65

NieuwsbriefCaritas Catholica Vlaanderen vzw

Afgiftekantoor Brussel 4 P4A9097

Tweemaandelijks bericht van Caritas Catholica Vlaanderen vzw

NepalVergeten land tussen jungle en hooggebergte

Nummer 65 • maart-april 2012

Tweemaandelijks tijdschrift verspreid bij bestuurders en directieleden van aangesloten instellingen.

Alles wat in dit blad te lezen staat, mag overgenomen worden, mits vermelding van de bron.

NieuwsbriefCaritas Catholica Vlaanderen vzw

Inhoudstafel

Redactie & administratieCaritas Vlaanderen vzw

Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel

T 02 608 00 72 – F 02 608 00 75

post@caritas.be

Grafisch ontwerp & drukLicap cvba

Guimardstraat 1 – 1040 Brussel

T 02 509 96 83

www.licap.be

VerschijntTweemaandelijks tijdschrift

Oplage2400 exemplaren

Verantwoordelijke uitgeverDominic Verhoeven,

Directeur

Maatschappelijke zetel Caritas Vlaanderen vzw:

Guimardstraat 1 – 1040 Brussel

dominic.verhoeven@caritas.be

Edito

EditORiaal p. 03

CaRitas WEREldWijd p. 06

sOlidaRitEit p. 10

GEzONdhEid & WElzijN p. 12

KERK & samENlEViNG p. 20

aaNKONdiGiNGEN p. 22

publiCatiEs p. 24

p. 0365Nieuwsbrief

Edito

Ons kleine landje was de afgelopen periode al te vaak het toneel van zinloos lijden en oeverloos verdriet. Het

busongeval in Sierre waarbij 22 kinderen, vier begeleiders en twee chauffeurs het leven lieten, zorgde voor een

massale uiting van medeleven. Even stond de wereld stil en was iedereen weer kind en ouder, verenigd in verdriet.

De warme samenleving is niet weg.

Dat mee-leven was er ook bij het zinloos geweld op stille zaterdag, toen een MIVB-controleur om het leven kwam

bij verkeersagressie. Ook hier kwam op grote schaal reactie, waarbij de nieuwe sociale media als facebook en

twitter ten volle hun rol speelden. Twee dagen later was er echter alweer een geval van agressie, ditmaal tegen

een treinbegeleidster.

Als samenleving moeten we het signaal geven dat er een grens overschreden is en dat de agressie in de

samenleving aan banden moet worden gelegd. De gebeurtenissen van de afgelopen weken hebben aangetoond dat

de samenleving de veerkracht daartoe kan opbrengen.

Toch is het vaak – ook met de media - een dubbeltje op zijn kant. Met dezelfde pen waarmee een stem wordt

gegeven aan medeleven en collectieve rouw, wordt even later ongenadig ingehakt op politiek andersdenkenden of

economische tenoren. De krant is een product geworden, dat moet verkopen. En de blogs die online de artikels

commentariëren – en er vaak nog een grove schep bovenop doen - geven aan dat deze aanpak werkt. De macht

van de media in deze is groot. Zeer groot.

Toch heeft onze samenleving misschien meer nood aan reflectie en samenwerking dan aan polarisatie en opbod.

En laten we al eens de grote woorden op stal laten. Net terug van Nepal kreeg ik de bedenking onder ogen dat de

transfers in dit land van Noord naar Zuid ‘onvoorstelbaar onrechtvaardig’ zijn. Terecht. Ik denk inderdaad dat de

doorsnee Nepalees die met één à twee dollar per dag moet rondkomen, zich in de verste verte niet kan voorstellen

hoe wij het begrip ‘onrechtvaardig’ dan wel invullen.

Hiermee is geen uitspraak gedaan over transparantie, responsabilisering, wederkerigheid en dergelijke. De Blijde

Boodschap van Pasen bevat daarvoor geen pasklare antwoorden. Maar misschien valt er wel iets uit af te leiden

over de basisattitude waarmee mensen in de debatarena treden.

Als onze samenleving de inhoudelijke cohesie kan vinden om op te veren en te reageren als ze in haar wezen wordt

geraakt, dan moet er ook op andere vlakken veel mogelijk zijn. We hebben als christenen daarbij ook onze eigen

verantwoordelijkheid.

Nog een deugddoende Paastijd, op weg tussen Pasen en Pinksteren !

Luk De Geest Dominic Verhoeven

voorzitter directeur

dE VEERKRaCht VaN EEN

samENlEViNG

p. 0465Nieuwsbrief

dE VOEtWassiNG

REflECtiE NaaR aaNlEidiNG VaN WittE dONdERdaG

De voetwassing van de leerlingen door Jezus

behoort tot de overgeleverde traditie en in vele

witte donderdagvieringen is er ook een voet- of

handenwassing voorzien. Daardoor is het ook

iets herkenbaars geworden, maar verliezen we

soms ook uit het oog hoe confronterend dit moet

geweest zijn voor Jezus’ leerlingen. Hij, de rabbi,

de meester, wast de voeten van zijn leerlingen !

Zijn leerlingen moeten zich op zijn minst

ongemakkelijk gevoeld hebben. De reactie van

Petrus liegt er trouwens niet op. ‘Geen denken

aan’. Hier hadden ze zich immers niet aan

verwacht. De voeten van de gasten wassen,

was het werk van de knechten, of van slaven.

En verwachtten ze tenslotte niet de Messias, die

de nieuwe koning zou zijn, die in voetsporen zou

treden van Salomon en David ? Ze hadden het er

onder elkaar wel eens over, wie de belangrijkste

onder hen zou zijn… En dan wil uitgerekend Jezus

hen de voeten wassen !

Dat God Liefde is, en Delen, en daardoor eigenlijk

tegengesteld aan Macht, was niet eenvoudig

te begrijpen. Slechts langzaam rijpt het inzicht.

Misschien eerder nog door het voorbeeld dan

door het woord. ‘Was mij dan maar helemaal’,

zal Petrus uitbrengen.

De voetwassing maakt zichtbaar hoe de almacht

van God concreet wordt in de machteloosheid

van de Liefde – een Liefde die ons te beurt valt,

waar we geen verdienste aan hebben. Genade.

God heeft ons zo lief gehad dat we niet anders

kunnen dan die liefde te beantwoorden door op

onze beurt onze naaste lief te hebben. ‘Doet ook

gij, zoals ik u heb voorgedaan…’

Toch is de bekoring van de macht nooit ver weg.

De verleiding om zelf Meester te spelen. Ook de

geschiedenis van de kerk zelf heeft voldoende

zwarte bladzijden, waar de verlokking van de

macht het haalde op de boodschap van het

evangelie. Waardoor de weg ook open lag voor

alle vormen van misbruik.

Met Pasen vieren we de verrijzenis, de triomf van

het leven over de dood. Maar het gaat niet om

een triomfalisme dat ons als kerk voor eens en

voor goed in pole position brengt. Het gaat over

de triomf van een man die sterft aan een kruis,

de triomf van een gebroken en gegeven leven. Wat

wij verkondigen is de dwaasheid van het kruis, zegt

Paulus. Stultitia Crucis. De dwaasheid van het kruis,

de machteloosheid van de liefde die alles overwint.

Laten we van die weg niet afwijken.

God heeft ons zo liefgehad dat wij niet anders

kunnen dan onze naaste lief te hebben. Daarin

ligt ook onze Caritasopdracht besloten. Maar ook

daar loert de verleiding soms om de hoek.

Wereldwijd zijn we met 165 Caritas-leden, zuster-

organisaties. Maar er zijn daar flink uit de kluiten

gewassen zussen bij, en hele frele kleintjes… Wie

aan de donor-zijde van het verhaal staat, beslist nu

eenmaal ook over de besteding van de middelen.

Laten we daarom zeer bewust stilstaan bij het

verhaal van de voetwassing. Wij staan ook maar

ten dienste van. Van de lokale caritasorganisaties

die aangewezen zijn op onze hulp. Van de

patiënten, bewoners en gebruikers, die op onze

dienstverlening een beroep doen.

Het is ons voorrecht om te kunnen helpen, te

kunnen geven, te kunnen ‘liefhebben’. Met die

maat van de liefde worden ook wij gemeten.

Zoals Zuster Emmanuelle het uitdrukte, niet

lang voor haar dood : ‘Als ik binnenkort bij God

aanklop, zal Hij mij niet vragen of ik wel voldoende

gebeden heb. Niet dat het niet belangrijk is, maar

het is niet dat dat Hij me zal vragen. Maar wat Hij

me zal vragen is : ‘Hebt ge voldoende liefgehad ?’

Daar gaat het hem om.

Hebben wij voldoende liefgehad ? Hebben wij

voldoende mensen de voeten gewassen ?

Het is een attitude, een levenshouding waartoe

Jezus ons op witte donderdag uitnodigt.

Hij heeft ons bij het Laatste Avondmaal niet alleen

het brood en de wijn gelaten, ter zijner gedacht-

enis, maar ook water, om elkaars voeten te

wassen. Laten we er voor ijveren dat deze bron

nooit opdroogt, maar dat ze ons leven als nieuwe

paas mensen mag blijven voeden !

p. 0565Nieuwsbrief

dE hEER is OpGEstaaN !

hij is WaaRlijK OpGEstaaN ! allEluja !Mogen we ons met deze paasgroet, waarmee christenen elkaar sinds heugnis begroeten in de paastijd, aangesproken weten om het beste van onszelf te blijven geven, om ons steentje bij te dragen opdat het verhaal van de opstanding en van Gods Rijk van Gerechtigheid dat ons hierin is toe gezegd, ook voelbare realiteit zou mogen worden voor zovelen die er nu nog van verstoken blijven.

Dankjewel, Gerda !

Eind maart nam Gerda Goeman afscheid van Caritas Vlaanderen, na bijna 30 jaar met

het huis verbonden te zijn geweest.

Gerda was al die tijd de steunpilaar voor alle juridische aspecten. Ze verzorgde de

coördinatie van de ISBIs en stond in voor de verslaggeving van de Raden van Bestuur

van Caritas Vlaanderen vzw en Caritas Hulpbetoon vzw. Ze was ook inhoudelijk sterk

betrokken bij de werking van Caritas Hulpbetoon, en trok ook mee de kar voor de

Werkgroep Armoede.

