71

NieuwsbriefCaritas Catholica Vlaanderen vzw

Afgiftekantoor Brussel 4 P4A9097

Tweemaandelijks bericht van Caritas Catholica Vlaanderen vzw

Een nieuwe lente

Nummer 71 • maart-april 2013

Tweemaandelijks tijdschrift verspreid bij bestuurders en directieleden van aangesloten instellingen.

Alles wat in dit blad te lezen staat, mag overgenomen worden, mits vermelding van de bron.

NieuwsbriefCaritas Catholica Vlaanderen vzw

Edito

Redactie & administratieCaritas Vlaanderen vzw

Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel

T 02 608 00 72 – F 02 608 00 75

post@caritas.be

Grafisch ontwerp & drukLicap cvba

Guimardstraat 1 – 1040 Brussel

T 02 509 96 83

www.licap.be

VerschijntTweemaandelijks tijdschrift

Oplage2450 exemplaren

Verantwoordelijke uitgeverDominic Verhoeven,

Directeur

Maatschappelijke zetel Caritas Vlaanderen vzw:

Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel

dominic.verhoeven@caritas.be

Inhoudstafel

EditORiaal p. 03

paasREflEctiE p. 04

caRitas in BElGië p. 06

pastORaal & idEntitEit p. 07

aRmOEdE p. 08

caRitas in EuROpa p. 12

sOlidaRitEit p. 17

GEzOndhEid & WElzijn p. 20

aankOndiGinGEn p. 24

puBlicatiEs p. 25

p. 0371Nieuwsbrief

Edito

Even zag het er slecht uit: het tekort over 2012 was niet 2,8 % zoals eerst vooropgezet, noch 3,0 % zoals verhoopt, maar 3,9 %, omwille van het meerekenen van de bijkomende Dexia-operatie. Heel even doemde het spookbeeld van de Europese boete op. Een blamage, die echter afgewend lijkt. De begrotingscontrole is afgerond, mét de gevraagde 1% structurele maatregelen. Europa zal – wellicht – tevreden zijn.

Ofschoon de ‘grotere ingrepen’ vooral betrekking hebben op de evolutie van het ambtenarenbestand, dragen ook de zwakkere groepen hun steentje bij: voor 100 miljoen besparingen bij de ziekenhuizen, en ook ontwikkelings-samenwerking wordt nog eens afgeroomd. We staan daarmee niet alleen in Europa (zie ook de bijdrage over Caritas Spanje in deze Nieuwsbrief) wat de situatie nog des te prangender maakt. Dat het zuiden des te erger wordt getroffen, snijdt politiek natuurlijk weinig hout wanneer de getroffenen geen stem hebben in het debat, en nog minder een stem kunnen uitbrengen bij de volgende verkiezingen.

In vergelijking met andere Europese landen, waar we sinds kort ook Cyprus aan toe mogen voegen (en straks mogelijks Slovenië als volgende dominosteen,) moet echter gezegd worden dat de te leveren inspanning beperkt bleef. De gemiddelde Belg en de hardwerkende Vlaming voelen het effect van de besparingen slechts in beperkte mate. Onze regering die nochtans niet onmiddellijk een beeld oproept van een enthousiaste ploeg die eensgezind een nieuw beleid uitstippelt, slaagt er toch in het schip van de economie niet te ver uit koers te laten gaan. We mogen echter niet uit het oog verliezen dat daartoe wel heel wat brandstoffen worden verbruikt, die later niet meer kunnen ingezet worden: de last van de vergrijzing wordt blijvend voor ons uitgeschoven. De testballon om de opzij gezette reserves voor de pensioenen van de Vlaamse ambtenaren aan te wenden voor scholenbouw was in die optiek een schoolvoorbeeld van hoe creatief kan gedebudgetteerd worden.

De verkiezingen zijn dan nog wel een jaar van ons verwijderd, ze werpen hun schaduw ver vooruit. Terwijl de zesde staatshervorming nog heel wat werk vraagt, en de overheveling van een aantal bevoegdheden, en inzonderheid de usurperende, de nodige conflictstof in zich draagt, wordt openlijk gediscussieerd over de noodzaak van een volgende stap, dan wel de complete overdracht van alles naar de deelstaten. Moet Vlaanderen zijn autonomie kunnen opleggen aan de andere regio’s ? Of mag de inzet ook zijn: hoe kunnen we gestalte geven aan een land waar het goed is om wonen voor alle inwoners ? Als Caritas blijven we opteren voor een beleid waarin mensen centraal staan, en waarbinnen samenwerking en overleg belangrijke bouwstenen zijn. Hopelijk geeft de plotse opstoot van vervroegde verkiezingskoorts niet al te zeer aanleiding tot toenemende polarisatieretoriek, waarvan de gevolgen lang kunnen aanslepen en die het gesprek ‘the day after’ zwaar kunnen hypothekeren. Want dat heb-ben we al wel enkele keren meegemaakt.

Luk De Geest Dominic Verhoeven

voorzitter directeur

alWEER EEn hORdE GEnOmEn

p. 0471Nieuwsbrief

PaasrEflEctiE

Na Jezus’ dood hadden zijn

leerlingen zich bang teruggetrokken

in een bovenzaal in de stad. Ze

durfden niet buiten omdat ze

vreesden dat de jacht op zijn

volgelingen nu wel helemaal zou

open zijn. Geen één die ook maar

aan de verrijzenis leek te denken.

De vrouwen kwamen wél buiten: ze

hadden Jezus vlug-vlug in het graf

moeten leggen bij het invallen van

de duisternis van de sabbath, en

wilden nu hun laatste eerbetoon

afmaken. Ze merken dat de steen

weggerold is, en het graf leeg.

Wanneer ze terugkeren bij de

leerlingen met hun verhaal over de

verrijzenis, geloven die hen niet.

‘Beuzelpraat’, leest de vertaling.

Alleen Petrus en Johannes, de

beminde leerling, gaan terug.

Johannes ging het graf binnen, en

‘Hij zag en geloofde’ (Joh. 20,9).

De ervaring van Pasen is een overweldigende ervaring: mogen

voelen, zien, dat God er is voor ons, mensen, dat we ons ook

over de dood heen geborgen en gedragen mogen weten, dat

de dood niet het laatste einde is.

En toch hebben ook wij het steeds moeilijker om ‘zoiets’ te ge-

loven. We zoeken naar andere, betere, wetenschappelijke ver-

klaringen. Of desnoods naar complottheorieën. Anderzijds willen

we wel wat graag de ‘onsterfelijkheid’ binnen handbereik krijgen:

de medische wetenschap voegt steeds meer jaren toe aan het

leven. Alleen, hier is de mens de maat en de motor van de din-

gen. Wat we zelf doen, doen we dat altijd beter ? Allicht ligt

hier wel de knoop, bij de autonomie van de mens. We kunnen zo

moeilijk accepteren dat dingen ‘aan ons gebeuren’. En toch: we

hebben het leven gekregen, we hebben onze ouders gekregen,

onze capaciteiten… Voor het ene, noch voor het andere hebben

we zelf gekozen. Maar we kunnen het zo moeilijk toegeven.

Bij die autonomie ligt ook het pijnlijke punt met Pasen: we heb-

ben er helemaal niets voor moeten doen. Pasen is pure genade

(nog zo’n moeilijk en ouderwets woord). We krijgen het zo maar

cadeau. Zo lief heeft God zijn wereld en zijn mensen gehad.

Genade kan je niet afdwingen, niet manipuleren, niet afkopen.

Je kan er alleen voor openstaan. Je kan ze – gelukkig – ook

niet bewijzen. Je kan er alleen van getuigen. En ervan leven !

Zoals Paulus zei: wat wij verkondigen is de ‘dwaasheid van het

kruis’. God die zo zwak is dat Hij zich in Jezus laat kruisigen. Op

het eerste zicht onbegrijpelijk, en ongehoord. Maar juist daardoor

wordt Hij ónze God, met ons verbonden, wordt Hij in alle moeilijke

omstandigheden degene die zich over ons zal ontfermen: JHWH,

Ik-die-er-ben-voor-u. De almacht van God ligt in de machteloosheid

van de liefde. Dat is de genade van Pasen, die we ook onszelf en

allen rondom ons in deze Paastijd mogen toewensen !

Vanuit die machteloosheid van de liefde, vanuit de dienstbaar-

heid van het laatste avondmaal, mogen wij ook meebouwen,

meedragen aan dat verhaal van Gods liefde. Allelujah ! Hij is

verrezen ! Men zegge het voort !

Dominic VerhoevenDirecteur Caritas Vlaanderen vzw

hij zaG En GElOOfdE

paasREflEctiE

p. 0571Nieuwsbrief

pERsBERicht naaR aanlEidinG Van

dE kEuzE Van paus fRanciscus

De deelorganisaties van Caritas in België zijn blij met

de verkiezing van paus Franciscus, die reeds sinds

vele jaren een doorleefd getuigenis aflegt van een

man die liever dient dan gediend te worden, naar het

beeld van Christus zelf.

Samen met Caritasorganisaties uit andere landen en

met andere solidariteitsacties hopen de Belgische

Caritasorganisaties dat het pontificaat van paus

Franciscus I blijvend zal getuigen van het streven

van de Kerk naar een meer rechtvaardige en broe-

derlijke wereld.

Ze drukken de wens uit dat hij als ‘pontifex’, als brug-

genbouwer, het beeld zal uitdragen van een Kerk die

open staat voor de tekenen van de tijd, een Kerk ook

die open staat voor dialoog, niet alleen met andere

godsdiensten en overtuigingen, maar ook met ieder-

een, mannen en vrouwen, die hunkeren naar een

blijde boodschap die levensvreugde biedt, maar met

respect voor hun eigen persoonlijk geweten.

Ze hopen dat paus Franciscus ook binnen de Kerk

bakens zal uitzetten die zullen leiden tot een grotere

collegialiteit en communio bij de uitoefening van het

leergezag.

Zelf zullen de deelorganisaties van Caritas in België

hun inspanningen verder zetten met het oog op ver-

nieuwing en herbronning, waaraan zowel Kerk als

wereld dringend nood hebben. Ze wensen paus Fran-

ciscus I een vruchtbaar pontificaat, dat zowel hem

als het volk Gods voldoening mag schenken.

Caritas in België, Brussel, 21 Maart 2013

haBEmus papam

fRansciscum i

Op 13 maart ll. kozen de kardinalen, in opvolging

van Benedictus XVI die onverwacht was afgetreden,

de Argentijnse jezuiet van Italiaanse herkomst, Jor-

ge Bergoglio, tot nieuwe paus. Van hem was weinig

bekend, behalve dat hij in 2005 de laatst overgeble-

ven challenger van Ratzinger was geweest, en dat

hij als aartsbisschop van Buenos Aires liever tussen

de mensen bleef wonen, en met het openbaar ver-

voer naar het bisschoppelijk paleis kwam.

Die ongewone gewoonheid blijft hij vooralsnog ook

na zijn verkiezing tot bisschop van Rome uitstralen.

Fransciscus pleit voor eenvoud en dienstbaarheid

en draagt dat ook zelf uit. Hij blijft liever in Sancta

Martha gehuisvest, om ’s morgens en ’s avonds met

de andere bezoekers te kunnen eten. Hij wast op

Witte Donderdag de voeten van vrouwen en mos-

lims en legt van in het begin van zijn pontificaat sys-

tematisch de klemtoon op de zorg voor de armen.

