Noord-Hollands protocol ouderenmishandeling
date post
02-Mar-2016Category
Documents
view
215download
2
Embed Size (px)
description
Transcript of Noord-Hollands protocol ouderenmishandeling
ouderenmishandeling
n o o r d - h o l l a n d s
*
Protocol
2
3Noord-Hollands protocol ouderenmishandeling
ouderenmishandelin
g
n o o r d - ho l l a n d s
*
Protocol
4
5Inhoudsopgave
Waarom een protocol? 6
Gemeenschappelijke aanpak 7
Wat is ouderenmishandeling? 9
Risicofactoren 10
Signalen 11
Noord-Hollands protocol ouderenmishandeling in schema 12
Wie is verantwoordelijk voor wat? 20
Checklist voor invoering protocol 21
Hoe kan hulpverlening verlopen? 22
Welke mogelijkheden zijn er voor verdere hulpverlening? 23
Gespreksvoering 25
Tips 26
Geheimhouding 27
Waar kunt u terecht? 28
Advies- en Steunpunten Huiselijk Geweld 29
Training ouderenmishandeling 30
Links en bronnen 31
Colofon 32
6Waarom een protocol?
7De Noord-Hollandse Advies- en Steunpunten Huiselijk Geweld (ASHGs)
willen een gemeenschappelijke aanpak van ouderenmishandeling organiseren
en verankeren. Daarom hebben zij PRIMO nh gevraagd een Noord-Hollands
protocol ouderenmishandeling te maken, om daarmee in Noord-Holland een
sluitend vangnet te creren rond (potentile) plegers, slachtoffers en getuigen
van ouderenmishandeling.
Dit vangnet dient geweld te voorkomen of - indien dit niet mogelijk is - het
geweld zo snel mogelijk te stoppen en de gevolgen ervan tot een minimum
te beperken. Het Noord-Hollands protocol ouderenmishandeling dient als
algemeen basisdocument voor alle organisaties in Noord-Holland die werken
met ouderen.
Tenminste n op de twintig ouderen heeft te maken met een vorm van
mishandeling. De verwachting is dat ouderenmishandeling in de toekomst zelfs
zal toenemen. Door dubbele vergrijzing - meer ouderen en hogere leeftijd -
zullen er steeds meer mensen afhankelijk zijn van de zorg van anderen.
Ouderenmishandeling komt voor in gezins- of familierelaties, maar ook in
relaties met beroepskrachten. Vaak is de oudere afhankelijk van degene die
mishandelt. De mishandeling kan het resultaat zijn van zowel actief als passief
gedrag. Er kan sprake zijn van opzettelijke mishandeling. Maar soms is de
mishandeling het gevolg van overbelasting van de mantelzorger. Dan spreken
we over ontspoorde zorg.
Van veel professionals zijn de antennes om signalen van geweld en mishande-
ling te herkennen nog onvoldoende ontwikkeld. Of ze weten niet goed hoe
te handelen. Het gebruik van een protocol kan hier verandering in brengen.
Een protocol formuleert helder en stapsgewijs wat de professional in bepaalde
situaties moet doen en wanneer hij of zij moet handelen, aanmelden, door-
verwijzen of overdragen aan andere organisaties. Het protocol kan een
toetsingsinstrument zijn waarmee u controleert of u en uw medewerkers
zorgvuldig handelen. Zonder protocol staan medewerkers er alleen voor en
moet iedereen steeds opnieuw het wiel uitvinden.
Het Noord-Hollands protocol ouderenmishandeling is een basisprotocol en
dient als een richtlijn voor het opstellen van uw eigen protocol. Instellingen
en zelfstandige professionals zijn zelf verantwoordelijk voor het opstellen van
een protocol voor hun eigen organisatie. Aan de hand van dit basisprotocol
kan iedere organisatie een protocol maken dat bij de eigen situatie past.
Het protocol moet bijvoorbeeld worden aangevuld met de verantwoordelijken
in de organisatie voor de verschillende taken.
Soms kan een organisatie - bijvoorbeeld een vrijwilligersorganisatie - niet
meer dan signaleren en informeren en zal men voor het handelen moeten
doorverwijzen naar andere organisaties. In het protocol zal dan de nadruk
liggen op het signaleren en doorverwijzen. Het is daarom van belang dat
organisaties elkaar kennen (netwerk), elkaar weten te vinden (sociale kaart)
en dat er cordinatie plaatsvindt (casemanagement en case-overleg). Voor
advies en informatie kunt u terecht bij de ASHGs in uw regio.
Gemeenschappelijke aanpak
8Het protocol is een stappenplan waarin wordt aangegeven hoe professionals en vrijwilligers - al dan niet binnen een instelling werkzaam - om horen te gaan met het signaleren en het melden van ouderenmishandeling. Ook biedt het protocol ondersteuning bij het besluit om zelf te handelen of hulpverlening in te schakelen.
9Wat is ouderen-mishandeling?
Ouderenmishandeling is het handelen of nalaten van handelen waardoor de
oudere persoon lijdt. Dit lijden kan lichamelijk of psychisch zijn, maar ook
materieel. De pleger heeft een persoonlijke of professionele relatie met het
slachtoffer, bijvoorbeeld als mantelzorger of hulpverlener.
