1

NIEUWE TIJDEN,

NIEUW SOCIALISME

1. Kadertekst

1.0. Nieuwe tijden, nieuw socialisme

Elke keer dat er zich nieuwe tijden aandienen en de geschiedenis alle kanten uit kan, zijn het

socialisten die ervoor zorgen dat ze de goede kant uit gaat.

Vandaag is het weer zo ver: we staan op een kruispunt. De wereld verandert razendsnel. De

digitalisering verandert de manier waarop we werken, leven en samenleven.

Klimaatverandering, vervuiling en de wegwerpeconomie bedreigen de leefbaarheid en de

draagkracht van onze planeet. De solidariteit waarop onze samenleving de afgelopen halve

eeuw gebouwd werd, staat ter discussie. Mensen zijn op zoek naar een nieuw houvast. Wij zijn

2

klaar om die uitdagingen aan te pakken en nieuwe antwoorden te formuleren en die mensen

opnieuw zekerheid en perspectief geven, nu en in de toekomst.

Daarom komen we met nieuwe ideeën om in veranderende tijden te zorgen voor meer

bescherming en meer gelijkheid. Met een vernieuwend en duidelijk perspectief voor de

pensioenen van morgen, waarin de kloof tussen mannen en vrouwen eens en voor altijd wordt

gedicht. Met een ambitie voor volledige tewerkstelling in tijden van automatisering, omdat wie

kan en wil werken, gewoon recht heeft op een job. Met het vaste voornemen om de

achterstand die kinderen in hun eerste jaren oplopen en vaak voor de rest van hun leven

meedragen, voorgoed weg te werken. Met het voornemen ook om aan iedereen een goede,

bereikbare en persoonlijke dienstverlening te garanderen. Met een aanpak voor een eerlijke

economie die een einde maakt aan de verspilling en voor een lokale, diervriendelijke en

duurzame voedselproductie. Met een duurzame mobiliteit die autobezit overbodig maakt. Met

een nieuwe sociale bescherming voor nieuwe werkers en zij die hun werk tijdelijk op een lager

pitje zetten om voor familie of vrienden te zorgen. Met een nieuw hoofdstuk in de sociale

zekerheid: de zorgzekerheid, een totale garantie op zorg - van jeugdzorg tot geestelijke

gezondheidszorg - voor iedereen die er nood aan heeft. En met een blauwdruk voor

respectvolle omgangsvormen in het nieuwe grensgebied van het publieke leven: de digitale en

sociale media.

Wat we willen verwezenlijken is gebaseerd op onze socialistische principes, die ook

ecologische principes zijn: solidariteit, gelijkwaardigheid, streven naar meer gelijkheid,

duurzaamheid en zorg voor de aarde. Onze uitgangspunten wijzen ons de weg die we in de

politiek willen bewandelen: voorbij het gehakketak van discussies waarin de klassieke politiek

maar al te dikwijls verzandt. Voor ons is politiek samen zoeken naar wat de mens verbindt.

Daarom zijn we voorstander van een herdenken van de democratie, waarbij iedereen zijn zeg

kan doen en betrokken wordt. In wijken, dorpen, steden. In Vlaanderen, in België en in Europa.

Op elk niveau willen we meer democratie en zeggenschap. Alleen wanneer iedereen mee is,

kunnen we de wereld ten goede veranderen. Voor een vernieuwde democratische manier van

aan politiek doen, ook daarom zijn we socialisten. Socialisten komen op voor een eerlijke

3

verdeling van de rijkdom en tegen sociale uitsluiting. Socialisten zijn overtuigd van de

maakbaarheid van de wereld. Socialisten zijn internationalisten Socialisten zijn feministen.

Socialisten zijn ecologisten. Socialisten zijn democraten. Socialisten zijn geen kapitalisten.

Socialisme stoelt op de diepmenselijke drang naar gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid. sp.a

wil de partij zijn van dit socialisme voor nieuwe tijden!

1.1. Achteruitkijken om de toekomst beter te maken

Een goed leven, voor iedereen. Dat is waar wij, socialisten, het altijd voor gedaan hebben.

Samen bouwen aan een samenleving waarin elke mens de vrijheid, de mogelijkheid en het

vertrouwen heeft om zijn leven in te vullen, geluk na te streven en zijn kinderen een goede

toekomst te bieden. Niet elk voor zich, maar solidair met iedereen.

We zijn daar de voorbije 130 jaar bijzonder succesvol in geweest. Zeker in België, een land met

een goed uitgebouwd onderwijs en een kwalitatieve gezondheidszorg. Een land waar de

sociale bescherming - bij pech of ziekte - tot de beste van de wereld hoort. Een land ook

waarin de ongelijkheid na de bankencrisis van 2008 niet toenam, in tegenstelling tot in vele

andere.

Onder leiding van Achiel Van Acker bouwden de socialisten na de Tweede Wereldoorlog de

sociale zekerheid uit. In volle heropbouw kozen ze ervoor om in mensen te investeren én om

mensen te beschermen. In wat toen nieuwe tijden waren, gaven wij, socialisten, mensen

zekerheid. Telkens als er grote veranderingen plaatsvonden in de wereld, heeft onze beweging

- de partij, samen met vakbonden en mutualiteiten - gezorgd dat die veranderingen

rechtvaardig en solidair waren. Dankzij deze onverwoestbare solidariteitsgedachte staat onze

samenleving vandaag waar ze nu staat. We mogen en moeten daar trots op zijn.

1.2. In nieuwe tijden moeten we daar opnieuw voor zorgen

4

Vandaag beleven we opnieuw zulke nieuwe, snel veranderende tijden. Zekerheden

verdwijnen, nieuwe kansen en uitdagingen dienen zich aan.

De hyperconcentratie van rijkdom en macht in handen van een steeds kleinere club zorgt niet

alleen voor een toenemende ongelijkheid, maar bedreigt op termijn de welvaart en welzijn van

de brede middenklasse en zet onze democratische vrijheden onder druk. In zo’n context is

socialisme meer dan ooit nodig. Geïnspireerd door onze idealen, maar met nieuwe verhalen en

met nieuwe recepten om die idealen ook in nieuwe tijden waar te maken.