De Kerk is slechts een middel, geen doel op zich:

ze moet dan ook niet teveel met zichzelf bezig zijn,

maar wel met het in praktijk brengen van Christus’

boodschap. En daar ook van getuigen: een kerk die

in haar sociale werken niet van Christus gebaart,

is niet meer dan een doorsnee NGO.

Het pontificaat van Franciscus I is slechts enkele

weken oud, maar de nieuwe paus heeft alvast dui-

delijk eigen accenten gelegd. Toch is er ook conti-

nuïteit. De eerste encycliek van paus Benedictus,

Deus Caritas Est, legde de theologische fundering

voor de christelijke caritas. Nu volgt de oproep om

dit handen en voeten te geven, door de handen vuil

te maken en met de voeten in de modder te gaan

staan. Maar vooral ook met eenvoud, vreugde en

hoop, gaudium et spes. Vijftig jaar na Vaticanum II

blijken de conciliebesluiten helemaal niet vermolmd.

p. 0671Nieuwsbrief

Pastoraal & idEntitEitcaritas in BElgië

Caritas, wereldwijd actief in 180 landen,

ijvert vanuit een evangelische inspiratie

voor de uitbouw van een rechtvaardige

en solidaire wereld. Deze zorg, waarbij

de waardigheid van de mens centraal

staat, vertaalt zich in talloze initiatieven

in verschillende domeinen: opvang van

vluchtelingen en daklozen, ondersteuning

van het vrijwilligerswerk, de strijd tegen

armoede en sociale uitsluiting, noodhulp

bij natuurrampen, gezondheids- en

welzijnsvoorzieningen, ...

In 2012 vierde Caritas in Belgium haar 80-ja-

rig bestaan. De maatschappelijke opdacht om

mensen nabij te zijn, en in het bijzonder de

meest kwetsbaren in de samenleving, blijft on-

verminderd actueel.

In 2003 en 2004 reeds werd met affichecam-

pagnes zichtbaarheid gegeven aan het werk

van Caritas. De nieuwe affichecampagne, met

foto’s van Isabelle Pateer en Jan Bierkens, ves-

tigt opnieuw de aandacht op het brede werk-

veld van Caritas. Het is tegelijk een eerbetoon

aan alle medewerkers, professionelen én vrijwil-

ligers, die alle dagen hun schouders zetten on-

der de vele projecten en initiatieven van Caritas

dichtbij en ver weg.

In bijlage bij deze Caritas Nieuwsbrief vindt u

een set van 4 affiches die de werkvelden van

Caritas in de kijker zetten. Mogen wij u vragen

de affiches, liefst gegroepeerd, goed zichtbaar

op te hangen.

We hopen dat ze aanzet zijn tot reflectie en

een inspiratiebron mogen zijn voor eenieder om

de zorg voor de meest kwetsbaren gestalte te

geven.

affichEcampaGnE

caRitas in BElGium

p. 0771Nieuwsbrief

De pastorale commissie ouderenzorg van Zorgnet Vlaanderen publiceert in april een visietekst over pastorale zorg.

Met deze tekst wil de commissie de reflectie over pastorale en spirituele zorg voor ouderen voeden en beargumen-

teren. Op die manier kan dit document helpen om het beleid en de werking van de pastorale dienst in ouderenzorg-

voorzieningen te ondersteunen, te evalueren of op te starten. De doelgroep is bewust heel breed geformuleerd:

‘beleidsverantwoordelijken, pastores, diocesaan beleid, Caritas, Zorgnet Vlaanderen, theologische en pastorale oplei-

dings- en vormingscentra en de beroepsvereniging voor Katholieke pastores in de gezondheids- en welzijnszorg.’ De

visietekst is een heel lijvig document geworden. Om het geheel toegankelijk te maken, zijn aan het begin van de tekst

een aantal stellingen opgenomen, met telkens de verwijzing naar de juiste paragraaf in de tekst. De grote lijnen zijn

om die manier samengevat op twee bladzijden, handig voor wie met de tekst aan de slag wil.

Het eerste hoofdstuk biedt een inleiding in het thema spirituele zorg. Het kan als achtergrond dienen voor stafmede-

werkers, zorgverleners en leden van pastorale stuurgroepen of werkgroepen. Er wordt eerst stilgestaan bij de diverse

aspecten van spiritualiteit in de zorg. Daarna focust de tekst op de context van een christelijk geïnspireerd woonzorg-

centrum, met nadruk op interdisciplinaire samenwerking. Het hoofdstuk sluit af met enkele inspirerende benaderingen

voor spirituele zorg. Het tweede hoofdstuk is praktisch-theologisch opgevat. Het gaat in op de specifieke rollen van een

pastor, hierbij uitgaande van een breed profiel, en op de taak van een pastor. Er wordt aandacht besteed aan enkele

organisatorische aspecten, die onder meer relevant zijn bij de aanwerving van een pastor. Een pastor kan overigens

man of vrouw zijn, leek, diaken, religieuze of priester. In de visietekst gaat het over pastores die als professional

werkzaam zijn in de ouderenzorg. In het derde hoofdstuk worden een aantal beleidsmatige reflecties gemaakt rond

spiritualiteit en pastorale zorg. Beleidsmakers en professionals van woonzorgcentra staan in de spannings- verhouding

tussen economische en technische rationaliteit enerzijds, en medemenselijkheid en sociale rechtvaardigheid ander-

zijds. Geïntegreerde aandacht voor spiritualiteit helpt om verantwoord om te gaan met deze spanningsverhoudingen.

Daarnaast wordt er een analyse gemaakt van een onderzoek rond de spiritualiteit van ouderen in woonzorgcentra.

Pastores kunnen ertoe bijdragen om spiritualiteit een geïntegreerde plaats te geven op alle niveaus van de organisatie.

Ondertussen werkt de commissie op verschillende fronten verder. Enerzijds worden enkele teksten van de pastorale

commissie voor algemene en psychiatrische ziekenhuizen (PAPZ) vertaald naar de ouderenzorgcontext (het advies

over pastorale competenties, en het statuut van de pastor in het christelijk geïnspireerd ziekenhuis). Anderzijds werkt

de commissie aan een pastoraal advies over levensmoeheid bij ouderen. Uit de tweedaagse vorming die vorig jaar in

oktober over dit thema werd georganiseerd bleek de noodzaak om verder te werken op de vraag welke rol pastores

kunnen en moeten spelen in het ondersteunen en begeleiden van levensmoeë bewoners. Het is alvast duidelijk dat

dit bij uitstek een ‘grens-overschrijdende’ uitdaging is: over de grenzen van de pastorale zorgdiscipline naar andere

zorgdisciplines in de voorziening, maar ook over de grenzen van de voorziening heen, want levensmoeheid is finaal

gezien een maatschappelijk probleem.

Pieter VandecasteeleStafmedewerker Pastoraal & Identiteit

spiRitualitEit En pastORalE zORG

in EEn chRistElijk GEïnspiREERd WOOnzORGcEntRum

Pastoraal & idEntitEit

p. 0871Nieuwsbrief

Grote verschillen

De kwaliteit van de door CM onderzochte websites varieert enorm.

50 procent van de ziekenhuizen vermeldt niet eens de helft van de

noodzakelijke informatie en scoort dus ruim onvoldoende. Justaert:

‘Deze ziekenhuizen maken van hun website dus geen volwaardig

communicatieinstrument voor de patiënt. Ik denk nochtans dat de

patiënten recht hebben op deze informatie en ook verwachten dat

ze deze vinden. Heel wat ziekenhuiswebsites in ons land zijn toe

aan een inhaalbeweging.’

honoriarumsupplementen onduidelijk

Bij de financiële informatie is er vooral onduidelijkheid over de ho-

norariumsupplementen die artsen aanrekenen. Daarover zwijgt

volgens CM 48 procent van de websites. In 59 procent van de

gevallen is er geen informatie over regelingen voor beschermde

patiënten zoals mensen die recht hebben op de verhoogde tege-

moetkoming of het Omnio-statuut.

Het ziekenhuis is verplicht om een opnameverklaring voor te leg-

gen. Deze bevat belangrijke informatie over de keuze van de arts,

het kamertype en de financiële gevolgen daarvan. Nochtans geeft

53 procent van de websites daarover geen informatie.

Beter scoren de websites dan weer als het gaat over voorschot-

ten op verblijfskosten (te vinden op 69 procent van de websites),

kamersupplementen (67 procent) en toelichting bij de ziekenhuis-

factuur (65 procent).

Op meer dan driekwart van de ziekenhuiswebsites staan de pati-

entenrechten opgesomd. ‘Goed nieuws’, vindt Justaert, ‘maar een

woordje uitleg lijkt ons op zijn plaats. Dat gebeurt slechts in de

helft van de gevallen.’

patiëntvriendelijk

Niet alleen de informatie werd in de CM-studie beoordeeld, maar

ook de gebruiksvriendelijkheid. Van de ziekenhuizen in Vlaanderen

en Brussel kregen er vijf een onderscheiding als ‘meest patiënt-

vriendelijke website’: www.aznikolaas.be van AZ Nikolaas in Sint-

Vijf ziekenhuizen krijgen van CM

een onderscheiding voor hun

patiënt vriendelijke website.

‘We hopen daarmee

andere ziekenhuizen te

stimuleren om de kwaliteit

van hun website te verbeteren’,

zegt CM-voorzitter Marc Justaert.

‘Want de helft scoort

qua informatie ondermaats.’

cm zEt in Op patiënt-GERichtE cOmmunicatiE

BEkROninG VOOR Vijf ziEkEnhuisWEBsitEs

armoEdE

p. 0971Nieuwsbrief

Niklaas, www.jessazh.be van het Jessa Ziekenhuis

in Hasselt, www.azdamiaan.be van AZ Damiaan in

Oostende, www.azsintblasius.be van AZ Sint-Blasius

in Dendermonde en www.azgroeninge.be van AZ

Groeninge in Kortrijk.

patiëntgerichte communicatie

Dat de CM inzet op communicatie in de zorgsector,

is volgens Caritas Vlaanderen een goede zaak. “We

merken al te vaak dat het ontbreken van informatie

of communicatie die niet naar de mensen gericht

is, voor problemen zorgt.”, zegt Dominic Verhoeven,

directeur van Caritas Vlaanderen. “Mensen hebben

geen of weinig informatie over de financiële gevol-

gen van hun keuzes of hebben geen idee van het

zorgtraject dat ze doorlopen. Dat zorgt er voor dat

mensen de gezondheidszorg liever mijden. Bij men-

sen die wel in contact komen met zorgvoorzieningen

zorgt dit gebrek van weer vaak voor een financiële

kater achteraf.”

Caritas Vlaanderen zet in 2013 zelf ook actief in

op patiëntgerichte communicatie in de zorg- en wel-

zijnssector. Meer informatie krijgt u daarover in een

volgende nieuwsbrief.

Thijs SmeyersStafmedewerker Armoede en Armoedebestrijding

Caritas Vlaanderen | Caritas in Belgium

VERplichtE

dERdEBEtalERsREGElinG VOOR dE mEEst kWEtsBaREn

Vandaag de dag zijn in eerste instantie de patiënten zelf die aan

een arts om een derdebetalersregeling moeten vragen. Artsen

zijn verplicht hier positief op te antwoorden, indien patiënten met

verhoogde tegemoetkoming of het Omnio-statuut dit vragen. Hier-

door moeten ze aan de huisarts enkel het remgeld betalen. De

rest van het honorarium wordt rechtstreeks afgerekend tussen de

arts en het ziekenfonds.

