ngu van 11 tron bo

7/31/2019 ngu van 11 tron bo

1/434

Chun kin thc ng vn 11 (nc)

Li ni u

Cc bn hc sinh lp 11 thn mn!Hin nay trong nh trng nh gi trnh lm vn ca mi

ngi hu nh ch c mt phng thc duy nht l vit bi lm vn theomt bi nht nh theo gii hn ca chng trnh mn hc. Nh vy vit mt bi c cht lng cho n nay vn l nng lc c nghaquyt nh nht trong cc k thi tuyn.

- 1 -

v

NgVn

Chng trnhnngcao


2/434


Vn t ra l lm th no vit c mt bi vn cht l-ng? Mun nng c cht lng ca bi lm vn th yu cu ngi vitphi nm c mt lng kin thc tng i ln xung quanh nhng vn v tc gi, tc phm mt cch ton din v bit vn dng thnhtho nhng kin thc nm vng vo trong bi lm ca mnh. Vinhng yu cu t ra nh trn cun sch Chun kin thc Ng Vn

11(nng cao) c bin son nhm gip cc bn hc sinh c thm nhngvn hiu bit ton din nht v tc gi v tc phm t cnhng yu cu ca bi lm vn.

Cun sch c bit ch trng cung cp cho cc bn hc sinh mtlng kin thc a dng v nhng ba lm vn phong ph, bm st ch-ng trnh sch gio khoa lp 11 nng cao t vn hc Vit Nam nvn hc nc ngoi v l lun vn hc,...

Km theo mt h thng nh vy cun sch khng qun cung cp chocc bn nhng vn thuc nhiu kiu loi khc nhau.

C th ni cun sch l mt kho tng kin thc c bin son rt

cng phu v c cht lng bi mt nhm tc gi c kinh nghim v vnhc.

Cun sch gm hai phn:Phn mt: Chng ti bin son theo hnh thc k bng tm

hiu nhm gip cc bn hc sinh c nhng kin thc c bn vbi hc. Tu theo bi dy(c quan trng hay khng) m chngti bin son phn ny.

Phn hai:bao gm nhng bi lm vn theo cc yu cu xungquanh bi hc nhm gip cc bn khc su hn kin thc vm rng vn hiu bit cho mnh

c bit cui sch l phn ph lc bao gm nhng vnhay trong trng THPT chng trnh lp 11 nm trong danh schthi tt nghip v H-C nhm gip cc bn nh hnh nhngkin thc trong k thi y cam go ny

Cun Chun kin thc Ng Vn 11(nng cao) ln u tin c ramt chc cn nhiu thiu st. Mong qu v v cc bn thng cm vgp ln bin son sau tht s tt hn.

Chc cc bn t c nhng thnh cng ln trong mn Vn.Thay mt nhm bin son

V nh tng

Vo ph cha Trnh-Trch Thng kinh k s-

L Hu TrcHi Thng Ln ng L Hu Trc l mt trong nhng nh nho

nng lng vi t nc. ng lun c gng vn ht sc mnh- 2 -


3/434


gip i. ng hc v, luyn vn ri li dn tm huyt chongh thuc. S c gng y ca ng li cho i nhng snphm tht ng trn trng. l nhng bi thuc hay, nhngtrang vn lun cng y nhit huyt v hn ht l mt nhncch cao qu ca mt con ngi. Vi tp k Thng kinh k s, L Hu

Trc th hin ti nng ca mnh vi nhiu t cch : thy thuc,

nh s hc v nh vn. Vi t cch l nh vn, ng a th vnxui t s trung i ln mt tm cao mi. on trch Vo ph chaTrnh l mt on trch c sc, tiu biu ca tc phm. Ncng th hin kh y nhng nt ring trong cch vit kca L Hu Trc.

I/ Tm hiu chung1.Tc gi

2.Th loi

3.Tc phm

L Hu Trc (1724 1791) l ngi lng Liu Xhuyn ng Ho, ph Thng Hng, trn Hi Dng (nay

thuc huyn Yn M, Hng Yn). ng l danh y li lcnh vn ti hoa, mt nho s coi thng danh li. Khi xhi ri ren, ngi ngi ua chen danh li, ng lnhv qu m l t Hng Sn, H Tnh sng cuci n s thanh cao, lm ngh bc thuc cha bnhV vy ng t nhn mnh l Hi Thng Ln ng (nggi li t Thng Hng). Vi t cch thy thuc, ng li cho y hc rt nhiu bi thuc qu. Vi t cchnh vn, ng a th k trung i tr thnh mth vn xui t s ngh thut, vi ci Ti ngh s trtnh v bn lnh.

K l mt th vn xui t s kh pht trin t thk vn hc trung i. Tc phm k thng ly cht liut l s thc cuc sng. Ngi vit k trung thnh vs tht, khai thc s tht theo quan im c nhnK c s kt hp nhun nhuyn gia s thc lch sv cm xc ca ngi vit. Mt s tc phm k tiubiu ca vn hc trung i : Hong L nht thng ch(Ng gia vn phi), Thng kinh k s (Hi Thng Ln ng

L Hu Trc), V trung tu bt(Phm nh H), Cngd tip k (V Phng ), i Vit s k ton th (NgS Lin), D a ch (Nguyn Tri), Nam triu cngnghip din ch (Nguyn Khoa Chim), Nh Thanhng k s (Ng Thi S)...

Thng kinh k s l tp k s vit bng ch Hnca L Hu Trc, ghi li chuyn tc gi ln kinh cha bnh cho th t Trnh Cn v cha Trnh Sm

t ngy 12 thng Ging nm Nhm Dn (1782) n- 3 -


4/434


c hiu vn bn1.Bc tranh hinc sinh ngong ph cha

ngy tr v Hng Sn mng 2 thng 11 nm .Tc gi ang sng cuc sng n dt qu m (H-

ng Sn, H Tnh) th bng c ch triu ra kinhcha bnh cho cha con Trnh Sm. Tc gi min c-

ng ln kinh. ng ghi li cnh sc thin nhin t n-c v c nhng tm s ca bn thn trn ng i.

n kinh, vo khm bnh, tc gi ghi li t mquang cnh kinh v cnh trong ph cha. ngcng ghi li nhng cuc gp g giao du ca mnh vicng khanh nho s chn kinh thnh. kinh , nglun thng nh v mong tr v qu hng. Cui cng,ng ln ng tr v qu nh vi tm trng hn hoan,ung dung. V n nh c vi ngy, ng nhn ctin ph cha b kiu binh ni lon trn vo phphch, quan Chnh ng Hong nh Bo oai phong

l th b kiu binh git cht.on trch Vo ph cha Trnh ghi li chi tit victc gi vo ph v khm bnh cho th t ngy 1thng 2 nm 1782.

on trch ti hin chi tit v c th hnh trnhtc gi vo ph cha khm bnh cho th t. Thnhng ni dung k chuyn khng n gin l tngthut mt cuc khm bnh. n ng sau li kchuyn rt t nhin v c v khch quan y l rtnhiu iu m ngi c c th thu nhn v khmph.

Th nht, ngi c hnh dung c trnh t mtcuc bt mch v k thuc ca mt thy thuc i vimt bnh nhn c bit, v th t nh tui caph cha.

Th hai, ngi c hnh dung c mt ph chasang trng, xa hoa v y uy quyn. khng phil mt ph cha m l mt hong cung. T , ngi

c phn no nhn ra c b mt x hi phong kinVit Nam thi k vua L cha Trnh.Th ba, ngi c thy c mt thy thuc, mt ng-

i k chuyn c mt phong thi rt ung dung mc dngn ng k chuyn, ngn ng i thoi ca ng rtkhch quan v ng mc mt k b ti.

Tt c nhng iu trn, c l u nhm vo mtmc ch duy nht, mc ch cui cng v mcch ngh thut su xa ca nh vn : l th

hin thi ca mnh i vi triu nh ph- 4 -


5/434


2.Ngi thy thuckhng mng danhli

cha.Vn con nh quan li nn cng khng my l lm v

cnh xa hoa ca hong cung, vy m khi c triuvo ph cha, tc gi khng khi ng ngng trccnh lng ly ni y. Mc d b mi i vi v, ngtrn chic cng chy nh nga lng, b xc mt m

kh khng ni ht nhng bc chn vo ph, ng vnc thi gian quan st, ngc nhin.

C bao nhiu s lm ng thy thuc n s va tHng Sn ra kinh thnh, d vn con quan, sinh trngchn phn hoa, ch no trong cm thnh mnh cng tng bit vn phi ngc nhin. Cnh th p nhchn o nguyn, ngi i li phc v nh chang nh mc ci, vo n ch ca th t th phqua bao nhiu ln ca. Ni th t dng tr (ung

thuc) cng l gc ta vi ct v nghi trng usn son thp vng. Phng ca th t th ngo nghng hoa. Mt cu b nm su tui sng nh bc vng. Trnh Cn l con trai ca Trnh Sm vi Tuynphi ng Th Hu (ngi thip yu ca cha TrnhSm). Cn nguyn cn bnh ca th t chnh l squ xa hoa v tha thi.

