Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010...

82
24/11/2015 1 Nieuwe NEN 1010 Matthieu Weijers (Sales Manager) Hager_nl #hagernen De NEN in 2015 24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 2

Transcript of Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010...

Page 1: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

1

Nieuwe NEN 1010Matthieu Weijers (Sales Manager)

Hager_nl

#hagernen

De NEN in 2015

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 2

Page 2: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

2

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 3

Het Hager team & trainer Roel Ritsma

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 4

Page 3: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

3

De agenda

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Ochtend

Roel Ritsma - NEN 1010 algemeen

Roel Ritsma - Veranderingen & consequenties (deel 1)

• Documenteren

• Vlamboogdetectie

Pauze: ± 11.00 uur

Roel Ritsma - Veranderingen & consequenties (deel 2)

• Hoger Harmonisch

• 4p aardlekschakelaar i.c.m. 1-fase-eindgroepen

Freek Eggels - Normering, ontwikkelingen en Hager

Pauze: ± 13.00 uur5

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Middag

Roel Ritsma - Veranderingen & consequenties (deel 3)

• OSB

• NEN1010 en medische ruimtes

Rob Goedegebuur - Dagafsluiting

Einde dag: ± 16.30 uur

De agenda

6

Page 4: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

4

Nieuwe NEN 1010:2015Roel Ritsma

©

NEN 1010

8

Historie

24-11-2015 ©

• 1e Druk (destijds N1010), september 1940

• 2e Druk, oktober 1962

• 3e Druk, 1984

- Deze druk was erg gewijzigd ten opzichte van eerdere versies door grote invloed van de IEC en de CENELEC

• 4e Druk, 1988

• 5e Druk, 1996/2000

- Bijzonderheden: aangewezen in het kader van het arbeidsomstandigheden besluit

• NEN 1010:2003/2005, 2003/2005

• NEN 1010:2007+correctieblad C1:2008, september 2008

• NEN 1010:2015, oktober 2015

Nieuwe NEN 1010:2015

Page 5: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

5

NEN 1010

9

Ook toen…

24-11-2015 ©Nieuwe NEN 1010:2015

Nieuwe NEN 1010:2015: waarom

• Techniek evolueert en normen evolueren ook:

• toenemende hogere harmonische spanningen en stromen;

• toenemende gevoeligheid van materieel (elektronica) voor overspanningen;

• toenemend gebruik van zonnepanelen als (parallelle) energiebron;

• toenemend gebruik van elektrische voertuigen.

• Binnen Europa proberen we ‘te harmoniseren’,

met andere woorden de eisen binnen de

verschillende landen het zelfde te krijgen

1024-11-2015

IEC 60364

HD 60364

©Nieuwe NEN 1010:2015

Page 6: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

6

Wetgeving en NEN 1010

Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008)

• Is met de publicatie van de NEN 1010 in het bouwbesluit de NEN 1010 ook ‘wet’, anders gezegd is de genoemde NEN 1010 dwingend verplicht.

11

Bouwbesluit

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Wetgeving en NEN 1010

• De NEN 1010 is geen ‘wet’ (… en dus ook niet gratis…)

• Er is sprake van een gelijkwaardigheidsbeginsel: “Aan het voorschrift dat moet worden toegepast om te voldoen aan een gestelde eis, behoeft niet te worden voldaan, voor zover op een andere manier aan dezelfde eisen wordt voldaan”.

• … de nieuwe NEN 1010:2015 mag je die dus direct gebruiken, ook al staat ‘ie niet direct in het bouwbesluit’ (volgens de geleerden zal dat per juli 2016 wel het geval zijn)

• Let op: wettelijke verplichten kan ook zijn ‘contract-verplichting’.

12

Bouwbesluit

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 7: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

7

Het belang van normen, in verband met de veiligheid.

Verbond van verzekeraars: onderzoek oorzaak 600 woningbranden

30% onbekende oorzaak

Van de bekende oorzaken 40% ‘kortsluiting ’, dus de oorzaak van bijna 1 op de 2 woningbranden heeft met elektriciteit te maken.

13

Woningbranden

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

NEN 1010:2015

• Te veel voor één dag

• Meer ‘Europees’, 80% van de rubrieken is veranderd

• Dus veel ‘n-bepalingen’ zijn verdwenen… maar er staan er ook nog veel in…

Voorbeeld:

n Om overbelasting te voorkomen moet voor de voeding van contactdozen voor algemeen gebruik in tot bewoning bestemde gebouwen, woonschepen, logiesverblijven en keukens bij toepassing van installatiedraad in buis , aangebracht volgens basisinstallatiemethode A1 of B1 volgens tabel 52.A.3 installatiedraad worden toegepast met een kerndoorsnede van ten minste 2,5 mm2 .

• Gelukkig zijn ook veel veranderingen klein of ‘editorial’. Het is echt niet zo dat de norm opeens heel anders is.

14

Veranderingen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 8: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

8

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen

DEEL 1 FUNDAMENTELE UITGANGSPUNTEN Wijzigingen

11 Onderwerp en toepassingsgebied Geen specifieke

12 Normatieve verwijzingen Geen specifieke

13 Uitgangspunten Ja, en daar staan we ook even bij stil

15

Hoofdstuk 1

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen

DEEL 3 VASTSTELLEN VAN ALGEMENE KENMERKEN

Wijzigingen

31 Beoogd doel, voedingsbronnen en indelingen Lijkt heel nieuw, is het niet echt

32 Classificatie van externe invloeden Geen specifieke

33 Compatibiliteit Nieuw: verhoogde stromen PE

34 Onderhoudbaarheid Geen specifieke

35 Veiligheidsvoorzieningen Geen specifieke

36 Continuïteit van bedrijfsvoering Is nieuw hoofdstuk

16

Hoofdstuk 3

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 9: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

9

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen

DEEL 4 BESCHERMINGSMAATREGELEN Wijzigingen

41 Bescherming tegen elektrische schok Niet gewijzigd!

42 Beschermingsmaatregelen – Bescherming tegen thermische invloeden

Veel wijzigingen in het kader van ‘brand’ en ‘brandbeveilging’. Aanbevelingen voor bescherming tegen de effecten van vlambogen in eindgroepen

43 Beveiliging tegen overstroom Naast veel kleine wijzigingen oa overbelasting van de nulgeleider bij harmonischen

44 Beveiliging tegen overspanning Is nu normatief. Veel wijzigingen, oa aanwijzing voor aansluiten van overspanningsafleiders

17

Hoofdstuk 4

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen

DEEL 5 KEUZE EN INSTALLATIE VAN ELEKTRISCH MATERIEEL

Wijzigingen

51 Algemene bepalingen Paragraaf 516 is nieuw (beperken stromen in de PE)

52 Keuze en installatie van leidingsystemen Meerdere (harmonische (nul), EMI, spanningsverlies)53 Besturings- en beveiligingstoestellen, schakelaars en scheiders

Paragraaf 534 beveiliging tegen overspanning is nieuw. De rest alleen editorial….maar laten we het dan maar wel even hebben over 531.2.1.3 (aardlekschakelaars)

54 Aardingsvoorzieningen, beschermingsleidingen en beschermende vereffeningsleidingen

Wijzigingen met name op gebied van de aardelektrode (mechanische eigenschappen, bliksembeveiliging, bijlage 54C en D).

55 Overig elektrisch materieel Paragraaf 557 (stuurstroomketens) en 558 (verlichting) zijn nieuw.

56 Keuze en installatie van elektrisch materieel – Veiligheidsvoorzieningen

Wijzigingen voor automatische voedingen, parallelevoedingen, batterijen. Maar ook tekeningen en bedieningsinstructies.