Goed nieuws: er is eindelijk een

beslissing gevallen in verband met

de verplichte toepassing van de

derdebetalersregeling. Het slechte

nieuws is echter dat de verplichting

pas ingaat op 1 januari 2015,

door het ontbreken van apparatuur

die helpt om de administratie voor

artsen binnen de perken te houden.

Vanaf 2015 moet de derdebetalersregeling verplicht moet worden toegepast voor, zo zegt minister van Sociale Zaken

en Volksgezondheid Laurette Onkelinx, “twee groepen die op het vlak van de zorgtoegankelijkheid tot de meest kwetsbare

behoren”. Deze twee groepen zijn enerzijds de rechthebbenden op de verhoogde tegemoetkoming en anderzijds de

rechthebbenden op het statuut chronische aandoening. De regeling zal gelden voor alle geneeskundige verstrekkingen

die aan deze twee groepen worden toegediend. “Natuurlijk blijft het mogelijk dat een arts ook buiten deze verplichting

de derdebetalersregeling wil toepassen, wanneer hij vindt dat een patiënt hier recht op heeft.”, aldus de minister nog.

Eén uitzondering van de verplichting, zijn de huisbezoeken die door huisartsen afgelegd worden. “De reden hiervoor

is tweeledig, enerzijds willen we het aantal huisbezoeken terugdringen tot enkel de noodzakelijke bezoeken. Door die

uit te sluiten van de derdebetalersregeling, verhogen we de drempel voor een huisbezoek. Anderzijds kregen we van

de artsen ook bemerkingen. Zij zeggen dat het toepassen de derdebetalersregeling tijdens een huisbezoek een grote

administratieve last met zich meebrengt. Daarom kozen we ervoor om voor huisbezoeken geen verplichting op te

leggen. We willen wel benadrukken dat een huisarts de derdebetalersregeling steeds vrijwillig kan blijven toepassen.”

Vandaag ziet de overheid dat patiënten makkelijker naar een arts in een ziekenhuis gaan (vaak op de spoedafdeling),

in plaats van contact op te nemen met een huisarts. Hier zijn verschillende redenen voor, zoals het ontbreken van

een echte huisarts of het gebrek aan informatie over wachtdiensten. Een niet te onderschatten reden ligt ook in de

financiële aard. Na een bezoek aan bijvoorbeeld een spoedafdeling kan je immers zonder betaling naar huis. Je krijgt

achteraf een factuur, vaak meteen vergezeld van het betalingsbewijs voor het ziekenfonds. Hierdoor kan je zelfs eerst de

tegemoetkoming van het ziekenfonds bekomen, waarna je enkel het remgeld bijpast en het totale factuur overschrijft.

p. 1071Nieuwsbrief

Bij de huisarts moet je meteen het totale bedrag

ophoesten, wat niet altijd evident is. Louis Ide (N-VA)

ziet de verplichte derdebetalersregeling als een goed

instrument tegen deze evolutie. “Door de realisatie

van de algemene derdebetalersregeling voor de huis-

arts, maak je de stap naar de huisarts veel aanlok-

kelijker dan de rechtstreekse stap naar de specialist.

Het is de bedoeling de patiënt zoveel mogelijk aan te

sporen naar de huisarts te gaan.”, aldus Ide tijdens

de bespreking van de wet, toen nog wetsvoorstel, in

de Commissie Sociale Aangelegenheden.

Wrevel was er overigens in die Commissie over de

termijn van de invoering van de verplichte derdebe-

talersregeling. Om de administratie voor huisartsen

binnen de perken te houden, werd de invoering van

de regeling gekoppeld aan de beschikbaarheid van

MyCareNet. Minister Onkelinx ziet een noodzaak

om over de MyCareNet apparatuur te beschikken

vooraleer de verplichting ingaat. “Op het huidige mo-

ment hebben veel artsen niet de mogelijkheid om

de verzekerbaarheid van patiënten na te gaan. Dit

wordt wel mogelijk met MyCareNet, dat medio 2014

beschikbaar zou zijn.” Vandaar de optie om pas te

verplichten in januari 2015. Vooral Mieke Vogels

(Groen) uitte tijdens de bespreking in de Commissie

hierover haar ongenoegen. “Heeft de minister de

indruk dat alles op alles wordt gezet om MyCareNet

zo snel mogelijk te introduceren, of gaan mutualitei-

ten of geneesheren op de rem staan? Als dit laatste

het geval is, dan moet de overheid daar maatre-

gelen rond nemen”. Minister Onkelinx antwoordde

door te beklemtonen dat MyCareNet op 1 januari

2014 in werking zal treden om de verzekerbaarheid

te verifiëren en op 1 juli 2014 voor de facturatie bij

de huisartsen – uiterlijk op 1 januari 2016 voor de

specialisten.

Nog een belangrijk detail: de verplichte toepassing

van de derdebetalersregeling bij voorgaande groe-

pen, geldt zowel voor geconventioneerde als voor

niet-geconventioneerde artsen. Waar velen de ver-

vaging tussen deze beide groepen een goede evolutie

zullen noemen, noemde Nele Lijnen (Open-VLD) dit

overigens een “stap in de verkeerde richting”.

Thijs SmeyersStafmedewerker Armoede en Armoedebestrijding

Caritas Vlaanderen | Caritas in Belgium

kiezen voor een slagkrachtig algemeen welzijnswerk

naaR EEn stERkE En GEpROfilEERdE WERkinGBinnEn En BuitEn dE zORGsEctORcaW?

Wat doe je als je de pedalen kwijt bent sinds het verlies van

je partner? Als je uit je schamel appartement bent gezet,

zonder job, geld of familie? Als je je schulden niet gebundeld

krijgt? Dan kun je terecht bij de hulpverleners uit het algemeen

welzijnswerk.

Het algemeen welzijnswerk bestaat uit de Centra voor Tele-

onthaal en de Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW). Zij

staan in voor psychosociale hulp-en dienstverlening voor perso-

nen van wie de welzijnskansen bedreigd of verminderd zijn. Een

CAW zorgt met andere woorden voor eerstelijnswelzijnswerk,

zoals onder meer scheidingsbemiddeling, budgetbegeleiding,

zorg voor thuislozen en jongerenadvies.

De Vlaamse Regering keurde

op vrijdag 22 maart 2012 het

uitvoeringsbesluit van het decreet

algemeen welzijnswerk goed. Door

het goedkeuren van het besluit

wordt een kader uitgewerkt voor

de Centra Algemeen Welzijnswerk

(CAW) en de Centra voor

Teleonthaal. Daarnaast maakt het

werk van de hervorming van de

CAW’s. Zo zullen quasi alle CAW’s

fusioneren. “Dit plan verzekert

een schaalvergroting en een

efficiëntere organisatie, samen

met een toegankelijk, betaalbaar

en kwaliteitsvol aanbod van hulp-

en zorgverlening en een duidelijke

profilering naar alle burgers”, zegt

minister Jo Vandeurzen.

p. 1171Nieuwsbrief

centrale en toegankelijke eerstelijnshulp

Het algemeen welzijnswerk krijgt de mogelijkheid

om zijn maatschappelijke opdracht op de eerste lijn

volledig waar te maken. Een sterke en duidelijke

identiteit voor de CAW’s is een noodzakelijke voor-

waarde om de sector uit te bouwen en zichtbaar te

worden voor iedereen die nood heeft aan informa-

tie, begeleiding en opvang. “De CAW’s moeten de

nodige ruimte krijgen om hun aanbod uit te bouwen

op maat van lokale en regionale behoeften”, vertelt

minister Jo Vandeurzen. “Het is daarom belangrijk

dat de CAW’s uitgroeien tot slagkrachtige organi-

saties met een breed pallet aan hulp- en dienstver-

lening en met een sterke en geprofileerde werking

binnen en buiten de zorgsector. Dit betekent dat

heel wat CAW’s in Vlaanderen het komend jaar zul-

len fusioneren. Om het lokaal aanbod te verzeke-

ren zullen de CAW’s nauw samenwerken met de

OCMW’s”.

Concreet wil dit zeggen dat er in plaats van 25 ver-

schillende CAW’s, nog 11 gecentraliseerde centra

zullen overblijven. Maar leidt schaalvergroting niet

net tot een hogere drempel? “Daar hebben we zeker

rekening mee gehouden. De organisatievergroting

blijft verenigbaar met het aanbieden van hulpverle-

ning op mensenmaat. Ook in de nieuwe structuur

zullen alle burgers makkelijk een duidelijk en laag-

drempelig antwoord op hun welzijnsvraag vinden”,

belooft de minister.

stevig fundament

“Het nieuwe kader voor de CAW’s leidt inderdaad tot

een stevig fundament voor het algemeen welzijns-

werk in Vlaanderen”, beaamt Bert Lambeir, directeur

van het nieuwe CAW Oost-Brabant. “Het resulteert

in een heldere spreiding en een transparant basis-

aanbod van eerstelijnswelzijnswerk en zal gaande-

weg ook globaal de kwaliteit van de hulpverlening

naar een hoger niveau tillen. Het is voortaan duidelijk

waar CAW’s voor staan, en welke rol zij in het wel-

zijnslandschap te spelen hebben.”

samen met partners

Het bieden van een antwoord op de vele welzijns-

noden in een regio, is slechts mogelijk vanuit een

gedeelde zorg. Daarom betekent de fusie van de

CAW’s ook het verder uitbouwen van goede partner-

ships met andere organisaties en diensten in het

gezondheid- en welzijnslandschap. Om een lokaal en

regionaal aanbod te verzekeren, is een samenwer-

king met die vele partners met hun eigen rol en

expertise, noodzakelijk.

Partners voor het CAW zijn onder meer OCMW’s,

CLB, CGG, het netwerk tegen armoede, de eerste-

lijns gezondheidszorg, politie, en lokale overheden. In

een model van niet-vrijblijvende bovenlokale-samen-

werkingsverbanden zit volgens Bert Lambeir bijzon-

der veel potentieel. “Op die manier kunnen partners,

elk vanuit hun eigen expertise, werk maken van ge-

deelde zorg. Dat kunnen CAW’s niet alleen.”

Thijs SmeyersStafmedewerker Armoede en Armoedebestrijding

Caritas Vlaanderen | Caritas in BelgiumJo Vandeurzen

© Isabelle Pateer, Otherweyes

p. 1271Nieuwsbrief

Het INCLUSION-programma van

Caritas Europa wordt gefinancierd

vanuit Europese Progress-middelen.

Caritas Europa is daarmee één

van de zes Europese organisaties

die een structurele financiering

genieten in het kader van de

armoedeproblematiek.

Binnen dit INCLUSION-programma

heeft Caritas Europa zich reeds vele

jaren tot doel gesteld de National

Reform Programmes te monitoren

en de activiteiten van de lidstaten

te evalueren.

Hieronder vatten we de

belangrijkste bevindingen en

aanbevelingen van het pas

verschenen Shadow Report over

2012 voor U samen.

1. Voor de meeste landen zijn armoede en sociale uitslui-

ting belangrijke obstakels voor de verwezenlijking van de Europa

2020-doelstelling omtrent inclusieve groei. Alhoewel er positieve

maatregelen zijn genomen door meerdere lidstaten, is er weinig of

geen vooruitgang op het vlak van de toezeggingen door regeringen,

zowel wat de nationale doelen betreft als in termen van resultaten.