Khung cnh v cnh sinh hot ni ph cha quamiu t ca tc gi chng minh mt iu rngph cha l mt hong cung. V v th, Trnh Smmi chnh l mt ng vua, cn vua L ch l b nhn

Tc gi cng bc l nh gi ny ca mnh khi rnhiu ln ng nhc n nhng t thnh chthnh gi, thnh thng vn ch c dng ch vuak c vic miu t rt t m cn phng ca th t vchic gh t cnh ging th t. Cha Trnh qulng hnh, t coi mnh l vua. Ch l k, l tthi nhng tc gi th hin rt r thi , quanim ca mnh. Cch k chuyn nh nhng, thm

thu, nghe nh khng m gi tht nhiu. Nhn vti quan st v t rt t m, tng ng i li lqua tng cnh cng... Miu t chi tit s thc l mc im ni bt ca th k, song k ca L Hu

Trc khng n gin ch l tng thut s vic nhnhiu tc phm k trung i khc. y, tc gi tk, tng thut chi tit v rt t nhin xen vo nhng li bnh lun nh nhng m su cay, nh ng san mm cm cho ti n. Mm vng, chn bc

n ton l ca ngon vt l, ti by gi mi bit c- 5 -


6/434


Tng kt1.Ni dung

2.Ngh thut

phong v ca nh i gia.

Nhn b ngoi, cch ni, cch tip n, cc nghil, ngi hu... c v nh cha Trnh Sm c mt uyquyn tht ln, ph cha tht mnh, tht nghimtrang. Th nhng, tt c ch l mt v cho hi hc.

c rt nhiu ci chch choc, u oi, nhn nho vbnh hon trong ph cha. S ru ro ca nh Trnhth hin hnh nh bnh hon ca ng cung tht, ngi c chn ni ngi cha.

Qua on trch, ngi c cn c th hnh dungc mt chn dung ngi thy thuc kh chi tit. Thythuc ny c v khng my mn m vi cng viccha bnh ca mnh. Ngi thy thuc y vo phcha vi v min cng. Trc s nghim trang ca ph

cha, ng khng c v s st hay e ngi ca mt k bti. ng thy thuc y c dng dng k, dng dng tv thn nhin bnh lun. Uy quyn khng lm ng snhng khin ng trn tr. Vi cch t cch k y, c thnhn ra thi ca tc gi ng sau cu chuyn. l thi chm bim, ph phn nh Cha. Thnhcng ca on trch phi k n ging iu kchuyn rt k s ca L Hu Trc, l s xen k rtt nhin ca li k v li bnh. Thng thng, k l ktqu ca s kt hp gia t cnh v th hin tm t. y, tc gi ch nhiu n t cnh, n tngthut s vic. Nhng li chnh cch k v cch t y li ni ln tm t tnh cm, thi ca nh vn.Vi on trch ny v vi Thng kinh k s, L Hu Trc a th k trung i tr thnh mt th vn xui ts ngh thut c sc hp dn v rt cun ht ngic.

on trchVo ph cha Trnh gp phn vch trn

bn cht xu xa ca giai cp thng tr thi phongkin. S xa hoa qu mc ca bn vua cha l nguynnhn dn n lon li, binh bin, dn n cuc sngcc kh ca nhng ngi nhn dn lao ng. nng sau nhng trang k t c v khch quan phacht d dm y l thi coi thng danh li v tmlng tha thit ca tc gi i vi t nc

- u th ca th lai k c pht huy ti u trong on

trch. Ph cha c ghi li chi tit, chn thc t m- 6 -


7/434


cho thy cuc sng xa hoa uy quyn l c thc. Qua, tc gi th hin trc tip cm ngh cu mnhv nhng g ng chng kin. Tc phm v th cgi tr hin thc su sc.- Nhiu chi tit chn lc c gi tr BC cao, v thtrong on trch L Hu Trc khng ch l mt thy

thuc c y c cao c m ng cn l mt nh thnh vn c con mt tinh tng, c cm xc tinh t, cti nng ngh thut thc s; mt nh nho uyn thmhm hnh.- Cc chi tit c sp xp hp l, ch yu theo trt tthi gian,...- Ging iu k chuyn trm tnh khch quan c vhi hc, do to c cm gic tin cy, th v ca ngi c

Cha ti-Trch ng Dch Trai ngn hnh lc-

ng Huy TrI/Tm hiu chung.

1.Tc ging Huy Tr (1825-1874) hiu l Tnh Trai v Vng Tn, t l

Hong Trung, ngi lng Thanh Lng, huyn Hng in, tnh ThaThin - Hu. Nm 1843, ng Huy Tr c nhn, nm 1848 tin s nhng v phm hu ng b nh trt v b tc lun hcv c nhn. ng dng nhiu th iu trn xut nhiu t t-ng tn tin nhng ng tic l nhng t tng ca ng khng cthc hin.

2.Tc phmng Dch Trai ngn hnh lc thuc th k, l tc phm kh

thnh cng ca ng Huy Tr. Tc phm l nhng trang hi tngca tc gi v ngi cha ng knh ca mnh, ng ng Vn Trng(tn hiu l Dch Trai). Tc phm ghi li chi tit li ni v vic lmca ng Vn Trng cng nhiu chi tit quan trng v cuc i,

qua th hin nhng quan nim v cuc sng ca tc gi vtnh cm knh trng ca ng i vi ngi cha ng knh.II/ Phn tch tc phm

Th k xut hin mm mng t giai on th hai ca thi kvn hc trung i (th k XVI n na u th k XVIII) nhngphi n na cui th k XVII vi s xut hin ca Thng kinh ks ca L Hu Trc th k mi thc s ra i vi t cch l th vnxui t s ngh thut. ng Dch Trai ngn hnh lc ca ngHuy Tr l tc phm thuc loi vn t thut - mt th ti kh quen

thuc ca k trung i. loi vn t thut, ngi vit thut li kh- 7 -


8/434


trung thnh v t m cc s kin lin quan n cuc i mnhv nhng ngi thn. Trong ng dch trai ngn hnh lc, ngHuy Tr thut trung thc nhng s kin lin quan n bnthn ng. Trong tc phm, tc gi nhc nhiu n ngi cha camnh l ng Vn Trng. L mt tr thc c nhn cch, nhng phisng vo giai on na cui th k XIX, chng kin nhng cn

suy vong ca vn mnh dn tc, ng au lng trc s tan rca h thng o c lun l phng ng. V v th ng ticnui thi k qua v gi gm nim nui tic y vo ni nh th-ng v ngi cha m ng v cng knh trng. on trch Cha tikhng n gin l tm lng ca tc gi i vi ngi cha m cnth hin nhng suy ngh ca ng v l sng, nhn sinh.

on trch ln lt thut li ba s kin tiu biu, ba khc ngottrn ng thi c ca nhn vt ti (tc ng Huy Tr). S kin lvic thi c trt ca ti nhng vn tc gi mun th hin

y li nm hnh ng, li ni ca ngi cha. Nhng phn ngca ngi cha trc vic trt ca con trai th hin r nhncch v ci nhn su sc ca ng v con ngi.

S kin th nht xy ra vo ma thu nm Qu Mo (1843), titheo cha cng ngi anh con bc trng l ng Huy S n trngPh Xun thi. Nhn vt ti i thi vi mc ch quen viting trng trng thi. Khi ngi ta xng danh, yt bng th ti ixem ht. Cng ch nh i chi v ri ng bng t ti. Tt nhin,y ch l cch ni khim tn ca ngi thut chuyn, song ncng th hin c thi i thi ca ng. S kin y bt ng xy ra, khi xng danh h ng, mi ngi u ngh l ng Vn

Trng. Th nhng ngi th ba li chnh l ti. th ba trongk thi ny l mt vinh d rt ln, l hi vng v mong i ca mis t, k c ca thn ph ng Huy Tr, tc ng Vn Trng, mtngi ti gii m ai cng ngh l xng ng. Th nhng, thi cahai cha con li hon ton bt ng. Con th khng quan tm, vnmi i chi v khim tn vi nh n ti s i coi bngt ti xem c tn mnh hay khng. Cn ngi cha, nghe tin con, mt tin vui i vi c gia tc, dng h th li c phn ng tht

l : cha ti da vo cy xoi, nc mt t o nh l gp vicchng lnh. Khng phi ng bun v con thi m ng li trt.Nhng git nc mt ca ngi cha y th hin tm lng cao c, nilo lng ca mt ngi cha, mt ngi tng tri, ngi vn rt hiul i. Cu tr li ca ng hp tnh hp l : C g ng vui u. t cao l dnh cho ngi c phc c. Con ti tnh tnhcha gi dn, cha c c nghip g... C nhn ni Thiunin ng khoa nht bt hnh d !. l ni bn khon ca mtngi cha lun lo lng cho con. Cu tr li ca ng va rt khim

tn li rt chn thnh. Nhng cu ni y c ngm rng : mc- 8 -


9/434


ch ca vic thi c khng nht thit phi t lm quanngay. S i ci g d kim th khng c trn trng d n rtqu gi. D l ngi c ti nng thc s nhng nu t qu sm ssinh ra kiu ngo v t mn. Phn ng ca ngi cha l phn ng cangi hiu su xa cu chuyn Ti ng tht m. K li s kinny, tc gi chn chi tit, ngn ng rt kho lo th hin

nhn cch v suy ngh su xa ca ngi cha. Ngn ng v cchni ca ngi cha th hin ng l mt nh nho mu mc. Nhng ll ng a ra u tht trn vn, c trn c di. Khng t ti nhngcng khng kiu cng t mn: No ng, mi mt ln i thi li trngth ba. l do triu nh nui dng, t tng tch c, gianh gio dc m c th... Nhn ln, ti i n tc thnh cathin t, li cm kch cng vun trng ca t tin, ch s con tikhng bo p c ngha nng n dy nn khng cm ni ncmt. Tc gi dng li p y v mn li nhn xt ca mi ngi

t lng knh trng v nim t ho v ngi cha ca mnh.S kin th hai c thut li trong on trch vn li l chuynthi c. Ln th hai, ngi con t v ngi cha cng c phn ngtng t. lKhoa thi Hi ma xun nm inh Mi nhn t tuni khnh ca c Hin t Chng Hong Thiu Tr, vua chom n khoa.