18

Hoofdstuk 5

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 10: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

10

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen

DEEL 6 INSPECTIE Wijzigingen

61 Eerste inspectie Informatieve bijlage 61F (inspectierapport)

62 Periodieke inspectie Geen specifieke

19

Hoofdstuk 6

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen

20

Hoofdstuk 7

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

DEEL 7 BEPALINGEN VOOR BIJZONDERE INSTALLATIES EN BIJZONDERE RUIMTEN EN OMGEVINGEN

Wijzigingen

701 Ruimten met een bad of douche Geen inhoudelijke702 Zwembaden en fonteinen Verbeteringen / verduidelijkingen703 Ruimten en cabines met saunakachels Geen inhoudelijke704 Installaties op bouw- en sloopterreinen Geen inhoudelijke705 Bedrijfsruimten en bedrijfsterreinen voor landbouw, tuinbouw en veeteelt Wijzigingen

706 Nauwe geleidende ruimten Geen inhoudelijke708 Campings en vergelijkbare terreinen Geen inhoudelijke709 Jachthavens en vergelijkbare terreinen Verbeteringen / verduidelijkingen710 Medisch gebruikte ruimten Heel veel wijzigingen711 Tentoonstellingen, shows en stands Geen inhoudelijke712 Fotovoltaïsche systemen (PV-systemen) Nieuw713 Meubilair Wijzigingen714 Installaties voor buitenverlichting Wijzigingen715 Verlichtingsinstallaties met zeer lage spanning Verbeteringen / verduidelijkingen

717 Verrijdbare of verplaatsbare eenheden Verbeteringen / verduidelijkingen718 Ruimten met een publieke functie en bedrijfsruimten Verbeteringen / verduidelijkingen

721 Elektrische installaties in caravans en campers Geen inhoudelijke

722 Laadinrichtingen voor elektrische voertuigen Nieuwn 723 Ruimten bestemd voor meting en beproeving Wijzigingen. Bevat oude 722 en 723.

n 724 Elektrolyseruimten Geen inhoudelijke729 Ruimten met beperkte toegang bestemd voor bedieningshandelingen en onderhoud

Enkele afmetingen gewijzigd

740 Tijdelijke elektrische installaties voor constructies, toestellen en kramen op kermissen, in attractieparken en circussen

Geen inhoudelijke

753 Verwarmingskabels en ingebouwde verwarmingssystemen Wijzigingen

n 754 Vochtige ruimten en ruimten met bijtende gassen, dampen of stoffen Geen inhoudelijke

©

Page 11: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

11

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen

7-720 Gewone ruimten

7-725 Elektrische bedrijfsruimten

7-751 Stoffige ruimten

7-752 Ruimten met brandgevaar

7-758 Ruimten met zware mechanische stootbelasting

7-761 Kabels in de grond

7-763 Grond-, wegdek- en vloerverwarming anders dan voor ruimteverwarming

7-773 Voeding van neoninstallaties en neontoestellen

7-781 Lasinstallaties – Lascabines

7-783 Brandpreventieve en -repressieve installaties

21

Hoofdstuk 7: verdwenen…

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

NEN 1010:2015

Kenmerken en eisen deels verhuisd naar andere hoofd stukken

• Draad in buis tenminste 2,5 mm2 verhuisd naar bepaling 524.1.

• Zie ook n 510.4 Omvang en uitvoering van de install atie in tot bewoning bestemde gebouwen, logiesgebouwen en woonschepen

• 510.4.1 In elke betreedbare ruimte … moeten voldoende contactdozen en aansluitpunten voor verlichting zijn aangebracht om op veilige en doelmatige wijze de ruimte te kunnen gebruiken.

• 510.4.2 De installatie moet zijn verdeeld in voldoende eindgroepen om gelijktijdig gebruik van te voorziene apparatuur mogelijk te maken. Waar nodig moet voor specifieke apparaten met een hoge aansluitwaarde worden voorzien in afzonderlijke eindgroepen (in NEN 1010:2007+C1:2008: 2kVA).

• 510.4.3 Rekening houdend met 510.4.1 en 510.4.2, moet voor de aanleg van de installatie de omvang van de installatie worden afgestemd met de opdrachtgever en (indien mogelijk) met de (toekomstige) eigenaar/gebruiker van de installatie.

22

720 Gewone ruimten is vervallen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 12: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

12

Vragen?

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 23

Veranderingen & consequenties (1)Documenteren & vlamboogdetectieRoel Ritsma

Page 13: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

13

NEN 1010:2015: Fundamentele uitgangspunten

DEEL 1 FUNDAMENTELE UITGANGSPUNTEN Wijzigingen

13 Uitgangspunten Ja, en daar staan we ook even bij stil

25

Hoofdstuk 1

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

• Dit zijn ‘paraplu eisen’. Lijken logisch maar hebben veel waarde

©

NEN 1010:2015: Fundamentele uitgangspunten

Nieuw:

• 131.6.3 Personen, levende have en bezittingen moeten zijn beschermd tegen het gevaar voor verwonding of schade als gevolg van onderspanning en een daarop volgend spanningsherstel (paragraaf 445).

• 131.6.4 De installatie moet voldoende immuun zijn voor elektromagnetische verstoringen zodat deze correct kan functioneren in de gespecificeerde omgeving. Bij het ontwerp van de installatie, met inbegrip van de elektrische toestellen die met, of aangesloten op, de installatie worden gebruikt, moet rekening worden gehouden met de te voorziene elektromagnetische emissies die worden opgewekt door de installatie of het geïnstalleerde materieel.

26

13 Uitgangspunten, 131 Veiligheidsmaatregelen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 14: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

14

NEN 1010:2015: Fundamentele uitgangspunten

132.13 Documentatie voor de elektrische installatie

Elke elektrische installatie moet zijn voorzien van geschikte documentatie.

514.5.1 Waar nodig moeten schema's, tekeningen of tabellen in overeenstemming met

NEN-EN-IEC 61346-1 en de NEN-EN-IEC 61082-reeks aanwezig zijn, die in het bijzonder aangeven:

• het type en de samenstelling van de stroomketens (aansluitpunten, aantal en doorsnede van de geleiders, type van het leidingsysteem);

• de kenmerkende grootheden die nodig zijn voor de identificatie van de toestellen voor de functies van beveiliging, scheiding en schakelen en hun locatie.

Voor eenvoudige installaties kan worden volstaan met alleen een grondschema.

27

13 Uitgangspunten, 132 Ontwerp

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

NEN 1010:2015: Fundamentele uitgangspunten

OPMERKING Schema's, tekeningen en documenten behoren de volgende gedetailleerde informatie te bevatten:

• het type en de doorsnede van geleiders;

• de lengte van stroomketens;

• de aard en het type van beveiligingstoestellen;

• de toegekende stroom of instellingen van de beveiligingstoestellen;

• de te verwachten kortsluitstromen en het schakelvermogen van de beveiligingstoestellen.

Waar nodig behoort deze informatie van elke stroomketen van de installatie beschikbaar te zijn.

Het wordt aanbevolen dat deze informatie na elke wijziging in de installatie wordt aangepast. Schema's en tekeningen behoren de plaats van aan het zicht onttrokken toestellen aan te geven.

NEN 3140: een installatie moet geïnspecteerd worden aan de hand van de tekeningen

28

Toelichting

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 15: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

15

NEN 1010:2015: Fundamentele uitgangspunten

• 134.1.9 Bij uitbreiding of wijziging van een bestaande installatie moet worden vastgesteld dat de dimensionering en toestand van bestaand materieel, dat extra zal worden belast, geschikt is voor de gewijzigde omstandigheden. Bovendien moet de aardings- en vereffeningsinrichting hiervoor geschikt zijn, indien deze nodig is voor de beschermingsmaatregelen die worden toegepast voor veiligheid van de uitbreiding of wijziging.