2. De factoren die armoede en sociale uitsluiting vergroten zijn

verergerd in veel landen. Ondanks positieve maatregelen in de

lidstaten zullen de stagnatie van het BBP en scherpe stijging van

de werkloosheid, en de maatregelen voor consolidatie van de

begroting, wellicht een negatieve impact hebben op de armoede-

bestrijding en de kans op armoede onder de bevolking vererge-

ren. In veel landen ondermijnen bezuinigingsmaatregelen de sociale

beschermingsmaatregelen, wat een dramatisch effect heeft op

mensen onder de armoededrempel, en nieuwe armoederisico’s

en een toenemende ongelijkheid tot gevolg heeft.

3. Er is geen duidelijke positieve correlatie tussen de fiscale

maatregelen die momenteel worden uitgevoerd en de vermindering

van armoede. Terwijl de doelstellingen van de Europa 2020-stra-

tegie worden verondersteld onderling verbonden te zijn, dragen

de strenge fiscale aanpassingen niet bij tot de verwezenlijking van

deze doelstellingen; bijvoorbeeld: de lidstaten met sterkere fiscale

aanpassingen zijn tevens degenen waar de graad van tewerkstel-

ling nauwelijks stijgt en waar armoede en sociale uitsluiting dus

toeneemt.

missinG thE tRain fOR inclusiVE GROWth

caritas in EuroPa

4. Een grote zorg voor alle Caritasorganisaties is de negatieve invloed van bepaalde sociale hervormingen op de

bescherming van kwetsbare personen, waardoor hun sociale rechten en mensenrechten in het gedrang komen. In

landen met een hoger niveau van sociale bescherming zijn het de meest kwetsbare groepen die het slachtoffer zijn

van het beperken van de toegang tot openbare diensten (meer voorwaarden, verplichtingen of bezuinigingen), en is de

graad van uitsluiting toegenomen als gevolg van de polarisatie van de stelsels van sociale bescherming (veel kwetsbare

personen en groepen worden uitgesloten van het economisch en sociaal systeem).

5. Ondanks de in dit rapport beschreven positieve maatregelen, worden in de meeste lidstaten worden noch de

benodigde geïntegreerde strategieën ontwikkeld, noch de principes van actieve inclusie gevolgd, die noodzakelijk zijn

om personen of groepen met risico op armoede effectief te ondersteunen en ervoor te zorgen dat zij volledig kun-

nen deelnemen aan de economie en de samenleving. In dit opzicht stellen we vast dat de uitnodiging van de Annual

Growth Survey (AGS) aan de lidstaten om kwetsbare leden van de samenleving te beschermen door de doeltreffend-

heid van de systemen van sociale bescherming verder te verbeteren [...], door de uitvoering van maatregelen voor

actieve integratie en activering op de arbeidsmarkt, en adequate en betaalbare sociale diensten om marginalisering

p. 1371Nieuwsbrief

van kwetsbare groepen te voorkomen, niet gevolgd

wordt door de meeste lidstaten waarnaar in dit ver-

slag verwezen wordt.

6. Volgens de informatie verzameld door Caritas

Europa, en bevestigd vanuit de ervaring op het ter-

rein van lidorganisaties, geven de officiële statistie-

ken niet altijd de negatieve trends omtrent armoede

in sommige landen duidelijk weer. In sommige geval-

len zijn de informatiebronnen en statistieken onvol-

ledig of ontbreekt up-to-date Informatie, in andere

gevallen geven ze de specifieke situatie van de meest

kwetsbare groepen onvoldoende weer.

7. Met betrekking tot de werkgelegenheid, zijn

de terugkerende cijfers die verband houden met

‘in-work poverty’ een grote zorg voor de lidorgani-

saties. Bijvoorbeeld: hervormingen op de arbeids-

markt bepalen het sociaal beleid, maar houden

geen rekening met de andere pijlers van sociale

integratie. De rol die de sociale economie en de

non-profit sector kan spelen in de dienstverlening

en in het scheppen van inclusieve werkgelegen-

heid moet beter worden onderzocht in de nationale

hervormingsprogramma’s.

8. Met betrekking tot het onderwijs, lijkt er belang-

rijke vooruitgang te zijn geboekt bij de uitvoering van

maatregelen om het percentage voortijdige school-

verlaters te verminderen. Een positief resultaat. De

lidorganisaties van Caritas Europa zijn echter bekom-

merd over het feit dat deze indicator de kwaliteit van

het onderwijs niet meet, en daarom moet worden

aangevuld met andere indicatoren die bijvoorbeeld

het falen op school meten. Ook op dit terrein zijn de

meeste lidorganisaties bezorgd over de bezuinigin-

gen, vrij hoog in sommige gevallen, die van invloed

zijn op de kwaliteit en de toegankelijkheid van onder-

wijs, met name voor kinderen met meer op risico op

voortijdig schoolverlaten.

9. Armoedebestrijding blijft de grote zorg voor

de meeste Caritas lidorganisaties. Kinderarmoede

blijft toenemen, wat resulteert in de toename van

armoede binnen jonge leeftijdscategorieën (leeftijd

tussen de 18 en 25). De afwezigheid van minimum-

inkomensregelingen in sommige landen, en van een

afdoend integratiebeleid in de meeste lidstaten, ver-

ergert deze situatie.

10. Vanuit de vergelijking van de trends in beleids-

processen in 2011 en 2012, kan het volgende

worden worden geconstateerd: in sommige landen

wordt veel vooruitgang geboekt door het implemen-

teren van maatregelen om de eerdere mislukkingen

en tekortkomingen te overwinnen, waarbij rekening

wordt gehouden met specifieke aanbevelingen; an-

dere landen ontwerpen zelden nieuwe initiatieven

om deze aanbevelingen om te zetten in de praktijk,

in bepaalde lidstaten verliezen de vraagstukken met

betrekking tot sociale integratie aanbelang op de po-

litieke agenda, als ze al niet helemaal verdwijnen uit

de prioriteiten.

11. Wat de rol van de structurele fondsen voor het

bereiken van de Europa 2020-doelstellingen betreft,

blijkt er weinig verband met Nationale Hervormings-

programma’s (NHP): er is nauwelijks informatie in

het NHP over hoe landen deze middelen van de EU

zullen afstemmen op hun doelstellingen, een zwak

niveau van uitvoering en het ontbreken van transpa-

rantie zijn frequent. Er zijn weinig aanwijzingen dat

structurele fondsen zullen worden aangewend wor-

den voor of toegewezen worden aan maatregelen

voor armoedebestrijding.

12. De betrokkenheid van NGO’s en het maatschap-

pelijk middenveld in de beleidscyclus blijft beperkt,

als ze al niet afneemt. Participatie, wanneer die

plaats vindt, heeft de neiging weinig kwalitatief te

zijn en weinig invloed te hebben. Nationale hervor-

mingsprogramma’s zijn nauwelijks aan de orde op

de parlementaire agenda’s van de lidorganisaties of

op regionale en lokale bestuursniveaus.

13. Nationale strategische verslagen, wanneer

deze worden aangenomen, zijn onvoldoende duide-

lijkheid over hun rol in relatie tot de nationale her-

vormingsprogramma’s. Ook is er weinig vooruitgang

geboekt in het vertalen van sociale doelen naar

concrete maatregelen en acties. De meeste van

hen dragen niet bij tot het dekken van de drie OMC

pijlers*, m.n. aan de bestrijding van armoede en

uitsluiting en de sociale bescherming, op basis van

gemeenschappelijke doelstellingen.

Caritas Europa, Europe 2020 Shadow Report,

Missing the train for inclusive growth, edition 2012

* Open Method of Coördination.

p. 1471Nieuwsbrief

In dit en de volgende nummers

willen we telkens aandacht

besteden aan één van onze

zusterorganisaties binnen Caritas

Europa. De huidige crisis toont

het belang aan van het Europese

niveau. We delen als Caritas-

organisaties met elkaar dezelfde

inspiratie, en ook al zijn onze

geschiedenissen, werkvelden en

omvang vaak erg verschillend, we

kunnen veel van elkaar leren.

We bijten de spits af met Caritas Spanje, sinds lang een sterke

pijler van het Europese Caritas-huis en thuisland van de secre-

taris-generaal van Caritas Europa, Jorge Nuño Mayer.

Caritas Española is één van de grotere Caritasorganisaties

in Europa, met een omzet van nagenoeg 250 miljoen Euro,

met meer dan 4.300 betaalde medewerkers en met 65.000

vrijwilligers.

algemene fiche :

Medewerkers 4.326

Vrijwilligers 65.000

Budget 247,5 mio

Diocesane caritas 68

Parochiale caritas 6.000

Begunstigden (Spanje) 1.025.730

Begunstigden(internationaal)

7.409653

Caritas Spanje vormt de officiële confederatie van alle socio-

caritatieve organisaties van de katholieke kerk in Spanje. Het

heeft een sterke centrale structuur in Madrid, waar zich de

nationale ondersteunende diensten bevinden, maar kan tege-

lijk bogen op een sterke diocesane structuur, met maar liefst

68 diocesane caritasorganisaties (gegroepeerd in 13 regio’s).

Daaronder bevindt zich dan nog een fijnmazige structuur met

maar liefst 6.000 parochiale caritasgroepen, waarbinnen de

65.000 vrijwilligers hun plaats kennen.

De middelen komen voor twee derde uit private giften, collec-

tes en schenkingen (waaronder 13 mio € van ondernemingen)

en voor één derde uit overheidsmiddelen, zowel van de lokale

overheden als van de Autonome Regio’s als van de Centrale

Overheid. Minder dan 10% van de publieke fondsen komt van

Europa.

Werking

De werking van Caritas Spanje bestrijkt twee grote velden: in-

ternationale samenwerking, en sociale programma’s in Spanje

zelf. Daarbij gaat het vooral om socio-economische initiatieven

en activiteiten, en niet om zorgvoorzieningen. Die laatste zijn

slechts marginaal in het aanbod aanwezig, en maken deel uit

van andere katholieke structuren.

zustERcaRitassEn in EuROpa

caRitas spanjE

Trabajamos por la justicia

p. 1571Nieuwsbrief

Zowel voor binnen- als buitenland ligt de focus op

het bestrijden van onrechtvaardigheid en onrecht-

vaardige verhoudingen. De strapline voor Caritas

Spanje leest dan ook: Trabajamos por la justicia.

Wij werken voor rechtvaardigheid.

Een belangrijke focus van Caritas Spanje is te-

werkstelling. Via allerhande projecten worden

vormingstrajecten en ateliers aangereikt, die

mensen moeten toelaten om middels individuele

begeleiding en het aanleren van vaardigheden en

professionele competenties toch hun plaats op de

arbeidsmarkt in te nemen. Daarnaast is Caritas

Spanje zelf ook een initiatiefnemer inzake projec-

ten van sociale en solidaire economie.

Andere thema’s omvatten onder meer: eerste-

lijnsopvang, mensenrechten, rechtvaardige han-

del, AIDS-patiënten, gedetineerden en ex-gedeti-

neerden, drugsverslaafden, daklozen, ouderen,

mensen met een handicap, migranten, vrouwen,

kinderen en jongeren en gezinnen.

missie en Visie

Caritas Spanje heeft zich als permanente missie

gesteld een arme kerk te zijn voor de armen, waar-

bij de onaantastbare waardigheid van elke mense-

lijke persoon het uitgangspunt is, en waarbij alle

vormen van armoede, verdrukking, onrechtvaardig-

heid en ongelijkheid moeten bestreden worden..