Ngi cha nghe tin con t khng h hi vui mng m lolng : Bc i khoa t phi l ngi phc phn ln. Con tic ra sao m c nh vy, ch lm cho ti thm lo lng.Khng phi ngi cha khng tin vo kh nng ca con mnh. y lcch phn ng ca mt ngi cha c suy ngh su sc, chnchn. ng th hin quan nim ca mnh v ngi qun t.Ngi t phi l ngi c ti v c c. l quan nim camt chnh nhn qun t, mt con ngi hiu i, hiu ngi, hiul sng v hiu chnh con trai mnh.

S kin th ba c tc gi thut li trong on trch c khc vihai s kin trn. Tc gi chn k hai s vic ng thi xy ratrong gia nh ngi ca tm lng v nhn cch ca ngi cha.K thi nh nm y vo ngy 26 thng 4. ng hm , t cui

nh bn tri in Cn Chnh bo tin d : bc ng y ng Vn Chcmt [...]. Ti th va b nh hng trong k thi nh... C nh licng bun cho ti. Trc hai tin d y, ng Vn Trng au n tr-c ci cht ca ngi anh v coi vic con trai b nh hng lkhng c chuyn g ng k. Vi phn ng ca ngi cha nhtrn, c th suy on dng nh ngi cha khng mun con traimnh t. Mt nh nho theo nghip sch n khoa c khng lli coi thng chuyn t nh vy. Xem li th khng phi vy.

Tm lng ca ngi cha y c th hin r li ni ca ng trong

phn kt on trch. Khi vic tang ngi anh trai hi th, ng- 9 -


10/434


mi quay sang khuyn nh con trai. Li khuyn nh ny l tm sgiu kn t ni su thm tm lng ngi cha : vo thi nh thkhng cn nh trt na, t i L n nay nh th lu mnay con li b nh trt. ng phn tch cho con trai thy sailm nghim trng ca mnh ngi con nhn r iu tri phi.Vic b nh trt trong k thi nh l mt li lm rt ln. Nhng

ng khng dng li vic ch ra sai lm ca con, m quan trnghn, ng khuyn nh con trai nhng li thu tnh t l. Likhuyn ca ngi cha cha ng nhng trit l v cuc sng. N gip cho ngi con nhn ra li lm ca mnh, nhng khng b rivo s tuyt vng, bi quan hay phn ut. Bi hc ng dy con cth thu gn trong cu Tht bi l m thnh cng. Nhng l lngi cha a ra tht thu tnh t l, n buc ngi con phi suyngh m quyt tm tin th. ... tc c khoa danh ca con l rn luyn cho con nn ngi. ng Phm Vn Huy Thin Lc... Ti

hc, phm hnh ca con cn km cc ng y mun ln. Ngi ta aichng c lc mc sai lm, qu l ch bit sa cha.L l v quan nim v chuyn thi c, v thnh cng v tht bi

ca ngi cha u rt su sc. cng chnh l mt bi hcnhn sinh qu gi cho ngi i sau.

Ngi cha hin ln trong li t thut ca nhn vt ti thtng knh trng. ng l in hnh mu mc ca mt nh nhochn chnh. Qua cu chuyn ca bn thn mnh, tc gi ara mt trit l sng rt thc t v su sc : i, iu quantrng khng phi l thnh cng hay tht bi. iu quan trng l taphi bit v sao mnh tht bi, t rt ra bi hc cho bn thn.

Thnh cng khng kiu ngo t mn, tht bi khng bi quan tuytvng. Phi bit mnh bit ta, bit sng cho ng mc v phibit ng ln sau khi ng.

Cch k chuyn trong on trch rt tiu biu cho ngh thutvit k. Tc gi rt trung thnh vi s thc nhng khng dng li vic thut li s vic. Trong khi thut li cc s kin, ngi vit la chn chi tit, s vic tiu biu t th hin thi cabn thn hoc nhng quan nim, t tng c ngha nhn sinh

su sc.

l ght thng-Trch Truyn Lc Vn Tin-

Ngun nh Chiu

Truyn Lc Vn Tin l tc phm ln trong nn vn hc Vit

Nam. Cng nh Truyn Kiu, Truyn Lc Vn Tin c rt nhiu- 10 -


11/434


ngi Vit Nam yu thch. Tc phm i vo i sng nhn dnv cc nhn vt ca truyn c dn gian ho. Lc Vn Tin trthnh biu tng v mt ng nam nhi ngay thng tt bng, snsng cu gip ngi yu th. Kiu Nguyt Nga(KNN) tr thnhhnh mu sng ngi ca lng chung thu, mu mc cho ngi phn phng ng nt naMi nhn vt ca tc phm i vo i

sng dn gian v tr thnh nt p trong nn vn ho dn gian.Truyn Lc Vn Tin l tc phm tiu biu cho giai on sng tctrc nm 1858 ca Nguyn nh Chiu vi quan im vn d tio ng n, su sc. Tnh cch ca nhn vt tt-xu,ngay-gian rt r rng. Qua th gii nhn vt y tc gi th hinquan im ca mnh v o c, quan im, l sng.


2.Tc phm LcVn Tin(LVT)

3.Gi tr ca tcphm

Ni dung

Ngh thut

Nguyn nh Chiu(1822-1888) l ngi sao sn

trn bu tri vn ngh Vit Nam. ng l mt nh vc tm lng yu nc tha thit. Cuc i ng l tgng sng ngi v ngha kh, v o c. L mngi m lo, khng th trc tip cm gm ngic, Chiu dng ngi bt nh mt th v khsc bn chng li k th. ng lun ca ngi nhnngi anh hng dm ng ln cm gm git giv lm nhng bi vn t xc ng v h nh :Thiu Phan Tng, Vn t ngha s Cn Giuc

Truyn LVT l truyn th c vit di hnh thth lc bt, tiu biu cho giai on sng tc u tica Nguyn nh Chiu(NDC), c vit bng chNm, gm 2082 cu. Tc phm c sng tc tronkhong thi gian nh th b m cho n trc kPhp sang xm lc nc ta(khong nm 1850). Tphm c su tm, in v lu truyn rng ri ngakhi nh th cn sng.

Tc phm phn nh cuc giao tranh gia ci thi

v ci c, chnh ngha v hpi nghi, tt yu troncuc cuc giao tranh y ci c s b trng tr thcng. Hnh tng LVT l s th hin c vng ca nhthv mt con ngi l tng : ngha hip , ngi cohiu tho b ti trung thnh ht lng v v nc vnc v dn. Hnh tng KNN tng trng cho v ca ngi ph n truyn thng vi tnh yu chunthu, tit hnh, son st.Qu ng tht LVT l hth ca qun chng min Nam, l tnh, v li n

ca qun chng min Nam.- 11 -


12/434


. on trch Lht thng

/ c hiu vn bn1.B cc

2.Ni dunga)Nhn vt ng

Qun

)Nhng iu ngQun ght

Truyn th Nm LVT c s kt hp hi ho, tnghp nhiu phng thc k chuyn, trong ni btnht l ngh thut k chuyn dn gian. Bt phpk chuyn ca NDC khng ch nhiu n vickhc ho tm l v tnh cch nhn vt m ch thin

v cc s kin, rt thch hp vi hnh th truynming (ni, k, ngm,). Ngn ng chn chtbnh d, i thng, mang m sc thi Nam B.V th, tc phm ny c lu truyn rng ri v csc sng bn lu trong lng ngi dn Nam B mithi i.

Nm phn u ca truyn, t cu 473 n cu 504 trong tngs 2082 cu, k li cuc i thoi gia ng Qun v 4 chng nho

sinh khi h cng ung ru, lm th trong qun ca ng Qun,trc lc vo phng thi.

on 1 ( t uChng hay thng ght, ght th-ng l no): Li i thoi gia ng Qun v Vn Tinv chuyn ght-thng.on 2 ( tipSm u ti nh lng nhng ridn): Nhng iu ng Qun ght

on 3 ( tipv nh gio dn): Nhng iu ngQun thngon 4 (cn li): Kt lun v l ght thng ca ngQun

Trong tc phm xut hin nhiu nhng nhn vt

m LVT ngu nhin gp trn ng i nh ng Qun,ng Ng, ng Tiu, tiu ng, b lo dt viH

thng nhn vt ny thng xut hin t ngt, c vngu nhin trn dng ct truyn m khng cn lailch, khng cn gc tch. Sng to ca NDC chnh lnh h thng nhn vt ph ny ng c thpht ngn nhng suy ngm ca ng v l i, vthi cuc.ng Qun l mt nhn vt c bit, lngi bn thc n cho khch qua ng nhng li rthiu v th s. Thp thong trong hnh bng cang Qun l nhng ngi tri thc c hoi bo ln, ctm c ang n ch thi cuc.