29

13 Uitgangspunten, 134 Installatie en inspectie van de elektrische installatie

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Case uitbreiding

30

Kast samengebouwd door paneelbouwer

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

4 maal C-16A

Toevallig: ‘het goede fabricaat’

©

Page 16: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

16

Case uitbreiding

31

Oververhitte eindgroep zal wel slechte verbinding zijn…

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Opmerkelijk: er zitten andere C-20A automaten in

©

Case uitbreiding

32

Kast weer in bedrijf

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

In de herstelde kast ook C-20A automaten

Gemeten waarden stroom:

Gr 1: 18A

Gr 2: 19A

Gr 3: 18,5A

Resultaat: stroom te hoog, verdeler overbelast!

Oorzaak: bij uitbreiding lichtlijnen onderling doorgekoppeld

©

Page 17: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

17

NEN 1010:2015

DEEL 4 BESCHERMINGSMAATREGELEN Wijzigingen

42 Beschermingsmaatregelen – Bescherming tegen thermische invloeden

Veel wijzigingen in het kader van ‘brand’ en ‘brandbeveilging’. Aanbevelingen voor bescherming tegen de effecten van vlambogen in eindgroepen

33

Hoofdstuk 4

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

NEN 1010:2015

421.7 Het wordt aanbevolen om bijzondere maatregelen te nemen ter bescherming tegen de effecten van vlambogen in eindgroepen:

• in verbijfsobjecten met slaapgelegenheid;

• op plaatsen met brandgevaar vanwege de aard van materialen die daar worden verwerkt of zijn opgeslagen, zijnde BE2-locaties (bijvoorbeeld schuren, ateliers voor houtbewerking, verkooppunten voor brandbare materialen);

• op plaatsen waar brandbare materialen zijn gebruikt voor de constructie, zijnde CA2-locaties (bijvoorbeeld houten gebouwen);

• bij constructies die brandvoortplanting ondersteunen, zijnde CB2-locaties;

• op plaatsen waar gevaar kan ontstaan voor onvervangbare goederen.

34

Effecten van vlambogen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 18: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

18

NEN 1010:2015

Branden in elektrische installaties worden vaak veroorzaakt door vlambogen die een gevolg zijn van parallelle of seriële boogontladingen als gevolg van isolatiedefecten tussen actieve geleiders of losse verbindingen.

35

Bijlage 42.A: Toestellen voor vlamboogdetectie

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

NEN 1010:2015

36

Parallelle boogontlading

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

In een hoofdverdeler, 25kA / 0,5s

Tussen fasen en fase / nul / PE.

Dat levert echt wel stroom op…

©

film

Page 19: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

19

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 37

NEN 1010:2015

38

Parallelle boogontlading

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

In een hoofdverdeler, 25kA / 0,5s

Tussen fasen en fase / nul / PE.

Dat levert echt wel stroom op…

Bijlage 42A: Bij een parallelle boogontlading tussen een faseleiding en nulleiding wordt de stroom begrensd door de impedantie van de installatie en die van de vlamboog zelf. Daardoor kan de stroom onder de aanspreekwaarde blijven van het beveiligingstoestel tegen overstroom.

Opmerking: foutbescherming niet goed, dan blijft de lichtboog ook langer staan…

©

Page 20: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

20

NEN 1010:2015

39

Seriële boogontlading

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Dat is heel wat anders, bv slechte verbinding die feitelijk ‘onderbreekt’

Bijlage 42A: Bij een seriële boogontlading is er geen lekstroom naar aarde, en daarom kan een toestel voor aardlekbeveiliging een dergelijke fout niet detecteren. Bovendien zorgt de impedantie van de seriële boogontlading voor een lagere belastingsstroom, zodat de stroom onder de aanspreekwaarde blijft van een beveiligingsautomaat of een zekering.

©

Case

40

Hoe beveilig je hier tegen?

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 21: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

21

NEN 1010:2015

Toestellen voor vlamboogdetectie kunnen fouten detecteren die een gevolg zijn van een continu vonkende verbinding, en die ofwel worden begrensd door de beschikbare stroom vanuit de voedende installatie (dit wordt beschouwd als parallelle vlamboogfouten), of worden begrensd door een belasting in de beschermde stroomketen (dit wordt beschouwd als seriële vlamboogfouten).

In AC-stroomketens kan het gebruik van toestellen voor vlamboogdetectie volgens NEN-EN-IEC 62606 verder bijdragen aan het verminderen van risico’s voor personen, levende have en bezittingen als gevolg van forse branden die worden veroorzaakt door elektrische installaties en apparaten.

41

Bijlage 42.A: Toestellen voor vlamboogdetectie

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Spanning

StroomVlamboog: spanning en stroom

Vragen?

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 42

Page 22: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

22

Veranderingen & consequenties (2)Hoger harmonischRoel Ritsma

NEN 1010 en harmonischen

43 Beveiliging tegen overstroom Naast veel kleine wijzigingen oa overbelasting van de nulgeleider bij harmonischen

52 Keuze en installatie van leidingsystemen Meerdere (harmonische (nul), EMI, spanningsverlies)

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 44

Page 23: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

23

NEN 1010 en harmonischen

• Dit is geen nieuw verschijnsel.

- verzadiging van ijzerkernen

- TL verlichting

• Moderne belastingen:

- schakelende voedingen

- gelijkrichters

- elektronische ballasten voor verlichtingen

Hogere harmonische ontstaan door zogenoemde niet lineaire belastingen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 45

NEN 1010 en harmonischen

Lineaire belasting: er is een vaste verhouding tussen spanning en stroom

U = I x Z waarbij Z constant is

Lineaire en niet-lineaire belastingen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 46

Page 24: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

24

NEN 1010 en harmonischen

Signaal zonder harmonischen: ‘mooie sinus’

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 47

NEN 1010 en harmonischen

Basis: alle periodieke verschijnselen kan je schrijven als een som van sinussen en cosinussen

Fourierreeks

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Grondharmonische

3de harmonische

5de harmonische

7de harmonische

50Hz 150Hz 250Hz 350Hz

48

Page 25: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

25

NEN 1010 en harmonischen

Fourierreeks

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Grondharmonische

3de harmonische

5de harmonische

49

NEN 1010 en harmonischen

• Amplitudes worden dikwijls voorgesteld in balkendiagramma’s

• Maar: geen fase-informatie

Harmonische spectra

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Grondharmonische

3de harmonische

5de harmonische

enzovoort.

7de harmonische

50

Page 26: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

26

NEN 1010 en harmonischen

Niet lineaire belasting: gelijkrichter

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 51

NEN 1010 en harmonischen

• Algemeen: elektronische apparatuur

• Schakelende voedingen: IT – toestellen zoals PC’s

• Gelijkrichter met stroombronkarakteristiek: batterijladers

• Voorschakelapparaten verlichting

Schakelingen gebaseerd op gelijkrichters

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 52

Page 27: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

27

NEN 1010 en harmonischen

Schade… hoe komt dit?

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 53

NEN 1010 en harmonischen

3de harmonische en de stroom in de nul

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 54

Page 28: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

28

NEN 1010 en harmonischen

• Even wat praktijk…

Metingen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 55

NEN 1010 en harmonischen

523.6.3

Wanneer de nulleiding stroom voert zonder een overeenkomstige vermindering van de belasting in de faseleidingen, moet de nulleiding worden betrokken bij de bepaling van de hoogst toelaatbare stroom in de stroomketen. Dergelijke nulstromen kunnen worden veroorzaakt door een aanzienlijke bijdrage van hogere harmonischen in driefaseketens.