Er zijn uitdagingen in overvloed. De digitale revolutie verandert de manier waarop we werken

en leven. De klimaatverandering en de plasticvervuiling, het fijn stof en de files maken de

overgang naar een koolstofarme, circulaire economie noodzakelijk. Langer leven, een steeds

complexere samenleving en diversiteit in onze samenleving zorgen voor nieuwe sociale

kwetsbaarheden en een toenemende zorgbehoefte. Al deze veranderingen bieden risico’s,

maar ook kansen. Kansen voor nieuwe bescherming en vooruitgang. Het is aan ons om de

mouwen op te stropen en samen de samenleving te bouwen die ook morgen voor iedereen

toekomst biedt.

1.3. Het is dringend

Ons land staat op een keerpunt. Het is nu tijd om te handelen. Helaas zitten sommige politici

vast in een economisch model dat alleen gericht is op winsten. Ze pamperen rijken en

machtigen en kleineren kwetsbare mensen. Wat wetenschappers zeggen, is plots niet meer

van tel. Ze verharden de samenleving, voeren de individuele prestatiedruk op, en zeggen

steeds opnieuw dat het niet anders kan en het daarenboven de schuld is van anderen. De

middenklasse en kwetsbare mensen worden dwingend uitgeperst met langere arbeidsjaren en

minderwaardige jobs. Om volledig achtergelaten te worden zodra ze niet meer in dat winst-

stramien passen. Zonder degelijke sociale bescherming. Want ook die wordt versneld

uitgehold.

5

Daartegenover staat dat veel mensen op zoek zijn naar een kompas, en net zoals wij de

handen uit de mouwen willen steken. Veel mensen werken hard om er het beste van te

maken. Veel mensen willen helpen in lastige tijden. Veel mensen willen het goede voorbeeld

geven en meebouwen aan een samenleving waarin niet alleen zijzelf, maar ook anderen het

goed hebben. Er beweegt iets bij de burgers, ze willen vooruit.

Wij kiezen ervoor om samen verantwoordelijkheid op te nemen, in plaats van heel veel

verantwoordelijkheid van elk apart te vragen en heel weinig van overheden en bedrijven. Wij

kiezen ervoor om samen te bouwen aan een gedeelde toekomst in plaats van ons te laten

verdelen in zij die de regels volgen enerzijds en zij die met steun van hogerhand vals mogen

spelen anderzijds. Wij willen samen de uitdagingen onderkennen en oplossingen uittekenen

waarin iedereen meekan.

1.4. Nieuwe bescherming en nieuwe gelijkheid

Nieuwe tijden vragen nieuwe oplossingen, gestoeld op onze waarden. Wij kiezen ervoor om

die nieuwe uitdagingen te beantwoorden met nieuwe bescherming en nieuwe gelijkheid. Want

alleen op die manier kunnen we iedereen perspectief op een menswaardig en gelukkig leven

bieden. Die keuze is fundamenteel. Zonder die nieuwe bescherming en met meer ongelijkheid

gaan mensen uit de boot vallen, gaan mensen hun kansen op een gelukkig leven ondermijnd

zien, zullen solidariteit en verbondenheid ontbreken om die maatschappelijke uitdagingen aan

te gaan en zullen mensen de moed verliezen. Kwetsbare mensen, in het bijzonder, zullen daar

het slachtoffer van zijn. Want alleen kan je de wereld niet veranderen, maar samen wel. Een

huis bouw je niet alleen, een stad bouw je niet alleen, een land bouw je niet alleen. Het gevaar

is dat mensen denken ik kan het niet alleen, dus laat maar. Dat ze niet meer geloven dat

samen sterker maakt. Vandaag zeggen steeds meer politieke partijen ‘doe het zelf’. Wel, wij

zeggen nu opnieuw ‘doe het samen, dan komt het goed’.

1.5. In tijden van technologische revolutie

6

Nieuwe technologie verandert onze jobs en ons leven. Dat is al eerder gebeurd, maar nu gaat

het sneller. Er is sprake van disruptie, een heuse breuk met het verleden. Telkens wanneer

technologie voor nieuwe welvaart zorgde, gingen mensen aan de slag om ervoor te zorgen dat

die nieuwe welvaart en nieuwe mogelijkheden het leven van veel mensen, niet van enkelen,

beter maakte. Telkens als een technologie voor nieuwe communicatie-mogelijkheden zorgde,

hebben mensen hun gedrag aangepast om nieuwe standaarden van samenleven en van

democratie te vinden. Dat is ook nu opnieuw de uitdaging. Dat gaat niet vanzelf.

Deftige lonen voor nieuwe jobs met een sterke sociale bescherming is iets waarvoor telkens

opnieuw gestreden moet worden. Voor sociaal fatsoen dat mensen beschermt tegen pesters

en groepsdruk moet telkens opnieuw opgekomen worden. Voor toegang tot kunst en cultuur,

opdat we kunnen blijven leven in een samenleving waar er plaats is voor vrijheid,

verwondering en schoonheid. Wij moeten ervoor zorgen dat nieuwe werkers (bijvoorbeeld

freelancers, platformwerkers) wiens werk en opdrachten vaak digitaal worden aangestuurd en

georganiseerd de nodige zekerheid en bescherming krijgen; dat iedereen een zinvolle en deftig

betaalde job kan blijven doen, ook als robots taken overnemen; dat rijkdom en gewonnen tijd

eerlijk herverdeeld worden; dat macht en verantwoordelijkheid opnieuw samenkomen; dat er

duidelijke standaarden van respect, dialoog en integriteit komen in een tijdperk van sociale

media. Kortom: wij moeten ervoor zorgen dat iederéén wel vaart bij de digitale revolutie en

nieuwe industriële activiteiten, onder andere door netneutraliteit. De gigantische winsten die

gegenereerd worden door de technologische vooruitgang, vaak zonder veel

kapitaalsinvesteringen of inzet van personeel, moeten eerlijk belast worden. Zij vinden immers

hun oorsprong in de investering die de maatschappij heeft gedaan. Syndicalisme is daarbij een

hefboom voor sociale bescherming. Zo was het in het verleden, is het vandaag en zal het ook

morgen, in deze nieuwe tijden zijn.

