Nieuwe organisatie van het agrarisch natuurbeheer en het GLB

Henk Menninga, projectleider Agrarisch natuurbeheer

1. Voorgeschiedenis en samenwerking IPO/EZ

2. Kern van het Agrarisch Natuurbeheer 2016

3. De drie bouwstenen– Doelrealisatie via het provinciaal natuurbeheerplan en de

gebiedsprocessen– Eu-conforme uitvoeringsproces – Collectieven verantwoordelijk voor uitvoering beheer

4. Vereiste transities– ANV’s: richting collectieven – Overheden– Gebiedspartijen

5. Mogelijkheden adviesbureaus

Inhoud

Agrarisch natuurbeheer | 27 juni 20133

Voorgeschiedenis

Afspraken met kabinet Rutte I (Bleker)• Uitvoering ANb binnen de herijkte EHS bij provincies• Uitvoering ANb buiten de herijkte EHS bij het Rijk

Afspraken tussen Stas Dijksma (Rutte II) en IPO over decentralisatie• Rijk stelt ambities en kaders (internationale verplichtingen)• Provincies werken doelen uit en voeren uit (gebiedsgericht)

Agrarisch natuurbeheer in Natuurpact: • Rijk zorgt voor EU-context en vertaling internationale doelen ANb• De provincies voeren de regie op de doelen in gebieden en sturen op

resultaten met de gebiedspartners• Agrarische collectieven krijgen centrale rol bij de uitvoering van de

doelen in de agrarische gebieden

Agrarisch natuurbeheer | 27 juni 20134

Samenwerking EZ en IPO

Deze omslag vraagt om• Provincies weer in positie zetten (regierol)• Scherpe afbakening taken en verantwoordelijkheden Rijk en

provincies• Heroriëntatie koepels naar provincies (en EZ)

Gezamenlijke aanpak• Nauwe samenhang in verantwoordelijkheden

(GLB, POP en ANb)• Uitvoering bij provincies, maar met Dienst Regelingen

(betaalorgaan)• Eenduidige informatie en communicatie• Nauwe samenwerking met koepels en pilots • Gezamenlijke projectorganisatie

– Collectievenberaad

– Raad van Advies

Kern Agrarisch Natuurbeheer 2016

• Doelgerichter: alleen waar kansrijk

• Reductie uitvoeringskosten/administratieve lasten – Minder aanvragen: collectief i.p.v. individueel– Minder controles door certificering collectieven

• Samenhang/samenwerking met (doelen) gebiedspartners

• EU: agro-milieu-klimaatdoelstellingen– Verduurzaming landelijk gebied (versterken biodiversiteit)– Maatschappelijke behoefte aan milieudiensten: verzachten effecten – Klimaatverandering / verbeteren grond- en waterkwaliteit/behoud

landschap

• Collectief met brede doelstelling nu stap te ver– POP3 (2014-2020): versterken professionaliteit– POP4 (2020-2026): verbreding met andere doelen dan biodiversiteit

Een stelsel, drie bouwstenen

1. uitvoering geven aan doelrealisatie (provincie)

2. Een EU conform uitvoeringsproces (rijk)

3. Gecertificeerde collectieven verantwoordelijk voor uitvoering beheer

In het gebied komt het samen:

- Versterken effectiviteit

- Verbeteren efficiency

- Gebruik lokale energie en kennis

Doelrealisatie Agrarisch Natuurbeheer 2016

Ve

rtalen

naar:

Samen met doelen van:•Andere overheden: provincies, waterschappen en gemeenten;•Gebiedspartners: ANV’s, TBO’s, LBN, PGO’s, etc. C

hec

ken

op

:'Gedeelde ambitie'a. Provinciebreed met koepels:

beleid, budget, voorwaardenb. Gebiedsniveau met collectieven:

uitwerking naar gebied

Begu

nsti

gde

Rijk

Pro

vincie

Pro

vincie

Kad

er vo

or:

