Non Stop Architecture

download Non Stop Architecture

of 94

Transcript of Non Stop Architecture

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    1/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    2/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    3/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    4/94

    Een woord vooraf ....... .

    De tentoonstelling Non-Stop Architecture is een gevolg van eenbepaalde logica en tegelijkertijd een subjective exercitie met taalen beelden.In deze contradictie ligt haar pozie; de bewijskracht ligt nog aande horizon.Er is een aantal constateringen, die opkomen bij het nadenkenover verandering en flexibiliteit gevisualiseerd met voorbeelden uitarchitectuur, design, beeldende kunst en muziek.Het is een tentoonstelling voor hen die tussen de regels doorkunnen lezen en door beelden heen kunnen kijken.Het gaat niet om wat gelezen wordt, noch om wat gezien wordt,het gaat om wat het teweeg brengt.

    Non-Stop Architecture gaat uit van het natuurlijke veranderlijke enis een pleidooi voor het veranderbare.Dat levert een conflict op met het traditionele denken over architectuur en design, waarbij de fascinatie voor een belangrijk deel wordtopgewerkt door de stabiele permanentie, die erin besloten ligt.De mens hecht zich aan de goede en grootse dingen die hijvoortbrengt.Ons historisch besef, dat daar onverbrekelijk mee is verbonden,wordt ongetwijfeld door de ideen die hier aan de orde wordengesteld, zeer op proef gesteld. Dit kan echter ook worden ervarenals een weldadige bevrijding.

    prof. Wim Grouwel,directeur Museum Boymans-van Beuningen

    3

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    5/94

    4

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    6/94

    Non-Stop Architecture

    De tentoonstelling 'Non-Stop Architecture' draait om de vraag:"Hoe kan architectuur anticiperen op verandering?". Ze laatarchitectuur zien als onderdeel van het denken. Dat zelfde denkenmanifesteert zich ook in allerlei andere domeinen van de geest.Doch in Non-Stop Architecture zijn alleen verkenningen op hetgebied van architectuur en design, beeldende kunst en muziek tezien. Op die terreinen is gezocht naar 'produkten' die expliciet opverandering vooruit kunnen lopen. De ontwerpers hebben bewustrekening gehouden met een 'open eind ', met het onvoorspelbarevan toekomstige ontwikkelingen.

    Verschillende studies brengen maatschappelijke en cultureletrends voor de jaren '90 in kaart. Zo zal op het totaal het aandeelvan gezinnen zonder kinderen toenemen. Hetzelfde geldt voorhuishoudens met tweeverdieners en instabiele samenlevingsvormen. Er komt meer vrije tijd en de betekenis van micro-electronica en telecommunicatie zal groeien. Tot het jaar 2000 wacht onseen toenemende vergrijzing, maar er komen ook meer jongeren.Verder zien we een opwaardering van stedelijke woonmilieus, eengrotere participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt en eengemiddeld hoger opleidingsniveau.Het gevolg hiervan is een tendens naar meer pluriformiteit inwoonvormen, meer variatie in de woonbehoefte tijdens eenmensenleven en meer invloed van de bewoner op de woningbouw.Woningen zullen aan veranderingen aanpasbaar moeten zijn. Alsdaarentegen de maatschappelijke tendenzen worden genegeerd,zal het steeds moeilijker zijn projecten te programmeren en huizente ontwerpen. Resultaat: onverhuurbare woningen in een onleefbare polder. Het snelle tempo van ontwikkelingen heeft ons

    5

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    7/94

    geleerd dat.voorspellingen weinig trefzeker zijn. Daarom is hetwellicht verstandiger om planning te richten op het onvoorspelbare.