1.6. In de zoektocht naar nieuwe levenskwaliteit met respect voor onze planeet

7

Het beton blijft oprukken in Vlaanderen en de files worden alsmaar langer.

Klimaatverandering, de plasticvervuiling, vervuiling van oceanen, bodems en lucht zijn de grote

milieuproblemen van onze tijd. We weten dat we de omslag moeten maken van een

productgedreven economie naar een waardengedreven, duurzame economie. We weten dat

we de overgang moeten maken naar een koolstofarme en circulaire economie. We weten dat

we daar geen decennia meer voor hebben. Maar laten we daar samen aan werken, want

anders houdt niemand de inspanning vol. Bovendien is de inspanning voor de een veel

moeilijker dan voor de ander. Wij moeten het makkelijker maken voor mensen om de juiste

keuzes te maken, niet moeilijker. Door grotere bescherming en meer gelijke inspanning zorgen

we er niet alleen voor dat iedereen op tijd die transitie kan maken, maar ook dat nieuwe

kansen ontstaan door te investeren in die nieuwe klimaatneutrale economie. Wij gaan dus

voor een rechtvaardige transitie die duurzame oplossingen biedt voor mens én milieu.

1.7. In tijden van nieuwe kwetsbaarheid

Onze levens worden complexer, diverser en langer. Dat zorgt voor heel veel kansen, maar ook

voor nieuwe risico’s. Iedereen heeft daarbij wel eens hulp nodig. Maar de vaststelling is: niet

iedereen krijgt op de momenten van nood de juiste zorg. Niet iedereen heeft dezelfde

mogelijkheden om een beroep te doen op vrienden, familie of netwerk. Niet iedereen vindt

zijn weg in het bureaucratisch kluwen van de zorg, waarin administratieve labels al te vaak

primeren en garanties al te zeldzaam zijn. Een samenleving waarin senioren zich niet langer

aangepaste en goede huisvesting kunnen veroorloven, in veel te dure rusthuizen

terechtkomen, waar niet genoeg mensen zijn om kwaliteitsvolle zorg te verlenen.. Een

samenleving waarin kinderen en jongeren - met een handicap, psychologische problemen of

andere noden - voor toegangspoorten staan die gesloten blijven.

Als dat de vermaatschappelijking van de zorg is in deze nieuwe tijden, dan zeggen wij neen. Wij

willen naar een écht zorgend Vlaanderen. Met twee garanties, gelijk recht en gelijke toegang,

zoals we die hebben gerealiseerd in de sociale zekerheid. Met de sociale zekerheid hebben we

8

de oude risico’s van ziekte, ongeval of werkloosheid weten te beperken voor de meeste

mensen. Het komt er nu op aan om de laatste mazen in dat net te dichten, want nog steeds

zijn er mensen die uit de boot vallen. En tegelijk is het nu ook zaak om nieuwe sociale risico’s

af te dekken. Daarom is een zorgzekerheid nodig: een garantie op de juiste zorg op momenten

van nood en gelijke toegang tot netwerken die zorg bieden. Nu bestaan veel en vaak

versnipperde initiatieven. Maar al die inspanningen samen tellen niet op tot een garantie. Als

je je been breekt, ben je zeker om meteen een gips te krijgen. Een jongere die op een

treinspoor net op tijd wordt tegenhouden, moet soms weken - of maanden - wachten op

gepaste hulp. Als je mentaal een dip beleeft, moet je zelf maar zien dat er iemand is om jou er

door te loodsen. Het nieuwe hoofdstuk van onze sociale zekerheid is zorgzekerheid: een 100%

afdwingbaar recht op de juiste zorg op het juiste moment.

1.8. In tijden van twijfel aan onze welvaartsstaat

De nood aan nieuwe oplossingen voor nieuwe uitdagingen en risico’s mag ons niet doen

vergeten dat ons bestaande sociaal model ook onder druk staat door politici die - achteloos of

doelbewust - onze sociale bescherming afbreken. Men herhaalt voortdurend dat de sociale

zekerheid onbetaalbaar geworden is. Men herhaalt voortdurend dat er geen alternatief is. Dat

de Europese budgettaire verplichtingen enkel gehaald kunnen worden door besparingen in de

sociale zekerheid en in onderwijs. Men herhaalt voortdurend dat die besparingen tot een

betere economie gaan leiden omdat ze mensen tot grotere verantwoordelijkheid dwingt.

Dat is drie keer niet waar. Het enige resultaat is grotere armoede, grotere ongelijkheid, groter

onbehagen in de samenleving en grotere verdeeldheid onder de bevolking. Alsof het om een in

steen gebeitelde noodwendigheid zou gaan en niet om een politieke en maatschappelijke

keuze. We doorbreken dat eenheidsdenken. We tonen in een toekomstbegroting welke keuzes

er gemaakt kunnen en moeten worden om ons sociaal model nog te versterken met nieuwe

bescherming, zekerheid en grotere gelijkheid op vlak van pensioenen en gezondheidszorg. Net

9

zoals elk uur telt voor de opbouw van rechten, telt elke euro voor de financiering van de

sociale zekerheid.

We zorgen bovendien voor een voortdurende investering in bescherming en veiligheid. Want

al die veranderingen en transities kunnen tot spanningen leiden, die zich vertalen in

onbehagen, onveiligheid en onbegrip. Daarom hebben we in ons congres #europalinksaf onze

voorstellen voor internationale veiligheid en migratie uitgeschreven. Daarom ook hebben we

in België meegewerkt aan een consensus over de aanpak van radicalisering en terreur. Wij

pleiten voor een integrale aanpak, die steunt op lokale netwerken en op samenwerking tussen

alle betrokken partners. Deze methode is zowel gericht op preventie, als op repressie indien

nodig.

1.9. Wij zorgen ervoor

Die transitie op alle fronten - ons werk, ons samen leven, onze leefbaarheid, onze zorg -

pakken we samen aan. Concreet betekent dit dat we niet alleen de solidariteitsmechanismen

in onze samenleving herstellen en versterken - zodat mensen opnieuw kunnen leven in een

klimaat van vertrouwen en zekerheid - maar ook nieuwe krijtlijnen uitzetten om van die

transitie voor iedereen een succes te maken.