Caritas Spanje wil de integrale ontwikkeling bevor-

deren van alle mensen en volkeren, en vooral van

de meest armen en uitgeslotenen. Men wil zo ge-

tuigen van de betrokkenheid van de christelijke ge-

meenschap met alle mensen en vooral dan deze

groepen, en kiezen voor een meer rechtvaardige,

solidaire en participatieve samenleving, in Spanje

en wereldwijd.

Daartoe zal Caritas Spanje de oorzaken van ar-

moede en sociale uitsluiting aan de kaak stellen

en ze bestrijden en een samenleving nastreven

die gekenmerkt wordt door samenhang en soci-

ale cohesie, waar armoede en sociale uitsluiting

hoog op de agenda staan, en waar verdrukkende

structuren worden omgevormd.

Iedereen die mee Caritas maakt, werkt mee aan

een integrale zorg voor de zwaksten en is er op

gericht hen vooruit te helpen en op te nemen in

een solidarre gemeenschap.

Waarden

Kernwaarden van de werking zijn voor Caritas

Española, naast de aandacht voor de menselijke

persoon met zijn waardigheid en mogelijkheden,

zijn in de eerste plaats waarden als christelijke

naastenliefde, rechtvaardigheid, soberheid, soli-

dariteit met mensen die lijden, en participatie van

medewerkers en begunstigden, teneinde samen

Caritas Spanje te vormen.

Verder streeft men transparantie na in de be-

drijfsvoering en tracht men de eigen werking ook

voortdurend te verbeteren met het oog op een

steeds betere dienstverlening.

pubicaties

Centraal beschikt Caritas Spanje over twee be-

langrijke diensten: een studiecentrum, onderge-

bracht in een aparte stichting, met slechts enkele

personeelsleiden, maar met een uitgebreid net-

werk aan wetenschappers en medewerkers, een

een uitgeverij, die een hele reeks publicaties op

de markt brengt. We vernoemen er hier slechts

enkele.

- Het algemene actualiteitsblad ‘Caritas Actua’

en het tijdschrift ‘Revista Caritas’;

- Studiedocumenten: ‘Serie Pobreza’, ‘Análisis

y Perspectivas’, ‘Colleccion Estudios’ en ‘Infor-

mes Sociologicos’.

- Daarnaast is er ook nog een tijdschrift ‘Corin-

tios XIII’ dat gericht is op de sociale leer van

de Kerk, en dat onder meer het theologisch

debat over de identiteit van Caritas in Spanje

voet.

studiedienst

Caritas Spanje beschikt ook over een eigen studie-

dienst, de Stichting FOESSA voor Sociale Studies

en Toegepaste Sociologie (Fomento de Estudios

Sociales y Sociología Aplicada)

De Stichting werd in 1965 door Caritas Spanje

opgericht om de sociale toestand in het land op

een objectieve en onafhankelijke manier in kaart

te brengen en te bestuderen. Met geregelde tus-

senpozen wordt een ‘statusrapport’ gepubliceerd

over de sociale toestand in Spanje. De Stichting

beschikt daartoe onder meer ook over een Weten-

schappelijke Raad die experten uit verschillende

p. 1671Nieuwsbrief

solidaritEitSpaanse universiteiten omvat, naast een netwerk

van meer dan 60 gespecialiseerde onderzoekers

uit verschillende disciplines die domeinen bestrij-

ken als armoede, ongelijkheid, achterstelling, so-

ciale uitsluiting, sociaal beleid, sociale cohesie,

internationale samenwerking, het maatschappelijk

middenveld, de sociale rechten, duurzame ontwik-

keling of internationaal beleid.

Caritas Spanje beschikt met zijn Sociaal Observa-

torium over een belangrijke politieke impact.

De kritische bedenkingen die secretaris-generaal

Sebastian Mora formuleerde naar aanleiding van

het besparingsbeleid van de Spaanse regering (zie

hieronder) hebben dan ook wel degelijk het nodige

politieke gewicht.

Ongelijkheid en sociale Rechten. analyse en perspectievenOp 20 maart ll. publiceerde Caritas Spanje haar ana-

lyse van de sociale gevolgen van de crisis in Spanje

voor de armsten en zwaksten in de samenleving,

uitgevoerd door de Stichting FOESSA. We schetsen

kort de belangrijkste bevindingen. Ze bieden ook een

spiegel om naar onze eigen realiteit te kijken.

Een gebroken samenlevingSecretaris-generaal Sebastian Mora stelde het rap-

port voor, en schetste vooreerst een alarmerend

beeld van een gebroken samenleving, waarin de

sociale kloof tussen de armsten en de rest van de

samenleving zowel in de diepte als in de breedte

nog is toegenomen, en waardoor het steeds moei-

lijker wordt voor mensen om uit sociale uitsluiting

uit te raken. Bovendien zijn er beduidend minder

middelen beschikbaar voor sociale bescherming en

sociale herverdeling.

Het gemiddeld inkomen bedroeg in 2012 18.500 €,

of net zoveel als in 2001. Sinds 2007 daalde het

inkomen met gemiddeld 4 %, terwijl de prijzen met

10 % stegen. Het meest verontrustende element van

de crisis is echter de ongekende toename van de

ongelijkheid in de verdeling, en dat sinds 2006. De

torenhoge werkloosheid en de loonmatiging hebben

gezorgd voor een inkomensdaling van de Spaanse

gezinnen. In meer dan 10 % van de Spaanse huis-

houdens is er niemand met een betaalde baan. In ab-

solute cijfers gaat het over 1,8 miljoen huishoudens,

tegenover 380.000 voor de crisis.

De sociale ongelijkheid in Spanje behoort als gevolg

daarvan tot de hoogste in de Europese Unie. Voor

enkele jaren was Spanje nog bij de koplopers in de

Unie voor wat betreft tewerkstelling, terwijl nu het

hebben van werk gezien wordt als een voorrecht,

eerder dan als een recht.

De gegevens van het Foessa-rapport wijzen ook op

een saturatie-effect . De om zich heen grijpende

verarming maakt dat de extreme armoede, die

mensen onder de grens van de waardigheid duwt

en die ook is toegenomen, niet langer wordt waar-

genomen of weerstand oproept.

Caritas verzet zich scherp tegen de uitholling van

het sociale beleid, zowel als tegen het in de steek

laten van de bevolkingen in het Zuiden, die nu ver-

stoken blijven van onze solidariteit en inzet.

De mechanismen die de sociale bescherming van

de zwakkeren moeten waarborgen, zijn door de be-

sparingen danig verzwakt, waardoor de Spaanse

maatschappij veel kwetsbaarder is geworden. Voor

de armen kan dit er toe leiden dat ze definitief afge-

sneden worden van de samenleving.

Als de besparingen de sociale rechten van mensen

schaden, betekent dit dat we de facto de armen in

de steek laten. Ons respect voor de sociale rechten

van mensen is een waardemeter voor waar we als

samenleving echt voor willen staan. We kunnen ons

maar echt een democratie noemen, in de mate dat

we de sociale rechten van de meest kwetsbaren ook

effectief vrijwaren. Daarom, aldus Sebastian Mora,

is sociale ongelijkheid dan ook een ethisch én een

politiek schandaal. Of, met de woorden van een Sal-

vadoreense boer: ‘Armoede beangstigt ons, maar

sociale ongelijkheid ontneemt ons onze waardigheid.’

p. 1771Nieuwsbrief

Water is een belangrijk onderdeel van

het landbouwproductieproces. Het

gebrek aan water speelt een hoofdrol

bij het uitbreken van elke voedselcrisis.

Meer dan 40% van onze planeet

kampt met waterschaarste. Afrika is

er daarbij het slechtst aan toe. Het is

dus erg belangrijk om het water dat

er is zo goed mogelijk vast te houden

en te stockeren en zo efficiënt mogelijk

te gebruiken. Proper drinkwater is

noodzakelijk om watergerelateerde

ziektes zoals diarree en cholera uit

te roeien zodat de mensen fit en

gezond zijn om hun leven in handen te

nemen en in hun eigen inkomsten te

voorzien. In zijn strijd tegen de honger

is watervoorziening en waterbeheer de

laatste jaren een prioriteit geworden

voor Caritas International. We staan

hierin niet alleen.

In de strijd tegen de honger is water een prioriteit en dit niet

alleen voor Caritas International.

De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft het jaar

2013 uitgeroepen tot “Internationaal Jaar voor de samenwer-

king op het gebied van water”. Het Internationaal Jaar heeft

tot doel iedereen bewust te maken van de noodzaak om op het

gebied van waterbeheer samen te werken, rekening houdend

met de almaar toenemende vraag naar toegang tot water, verde-

ling van de hulpbronnen en watervoorziening. Dit Internationaal

Jaar maakt deel uit van het door de Verenigde Naties uitgeroe-

pen Internationaal Decennium “Water for life 2005-2015” dat

iedereen ertoe wil aanzetten inspanningen te doen om tegen

2015 de internationale verbintenissen op watergebied en inzake

watervraagstukken na te leven, en in het bijzonder toe te zien op

de deelname van vrouwen aan dit proces.

Ter illustratie:

Watertekort in niger

De helft van de bevolking in Niger heeft onvoldoende toegang

tot drinkbaar water. In de gemeentes Birnin Lallé, Adjékoria

en Keita waar Caritas International al enkele jaren actief heeft

loopt dit op tot 60%. De gevolgen van (drink)water tekort zijn

dramatisch en laten zich voelen op allerlei vlak: gezondheidspro-

blemen, gebrekkige oogsten, absenteïsme op school, …

niGER:

GEEn WatER GEEn EtEn

solidaritEit

“Ik heet Hadize, en ben getrouwd met Aboubacar Mamoudou. Ik ben 30 jaar oud en woon in het dorp Makéraou

Mainassara.(Adjékoria, Niger). We hebben 4 kinderen. De waterput van de overheid, staat drie maanden na het

regenseizoen alweer droog. Er zijn 3.000 mensen in het dorp zonder te spreken over de dieren. We overnachten

naast de waterput van het dorp tussen 8 uur s ’avonds en 5 uur s ’morgens maar meestal hebben we dan nog

niet voldoende water voor de familie. Wij of onze kinderen stappen dan 7 tot 9 km verder om aan voldoende

water te geraken. Het waterhalen veroorzaakt miskramen bij vrouwen. We wassen ons maar om de twee of drie

dagen. Onze kleren een maal per twee weken. Het eten is altijd te laat klaar. Wij en onze kinderen zij vaak ziek

omdat we water drinken van plassen of beekjes in het regenseizoen.” (Opgetekend door Laouali Iro, Caritas Niger)

© C

aritas International

caritasInterna t iona l

p. 1871Nieuwsbrief

Wat doet Caritas international?

Caritas International wil onder meer 7 waterput-

ten installeren en 7 watercomités begeleiden

die het beheer van die putten op zich nemen. Er

wordt over gewaakt dat ook de vrouwen verte-

genwoordigd zijn. Meer dan 16.425 personen

krijgen op die manier gemakkelijker toegang tot

drinkwater en het gebruik van water voor hun per-

soonlijke hygiëne, hun groentetuin en voor hun

dieren. De betrokken gezinnen krijgen de nodige

vorming rond gezondheid, hygiëne en voeding en

het belang van vitamines en vezels.