    De meeste recente architectuur komt nog steeds voort uit deCartesiaanse geest: alles moet met de zekerheid van eenmachine vooraf vastliggen en iedere vorm, ieder detail moetobjectief bepaald en noodzakelijk zijn . Verandering betekent danhet verbreken van een contract en dus automatisch een conflict.Maar het leven is n en al beweging en verandering. Botsingenen conflicten zijn aan de orde van de dag. Feiten blijken slechtsinterpretaties te zijn, soms zelfs interpretaties van interpretaties.Waarom zouden we architectuur dan niet juist richten op hetonvoorspelbare, het veranderbare, het subjectieve?Decennia lang stond de woningbouw in het teken van stelligheid ,met als resultaat de standaard eengezinswoning bijna letterlijk alshoeksteen van de maatschappij. Maar langzaam vervaagde demythe van zekerheid . Tijden veranderen en zelfs veranderingenveranderen en worden steeds moeilijker te voorspellen .Op het cultureel wellustige niveau van design uitte deze crisis zichin het postmodernisme. Achter deze schone schijn speelt zich opeen abstracter niveau de crisis van 'het ordenen van de dingen' af.In de jaren vijftig startte het Team Ten koppel , Alison en PeterSmithon, de kritiek op de gefixeerde, rigide en betekenislozenaoorlogse architectuur: "Mobility has become the characteristic ofour period. Social and physical mobility, the feeling of a certain sortof freedom, is one of the things that keeps our society together,and the symbol of this freedom is the individually owned motor car.Mobility is the key to town planning, both socially andorganisationally, for it is not only concerned with roads but with thewhole concept of a mobile, fragmented community"(1).Het is juist deze gefragmenteerdheid van de maatschappij dievraagt om een andere benadering van architectuur en vormgeving .

    6

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    8/94

    De tentoonstelling belicht de veranderingskwestie vanuit vierinvalshoeken:- Produkten van de geest- Flexibilisering van de woningbouw- Het woontoestellenconcept- De techniek voor veranderingProdukten van de geestArchitectuur ordent, maar maakt zelf ook deel uit van eenordening. De vele discussies over de crisis in architectuur zijnterug voeren op een crisis in het ordenen. Een architectonischecompositie is op te vatten als een reflectie van het denken.Denken ordent. Dit geldt voor architectuur, maar net zo goed vooralle andere 'produkten' van de geest. Zij manifesteren zich in alleuithoeken van het leven. 'Het fenomeen muziek is ons enkel enalleen gegeven om een orde aan te brengen in zaken, speciaal inde betrekkingen tussen mens en tijd, aldus Stravinsky in zijn'Chroniques de ma vie'.Non-Stop Architecture trekt parallellen tussen bijvoorbeeld departituur voor 'Fontana Mix' een compositie van John Cage uit1958 en het ontwerp voor het Paleis voor de Cultuur in Moskou uit1930 van Leonidov, maar ook tussen de opbouw van Manhattanen de tekeningen uit de beeldprogramma's 1 en 2 van PeterStruycken, of een Ciatti keukentoestel en de hybride opbouw vanwolkenkrabbers of grachtengordels.AI deze composities, hoe verschillend ze ook mogen zijn inmaterialisatie, tijd en context, hebben met elkaar gemeen dat ereen bepaalde gelaagdheid in valt te ontdekken. Men kan haar opverschillende manieren benoemen: structuur en invulling, vast envariabel, drager en inbouw, enzovoort.Deze verdeling is niet alleen in architectuur, beeldende kunst of

    7

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    9/94

    muziek te vinden , maar ook in andere reflecties van de geest,zoals taal of wetgeving. Zo bestaat er een onderscheid tussen degrondwet en 'lagere' wetten (bestuurswetten, burgelijke wetten)Deze laatste hebben geen invloed op de grondwet, maaromgekeerd formuleert de grondwet er wel de territoria voor.Hier is sprake van een ontkoppelling van niveaus. Ieder niveaustelt begrenzingen waarbinnen autonoom bepaalde acties van eenlager niveau kunnen plaatsvinden. Er ontstaat zo een hirar-chische structuur van verschillende territoria waarbinnen 'macht'circuleert, een cybernetisch systeem dat kan anticiperen opveranderingen, terwijl zijn continuteit gewaarborgd blijft.Op vergelijkbare wijze brengt Ferdinand de Saussureniveauverschillen aan in taal. In zijn terminologie staat 'Langue'voor de taal als een aangetroffen structuur en 'Parole voor hetindividuele spreken.In het eerder genoemde werk van Peter Struycken wordt eenstructuur, in dit geval 'ruitjespapier' afhankelijk van de worp vaneen dobbelsteen ingevuld (later werd de dobbelsteen vervangendoor de computer). Bij Manhattan is een maatschappelijkkrachtenspel verantwoordelijk voor de driedimensionale invullingvan het tweedimensionale stedebouwkundige grid. Hier staanstedebouw en architectuur radicaal tegenover elkaar, de regelmaatvan de tweede dimensie tegenover de anarchie van de derde (zie'Delirious New Vork' van Rem Koolhaas) .Anarchie als symbool voor keuzevrijheid is ook de term die decomponist John Cage hanteert om zijn stukken toe te lichten . Er isvrijheid om te kiezen, maar wel binnen een structuur die door decomponist wordt bepaald . Bij de partituur van Fontana Mix uit 1958resulteerde dit letterlijk in een grid , dat eerder aan een plan vanLeonidov doet denken dan aan de notatie van een muziekstuk.In al deze voorbeelden ontstond de 'compositie ' niet in n keer,maar groeide deze met de tijd . Ze was het resultaat van eeninteractief proces of computersimulatie.