Politiek is onze manier om richting te geven aan de samenleving. Het is niet de enige manier,

maar het is een noodzakelijke. Met een politiek die zichzelf onmachtig verklaart en geen

alternatieven ziet, zijn we niets. Wij grijpen in, door nieuwe oplossingen te formuleren voor die

nieuwe uitdagingen én ervoor te zorgen dat die gerealiseerd worden. Precies om de nieuwe

kansen die zich aandienen met beide handen te grijpen. Dát is vandaag onze opdracht en het

engagement dat we aangaan: nieuw socialisme. In een samenleving die razendsnel verandert

samen bouwen zodat iedereen een menswaardig en gelukkig leven kan leiden.

Hier formuleren we een eerste reeks concepten om die nieuwe bescherming en nieuwe

gelijkheid vorm geven. We leggen uit waar we voor staan, wat we willen aanpakken en

10

waarom dat nodig is in nieuwe tijden. Dat gaan we dan samen, in elke Vlaamse provincie en in

Brussel, bijschaven, aanvullen en uitbreiden. Dat proces staat open voor iedereen die wil

bijdragen en zijn stem wil verheffen over de economie en de jobs van morgen, de democratie

van morgen, de leefbaarheid van morgen, de zorg en solidariteit van morgen. We nodigen

iedereen uit om mee met ons na te denken over hoe we in deze nieuwe tijden antwoorden

kunnen geven op de uitdagingen en de kansen die zich aanbieden en zo voor meer

bescherming en meer gelijkheid kunnen zorgen.

Vandaag, in nieuwe tijden, is het meer dan ooit tijd om samen op te staan, de rug te rechten

en te strijden voor nieuw socialisme.

2. Resoluties voor het congres

2.1. Nieuwe bescherming voor freelancers en app-werkers

In tijden van nieuwe werkorganisatie, bijvoorbeeld in de digitaal gestuurde deeleconomie,

zorgen wij voor een volledige sociale bescherming voor iedereen, ook voor freelancers, app-

werkers en economisch kwetsbare zelfstandigen. Zij kunnen hun uren voortaan eenvoudig en

eenduidig registreren via een officieel platform zodat ze rechten opbouwen en beschermd zijn

tegen inkomens- of jobverlies, tegen ziekte en ongevallen en recht krijgen op een volwaardig

wettelijk pensioen van minstens 1.500 euro na 42 jaar loopbaan. Op die uren en de ervoor

toegekende vergoedingen worden sociale zekerheidsbijdragen betaald.

Digitalisering, flexibilisering en outsourcing, maar ook de wens voor meer autonomie door

sommige werkers maken dat zij worden beschouwd als zelfstandigen terwijl zij door hun socio-

economische afhankelijkheid eigenlijk behoefte hebben aan dezelfde sociale bescherming als

werknemers. We creëren dus geen bijkomend sociale zekerheidsstatuut maar zorgen ervoor

dat het bestaande statuut dat best past bij hun situatie voor hen toegankelijk en toepasbaar

wordt. We blijven strijden tegen schijnzelfstandigheid en tegen constructies die via fiscale

11

gunstregimes leiden tot valse concurrentie. Wie onder gezag en toezicht werkt heeft recht op

een statuut als werknemer.

2.2. Vrouwen en mannen hebben recht op dezelfde lonen en pensioenen

In tijden van nieuwe gezinsvormen en wisselende gezinssamenstellingen, zorgen wij voor

loongelijkheid en pensioengelijkheid ongeacht gender of geslacht. Zorgtaken werden en

worden niet gelijk verdeeld en we zien daarvan nog de gevolgen in de verschillende loopbanen

van mannen en vrouwen en in de verschillende pensioenen. We pakken de participatiekloof,

de loonkloof en de pensioenkloof die daaruit voortvloeit, bij de wortel aan.

Omdat de behoefte aan zorg niet iets is dat gaat uitdoven, moet zorg ook in de toekomst nog

elke dag kunnen geleverd worden, ongeacht gender of geslacht. Enkel een ruimer en

betaalbaarder zorgaanbod voor alle leeftijden maakt het mogelijk dat mensen kunnen gaan

werken zonder zich zorgen te hoeven maken over de zorgbehoevende familieleden.

Die keuzes worden echter vaak samen gemaakt en partners kunnen in hun gezin investeren

zowel door zorgtaken te leveren als door voor een inkomen te zorgen. De gevolgen van die

keuzes moeten echter ook samen gedragen worden. Daarom zijn we voor een automatische,

volledige pensioensplit in alle pensioenpijlers. We koppelen we gezinspensioen en aanvullend

pensioen los van de samenlevingsvorm en zorgen voor een wettelijk kader voor de verdeling

van de aanvullende pensioenrechten wanneer de samenlevingsvorm ophoudt.

Zowel de loon- als de pensioenkloof moeten volledig worden weggewerkt. Daarom maken we

de loonkloofwet nog dwingender en volgen we de uitvoering ervan streng op. Daarom zorgen

we voor een pensioenkloofwet die gelijkheid van mannen en vrouwen op vlak van pensioenen

realiseert. We kiezen voor een combinatiemodel waarin zowel betaalde als onbetaalde arbeid

gewaardeerd wordt, zodat taken evenwichtiger verdeeld worden tussen partners. Wij willen

garanties voor een evenwaardige participatie arbeidsmarkt van vrouwen en mannen. Door

meer ouderschapsuren en ook mantelzorg mee te tellen voor de opbouw van het pensioen

12

trekken we de pensioenen gelijk. Daarbij blijven alle gelijkgestelde periodes zoals tijdskrediet

en loopbaanonderbreking onverminderd meetellen voor de berekening van het pensioen.

We compenseren de historische ongelijkheid door loopbaanjaren bij te tellen voor de

berekening van het pensioen van vrouwen die in het verleden minder gewerkt hebben omdat

ze taken in het gezin opnamen. Op die manier zetten we gedeeltelijk een ongelijkheid recht

voor een periode waarin tijdskrediet en loopbaanonderbreking nog niet bestonden.

