S a n t é • m a a r t • 2 0 1 1 5958 S a n t é • m a a r t • 2 0 1 1

Nooit meer

’s Avonds op de bank een zak chips leegeten of op het werk steeds maar

naar de droppot grijpen, zijn signalen dat je iets dwarszit. Met binge-eating

verdoven onrusteters sluimerende onlustgevoelens. Zelfi nzicht helpt je

van dat eindeloze gesnaai af.

snaaien Wat zit er echt achter jouw eetbuien en hoe kom je ervan af?

SAN11003-gezond03.indd 58 18-01-2011 13:40:39

S a n t é • m a a r t • 2 0 1 1 5958 S a n t é • m a a r t • 2 0 1 1

gezondheid

JJe hebt de hele dag hard gewerkt, hebt bood-

schappen gedaan, gekookt en het huis opge-

ruimd. Nu heb je eindelijk een moment voor je-

zelf. Je zit lekker op de bank met een kop thee. En

een grote reep chocola... Eigenlijk wil je minder

snoepen, maar de lekkere trek is té sterk. Je kijkt

naar je favoriete tv-programma’s en voor je het

weet, heb je de hele reep chocola naar binnen

gewerkt en nog een half pak bokkenpootjes. Ge-

dachteloos en zonder er echt van te genieten.

Herkenbaar? Dikke kans dat je een ‘onrusteter’

bent. Je hebt een gevoel van onbehagen, maar

weet niet precies waar dat door komt. Of je emo-

ties spelen je parten; chips of toffees zijn hét lap-

middel tegen verdriet of frustraties. Daarna

komt het schuldgevoel; je had je nog zo voorge-

nomen om nou eindelijk eens wat gezonder te

eten. Voedingsdeskundige Meijke van Herwij-

nen komt ze in haar praktijk veel tegen: vrouwen

en mannen die een gevoel van onrust en ge-

jaagdheid wegsnoepen. “Mensen zijn veel vaker

onrustig dan ze eigenlijk in de gaten hebben. Ze

herkennen het gevoel niet of stoppen het weg.

Dat komt doordat we in onze maatschappij het

idee hebben dat alles maakbaar is. Ons uiterlijk

kan altijd beter, net als onze baan. We moeten

een leuke relatie hebben, een schoon huis en het

liefst ook nog genoeg fi nanciële armslag om een

paar keer per jaar met vakantie te gaan. Het ge-

volg is dat we enorm veel van onszelf eisen en el-

lenlange takenlijstjes hebben. Maar aan al die

zelf opgelegde eisen en normen kun je niet vol-

doen. Geen wonder dat je je opgejaagd voelt;

onbewust zit je van alles dwars. Die onrust kun

je op allerlei manieren verdoven: roken, drinken,

zappen of ongebreideld snoepen. Je hebt geen

buikhonger, maar je trek is onbedwingbaar.”

Stop de struisvogelpolitiekHerwijnen is auteur van Onrust & eten - Overwin

je ongezonde gewoontes. Haar fi losofi e: die on-

rust is juist een mooie aanleiding voor een zoek-

tocht naar wat je nou echt wilt in het leven. Het

is een enkele reis naar zelfontdekking, waarbij

je die zak chips thuis laat. “Ik spoor mensen aan

te stoppen met hun struisvogelpolitiek, de kop

uit het zand te halen en eens goed te kijken wat

er aan de hand is. Geen makkelijke weg, maar

het levert geluk en zeker meer zelfvertrouwen

op.” Voordat je met de onrust aan de slag kunt,

moet je wel uitsluiten dat je lichaam stiekem ge-

woon om voedsel of iets anders schreeuwt. Dat

is een kwestie van afvinken, zodra de lekkere

trek komt opzetten. Is het langer dan vier uur ge-

leden dat je iets voedzaams at? Dan heeft je li-

chaam gewoon behoefte aan brandstof. Heb je

genoeg geslapen en tussen het werken door ge-

noeg rust genomen? Zo nee, dan is je enorme be-

hoefte aan suikers het gevolg van vermoeidheid

en is rust nemen de beste optie. Van Herwijnen:

“Als je een van deze dingen tekortkomt, reageert

je lichaam daarop. Het slaat alarm door je naar

de koelkast of de voorraadkast te sturen en

daar naar iets zouts of zoets te laten graaien.”

Er is duidelijk méér aan de hand wanneer je wel

alles kunt afvinken en toch niet uit die droppot

kunt blijven. Van Herwijnen: “Mensen die onrust

voelen, nemen vaak een vluchtweg om dat ge-

voel te smoren. Je doet van alles om dat latente

nare gevoel te onderdrukken en je kunt het soms

een tijdje verdringen, maar op een bepaald mo-

ment werkt die strategie niet meer. Sommige

mensen worden door de onrust hyperactief; zij

zijn altijd druk. Maar je kunt er ook lamlendig

door worden. Thuis kun je alleen nog maar op de

bank hangen of op het werk komt niets meer uit

je handen.”