    8

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    10/94

    Hier ligt de parallel met stedebouw en architectuur. Wonen laatzich ook als een interactief proces tussen mens en omgevinginterpreteren. In dat geval is een 'woning' eigenlijk pas een woningals er mensen in wonen. De manier waarop dat gebeurt is evenonvoorspelbaar als de worp van een dobbelsteen. De huidigestatische benadering van het wonen, gekenmerkt door monolitischbouwen van gefixeerde steden en huizen, strookt niet met deveranderlijkheid en grilligheid, die nu eenmaal eigen zijn aan hetdagelijks leven.

    Flexibilisering van de woningbouwDe naoorlogse ontwikkeling in de woningbouw heeft de diversiteitvan woningtypen gereduceerd. Wie aan de Nederlandsewoningbouw denkt ziet meteen voor zich hoe een huis eruit ziet,waar de keuken of ouderslaapkamer is en zelfs waar in dewoonkamer het bankstel of de t.v. staat. De Hollandsedoorzonwoning is in zekere zin een uitgeklede telg uit het eens zovitale geslacht van de 'functionele woonmachines', die in de jaren'20 ontstonden.In die tijd speelde bij de moderne beweging van architecten inEuropa algemene toepasbaarheid van het ontwerp een sleutelrol."Onze functionele analyse van de opgave leidt tot eenalgemene oplossing, die zowel voor het huis van Jansen als voorhet huis van Pietersen juist is, want het zal de functioneleoplossing zijn voor het huis van de werkende mens", schrijft detheoreticus van het constructivisme Ginsburg in 1928 (2).In de jaren zestig verbeeldde de Italiaanse groep ArchizoomAssociati (met onder anderen Andrea Branzi en Paolo Deganello)hun kritiek op het naoorlogs functionalisme in negatieve utopienals No-stop-City. "The No-stop-City applied the principle of spatialorganization to be found in the factory and supermarket, to wich ascientific value was attributed because of its lack of architecture

    9

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    11/94

    and its affinity with an extreme industriallogic, to housing as weil.Factory and supermarket are optimal and potentially unlimitedurban structures, where manufacturing functions and marketinformation are freely organized on a continuous plan, rendereduniform by a system of artificial ventilation and lighting without anyinterference or interaction" (3) .Heel anders formuleerde prof.ir. N.J. Habraken zijn kritiek op depositivistische reductie van het fenomeen wonen binnen deseriematige woningbouw: "Het begrip 'woning' is geheel subjectiefen zeker niet aan een bepaalde vorm gebonden.( . . . De mensbepaalt namelijk door zijn aanwezigheid wat een woning is" (4).Niet de mens moet zich aan de woning aanpassen, maar dewoning aan de mens.Anders gesteld: woningen moeten flexibel zijn, zodat bewoners zenaar eigen wens kunnen inrichten. Tot nu werd flexibiliteit in hetbouwen geinterpreteerd als neutraliteit. Grote neutrale ruimten zijnop veel verschillende manieren in te vullen. Jammer alleen dat hetonpersoonlijke van het na-oorlogse bouwen ons heeft laten ziendat ze in haar zwijgen overdonderend en repressief is.De voordelen van flexibiliteit kunnen in nadelen verkeren. Zo steltprof.dr. L. Bak dat het gebruik van het flexibiliteitsbegrip de plannerde mogelijkheid biedt concrete, gedetaileerde uitspraken tevermijden: "In die zin kan flexibiliteit onkunde en onzekerheidverhullen" (5).Maar flexibiliteit hoeft niet per se tot neutraliteit en onkunde teleiden. De stelling kan ook worden omgedraaid. Flexibiliteit zoujuist een uitgangspunt kunnen vormen voor de meest uitgesprokenarchitectuur. Men bouwt immers niet meer een standaardhuis vooreen gemiddeld huishouden, maar een specifiek antwoord op eenunieke vraag, dat gedurende een al dan niet bepaalde periodemoet functioneren. Als na verloop van tijd de oplossing niet meervoldoet kan men haar eenvoudig aanpassen aan de nieuwesituatie. Het einde van het korset van de gemiddelde