2.3. Voor volledige tewerkstelling: Iedereen heeft recht op een basisbaan.

In tijden van grote onzekerheid op de arbeidsmarkt, zorgen we ervoor dat iedereen kan

werken. Een job is de beste bescherming tegen armoede en sociaal isolement. Als 55-plussers,

jongeren zonder werkervaring, mensen met een arbeidsbeperking en mensen met een

migratie-achtergrond zelfs geen antwoord meer krijgen op sollicitatiebrieven is het aan de

politiek om in te grijpen en de arbeidszorg te versterken. Er is genoeg zinvol werk te doen in de

samenleving.

Iedereen die ondanks veel inspanningen geen job vindt, krijgt een basisbaan aangeboden

tegen een correct loon en volwaardige sociale bescherming.

Daarbij kunnen de overheden zelf als werkgever optreden via ‘lokale werkbedrijven’. Zij krijgen

ook de kans om mensen uit te zenden naar vzw’s of private instellingen en bedrijven. Wie een

opleiding volgt voor een knelpuntberoep, garanderen we een job in de publieke of private

sector. Daarnaast gebruiken we ook maximaal de mogelijkheden van de sociale economie en

investeren in de uitbouw ervan, als een volwaardig deel van de arbeidsmarkt.

Meer mensen aan het werk zal ook een boost geven aan de economie. Om dezelfde reden

moet ook de koopkracht-koppeling op peil blijven. We zetten in op sociaal overleg waarbij de

lonen terug meer aansluiting vinden bij de productiviteitsstijgingen.

13

Een recht op levenslang leren. In tijden van technologische revolutie zorgen we ervoor dat

iedereen mee is zodat niemand meer vroegtijdig wordt afgeschreven op de arbeidsmarkt.

Technologische revoluties zijn een motor van nieuwe jobcreatie, maar brengen ook

ontslaggolven met zich mee. De beste bescherming daartegen is opleiding. Willen we dat

mensen hun werkzekerheid behouden, dan moeten ze hun kennis en vaardigheden

voortdurend kunnen bijschaven. Daarom zorgen we ervoor dat de werkgevers en de

samenleving systematisch blijven investeren in de vaardigheden en talenten van onze mensen.

Via het recht op levenslang leren zorgen we dat iedereen mee is en niemand vroegtijdig

afgeschreven wordt op de arbeidsmarkt. Er komt een nieuwe leerplicht voor de actieve

bevolking: elke werknemer volgt elk jaar een aantal uur opleiding naar keuze, tijdens de

werkuren, georganiseerd en gefinancierd door de overheid en de werkgevers. Mensen met

minder aangeschreven diploma of vaardigheden krijgen daarbij extra aandacht.

2.4. Iedereen naar kinderopvang en kleuter: een radicaal 1-2-3 plan voor gelijkheid

van alle kinderen

In tijden van toenemende diversiteit en ongelijkheid onder kinderen, zorgen wij voor een

gelijke start voor alle kinderen. Het mag niet uitmaken waar de wieg van een kind staat. De

eerste levensjaren zijn daarin cruciaal. De achterstand die kinderen hier oplopen, maken ze

heel moeilijk nog goed in de rest van hun leven. Daarom willen wij de trend van het stijgend

aantal kinderen die al op zeer jonge leeftijd kansen zijn ontnomen, keren.

De vroege detectie van ongelijkheid is cruciaal. Daarom zetten we meer in op preventieve

gezinsondersteuning bij alle gezinnen met jonge kinderen, zodat kinderen zich ook in hun

thuiscontext maximaal ondersteund en beschermd weten.

Praktische opvoedingsondersteuning en coaching aan huis vanaf de geboorte en zeker bij

kwetsbare gezinnen is cruciaal voor een kind. De betrokken dienstverleners zoals Kind en

Gezin, de regioverpleegkundige, de arts, gezinsondersteuners hebben hier een taak, dit nog

intensiever aan te pakken om de ouders de wil te geven de adviezen in de praktijk om te

14

zetten. Samen met de gezinnen zoeken naar mogelijkheden om groeikansen te bieden aan

zowel ouders als kinderen zodat zij beiden tot een goede zelfwaarde, zelfstandigheid en

weerbaarheid komen om optimale toekomstkansen te garanderen. Het moet evident zijn dat

men blijft zoeken naar nieuwe en betere manieren in coaching en begeleiding van gezinnen

Investeren in een perinataal netwerk: Nog voor de geboorte staat een perinataal netwerk klaar

om ouders tijdens de zwangerschap te ondersteunen. De samenwerking tussen verschillende

diensten die in dit netwerk aanwezig zijn zorgen er voor dat kwetsbare gezinnen van nabij

kunnen opgevolgd worden en de nodige prenatale zorgen krijgen. Op deze manier krijgt het

ongeboren kind de beste zorgen om vanaf de geboorte te starten.

Om elk kind perspectief te geven op een optimale ontwikkeling en een goed leven, garanderen

we een betaalbare plek in een kwaliteitsvolle kinderopvang voor elk kind. We zorgen voor

meer en beter opgeleide kinderbegeleiders in de kinderopvang: de ratio begeleider/kind

brengen we van 1 op 8 naar 1 op 5 en we stellen meer bachelors te werk in de kinderopvang.

We koppelen kinderopvang aan preventieve gezinsondersteuning door

kinderopvanginitiatieven uit te bouwen tot ontmoetingsplaatsen voor ouders.

We garanderen een warme overgang van kinderopvang naar kleuterschool door ook op school

meer zorg te voorzien voor de jongsten. We maken de kleuterklassen kleiner en voorzien in

elke kleuterschool opgeleide kinderbegeleiders die instaan voor de zorgtaken. We garanderen

dat geen enkel kind met honger in de klas zit. Als alle kinderen in de kinderopvang en op

school gezond kunnen eten, dan draagt dat bij tot hun ontwikkeling en tot gelijke kansen. Bij

elke vorm van opvang of kleuteronderwijs voor 0 tot 6-jarigen voorzien we daarom gratis,

gezonde, duurzame maaltijden: ontbijt, een warm middagmaal en een gezond vieruurtje. Geen

enkel kind mag honger lijden.

