een activiteit die leidt tot het aannemen van normen waarvan de navolging gebeurt op vrijwillige basis.

Page 6: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

6

• Of nog:

Normalisatie is het proces om te komen tot een norm. Belanghebbendepartijen maken afspraken over de specifieke kenmerken van een product, dienst of proces. Normalisatie vindt plaats in commissies met vertegenwoordigers van alle belanghebbenden. Dit gebeurt in consensus waarbij alle deelnemers een evenwaardige stem hebben (zie nbn.be).

• Het NBN (Bureau voor Normalisatie) is verantwoordelijk voor het ontwikkelen en verkopen van normen in België.

• www.nbn.be

Page 7: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

7

1.3. Belang van normalisatie

• Belangrijke economische functie: versterken van concurrentievermogen van een land en haar ondernemingen, vrij verkeer van goederen bevorderen, protectionisme tegengaan.

• Bescherming werknemers en consumenten.

• Behoud, bescherming en verbetering van leefmilieu.

Page 8: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

8

1.4. Normen

Definitie

• Artikel I.9, 1° Wetboek Economisch Recht:«Norm» een door een erkende normalisatie-instelling vastgestelde technischespecificatie voor herhaalde of voortdurende toepassing, waarvan de naleving niet verplicht is en die tot een van de volgende categorieën behoort:a) «internationale norm»: een door een internationale normalisatie-instelling

vastgestelde norm;b) «Europese norm»: een door een Europese normalisatieorganisatie vastgestelde

norm;c) «geharmoniseerde norm»: een Europese norm die op verzoek van de Commissie is

vastgesteld met het oog op de toepassing van harmonisatiewetgeving van de Unie;d) «nationale norm»: een door een nationale normalisatie-instelling vastgestelde

norm.

Page 9: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

9

• Artikel VIII.1. Wetboek Economisch Recht:«Normen geven de regels van goed vakmanschap weer die, op het ogenblik dat ze

worden aangenomen, gelden voor een bepaald product, een bepaald procedé of eenbepaalde dienst.

De naleving van normen gebeurt op vrijwillige basis, tenzij de naleving ervan isopgelegd van normen door een wettelijke, reglementaire of contractuele bepaling.»

• Vroeger was definitie te vinden in Wet 3 april 2003 betreffende de normalisatie (door invoering Wetboek Economisch Recht is deze wetgrotendeels opgeheven).

• De Minister van Economie«Fundamenteel is een norm een soort beschrijving of een «goede praktijk»-regel die

bij consesus is overeengekomen om de kenmerken van een product of het productieproces ervan of enig ander proces te bepalen.»

Page 10: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

10

Wat met geharmoniseerde norm?

• Bouwproducten

• Moet in principe worden toegepast, geen alternatief

• Rekening mee te houden door architect.

Page 11: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

11

Soorten normen

• Een internationale norm, zijnde een norm die door een internationale normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter beschikking van het publiekwordt gesteld; (vb. ISO)

• Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter beschikking van het publiek wordtgesteld; (vb. CEN)

• Een nationale norm, zijnde een norm die door een nationale normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter beschikking van het publiek wordtgesteld.

Page 13: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

13

2.1. Principe

• En principe, les normes ne sont pas contraignantes. Le caractère non contraignant d'une norme et son respect volontaire font partie de l’essence même de la norme.

• Sa publication au Moniteur belge ne la rend pas contraignante.

Page 14: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

14

2.2. Caractère contraignant

Une loi, un arrêté royal ou un règlement peut faire référence à des normes déterminées. Dans ce cas, ces normes reçoivent un caractère plus contraignant, qu’elles tirent de la réglementation qui y fait référence.

• Une norme devient également contraignante lorsqu’elle est reprise dans un contrat (article 1134 du Code civil) (aussi dans des cahiers des charges).

• Comment faire référence à une norme dans des contrats?

• Référence à une norme avec une identification précise : intitulé, numéro et date de la norme (par ex. NBN/DTD B 03-004:2015)

Conséquence: les modifications apportées ultérieurement ne sont pas d’application.

Page 15: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

15

• Référence à une norme avec une identification générale (glissante):

Uniquement l’intitulé de la norme. Conséquence : les révisions ultérieures de la norme sont bien d’application (par ex. NBN EN 1234)

• Référence à des normes en général:

Conséquence: référence générale, de sorte que toutes les normes actuelles et futures dans un domaine bien déterminé seront applicables (par ex. «conformément aux normes en vigueur»)

Page 16: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

16

2.3. «Règles de l’art»

• Un contrat n’impose pas seulement le respect des dispositions qui y sont reprises explicitement.

• La norme reflétant les règles de bonne pratique oblige l’entrepreneur et l’architecte à en tenir compte lors de l’exécution du marché.

• Règles de l’art: ensemble des connaissances techniques dans le domaine de la solidité, de la stabilité, de la sécurité et de la fonctionnalité de bâtiments et d'ouvrages de construction, telles qu’elles ont été acquises par la science et les usages du secteur à un moment déterminé (voir K. Uytterhoeven, De toepassing van technische normen in de bouwsector en de aansprakelijkheidvan de ontwerper, TBO 2008, 208).

• La non-publication d'une norme ne l’empêche pas d’avoir valeur de règle de bonne pratique.