    10

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    12/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    13/94

    Het woontoestellenconceptBovenstaande ideen over flexibiliteit zijn verwerkt in eenarchitectonisch concept voor de inbouw (het relatief variabelegedeelte van de woning waarover de bewoners beslissen). Zevormden tevens de basis voor het 'woontoestellenconcept' . Dithoudt in dat apparaten -keuken en wc horen daar ook bij- zich alsautonome meubelstukken 'willekeurig' in de ruimte latenneerzetten en verplaatsen.Het concept laat zich het eenvoudigst beschrijven aan de hand vaneen schema waarin de ontwikkeling van de woningbouw in dezeeeuw in drie fasen is ingedeeld: van de functionele woning via demodulaire woning naar het woontoestellenconcept.Zoals we zagen bood de functionele woning algemene oplossingenvoor gemiddelde huishoudens. Ze had een standaardindelingwaarin alle ruimten ongeveer de zelfde afmetingen hadden. Degebruikstoestellen (keuken, badkamer, wc, enzovoort) bevondenzich op een vaste plaats tegen de leidingkoker. De eerste stapnaar een vrijer indeelbare woning was de mogelijkheid om uitstandaardmodulen opgebouwde ruimten en gebruikstoestellen inonderling loodrechte varianten rond de koker te plaatsen. De'actieradius' was beperkt en het aantal mogelijkheden begrensd.De gebruikstoestellen werden hier nog steeds als bouwkundigeelementen opgevat.Bij het woontoestellenconcept is dat niet meer zo. Daar bestaatbijvoorbeeld een keuken niet uit een aantal muren en een voorgeschreven aanrecht, maar kan de bewoner naar eigen voorkeur een'keukenmeubeltje' kopen. Dit toestel sluit hij aan op een'intermediair' systeem van leidingen en kan hij willekeurig in dewoning neerzetten en verplaatsen.Een intermediair systeem is een leidingdrager, eigenlijk denavelstreng voor een woontoestel. Het zorgt voor de aan- enafvoer van gas, elektriciteit en water en bestaat uit een totaal van

    12

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    14/94

    veranderbare bouwkundige leidingvoorzieningen, dat uitneembaar,verplaatsbaar en uitbreidbaar is.Hierdoor ontstaat een volledige ontkoppeling tussen ruimtebepalende elementen (zoals binnenwanden en kastwanden),leidingdragende elementen (het intermediair systeem) en gebruikstoestellen (keuken of badkamer).De techniek voor veranderingU( ...) the machine carries no meaning. Vet it is this very 'neutrality'that makes it most dangerous for us; if we accept the machine asneutral, as something we can use 'without thinking', then we riskbeing delivered over into a type of being completely determined bytechnological evaluations - meaning replaced by mere means:utility", schrijft Robert McCarter (6). Machinale vervaardiging vanwoningen is n van de gevoeligste struikelblokken voor demoderne architect uit deze eeuw.Voor vele architecten was de verleiding groot om de produktie vanwoningen te rationaliseren, analoog met de auto-industrie. Bijautomobielen begon het proces in 1914. In dat jaar rolde de eersteT-Ford van de lopende band. Constructief bevatte dit modelnauwelijks wijzigingen ten opzichte van zijn voorgangers. Devernieuwing lag in de wijze van produceren.Tot dan toe was de ambachtelijke vervaardigde auto een kostbaarprodukt geweest. Nu maakte de industrile 'assembly line' eenveel lagere prijs mogelijk waardoor het ideaal van een auto vooreen groot publiek binnen bereik kwam. De produktie steeg van 100auto's per dag in 1906 (N-model) naar 1000 per dag in 1914 (Tmodel). In 1910 had n op de 265 amerikanen een auto, in 1917n op de 22 en in 1928 n op de 6.Slechts vijf jaar na het begin van de industrile produktie van de TFord in de Verenigde Staten, rolde in 1919 in Europa de eersteCitron van de lopende band. In dat zelfde jaar ontwierp Le