We plannen 75 boorputten voorzien van 2 pom-

pen met het oog op irrigatie voor 150 boerenfa-

milies. 200 ha wordt klaargemaakt voor het telen

van diverse gewassen. We verdelen zaaigoed en

meststoffen. We verwachten dat 150 families

hierdoor voldoende voedsel voor zichtzelf kunnen

produceren en de overschotten nog eens aan

150 families kunnen doorverkopen.

Johanna VanraesCaritas International

Meer informatie: www.caritas.be

© Caritas International

dE syRischE WintER hEEft lanG GEnOEG GEduuRd:

dRinGEndE OpROEp VOOR hulp aan mEnsEn in nOOd

De gewelddadige crisis die Syrië al twee jaar teistert, maakt veel slachtoffers. Eén miljoen burgers - achtduizend

per dag - zijn gevlucht naar de buurlanden, waar ze worden opgevangen bij mensen thuis of in vluchtelingenkampen.

Twee miljoen Syriërs zijn op de vlucht in eigen land; in totaal vier miljoen burgers zijn volkomen afhankelijk van huma-

nitaire hulp: voedsel, water, medicijnen,….

De vijf humanitaire organisaties die deel uitmaken van het Consortium 12-12 waaronder Caritas International,

zijn actief in de buurlanden en in Syrië, vaak al geruime tijd.

Zo steunt Caritas International al van bij het begin van de crisis de hulpverlening van Caritas Syrië aan ontheemden

en slachtoffers van het geweld (aanvankelijk vooral in Aleppo en Homs).Ondertussen is het conflict uitgegroeid

tot een ware humanitaire ramp en worden de buurlanden overspoeld door vluchtelingen. Met de steun van het

Caritasnetwerk waaronder Caritas International België verlenen de lokale Caritasorganisaties zowel in Libanon

(Noord-Libanon, Beyroet, Bekaavallei), Jordanië (Irbid, Balqa, Amman, Mafraq, Zarqa), en in de grenstreek in

Turkije (Reyhanli en Kilis) hulp aan uiterst kwetsbare personen: voedsel, dekens, matrassen, kleren, hygiënepak-

ketten, verwarming, medische en psychosociale hulp, zowel in kampen als via sociale centra. Ook in Syrië zijn de

vrijwilligersteams ondertussen uitgebreid (Hassakeh, Aleppo, Homs, Damascus, Horan).

Vanwege de lange duur en de recente verergering van de crisis, vraagt Caritas International samen met de

andere leden van het Consortium 12-12 de Belgische bevolking dringend om financiële steun om zo meer

mensen in nood hulp te kunnen bieden. Meer hulp is dringend nodig en is mogelijk!

Giften voor hulp aan de slachtoffers van het Syrisch conflict zijn welkom op rekening BE88 0000 0000 4141/

BIC BPOTBEB1 van Caritas International, vermelding Syrië.

p. 1971Nieuwsbrief

VERBORGEn aRmOEdE

Bij zElfstandiGEn

Het zijn niet onmiddellijk de mensen die we met ‘armoede’ as-

sociëren. Veeleer het omgekeerde: rond zelfstandigen hangt

een aureool van rijkdom, mensen die het gemaakt hebben, die

met hard werken een mooi leven hebben opgebouwd en aan wie

iedereen kan zien dat ze er warmpjes bijzitten. Mensen ook die

de economie doen draaien en werk verschaffen aan anderen.

Dat is ongetwijfeld juist. En daar ligt ook de aantrekkingskracht

van het zelfstandig bestaan. Maar er zijn er ook heel wat bij

wie het net niet gelukt is, die door economische of persoonlijke

tegenslagen of ziekte achteruitgeslagen zijn, en vaak tot een

faillissement gedwongen. En dan zijn er voor een zelfstandige

nauwelijks vangnetten. Daarom is de groep zelfstandigen die

onder de armoedegrens vallen ook zo groot: 15 %, tegenover

6 % van de loontrekkende bevolking. In plaats van het – zelfs be-

perkte – vangnet van de werkloosheid, blijven er vaak torenhoge

schulden. En schaamte, waardoor armoede bij zelfstandigen

vaak verborgen blijft en verborgen gehouden wordt.

Toch kunnen mits begeleiding in een vroeg stadium, bij velen de

ergste gevolgen zoniet vermeden dan toch verzacht worden.

Soms volstaan een paar honderd euro, of zelfs minder, om een

helse molen van oplopende schulden te stoppen.

Enkele voorbeelden:

Het schrappen van het ondernemingsnummer van een (gefail-

leerde) ondernemer kost 81,5 €. Vaak is dit noodzakelijk om

na faillissement of stopzetting terug te kunnen aanknopen bij

de vroegere werkloosheidsuitkering. Zonder 81,5 euro geen

schrapping en dus vaak ook geen uitkering…

Heel concreet: voedsel aankopen om vb. een weekend te over-

bruggen, waarna de betrokkene kan aankloppen bij OCMW of

andere sociale dienst voor voedselpakketten of financiële hulp.

Met de opbrengst van deze actie willen we organisatie zoals

Efrem, Tussenstop & Boeren op een kruispunt, die in de bres

springen voor deze mensen, de nodige werkingsmiddelen geven

om tussen te komen.

Help ons helpen ! Mogen wij ook nu weer op u rekenen? Van

harte dank bij voorbaat !

Met de eerste oproep

van Caritas Hulpbetoon

vragen we steun voor toch wel

een ongewone doelgroep:

zelfstandigen in armoede.

Storten kan op rekeningnummer

BE88 7765 9023 3377 van Caritas Hulpbetoon vzw, Liefdadigheidstraat 39, 1210 Brussel, met vermelding:

‘nm 2013/1 – zelfstandigen in armoede’

p. 2071Nieuwsbrief

Breng jouw organisatie in beweging … zonder duwen of trekken.

‘Mensen in beweging brengen.’ Een belangrijk onderdeel van

heel wat mensen hun job.

Leidinggevenden willen hun medewerkers meenemen in het ver-

haal van de organisatie. Ze gaan op zoek naar manieren om

betrokkenheid te creëren bij hun medewerkers. De visie levend

maken, mensen laten meestappen in veranderingen, projecten

vormgeven, … zijn slechts enkele van de resultaatsgebieden van

leidinggevenden. Om deze te bereiken gaan ze op zoek naar me-

thodieken die hen kunnen helpen deze resultaten te bereiken.

Stafmedewerkers willen mensen ondersteunen om rond the-

ma’s als kwaliteitszorg en veiligheid aan de slag te gaan. Ze

willen lijn brengen in de projecten die ze mee vormgeven, zoe-

ken naar manieren om hun expertise te delen en willen zowel

beleid als medewerkers inspireren. Methodieken kunnen hen

helpen dit te bereiken.

Basismedewerkers willen zelf invloed uitoefenen in de organisatie.

Ze willen mee vormgeven aan vergaderingen, projecten en de con-

crete werking. Ook zij kunnen vanuit hun positie heel wat impact

hebben op hoe het eraan toegaat in de organisatie. Door hun

rugzak te vullen met methodieken kunnen ze dit beter waarmaken.

De basis van werken met methodieken is dat je op zoek moet

gaan naar methodieken die voor jou werken. De grote valkuil

is dat je zomaar iets uit een boek overneemt of iets doet wat je

iemand anders ziet doen. Juist door kennis te maken met heel

wat verschillende methodieken kan je de beste keuze maken

wat voor jou past.

Een tweede belangrijk inzicht is dat je maar kan weten of een

methodiek werkt als je hem toepast. Voor jezelf een experi-

ment ontwerpen om eens iets nieuws te proberen is de enige

manier om erachter te komen of het iets voor jou is. Het is ook

essentieel dat je niet te snel opgeeft. Oefening baart kunst is

ook hier van toepassing.

Een laatste element dat belangrijk is: methodieken moeten niet

wereldschokkend zijn. Het zit hem vaak in kleine zaken. De op-

stelling van een lokaal eens aanpassen, een eerste vraag stel-

mEthOdiEkEn:

maGiE zOndER tOVERstOkjEs!

gEzondhEid & wElzijn

© Isabelle Pateer, Otherweyes

© Isabelle Pateer, Otherweyes

p. 2171Nieuwsbrief

Samen gaan we op zoek naar methodieken die

voor jou werken.

Doelgroep:

Voor iedereen die zijn organisatie in beweging wil

brengen: leidinggevenden, staf- en basis mede werkers!

Reacties van deelnemers van soortgelijke trajecten:

“Ik heb zelf dingen uit kunnen proberen waarvan ik

nooit dacht dat ze zouden werken. Dat heeft me de

goesting gegeven er verder mee aan de slag te gaan.”

“Heel inspirerend.”

“Ik werd uitgedaagd zelf aan de slag te gaan.”

“Door echt zelf aan de slag te gaan, werden we hele-

maal ondergedompeld.”

“Confronterend op een heel open en veilige manier.

We werden uitgedaagd ook bij onszelf stil te staan. Ik

heb er heel veel aan gehad.”

Praktisch:

• Residentiële tweedaagse op een prachtige,

inspirerende plek.

Ingrediënten:

• De prachtige, inspirerende plek

(www.heerlijckyt.org).

• Enthousiaste deelnemers.

• De werkcontext van de deelnemers.

• Hopelijk schoon weer.

• Een inspirerende ervaren begeleider.

• Heel wat materiaal - van de deelnemers en de

begeleider.

Menu:

• Samen zoeken.

• Samen leven.

• Samen werken.

• Samen spelen.

len die helemaal anders is, … Het zal allemaal ef-

fect hebben. ‘Doe eens iets anders’ is een goede

kapstok. Want door iets anders te doen, ontstaan

er andere effecten.

Nieuwsgierig om rond dit thema aan de slag

te gaan?

Voor het eerst organiseren we een zomercur-

sus rond dit onderwerp.

ON THE MOVE IN DE SOCIAL PROFIT

Methodieken ontdekken en uittesten

8 en 9 juli 2013 in de Heerlijckyt van Elsme-

ren, Geetbets

Tijdens een residentiële tweedaagse dompelen

we ons helemaal onder.

Na deze tweedaagse ga je naar huis met:

• een karrevracht aan methodieken die jouw op

het lijf geschreven zijn;

• een zelfontworpen experiment: een ontwerp

om jouw uitdagingen met een specifieke me-

thodiek aan te pakken;

• een pak leuke ervaringen met inspirerende en

effectieve methodieken.

Je ervaart en leert hoe je:

• zuurstof geeft aan vergaderingen, projecten en

de dagdagelijkse werking;

• een visie levend maakt;

• mensen laat meestappen in veranderingen;

• projecten vorm geeft;

• veiligheid waarborgt in een groep;

• rond thema’s als kwaliteitszorg werkt én be-

trokkenheid creëert;

• betrokkenheid creëert bij medewerkers;

• kennis en expertise maximaal kan delen;

• zowel medewerkers als beleidsmakers kan

inspireren.