Gerda kweet zich met minutieuze nauwgezetheid en juridische accuraatheid van haar taken, en ze was dank zij haar staat

van dienst, ook mee het levend geheugen van Caritas. Maar ze was niet alleen een rots van een werknemer – waarop je

kan bouwen, zoals op Petrus. Gerda was ook een vriendelijke en zorgzame, warmhartige medewerker die zich om iedereen

bekommerde, niet in het minst om de nieuwe en jonge medewerkers.

beste Gerda,

We wensen je voor de toekomst het allerbeste.met nog vele jaren in goede gezondheid,met je man, kinderen en kleinkinderen.

Vrede en alle goeds

Dankjewel, Gerda!

p. 0665Nieuwsbrief

Caritas wErEldwijd

Wie Nepal zegt, denkt in eerste instantie aan de Himalaya, aan

de Mount Everest, aan Edmund Hillary en Tenzing Sherpa. Nepal

is het dak van de wereld. Voor wie wat ouder is, komen er ook

nog herinneringen bovendrijven aan de tijd toen de hoofdstad

Kathmandu ‘in’ was bij hippies, en het bereiken van ‘hogere

sferen’ niet onmiddellijk met het Himalaya-massief te maken had.

Nepal lijkt op de kaart een klein land, ingesnoerd als het is

tussen India en China. Toch is het vijf maal zo groot als België,

en telt het dertig miljoen inwoners, die samen 59 verschillende

talen spreken. In het laagland en de vallei van Kathmandu

overheerst het Hindoeïsme, naarmate men stijgt, neemt het

aandeel van de (Tibetaanse) Boeddhisten toe. Nepal herbergt

overigens het paleis waar de Boeddha opgroeide – in Lumbini,

in het Zuiden. Het aandeel van de christenen bedraagt enkele

procenten, waaronder om en bij de 7000 katholieken – bij

wijze van spreken één Vlaamse parochie, maar dan wel met

een hogere mate van wekelijkse mispraktijk.

Nepal heeft een rijke culturele traditie, maar is verder vooral een

arm land. Samen met Laos wordt het beschouwd als het armste

land in Azië. Veel Nepali hebben noodgedwongen hun land verlaten

en werken als gastarbeider in India of in de golfstaten, of hebben

de weg naar het Westen – en ook naar België - gevonden. Als

arbeider of als politiek vluchteling, want de gewapende politieke

strijd van de laatste decennia, die uiteindelijk resulteerde in de

afschaffing van de monarchie en het aan de macht komen van

de Maoïstische Partij stortte het al arme land gedurende lange

tijd in een politieke chaos, die nog steeds niet helemaal opgelost

is. De integratie van de opstandelingen in het regeringsleger is

nog niet afgerond, en ook het opstellen van een nieuwe (federale)

grondwet zal allicht niet afgelopen zijn tegen de vooropgestelde

deadline van begin mei.

Terzelfdertijd is het echter zo dat het land zelf een uitgebreide

groep van enkele tienduizenden vluchtelingen uit Buthan her bergt :

mensen van Nepalese origine, die in de vruchtbare valleien van

Buthan woonden, en daar aanvang van de jaren 90 uit werden

NEpal

VERGEtEN laNd tussEN juNGlE EN hOOGGEbERGtE

De laatste week van maart

brachten Michel Verhulst en

Dominic Verhoeven als voorzitter

en ondervoorzitter van Caritas

International een werkbezoek

aan Nepal, vergezeld van Joeri

Leysen, Asia Desk medewerker en

gestationeerd in Bangkok. Na een

kort bezoek in Delhi aan Caritas

India, dat in januari zijn 50ste

verjaardag had gevierd.

Enkele impressies

Geslaagde terugkeer:

van vluchteling tot kippenboer.

p. 0765Nieuwsbrief

Eco-toErismE

Het tweede project situeert zich in de Annapurna

Conservation Area. Zoals gezegd staat Nepal

vooral te boek als een toeristische bestemming,

maar de evolutie van de toeristische industrie

brengt mee dat de toeristen veelal de traditionele

paden links laten liggen, en met een 4 x 4 zo

snel mogelijk zo hoog mogelijk willen geraken.

De inkomsten uit toerisme zijn in deze vallei de

laatste jaren dan ook drastisch teruggevallen.

Toch beschikt de vallei over heel wat potentiële

troeven. Caritas International investeert hier in

de omvorming van de toeristische infrastructuur

en in de herwaardering van de oude paden. Op

een eco-vriendelijke manier wordt zo gewerkt

aan een opleving van het toerisme in de vallei,

zodat ter plekke tewerkstelling kan worden

gerealiseerd en minder mensen zullen moeten

uitwijken naar het buitenland. Ook voor dit project

wordt samengewerkt met een lokale partner,

CHESS. Door samen te werken met lokale

partnerorganisaties, slaagt Caritas Nepal erin

het eigen personeelsbestand beperkt te houden,

en geen logge strucuur te creëren.

verdreven. Opnieuw een illustratie van het feit dat

het grootste deel van de vluchtelingenstromen

nooit het westen bereikt, maar in de onmiddellijke

omgeving van het land van vertrek blijven hangen.

Verweg het grootste programma van Caritas Nepal

betreft de opvang van deze groep vluchtelingen,

voor wie voedselprogramma’s en onderwijs wordt

voorzien. Hier zijn we echter niet geraakt. Caritas

België is ook niet betrokken bij dit project.

community BasEd disastEr risk rEduction

Caritas International België heeft op dit moment

drie projecten lopen in Nepal. Een ervan situeert

zich in het zuiden van land, in de Terai, en heeft

betrekking op het versterken van de capaciteit

van de lokale gemeenschappen om voorbereid te

zijn op overstromingen en de impact ervan zoveel

mogelijk te beperken. In 2008 werd het land door

zware overstromingen getroffen. Er vielen weinig

menselijke slachtoffers, maar de gevolgen voor

de landbouw en de veestapel waren catastrofaal.

We werken enerzijds aan versteviging van de

oevers, maar ook aan een early warning system.

Caritas Nepal werkt hiervoor samen met een

lokale partner RERI.

Verblijfsaccomodatie: nog een weg te gaan...

Jong meisje uit de vallei van Lamjung:

later haar eigen thee-huis?

p. 0865Nieuwsbrief

VrijwilligE tErugkEEr

Het derde project tenslotte heeft betrekking op

vrijwillige terugkeer. Nepalezen die geen kans

maken om erkend te worden in België, keren

terug naar hun geboorteland, met een kleine

financiële bijdrage en met lokale begeleiding door

Caritas Nepal. In totaal zijn reeds meer dan 60

Nepali ingegaan op het aanbod van vrijwillige

terugkeer. In het overgrote deel van de gevallen

(op twee na) gaat het om geslaagde verhalen.

In Badralpur, in de Terai, bezochten we Gurung.

Hij keerde vorig jaar terug naar Nepal, en richtte

er met de bijdrage van 2200 euro (via europese

financiering), en met geld dat hij van familie kon

lenen, een kippenbedrijfje op met 3500 legkippen.

Met de opbrengst van de verkoop van de eieren

kan hij zijn familie, alsook de vrouw en de kinderen

van zijn overleden broer onderhouden en de

kinderen een degelijke opleiding geven. Gurung kan

rekenen op ondersteuning van Caritas Nepal, o.m.

voor zijn businessplan en voor verdere training.

Hij is trots op zichzelf, en op wat hij voor elkaar

gebracht heeft. In België had hij geen toekomst,

maar hij kijkt er niet met bitterheid naar terug :

hij heeft in België vooral leren werken, zegt hij, en

hij heeft er geleerd dat hard werken en investeren

loont. Dat brengt hij nu in praktijk.

***

Naast de eigen projecten die we samen met

Caritas Nepal hebben we ook nog enkele andere

projecten bezocht, onder meer in Kathmandu,

CPCS, Child Protection Centers and Services,

een project voor de opvang van straat kinderen

dat steun krijgt van de ‘Vrienden van Zuster

Emma nuelle vzw’. Wat begon alse een één-

mans initiatief met een klein huis voor de opvang

van enkele straatkinderen, is uitgegroeid tot

een bloeiende NGO met verschillende shelters

die voor honderden kinderen instaan. Er wordt

aandacht besteed aan zowel huisvesting, onder-

wijs als medische zorg. Bovendien worden de

jongeren ook weerbaar gemaakt, om alleen in de

maat schappij te kunnen overleven. Zo is er ook

een kinderraad, met gekozen afgevaardigden van

alle huizen en shelters.

We maakten tevens van de gelegenheid gebruik

om het partenariaatsproject Keta Keti te be-

zoeken. Ook dit is voornamelijk gestart als het

initiatief van één man, een bevlogen onderwijzer

die in de jaren tachtig aankwam in het afgelegen

bergdorp Melamchi – op 1700 meter - om er

nooit meer weg te gaan. Ook hier gaat het om

een gestage groei. De school die in omvang toe-

neemt (met internaat), en die onderwijs van hoog

niveau biedt, dat met sommige privéscholen uit

Kathmandu kan wedijveren. De medische post,

die er sinds enkele jaren is bijgekomen, en mo-

Zoals in zovele landen vormt ook in Nepal de gebrekkige

verkeersinfrastructuur een belangrijke hindernis voor economische vooruitgang.

p. 0965Nieuwsbrief

men teel de watervoorziening, waaraan de laatste

hand gelegd wordt.Keta Keti kan jaarlijks rekenen

op steun van de gelijknamige vzw uit België :

bevlogen landgenoten die tijdens een trekking

met de man in contact kwamen, waarbij de

vonk oversprong. Hoe succesrijk het verhaal van

Melamchi is, mag blijken uit het feit dat het dorp

groeit, terwijl andere dorpen uit de vallei in de

loop der jaren spookdorpen geworden zijn, én uit

het feit dat de school ook kinderen uit de vallei

aan trekt, die vaak vier uur moeten lopen om er

te geraken….

***

Nepal is een arm land, met een gebrekkige wegen-

infrastructuur, met een politiek weinig stabiele con-

text en met een veelal afwezige overheid, waar het

op sociale voorzieningen aankomt. Met Caritas

Nepal beschikken we echter over een gedegen en

ge dreven partner, met een kleinschalige aanpak en

zonder grote overheadstructuur.

De katholieke gemeenschap is klein, met 7000 ge-

lo vigen, grotendeels afkomdig uit o.m. India, maar

met een aantal congregaties die er de rugge graat

van uit maken. De laatste dag voor de terug reis be-

zoch ten we nog een kleine religieuze gemeen schap

die een huis voor AIDS-kinderen en –moeders runt.