    13

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    15/94

    Corbusier zijn 'Maison Citrohan': een huis dat volledig in de fabriekzou moeten worden geproduceerd, net als de onderdelen vanauto's en vliegtuigen.Een paar jaar later werd zijn droom werkelijkheid: Voisin , fabrikantvan vliegtuigen, probeerde over te schakelen naar woningbouw.Na de oorlog waren er te weinig contracten voor het producerenvan vliegtuigen. Van het 'Maison Voisin' werden twee prototypenvolledig fabrieksmatig geproduceerd.Ondanks een enthousiast artikel van Le Corbusier in het tweedenummer van L'Esprit Nouveau , was voor hem deze 'machine habiter' alles behalve een droomwoning. Uiteindelijk produceerdehij in de praktijk geen industrieel vervaardigde woningseries, maarunieke droomvilla's. Ze waren zorgvuldig gekneed uit gewapendbeton en zijn als de ambachtelijke waarheid achter machinaaltaalgebruik te beschouwen.Het perspectief van de lopende band leidde al gauw tot uitzichtlozestandaardisatie. Maar hiermee heeft het seriematig producerenvan woningen nog niet afgedaan. De vraag is alleen , hoe men hetindividuele 'Parole' van bewoners kan relateren aan de 'Langue'van de machine? Hoe komt men tot geschikte methoden entechnieken om pluriformiteit en verandering te kunnen beheersen?Het Open Bouwen tracht dit probleem op te lossen door hetprincipe van ontkoppeling in alle onderdelen van het bouwprocestoe te passen: besluitvorming, ontwerp, produktie, regelgeving,beheer, financin enzovoort. Voor het bouwen werd in eersteinstantie onderscheid gemaakt tussen de drager (het relatief vastegedeelte van de woning waarover de gemeenschap beslist) en deal eerder genoemde inbouw.Door aan te geven wat per besluitvormingsniveau vast en watvariabel is hoopt men in een complex bouw- of produktieprocesbeslissingen te kunnen nemen die de mogelijkheden tot veranderingen en aanpassingen open houden. Dit principe laat zich heelconcreet operationaliseren.

    14

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    16/94

    Als voorbeeld nemen we de binnenwand. Niet dragende wandenzijn makkelijk te verplaatsen. Het wordt pas moeilijk wanneer ereen leiding in zit. In zo'n geval is er sprake van een verwevenheidvan twee verschillende bouwdelen. Het gevolg is, dat als men hetene wil veranderen of verplaatsen het andere automatisch meemoet doen. Maar flexibiliteit van een woning eist juist dat delenonafhankelijk van andere delen verplaatsbaar zijn.Kennelijk is voor een flexibele woning de oplossing voor deleidingsystematiek cruciaal (7). Wil de bewoner het interieur vanzijn woning kunnen veranderen, dan is verplaatsbaarheid vanbinnenwanden op zich niet voldoende. Ook badkamer, keuken enwc zullen niet aan een vaste plek gebonden mogen zijn. En dit zijnnu juist woonvoorzieningen die afhankelijk zijn van installatie enleidingen.Daarvoor is tussen de leidingkoker en het gebruikstoestel hetbeschreven intermediair systeem noodzakelijk. Dit kan de actieradius van de gebruikstoestellen aanzienlijk verruimen en debeperkingen van de orthogonaliteit van de inrichting doorbreken.Daarmee krijgen de bewoners meer mogelijkheden om hetbeschikbare oppervlak zelf ruimtelijk in te delen.Ontkoppeling"Stucture is properly mind-controlled. Both delight in precision,clarity, and the observance of rules. Whereas form wants onlyfreedom" , aldus John Cage (8). In alle vier invalshoeken van detentoonstelling komt het principe van 'ontkoppeling' terug. In eenflexibel model voor woningplattegronden, maar ook in eenpartituur, schilderij of stedebouwkundig plan is, op basis vanontkoppelling, de materie te ordenen zonder de compositie vast teleggen. Het onderscheid van niveaus doet geen uitspraken over devormgeving daarbinnen. Het biedt de ontwerper juist veel vrijheid.Het principe van ontkoppeling past in de traditie van het