We gaan verder dan wat je in boeken of op inter-

net kan vinden: je ervaart zelf de meerwaarde van

tal van methodieken, kijkt wat andere deelnemers

doen en ondervindt zo wat klopt voor jou.

p. 2271Nieuwsbrief

Koen Joly is van opleiding licentiaat in de Pedagogische Wetenschappen en heeft ruime

ervaring in het opzetten van vormingsinitiatieven. Als senior consultant bij VOCA Training

& Consult is hij passioneel bezig rond kwaliteitszorg, organisatieontwikkeling en verande-

ringsmanagement. Het in beweging zetten van mensen, groepen en organisaties vormt

hierbij een rode draad. Het hanteren van de waarderende benadering en het creëren

van goesting is hierbij steeds het uitgangspunt.

Hij heeft een ruime ervaring in het werken rond faciliteren en methodieken. Hij heeft hier

ook meer dan één aanbod voor ontwikkeld binnen VOCA Training & Consult.

Meer informatie:

VOCA Training & Consult, Diestsepoort 1, 3000 Leuven

T 016 40 41 01 E info.voca@voca.be

Inschrijven: www.voca.be

Het Vlaams Welzijnsverbond

lanceerde een snelenquête met

volgende stelling “Als elke Vlaming

jaarlijks 25 euro extra betaalt, zijn

we in staat om de meest dringende

noden in de zorg voor personen

met een handicap en jongeren en in

de kinderopvang te lenigen! Bent u

voor of tegen?” 77% van de 1.400

antwoorden zijn positief.

aanhoudende noden

Vlaanderen kent heel wat uitdagingen op het gebied van welzijn.

Die noden en uitdagingen zullen de komende jaren nog in stij-

gende lijn gaan: er is de ontgroening en de vergrijzing van de

bevolking, de zoektocht van tweeverdieners naar kinderopvang,

de vereenzaming, het toenemend geweld, enz. De economische

crisis zorgt ervoor dat de overheid moeilijke keuzes moet ma-

ken bij de verdeling van de schaarse middelen.

Het Vlaams Welzijnsverbond blijft het principe verdedigen dat

elke mens, ook de meest kwetsbare, het recht heeft op een

waardig leven. Elk moet daarin zijn verantwoordelijkheid opne-

men. In de eerste plaats de betrokkene zelf maar ook de over-

heid moet duidelijk kiezen voor een dynamisch welzijnsbeleid,

waarbij ze in partnerschap met en in dialoog met de particu-

liere voorzieningen wil bouwen aan een solidaire samenleving.

Gelukkig kunnen we hierbij rekenen op het engagement van

familieleden, mantelzorgers, vrijwilligers,…

25 EuRO Van ElkE VlaminG GEEft zuuRstOf aan dE zORG

77% antWOORdt pOsitiEf Op EEn BEVRaGinG Van hEt Vlaams WElzijnsVERBOnd

p. 2371Nieuwsbrief

Verdubbeling Van de bijdrage Voor de Vlaamse zorgVerzekering

De goede bedoelingen en het engagement van de

overheid zullen niet langer volstaan om de uitga-

ven voor welzijnszorg te dekken. Daarom roept

het Vlaams Welzijnsverbond de burger op om zijn

‘euro’ in het zakje te doen. Nu betalen 3.9 miljoen

mensen vanaf 26 jaar jaarlijks een bijdrage van 25

euro voor de zorgverzekering. Weduwen en wezen,

personen met een handicap, gepensioneerden,

langdurig zieken en mensen met een laag inkomen

betalen terecht een bijdrage van 10 euro: samen

goed voor 103.5 miljoen euro. Op korte termijn

pleit het Vlaams Welzijnsverbond voor een verdub-

beling van de bijdrage (bij voorkeur inkomensge-

relateerd) voor de Vlaamse zorgverzekering. De

concrete uitvoering ervan wordt toevertrouwd aan

zorgkassen. Zij staan onder meer in voor de inning

van de bijdragen, het onderzoek van de aanvragen

voor erkenning als zwaar zorgbehoevende en de

uitbetaling van de zorgvergoedingen. Dat systeem

heeft zijn degelijkheid reeds bewezen. Met de extra

middelen zouden we niet alleen (zoals vandaag)

zwaar zorgbehoevenden personen en rusthuis-

bewoners financieel kunnen ondersteunen, maar

ook wachtlijsten voor personen met een handicap

korter maken, bijkomende plaatsen creëren in de

kinderopvang, kansen bieden aan jongeren,…. Ruw

geschat kunnen we met de bijkomende middelen

2.000 extra plaatsen voor personen met een

handicap creëren of m.a.w. 30% van de wachten-

den een residentiële ondersteuning bieden. Met

datzelfde extra budget kunnen we 8.000 nieuwe

opvangplaatsen in de kinderopvang scheppen of

2.000 jongeren tijdig helpen in de jeugdhulp. Kort-

om, verdubbeling van de bijdrage voor de zorgver-

zekering geeft zuurstof aan zorg en welzijn.

grote solidariteit

Is de Vlaming bereid hiervoor te betalen? Uit een

snelenquête van het Vlaams Welzijnsverbond blijkt

dat 77% van de 1.400 reacties een positief ant-

woord geven op de vraag om 25 euro extra te

betalen voor het lenigen van de dringende noden.

Dat getuigt van een grote solidariteit. Belangrijke

voorwaarde is het efficiënt inzetten van de midde-

len. Een aantal van de ja-stemmers vinden dat het

bedrag gekoppeld moet worden aan het inkomen.

Een motief dat door sommigen gebruikt wordt om

neen te zeggen. Eveneens vinden de ja-stemmers

dat de middelen voor dit doel moet ingezet worden

(en niet in een ander potje belanden). De neen-

stemmers vinden de belastingdruk nu reeds te

hoog en wijzen in de richting van de overheid.

Graag geven we hier enkele commentaren:

“Niet voor iedereen is die 25 € vanzelfsprekend.

En voor anderen is zelfs 50 € ‘niks’.”

“Ik ben voor en bereid deze inspanning te doen,

maar anderzijds ben ik zeker dat ik gemakkelijk

25 euro kan schrappen uit de uitgaven van de

overheid.”

“Ik ben voor, al vind ik dat de overheid zelf ook

zijn verantwoordelijkheid niet uit de weg mag

gaan en deze doelgroep aan zijn lot overlaten”.

“Solidariteit is belangrijk, maar rijken mogen

250 euro betalen!”

“Als we met z’n allen 600 miljard kunnen

ophoesten om de banken te redden, is het dan

niet beter dat de banken de dringende noden

in de welzijnszorg oplossen en niet nog eens de

doorsnee Vlaming?!”

INFO: Frank Cuyt, 02 507 01 38

© Isabelle Pateer, Otherweyes

p. 2471Nieuwsbrief

PuBlicatiEs

Boeddhisten vieren in mei een bijzonder feest:

Boeddha dag of Wesak. Deze Boeddha dag of

Wesak is een heilige dag die wordt gevierd door

Boeddhisten in Sri Lanka, India, Nepal en Zuid-

Aziatische landen zoals Vietnam, Thailand, Cam-

bodja, Laos, Myanmar, Indonesië en Singapore.

Tijdens dit feest wordt de geboorte (volgens de

kronieken in het jaar 624 vóór Christus), verlich-

ting en het sterven van de Boeddha herdacht.

De dag waarop Wesak valt – per definitie een volle

maan – hangt dus af van de maankalender die be-

langrijk is voor de boeddhistische datumbepaling.

De feestdag valt op de volle maan in de 5de of

6de maand van het jaar. Bij de Chinese boeddhis-

ten valt Wesak op een dag in de Chinese kalender.

In Japan wordt dit feest op 8 april gevierd.

Op deze dag vasten boeddhisten, gaan ze naar de

pagode en/of tempel, brengen ze offerandes bij

het Boeddhabeeld en geven ze eten aan de boed-

dhistische monniken. De eenvoudige offerandes

kunnen bloemen of kaarsen zijn die boeddhisten

aan de voeten van – het beeld van – hun leraar leg-

gen. Vegetarisch eten is deze dag ook belangrijk.

Het vieren van Wesak betekent ook om personen

met een handicap, zieken en armen op te vrolij-

ken. Boeddhisten geven deze dag ook geld voor

goede doelen.

In de verschillende landen waar Boeddhisten aan-

wezig zijn krijgt dit feest ook een eigen (culturele)

invulling. In Nepal bijvoorbeeld komen duizenden

pelgrims in Lumbini, de geboorteplaats van de

Boeddha, samen.

Voor 2013 maakte Kerkwerk Multicultureel Sa-

menleven (KMS vzw) een wenskaart waarmee u

boeddhisten in uw omgeving kunt feliciteren ter

gelegenheid van deze Boeddha dag of Wesak.

De kaart bevat een gepaste wens in het Neder-

lands, Frans, Engels, Japans, en het Tibetaans.

Daarnaast is er ook vrije ruimte voorzien voor een

eigen boodschap of wens. De overhandiging van

deze kaart aan boeddhisten die u kent, kan een

erg betekenisvol gebaar zijn. Zo levert u een con-

crete bijdrage aan de opbouw van goede relaties

in uw buurt, op de school, de werkvloer, in orga-

nisaties of op andere plaatsen.

TIPS VOOR GEBRUIK

1. Geef de kaart aan boeddhisten die je kent en

die je wilt feliciteren met hun feest of aan per-

sonen met wie je al lang contact wilde hebben.

2. Schrijf naast de 5 wensen in de verschil-

lende talen een eigen wens.

3. Gebruik de kaart om contact te leggen met

boeddhisten die je nog niet goed kent.

Naast de kaart voor het vieren van Wesak bestaan

ook: een wenskaart voor het joodse Nieuwjaar, een

wenskaart voor het islamitische ‘einde van de ra-

madan’ en voor het offerfeest, een wenskaart voor

de hindoes, jains en sikhs ter gelegenheid van het

diwali-feest en kaarten voor feesten in andere reli-

gieuze en levensbeschouwelijke tradities.

Bestellingen: bestellingen@kms.be

prijs Boeddha dag-kaart: 0,60 € per ex.

(excl. verzendingskost), korting bij bestelling

vanaf 50 ex.

Meer informatie:

Johan Vrints, adjunct-coördinator KMS vzw,

Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel

02 502 11 28, johan@kms.be - www.kms.be

hEt ViEREn Van WEsak

aankondigingEn

p. 2571Nieuwsbrief

PuBlicatiEs

Pastorale Perspectieven besteedt het themadeel

van het maartnummer aan ‘mindfulness, mildheid

en aandacht’. De eerste term is recent opgedoken

in de vakliteratuur, de tweede term is een eerder

klassieke christelijke term, en misschien drukt het

derde woord uit wat de eerste twee willen bereiken:

aandacht voor de mens achter de zieke, de bewo-

ner, de zorgprofessional. Het themanummer bevat

onder meer een artikel van Edel Maex, waarin hij

zich afvraagt of mindfulness werkelijk thuishoort in

een therapeutisch traject, dan wel of het niet meer

is dan een laagje vernis. Ria Weyens heeft het in

haar bijdrage over mildheid, gaat op zoek naar de Bijbelse bronnen van dit begrip, en verbindt het met menswor-

ding. In het artikel heeft ze ook aandacht voor de gelijkenissen tussen en de wederzijdse verrijking van mindfulness

en christelijke meditatietechnieken. Lieven Vanderbrugghen gaat dieper in op die christelijke meditatietechnieken,

en stelt het begrip ‘aandacht’ hierin centraal. Het themanummer bevat ook twee praktijkverhalen over hoe mind-

fulness functioneert in een therapeutische setting. Koen De Fruyt getuigt hierover vanuit zijn ervaring als pastor

in de psychiatrie, en Renilde Vos – werkzaam als pastor van de universitaire parochie in Leuven – vertelt over

wat ze wil bereiken met het mindfulness-aanbod dat vanuit de UP wordt georganiseerd.