Wanneer het aandeel van de hogere harmonischen meer dan 10 % bedraagt, moet de kerndoorsnede van de nulleiding ten minste gelijk zi jn aan die van de fasegeleiders.

In bijlage 52C worden thermische invloeden ten gevolge van de aanwezigheid van hogere harmonischenbeschreven en worden de bijbehorende correctiefactoren voor hogere harmonischen gegeven

… harmonischen algemeen, geen verwijzing naar derde of veelvouden van drie

De doorsnede van de nulgeleider: NEN 1010:2007+C1:2008

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 56

Page 29: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

29

NEN 1010 en harmonischen

523.6.3

Wanneer de nulleiding stroom voert zonder een overeenkomstige vermindering van de belasting in de faseleidingen, moet de nulleiding worden betrokken bij de bepaling van de hoogste toelaatbare stroom in de stroomketen.

Dergelijke nulstromen kunnen worden veroorzaakt door een aanzienlijke bijdrage van derde harmonischen in driefasestroomketens. Indien het aan deel van de hogere harmonischen meer dan 15 % bedraagt van de fasestroom op de grondfrequent ie, moet de kerndoorsnede van de nulleidingten minste gelijk zijn aan die van de fasegeleiders .

In bijlage 52.E worden thermische effecten ten gevolge van de aanwezigheid van derde harmonischen of veelvouden van drie beschreven en worden de bijbehorende correctiefactoren voor hogere harmonischengegeven.

… nu wel verwijzing naar derde harmonische

De doorsnede van de nulgeleider: NEN 1010:2015

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 57

NEN 1010 en harmonischen

• Welke apparaten veroorzaken 3de harmonischen?

• En hoeveel dan?

3 de harmonischen leiden tot stromen in de nul

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 58

Page 30: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

30

NEN 1010 en harmonischen

Schakelende voedingen: 1-fase apparaten

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 59

NEN 1010 en harmonischen

Schakelende voedingen: 3-fase apparaten

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 60

Page 31: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

31

NEN 1010 en harmonischen

524.2.1

De kerndoorsnede van de nulleiding mag niet kleiner zijn dan de kerndoorsnede van de fasen

• in eenfaseketens met twee geleiders, onafhankelijk van de doorsnede;

• in meerfasestroomketens, wanneer de kerndoorsnede van de fasen minder is dan of gelijk is aan 16 mm2 bij koper of 25 mm2 bij aluminium;

• in driefasestroomketens met mogelijk derde harmonische stromen en oneven veelvouden van derde harmonischen waarbij de totale harmonische vervorming tussen 15 % en 33 % ligt.

De doorsnede van de nulgeleider: NEN 1010:2015

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 61

NEN 1010 en harmonischen

524.2.2

Wanneer de totale harmonische vervorming van derde harmonische en oneven veelvouden van derde harmonische stromen hoger is dan 33 %, kan het nodig zijn de kerndoorsnede van de nulleiding te vergroten (zie 523.6.3 en bijlage 52.E).

• a) Bij meeraderige kabels , waarin de kerndoorsnede van de faseleidingen gelijk is aan de kerndoorsnede van de nulleiding, wordt een kerndoorsnede gekozen die past bij een stroom door de nulleiding gelijk aan 1,45 × IB van de faseleidingen.

• b) Bij eenaderige kabels mag de kerndoorsnede van de faseleidingen kleiner zijn dan de kerndoorsnede van de nulleiding volgens de volgende berekening:

• voor de faseleiding: passend bij IB;

• voor de nulleiding: passend bij een stroom gelijk aan 1,45 × IB van de faseleidingen.

De doorsnede van de nulgeleider: NEN 1010:2015

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 62

Page 32: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

32

NEN 1010 en harmonischen

Bijlage 52.E: correctiefactoren voor hogere harmonischen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Logisch? Begrijpelijk?

63

NEN 1010 en kabeldimensionering

Kabeldimensionering

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

• Stap 1: bepaal installatiewijze

• Stap 2: bepaal hoogst toelaatbare stroom

• Stap 3: bepaal correctiefactoren

• Stap 4: controleer correctheid foutbescherming (maximale lengte)

• Stap 5: controleer spanningsverlies

64

Page 33: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

33

Correctiefactoren

Voorbeeld

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 65

Correctiefactoren

Voorbeeld

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Tambiant = 24oC

9 circuits

1 circuit

Meting geeft reductiefactor: 0,45

NEN 1010: reductiefactor 9 circuits 0,5Eerste benadering: ∆T is evenreding met I2 x R

66

Page 34: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

34

NEN 1010 en harmonischen

De doorsnede van de nulgeleider: correctiefactoren

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

De correctiefactoren houden ook rekening met de extra verwarming in de fasen veroorzaakt door de hogere harmonischen.

67

NEN 1010 en harmonischen

15 < h ≤ 33 stroom door de nul wordt ongeveer gelijk aan de stroom door de fase. Reductiefactor 0,86

Uitleg correctiefactoren

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

L1= I L2= I L3= I N= I L1= I/0,86

L2= I/0,86

L3= I/0,86

N= 0

Pdiss 4 x I2 x R Pdiss 3 x (I/0,86)2 x R = 4 x I2 xR

Kabeldimensionering

© 68

Page 35: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

35

NEN 1010 en inschakelstromen

Al het elektrisch materieel moet zo zijn gekozen dat het geen schadelijke effecten heeft op ander materieel, of de voeding nadelig beïnvloedt bij normaal bedrijf en gedurende schakelhandelingen. In dit verband kunnen de volgende factoren van invloed zijn:

• de arbeidsfactor;

• de inschakelstroom;

• asymmetrische belasting;

• (hogere) harmonischen;

• transiënte overspanningen opgewekt door het materieel in de installatie.

133.4 Vermijden van schadelijke effecten

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 69

Inschakelstromen

Inschakelstromen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 70

Page 36: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

36

Inschakelstromen

Inschakelen van een PC

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 71

Inschakelstromen van verlichting

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

-300.0

-200.0

-100.0

0.000

100.0

200.0

300.0

A V

10:51:30.14225-2-2010

10:51:30.14325-2-2010

200 uSec/Div1.000 (mS)

-300.0

-200.0

-100.0

0.000

100.0

200.0

300.0

A V

10:51:30.14225-2-2010

10:51:30.14325-2-2010

200 uSec/Div1.000 (mS)

© 72

Page 37: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

37

Inschakelstromen van verlichting

0.00020.0040.0060.0080.00100.0120.0140.0160.0180.0

A

10:51:30.14225-2-2010

10:51:30.14325-2-2010

200 uSec/Div1.000 (mS)

0.00020.0040.0060.0080.00100.0120.0140.0160.0180.0

A

10:51:30.14225-2-2010

10:51:30.14325-2-2010

200 uSec/Div1.000 (mS)

©

Inschakelstromen

Inschakelstromen en specifieke apparatuur

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Apparaat Buffer capaciteit(µF)

Piek inschakelstroom (A)

I2t inschakelstroom (A2s)

Computer 27 43 1,1

15” monitor 18 35 0,9

21” Monitor 17 34 0,7

Printer 7 22 0,3

Kopieer machine 28 44 1,8

Drank automaat 27 43 1,0

HF TL-verlichting 1-5 10-30 0,05-0,1

Gemiddelde gemeten waarden worst-case inschakelstroom kantoorapparatuur

74

Page 38: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

38

Inschakelstromen

Indien de piekwaarde van de inschakelstroom de drempel van de ‘elektro magneet’ in de automaat overschrijd treedt heel snel ongewenst aanspreken op.