Ofschoon er een grote tolerantie is ten opzichte

van religies, blijft waakzaamheid geboden. Enkele

jaren geleden werd er een aanslag ge pleegd tegen

een kerkgebouw. En bij het einde van de dienst van

Palmzondag, werd er nogal wat tijd besteed aan de

veiligheidsmaatregen voor de goede week. Maar

als we willen kiezen voor de armste landen, zijn we

in Nepal zeker op de juiste plaats !

Dominic Verhoevenondervoorzitter Caritas International

De CPCS-kinderraad:

participatie en verantwoordelijkheid in praktijk.

Voorkomen van overstromingen:

een taak voor de ganse gemeenschap.

p. 1065Nieuwsbrief

Terwijl de Hoorn van Afrika nog

altijd strijd voert tegen voedsel-

onzekerheid, kampen ook de

Sahellanden met ernstige voed-

seltekorten. Ten minste 5.7 miljoen

mensen hebben nu al voedselhulp

nodig. De voedsel tekorten zullen

het grootst zijn tussen mei en

oktober 2012, in delen van Burkina

Faso, Mali, Mauritanië, Niger,

Senegal, Tsjaad, Noord-Nigeria,

Noord-Kameroen en Gambia

droogtE, armoEdE, spEculatiE…

De situatie in de Sahel is des te alarmerend omdat het hier om de

armste landen van de wereld gaat. In de Human Developement

Index van de Verenigde Naties van 2011, die 187 plaatsen telt,

staat Niger op de 186ste, Tsjaad op de 183ste, Burkina Faso

op de 181ste, Mali op de 175ste en Mauritanië op de 159ste

plaats. Heel wat mensen hebben geen voorraad meer omwille

van onregelmatige regenval en slechte oogsten. Schaarste en

speculatie hebben de voedselprijzen de hoogte in gejaagd met

stijgingen tot meer dan 50%. Als er al eten op de markt te vinden

is, dan is dat onbetaalbaar. De koopkracht van een doorsnee

gezin is immers belachelijk laag in bovenvermelde landen.

Het geweld in het noorden van Mali bemoeilijkt daarenboven de

situatie. 82.000 Malinezen zijn gevlucht naar veiliger oorden in

eigen land, 90.000 mensen zijn de grens overgestoken naar

Mauritanië, Burkina Faso, Algerije en Niger. Weg van huis met

hun zeer beperkte middelen hebben ze het des te moeilijker

om te overleven.

sahEl:

dREiGENdE VOEdsElCRisis

solidaritEit

HEt caritasnEtwErk is VoorBErEid

Het Caritasnetwerk, dat kan rekenen op zijn lokale Caritaspartners, heeft al maatregelen genomen. De Werkgroep

voor de Sahel, waar ook Caritas International deel van uitmaakt, was bijeen in februari van dit jaar en heeft een

niet mis te verstane noodoproep gelanceerd aan alle Caritasorganisaties om de noodinterventieplannen van de

betrokken landen te helpen financieren.

In Niger, bijvoorbeeld, waar potentiëel tot 5,5 miljoen mensen bedreigd worden door de honger, zorgt CADEV-

Niger van maart tot juni voor cash-for-work en food-for-work activiteiten. Vanaf mei zullen zaaigoed en andere

landbouwproductiemiddelen verdeeld worden evenals veevoeder. Van juli tot september wordt er voedsel

uitgedeeld in afwachting van de nieuwe oogst. Voor de slachtoffers van het gewapende conflict in Mali die zich in

Niger bevinden, is er een urgentieprogramma dat voorziet in de distributie van voedsel, aanvoer van drinkbaar

water, en de installatie van toilet- en wasfaciliteiten.

Ondertussen wordt er ook verder gewerkt aan een gemeenschappelijke aanpak van het steeds terugkerend

probleem van de honger in de Sahel. Een analyse en een evaluatie van de aanpak in de verschillende betrokken

landen ligt aan de basis hiervan. De volgende thema’s zijn ondertussen door de werkgroep als prioritair naar

voren geschoven, willen we ervoor zorgen dat de getroffen bevolkingsgroepen beter gewapend zijn tegen

de droogte: alternatieven voor voedsel distributie en preventie van ondervoeding bij kin der en, promotie van

caritasInterna t iona l

p. 1165Nieuwsbrief

ecologische familiale land bouw bedrijfjes, water-

beheer en diversificatie van de inkomsten voor de

meest kwetsbare groepen.

IBAN BE88 0000 0000 4141 • BIC BPOTBEB1 • Van harte dank • Meer info: www.caritas-int.be

Strijd met ons tegen voedseltekorten in de Sahel

Caritas International vraagt met

aandrang asielzoekers aan de

grens niet langer op te sluiten en

de nodige maatregelen te nemen

om zoveel mogelijk hindernissen

op hun inburgeringparcours weg

te nemen wanneer ze hun statuut

hebben verkregen. Twee jaar

ervaring op het terrein leert dat

sociale begeleiding op maat een

sleutel is tot succesvolle integratie.

Wie in België aankomt via luchtverkeer kan asiel aanvragen bij

het verlaten van het vliegtuig. Wie niet over de nodige reis do cu-

menten beschikt wordt voor de duur van een versnelde asiel pro-

ce dure ondergebracht in een grenscentrum (gesloten cen trum

voor volwassenen, terugkeerwoningen van de Dienst Vreem de-

lingen zaken voor families met kinderen). Bij een posi tieve be slis-

sing moet betrokkene het centrum onmiddellijk ver laten.

bEGElEidiNG Op maat:

slEutEl tOt suCCEsVOllE iNtEGRatiE VOOR asiElzOEKERs diE iN EEN GEslOtEN CENtRum huN statuut VaN VluChtEliNG KRijGEN.

De erkende vluchteling of subsidiair beschermde, die vaak op dat moment pas voor het eerst contact heeft met

de Belgische samenleving, bevindt zich dan op straat zonder opvang, zonder sociaal netwerk, zonder begeleiding.

Zijn/haar integratietraject is een waar hindernissenparcours. Twee jaar van intensieve begeleiding van erkende

vluchtelingen en subsidiair beschermden die aangehouden werden aan de grens heeft heel wat problemen

blootgelegd bij o.a. het vinden van een woning, de inschrijving in de gemeente, de aanvraag tot bijstand bij een

OCMW, het aanleren van de taal, vrij verkeer als subsidiair beschermde.

In een zopas verschenen rapport vraagt Caritas International aan het beleid en de administratie om komaf te

maken met de juridische en administratieve disfuncties in deze context en rekening te houden met volgende

aanbevelingen die het integratieproces kunnen bevorderen:

• Geen systematische aanhouding van asielzoekers aan de grens

• Aanstelling van een instantie die verantwoordelijk is voor de in vrijheid gestelde personen

• Begeleiding bij het zoeken naar een woning, sensibiliseren van huiseigenaars

• Correcte toepassing van wettelijke wachttijden en respecteren van de rechten bij door OCMW’s en gemeentes

• Duidelijke regels over naamswijzigingen

• Sociale begeleiding op maat

Johanna Vanraes

U kunt het rapport inkijken op de website van Caritas International:

http://www.caritas-int.be/nl/hulp-aan-migranten/activiteiten/integratie-van-erkende-vluchtelingen.html.

p. 1265Nieuwsbrief

Na het Europees jaar van het vrijwilligers-

werk in 2011, staat 2012 in het teken van

het ‘actief ouder worden en de solidariteit

tussen de generaties’. Voor het Vlaams

Steun punt Vrijwilligerswerk was de studie-

dag die elk jaar in gericht wordt ter gelegen-

heid van de week van de vrijwilliger een

ideaal moment om dit thema op de agen da

te plaatsen. Dit gebeurde in samen werking

met de Vlaamse Ouderenraad.

Het thema dat de Europese Unie

dit jaar vooropstelt, is boeiend en heeft

heel wat te maken met vrijwilligers werk.

Daarom gaan we er in ons

tijdschrift graag wat nader op in.

We baseren ons hiervoor op de uit een zet-

tingen van Kathy Louagie, staf mede werker

Vlaamse Ouderenraad, Huib Hinne kint,

voorzitter commissie maat schap pe lijke

participatie Vlaamse Ou de ren raad en prof.

dr. Anja Declercq van Lucas.

waarom is Er EEn EuropEEs jaar oVEr actiEf oudEr wordEn gEkomEn?

Er is een sterke toename van het aantal ouderen in Europa. Dit

heeft te maken met de babyboomgeneratie die nu stilaan in de

leeftijdscategorie van de ‘ouderen’ terecht komt, maar zeker

ook met het feit dat de gezondheidszorg en de hygiëne sterk

verbeterd zijn, evenals het welvaartsniveau, allemaal factoren

die maken dat mensen gemiddeld langer leven.

Het groeiend aantal ouderen wordt te vaak gezien als een be-

dreiging voor de maatschappij, als een last. Maar, mensen leven

niet alleen langer, maar vaak ook langer in goede ge zond heid,

ouderen hebben heel wat ervaring en vaar dig heden. Daarom

biedt de vergrijzing ook een kans en is actief blijven op oudere

leeftijd ook een oplossing.

wat is actiEf oudEr wordEn?

Actief ouder worden heeft verschillende uitzichten. Het gaat om

• ouderen de kans geven om volwaardig deel te nemen aan

de samenleving,

• werkgelegenheid voor ouderen,

• ouderen de mogelijkheid geven om zich vrijwillig in te zetten,

• ouderen zelfstandig laten wonen door woningen, infra struc-

tuur, IT-toepassingen en vervoer aan te passen.

Om dit mogelijk te maken moeten aan ouderen meer kansen

gegeven worden om actief te blijven en zelfstandig te wonen.

doEl Van HEt EuropEEs jaar 2012

Met dit Europees jaar komt er vooral aandacht voor bewust-

making, is het de bedoeling om politici aan te zetten tot actie

en om een grotere samenwerking en solidariteit tussen de

generaties op gang te brengen.

2012 – EuROpEEs jaaR

VaN hEt aCtiEf OudER WORdEN EN dE sOlidaRitEit tussEN GENERatiEs

GEzondhEid & wElzijn

© Isabelle Pateer, Otherweyes

p. 1365Nieuwsbrief

waarde van mensen en biedt kansen om leer er va-

ringen op te doen en nieuwe vaardigheden te ont-

wikkelen. Vrijwilligerswerk stelt mensen in staat

om dingen te veranderen, zelfs op hoge leef tijd.

Vrij wil li gers werk creëert meer interesse in ander

vrij wil ligers werk, het geeft zin om meer te doen.