- 12 -


13/434


c)Nhng iung Qun thng

d) Mi quan h

gia ght v thng

III/ Tng kt1.Ni dung

i tng ght c tnh khi qut cao, ght tt c

nhng vic v vn, v ch vi dn vi nc. Phnhng vic g khng c ch cho cuc sng, c hvi con ngi th u l ng ght, u l xu xMc ght cng rt r rng v quyt lit.

thi khng khoan nhng, khng dung tha nhng k xu.

Nhng i tng tip theo c nhc n vi th ght ca ng Qun u c mt c ichung. l nhng nhn vt ni ting tn nhng triu nh ni ting nhiu nhng, xu xtrong lch s Trung Quc: l Kit Tr m dmU, L a oan; Ng b phn vn, thc qu phbng. th rt cn i trong vic k. Trc ht

hai cp nhn vt ni ting tn bo trong lch s PTrung Hoa thi c i, nhng tn vua tn c m ttui u gn vi nhng giai thoi tn c khn cn

Tip l hai thi k en ti ca lch s TrunHoa, k cm quyn lc y nhn dn nn binao. K th n chi, hng th sa o, ngi th sasa tranh ginh quyn lc nhng tht c bn chnu gy ra mt hu qu chung l y nhn dvo cuc sng lm than. Nhng iu ng Qught khng lin quan g n cuc sng ca nhn ng. Tm li ng Qun ght l nhnngx k lnhn dn phai kh cc. C bn cu ng u nhn dn, nhc n nhng hu qu m nhn dphi chu: dn sa hm sy hang, dn chu lthan, dn nhc nhn v lng nhng ri dnBn i tung ght c th y khi qut nn mi tng rt chung: nhng k i ngc li vi quyn ca nhn dn.

Trong on th ny t thng oc nhc nln c nhn mnh nhng dng th lc. i tngthng ca ng Qun l hng bc c ti, c c , cch kh trong lch s Trung Hoa. l: Khng T,Nhan T, Gia Ct, ng T, o Tim, Hn D, LimLc.Khi nhc n nhng nhn vt ny mt mt cngi ti nng, c v ch ca h mt khcngm ngi cho l tng khng thnh. H cng c mtim chung l lun c mang ti nng ra gip i

song li gp ton chuyn khng may mn. S- 13 -


14/434


2.Ngh thut

nghip d ly lng song ri li dang d. Nhng tt ch u l ngi c nhn cch cao c, u ht lngthng yu dn chng, sng trn o b ti, givng phm cch ca nh nho. i tng thng u lnhng ngi ti c vn ton. V vy thi thng y bao gm c s cm thng, trn trng v

knh phc ca tc gi. Li th c cht cm thng, ccht ngm ngi cho chnh mnh, mt ngi tngkht khao lp danh nhng cng tht vng, bung xui.

Trong cch suy ngh ca ng Qan, giu thngv ght c mi quan h khng kht ch khng hi lp nhau. C s ca l ght thng chnh l nixt xa trc tnh cnh nhn dn c cc, tan tc,chia la. Nhng pht ngn ca nhn vt ng Qun

l tm t, suy ngh ca nh th NDC. Tri tim nhno bao la ca ng hng v nhn dn, p chungnhp vi ni nim ca ngi dn, v th ng ght ttc nhng g lm cc kh cho dn v ngi ca ngngm nhng ngi c ch ln v dn, v nc. Nh th mn chuyn bn lun v ght, thng v lch s th hin thi ca mnh vi nhn dn. Vicght thng gn cht vi quyn li ca nhn dnlao ng.

on trch L ght thng th hin quan im camt nh nho chn chnh. l quan nim sng vdn, l du ni gp g vi t tng nhn ngha ct

yn dn ca Nguyn Tri TK XV. Qua chuyn ght-thng on trch th hin quan im, t tng caNDC v nhn tnh th thi, thi ght thng rrng v tm lng ca ng vi nhn dn, cngl tm lng lun v dn, v i ca ng.

on th mang tnh cht trit l su sc, th

hin nhng t tng mang tnh cht gio hun nhngkhng h kh khan, cng nhc, gio iu. Cm xctrong on th c th hin mt cch mnh lit quakhu kh ca nhn vt ng Qun

Li th mc mc, chn cht nhng su nng,cm xc. on th ngn nhng dn nn, c c ttc nhng suy ngm v i ca c Chiu.

on th cn l s kt hp nhun nhuyn gia thiliu c in Trung Hoa v cc phng tin ngn

ng dn tc giu kh nng biu cm, li din t- 14 -


15/434


nm na, giu cm xc

vn tham kho:Qua vic phn tch on trch L ght thng hy lm sng t

nhn nh sau:" th vn Chiu, ci cht tr tnh- o ctr thnh mt nt phong cch him c"

Bi lm

Nguyn nh Chiu l ngn c u ca vn chung gio hunv vn chng yu nc chng Php. Ni l ngn c u khng phich c ngha v thigian m cn c ngha v nng lc sngto ngh thut. Bi th, khi nh gi s nghip vn chng cang, sch gio khoa Vn hc 11, tp mt, c vit:" th vn Chiu, ci cht tr tnh- o c tr thnh mt nt phong cchhim c". Ta d dng nhn ra iu khi tip cn on trch L

ght thngca tc phm Lc Vn Tin.on th l li ca ng Qun khi m o vn chng v l livi Vng T Trc, Hn Binh, Trnh Hm, Bi Kim ti qun hng cang. ng Qun thc cht l hng nho s n khi thi th bt an,en bc. Tnh cch ca ng Qun cng chnh l tnh cch caNguyn nh Chiu m thi.

Gia lc o l suy vi, lng ngi thay i sm nng, chiuma th iu quan trng nht ca con ngi chn chng l phinhn ra c ci ng, ci sai; ci thin, ci c; ci ng nng niu,trn trng; ci ng cm ght, xo b.

on trch tuy ch c 26 cu th nhng th hin mt tnhcch rch ri, dt khot, sabgs t thi ght thng ca ngtrccuc i. Mi cu u ng ni nhng iu, nhng ngi ngght; mi bn cu tip, ng ni nhng iu, nhng ngi ng th-ng. ng ght g v ai? V sao ght? ng ght nhng vic"tmpho". Nhng vua Kit, vua Tr"m dm", nhng L Vng, U V-ng"a oan", gy ra bao nhiu iu rc ri. Ght NgB"phn vn", ko b ko cnh gy ra cnh lon li. Ght ThcQu "phn bng" chia r, nt:"Sm a ti nh, lng nhng ri

dn:.ng ght nhng iu u lm kh cho dn. Bn ln,ng nhc ti "dn". Khi th:" dan n ni sa hm sy hang";khi th:"Khin dn lung chu lm than mun phn"; khith:"Chung b di tr lm dn nhc nhn" v khi th:"Sm uti nh, lng nhng ri dn". R rng v dn m ng phi ghtnhng ai gy ra bao kh cc cho dn nh vy. l nhngtriu i bt an m giai cp phong kin thng tr phi chu trchnhim trc lch s.

- 15 -


16/434


Thi cm ght ca ng tht trit , mnh lit, khngmy may khoan nhng:"Ght cay, ght ng, ght vo tn tm".V vi ng:"Bi chng hay ght cng l hay thng". ng thng dnv cn thng bao nhiu ngi khc. Thng Khng T ln n mti, thng Nhan T , ngi hc tr ca Khng T ti hoa nhngmnh bc. Thng Gia Ct Lng mu lc ni ting gip Lu B m s

nghip khng thnh. Thng ng Trng Th c ti c hn ngim b dn vo th b. Thng Nguyn Lng kh tit thanh cao mphi lui v n. Thng Hn D c ti nng vn chng m b iy ch v dng s can vua. l nhng cnh ng ng thng,ng chia s v ng cm bit bao!

C iu cn ni y l Nguyn nh Chiu s dngrt nhiu in tch, in c trong lch s vn ho Trung Quc.Mt iu thuc thi php vn hc trung i, Nguyn nh Chiucha th vt qua gii hn lch s c. Ci ta cn lu l mc ch v

thi sng ca ng. Tuy vit theo bt php c l nhng n chapha sau nhng cu ch, nhng hnh nh l bng hnh ca xhi Vit Nam th k XIX; l li khuyn mi ngi hy bit nhn i,nhn ngi, h sng c nhn cch. Bit yu thng ci ng yu th-ng v cm ght ci ng cm ght. Cng c th ni lnhng li v cnh tnh mnh v cnh bo cho mi ngi trc s suyvong ca thi i.

Nhng nu ch vy th vn chng ch mi t yu cu giohun ch cha t yu cu ngh thut, tc l tnh tr tnh ca thica.