    15

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    17/94

    humanistisch vertoog, waarin , zo stelt Michel Foucault U. . hetindividu soeverein is als drager van zijn eigen rechten , maaronderworpen aan de wetten van de natuur of aan de spelregelsvan de maatschappij ( .. )" (9).Helaas zijn de discussies over drager en inbouw in Nederland altijdgevoerd in de zuinige marges van techniek en beheer. Doorkleurloosheid is de materie via het Open Bouwen gesoleerdgeraakt van het 'post-moderne' architectuur debat. Mijns inziensten onrechte.Met de tentoonstelling wil ik proberen aan te tonen dat het principevan ontkoppeling zeker niet hoeft te leiden tot saaie , starre,modulair opgebouwde plattegronden, maar dat het, in tegendeel ,de potentie biedt om tot zeer gevarieerde , temperamentvolleruimtelijke ontwerpen te komen , waarin de 'geest kan waaien '.

    Eric Vreedenburgh

    16

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    18/94

    Bronvermelding(1) Alison and Peter Smithson - Ordinariness and Light, blz.144,

    The M.I.T. Press, Cambridge, Massachusetts.(2) M. Ginsberg - USSR 1917-1933 Architectuur Stedebouw,catalogus tentoonstelling TU-Delft Afdeling Bouwkunde, blz 18-21, samenstelling catalogus Otto Das, Gerrit Oorthuys en MaxRisselada.

    (3) Andrea Branzi - The Hot House, blz 70, Thames and Hudson,London.

    (4) prof. ir. N.J. Habraken - De dragers en de mensen, blz. 25,Scheltema en Holkema nv, Haarlem.(5) prof. dr. L.Bak - Vademecum ruimtelijke planning, blz. 96,

    Spectrum, Utrecht/Antwerpen.(6) Robert McCarter - Escape from the Revolving Door, uit:

    Pamphlet Architecture no. 12 blz 7, Princeton ArchitecturalPress.

    (7) Vreedenburgh, Mooij en Van Randen - Leidingsystematiek inrelatie tot Flexibiliteit, Publikatieburo Fakulteit der BouwkundeTU-Delft.

    (8) John Cage - Silence, blz 62, Marion Boyars, London.(9) interview Michel Foucault - uit: 'Morgen is het misschien zover',

    Het Wereldvenster, Baarn.

    17

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    19/94

    (cover)Hoe verteerbaar is techniek,hoe transformeerbaar betekenis

    a Sottsass, fotostudie engelse dropb Marcel Duchamp, urinoir 1917 ready made

    (rechts)Variabele invullingen binnen een homogeen raster2 a New Vork

    b Peter Struycken, beeldprogramma 1 en 2, 1970-7318

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    20/94

    U' []:m []]:::::::[]:::: GI[J ( l i l ! IIII I (I . . . _ ..: .: : .: :::::.:

    : : - : . ~ ~ ~ ~ ~ ~ 1 . 7 J . ~ ~ ~ ~ l j L J~ ~ ~ ~ lliJLJ [J[J[J [J. [j... 0 liJ..... [liJ...... D [J. '....., .. !] ~ 1 1 I " ! 1 ' flPr.I'1. .. . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . 'I '1 ' ~ I I . . "I , 111 ,'., ' 'I' 1I ' I. : : . : : ... : :.::.:: :.::.:: . ' . . ,.. : '11 :1' lB 11 .... .. 1.- . -... 8'-. .111._. l!iJ . 1 , L l Ll! 1

    19

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    21/94

    Variaties van een type3 a Pompe

    bRichard Long20

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    22/9421

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    23/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    24/9423