Automaat: gevoelig voor piek-inschakelstromen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 75

Inschakelstromen

• Rekening houden met totale vermogen aangesloten apparatuur

• Tragere karakteristiek, bijvoorbeeld C ipv B ( maar wel letten op foutbescherming)

• Automaat vergroten kan vaak niet ivm de foutbescherming, doorsnede bedrading en beveiliging van aangesloten apparatuur

• Bij handmatig inschakelen van een automaat: 2 maal snel achter elkaar inschakelen. Bij de tweede keer ‘zit de C nog vol’

• Alternatief: een zekering toepassen. Zekeringen reageren op warmte (I2t) en niet op de piekwaarde van de stroom

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Oplossingen…

© 76

Page 39: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

39

Vragen?

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 77

Veranderingen & consequenties (2)AardlekschakelaarsRoel Ritsma

Page 40: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

40

NEN 1010:2015 Aardlekschakelaars

Geen wijzigingen in de NEN 1010: 2015… toch wel, en essentieel ook!

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

53 Besturings- en beveiligingstoestellen, schakelaars en scheiders

Paragraaf 534 beveiliging tegen overspanning is nieuw. De rest alleen editorial….maar laten we het dan maar wel even hebben over 531.2.1.3 (aardlekschakelaars)

© 79

NEN 1010:2007 + C1:2008 + A1:2011

Toestellen voor aardlekbeveiliging moeten zo zijn gekozen en de belasting moet zo over de stroomketens zijn verdeeld dat de te verwachten lekstromen tijdens normaal bedrijf geen onnodig uitschakelen veroorzaken.

T Toestellen voor aardlekbeveiliging kunnen aanspreken bij een aardlekstroom groter dan 50 % van de nominale aanspreekstroom.

n Op één toestel voor aardlekbeveiliging met een to egekende aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA mogen ten hoogste vier eindgroepen zijn aangeslo ten.

531.2.1.3

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 80

Page 41: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

41

NEN 1010:2007 + C1:2008 + A1:2011

En dan kwam je ook dit tegen in de praktijk

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

30 mA (4p) en drie eindgroepen

30 mA en 12 eindgroepen

… maar 4 per fase…(volgens de NEN… en dus OK)

© 81

NEN 1010:2007 + C1:2008 + A1:2011

Waarom is dit fout?

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 82

Page 42: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

42

NEN 1010:2007 + C1:2008 + A1:2011

Denk in 3-fasen!

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Een 4p aardlekschakelaar meet in deze situatie niets!

© 83

NEN 1010:2015

Toestellen voor aardlekbeveiliging moeten zo zijn gekozen en de belasting moet zo over de stroomketens zijn verdeeld, dat de te verwachten lekstromen tijdens normaal bedrijf geen onnodig uitschakelen veroorzaken.

OPMERKING Toestellen voor aardlekbeveiliging kunnen aanspreken bij een sinusvormige aardlekstroom groter dan 50 % of een pulsvormige aardlekstroom groter dan 35 % van de toegekende aanspreekstroom.

n Op één tweepolig toestel voor aardlekbeveiliging met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA mogen ten hoogste vier eindgroepen zi jn aangesloten. Het aansluiten van eenfase-eindgroepen op een vierpolig toestel voor aardlekbe veiliging met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30mA is niet toegelaten.

531.2.1.3

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 84

Page 43: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

43

NEN 1010:2015

Dus nu echt zo!

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 85

Vragen?

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 86

Page 44: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

44

Normering, ontwikkelingen en HagerFreek Eggels (Trainer)

linkedin.nl/in/freekeggels

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Kabelmanagementsystemen

Schakelmateriaal & gebouwautomatisering

Energiedistributiesystemen

trainingen

88

Page 45: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

45

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Wat?

NEN1010

Hoe?

NEN/EN/IEC 61439

Klanteisen

Gebruikeisen

89

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Wat?

NEN1010NEN1010; 2007 NEN1010; 2015

Verwachting: Juli 2016

4p ALS

2p

F1

2p

F2

2p

F3

2p

F4

90

Page 46: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

46

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Wat?

NEN1010

VKS323M-KTW

VKS32L-FT

VKS400U-T

VKS44L-T

Alternatieven zijn leverbaar

91

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Wat?

NEN1010

AC

DC

DC

AC

U

U

U

II

I

U

I

92

Page 47: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

47

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Wat?

NEN1010

AC

DC

DC

AC

U

I

L1

L2

L3

N

Training EDS06 Moderne belastingen en het ontwerp van energiedistributiesystemen

93

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Hoe?

NEN/EN/IEC 61439

Aanvraag Aanbieding

Calculeren/ontwerpen

Bestellen

Leveren

Opleveren

Visitekaartje

94

Page 48: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

48

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Hoe?

NEN/EN/IEC 61439

Aanvraag Aanbieding

Calculeren/ontwerpen

Bestellen

Leveren

Opleveren

Visitekaartje

InstallerenDocumenterenOverdragenFactureren

95

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Hoe?

NEN/EN/IEC 61439

hagercad.univers N

t/m 630 A

96

Page 49: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

49

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 97

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Hoe?

NEN/EN/IEC 61439

hagercad.univers N

Stuklijst

Schema’s

Verdeleraanzicht

Calculatie/offerte

Warmtecalculatie (IEC 60890)

Documentatie

Completeren/aanvullen

t/m 630 A

98

Page 50: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

50

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Hoe?

NEN/EN/IEC 61439

Training EDS11b hagercad.univers N vervolg

Training EDS11a hagercad.univers N basis

99

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Wat?

NEN1010

Hoe?

NEN/EN/IEC 61439

Klanteisen

Gebruikeisen

100

Page 51: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

51

Normering, ontwikkelingen en Hager

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Kabelmanagementsystemen

Schakelmateriaal & gebouwautomatisering

Energiedistributiesystemen

Trainingen hager.nl/trainingen

- Moderne belastingen en het ontwerp van energiedistributiesystemen- hagercad.univers N & NHS basis- hagercad.univers N & NHS vervolg

- De kunst van Tehalit- Vloersystemen Tehalit en Electraplan

- New Easy- KNX Advance

101

Pauze

Hager_nl

#hagernen

Page 52: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

52

Pauze

Hager_nl

#hagernen

Veranderingen & consequenties (3)OverspanningenRoel Ritsma

Page 53: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

53

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

44 Beveiliging tegen overspanning Is nu normatief. Veel wijzigingen, oa aanwijzing voor aansluiten van overspanningsafleiders

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

53 Besturings- en beveiligingstoestellen, schakelaars en scheiders

Paragraaf 534 beveiliging tegen overspanning is nieuw.

105

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

Deze rubriek geeft de eisen voor de keuze en installatie van:

• overspanningsafleiders (SPD’s) voor elektrische installaties van gebouwen, om transiënte overspanningen van een atmosferische oorsprong die door het voedende net worden doorgegeven, en overspanningen die worden veroorzaakt door schakelhandelingen, te beperken;

• SPD’s voor de beveiliging tegen overspanningen die worden veroorzaakt door directe blikseminslagen of blikseminslagen in de directe omgeving van gebouwen die worden beschermd door een bliksembeveiligingsinstallatie.

534 Beveiligingstoestellen tegen overspanningen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 106

Page 54: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

54

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

NEN-EN-IEC 62305-4 en NPR-IEC-CLC/TS 61643-12 behandelen de bescherming tegen de gevolgen van directe blikseminslagen of inslagen in de nabijheid van de elektrische voeding. Beide documenten beschrijven de keuze en de toepassing van overspanningsafleiders volgens het bliksembeveiligingszoneconcept.