SpagaatDe oorzaak van die onrust zijn al te strakke nor-

men die je jezelf oplegt en die elkaar ook nog

eens bijten. Bewust of onbewust stellen we ons-

zelf allerlei normen; zelfopgelegde regels waar

we veel belang aan hechten. Meijke: “Als je er

snaaien Wat zit er echt achter jouw eetbuien en hoe kom je ervan af?

>

‘Ongebreideld snoepen is vaak een vluchtweg om een gevoel van onrust te smoren’

Onrust & eten - Overwin je ongezonde gewoontes, Meijke van Herwijnen, Spectrum.

SAN11003-gezond03.indd 59 18-01-2011 13:40:48

60 S a n t é • m a a r t • 2 0 1 1

vriendin te woord staat, kom je te

laat. Als je hem laat overgaan, laat je

die vriendin in de kou staan. En dan

zit je in een spagaat. “Dat soort di-

lemma’s hebben we meermalen per

dag”, zegt van Herwijnen. “Dat kan

je het gevoel geven dat je niet vol-

doet, of zelfs dat je faalt.”

Zout of mierzoetOok achter snaaigedrag zitten vaak

normen die we onszelf opleggen.

Vrouwen die het liefst de koektrom-

mel leegeten als niemand hen ziet,

vinden het slap van zichzelf dat ze

hun voornemen om niet te snoepen

niet kunnen volhouden. “Het is be-

kend dat juist mensen die eten als

vluchtweg hebben, vinden dat ze ge-

disciplineerd moeten zijn. Op veel

gebieden zijn ze inderdaad gedisci-

plineerd – behalve met eten. Of ze

willen alles in de hand hebben, maar

verliezen voortdurend de controle.”

Vaak zegt het soort eten waar je

naar grijpt ook nog iets over de die-

per liggende onrust of emoties.

“Mensen die gefrustreerd en bozig

zijn, willen meestal iets om op te

kauwen. Chocola laten ze niet in hun

mond smelten, maar kauwen ze weg.

Als je een verdrietig gevoel hebt,

Uit de ban van emotie - eten, Joanna Kor tink en Greta Noordenbos, Kosmos Uitgevers.

‘Als je verdrietig bent, grijp je naar zachte dingen zoals spekkies’

even voor gaat zitten en een lijstje opstelt, heb je er zo

een stuk of veertig. Normen beginnen meestal met ‘ik

moet’, of ‘ik mag niet’. Een paar voorbeelden: ‘ik moet

rekening houden met anderen’, ‘ik moet altijd mijn

best doen’, ‘ik moet fl exibel zijn’, ‘ik mag mensen in

nood niet in de steek laten’, ‘ik moet overal het beste

uithalen’. Meijke: “Op zich zijn normen natuurlijk heel

waardevol, maar wanneer je te veeleisend bent of

wanneer normen niet stroken met elkaar, veroorza-

ken ze een sluimerend onrustig gevoel.” Stel je voor: je

wordt gebeld door een vriendin, van wie je weet dat

ze niet zo goed in haar vel zit, net op het moment dat

je de deur uit zou gaan voor een afspraak. ‘Ik moet an-

deren helpen’ en ‘ik mag niet te laat komen’ zijn zo-

maar twee van je normen. Een van deze twee gaat nu

het onderspit delven; als je de telefoon opneemt en je

Ontdek jouw onrustsignalen

en vluchtwegen. Op welke

momenten wil je snoepen,

wat heb je die dag gedaan?

Heb je misschien nog andere

vluchtwegen (voor de televi-

sie hangen, continu bezig

zijn)?

Zoek meer afwisseling in je

vluchtstrategieën. Dit is een

tijdelijke oplossing, zodat je

de gewoonte van het onruste-

ten doorbreekt. Enorme trek

in een zak chips? Bel een

vriendin om de onrust te dem-

pen. Ga een stukje wandelen

of vouw de was op. neem dan

een gezonde snack.

Nu stap je over op het echte

werk. Maak een lijstje met

jouw normen. Echt, je hebt er

meer aan dan je denkt. Welke

standaarden leg jij jezelf bij-

voorbeeld op in je werk? Wat

vind jij dat je voor je vrienden

moet doen?