De leeftijd waarop mensen ouderen genoemd worden, verschilt per organisatie.
We geven er daarom de voorkeur aan om geen leeftijdsgrens te noemen.
Organisaties kiezen die leeftijd zelf, afhankelijk van hun doelgroep.
We onderscheiden zes vormen van ouderenmishandeling. De verschillende
soorten ouderenmishandeling komen vaak naast elkaar voor.
Psychische mishandelingBij psychische mishandeling is er sprake van treiteren en sarren, dreigementen,
valse beschuldigingen, beledigingen of bevelen. Bij de oudere leidt dit tot
gevoelens van angst, woede, verdriet, schuchterheid, verwardheid of apathie.
VerwaarlozingLichamelijke verwaarlozing kan blijken uit ondervoeding, uitdroging, slechte
hygine of wonden als gevolg van doorliggen. Wanneer de geestelijke
behoeften van ouderen worden genegeerd - zoals de behoefte aan aandacht,
liefde en ondersteuning - spreken we van psychische verwaarlozing.
Financile uitbuitingBij deze vorm van ouderenmishandeling gaat het om het wegnemen of
profiteren van bezittingen van de oudere. Te denken valt aan diefstal van
geld, juwelen en andere waardevolle spullen, aan verkoop of gebruik van
eigendommen zonder toestemming van de oudere en aan gedwongen
testamentverandering. Ook iemand financieel kort houden is een vorm van
uitbuiting.
Seksueel misbruikOuderen kunnen het slachtoffer zijn van seksueel misbruik, zoals exhibitio-
nisme, betasten van het lichaam en verkrachting.
Schending van rechtenHiervan is sprake wanneer de rechten van ouderen - zoals het recht op vrijheid,
privacy en zelfbeschikking - worden ingeperkt. Bijvoorbeeld door post achter
te houden, bezoekers weg te sturen en de oudere te verhinderen het huis
te verlaten.
Lichamelijke mishandelingBlauwe plekken, schrammen, zwellingen, fracturen of brandplekken:
deze symptomen kunnen het gevolg zijn van lichamelijke mishandeling.
Soms worden ouderen vastgebonden aan een stoel of bed. Ze vertonen dan
striemen aan polsen of enkels. Een minder zichtbare vorm van lichamelijke
mishandeling is het geven van te weinig of juist te veel medicijnen (bijvoor-
beeld slaapmiddelen).
10
Risicofactoren
Waarom worden ouderen mishandeld? Die vraag is moeilijk te beantwoorden.
We weten dat twintig procent van de ouderen boven 65 jaar herhaaldelijk wordt
mishandeld en dat ouderenmishandeling in elke bevolkingsgroep voorkomt.
Er zijn enkele risicofactoren te benoemen voor ouderenmishandeling:
Risicofactoren bij de oudere
Toenemende afhankelijkheid Een toename van de afhankelijkheid van zorg door lichamelijke en geestelijke
achteruitgang. De afhankelijkheid kan ook van financile of van emotionele
aard zijn.
Familiegeschiedenis Gewelddadig met elkaar omgaan kan van generatie op generatie worden
overgedragen.
Ingrijpende voorvallen Er is stress ontstaan door een verhuizing, de dood van een geliefd persoon,
verlies van een baan of scheiding van een huisgenoot. Er kan sprake zijn van
financile nood.
Isolement Het slachtoffer heeft weinig contact met de buitenwereld.
Risicofactoren bij de pleger
Afhankelijkheid De pleger kan afhankelijk zijn van het slachtoffer, bijvoorbeeld voor huisvesting,
sociale contacten of inkomen.
Overbelasting De zorg is teveel geworden of de zorgbehoefte is groter dan de mantelzorger
kan bieden. Ook kan de pleger te kampen hebben met langdurige werkloosheid,
moeilijkheden op het werk, relatieproblemen of schulden.
Psychische gesteldheid De pleger kan psychiatrische problemen of ontwikkelingsstoornissen hebben.
Alcoholisme, drugs- en gokverslaving vergroot het risico van mishandeling.
11
Signalen
Er zijn meerdere signalen die kunnen wijzen op ouderenmishandeling, maar
n of enkele van die signalen hoeft zeker niet altijd op mishandeling te wijzen.
Signalen zijn:
De oudere of verzorger geeft onsamenhangende en tegenstrijdige
verklaringen voor lichamelijke verwondingen.
De verzorger toont zich onverschillig voor het wel en wee van de oudere.
De verzorger vertoont verschijnselen van overbelasting.
Er wordt gescholden en geschreeuwd in aanwezigheid van arts of hulp-
verlener.
De oudere maakt een depressieve, angstige indruk.
De oudere geeft aan dat er veel mis is, maar wil er niet over praten.
De oudere ziet er onverzorgd uit en/of de huishouding is verwaarloosd.
Er verdwijnen spullen en geld van de oudere.
De oudere krijgt geen gelegenheid om alleen met de hulpverlener te praten.
De betrokkenen proberen de hulpverlener buiten de deur te houden.
Er is een toenemend aantal schuldeisers.
De k