Dit concept beschrijft de installatie van overspanningsafleiders type 1, type 2 en type 3

NEN-EN-IEC 62305-4 en NPR-IEC-CLC/TS 61643-12

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 107

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

Een selectief opgebouwde net-beveiliging wordt door een 3-traps beveiligingsconcept bereikt. De vereiste maatregelen, voor het beveiligen van de hoofdvoeding en de apparatuur tegen overspanningen, worden in onderstaande stappen ingedeeld:

Trap 1:

De bliksemstroombeveiliging (grofbeveiliging) beveiligt de hoofdvoeding en wordt in de hoofdverdeler geplaatst. De bliksemstroombeveiliging is geconstrueerd conform EN 61643-11, type 1

Trap 2:

De overspanningsbeveiligingen (middenbeveiliging) worden voornamelijk toegepast in de onderverdelersvan de installatie (andere toepassingen zie de installatie-voorbeelden op de volgende pagina’s). De overspanningsbeveiligingen zijn geconstrueerd conform EN 61643-11, type 2.

Trap 3:

Apparatuurbeveiligingen (fijnbeveiliging) dienen met name voor het beveiligen van gevoelige apparatuur en worden in de onderverdelingen geplaatst t.b.v. de eindgroepen, type 3.

Informatie Hager type 1, type 2 en type 3

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 108

Page 55: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

55

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 109

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

De volgende methoden betreffende het toepassen van beveiligingstoestellen tegen overspanning zijn toegelaten. Gebaseerd op de lokale omstandigheden kan er een keuze worden gemaakt uit

• 443.3.2.1. uitwendige invloeden: ‘komt het eigenlijk wel (vaak) voor’

of

• 443.3.2.2. risico-analyse: ‘over wat voor een gebouw /activiteit hebben we het’

443.3.2 Beveiligingsmaatregelen tegen overspanning

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 110

Page 56: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

56

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

Indien een installatie wordt gevoed door of is voorzien van een bovengrondse laagspanningsleiding, en het keraunisch niveau van de locatie is groter dan 25 dagen per jaar (AQ2), is een beveiligingsmaatregel tegen overspanningen van atmosferische oorsprong vereist. Het beveiligingsniveau van het beveiligingstoestel mag niet hoger zijn dan het niveau van overspanningscategorie II zoals gegeven in tabel 44.3.

Maar ook:

443.3.1 Inherente maatregelen tegen overspanning

Indien een installatie wordt gevoed door een geheel ondergronds laagspanningsnet en geen bovengrondse leidingen omvat, is de stoothoudspanningscategorie voor materieel volgens tabel 44.3 voldoende en is geen specifieke beveiliging tegen overspanningen van atmosferische oorsprong nodig.

Deze bepaling is niet van toepassing bij gebruik van een risicoanaly se volgens 443.3.2.2.

OPMERKING 1 Een opgehangen kabel met geïsoleerde geleiders en met een geaard metalen scherm wordt geacht gelijkwaardig te zijn aan een ondergrondse kabel.

443.3.2.1 Beveiligingsmaatregelen tegen overspannin g op basis van uitwendige invloeden

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 111

Overspanningen: achtergronden

• meetnet Kema

• tegenwoordig KNMI SAFIR meetnet

Bliksemontladingen in Nederland

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 112

Page 57: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

57

Overspanningen: achtergronden

In Nederland gemiddeld 30 – 35 onweersdagen per jaar

→ ca. 2 tot 3 blikseminslagen per km2 per jaar

443.3.2.1

…bovengrondse laagspanningsleiding, en het keraunisch niveau van de locatie is groter dan 25 dagen per jaar (AQ2), is een beveiligingsmaatregel tegen overspanningen van atmosferische oorsprong vereist.

OPMERKING 2 Volgens NEN-EN-IEC 62305-3 zijn 25 onweersdagen per jaar equivalent aan 2,24 blikseminslagen per km2 per jaar.

… dus Nederland zo rond AQ2…

Kans op overspanningen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 113

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

De verschillende niveaus betreffende de gevolgen van beveiliging zijn:

a) gevolgen gerelateerd aan menselijk leven, bijvoorbeeld veiligheidsdiensten, medisch materieel in ziekenhuizen;

b) gevolgen gerelateerd aan publieke dienstverlening, bijvoorbeeld uitvallen van publieke diensten, computercentra, museums;

c) gevolgen voor commerciële of industriële activiteiten, bijvoorbeeld hotels, banken, industrieën, commerciële markten, boerderijen;

d) gevolgen voor groepen van individuen, bijvoorbeeld grote woongebouwen, kerken, kantoren, scholen;

e) gevolgen voor individuen, bijvoorbeeld kleine of middelgrote woongebouwen, kleine kantoren.

Indien het niveau van de gevolgen binnen a) t.m. c) valt moet zijn voorzien in beveiliging tegen overspanning.

443.3.2.2 Beveiligingsmaatregelen tegen overspannin g op basis van risicoanalyse

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 114

Page 58: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

58

Overspanningen: achtergronden

Overspanningen zijn (kortstondige) spanningen welke significant hoger zijn dan de in de normale bedrijfstoestand binnen een systeem aanwezige (voedings) spanning

Voor het goede begrip worden 2 soorten overspanningen onderscheiden:

• Langsspanningen of common mode spanningen:

spanningen van alle aders t.o.v. de omgeving (aarde, ander net)

• Dwarsspanningen of differential mode spanningen:

spanning tussen de onderlinge aders

Overspanning

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 115

Overspanningen: achtergronden

• Stootspanning: 1,2/50µs spanningsvorm

Spanningsvorm

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

50Hz

© 116

Page 59: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

59

Overspanningen: achtergronden

• Het beveiligingsniveau van het beveiligingstoestel mag niet hoger zijn dan het niveau van overspanningscategorie II zoals gegeven in tabel 44.3.

Overvoltage category (Overspanningscategorie)

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

1000V Cat III

600V Cat IV

Wat betekent dit?

© 117

Overspanningen: achtergronden

Stootspanningsvastheid elektrische installatie (400V)

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Minimaal beveiligingsniveau (paragraaf 443.3.2.1)

Un Oversp. Categorie

IV III II I

[V] Overspanning [kV]

400 6 4 2,5 1,5

690 8 6 4 2,5

1000 12 8 6 4

118

Page 60: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

60

Overspanningen: achtergronden

Immuniteit: NEN/EN/IEC 61000-6-1/2 (residentieel en industrieel)

o AC poorten (residentieel):

1 kV line - aarde

0,5 kV line - line

o AC poorten (industrieel):

2 kV line - aarde

1 kV line - line

.. Dit is lager dan de isolatie grenzen (Cat III 4 kV, Cat II 2,5 kV)

Stootspanningsvastheid data (230/400V apparatuur)

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 119

Overspanningen: achtergronden

• Atmosferisch ontladingen (bliksem)

• Schakelhandelingen

Ontstaan van overspanningen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Ontladingstromen: 50 tot 200 kA

© 120

Page 61: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

61

Overspanningen: achtergronden

• Blikseminslag op een bliksemafleiderinstallatie

• Spanningsgradient in de bodem door blikseminslag in de directe omgeving

• Inductie door blikseminslag in de directe omgeving

Atmosferische ontladingen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 121

Overspanningen: achtergronden

Spanningsverschillen bij directe inslag

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

U = I x Z

= 100 kA x 1 Ω

= 100 kV

© 122

Page 62: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

62

Overspanningen: achtergronden

Spanningsgradient in de bodem door blikseminslag in de directe omgeving

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

bliksem

40 kV/m

20 kV/m

10 kV/m

spanningsgradiëntU = I x Z

© 123

Overspanningen: achtergronden

Spanningsverschillen bij indirecte inslag

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 124

Page 63: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

63

Spanningsverschillen bij indirecte inslag

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 125

Overspanningen: achtergronden

Inductie door blikseminslag in de directe omgeving

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Ui ≈ dφ / dt

© 126

Page 64: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

64

Overspanningen: achtergronden

Verschillende netten: inductie (1)

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 127

• Indirecte inslag

afstand tussen de draden = 4 m

lengte = 20 m

blikseminslag 100kA op 100 m afstand

Geïnduceerde spanning = 4 kV

Enkele getallen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 128

Page 65: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

65

Overspanningen: achtergronden

Verschillende netten: inductie (2)

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 129

Overspanningen: achtergronden

- Indirecte inslag

afstand tussen de dragen = 3 mm

lengte = 20 m

blikseminslag 100 kA op 100m afstand

Geïnduceerde spanning = 3 V

Opmerkingen: bij behandeling EMI in hoofdstuk 444 wordt voorkomen van lussen ook genoemd

Enkele getallen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 130

Page 66: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

66

Overspanningen: achtergronden

Afscherming

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Opmerkingen: bij behandeling EMI in hoofdstuk 444 wordt afscherming ook genoemd

©

• De fasen / signaaldraden zijn voorzien van een mantel of zijn bijvoorbeeld in een goed geleidend U-profiel gelegd. De overspanning zal nu laag zijn.