Mun t yu cu tr tnh, i hi ngi vit phi c cmhng thc s trc vn nh vit, nh gi gm cho i. on trch, r rng ta c th cm nhn c s rung cm thc sca tri tim chn thnh, tnh cm mc mc, chn cht nh ckhoai, ht la. "Ght cay, ght ng" l ngn ng ht sc bnhd, nh mt thnh ng dn gian. ip t "ght"ng u cun bn ln gi cm gic dn dp, lin tc, to c n tng. Cngnh t "thng" dip n by ln v tr th nht cc cu th, gimt tnh thng bao la, mnh mng, khng gii hn.

Khng c cm xc thc s, khng th c s tun tro tnhcm yu ght n mc nh vy. C th c ngi cha cm nhn cht ci hay, ci p trong vn chng Chiu ni chung, trongon trch ny ni ring. Bi l vn chng ca ng, nht nhng tcphm vit v ch ngha o c, mi c qua, tng ngh thutbnh thng. Nhng c k th s nhn ra rng,n l mt loi"vsao c nh sng khc thng...con mt ca chng ta phi chm chnhn thy v cng nhn cng thy sng"(Phm Vn ng)

- 16 -


17/434


Ch mt on trch L ght thng cng c th xem l mtdn chng cho tnh cht tr tnh- o c, mt nt thuc phongcch ngh thut ca Nguyn nh Chiu.

Chy gicNguyn nh Chiu

I Tm hiu chung

1. Tc giNguyn nh Chiu (xem bi L ght thng).2. Tc phmChy gic c sng tc khi nh th chng kin cnh nhn dn

chy lon.Nm 1858, thc dn Php n sng vo Nng, bt u

cuc xm lc Vit Nam. Nhng chng gp s khng c caqun triu nh v nhn dn. Thc dn Php quay sang tinvo Si Gn, trn ti sng Bn Ngh. Bi th th hin lng yu nc

nng nn ca nh th v ni au ca ng khi phi chng kincnh nc mt nh tan.II Phn tch tc phm

Nguyn nh Chiu l mt nh nho, mt thy , mt thythuc, mt nh th v l mt ngha s c nhn cch.

Mc d i mt lc m lo, nhng ni au n ca mtngi dn mt nc, hng ngy chng kin cnh gic Php tn cngv nh chim qu hng khin ng hnh dung, tng tng thtr rng cnh nc mt nh tan. ng v nn bc tranh y mu vnc mt v mt thi im lch s en ti ca dn tc.

Bi th c m u bng mt khung cnh bnh thng m btthng.

Tan ch va nghe ting sng Ty,Mt bn c th pht sa tay.

Cnh ch thng gi cm gic thanh bnh. Cnh thanh bnh yt nhin b ph v bi mt th m thanh v cng tn nhn vng s : ting sng Ty. l m thanh bo hiu s bt umt tn bi kch ca dn tc. Hai cu khi qut hon cnhbao qut ca cnh chy gic v cng l khi qut hin thc. Bn

c th pht sa tay l hnh nh c ngha tng trng. Th s nhcuc c, ngi ng u l ngi chi c. Nc c sa tay, vn c thtbi. Cch ni pht sa tay gi cm gic tai ho n tht t ngt,khng c d bo trc. N khin cho ngi trong cuc hoang mang.Cnh tng y c nh th, ngi trong cuc, hnh dung v ghi lirt r rng cu thc v cu lun.

B nh l tr l x chy,Mt by chim do dc bay.Bn Ngh ca tin tan bt nc,

ng Nai tranh ngi nhum mu my.- 17 -


18/434


Thc t bao gi nc mt cng ko theo nh tan. Cnh nhtan c nh th ghi li bng mt hnh nh tht t v giusc gi. N gi nn s au xt, thng tm. Khi chy gic th c gi, tr, ln, b nhng y tc gi ch dng mt hnh nhl tr l x chy. L tr b nh ng thng tm lm ri nh-ng km theo t l x cng tng cm gic au xt n bi phn.

N gi s tan tc n hoang tn. Cnh con ngi nh tan ca nt -c c t bng hnh nh l tr l x chy th hnh nh thinnhin tri t tang thng li c gi nn bi hnh nh by chimdo dc bay. Hai cp hnh nh i nhau trong cp cu thc th hin rt r cnh tng au xt ca ngy chy gic.

Cnh nh tan l vy, cn cnh nc mt cng tht tang thng.Tc gi dng hai a im thc t cnh t nc nhngngy u on mnh di gt giy xm lc. Ting sng ca qunxm lc bao trm ln khng gian qu hng mt khng kh y

him ho. Hnh nh tan bt nc v nhum mu my gi s tantc v u m. Bng qun th bao trm c qu hng.Ch vi nhng nt gi t trong ba cp cu th y thi, nh th

khi qut pht giy au thng ca c dn tc Vit. Nh thy tuy m lo nhng ni au ca mt ngi dn mt nc khinng c th cm nhn bng tng tng nhng rt chnh xc cnh tangthng ca qu hng.

Tm lng y c trc tip th hin hai cu kt :Hi trang dp lon ry u vng,N dn en mc nn ny ?

Cu hi n cha iu g vy, y l mt cu hi tu t chkhng phi cu hi thng thng. Ging iu va au xt, vatrch mc, va day dt. Tc gi dng t trang ch nhngngi c trch nhim trong vic nh gic gi nc. Cch xng h ykhng n gin l th hin s knh trng ca ng i vi nhngngi c trch nhim, c ch ln, c tm lng vi dn tc. N cn lkhao kht, l s trch mc chua xt, l nim mong mi ca nhndn dnh cho nhng ngi c sc quyn v c trch nhimtrc vn mnh dn tc. Chnh t n cu kt th hin iu

. Cu kt cng chnh l nim mong mi thng thit ca Chiu v ca nhn dn. H mong mi c nhng ngi c sc, ti v tm ng ln thc hin nhim v nh gic gi n-c. Cu hi kt thc bi th to nn m hng tht thng thitcho ton bi th, ng thi th hin tm lng au u ni nimnon nc ca ng Chiu.

VN T NGHA S CN GIUCNguyn nh Chiu

- 18 -


19/434


Tht c l khi khng nh Vn t ngha s Cn Giuc l mttrong nhng bi vn t hay v cm ng nht trong lch s vnhc dn tc. Ln u tin trong lch s vn hc VN c mt tngi ngh thut sng sngv ngi nng dn tng xng vi phmcht vn c ngoi i ca h-ngi nng dn chng gic cu nc.

I. Tm hiu chung1. Hon cnh sng

tc

2. Th loi

3.B cc

II/ c-hiu vn bn1.Vn t ngha s Cn

Giuc-tng i sngsng v ngi nng

dn ngha s

Vit trong bui nhn dn t chc truy iu cc nng dn ngha s hi sinh trong trn tn cng n Cn Giuc ngy 16 12 1861

Vn t( iu vn ) l th vn thng dng c kht, cng ngi cht, n c hnh thc t-hng. Bvn t thng c cc phn: lung khi(cm tng khqut v ngi cht): thch thc(hi tng cng c

ca ngi cht); ai vn (thng tic ngi cht); k( by t lng tic thng v li cu nguyn ca ngng t vi linh hn ngi cht).

4 ona.Lung khi ( cu 1-2): Khi qut bi cnh bo tp ca thi i v

khng nh ngha ci cht bt t ca ngi nng dn-ngha s.b. Thch thc ( t cu 3 15 ): Ti hin chn thc hnh nh ng

nng dn ngha s, t cuc i lao ng vt v, ti cc ngiy pht vn mnh tr thnh dng s nh gic v lp chin

cng.c.Ai vn ( 16 28 ): By t lng tic thng, s cm phc ca tc

gi v nhn dn i vi ngi ngha sd.Kt( 2 cu cui ): Ca ngi linh hn bt t ca cc ngha s.

Qua hnh tng nhng ngi ngha s vn l nhngngi nng

dn hin lnh hin ln nh mt

Theo dng hi tng, cuc i ca nhng ngi ngha s

phn nh thc t sng ng. l nhng ngi ngha s-nng dnCi ct lm n toan lo ngho khCha quen cung nga, u ti trng nhung; ch bit rung tru

trong lng bVn l hnh nh ca nhng ngi nng dn Vit Nam cn c

lam l. V ci ct ng lo toan nh gi ra t su thm ni nimcm thng ca con ngi. Ngi nng dn thm lng lm lng

bn mt cho t bn lng cho tri. Gia bao la tri t v runng rng ln bng dng ngi nng dn hin hin tht ti nghipn chic. H tt t trong ci i, ci ngho. Ngi nng dn gi

- 19 -


20/434


by thn phn mnh cm ng thnh thc, cm ng. H k nhngcng vic ng ng, cy cuc, ba cy, nhng vic rung tru,lng b cng gin n dung d nh chnh cuc i h. H suyngh cng tht mc mc: l chuyn quen lm, chuyn vn c.Bi th d dng phn bit c chuyn ccha quen lm v chuynquen lm, chuyn chin trn v truyn ng rung. S ng ngng

ca h khi tp sng, tp mc, tp ccng l iu d hiu. Khnggian sng gic, t rn lm o ln cuc sng yn bnh cangi nng dn. Tay cy,tay cuc gio c thay bng tay gio,tay mc. Lng cm th gic biu hin ngt tr:Ting phong hc php phng hn mi thng, trng tin quan nh

tri hn trng ma; mi tinh chin vy v ba nm, ght thi minh nh nng ght c.