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    25/94

    Het continue veld van verscheidenheid

    5 a Archizoom Associati , No Stop City, 1970b Fractalelusters

    24

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    26/9425

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    27/94

    Het rationele raster als drager voor irrationele invullingen6 a Super Studio, Supersurface

    b Rem Koolhaas, the city of the Captive Globe, 197226

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    28/9427

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    29/94

    Het continue architectonische veld als speelruimte voor de mens7 a Margaret Lew, study in continous field deployment

    b Constant Nieuwenhuys, New Babylon Nord, 195928

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    30/9429

    :: il 11 Ui I ' 1 1"7'I: :1 .. .,:..,; U: a.. !.J . JI ~ , ' I -;- - I ' ' I 1.....:--I ~ ; '-,;1I , I - - -=11:1 :: ~ n ~ _ : 1 : I I . ca-::. j_ 2 ...... a ._ . . . . . . . , 11 I~ ! r i ; ~ : l I ' . r . ! ~ :'1 I, : . .J , _J ' II I . . ::. :

    !!...J , I ' : , . , I I ,I---" I ,. - - - - _ , . . : "C- - , . --

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    31/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    32/9431

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    33/94

    Transformaties: zowel letterlijk in de figuratieve parket transforma-ties, als figuurlijk in de analoge stad als drager van betekenissen9 a Joel Napach, parket deformaties, 1979

    b Aldo Rossi, La Citta Analoga32

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    34/9433

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    35/94

    Verstilde architectonische transformaties, Goethe versus Chomsky

    10 a Rudolf Steiner, Haus Duldeekb Peter Eisenman, House 11

    34

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    36/9435

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    37/94

    De architectonische illusie van beweging11 a Cop Himmelblau, Apartment building

    b Marcel Duchamp, Naakt dat een trap afdaalt no-2,191236

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    38/9437

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    39/94

    Verzamelingen van individuele expressies

    12 a Stevin HolI, autonomous artisans houses, New Vorkb Eric Vreedenburgh, close housing

    38

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    40/9439

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    41/94

    Variaties zowel in gebruik als ontwerp13 a Antonia Astori, the Kaos collection

    b Super Studio, la serie Misura40

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    42/9441

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    43/94

    Variaties op een thema

    14 a Bernard Tsehumi, Pare de la Villette, Parisb Peter Struycken, lijn 2, 1975

    42

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    44/94

    'I

    43

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    45/94

    Ruimte geven aan interpretaties15 a Archipel Ontwerpers, unit woning

    b Feldman, partituur projection 11, 195144

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    46/94

    ""Tl p 8 c=]

    I ! I[]] , a ,,! Arn

    . .. :d'-Ti eb~ ~ - - + r w ~ o ~ - - ~ ~ . .VIOLU' : :: :

    0 L-.m11 I

    45

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    47/94

    Reeksen en verhoudingen als drager voor getallen en maten16 a Le Corbusier, Le Muse Mondiale, 1929

    b Mario Merz, reeks van Fibonacci46

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    48/94

    fcn1. 4aULSt4c.;>uLtA-e.i" . a ( . , . . . , ~

    ~ 1 % m w t - ~

    47

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    49/94

    De systemen achter de diversiteit van vormen17 a Maatvoering Korintsche orde

    b Le Corbusier, Villa Stein, 1926-2748

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    50/94

    49

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    51/94

    De ogenschijnlijke chaos van bedachtzaamheid, versus de ogen-schijnlijke orde van willekeur

    18 a Daniel Libeskind, Dance Sound (micro megas)b Froncois Morellet

    50

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    52/9451

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    53/94

    De begrenzingen van oneindigheid19 a De spons van Menger

    b Archizoom Associati , No Stop City, 197052

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    54/9453

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    55/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    56/94

    iZ {7, f. , . h h h I '\., ;. \ ;5

    7 ' .: ': I " - i ;!I: ., F i t" \ i 7 I' i\. l < -z . L - 1 r ..., . ;--. .... \ ) \ , '.." \ ') ') '11 i ' -; t J ) ,.;/t: :"5:. __ -' 7 I '4 _ ' . 1 i i ) :' ( . I

    55

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    57/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    58/9457

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    59/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    60/9459