Kor tom, vrijwilligerswerk verbetert de gezond heids-

toe stand en het welzijn van mensen!

Ouderen hebben heel wat troeven in handen op

ge bied van vrijwilligerswerk. Zij hebben levens er va-

ring en beschikken vaak over heel wat maat schap-

pe lijke competenties. Zij zijn beschikbaar, mees tal

overdag, wat voor veel vrijwilligerswerk be lang rijk

is. Zij zijn vooral goed in het omgaan met generatie-

genoten, de groep die ook veel be hoefte heeft aan

vrijwilligerswerk en vrijwillige inzet.

We geven graag nog enkele cijfers mee.

Gemiddeld 17% van de 55-plussers zetten zich in

Vlaanderen in gedurende 5 à 6 uren per week. In

de leeftijdsgroep van 55 tot 64 jaar is dat 24,7%,

van de 65- tot 74-jarigen engageert 17,9% zich als

vrijwilliger en bij de 75-plussers is dit nog 12,6%.

Dit betekent dat meer dan 200.000 ouderen zich

meer dan 5 uur per week inzetten gedurende

ongeveer 40 weken per jaar. We spreken bijgevolg

van 40 miljoen uren vrijwilligerswerk!

Laat ons de economische meerwaarde daarvan

toch niet onderschatten.

En nog een belangrijk aandachtspunt. 17% van

de 55-plussers doet vrijwilligerswerk, maar even-

veel mensen geven aan dat ze ook wel vrij willigers-

werk zouden willen doen als het hen zou gevraagd

worden. Er is dus echt nog wel een poten tieel aan

vrij willigers beschikbaar. Ook als de pensioen leef-

tijd zal verhogen in de volgende jaren, betekent

dit dat er nog altijd een groot aantal mensen aan-

spreek baar is om vrijwilligerswerk te doen.

De beste manier om vrijwilligers te vinden is nog

altijd de mensen persoonlijk aanspreken. Dit houdt

een opdracht in voor alle vrijwilligers en profes sio-

nelen die actief zijn in het vrijwilligerswerk: spreek

mensen aan in uw omgeving. Informeer naar hun

interesses en stimuleer hen om een gepast vorm

van vrijwillige inzet te vinden.

Liliane KrokaertCoördinator Present Caritas Vrijwilligerswerk vzw

Bij de lancering van het jaar lag de nadruk vooral

op de arbeidsparticipatie, maar wij – de vrij wil li gers-

organisaties – willen ook het belang van het vrij wil li-

gerswerk daarin benadrukken.

actiEf oudEr wordEn in BElgië

In België werd de lancering van het Europees jaar

gehouden op 7 maart 2012 in Brussel.

Dit Europees jaar is voor België erg belangrijk, want

ook in België stijgt de levensverwachting aanzienlijk,

is er de babyboomgeneratie en komt daarbij nog

het da len de geboortecijfer, waardoor de vergrijzing

sterk toe neemt.

Op gebied van tewerkstelling voor ouderen kent

België een flinke achterstand binnen Europa. Ac tieve

participatie van ouderen in de samen leving, ouderen

betrekken bij beslissingen die hen aan gaan is in ons

land een belangrijk werkpunt. Ook de aandacht voor

de levenskwaliteit van de ouder en en voor de op-

ti ma lisatie van hun gezond heid en welzijn is een

be lang rijk item. De eigen bij drage van de ouderen

moet daarin voldoende be klem toond worden.

VrijwilligErswErk als ElEmEnt Van actiEf oudEr wordEn

Vrijwilligerswerk is een manier om de betrokken-

heid van ouderen in de samenleving te verhogen.

Vrijwilligerswerk op oudere leeftijd bevordert de

sociale inclusie van ouderen. Het verhoogt de

levens kwa li teit van alle generaties. Vrijwilligerswerk

heeft posi tieve effecten op ouderen: het geeft een

betere sub jectieve welzijnsbeleving en een gro-

tere zelf waardering. Vrijwilligerswerk zorgt er voor

dat het sociale netwerk van mensen uit breidt,

het geeft het gevoel dat je iets kan bete kenen

voor anderen wat belangrijk kan zijn bij het be-

ëin digen van de beroepsloopbaan of bij het weg-

val len van een aantal zorgtaken voor kinderen en

klein kinderen. Vrijwilligerswerk versterkt de eigen-

Meer informatie over het Europees jaar: Website Europa: http://europa.eu/ey2012/ey2012.jsp?langId=nl Website België: http://www.beactive2012.be/

p. 1465Nieuwsbrief

Wilt u aNdERs OudER WORdEN?

Met allerhande onderzoek probeert men een zicht

te krijgen op de vergrijzing en de gevolgen hiervan.

Hangt er een zwaard van Damocles boven onze

hoofden en durven alleen ultra-optimisten dit een

uitdaging noemen? Of zullen we via innovatie en

creativiteit ook deze wending in de maatschappij

kunnen opvangen?

cEra-projEct ‘andErs oudEr wordEn’

CERA besliste niet bij de pakken te blijven zitten en

startte het project ‘Anders ouder worden’. Via dit

project wil CERA innoverende projecten voor kwets-bare ouderen ondersteunen. De pro jecten moeten vertrekken vanuit zorg op maat en tege moet komen aan de

tendens van een verschuiving van residentiële zorg naar klein schaliger voor zie ning en en zorg in de samenleving.

Present Vrijwilligerswerk vzw was meer dan ge ïn te res seerd om de eigen expertise in dit project te laten in

passen. Deze expertise ligt niet op het terrein van de thuiszorg, maar wel op het terrein van vrijwilligerswerk:

anders ouder worden door de inzet van vrijwilligers in een woonzorgcentrum. Resi den ti ële zorg zal altijd nodig

blijven dus ook daar moet nagedacht worden over het opti ma li se ren van de menselijke zorg voor de be woner.

Vrij wil ligers kunnen, mits aan enkele voor waarden vol daan is, partners zijn binnen dit nieuwe zorg gebeuren.

EEn VEEl tE langE titEl

Naast zeven andere projecten, werd Present vrij wil li gers-

werk vzw geselecteerd met het project: de kwaliteit ver be te-

ren van het vrijwilligerswerk in de residentiële ouderen zorg

door degelijke vorming en ondersteuning van de vrij wil li gers-

verantwoordelijken. We kregen het niet korter ge zegd: elk

element van de titel is belangrijk.

Present wil immers aan de bel trekken, voor het een alarm-

bel wordt. We willen directies en besturen - van woon zorg-

centra in de eerste plaats, maar ook van andere zorg voor-

zien ing en – zo graag van het volgende overtuigen: een kleine

investering in een vrijwilligersbeleid levert een win-win situatie

op voor de voorziening en voor de vrijwilligers.

Vrijwilligers inzetten is kiezen voor:

o Een warme voorziening waar plaats is voor de mens achter de bewoner

o Het inbedden van het woonzorgcentrum in de lokale gemeenschap door het binnenbrengen van de buiten-

wereld in de voorziening

De tijd en inzet van vrijwilligers maken meer mogelijk: ze zijn extra hart en handen!

© Isabelle Pateer, Otherweyes

p. 1565Nieuwsbrief

Een voorziening die investeert in de vrij wil li gers wer-

king bereikt een echte meerwaarde. Er gaat geen

tijd verloren aan spanningen, geschillen of on dui-

de lijk heden. Elke vrijwilliger doet de taak die hem

of haar het meest ligt. Tevreden vrijwilligers zijn de

beste ambassadeurs van een voorziening. Dit is

niet alleen belangrijk voor de goede naam van de

voor ziening maar dit zal er ook voor zor gen dat de

rekrutering van de vrijwilligers ge mak ke lijker ver-

loopt. Mond-tot-mondreclame is de beste reclame.

Binnen het CERA-project werkt Present twee pistes

uit om dit resultaat te bereiken. Enerzijds vor ming

en ondersteuning voorzien specifiek voor de vrij wil-

li gers verantwoordelijken in ouderenzorg en ander-

zijds het sensibiliseren van directies en besturen.

VORMING van vrijwilligersverantwoordelijken

Present wil vanuit zijn deskundigheid de lokale vrij-

willigersverantwoordelijken in ouderenzorg op lei-

ding en begeleiding aanbieden, zodat zij over de

nodige vaardigheden beschikken om het vrij wil li-

gers werk in hun voorziening te organiseren. Het

is im mers geen evidente taak. In bijna alle ge vallen

neemt een personeelslid de coördinatie van de

vrijwilligers bij zijn of haar andere taken. Meestal

is er maar één vrijwilligersverantwoordelijke in een

woonzorgcentrum en een opleiding om mensen te

coachen hebben ze meestal niet gehad. Nochtans

is het coachen van mensen die zich belangeloos

inzetten net extra moeilijk.

Via diepte-interviews met vrij wil li gers ver ant woor de-

lij ken tastte Present in 2010 de realiteit af. Waar

liggen de succes factoren en de knelpunten? Uit

deze in for ma tie haalden we de thema’s voor de

vor ming. In 2011 organiseerden we een vorming

over com mun i ca tie: enerzijds met de individuele

vrij wil liger, bijvoorbeeld over het voeren van moei-

lij ke gesprekken waar heel wat vaardigheden bij

komen kijken. Maar anderzijds ook met de groep

vrij wil li gers, bijvoorbeeld tijdens overlegmomenten.

In het najaar zochten we naar de plaats van de

vrijwilligerswerking in een woonzorgcentrum: het

belang van een goede organisatie en van het uit-

schrijven van een gedragen visie, communicatie

naar collega’s en directie toe, opkomen voor jezelf

en voor je functie, enz. Selectie en evaluatie van

vrij wil li gers zijn de thema’s van de vormingen in

2012 (www.presentweb.be: vormingskalender).

SENSIBILISEREN van directies en besturen

Begin 2011 startten we ook het tweede luik van

het project, het sensibiliseren van directies en

besturen. We beslisten een mailingcampagne uit

te werken, waarin we zo krachtig mogelijk onze

argumenten op tafel gooiden. Het Europees jaar

voor het vrijwilligerswerk 2011 was een goede

gelegenheid om deze mailing te kaderen. Dit zijn de

vijf tips die we verspreid over het jaar opstuurden

naar directies en besturen van woonzorgcentra:

• Tip 1: Een vrijwilligersverantwoordelijke, waarom?

• Tip 2: Visie op vrijwilligerswerk, waarom en hoe?