Om elk kind perspectief te geven op een optimale ontwikkeling en een goed leven, garanderen

we een betaalbare plek in een kwaliteitsvolle kinderopvang voor elk kind. Alle ouders hebben

daarbij recht op 1 dag gratis kinderopvang per week vanaf het eerste levensjaar (na 6

15

maanden) en 2 dagen gratis kinderopvang in het tweede levensjaar. We verplichten bovendien

minstens drie dagen kleuterklas per week vanaf het derde levensjaar. Alleen zo zijn we zeker

dat ze in een cruciale leerperiode in contact komen met en leren van andere kinderen en

volwassenen. We verankeren het recht op kinderopvang én we zien het als de gedeelde plicht

van ouders en lokale besturen om ervoor te zorgen dat geen enkel kind achtergelaten wordt.

We verlagen bovendien de leerplicht tot drie jaar. Op die manier wordt elk kind verplicht om in

de kleuterschool te starten met de eerste kleuterklas. De bestaande zuigelingenconsultaties bij

K&G worden verplicht voor ieder kind en binnen die consultatiebureaus wordt een systeem

van huisbezoeken ingesteld dat ervoor zorgt dat ieder kwetsbaar gezin via een aanklampende

methode naar de kinderopvang wordt geleid

2.5. Zorgzekerheid, het nieuwe strijdperk van de sociale zekerheid

In tijden van toenemende druk op ons welzijn en onze gezondheid, zorgen wij ervoor dat

iedereen die zorg nodig heeft die ook krijgt. Dat is in Vlaanderen en Brussel vandaag niet het

geval. De vermaatschappelijking van de zorg en de doorgedreven bureaucratisering leiden

ertoe dat de overheid mensen aan hun lot overlaat. Wij vinden dat de overheid wél de plicht

heeft om zorg te garanderen aan iedereen, aan jongeren in nood, mensen met een handicap of

mensen met psychische problemen. We breiden onze sociale zekerheid uit met een recht op

zorgzekerheid. Wij zorgen voor een afdwingbaar recht op de juiste zorg op het juiste moment

en verzekeren een betaalbare toegang.

Net zoals de sociale zekerheid een terugval in persoonlijke welvaart verzekert, waarborgt de

zorgzekerheid uw welzijn, van kindsbeen af. We zorgen voor de zekerheid dat je in

crisissituaties snel en eenvoudig een beroep kunt doen op de juiste zorg. Het gezondheids- en

zorgbeleid vertrekt vanuit een globale benadering, weg van het huidige silodenken. Voor

chronische zorgen, garanderen we dat er mensen voor je klaar staan die tijd en mogelijkheden

hebben om je bij te staan. We garanderen voldoende capaciteit voor een mensgerichte zorg,

16

voor tijd om aandacht te geven aan de mens achter de patiënt en garanderen de kwaliteit van

het aanbod. We voorzien daarvoor de nodige extra investeringen. We ondersteunen en

verbinden mensen die zorg verstrekken. We decentraliseren de uitvoering door

zorgverstrekkers autonomie en vertrouwen te geven in het organiseren van een geïntegreerde

zorg over alle zorg- en welzijnsgroepen heen. Mensen die ervoor kiezen om zelf zorg op te

nemen voor vrienden of familie, ondersteunen we zodanig dat ze dat ook kunnen doen zonder

in financiële problemen te komen. Zo wordt sociale bescherming, sociale zekerheid.

Private initiatieven in de zorg, zoals het uitbaten van rust- en verzorgingstehuizen, kunnen niet

vanuit winstoogmerk worden georganiseerd. De toegang tot basiszorg moet steeds worden

gegarandeerd.

2.6. We zetten ons geld in tegen de klimaatverandering

We richten de investeringen op een klimaatneutrale toekomst door verantwoordelijkheid en

macht over investeringen samen te brengen. We zetten druk op de pensioenfondsen,

pensioenverzekeraars en banken om te desinvesteren uit fossiele brandstoffen en te

investeren in hernieuwbare energie en energie-efficiëntie. De Nationale Bank voert carbon

stress tests uit om de blootstelling aan klimaatrisico’s transparant te maken. We stoppen alle

rechtstreekse en onrechtstreekse overheidssteun voor fossiele brandstoffen en kernenergie.

Via sociaal overleg werken we sectorale roadmaps uit die de transitie op sectorniveau

voorbereiden. Voor sectoren in een afbouwscenario worden reconversieplannen voorzien.

We ondersteunen alle gezinnen, individueel of collectief, om energiezuinig te wonen,

efficiënte toestellen te gebruiken en te investeren in hernieuwbare energieproductie. We

waken erover dat kosten niet afgewenteld worden op de rug van gezinnen. We streven naar

een vereenvoudiging van de wetgeving en het beleid, dat nu te veel versprokkeld zit over de

verschillende niveaus. In elke overheidsinvestering zijn duurzaamheid en betaalbaarheid

evenwaardige pijlers.

17

We investeren zelf in hernieuwbare energie door de oprichting van een

investeringscoöperatieve, waarin burgers kunnen participeren en de Vlaamse overheid en/of

lokale besturen structurele aandeelhouders zijn naast de burgers.

2.7. We maken de eigen auto overbodig

We zorgen ervoor dat autobezit in Vlaanderen voor zoveel mogelijk gezinnen overbodig wordt

door radicaal te kiezen voor gedeelde mobiliteit. We zorgen dat iedereen in Vlaanderen

toegang heeft tot gedeelde mobiliteit, via het openbaar vervoer, via deelwagens, deelfietsen

of via carpooling. We kiezen voor een betonstop voor auto’s en investeren fors meer in

openbaar vervoer en fietspaden, overal in Vlaanderen. We schaffen de subsidies voor

salariswagens af en geven werknemers loon in de plaats. In ruil kunnen werkgevers hun

werknemers wel een bonus geven als ze korter bij het werk gaan wonen. We stimuleren een

beleid waardoor wonen en werken dichter bij elkaar liggen. We stoppen met het verder

bebouwen van open ruimte met slecht bereikbare woningen en bedrijven. E-commerce moet

op een duurzame manier worden uitgebouwd.