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    61/94

    Kunst versus wetenschap23 a Kazimir Malevich, 34 drawings

    b Benoit Mandelbrot60

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    62/9461

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    63/94

    Een ontkoppeling onafhankelijk van schaal, functie engeschiedenis24 a Ciatti, keukentoestel

    b Starrett-Van Vleck, Downtown Athletic Club, New Vork, 193162

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    64/9463

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    65/94

    Vast en variabel, structuur en invulling25 a Ivan Leonidov, Magnitogorsk

    b Polidada, modular furnishing system64

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    66/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    67/94

    Staanders als dragers voor individuele expressies26 a Archipel Ontwerpers, Floorscraper

    b Site, Highrise of Homes, 193166

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    68/9467

    slTE.JfigtH'l . o f ~ ~ ! i I b o W I \ ....'I/tIfV ...,..t.d of lWItv"'; ..~ " " . w U l l I P P M " i n . f u t u ..... ofAD. T h e ~ ( l J l t h " , . * ' C t O P m e e . e t : 1lO\iI1M' . . ' i n Q w c o Q K t k J n o f l f l . ~ m o f ModItn Art. New Yl)I'lt,

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    69/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    70/9469

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    71/94

    Invullingen voorbij de orthogonaliteit28 a Richard Long

    b Foster Associates, Humana Competition, Louisville70

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    72/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    73/94

    Vast en variabel 3, van meubel tot gebouw,van handmade tot prefab29 a Alexander Fischer, Schubladenstock, 1983

    b Jean Prouve, maquette project studentenhuisvesting, 195272

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    74/9473

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    75/94

    De omkering van vast en variabel

    30 a Indoor, optic spotsb Archipel Ontwerpers, Schep man Serie

    74

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    76/94

    - 3

    75

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    77/94

    Van woonmachine tot woontoestel

    31 a Maurizio Morgantini en Claudio Done, Kromo Cucinab Eric Vreedenburgh, Van Woonmachine tot Woontoestel

    76

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    78/94

    ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ I t ' ~ i ~ g

    77

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    79/94

    Ontkoppeling: van gebouwen toestel, en tussen gebouwen toestel32 a Le Corbusier, Les maisons Domino, 1914

    b Stefan Wewerka, Kchenbaum Tecta, 198478

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    80/9479

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    81/94

    Systematiek als basis voor een vrijheid van vorm33 a Kurt Schwitters, Merzbau 1923

    b Infill-Systems, vloergoot80

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    82/94

    W Q r T ~ o u d wolergo>

    81

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    83/94

    De aktualiteit van het verleden

    34 aRegenbadenb Foster Associates, systeemhuis 1979

    82

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    84/9483

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    85/94

    De dans om fixaties; vergroting van de actieradius van een toesteldoor middel van een intermediairsysteem35 a Harry Hentschel en Richard Rau , Bulthaup kitchen Work

    Benchb Werkgroep OBOM, actieradius studie

    84

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    86/9485

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    87/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    88/9487

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    89/9488

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    90/94

    Deze publicatie is gemaakt naar aanleiding van de tentoonstelling'Non-Stop Architecture', welke van 22 september tot en met 10oktober te zien is bij de Haagse Kunstkring.De tentoonstelling is georganiseerd door de Werkgroep-OBOMvan de TU-Delft in samenwerking met de Haagse Kunstkring.De tentoonstelling is samengesteld door:Eric VreedenburghMartin MooijJos van EldonkDe tentoonstelling kon worden gerealiseerd mede dankzij eenbijdrage van:Gemeente 's-Gravenhagelap-BouwStichting Open Bouwen

    Met dank aan de volgende bedrijven en personen:AsintBrugman KeukensCEPEZEDDinlineEuro RentMaturaPagoluxTectaTop SelectCorine KhlerMax RisseladaRemco SchaTheater Zee belt

    89

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    91/94

    CIP-GEGEVENS KONINKLIJKEBIBLIOTHEEK, DEN HAAG

    Vreedenburgh , EricNon-Stop Architecture / EricVreedenburgh. - Delft:Publikatieburo Bouwkunde. - 111 ..foto'sUitg. van de Werkgroep-OBOMTU-DelftISBN 90-5269-050-2SISO 715.8 UDC72.004.6(084.12) NUGI 923Trefw.: bouwkunst: fotoboeken.

    90

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    92/94

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    93/94

    OBOMOpen Bouwen Ontwlkkellnqs Model92

  • 8/7/2019 Non Stop Architecture

    94/94