• Tip 3: Vrijwillig is niet gratis.

• Tip 4: Wat zegt de wet?

• Tip 5: Directeur, wat is uw rol?

Vrijwilligers inzetten is niet gratis. De nood-

zakelijke investering houdt in:

o een visie op vrijwilligerswerk uitschrijven

en iedereen, elk personeelslid en elke vrij-

williger, informeren over deze visie en ver-

wachten dat ze deze uitdragen. De vrij-

wil li gers werking zal niet goed draaien als

niet elk personeelslid bereid is vrijwilligers

te betrekken. Elk personeelslid dat samen-

werkt met een vrijwilliger moet zijn of haar

rol hierin ten volle beseffen.

o Een vrijwilligersverantwoordelijke aan duiden

en deze tijd en middelen geven om de vrij-

wil li gers te rekruteren, selecteren, be ge lei-

den, eva lu eren, bezielen en be danken. De

vrij wil li gers ver ant woor de lijke coördineert de

vrijwilligerswer king, de collega-personeels-

leden sturen de vrij wil li gers in hun afdeling

rechtstreeks aan.

o De vrijwilligers erkenning geven door een wel-

ge meend dank je wel, ook vanuit de directie.

De sterkte van dit vormingsaanbod ligt zeer dui-

de lijk in de specialisatie, aangezien het volledig

is toe ge spitst op vrijwilligersverantwoordelijken

in de sec tor van de ouderenzorg. Daardoor zijn

con text en casussen voor de deelnemers heel

her ken baar.

Deze tips kan u nog bekijken op de website

van Present: www.presentweb.be: Tips voor

een goed draaiende vrijwilligerswerking.

p. 1665Nieuwsbrief

tot slot

Present is er van overtuigd dat een goede vrij-

wil li gers werking een enorme meerwaarde kan be-

te kenen voor ouderen in een woonzorgcentrum.

Naast de nodige zorg die door het personeel ge-

geven wordt, kunnen vrijwilligers net iets meer

aandacht en tijd geven aan de individuele per-

soon. Maar de kwaliteit van vrijwilligerswerk is

niet ge ga ran deerd. Om het vrijwilligerswerk in

goede banen te leiden, is er nood aan een ver ant-

woor de lijke die op zijn beurt wordt ondersteund

en ‘gevormd’. Daarom hebben we ingezet op dit

project. In de hoop directies warm te maken voor

de meer-waarde van vrijwilligerswerk en hen te

overtuigen van de nood aan investering in een goed

vrijwilligersbeleid en onderwijs in de hoop dat we

via het vormingsaanbod op maat de vrij wil li gers-

ver ant woor de lijken ondersteunen bij en sterken

voor het kwaliteitsvol coachen van vrijwilligers.

Lieve CoorevitsProjectmedewerker Present en Project-

medewerker vrijwilligerswerk Caritas Vlaanderen vzw

zORGtEams (VER)lEidEN tOt lEREN:

Wat KuNNEN WE lEREN VaN VOEtbaltEams?

Zorgteams leveren een belangrijke bijdrage aan de

kwaliteit van de zorg. Onder een team, verstaan

we een groep van individuen met de gedeelde ver-

ant woor de lijk heid voor het halen van be paalde

resul taten, waarbij ze elkaar nodig hebben. Goed

func tio ne ren de teams resulteren in snellere, beter

toegankelijke en meer patiënt-/cliënt gerichte zorg.

Te ge lij ker tijd worden zorg in stel lingen voortdurend

uit ge daagd om hun dag dage lijkse praktijken aan te

passen aan maat schap pelijke, politieke en we ten-

schap pe lijke ont wik ke lingen. Zoals elk organisme

zich aan past aan een ver anderende omgeving,

is het voor elke or ga ni satie van belang constant

te inno veren. Team leren is dé facilitator van deze

inno va tie. De op los singen van vandaag kunnen de

pro ble men van morgen zijn; de enige constante is

ver an de ring.

In de zorg wordt het ‘zorgproduct’ gerealiseerd

door intensieve samenwerking tussen uit een lo pen-

de specialismen. Zorgkundigen, artsen, ver pleeg-

kundigen, apothekers, technici, balie mede wer kers,

paramedici en tal van anderen maken deel uit van

p. 1765Nieuwsbrief

talloze zogenaamde ‘zorgketens’. Om goede en veilige

zorg te kunnen realiseren, is de uitdaging daarbij om

alle verschillende ac ti vi teiten goed op elkaar af te

stemmen. De keten rond de gebruiker is immers zo

sterk als de zwakste schakel. Maar dezelfde keten

wordt een stuk sterker wanneer schakels elkaar

onder ling kunnen ver sterken. Een zorgketen kan zo

een ‘vangnet’ vormen voor menselijke fouten en on-

zorg vul dig heid. De investering in teamwerk en team-

leren valt in het niets vergeleken met de ma ter iële

en niet-materiële kosten van ineffectieve zorg or ga-

ni sa ties. Veel ondoelmatigheid in de zorgverlening

heeft immers zijn wortels in samenwerking en

communicatie.

Lerende teams onderscheiden zich van andere

teams doordat zij hun leren bewust organiseren,

kennis met elkaar delen en gebruiken in hun da ge-

lijkse praktijk. Mensen leren voortdurend als ze aan

het werk zijn. Vaak is dit een onbewust proces. In

een team kan het werk alleen maar goed uitgevoerd

worden, als het als team wordt uitgevoerd en de

mensen zich daarbij bewust zijn van hun onderlinge

afhankelijkheid. Individueel leren staat dan in dienst

van het team en de organisatie. Door teamleren blijft

de organisatie zich ontwikkelen en neemt de kans op

duurzaamheid van de verandering toe. Teamleren is

krachtiger dan individueel leren, vergroot de kans op

het beklijven van het geleerde en draagt zo bij aan

duurzaamheid van verandering.

We onderzoeken wat we kunnen leren van voet-

bal teams: hoe spelen zorgteams de bal vlot rond?

1. Creëer ruimte

Zoals een trainer cruciaal is voor de ontwikkeling

van een sterke voetbalploeg, is het vooral de direct

leidinggevende die invloed heeft op de rand voor waar-

den die leiden tot teamleren. Je doet dat allereerst

door ruimte te creëren. Maak tijd vrij om te leren/

te trainen. Gebruik je opleidings- en adviesbudget

om je team te inspireren en kennis en vaardigheden

te ver groten. Dat kan ten koste gaan van andere

pro jec ten, maar zal zich dubbel en dwars uitbetalen.

Team leren zal leiden tot allerlei goede ideeën en de

vaar dig heid deze als team vlot uit te voeren.

2. Investeer in de persoonlijke training en effectiviteit van medewerkers

Train je spelers! Doe een deel van die investering

in persoonlijke vaardigheden van de teamleden.

Team leren vraagt vaardige communicatie. Over de

inhoud van het werk, natuurlijk, maar ook over de

communicatie zelf. Hoe vraag je door zonder nog

een oordeel te hebben? Ben je in staat diverse

interpretaties naast elkaar te laten bestaan? Wat

is het effect van suggestieve vragen en hoe kun je

dat voorkomen? Leer je collega’s de interactie in

de groep waar te nemen en daarop constructief te

reflecteren?

3. Pas nieuwe vormen van leren toe

Voetbalteams trainen meer dan dat ze wedstrijden

spelen. Train samen met je team; zoek samen met

je team naar nieuwe vormen. Experimenteer met de

toe passing ervan en zet ze in waar je dat als team

verder helpt. Soms is een simpele vorm al voldoende.

Voer bijvoorbeeld een dagopening in waarin je een

15 minuten uitwisselt over wat je gisteren hebt

gedaan, vandaag gaat doen en waar je tegenaan

loopt. Het leidt meteen tot meer teamgeest door

het inzicht in elkaars werk en problemen. Je zult

zien: vrij snel daarna gaan collega’s elkaar aanvullen

en helpen. Ga tijdens het afdelingsoverleg eens

anders zitten, rouleer het voorzitterschap en maak

ruimte voor een reflectie in de vorm van case clinics

of intervisie.

4. Houd rekening met het grotere geheel

Het spel speelt zich af binnen de witte lijnen; binnen

de beperkingen zijn de mogelijkheden onbeperkt. Je

bent onderdeel van een groter systeem waar op je

© Isabelle Pateer, Otherweyes

p. 1865Nieuwsbrief

je moet verhouden. Zitten je mensen op meer dere

locaties - zorg dat ze elkaar desondanks ont moeten.

Ervaren de medewerkers onderling geen ge meen-

schap pelijk belang, leg dan samen het ge meen-

schap pelijke belang bloot. Droom samen over de

toe komst, bedenk een metafoor over hoe je je team

binnen 2 jaar ziet.

5. Richt je op doelen en resultaten

Een stapje terugdoen, om een schot op het doel

af te vuren! Een organisatie richt zich op doelen en

resultaten - doe in teamleren hetzelfde. Wanneer zijn

onze gebruikers tevreden? Bespreek een probleem

uit het werk. Oefen bijvoorbeeld in het teamoverleg

Bron:

www.teamworkindezorg.nl

opperdiep.wordpress.com

Zie ook: www.teamleren.be

Namens het team van VOCA Training & Consult:

Roeland BROECKAERT

consultant

roeland.broeckaert@voca.be

Interleuvenlaan 15b – 3001 Heverlee

Tel. 016 40 41 01

Fax 016 24 53 35

info.voca@voca.be

www.voca.be

hoe je met familie van bewoners/patiënten om-

gaat of hoe je een ‘slechtnieuws-gesprek’ voert. De

vaardigheid daarnaast te reflecteren op de com-

mun i ca tie en interactie oefen je door daar bewust

af en toe uit te stappen.

Voor het implementeren van teamleren is een im-

ple men tatie- of stappenplan niet genoeg. Misschien

kun je zelfs wel zonder. Door binnen je team ruimte

te geven om te leren van elkaar en hoe je als team

functioneert, je te trainen in persoonlijke effectiviteit

en je daarbij vooral te richten op de doelen, effectief

gedrag en de resultaten die dat tot gevolg heeft,

wordt teamleren een manier van werken en zo on-

gemerkt een deel van een cultuur gericht op leren.

Wil je zelf aan de slag om je persoonlijke effectiviteit te verhogen om van jouw team een krachtig

‘dreamteam’ te maken? Als je partner in duurzaam opleiden, trainen en ontwikkelen zoeken we samen

met jouw wegen om het leervermogen in je organisatie verder te ontwikkelen, werken we zowel met

groepen als met individuen én geven we de professionalisering van je organisatie mee vorm van

management tot zorg- en samenwerkingsprocessen.