131

Overspanningen: achtergronden

1. toepassing van een bliksemafleiderinstallatie (NEN-EN-IEC 62305)

2. afscherming (meestal gerealiseerd door doorverbonden bewapening van beton)

3. vermijden van lussen

4. goede potentiaal vereffening: beperking van de spanningsverschillen tussen geaarde delen en niet (goed) geaarde delen op die plaatsen waar ze problemen kunnen veroorzaken

5. overspanningen op onderdelen welke niet geaard zijn beperken of op een aanvaardbaar niveau houden door het toepassen van overspanningsafleiders of eventueel filters

Maatregelen tegen overspanningen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 132

Page 67: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

67

NEN / EN / IEC 62305

Zone-concept opgenomen in NEN / EN / IEC 62305

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 133

Overspanningen: achtergronden

Werking overspanningsafleider

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

SAR SAR

Normale situatie:

• ‘schakelaar’ open

Overspanning:

• ‘schakelaar’ gesloten

© 134

Page 68: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

68

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

• Aansluiten van overspanningsafleiders (534.2.2 en 534.2.10);

• Spanningsval over verbinding naar potentiaal-vereffeningsrail (534.2.9);

• Kortsluitstroom beveiliging van de overspanningsafleider (534.2.4);

• Eventueel voorgeschakelde aardlekschakelaars (534.2.6);

Aandachtspunten bij installatie

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 135

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

Overspanningsafleiders moeten ten minste tussen de volgende punten worden aangebracht (zie bijlagen 53.A, 53.B en 53.C):

a) in installaties waar op of dichtbij het aansluitpunt van de overspanningsafleiders een directe verbinding tussen de nulleiding en de PE-leiding aanwezig is of waar geen nulleiding aanwezig is: tussen elke faseleiding en de hoofdaardrail of -klem of de hoofdbeschermingsleiding, afhankelijk van de kortste verbinding – aansluitvariant A ;

534.2.2 Aansluiten van overspanningsafleiders (1)

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 136

Page 69: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

69

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

b) in installaties waar op of dichtbij het aansluitpunt van de overspanningsafleiders geen directe verbinding tussen de nulleiding en de PE-leiding aanwezig is:

tussen elke faseleiding en de hoofdaardrail of -klem of de hoofdbeschermingsleiding, en tussen de nulleiding en de hoofdaardrail of -klem of de hoofdbeschermingsleiding, steeds afhankelijk van de kortste verbinding – aansluitvariant B ;

of

tussen elke faseleiding en de nulleiding, en tussen de nulleiding en de hoofdaardrail of -klem of de hoofdbeschermingsleiding, afhankelijk van de kortste verbinding – aansluitvariant C .

534.2.2 Aansluiten van overspanningsafleiders (2)

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 137

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

Indien volgens rubriek 443 overspanningsafleiders zijn vereist, mag de nominale ontladingsstroom In niet lager zijn dan 5 kA 8/20 voor elke beschermingswijze.

OPMERKING Elk beschermend onderdeel van overspanningsafleiders mag zijn aangesloten tussen twee fasen, tussen fase en nul, tussen nul en aarde, of enige combinatie hiervan. Deze verbindingen worden aangeduid als beschermingswijzen (NEN-EN-IEC 61643-11).

Bij installatie volgens 534.2.2, aansluitvariant C, mag de nominale ontladingsstroom In van de overspanningsafleider die is aangesloten tussen de nulleiding en de PE-leiding niet lager zijn dan 20 kA8/20 bij driefasestelsels en 10 kA 8/20 bij eenfasestelsels.

534.2.3.4 Keuze in relatie tot ontladingsstroom ( In) en impulsstroom ( Iimp)

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 138

Page 70: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

70

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

De aansluitleidingen van overspanningsafleiders moeten een minimale kerndoorsnede hebben van 4 mm2 koper of gelijkwaardig, indien de kerndoorsnede van de faseleidingen van de bijbehorende stroomkring groter is dan of gelijk is aan 4 mm2.

Let op: beveiliging tegen kortsluiting

Indien de kerndoorsnede van de faseleidingen van de bijbehorende stroomkring kleiner is dan 4 mm2 mag de kerndoorsnede van de aansluitleidingen van de overspanningsafleiders niet kleiner zijn dan de kerndoorsnede van de faseleidingen.

Wanneer er sprake is van een bliksembeveiligingssysteem is een minimale kerndoorsnede van 16 mm2 koper of gelijkwaarding noodzakelijk voor overspanningsafleiders type 1 volgens NEN-EN-IEC 61643-11.

534.2.10 Kerndoorsnede van aansluitleidingen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 139

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

Aansluitleidingen zijn de geleiders van de faseleiding naar de overspanningsafleider en van de overspanningsafleider naar de hoofdaardrail of -klem of naar de beschermingsleiding.

Bij een toenemende lengte van de voedingsleidingen van de overspanningsafleider neemt de effectiviteit van de bescherming tegen overspanningen af. Om een maximale bescherming te verkrijgen behoren de voedingsleidingen zo kort mogelijk te worden gehouden. Stroomlussen behoren te worden voorkomen zie figuur 53.4). De totale lengte a + b behoort bij voorkeur niet meer te bedragen dan 0,5 m, maar mag in geen geval meer bedragen dan 1,0 m. Als alternatief mag figuur 53.5 worden aangehouden, mits de leidinglengte c bij voorkeur niet meer bedraagt dan 0,5 m en in geen geval meer bedraagt dan 1,0 m.

534.2.9 Aansluitleidingen

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 140

Page 71: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

71

Overspanningen: achtergronden

Spanningsval over de verbinding naar de potentiaalvereffeningsrail

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

SAR

• Dus niet zo

10 m

© 141

Overspanningen: achtergronden

- neem aan indutiviteit kabel is: 0,5 µ H/m

- spanningsval

Spanningsval over de verbinding naar de potentiaalvereffeningsrail

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 142

Page 72: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

72

Overspanningen: achtergronden

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

1 0.1 0.05 0.2 0.3 0.5

3 0.4 0.2 0.5 1 2

5 0.6 0.3 1 2 3

10 1.2 0.5 2 3 6

20 2.4 1 3 6 12

Stootstroom (8/20) in kA

Benadering di/dtin kA/µs

Schatting spanningsval in kV bij lengte verbindingsleiding1m 3m 5m 10m

© 143

Overspanningen: achtergronden

Spanningsval over de verbinding naar de potentiaalvereffeningsrail

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

SAR

Kort!

534.2: Bij een toenemende lengte van de voedingsleidingen van de overspanningsafleider neemt de effectiviteit van de bescherming tegen overspanningen af. Om een maximale bescherming te verkrijgen behoren de voedingsleidingen zo kort mogelijk te worden gehouden.)