Bekijk hoe jij die normen

meestal uitwerkt. Neem je

bijvoorbeeld altijd de tele-

foon aan wanneer een goede

vriendin belt, ook als het niet

uitkomt? Zeg je nooit ‘nee’

wanneer een collega om hulp

vraagt? Ga ook na wanneer

die normen elkaar bijten.

Onderga de onrust! Onder-

druk je neiging de vluchtroute

te nemen. Vraag je af wat je

écht wilt. Als op dit moment

alles mogelijk zou zijn, wat

zou je dan willen? Zijn dat

echt die roze koeken of is het

iets anders?

Je hoeft niet meteen álles an-

ders te doen. Kleine stapjes

helpen ook. Wil je meer rust?

Dan is enkele taken afstoten

op je werk realistischer dan

een sabbatical inplannen.

Kies eerst wat je het gemak-

kelijkst valt; alleen op het

werk of juist thuis.

Zweer het snoepen niet hele-

maal af. Een einde aan onrust-

eten is het doel, maar je hoeft

niet al te rigide te worden.

Doorslaan naar de andere

kant is net zo funest

(want: nieuwe norm!).

Genieten mag.

Bedenk dat wensen ook door

je normen worden bepaald.

Achter de wens ‘een beter be-

taalde baan’, kan steken dat

je vindt dat je zo zelfstandig

mogelijk moet zijn. En mis-

schien wil je helemaal niet

écht meer vrienden, maar

meer afwisseling in je leven.

Weg met de onrust in 8 stappen

Stap 3 Stap 4

tek

st: M

en

sje

Me

lch

ior

| b

ee

ld: ©

Lis

a R

om

ere

in/I

co

n/H

oll

an

dse

Ho

og

te, S

hu

tte

rsto

ck

Stap 2Stap 1

Stap 5 Stap 6 Stap 7 Stap 8

SAN11003-gezond03.indd 60 18-01-2011 13:40:53

60 S a n t é • m a a r t • 2 0 1 1

grijp je naar zoetigheid en zachte dingen zoals spek-

kies. En als je door de onrust lamgeslagen bent, heb je

behoefte aan uitgesproken prikkelende smaken, zout

of mierzoet.” Ervoor kiezen om dan maar gezond te

snoepen en een voorraad worteltjes, ongezouten

noten en gedroogd fruit inslaan, is een goede eerste

hulp. Maar het is geen duurzame oplossing. “Ook al

zijn dat gezonde alternatieven, het zijn evengoed ca-

lorieën die aantikken”, aldus Van Herwijnen. “Boven-

dien pak je de onrust die erachter zit niet aan. Wat je

dwarszit, blijft buiten beeld.”

Stel je eisen bijDe truc is om het onrustige gevoel en je ware emoties

niet weg te duwen, maar juist te ondergaan. “Geef

niet meteen toe aan je eerste impuls om toch iets te

eten, maar probeer even stil te staan bij waar je be-

hoefte om te snaaien vandaan komt. Ga rustig zitten

en vraag jezelf af welke norm van jezelf nu – of eerder

vandaag – in het gedrang was, of welk dilemma mor-

gen speelt. Was je egocentrisch? Ben je boos dat je

niet voor jezelf bent opgekomen?

Wees eerlijk tegen jezelf en stel een

positieve vraag: wat wil je op dit

moment het liefst?” Wanneer je dat

gevoel de ruimte geeft, krijg je een

heldere boodschap, zo belooft de

voedingsdeskundige. Klein als: ‘Ik

ben eigenlijk heel moe.’ Of groot en

ingrijpender: ‘Ik vind mijn werk ei-

genlijk helemaal niet leuk.’ Volgens

Van Herwijnen hoef je niet altijd

meteen iets met dat gevoel te doen.

“Er kan iets simpels uit komen, bij-

voorbeeld het voornemen om één

avond per week voor jezelf te hou-

den. Het kan ook al helpen om

tegen jezelf te zeggen: ‘Ik ben goed

zoals ik ben.’ Op die manier kun je

jezelf herprogrammeren en de scher-

pe randjes van je veeleisendheid

slijpen.” Van Herwijnen heeft bij

haar klanten gezien hoeveel effect

zelfonderzoek kan hebben. “Als je

niet langer de vluchtweg van het on-

rusteten inslaat, geeft dat enorm

veel zelfvertrouwen. Ineens kun je

die chips en drop wél laten staan

en heb je begrip voor jezelf als iets

een keer niet lukt. Mensen die ont-

dekken wat hen diep van binnen

dwarszit, zijn daarna veel liever

voor zichzelf. Ze kennen hun eigen

behoeftes beter en houden daar

rekening mee.” <

‘Als je niet langer vlucht in onrusteten geeft dat enorm veel zelfvertrouwen’

SAN11003-gezond03.indd 61 18-01-2011 13:40:55