2.8. We gaan voor een circulaire economie: macht en verantwoordelijkheid op

hetzelfde niveau

In tijden van onverantwoorde verspilling ten dienste van steeds grotere winsten, zorgen wij

voor een economie die onze planeet en haar grondstoffen beschermt. Tegen 2050 zit er meer

plastic in de zee dan vis, terwijl onze natuurlijke hulpbronnen opgebruikt geraken. De

technologische vooruitgang zorgt ervoor dat het anders kan. We brengen macht en

verantwoordelijkheid terug naar hetzelfde niveau. Producenten communiceren transparant

over de levensduur en herstelbaarheid van hun product. We verplichten producenten om hun

producten een langere levensduur te geven en aan het einde van hun levensloop terug te

nemen en volledig te recycleren. We maken kwaliteitsvolle, energiezuinige producten

18

toegankelijk voor iedereen door in te zetten op slim design, hergebruik. We streven er op

termijn naar om de aankoop van producten te vervangen door de aankoop van diensten. Er

wordt niets meer geproduceerd zonder op voorhand te weten wat er in de toekomst zal

gebeuren met de gebruikte materialen. We verbieden het gebruik van wegwerpplastics voor

eenmalig gebruik. Een doorgedreven inzameling, hergebruik en recyclage van plastic gaat de

vervuiling door zwerfvuil tegen, onder meer via statiegeld. Op termijn streven we naar een

samenleving zonder nieuwe plasticproductie, tenzij in hoogwaardige en noodzakelijke

toepassingen.

2.9. Voedselproductie met respect voor dieren en onze omgeving

In tijden van industriële voedselproductie die onze gezondheid en ons milieu ernstig belast,

zorgen wij ervoor dat iedereen toegang heeft tot gezonde en betaalbare voeding die

geproduceerd is met respect voor dieren, onze omgeving en het werk van de landbouwer. We

kiezen resoluut voor lokale producten, korte-keten-distributie en dier- en milieuvriendelijke

kweek van basisproducten. De industriële vleesproductie moet worden afgebouwd, en daar

kan hier en nu mee begonnen worden. We zetten in op hoogwaardige vleesproductie voor

eigen Europese consumptie en bouwen de korte keten landbouw prioritair uit. Het

vergunningenbeleid en de toegestane omvang van de veeteelt wordt hierop afgestemd. We

gaan voor diervriendelijke en milieuvriendelijke kwekerijen, voedsel dat aan de strengste

gezondheidsnormen voldoet en voedselproductie dat de kost voor het klimaat meerekent. In

alle publieke voorzieningen - onder meer in scholen, ziekenhuizen, rusthuizen, sociale

restaurants, lokale wijk- en dienstencentra – waar eten wordt geserveerd, kiezen we resoluut

voor duurzame, lokaal geproduceerde voeding. De bescherming van dieren met

gevoelsvermogen wordt in de grondwet ingeschreven. Dierenmishandeling moet leiden tot

schorsing of intrekking van de vergunning en tot strafrechtelijke vervolging.

2.10. Een nieuw Facebook-fatsoen

19

In tijden van ultrasnelle digitale veranderingen zorgen wij voor regels om mensen tegen

mensen te beschermen, tegen haat, hufterig gedrag en misbruik van persoonlijke data. Een

Belgische Facebookwet die duidelijke grenzen aangeeft wat wel en niet kan op sociale media

en andere digitale platformen. Die wet moet onder meer:

● Pestgedrag blokkeren en bestraffen en gebruikers sensibiliseren.

● De verspreiding van onwettelijke boodschappen, haatboodschappen en ‘nepnieuws’

snel onmogelijk maken.

● Net als bij voedingswaren moet ook informatie op sociale media vergezeld gaan van

automatische keurmerken over de oorsprong, aard en kwaliteit.

● Transparantieverplichtingen rond het betaald verspreiden en targeten van

boodschappen.

● Online gokken verbieden.

● Het bewaren, het gebruiken en het verspreiden van persoonsgegevens en databanken

duidelijk reguleren.Het medium die de gegevens op het internet aanbiedt, is ook

verantwoordelijk voor deze gegevens.

Er moet werk gemaakt worden van een kenniscentrum rond (cyber)pesten. Scholen moeten bij

decreet verplicht worden om samen met hun leerlingen een structureel anti-pestbeleid uit te

werken. Een versterking van de diensten actief in cybersecurity moet ervoor zorgen dat die

strengere regels ook nagevolgd worden.

We willen een vrij, democratisch en open internet garanderen; netneutraliteit is daarvoor

essentieel. De vrijheid van meningsuiting en gelijkheid van toegang worden zo gegarandeerd

en de economie gestimuleerd. Enkel in uitzonderlijke omstandigheden (zoals bij terreur,

kinderporno, ...) mogen internetproviders tussenkomen.Netneutraliteit wordt het best door de

overheid gewaarborgd, onder democratische controle. Tijd voor een progressieve

internationale om die netneutraliteit te waarborgen, te beginnen in ons eigen land.

20

Maar er is meer nodig: we moeten kinderen van jongs af aan leren omgaan met het digitale

leven. Door actief te ontdekken en te leren (trapsgewijs en aangepast aan hun

ontwikkelingsfase), ontdekken kinderen sterktes en valkuilen van de beschikbare media,

ontwikkelen ze een kritische ingesteldheid en een eigen mening en halen ze uit het internet

wat nodig is om zichzelf creatief te ontplooien. Ook hun ouders moeten leren omgaan met

nieuwe media en hoe ze op een goede manier met het internetgedrag van hun kinderen

kunnen omgaan.

Sociale media giganten verkopen onze aandacht én data aan adverteerders en maken zo

miljardenwinsten zonder hierop belast te worden. Het zijn de gebruikers die zorgen voor de

winst van deze bedrijven, het is dan ook niet meer dan logisch dat de opbrengsten

terugvloeien naar die gebruikers hier in België, onze buurlanden, in Europa. Deze bedrijven

moeten dan ook hier belast worden voor de winst die ze hier maken. sp.a steunt de Europese

Commissie voor de zogenaamde Google-taks.