Page 17: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

17

III. Une norme doit-elle toujours être respectée? Et dans quelle mesure l’architecte est-il

responsable en cas de non-respect?

Page 18: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

18

3.1. Non-respect de normes non rendues obligatoires

• Le non-respect de normes rendues obligatoires engage la responsabilité

de l’entrepreneur pour une exécution fautive et non conforme éventuellement de l’architecte en cas de conception de la mise en œuvre,

d’établissement du cahier des charges, de contrôle insuffisant de l’exécution des travaux.

• Une exécution conforme à la norme ne décharge pas l’entrepreneur de toute responsabilité.

Page 19: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

19

3.2. Dégâts et normes non rendues obligatoires

• Le non-respect des normes techniques entraîne une présomption de responsabilité

de l’entrepreneur pour exécution fautive et non conforme éventuellement de l’architecte en cas d’erreur de conception ou de contrôle

insuffisant de l’exécution des travaux.

Page 20: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

20

• L’entrepreneur et l’architecte peuvent toutefois démontrer qu’ils avaient des raisons de ne pas appliquer la norme concernée et de ne pas la retenir en l’occurrence comme une «règle de bonne pratique».

Méthode d’exécution techniquement inadaptée compte tenu de circonstances spécifiques.

Existence d’alternatives techniquement acceptables. Critère du bon père de famille.

Page 21: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

21

• Une exécution conforme à la norme ne décharge pas l’entrepreneur et l’architecte de toute responsabilité:

Les normes représentent des exigences minimales. Certains contrats garantissent une meilleure mise en œuvre. La norme existante n’est plus à jour.

Page 22: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

22

3.3. Responsabilité de l’architecte?

• Toujours à examiner concrètement:

Mépris d'une norme rendue obligatoire dans la conception: problème Mépris d’une norme non rendue obligatoire: problème potentiel. Mépris d’une norme pendant l’exécution: responsabilité de l’architecte

éventuellement engagée si l’on constate un contrôle insuffisant.

Page 24: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

24

4.1. Bouwheer weigert norm te volgen?

• Informatie- en adviesverplichting van architect:

Professional dient te informeren aangaande normering en afdwingbaarheid. Informeren zowel over de inhoud van de norm als de gevolgen ervan voor de

werken alsook over de risico’s bij niet-naleving van de norm.

Page 25: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

25

• De goed geïnformeerde opdrachtgever beslist:

Wanneer de bouwheer blijft weigeren, kan architect in principe vrij zijn van aansprakelijkheid voor schadelijke gevolgen.

MAAR: De architect is ertoe gehouden zijn verdere medewerking te weigerenwanneer:

Er sprake is van een ontwettigheid; De stabiliteit in gevaar komt; De veiligheid van de bouwheer of andere personen in gevaar komt;

Architect dient bouwheer ter zake in gebreke te stellen.

Page 26: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

26

• Weigering toepassing glasnorm NBN S 23-002?

K. Uytterhoeven: «De ontwerper moet onder meer zijn verdere medewerking aan het project weigeren indien een opdrachtgever zich verzet tegen de toepassing van de NBN S 23-002. De glasnorm betreft immers de vereisten voor veiligheidsbeglazing die personenmoeten beschermen.»

• Zelfde redenering lijkt op te gaan voor norm Borstwering van gebouwen.

Page 27: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

27

4.2. Norm Borstwering van gebouwen (NBN B 03-004)

• Wat bij renovatie van een balkon?

In principe kan nieuwe norm geen invloed hebben op aansprakelijkheid wanneer de werken reeds zijn voltooid op ogenblik dat nieuwe norm wordt aangenomen,

Enkel de bestaande dichting vervangen lijkt niet tot de verplichting te leiden om ganse balustrade te laten voldoen aan nieuwe norm. Bestaande uitvoering en concept blijftbehouden.

Page 28: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

28

• Wat als bestaande balustrade gedemonteerd en teruggeplaatst wordt? Meer ruimte voor betwisting doch voorgaande redenering (vervangen dichting) lijkt gevolgd te moeten worden (maar zie hieronder).

• Wat als bestaande balustrade gerenoveerd of hersteld wordt? Nieuwe norm toe te passen op uit te voeren werken. Op het ogenblik van renovatiewerken is norm aangenomen en dient er rekening mee gehouden te worden.

• Complicaties bij beschermde monumenten en dienst Momumenten en Landschappen (zie hierna)?

Page 29: Normen en certificeringen voor beton: welke ...wordt gesteld; (vb. ISO) • Een Europese norm zijnde een norm die door een Europese normalisatie-instelling wordt aangenomen en ter

29

Altijd beoordeling in concreto:

Bij ongeval of schade zal historiek nauwkeurig worden onderzocht; Doorgaans zal rechtbank gerechtsdeskundige aanstellen die ter plaatse

komt en verslag opmaakt; Wanneer ontwerper betrokken is, zal veelal naar hem worden verwezen als

«hij die het had moeten weten en moeten zeggen»; Wanneer architect derhalve balkon vaststelt waar de balustrade risico’s

inhoudt voor veiligheid dient hij bouwheer hier sowieso op te wijzen en de nodige gevolgen te verbinden aan weigering van bouwheer