Wij kunnen naar je toekomen: in een kennismakingsgesprek verbinden we jouw en onze kennis tot een leer-

traject. Daarna gaan we aan de slag en evalueren we samen met jou. Omdat wij ook graag van je leren.

Of je komt naar ons: een deel van onze trainingen en opleidingen kan je volgen via de formule ‘open aanbod’.

Meer informatie over ons aanbod vind je op onze website: www.voca.be

p. 1965Nieuwsbrief

hEt VuuR dElEN:

bEstuuRdERsaVONdEN 2012

cEntraal tHEma is samEnwErkEn

Waarom zouden we als bestuurders van welzijnsvoorzieningen

kiezen voor samenwerking? Welke rol kunnen we als bestuurders

spelen in het kader van samenwerking? Welke meerwaarde

creëert samenwerken voor uw welzijnsvoorziening? Welke

ondersteuning verwacht u van het Vlaams Welzijnsverbond in

dit kader? … Vragen waarover we graag met u in dialoog gaan.

waar En wannEEr?

o 17 april 2012: Fabriekspand,

Veldstraat 59, 8800 Roeselare

o 12 juni 2012: Provinciale Hogeschool Limburg,

Elfde Linie straat 23a, 3500 Hasselt

o 11 september 2012: KU Leuven,

Hertogstraat 178, 3100 Heverlee

o 25 september 2012: ALM,

Filip Williotstraat 9, 2600 Berchem

o 9 oktober 2012: Vormingscentrum Guislain,

Jozef Guislainstraat 43, 9000 Gent

De bestuurdersavonden 2010-2011

van het Vlaams Welzijnsverbond werden

fel gesmaakt door de bestuurders van

de voorzieningen. Uit de evaluatie blijkt

dat de bestuurders net appreciëren

dat er infomomenten / vorming

gericht specifiek naar de bestuurders

plaatsvinden. De raad van bestuur van

het Vlaams Welzijnsverbond besliste

om het initiatief in 2012 te herhalen.

We bieden een ander programma aan

zodanig dat de bestuurders die bereikt

werden in 2010-2011 het interessant

vinden om in te spelen op het aanbod.

We rekenen erop dat zij mond-aan-mond

reclame bieden bij collega-organisaties.

Bestuurder, U bent welkom op één van

onze bestuurdersavonden!

programma

18.30u Onthaal met broodjes

19.00u Verwelkoming door Jan Renders, algemeen voorzitter Vlaams

Welzijnsverbond

19.10u Samenwerken in beeld

19.20u Samenwerken: een bewuste keuze van de raad van bestuur, door Jan Verbanck, trainer-consulent

bij VOCA, training & consult

19.55u De opportuniteiten van samenwerken, door Frank Cuyt, algemeen directeur van het Vlaams Welzijnsverbond

20.30u In dialoog met collega-bestuurders o.l.v. de sectorcoördinatoren Diane Serneels en Jan Bosmans

21.00u Syntheseverslag uit de dialooggroepen en vraagstelling aan de inleiders Frank Cuyt en Jan Verbanck

21.15u Receptie met mogelijkheid tot netwerking

22.00u Einde

Inschrijving

De deelname is gratis, maar u dient zich wel in te schrijven.

U kan zich inschrijven via onze website: www.vlaamswelzijnsverbond.be of stuur een mailtje naar bestuurders-

avonden@vlaamswelzijnsverbond.be. Dit initiatief staat open voor alle bestuursleden van de aangesloten voor-

zieningen van het Vlaams Welzijnsverbond.

INFO: Linda Beirens, tel. 02 507 01 31

p. 2065Nieuwsbrief

De beroepsvereniging voor katholieke pastores in de gezond heids- en welzijnszorg organiseert op zaterdag 2 juni

haar tweede congres en algemene ledenvergadering. Het voor middag programma is voor alle geïnteresseerden

toegankelijk. Inhoudelijk wordt er dit keer gefocust op de vraag of de zorg voor de zorgenden – collega’s,

verpleegkundigen, opvoeders, artsen,… – een taak is voor de pastor. We laten twee pas tores en een directeur aan

het woord om deze vraag te ver helderen, en er vanuit verschillende perspectieven op te ant woorden. Madeleine

Burghoorn is pastor in het AZ Sint Trudo te Sint Truiden. Zij is als pastor ook vertrouwenspersoon binnen de

voorziening. Ria Vercamer is pastor in het DVC Heilig Hart te Deinze, waar de zorg voor collega’s specifiek in

haar takenpakket geformuleerd is. Hendrik Devriendt is directeur van het WZC Sint Jozef te Ruiselede. Na deze

drie getuigenissen volgt een panelgesprek waarvoor ook Dominiek Lootens als vormingswerker en Mgr. Johan

Bonny als bisschop zijn uitgenodigd. Het gesprek wordt gemodereerd door Anne Vandenhoeck. In de namiddag

volgt dan de algemene vergadering, die enkel voor leden toegankelijk is. Er zal voldoende tijd voorzien worden

om de werking van de raad van bestuur en de reeds afgelegde weg voor te stellen. Er worden ook voldoende

mogelijkheden geboden om verduidelijkende vragen te stellen of opmerkingen te formuleren.

We kunnen nu al een tipje van de sluier lichten over hoe het staat met de tien prioritaire doelstellingen die

vorig jaar door de adviesraad opgelijst zijn voor de raad van bestuur. In het najaar van 2011 werd deze lijst

gereduceerd tot zes werkvelden :

1. Bescherming van het beroep en ijveren voor een wettelijk statuut;

2. ontwikkelen van een deontologie van de pastor;

3. ontwikkelen van normen voor het aantal mandaten voor pastores per patiëntengroep;

4. nadenken over de inhoud van het beroep in verhouding tot andere levensbeschouwingen;

5. een duidelijke omschrijving nastreven van de verhouding tussen de zendende instantie en de feitelijke werkgever;

6. bijdragen aan de visibiliteit en aantrekkelijkheid van het beroep!

Voor elk van deze werkvelden werd een ‘taskforce’ opgericht, bestaande uit enkele bestuurders. Bedoeling

van deze werkgroepen is dat ze een stevig dossier ontwikkelen rond de doelstellingen, en dat ze voorstellen

formuleren aan de raad van bestuur.

De eerste doelstelling – de bescherming van het beroep en het ijveren voor een wettelijk statuut – is meteen

de grootste uitdaging. Het moge duidelijk zijn dat dit niet op één, twee, drie geregeld kan worden. Bovendien

zijn de andere doelstellingen van belang om een statuut te kunnen verwerven. Zo moet er bijvoorbeeld een

adequate en juiste normering uitgedokterd worden voor het aantal mandaten per patiëntengroep; en om dit te

kunnen verwezenlijken hebben we nood aan een goed systeem van taakregistratie. Enkel wanneer we een goed

zicht hebben op de pastorale taken op bijvoorbeeld een oncologische afdeling van een ziekenhuis kunnen we

bEROEpsVERENiGiNG VOOR KathOliEKE pastOREs

zORG VOOR dE zORGENdEN

EEN pastORalE COmpEtENtiE?

KErK & samEnlEvinG

p. 2165Nieuwsbrief

‘spiritueel zorgverlener’, een algemene en neutrale

benaming voor het beroep. Bovendien is deze

benaming internationaal gezien de meest courant

gebruikte term. Wanneer we dus naar de overheid

stappen met een vraag om erkenning, zal dit een

vraag om erkenning van het beroep spiritueel

zorgverlener zijn. Zover zijn we echter nog niet. Er

is nog veel voorbereidend werk aan de winkel. Met

betrekking tot de zesde doelstelling – bijdragen aan

de visibiliteit en de aantrekkelijkheid van het beroep

– organiseert de beroepsvereniging bijvoorbeeld

een ‘dag van de pastor’ op 15 oktober, de maand

van de spiritualiteit.

Meer informatie over de beroepsvereniging,

en over het congres op 2 juni vindt u op www.

pastoralezorg.be.

Pieter Vandecasteele

Stafmedewerker Pastoraal en Identiteit

een adequate normering en personeelsbezetting

voorstellen. Hetzelfde geldt voor een afdeling voor

dementerende ouderen in een woonzorgcentrum,

of voor een palliatieve eenheid. De verschillende

doelstellingen zijn dus onderling sterk verbonden.

Het werken aan een wettelijk erkend statuut voor de

pastor roept meteen ook een andere vraag op: is het

wel mogelijk – of wenselijk – om te werken aan een

statuut zonder de vertegenwoordigers van andere

godsdiensten en levensbeschouwingen in dit proces

te betrekken? En spreken we over het statuut van

de pastor, of gaan we op zoek naar een algemene

benaming voor het beroep? De raad van bestuur

kiest resoluut voor samenwerking met collega’s

van andere godsdiensten en levensbeschouwingen.

Daarom gebruiken we in dit verband ook de term

Sinds enkele maanden is Caritas Vlaanderen vzw ook

aanwezig op de sociale netwerksite Facebook. Via deze

weg willen wij u nog beter en sneller op de hoogte

brengen van onze werkzaamheden. Daartoe zullen onze

medewerkers regelmatig korte nieuwsberichten of

links naar interessante teksten online plaatsen, zodat

u deze eenvoudig en ge makkelijk kan terugvinden. Al

wat u hoeft te doen, indien u een Facebookprofiel hebt,

is onze pagina te ‘liken’, zo krijgt u al onze berichten

rechtstreeks op uw newsfeed. Mocht u nog niet

aanwezig zijn op deze netwerksite, is dit misschien dé

aanleiding om ook lid te worden!

Trouwens, achter de schermen wordt ook druk gewerkt

aan een nieuwe website, waarop u een uitgebreider

pakket informatie zal kunnen terug vinden, duidelijk en

makkelijk te bereiken.

Onze Facebooklink:

http://www.facebook.com/caritasvlaanderen.Onze website: http://www.caritas.be

CaRitas VlaaNdEREN VzW Op faCEbOOK

p. 2265Nieuwsbrief

WORld ClEaNup 2012-CampaGNEWorld Cleanup is een wereldwijde actie tegen zwerfvuil, waar miljoenen inwoners uit meer dan 80 landen aan

deelnemen. Onder de naam Let’s Do It Belgium, trekt ook België dit jaar op 22 september ten strijde tegen

rondslingerend afval op de straat, in je buurt, op het strand of in het bos. In hetzelfde weekend ruimen ook de

Fransen, Duitsers en Nederlanders hun zwerfvuil op.