2.11. In het kader van de toekomstbegroting: Pensioen naar werken: elk gewerkt uur

telt

In tijden van twijfel over onze welvaartstaat, zorgen wij voor een geloofwaardig en

helder perspectief voor de pensioenen van morgen. We maken vijf duidelijke

afspraken voor een deftig en zeker pensioen, waarvoor elk uur werk meetelt. 1/42 jaar

loopbaan is genoeg om met pensioen te kunnen. Dat wil zeggen dat mensen tussen 60

en de 67 jaar op pensioen kunnen gaan. Voor werknemers met een zwaar beroep

gelden mildere voorwaarden. 2/Wie in 42 of meer jaren loopbaan gemiddeld 30 uren

werkt, ontvangt een pensioen van minstens 1.500 euro per maand. 3/Elk uur telt. Elke

vorm van werk wordt gewaardeerd. Gelijkgestelde periodes worden gerespecteerd.

Dat geldt ook voor freelancers, werkers in de nieuwe deeleconomie, flexi-jobbers en

studentenarbeid, opleiding, mensen die een tijdlang thuis blijven om voor kinderen,

21

zieke familie of vrienden te zorgen. 4/Onze pensioenen zijn betaalbaar. We financieren

deze versterking van de pensioenen via een grotere, progressieve bijdrage van de

hoogste pensioenen en de hoogste aanvullende pensioenen en een grotere bijdrage

van de vermogens aan de sociale zekerheid. Daarbij plafonneren we tijdelijk de

pensioenen boven de 5000 euro bruto. In die periode worden ook de pensioenen

boven de 3200 euro bruto de solidariteitsbijdrage verhoogd. 5/Ten slotte willen we het

gegarandeerd inkomen voor gepensioneerden optrekken tot de armoedegrens omdat

we ervoor willen zorgen dat niemand uit de boot valt.

2.12. Armoede

De voorbije vijftien jaar zijn we er niet in geslaagd armoede reëel terug te dringen in

Vlaanderen en Brussel. Ook hier is dus nood aan nieuwe antwoorden. In Vlaanderen en

Brussel leven minstens 1 miljoen mensen met een inkomen onder de armoedegrens.

Dat is ernstig genoeg om daar een even ernstige en dringende aanpak tegenover te

zetten. Met een ernstig budget, met een doorgedreven methode van armoede-

opsporing en preventieve en remediërende maatregelen, met ernstig onderzoek naar

de resultaten van de inspanningen.

We stellen een pact voor dat zich ontwikkelt via convenanten tussen Vlaanderen, de

308 gemeenten en de Vlaamse Gemeenschapscommissie. In Brussel willen we een

gelijkaardige convenanten tussen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de 19 lokale

besturen. Een gemeenschappelijk kader moet toelaten dat deze convenanten

verschillende ambitieniveaus hebben, met een navenante financiële ondersteuning.

We stellen samen verbintenissen op en nemen de verantwoordelijkheid voor een

wetenschappelijke meting van de resultaten.

22

We tillen Armoedebeleid op van een spookbevoegdheid tot een echte bevoegdheid

door o.a. het Vlaamse budget te vertwintigvoudigen, onverminderd de (extra)

inspanningen die nodig zijn in andere sectoren als sociale huisvesting,

arbeidsmarktbeleid, sociale economie, kinderbijslag, zorg, cultuur, vrije tijd enz.

We sturen 2.000 brugfiguren en casemanagers uit om te zijn waar armoede is: in de

scholen, in de achtergestelde wijken, in de kinderopvang, in de voedselherverdeling.

Samen met gezinnen in armoede zorgen we voor een aanpak waarbij zowel de

oorzaken als de gevolgen van armoede worden aangepakt.

De detectie van armoede bij gezinnen door het Agentschap Kind&Gezin zetten we in

om gericht deze gezinnen te ondersteunen, terwijl we via systematische bezoeken de

armoede bij senioren detecteren en remediëren.

Met digitale tools, waarin alle bestaande lokale, regionale en federale rechten en

steunmaatregelen zijn opgenomen, zorgen we voor een systematische rechtenopname

van kwetsbare gezinnen.

We helpen mensen bij het verlichten van hun facturen door de Kostenknipper:

gemeentelijke consumentendiensten die mensen helpen met prijsvergelijkingen, met

het afsluiten van nieuwe contracten, met doorlichting van aanrekeningen of

ondersteuning van deelname aan groepsaankopen.

Om te evolueren van een leefloon naar een inkomen waar mensen kunnen van leven,

bieden we aanvullende financiële steun via de zogenaamde referentiebudgetten voor

een menswaardig inkomen. Die houden rekening met de reële inkomsten en uitgaven

van mensen en gezinnen.

Omdat we vandaag niet beschikken over cijfers die een verband aantonen tussen

investeringen in en resultaten van armoedebestrijding, starten we op

23

wetenschappelijke basis met metingen. Die helpen ons om beleid permanent te

monitoren en bij te sturen.

2.13. Schuldindustrie

We stellen de schuldindustrie in vraag. We zorgen voor een nieuwe aanpak met

eenheid van schuld, menselijkere inning en begeleiding wanneer het mis gaat. Het

ongeregeld laten werken van talloze deurwaarders leggen we aan banden. Het

rechtssysteem heeft genoeg andere prioriteiten dan deze lucratieve bezigheid. We

pakken echter ook de basis aan van waar het fout loopt : interesten en onkosten. Nog

voor de deurwaarder langskomt, betalen we nu voor allerlei administratieve kosten.

Hoewel de kost daalde voor bedrijven, rekent men meer en meer onkosten aan om

hun ²werkelijke diensten goedkoop genoeg te laten lijken. Men trekt voorschotten te

hoog op, speelt met onze centen en al meteen krijgen we hogere rekeningen

voorgeschoteld. Herinneringskosten worden geplafonneerd. Voor facturen met

betrekking tot bepaalde basisvoorzieningen zoals water, moet de eerste herinnering

bovendien kosteloos zijn.