Ba thy bng bong che trng lp, mun ti n gan; ngy xem ngkhi chy en s mun ra cn c.

Tng li, tng ch trong vn t thm su ni hn cm si sc:n gan, ri cn c, NDC tht ti tnh khi a ngn ng dn dmc mc vo trong li vn. n gan, cn ccng l tiu dit tncng loi th d c c. NDC pht hin ra tnh yu nc chysng trong tm hn ngi ngha s. Khng cam lng nhn ni mnhgn b mu tht b tn ph, h vt b cuc cy n vi ngha qun,t vic cha quen cung nga u ti trng nhungn vic mnngha lm qun chiu m. Sng gic, dt rn l hon cnh nginng dn t bc l chnh mnh. ng sau con ngi ngh b kia lc mt ngh lc, mt kh phch chin u phi thng. Tinh thn t

nguyn, x thn v ngha ln c nng thnh l tung cao c cangi ngha s-nng dn. H t nguyn n trng nhungliu hysinh bn thn mnh bo v t nc. Hnh ng sn sng xthn v nc l s kt tinh ca lng cm th gic v lng yu ncst son ca ngi ngha s:

No ai i, ai bt, phen ny xin ra sc on knh; chng thm chnngc, chn xui, chuyn ny dc ra b h

Nu nh trc kia ngi trai trng bc chn xung thuynnc mt nh ma th nay trong th NDC sng sng hnh nh

ngi ngha s t nguyn cu dn cu nc. Trong tng bc chnlng gic ca h, ngi ta cm nhn c nim t ho su sc catc gi. Qun dn ly tnh yu lm gc, ly ngha kh lm trng. chv mn ngha m tr thnh ngha qun th thc s cao qu v cng.Tinh thn chin u x thn v ngha c ngi ngha s dng lm

phng chm, mc ch chin u chng k th.Ho mai nh bng rm con ci, cng t xong nh dy o kia;gm eo dng bng li dao phay, cng chm rt u quan hai

n.Chi nhc quan qun ging trng k trng gic, p vo lt ti,

coi gic cng nh khng; no s thng Ty bn n nh n to, x- 20 -


21/434


2.Vn t ngha s CnGiuc-ting khc vnim cm thng vhn

ca xng vo liu mnh nh chng c.K am ngang, ngi chm ngc, lm cho m t ma n hn kinh;

bn h trc, l sau, tri k tu st tu ng sng n.Mt cuc chin u khng cn sc nhng vn lm ni bt t

th ca ngi ngha s trn chin trn: t th hin ngang, ch ngtung honh ngang dc. Mi li vn t ng thi biu din kh th

xung trn sc si ca ngi ngha s. Khi nh, t, chm, khi pro, lt ti lc m ngang, chm ngc,Lng qu cm, s nungnu ch quyt tm chin u, chin thng nh gic gi, nh ththc. Cc hnh ng quyt kit ca ngi ngha s c tc gimiu t qua mt lot ng t mnh, to n tng hng trng. Si lp gia ngn tm vng, rm con ci, li dao phay vi tu sttu ng, sng nnhm t m kh phch ca ngi ngha s. ing trn trng nht h chnh l s ng tm, hip lc, sc mnhon kt ca nhng tm hn qu cm, anh hng.

NDC bc l ci nhn rt chn thc v tinh t v ngi nngdn, ngha s. H anh hng, dng cm nhng vn nn nng, bpht. Phi chng y cng chnh l nguyn nhn dn n s thbi ca nhng ngi ngha s Cn Giuc ?

NDC vit v ngi ngha s - nng dn vi mt nim t ho susc. Ngi ngha s sng mt cuc sng anh hng-cht mt ccht vinh quang. Nhng ngha s v danh hy sinh no i gmhm treo m. Quan nim cht vinh cn hn sng nhc li thp sng trong tm hn ca h.Sng lm chi theo qun t o t va hng, x bn c, thy li

thm bun; sng lm chi lnh m t, chia ru lt, gm bnh m,nghe cng thm h.

Th thc m ng cu ch khi, v theo t ph cng vinh; hn cnm chu ch u Ty, vi man di rt kh.

ng trc bc tng i v i y ca dn tc, bit bao ni nimcm thng, xt thng c bc l.Ngi m gi, ngi v yuau n no nng trong nim thng tic v hn:

au n by m gi ngi khc tr, ngn n khuya leo lt trong

lu; no nng thay! V yu chy tm chng, cn bng x, dt dtrc ngBi Vn t ngha s Cn Giuc khng ch tc bng th hnh

tng ngi nng dn ngha s anh hng, bt khut m cn l tingkhc thng bi thit ca NDC trc s hy sinh v i ca hCuoc chin ca nhng ngi ngha s tuy tht bi song l th

bi trong kiu hnh.Hnh anhr ngi anh hng trong vn t tr nnk v, p l thng-danh thm n su tnh chn u khenting ngay tri mun i ai cng m.

NDC dnh tnh cm au xt v hnh m tha thit ngi c

hnh tng ngi nng dn ngha s hy sinh v ngha ln- 21 -


22/434


II/Tng kt1.Ni dung

2.Ngh thut

ng thi cng th hin nim cm thng su sc vi nhngngi ang sng - nhng ngi thn yu ca ngi ngha s.

Tc phm ng gp cho VH Vit Nam mt tng i bt tv lng yu nc ca nhn dn Vit Nam.

Vn t ngha s Cn Giuc l khc ca bi trng ngi ca lng yuqu hng v tinh thn qu cm ca nhng ngi nng dn- nghas Cn Giuc, t khng nh lng yu nc ca con ngi Vit

Nam. Bi vn t l nim cm phc vf tnh cm su sc ca NDCi vi nhng ngi x thn v ngha ln.

- Khng bi ai v thng thit nhn nhng bi vn t thngthng v nh nhng bi vn t khc ca NDC,Vn t ngha

s Cn Giuc mang tnh cht bi hng. Ging vn thay i

theo cm xc, khi th xt xa trm lng; khi th bi trng thngthit; khi th ho hng si ni.- Ngn ng gin d dn d nhng c gi tr biu t ln. Hnh

nh th gi n tn cng cm xc thm m. Chi tit nghtht chn lc dng nn trong vn hc Vit Nam mttng ai sng sng bng th v ngi ngha s nng dn.

vn tham kho:Vn t ngha s Cn Giuc tng i sng sng trong vn hc Vit Nam

Bi lm

Vinh quang c khi khng lm nn anh hng. Nhng c tng ino xy ln bng ti nhc, ng cay? Mt thi k lch s iqua, au thng v anh dng. Cn li vi hm nay khng phi lthnh quch lu i; cn li vi hm nay l nhng con ngi-nhngngha s-nng dn trong vn chng Chiu.

H sinh ra khng phi l anh hng, cng khng phi nui nh tr thnh anh hng. Nhng con ngi y ln ln trong bnhlng, chn cht, i ngho. Cuc sng cy cy y h vonhng lo toan sm ti- lo toan sut mt i ngi. Trn nhng cnh

ng xa chm trong mnh mng, bng h hm no cng mitmi:"Cui ct lm n..."

"Cui ct"- m thm, l loi, c g nh ht hiu v ti nghip.Nh bit cnh mnh, bit phn, bit thn. C mi ngy, nhngdng hnh b nh y li thm mt thu vo lng l, lng l ngn nh khng tn ti.V phi chng, chnh lch s lng qunnhng k chn lm tay bn.

Nhng ri, T Quc lao oa trong ting"sng r"xi x. Cucsng mt i nhp iu ngy thng- nhp iu t bun song

- 22 -


23/434


yn n. Vi h, gi y trong nhng "toan lo"khng ch c tnhsuy kh ngho. l nhng thp thm, u lo, nhng ngng trng,hi hp.

"Ting phonghc php phng hn mi thng, trng tin quannh tri hn trng ma..."

Du"Mi tinh chin vy v ba nm" th cn ma ngy hn

hn y vn ch l mong mi, ri thm tha b v- ni b vca nhng a con b b ri trong nguy bin v v vng

Th m...Hnh nh trong huyt qun ca ngi nng dn, mu ngha

s vn rn rt chy. T thu xa, trc mi kim qun th, cha ngh tng :

"nh mt trn sch khng knh ngcnh hai trn tan tc chim mung..."

(Bnh Ng i co-Nguyn Tri)

nn khng chu chung tri vi bn hn l iu tt yu. Gt giychng xo ln mnh T quc,ph bng nhng iu thing lingtrong ci lng phng th thm kn, cp i gic ng yn bnh cani thn d, lm sao c th dung tha? Nhng con ngi rt ihin lnh y ut ln v cm gin, v bt bnh, v bn tay chath gi ln thnh nm m, v tt c nhng g ang ngn ngtbc ln sau nhng dn nn ngt ngt.

"Ba thy bng bong che trng lp, mun ti n gan; ngayxem ng khi chy en s, mun ra cn c.