Let’s Do It Belgium wordt volledig georganiseerd door vrijwilligers. Vlamingen, Walen én Duitstaligen slaan de

handen in elkaar voor een zwerfvuilvrij België. Het doel van de actie is om in heel Vlaanderen, Brussel en Wallonië

op 1 dag tijd alle zwerfvuil te verwijderen Daarvoor hebben we vrijwilligers nodig, véél vrijwilligers. In andere landen

mobiliseert deze actie 10 tot 15% van de bevolking. Dit moet ook in België kunnen.

Caritas in België viert in 2012 zijn 80-jarig bestaan.

De fototentoonstelling ’80 Jaar Caritas in België’, met foto’s

van Isabelle Pateer en Jan Bierkens, brengt de werkvelden van

Caritas in beeld.

In 2009 maakte Isabelle Pateer (www.isabellepateer.com),

in opdracht van Caritas Vlaanderen vzw, een uitgebreide foto-

reportage in de gezondheids- en welzijnssector (voor zien ingen

van de VZW Emmaüs), het vrijwilligerswerk (Present en Joka)

en de opvang van asielzoekers (Caritas International).

Jan Bierkens (www.janbierkens.com) reisde in 2007 naar

Centraal-Afrika, waar hij in opdracht van Caritas Inter na tio nal

de projecten fotografeert in Ethiopië, DR Congo en Burundi.

Een jaar later wanneer de Indiase staat Bihar wordt geteisterd

door één van de zwaarste overstromingen in een eeuw tijd,

is hij opnieuw ter plaatse om het harde werk van Caritas

International gedurende enkele weken in beeld te brengen.

De foto’s worden in de loop van 2012 op verschillende locaties

tentoongesteld worden.

Meer informatie hierover in de komde edities van de Caritas

Nieuwsbrief en via www.caritas.be.

80 jaaR CaRitas

iN bElGië

aanKondiGinGEn

U kan alvast terecht op volgende plaatsen:Antwerpen, KBC-toren, Schoenmarkt 35, van 4 t/m 30 mei

in juni wordt de tentoonstelling verdeeld over twee locaties Brussel, in de Sint-Michielskathedraal, van 1 t/m 22 juni Leuven, Damiaankerk, St. Antoniusberg, van 2 t/m 29 juni

Gent, in de Sint-Niklaaskerk, van 2 t/m 30 juli

Luik, in de kloostergangen van de St. Lambertuskathedraal, van 1 t/m 31 augustus

p. 2365Nieuwsbrief

beurt immers niet vanzelf. Let’s Do It Belgium krijgt

mo menteel ook de steun van Klasse -Tijdschrift voor

leraren en diverse overheidsinstanties.

Meer info: sophie@netrv.bewww.letsdoitbelgium.org & www.letsdoitworld.org

Ecokerk steunt deze opruimactie om twee redenen.

ten eerste, uiteraard, het milieuaspect. zwerfvuil is

een serieuze bedreiging voor ons milieu, waterlopen,

dieren, spelende kinderen. Maar minstens even

belang–rijk is het sociale aspect. Buurten met een

gebrek aan sociale cohesie, arme wijken, enz.

liggen er vaak verloederd bij. Dit veroorzaakt dan

weer vandalisme en criminaliteit aller hande. Een

gezamenlijke opruimactie zorgt ervoor dat je je buren

leert kennen, samen verantwoordelijkheid op neemt

voor je buurt, samen blij kan zijn om het re sul taat, ...

We denken dat dit een uitgelezen actie is om parochies

en buurtverenigingen te activeren om samen op te

ruimen, maar het zou natuurlijk nog veel mooier zijn

mochten ook grote organisaties zich achter deze

actie scharen. 10% van de bevolking bereiken ge-

In een welvarende samenleving als de onze zou het

vanzelfsprekend moeten zijn dat iedereen recht heeft

op voldoende betaalbare energie. Toch is dit niet het

geval en hebben steeds meer en meer mensen het

moeilijk om hun factuur te betalen.

De continue aandacht in de media over de stijgende

prijzen heeft gezorgd voor enige politieke bewustwording.

Zo bevat het federaal armoedeplan een doelstelling

rond gewaarborgde toegang tot energie. Er bestaan

ook een aantal sociale maatregelen die trachten het

risico om in een armoedespiraal terecht te komen te

beperken. Die maatregelen zijn echter vooral gericht op

het afremmen van de schuldenlast en het voorkomen

dat energie wordt afgesloten.

Op termijn moeten er dan ook sluitende politieke

oplossingen komen die elk huishouden een voldoende

hoeveelheid energie garanderen. Maar de molen

maalt traag, en er zijn, precies vanwege de crisis ook

duidelijk minder middelen beschikbaar.

In de tussentijd gaat het er echter over mensen concreet

verder te helpen. Te krap bemeten budgetmeters, af-

gesloten watermeters…, vaak nog gecombineerd met

administratieve vergissingen zoals foute meter standen

die werden doorgegeven, waardoor het voor veel

mensen almaar moeilijker wordt om door de bomen

het bos te zien. Vaak ook kunnen mensen niet van deze

‘voordelen’ genieten, omdat ze niet voldoende ‘in orde

zijn’ met hun papieren. Daar willen we met deze actie

een steentje toe bijdragen. De ingezamelde middelen

zullen via de tussenkomst van de sociale diensten en

eerstelijnsorganisaties waarmee we samen werken,

direct worden ingezet voor mensen in nood. Een

warme vorm van solidariteit. Letterlijk.

Hoe kan u ons steunen?Een storting voor deze actie kan verricht worden op

rekeningnummer BE80 7765 9023 3377 van Caritas Hulpbetoon vzw, Liefdadigheidstraat 39 te 1210 Brussel,

met als vermelding: ‘voorkeurproject energiekosten’. Er wordt een fiscaal attest afgeleverd vanaf 40,00 euro.

Bij voorbaat dank!

VERWaRmiNG, liCht, EN hYGiëNE zijN basisREChtEN

p. 2465Nieuwsbrief

inVEstErEn in VrijwilligErs(BElEid)

Naar aanleiding van het Europees Jaar van het vrijwilligerswerk

nam Caritas Vlaanderen het initiatief voor een studiedag over

vrijwilligerswerk in zorg en welzijn. Samen met Present, Vlaams

Welzijnsverbond en Zorgnet Vlaanderen kreeg deze studiedag

concreet vorm. De studiedag had enerzijds de bedoeling

directies en besturen van zorgorganisaties bewust te maken

van de meerwaarde van vrijwilligerswerk en anderzijds wilden

we het belang van een goede organisatie en omkadering van

het vrijwilligerswerk benadrukken. Investeren in vrijwilligers en in

vrijwilligersbeleid werpt zijn vruchten af, blijkt uit praktijkervaring.

Dit cahier biedt de mogelijkheid de presentaties van de studiedag

na te lezen. Indien van toepassing wordt verder verwezen naar

meer informatie in publicaties of op websites.

De kostprijs bedraagt 5 euro, inclusief verzendingskosten.

tHEoriE En praktijk

Naar aanleiding van het Europees Jaar van het vrijwilligerswerk namen Caritas Vlaanderen

en Caritas en Belgique Francophone et Germanophone het initiatief voor een cahier over de

waar de van vrijwilligerswerk voor Caritas. Dit cahier zet het vrijwilligerswerk in de spotlight, in

alle werk velden van Caritas in België, vertrekkend van de brede waarde van vrijwilligerswerk

voor de samenleving, om daarna te komen tot de waarde voor Caritas specifiek, vanuit de

identiteit van Caritas. Ook de organisaties die vrijwilligers(werk) omkaderen, goede praktijk-

voorbeelden en beleidsaanbevelingen kregen een plaats in deze publicatie.

Dit cahier kan besteld worden bij Caritas Vlaanderen vzw,

post@caritas.be of via www.caritas.be. Prijs: 8,00 euro.

CaRitas CahiER 12

dE VRijWilliGER iN dE sOCial-pROfit: mEdEWERKER VaN hEt jaaR

CaRitas CahiER 11dE WaaRdE VaN VRijWilliGERsWERK VOOR CaRitas

Wilt u meer weten over vrijwilligerswerk? Ook het vorig Caritas Cahier werd gewijd aan het vrijwilligerswerk:

PubliCatiEs

p. 2565Nieuwsbrief

ONGElijKhEid iN GEzONdhEid - 16 VOORbEEldEN VaN GOEdE lOKalE pRaKtijKEN iN VlaaNdEREN.

iNspiRERENdE pROjECtEN diE iEts dOEN aaN dE sOCialE GEzONdhEidsKlOOf

Sinds 2006 vormt het verkleinen van de gezond-

heidskloof een belangrijk actiepunt van de Koning

Boudewijnstichting.

Het recent TAHIB-onderzoek (Tackling Health

Inequalities in Belgium, 2010) heeft aangetoond

dat de ongelijkheid in gezondheid niet afneemt,

maar eerder nog toeneemt.

Uit de vele contacten van de Stichting met beleids-

verantwoordelijken is gebleken dat er een grote

consensus bestaat om meer werk te maken van het

verkleinen van de gezondheidskloof. Maar vanuit

het beleid is er ook een vraag naar meer concrete

aanbevelingen, met concrete voorbeelden van

aanpak, die ook al hun effect hebben bewezen, of

waarvan het effect wordt geanalyseerd.

De Stichting heeft daarom de voorbije jaren vooral

geïnvesteerd in de ontwikkeling van concrete,

goede lokale praktijken, die aantonen wat kan en

die anderen kunnen inspireren.

Dit magazine geeft een overzicht van de 14

projecten die in 2010 werden geselecteerd in het

kader van een projectoproep. Aan de hand van

interviews wordt ingezoomd op de diverse goede

lokale praktijken.

Om een zo breed mogelijke waaier van goede

prak tijken te tonen, werden twee projecten extra

opgenomen: een project rond ‘huisvesting en

gezondheid’, en een project waarbij de wijkgerichte

aanpak centraal staat.

Behalve het feit dat alle projecten vertrekken vanuit

een lokale aanpak, hebben ze dus ook gemeen dat

ze op diverse manieren proberen iets te doen aan

de gezondheidskloof. De initiatiefnemers zijn divers,

lokale besturen, Gemeenten en OCMW’s, wijk-

gezond heidscentra, Logo’s, een expertise centrum

kraam zorg, opbouwwerk. De thema’s variëren

even eens : tandzorg, gezonde voeding, sport voor

allen, stoppen met roken, geestelijke gezond heids-

zorg, toegankelijkheid van de gezond heidszorg, een

gezonde start voor elke pasgeboren baby, huis-

vesting en gezondheid ...