Naast het themadeel is ook een extra artikel opgenomen over pastorale zorg bij oncologische patiënten. Goedele

Van Edom schetst de verschillende stappen van rouwarbeid, en geeft aan welke begeleiding de pastor in dit

proces kan opnemen.

In 2013 brengt Pastorale Perspectieven nog drie nummers met boeiende en relevante thema’s. Zo gaat het

juninummer over pastorale gesprekstechnieken, naar aanleiding van het congres van de beroepsvereniging voor

katholieke pastores: ‘Meer dan koffie en een praatje. Het pastoraal gesprek anno 2013’. In het septembernum-

mer focussen we op de legitimatie van spirituele zorg in het zorgaanbod van de hedendaagse zorgvoorziening,

en het decembernummer zal gewijd zijn aan de rol van de pastor in de vroegtijdige zorgplanning.

Het nummer kan besteld worden via www.caritas.be, doorklikken naar Caritas Vlaanderen. Een los exemplaar

kost 10 euro, en voor een abonnement (4 lijvige nummers per jaar) betaal je 35 euro.

mindfulnEss, mildhEid En aandacht in dE pastORalE zORG

pastORalE pERspEctiEVEn nR. 158 – maaRt 2013

p. 2671Nieuwsbrief

intErsEctoralE BEhEErsinformatiE

OVERzichtslijst

Sinds het verschijnen van de vorige Nieuwsbrief heeft Caritas Vlaanderen volgende intersectorale beheersinformatie verspreid over volgende onderwerpen:

1038 Vrijwilligers: maximale forfaitaire kostenvergoeding vanaf 01.01.2013.

1039 Nachtarbeid: toepassing herwaarderingscoëfficiënt: CAO nr 46 vicies semel.

1040 Werkloosheid met bedrijfstoeslag: toepassing van herwaarderingscoëfficiënt:

CAO nr 17 tricies quinquies.

1041 Regels rond terbeschikkingstelling worden verstrengd.

1042 De sociale antimisbruikbepaling.

1043 Verplicht aanvullende vorming en jaarlijkse bijscholing van preventieadviseurs in de interne dienst voor preventie en bescherming in zorginstellingen - wijzigingen.

1044 Geldgiften – fiscale attesten

Op 29 maart 2013 kwam Natallya Kaval Kova in dienst als stafmedewerker Alge-

meen Beleid. Zij volgt na een lange zoektocht Gerda Goeman op, die vorig jaar met

pensioen ging.

Natallya werkte in het verleden vele jaren voor Caritas Europa en is dus vertrouwd met

de Caritasfamilie. Als stafmedewerkster zal zij vooral beleidsondersteunend werken

inzake Europese initiatieven en regelgeving.

We heten Natallya van harte welkom in ons midden.

Welkom – Natallya Kaval Kova

p. 2771Nieuwsbrief

paREls VOOR dE zWijnEn

Vrijdag 12 januari, 7u51, het politieke hart van Washing-

ton. Tegen een muur van een metro-station, naast een

vuilbak, staat een jonge, blanke man. Hij draagt een jeans

en een t-shirt, op zijn hoofd een baseball pet. Uit een

smalle koffer haalt hij een viool. In de open koffer legt de

jongeman wat wisselgeld, als aanzet voor voorbijgangers.

Dan begint hij te spelen, 43 minuten lang, zes klassieke

stukken voor 1097 voorbijgangers.

Enkele dagen later. In een gesprek met Leonard Slatkin,

muzikaal directeur van het Nationaal Symfonisch Orkest

van de Verenigde Staten, krijgt deze plots een vreemde

vraag. “Wat zou er volgens u gebeuren, mocht een be-

kend violist optreden in een metro-station, tijdens het

piekuur?” “Als we er van uit gaan dat hij niet herkend

wordt, verwacht ik toch dat mensen zullen blijven staan en

luisteren. Zo’n talent gaat niet onopgemerkt voorbij. Laat

ons zeggen dat als er 1000 mensen voorbij stappen, er

toch zo’n 100 zullen blijven staan en luisteren. En de mu-

zikant zou zo, volgens mij, 200 euro moeten verdienen.”

“Bedankt”, is het antwoord. “Bedankt, maar het is niet

hypothetisch. Het is al gebeurd.” “En? Hoe waren mijn

antwoorden?” “Daar hebben we het zo over.” “Wie was

de muzikant?”, vraagt Slatkin. “Joshua Bell.”

Kort voor kerstmis 2012, zat Joshua Bell samen met

een reporter van de Washington Post in een koffiebar

in Washington. Daar ontstond het idee om een sociaal

experiment op touw te zetten. Zouden mensen op een

ongewone plaats, in een druk moment oog hebben voor

iets buitengewoons? Want buitengewoon, dat is Joshua

Bell zeker. Bell is één van de, zo niet dé beste, violisten

ooit. Hijzelf hoort niet graag het woord ‘genie’, maar voor

anderen is dat het enige woord dat hem kan omschrijven.

Joshua Bell besloot te spelen in de metro, gekleed als een

jongeman op zoek naar wat dollars, maar spelend op een

17e eeuwse Stradivarius-viool. Het eerste stuk dat hij zou

spelen, “Chaconne” van Johann Sebastian Bach’s Partita

No. 2 in D Mineur, is één van de moeilijkste stukken ooit

geschreven. Velen zijn geroepen, slechts enkelen slagen.

De andere stukken die hij speelt zijn van dezelfde kwaliteit.

Gedurende 43 minuten, gebeurde verbazend weinig. Ze-

ven mensen stopten en luisterden, minsten een minuut.

Zevenentwintig voorbijgangers gaven geld, de meesten

in het voorbijgaan, voor een totaal van 35 euro. 1070

anderen snelden voorbij, hadden geen aandacht voor de

jongeman met de viool.

“Zes momenten vond ik het pijnlijkst”, zegt Bell achteraf.

“Zes keer eindigde een stuk en keek ik op om vast te stel-

len dat er niemand was. Ik speelde en niemand keek naar

mij om. Na elk stuk viel een stilte. De mensen die niet

hadden opgemerkt dat ik speelde, merkten nu niet op dat

ik gestopt was”. Pijnlijk voor een top-violist die anders voor

volle zalen speelt, zalen die volledig gericht zijn op hem.

BEEldVERhaal in

Als een groot musicus grootste muziek speelt, maar nie-mand heeft hem gehoord; was hij dan wel goed? Schoon-heid: het is een aloud debat, waar Leibniz, Hume en Kant zich in het verleden over gebogen hebben. Kan je schoon-heid meten, of is het slechts een mening? Of iets er tus-sen in? “Het was hoe dan ook een rare ervaring, bijzonder om te merken dat mensen me echt…” Het woord komt traag en pijnlijk: “Dat mensen me echt negeerden”. Geluk-kig kan Bell er nog om lachen, ook al zijn ’s mans talenten op elke andere dag zo’n 1000 euro per minuut waard.

Eén van de mensen die bleven staan, was John David Mortensen. Een blanke dertiger die werkt voor het depar-tement Energie. Mortensen is op weg naar een vergade-ring, als hij Bell voorbij wandelt. Mortensen stopt voorbij Bell, zoekt hem op en keert terug. Hij kijkt op zijn horloge en ziet dat hij wat tijd over heeft. Hij blijft luisteren. Op dat moment start Bell met het tweede deel van “Chaconne”. “Het is het moment”, zegt Bell, “waarop het stuk overgaat van een donkere naar een veel lichtere, vrolijke toon. Het zit een religieus, verheven gevoel in dat moment”. Mor-tensen kent niets van tonen. “Wat het ook was”, zegt hij, “het gaf me een bijzonder en vredig gevoel”.

Voor het eerst in zijn leven, luistert Mortensen naar een straatmuzikant. Hij blijft de volle drie minuten staan en luistert geboeid naar Bell. Anderen gaan voorbij. Als hij moet vertrekken, doet Mortensen nog iets ‘voor het eerst’. Voor het eerst geeft hij geld aan een straatmuzi-kant – al kan hij zelf niet zeggen wat hem zo geraakt heeft.

Stel dat Kant gelijk heeft. Stel dat we aanvaarden dat we op basis van die 12e januari geen enkel oordeel kunnen vellen over de manier waarop mensen naar schoonheid kijken. Laat ons dan een andere vraag stellen: wat met de appreciatie van het leven?

We hebben het zo druk. We zijn continu bezig, terwijl we al het andere uitsluiten, om meer rijkdom te vergaderen, om nog harder te werken. Intussen verliezen we al de rest uit het oog.

Op welke manier we ook naar schoonheid kijken, we hebben geen tijd er bij stil te staan en er van te genie-ten. Sterker nog, we negeren het volkomen en kwetsen daardoor zij die voor deze schoonheid zorgen.

“What is this live if, full of care, we have no time to stand and stare”, schreef W.H. Davies in 1911. Hij antwoordt zelf: “A poor life this if, full of care. We have no time to stand and stare.”

Thijs SmeyersStafmedewerker Armoede en Armoedebestrijding

Caritas Vlaanderen | Caritas in Belgium

Op onze website (www.caritas.be) vind je een link naar het artikel in de Washington Post en een link naar het filmpje over het optreden van Bell in de metro.

Caritas Nieuwsbrief is gedrukt op papier gecertificieerd door de Forest Steward Council (FSC). Deze organi-satie promoot en waarborgt een verantwoord bosbeheer dat economisch leefbaar, milieuvriendelijk en sociaal rechtvaardig is. CU-COC-811200

BEEldVERhaal

nieuwe paus waste voeten aids-slachtoffers

Dat onze nieuwe paus een bijzonder iemand is, valt vandaag door niemand meer te ontkennen. Bergoglio verbaasde als paus Franciscus al meermaals de jongste weken. Tijdens de Goede Week koos hij – opnieuw – de kaart van mensen aan de rand van de samenleving. Op Witte Donderdag waste de paus de voeten van jeugddelinquenten in een Italiaanse jeugdgevangenis. Mij deed het denken aan iets wat deze man al een tijd geleden gedaan had: het wassen van de voeten van mensen met AIDS.

De voetwassing van de apostelen blijft een bijzonder moment in de levens-loop van Christus. Het is in Jezus dat zo veel vertrouwen gesteld wordt, naar Hem wordt uitgekeken, alle hoop wordt op Hem geplaatst. En Hij beantwoordt dit net door een teken te stellen van nederigheid en dienst-baarheid. “Het gaat niet om mij”, zegt Hij. “Ik ben er slechts voor u allen.”

Dat paus Franciscus diezelfde taal gebruikte en vandaag nog gebruikt – doet ons hopen. Hopen op een Kerk waar macht enkel gebruikt wordt om nederig en dienstbaar te zijn. Hopen op een pontificaat dicht bij de gewone gelovige. Hopen op een nieuwe wind in de Kerk, waar ieder van ons welkom is. Hopen op… een waar aggiornamento?

Thijs SmeyersStafmedewerker Armoede en Armoedebestrijding

Caritas Vlaanderen | Caritas in Belgium