Mt mi xa th s, h ai chm rn ui hu; haivng nht nguyt chi lo, u dung treo d bn ch"

Cn gin ca lng yu nc mnh hn nhng tc ti tm th-ng. Mnh hn s s yu hn. Mnh hn ci cht. V h xng rachin trng khng i"ai i ai bt", mc cho chn "trngnhung" "mt cha tng ng", khi "ngoi ct c mt manh o vi","trong tay cm mt ngn tm vng". Liu lnh ? Nng ni ?Khng, ch cm th hun nn nng nhit huyt, hun nn nng d stgan ng, hun nn mt sc mnh tinh thn lm nn nhngiu k diu:

"Ho mai nh bng rm con ci, cng t xong nh dyo kia; gm eo dng bng li dao phay, cng chm rt uquan hai n"

"Con ci"v"dao phay"- khng phi chin cng no cngginh c t v kh th s. Nhng k tch i khi khng bt ut ly lng, danh ting. Thng li y vng vo lng nginim t ho chng d g c c-nim t ho ct ln t ting reohn hoan ca ci lng phn chn-t ho bng mt nim tin!

Nhng bn tay quen vic cy cy-nhng bn tay chng bao

gi mun cm v kh- li lm kinh ngc chn sa trng. H l nng- 23 -


24/434


dn. Nhng trn trn mc sng cn, mu o bnh d y nhumthm mu khi la. Phi chng, chnh h ho nn anh hng?

Anh hng- khng phi l on qun o t ra trn. Cngchng l nhng chng trai"mi gm bng nguyt", quyt chphc th. H tng laovo trn a, hin ngang v anh dng, qunmnh, qun n, qun bom:

"Chi nhc quan qun ging trng k, trng gic, p ro ltti, coi gic cng nh khn; no s thng Ty bn n nh, n to,x ca xng vo, liu mnh nh chng c.

K m ngang, ngi chm ngc, lm cho m t, m n hnkinh; bn h trc, l sau tri k tu thic, tu ng sng n"

Ai tc vo th k ti en mt t th trn nh sng? T th caanh hng, ngi ngha s nh Ty! Lch s cn n h hay cuci cn n h m trong t th qut cng, ta nhn ra chn dungnhng con ngi ang gnh trn vai vn mnh non sng. Ngoi h

ra no vua, no cha...!?"Hi trang dp lon ry u vng,N dn en mc nn ny?

(Chy Ty-Nguyn nh Chiu)Triu nh quy hng trong nhc nh. H c khc no nhng

a tr b v. Ai s lp y "khong trng" y ? Nhng thay vting khc c n, a tr t to cho mnh ting gi ca chngtrai Ph ng-tng gi anh hng! ri nhng con ngi quanh nmci ct y khng cn b lng qun. Bi chnh h, trn v i lchs, khng nh c mnh- s khng nh nghit ng mbn lnh.

Nhng ngi ngha s y sinh ra u phi cm gm.Nhng cn con thi, mt li dao phay, th s thi, mi rm con ci-h vn c cho mnh v kh "p vo lt ti, coi gic cng nhkhng"- v kh bnh dn y mang trong mnh sc mnh ca tclng. y l tt c nhng g h c, ngho nn, lc hu. Nhng khimi dao kia phng vo u quan hai n, khi ngn tm vng quma qut cht l ch d, cn v bo cun h i trong hng hc la,bin nhng th tm thng thnh linh diu. H nh gic bng c

sc mnh, bng tt c nhng g c trong tay cng vi lng yu n-c, lng cm thgic chay bngNhng..."ithi thi!"-ting klhc qun lng, ting khc xt

vo ni au. H ng xung ni chin trng, ng xung v ai? Mts nghip cha thnh, d dang nh cuc i h...Ting khc y,khc cho nhng linh hn, cho nhng tm lng, cho c mt c "ng gi xiu ma". Ci cht y tc nn tng i ca h, vnh vinnm trong lng ngi- ci cht trng v bi.

Ni hi hng n bom, tnh mng khng th kn vn

ton, h hi sinh-du chng "gm hm treo m"- vn tho lng,- 24 -


25/434


tho ch. Bi h b mnh cho mt l sng, mt tm nim,rng:"Tc t ngn rau n Cha, ti bi nc cho nh ta; bt cmmanh o i, mc m chi ng cha n", rng:"Sng nh gic,thc cng nh gic,linh hn theo gip c binh", rng:"sng thvua, thc th vua"...rng:

"Th thc m ng cu ch khi, v theo t ph cng

vinh; hn cn m chu ch u Ty, vi man di rt kh"L nhc- vinh y khng ch bt u t quan nim o c.

N dn h v vi nhng iu kh tit, thing ling. "Th thc..."mchng chu"u Ty"- li kh khi tuyn ngn cho mt i ngi.Phi u, l kh nhc. Ci nhc y- nhc ca k b o y, kb y xung lm thn n l. v au thng hn tt c- nhcmt nc- h chng th khoanh tay ng nhn!

"au n by! M gi ngi khc tr, ngn n khuya loe lttrong lu; no nng thay! V yu chy tm chng, cn bng x dt

d trc ng"Nhng ting nc ngn ngo, v o trong iu linh, ai on,"mgi ngi khc tr", "v yu chy tm chng"-li cui ct, tiu iu, lion trch, tan thng. Nhng cnh ng y xut hin bt ng nhnglm thm tha ni au. Th ra chin tranh khng ch cp ica ngi ngha s s sng. H mi mi nm xung li "mgi","v yu","con th", li sau lng trch nhim nng n vinhng con ngi b v y, vi non sng:

"Binh tng n hy ng sng Bn Ngh, ai lm nn bn phamy en; ng cha ta cn t ng Nai, ai cu ng mt ph-ng con ?"

Ngi ngha s- nng dn trong bi vn t gip ngi ta hnhdung c mt thi i h tng sng qua- nhng nm cui cng cath k XIX sang u XX-"kh nhc m v i"(Phm Vn ng).Lch s to nn anh hng c th vn xoay thi th. Nguynnh Chiu dng nn mt tng i ngh thut bt h v h, vnhng ngi anh hng "tuy tht th nhng vn hin ngang". Ci hinngang ca c mt dn tc, mt ging ni!

Mt cch tm hiu bi Vn t ngha s Cn GiucTc giNguyn nh Chiu (1822 1888) l ngi sao sng ca nn vn ngh tnc ta trong na sau th k 18. B m, va dy hc, lm thuc v vit vn th.Sng vo thi k en ti ca t nc: gic Php xm lng, t Nam K ln lt rivo tay gic. Tinh thn nhn ngha, lng yu nc thng dn v cm th gic Phpxm lc l nhng t tng, tnh cm su sc, mnh lit trong th vnNguyn nhChiu.Tc phm:- Truyn th: Lc Vn Tin, Dng T H Mu, Ng Tiu y thutvn p.- Vn t: Vn t ngha s Cn Giuc, Vn t Trng nh, Vn t Ngha strn vong Lc tnh.- Th: Nhiu bi th ng lut cm hng yu nc.Xut x,

ch - Cn Giuc thuc Long An. Trn Cn Giuc l mt trn nh ln ca qun- 25 -
http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1331http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=285http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1322http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1322http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1331http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=285http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1322http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1322http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293


26/434


ta, din ra m 14/12 m lch (1861). Hn 20 ngha qun anh dng hy sinh. Tunph Gia nh l Quang yu cu Chiu vit bi vn t ny. Ngay sau ,vua T c ra lnh ph bin bi vn t trong cc a phng khc.- Bi vn t cangi nhng ngha s nng dn sng anh dng, cht v vang trong s nghip nhPhp cu dn, cu nc.Hnh nh ngi ngha s1. Ngun gc:Nng dn nghokh cui ct lm n, cn c lao ng ch bit rung tru trong lng b. Cht

phc hin lnh:Vic cuc, vic cy, vic ba, vic cy, tay vn quen lm;Tp khin,tp sng, tp mc, tp c, mt cha tng ng:2. Tm hn: Yu, ght dt khot, rrng: ght thi mi nh nh ng ght c u dung l treo d bn ch. Cm thquyt khng i tri chung vi gic Php:Ba thy bng bong che trng lp, munti n gan,Ngy xem ng khi chy en s, mun ra ct cYu nc, yu xm lngqu hng, t nguyn ng ln nh gic: Mn ngha lm qun chiu m, phenny xin ra sc on knh, chuyn ny dc ra tay b h3. Trang b

- Khng phi l lnh chnh quy ca Triu nh, chng phi qun c, qun v, chngc bao tu, bu ngi. H ch l dn p dn ln, v bt cm manh o m nh

gic. Trang b th s, o mt ch l mt manh o vi, v kh l mt ngn tm vng,mt li gao phay, hoc ha mai nh bng rm con ci K th ca h l m t,ma n, l thng Ty bn n nh n to, c tu thic, tu ng sng n.4. Chinu dng cm v anh dng hy sinh:- Dng mnh tin cng nh v bo, p rolt ti, k m ngang, ngi chm ngc, bn h trc l sau.- Coi ci chtnh ta lng hng, lm lit hin ngang: no s thng Ty bn n nh n to, xca xng vo, liu mnh nh chng c, tri k tu thic, tu ng sng n.- Chincng oanh lit: t xong nh dy o kia, cng chm rt u quan hai n, lmcho m t, ma n hng kinh- Hy sinh t ngt trn chin a: Nhng lm lngngha lu dng; u bit xc phm vi b.Tm li,Nguyn nh Chiu ngi ca,khm phc v bit n cc ngha s. ng dng ln mt tng i bi trng v nginng dn nh gic cu nc trong bui u gic Php xm lng t nc ta.Tnhcm p, t tng rt tin b