Auteur: Marleen FinoulstBestelnummer: 3047 ; ISBN 978-90-5130-771-9

p. 2665Nieuwsbrief

intErsECtoralE bEhEErsinformatiE

OVERziChtslijst

Sinds het verschijnen van de vorige Nieuwsbrief heeft Caritas Vlaanderen volgende intersectorale beheersinformatie verspreid over volgende onderwerpen:

1000 Tijdskrediet: toelichting van de nieuwe regels rond tijdskredietuitkeringen, in het kader van het regeerakkoord Di Rupo.

1001 Pensioenen: nieuwe en definitieve regels inzake pensioen en vervroegd pensioen, in het kader van het regeerakkoord Di Rupo.

1002 Educatief verlof: bijdragen van het loonplafond, het terugbetalingsforfait en de patronale bijdrage voor het schooljaar 2011 – 2012.

1003 Sociale wetgeving: verhoging van de geldboeten vanaf 1 januari 2012.

1004 Vrijwilligers: verhoging van maximale forfaitaire kostenvergoeding vanaf 1 januari 2012.

1005 Energiewetgeving: verstrenging van de wetgeving inzake energieprestatiecertificaten (EPC’s) voor publieke gebouwen (waaronder ook de welzijns- en gezondheidsinstellingen).

Joost Belmans

In de voorbije periode van twee maanden rolde de 1000ste ISBI uit de printer. Nou ja,

werd hij netjes electronisch verstuurd en gearchiveerd. Er is een lange weg afgelegd sinds de eerste nummers het

levenslichtt zagen en de karakteristieke vorm aannamen van de ‘groene blaadjes’. De man die aan de oorsprong lag van de

InterSectoriële BeheersInformatie, was toenmalig secretaris-generaal Joost Belmans.

Naar aanleiding van het 1000ste nummer dat er zat aan te komen zocht ik hem op in het rusthuis in Mechelen, waar hij

sinds enige tijd verbleef. Misschien iets meer wankel qua gezondheid, maar nog steeds met dezelfde alertheid als weleer. Bij

mijn laatste bezoek hadden we het uitgebreid over de barensweeën die met de geboorte van zijn geesteskind gepaard gingen.

Maar hij was er trots op dat het idee het toch gehaald had, en met de jaren zijn waarde had bewezen en zijn strepen verdiend.

Joost Belmans bleef de actualiteit van Caritas volgen en belde zo nu en dan ook op met een vraag of een bedenking – de

eerlijkheid gebied te zeggen : al vaker een bedenking dan een vraag, maar steeds positief ingesteld en met een warm hart

voor Caritas.

De volgende afspraak zal er niet meer komen. Op 24 maart is hij zachtjes ingeslapen. Dankjewel, Joost, voor je inzet en

toewijding voor Caritas !

Joost Belmans was respectievelijk directeur van het VMSI,

secretaris-generaal van de Caritas Confederatie van Instellingen (CCI) en secretaris-generaal van Caritas Vlaanderen.

Hij was geboren te Geel op 1 september 1925, en is zacht ingeslapen te Mechelen op 24 maart ll., omringd door zijn familie.

In Memoriam

p. 2765Nieuwsbrief

Keuzevrijheid?

Een tijd geleden waren we op vakantie in Malta. Terwijl

mijn wederhelft de wereld onder water verkent, verdiep

ik me in mijn vakantieliteratuur: ‘Vrijheid verplicht. Over

tevredenheid en de grenzen van keuzevrijheid’.

De mogelijkheid om door (eigen) keuzes vorm te geven aan

ons leven is iets wat we niet meer zouden kunnen weg-

denken. Al is dat niet altijd en voor iedereen zo geweest.

Een vriendin en haar man kregen regelmatig Russische

bezoekers over de vloer. De man was gepassioneerd door

Rusland en zijn cultuur. Hij had het land vaak bezocht,

in een tijd dat dit niet evident was en had er een hoop

vrienden gemaakt. Het contrast tussen de gevulde

winkel rekken in het Westen, met een variatie van wel

15 ver schillende merken voor één bepaald product, en

de nagenoeg lege staatswinkels onder het zieltogende

Sovjet systeem kon niet groter zijn. Ooit barstte één van

hun gasten, geconfronteerd met de groenten- en fruit-

afdeling in een Carrefour supermarkt, in tranen uit. Zelf

moest ze in Moskou uren in de rij staan voor een halve

sinaas appel voor haar kleindochter.

‘Vrije keuze’, het klinkt aantrekkelijk, maar zoals bij alle

verkooppraatjes zit er een addertje onder het gras. In

‘Vrijheid verplicht’ stellen de auteurs terecht de vraag ‘Wat

als mensen niet willen kiezen?’ Of ‘Wat als ze, om welke

reden ook, niet in staat zijn om te kiezen?’ En ‘Stel dat

je niet wil of kan kiezen, welke implicaties heeft dat naar

de kwaliteit van dienstverlening, service, consumenten-

rechten?’ Meer keuzevrijheid resulteert niet nood zakelijk in

meer kwaliteit of meer geluk.

Tal van futiele keuzes zoals de keuze van de kleur van je

nieuwe trui, of het beleg op je brood, doen er weinig toe.

Fout gekozen? Volgende keer beter. Voor het ‘serieuze

werk’ kan een verkeerde keuze echter verstrekkende

gevolgen hebben.

Welke opleiding en welke job kies je? Welke ziekte-

verzekering(en) sluit je af? Hoe besteed je je inkomen en

hoe beleg je je spaargeld? Met welke energieleverancier

sluit je een contract af? Voor welk ziekenhuis, en welke

behandeling kies je als je ziek bent? …

Aan ‘verkeerde’ keuzes kunnen prijskaartjes hangen die

we niet willen of kunnen betalen. Je bent vrij om zelf te

kiezen, maar je wordt dan ook verantwoordelijk gehouden

voor de gevolgen van die keuze. Niet te verwonderen

dat sommige mensen al dat kiezen heel verwarrend en

vermoeiend vinden en lijden aan ‘keuzestress’.

De cruciale vraag hierbij is natuurlijk: hoe maak je een

goede keuze?

Je informeert je grondig. Het lijkt eenvoudig, maar is het

dat ook? Informatie verzamelen, vergelijken, assertief

genoeg zijn om je rechten als klant, als patiënt, als recht-

hebbende te verdedigen is niet voor iedereen evident.

Niet alle informatie is volledig en eenvoudig, en niet alle

voor waarden zijn transparant uitgelegd. Bovendien is

het, met een aanbod dat even gigantisch als divers is,

niet vanzelfsprekend altijd bij het beste alternatief uit

te komen. Verkooppraatjes klinken altijd mooi en over-

tuigend. Een verpakking kan er veelbelovend uitzien, de

inhoud kan erg teleurstellend uit vallen.

Uitgerekend wie al kwetsbaarder is, weinig zelfzeker

is, minder goed de consequenties van bepaalde keuzes

kan in schatten, krijgt vaak achteraf de rekening ge pre-

sen teerd. Kies je goed, des te beter, dan heb je geluk.

Pakken beslissingen verkeerd uit, dan heb je pech. Maar

je bent er dan wél zelf verantwoordelijk voor.

Een vriendin liet zich laatst misprijzend uit over de trend van

‘basispakketten naar wens aan te vullen – vanzelfsprekend

tegen een bijkomende prijs – met modules op maat.’

Volgens haar worden die basispakketten steeds meer

basic (en minimaal), en kan je er maar best voor zorgen

dat je verstandig kiest uit bijkomende gepersonaliseerde

modules, wil je niet voor onaangename verrassingen

komen te staan. Of het nu voor reisverzekeringen, hos pi-

ta li sa tie verzekeringen, of mobiele telefonie is. Nu is mijn

vriendin een bewuste en mondige consument. Ze is een

expert in het uitpluizen van aanbiedingen, en addertjes

onder het gras maken bij haar geen schijn van kans. Wee

de gladde verkoper die haar probeert een kat in een zak

te verkopen. Ze vroeg zich af wel hoe dat dan allemaal

moet als je niet zo assertief bent, en door het bos van

overtuigend klinkende (maar vaak misleidende) informatie

de bomen niet meer ziet?

U zal hier geen pleidooi vinden voor een beleid waar

alles van boven af geregeld en opgelegd wordt en waar

keuzemogelijkheden quasi onbestaand zijn. Mogen en

kunnen kiezen is een voorrecht dat we moeten koesteren.

Of ‘keuzevrijheid’ ook in de praktijk een zegen blijkt,

wordt grotendeels bepaald door de mate waarin een

samenleving er alles aan doet om mensen goede keuzes

te helpen maken en voor zichzelf op te komen. Zo niet,

blijft het een voorrecht voor de wie slim en mondig is en

de ‘kleine lettertjes’ begrijpt. Dat het gaat om dezelfde

rechten voor iedereen, en niet om voorrechten voor

wie vlug en bijdehand is, is dat niet nét waar het in een

rechtvaardige samenleving om gaat?

Regine De BruyckerStafmedewerker Caritas Vlaanderen vzw

Menno Hurenkamp en Monique Kremer (red), Vrijheid verplicht. Over tevredenheid en de grenzen

van keuzevrijheid, Van Gennep, 2005.

bEEldVERhaal iN

Caritas Nieuwsbrief is gedrukt op papier gecertificieerd door de Forest Steward Council (FSC). Deze organisatie promoot en waarborgt een verantwoord bosbeheer dat economisch leefbaar, milieuvriendelijk en sociaal rechtvaardig is. CU-COC-811200

bEEldVERhaal

autoconstructeur in wording…

Tussen de drukte en het lawaai van een markt in volle gang ergens in Niger, springt hij eruit - de jongen. Zelfzeker en met opgeheven hoofd: de trotse eigenaar van een zelfgebouwde vrachtwagen. Geen afstandsbediening, geen batterij, geen opwindmechanisme. Ondanks het gebrek aan middelen, toch een maximum aan comfort op maat om vooruit te komen, want laat het duidelijk wezen: hier wordt niet op knieën rondgereden!

Waar droomt hij van, de jongen in het bijna armste land van de wereld dat ook nu weer met de honger wordt bedreigd?

Johanna VanraesCaritas International