Kad

er vo

or:

Aan

vraa

g

Ge

bie

ds-

aan

vraa

g

Uitvoering

Voordeur

Achterdeur

RegieDoelrealisatie agrarisch natuurbeheer 2016Producten

Rijkskader en ambitie

ambitiekaart

Instrument doelrealisatie: Provinciaal natuurbeheerplan

• Beleidsdoelen zitten in provinciaal NBP (ambitiekaart)

• Doelen Rijk werken door via provinciaal NBP– Internationale verplichtingen, biodiversiteit, VHR,KRW

• Beleidsdoelen hebben als basis de “gedeelde ambitie” voor het gebied van

– Overheden (rijk, provincie, gemeente, waterschap)– Gebiedspartners (collectieven, TBO’s, landschapsbeheer etc)

• Beleidsdoelen laten ruimte voor gebiedseigen invulling door collectieven (agrarische gebiedsvisie)

Interactieve gebiedsprocessen onder regie provincie

• Op provinciaal niveau overeenstemming (gedeelde ambitie) over:– Beleidsdoelen op hoofdlijnen / beschikbaar budget/spelregels

gebiedsprocessen – Deelname: koepels ANV’s / collectieven, TBO’s, landschapsbeheer,

soortenorganisaties, gemeenten, waterschappen et cetera

• Op gebiedsniveau overeenstemming (gedeelde ambitie) over:– Te realiseren beleidsdoelen in concreet aangewezen gebieden– Deelname: collectieven, TBO’s, Landschapsbeheer, soorten organisaties,

gemeenten, waterschappen et cetera– Elke partij (ook collectief) maakt vooraf duidelijk welke doelen zij wil realiseren– Interactief proces: top-down sturing overheden verbinden met bottom-up – Ideeën vanuit het gebied: gedeelde ambitie via “reflexieve sturing”

Uitvoeringsproces (EU conform)

• EU-conformiteit is Rijksverantwoordelijkheid

• Uitvoeringsproces – collectief dient op basis van “gedeelde ambitie” in gebied pre-

gebiedsaanvraag in bij provincie (beleidstoets) en DR (toets EU-conformiteit)

– na toetsing dient collectief (binnen kaders openstellingsbesluit GS) gebiedsaanvraag in bij GS (loket DR)

– DR beschikt namens GS na beoordeling instapeisen (EU conformiteit) en na beleidstoetsing door provincie

– controle en handhaving vindt plaats door DR/NVWA op grond van EU-regelgeving (collectief als eindbegunstigde = eindverantwoordelijk)

– eind beheerjaar doet collectief betaalverzoek op basis van beheerplan– na EU conforme controles betaalt DR (EU betaalorgaan) subsidie aan

collectief– collectief betaalt vervolgens landgebruikers via privaatrechtelijk contract

Collectieven verantwoordelijk voor uitvoering beheer

VOORDEUR-ACHTERDEUR

Vereiste transities

• Gebied/Collectief staat centraal – Meer verantwoordelijkheid en mandaat in gebied– Betere aansluiting op doelen en kansen voor natuur en landschap– Samenwerking binnen het collectief (inliggende ANV’s) en met

gebiedspartners– Benutten kennis en wervingskracht in gebied

• Professionaliseringsslag nodig bij ANV’s– Plan van Aanpak Professionalisering Collectieven – Voldoen aan Programma van Eisen

(EU/nationale regelgeving; kwaliteitsborging) – Geen certificaat, geen subsidie

• Ook transities bij overheden en gebiedspartners– Provincie: kaders stellen, vertrouwen en ruimte geven, als regisseur top-

down sturing en uitkomsten bottom-up gebiedsproces bij elkaar brengen– Gebiedspartijen: samenhang in beleid en samenwerking nastreven

Bezoek www.portaalnatuurenlandschap.nl

De verzamelplaats van alle (beleids)informatie over Natuur en Landschap in Nederland