• Verschillende netten bij elkaar brengen

• Geïntegreerde aanpak (elektra, IT)

© 144

Page 73: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

73

Overspanningen: achtergronden

Beveiligen tegen:

• te hoge temperatuur overspanningsafleider (intern in component)

• kortsluiting (externe component: bv patroon)

Beveiligen overspanningsafleider

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 145

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

Bescherming tegen de kortsluitingen van overspanningsafleiders wordt verzorgd door de beveiligingstoestellen tegen overstroom (‘overcurrent protective device’) OCPD2 (zie de figuren in bijlagen 53.A t.m. 53.D), die moeten worden gekozen volgens de aanbevolen waarden voor de beveiligingstoestellen tegen overstroom zoals opgegeven in de instructies van de fabrikant van de overspanningsafleiders.

534.2.4 Bescherming tegen overstroom en gevolgen va n falen van een overspanningsafleider

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 146

Page 74: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

74

Overspanningen: achtergronden

• Patroon voorgeschakeld voor kortsluitstroom beveiliging

• Patroon werkt op warmte ontwikkeling in smeltdraad (doorsmelten)

• Stootstroom warmt smeltdraad op

Stootstroomvastheid voorgeschakelde patroon

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 147

Overspanningen: achtergronden

Maximale stootstromen (8/20ms) die net niet tot aanspreken van smeltzekeringen leiden.

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Patroon Max 8/20ms stootstroom waarop net niet door de patroon wordt aangesproken

16 A 5 kA

20 A 7 kA

25 A 10 kA

35 A 15 kA

40 A 16 kA

50 A 20 kA

63 A 24 kA

© 148

Page 75: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

75

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

534.2.6 Installatie van overspanningsafleiders same n met toestellen voor aardlekbeveiliging

Indien overspanningsafleiders zijn geïnstalleerd volgens 534.2.1 en zich bevinden aan de belastingszijde

van een toestel voor aardlekbeveiliging, moet een toestel voor aardlekbeveiliging worden gebruikt met of

zonder tijdvertraging maar bestand tegen stroompieken van ten minste 3 kA 8/20.

Voorgeschakelde aardlkeschakelaar

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 149

Overspanningsbeveiliging

• Goede potentiaalvereffening

• Beveiliging tegen directe inslag begint met een bliksemafleiderinstallatie en zone concept (NEN/EN/IEC 62305)

• Beveiliging tegen indirecte inslag

• Geïntegreerde aanpak verschillende netten (bv elektra en IT)

• Overspanningsafleiders dicht bij elkaar plaatsen

• Vermijd lussen (kabel routing)

• Aansluitdraden kort

• Zorg dat overspanningsafleiders correct zijn voorbeveiligd

Samenvatting belangrijke punten

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 150

Page 76: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

76

Vragen?

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 © 151

Veranderingen & consequenties (4)Medische ruimtesRoel Ritsma

Page 77: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

77

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten

15324-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

710 Medisch gebruikte ruimten Heel veel wijzigingen

©

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten

• de term ‘klasse’ wordt vervangen door ‘groep’

• de benaming van het begrip MES-keten (wordt medisch IT-stelsel)

• duidelijke leesbare uitleg van een alarm op het “aardfout”-tableau

• spanningsindicatoren op wandcontactdozen bij groep 2-ruimten

• essentieel deel van een installatie (mag korte tijd worden onderbroken)

• het (maximale) aantal van wandcontactdozen op een medisch IT-stelsel

• het aantal vereffeningspunten

154

Belangrijkste items:

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 78: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

78

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten

155

Classificatie, ontwerp en beheer

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Bepalen van ruimteclassificatie

Raad van Bestuur

Ontwerp:• installateur• adviseur

Aanleg / uitvoering:• installateur

Beheer:• Installatieverantwoordelijke (IV)• Technische dienst

• Medisch personeel• Klinisch fysicus• Installatieverantwoordelijke• (installateur)• (adviseur)

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten

156

‘Klasse’ is nu ‘groep’

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Ruimteclassificatie Mate van galvanisch contact

Klasse 0 Geen galvanisch contact feitelijk geen specifieke eisen

Groep 0 Geen galvanisch contact

Klasse 1 UitwendigInwendig/ tot in de lichaamsvloeistoffen, maar niet tot in of aan het hart

Groep 1 UitwendigInwendig/ tot in de lichaamsvloeistoffen, maar niet tot in of aan het hart

Klasse 2 Inwendig/ tot in de lichaamsvloeistoffen, maar niet tot in of aan het hart

Groep 2 Inwendig in enig deel van het lichaam, ook b ij toepassingen die reiken tot in of aan het hart

Klasse 3 Inwendig in enig deel van het lichaam, ook bij toepassingen die reiken tot in of aan het hart

Page 79: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

79

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten

157

Vereffening en aanraakspanning

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Ruimteclassificatie Vereffeningsysteem enmaximale impedantie

Geïsoleerd opstellen Aanraakspanning

Groep 0 Geen Nee -

Klasse 1 ≤ 0,1 Ω Nee 100mV

Groep 1 ≤ 0,1 Ω Nee 100mV

Klasse 2 ≤ 0,1 Ω Nee 100mV

Groep 2 ≤ 0,1 Ω Indien noodzakelijk 10 / 100mV

Klasse 3 ≤ 0,1 Ω Ja 10mV

‘in of aan het hart’:

aanraakspanning van ten hoogste 10 mV: geïsoleerd opstellen en/of sterpuntsstructuur vereffening

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten

158

Beveiliging: aardlek en IT

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Ruimteclassificatie Beveiliging Maximaal aantal wandcontactdozen

Groep 0 30 mA aardlekschakelaar (WCD) -

Klasse 1 30mA aardlekschakelaar (eindgroepen ≤ 32A) -

Groep 1 30mA aardlekschakelaar (eindgroepen ≤ 32A) Moet vooraf worden bepaald

Klasse 2 Medisch Elektrische Scheiding (MES keten) Per MES keten: 8 (enkele)

Groep 2 Medische IT-stelsels Moet vooraf worden bepaa ld

Klasse 3 Medisch Elektrisch Scheiding (MES keten) Per MES keten: 8 (enkele)

Page 80: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

80

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten

159

Netspanningscontinuïteit

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Ruimteclassificatie Eis netspanningscontinuïteit (sp anningsuitval en / of verstoring)

Groep 0 Nee (geen levensbedreiging)

Klasse 1 Nee

Groep 1 Nee (geen bedreiging voor de veiligheid van d e patiënt)

Klasse 2 Ja (geen onacceptabel patiënten risico)

Groep 2 Ja (er mogen geen onaanvaardbare risico's vo or de patiënt optreden)

Klasse 3 Ja (geen onacceptabel patiënten risico)

160

Vragen?

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015 ©

Page 81: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

81

Hager en zorgMatthieu Weijers

Segment Woningbouw & Care

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

Het dagelijks leven vergemakkelijken…

- Praktische oplossingen

- Veiligheid en risicopreventie

- Behoud van sociale contacten

- Bevordering van het welzijn

- Ondersteuning van mantelzorgers

26%van de Nederlanders

> 65 jaar in 2040

> 80%van de ouderen

wil/moet zelfstandig blijven wonen

> 500.000woningen moeten worden aangepast

“Kijk verder dan het product en bied passende oplossingen”

Laurens TimmersAccountmanager Woningbouw & Care

162

Page 82: Nieuwe NEN 1010 - Hager · 24/11/2015 6 Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het

24/11/2015

82

DagafsluitingRob Goedegebuur

Thank you

For your attention!

24-11-2015 Nieuwe NEN 1010:2015

www.hager.nl/nen2015

Hager_nl

#hagernen

164