Vn t ngha s Cn Giuc hm cha nhng tnh cm p, t tng rt tin b canh thNguyn nh Chiu.- Ca ngi lng yu nc, cm th gic v tinh thn tnguyn nh gic cu nc ca cc ngha s. Khng nh v tr v vai tr cangi nng dn trong lch s chng xm lng v c lp, t do ca T quc.- Ticthng nhng ngha s anh dng hy sinh (cu 18, 25)- Khng nh mt quan nimv sng v cht: cht vinh cn hn sng nhc. Khng th theo qun t o, lnh

m t nh thu, lm bia n, sng cuc i bn nc cu vinh chia ru lt,gm bnh m, nghe cng thm h. Tri li, phi sng anh dng, cht v vang: Sngnh gic, thc cng nh gic, linh hn theo gip c binh, mun kip nguyn ctr th kia.- T ho v cc ngha s b mnh v T quc. Tn tui h, tinh thnh bt t: danh thm n su tnh chng u khen, ting ngay tri mun i aicng m, cy hng ngha s thp thm thm Tm li, ln u tin trong nnvn hc dn tc,Nguyn nh Chiu khc ho v ca ngi ngi nng dn NamB v nhng anh hng thi i sng, chin u v hy sinh v i ngha.Nghthut1. Ngn ng bnh d nh cch ni, cch ngh v cch cm ca nhn dn

min nam. Cc kiu cu t t, song quang, cch c, gi hc, cu no cng c sc,- 26 -
http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=118http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1609http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1609http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=118http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1609http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1609


27/434


kh ng, i chi cn xng p.2. Cht ch tnh kt hp vi cht anh hng ca tonn mu sc bi trng.3.Hnh tngngi chin s ngha qun c khc hatuyt p trong t th lm lit hin ngang.C th ni, Vn t ngha s Cn Giucl mt bi ca yu nc chng xm lng, l kit tc trong kho tng vn t c kim cadn tc.

Nguyn nh chiu(1822-1888)

I.GII THIU V CUC I V S NGHIP SNG TC1.Cuc i:

Nguyn nh Chiu l ngi m u cho giai on vn hc na cui th kXIX, tn tui ng l tng trng cho lng yu nc ca nhn dn min Nam, v thvn ng l nhng trang bt h ca ngi cuc chin u oanh lit ca nhn dn tachng bn xm lc phng Ty ngay bui u chng t chn ln t nc ta.(*)

Nguyn nh Chiu sinh ngy 1-7-1822 ti lng Tn Thi, huyn Bnh Dng

ph Tn Bnh, Gia nh v mt ngy 3-7-1888 ti Ba Tri, Bn Tre.

Cuc i Nguyn nh Chiu sm tri qua nhng chui ngy gia bin v qucbin hi hng tc ng n nhn thc ca ng.

Ngay t nh, Nguyn nh Chiu theo cha chy gic. T mt cu m conquan, bng chc tr thnh mt a tr thng dn sng trong cnh chy lon, trth, chm git. Ln ln, b bnh m mt, b gia nh giu c bi c, cng danhdang d. Mc d cuc i Nguyn nh Chiu gp nhiu bt hnh nhng lc nong cng gn b vi nhn dn. Tuy sng trong cnh m la nhng Nguyn nhChiu tin thn thnh danh bng con ng hnh o ca mnh. ng m lpdy hc, vit vn v ht thuc cha bnh cho dn. Lc no ng cng quan tm lolng cho chin s. u ng cng lm cng mt lc ba nhim v ca ba ngi trithc cu dn, gip i.

Nguyn nh Chiu c nhiu ngh lc v phm cht, phi c ngh lc phithng v kh phch cng ci th Nguyn nh Chiu mi vt qua nhng bt hnhca c nhn v thi cuc ng vng trc cn binh la hi hng ca lch s mkhng sn lng, nn ch. Nguyn nh Chiu l hin thn ca nhiu phm cht cao

p lm ngi. Trong ng x c nhn, Chiu l tm gng sng v o hiungha nhn t. Tt c c c li thnh kh tit ca nh nho yu nc Vit Nam tiubiu cho giai on na cui th k XIX.

2.S nghip vn chng:2.1.Qu trnh sng tc:

Vn chng cha phi l ton b s nghip ca Nguyn nh Chiu. Snghip ca ng cn ln hn nhiu. ng khng ch l nh vn m cn l nh gio,

- 27 -
http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1322http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1322http://www.onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1293


28/434


ngi thy thuc v l mt nh t tng. Nhng vn chng ca ng s ngthnh s nghip ring.

Nguyn nh Chiu bt u vit vn sau khi m, hu ht cc tc phm uvit bng ch Nm. Cn c vo ni dung c th chia ra thnh hai thi k sng tc:

-Trc khi Php xm lc Nam K: Tc phm Lc Vn Tin l tc phm utay, c tnh cht t truyn.

-Php xm lc Nam K:

+ Tc phm Dng T-H Mu c kin cho rng tc phm c vit trc khiPhp xm lc cng c kin ngc li, mc ch ca tc gi l dy o Khng chohc tr v sau ny c sa li cho ph hp vi tnh hnh.

+ Tc phm Ng tiu y thut vn p ch yu ni v cc phng thuc vngh lm thuc nhng trn y tinh thn yu nc.

+ Cc bi th ng lut, cc bi hch, vn t tiu biu Vn t ngha s CnGiuc(1861), Mi hai bi th v bi vn t Trng nh(1864), Mi bi th iu

Phan Tng(1868), Vn t ngha s trn vong lc tnh(1874), Hch ku gi ngha binhnh Ty, Hch nh chut cha xc nh thi im sng tc.

Vi nhng tc phm ni ting ca mnh, Nguyn nh Chiu tr thnh ngic uy tn ln. Bn thc dn nhiu ln tm cch mua chuc ng nhng ng vn mt

mc t chi cc n t. (C nhiu giai on v thi bt hp tc ca Nguyn nhChiu vi k th).

Cuc i v s nghip vn hc ca nh th m Nam B l mt bi hc ln v lngyu nc, v vic s dng ngi bt nh mt v kh u tranh sc bn. Tm gng

Nguyn nh Chiu theo thi gian vn khng m i cht no.

2.2.Quan im vn chng:

Nguyn nh Chiu tuy khng ngh lun v vn chng nhng ng c quanim vn chng ring. Quan im vn d ti o ca ng khc vi quan nim canh nho, cng khc vi quan nim chnh thng lc by gi. Nh nho quan nimol o ca tri, cn Chiu cng ngh n nhng c khc:

o tri no phi u xaGm lng ngi mi thy ra

Trn nguyn tc o tri c cao nhng trong thc t o lm ngi ngqu hn nhiu. l quan nim bao trm vn chng Chiu.

- 28 -


29/434


Quan im vn chng Chiu tuy khng c tuyn ngn nhng y lquan im tin b v gn gi vi vn chng dn tc: Vn chng chin u, vnhn sinh, y tinh thn tin cng v tinh thn nhn i.

II.NI DUNG TC PHM CA NGUYN NH CHIU:1.Tc phm Luc Vn Tin:

1.1.Tm tt ct truyn:

y l cu truyn th lc bt di 2082 cu. Ct truyn c tm tt nh sau:-Lc Vn tin gp Kiu Nguyt Nga (Cu 1-186)-Lc Vn Tin b tai nn dn dp v c cu gip (Cu 187-1264)-Kiu Nguyt Nga b cng Phin (Cu 1265-1664)-Lc Vn Tin v Kiu Nguyt Nga nn ngha v chng (cu 1665-2082)

1.2. Lc Vn Tin th hin o lm ngi trong cuc i thng:

1.o c nhn ngha trong tc phm Lc Vn TinKhi nim nhn ngha ca Nguyn nh Chiu bt ngun t t tng nhn

ngha ca nho gio v trong thm tm, ng tng khng nh v ca ngi o nho Theong nhn ngha chi bng o nho.

Vit tc phm Lc Vn Tin, tc gi c nu ln nhng tm gng v lun l,o c kiu Nh thp t hiu nhm mc ch gio hun, ci to x hi:

Trai thi trung hiu lm uGi thi tit hnh lm cu trau mnh.

Quan nim ny xut hin ri rc trong ton b tc phm thng qua hnh ngv tnh cch cc nhn vt (Vn Tin, Nguyt Nga, Tiu ng) d lm ta ngh nnhng quan nim phong kin Nam n th th bt thn, v lng trung thnh, v chtrung, ch tit phong kin.

Nhng trong khi thc hin o c nhn ngha, Nguyn nh Chiu nhonn li t tng ca o nho, tip thu mt cch sng to ph hp vi nguynvng ca nhn dn. Trong tc phm c t ra vn trung, hiu, tit, ngha nhng

khng cn theo l thuyt nho gio g b, p t, cng nhc, cc oan theo kiuphong kin m c khc x n mc kh nhn ra.

Cc nhn vt khng thy mnh b g b bi mt nguyn l o c no. VnTin nghe theo lnh vua i chng gic Qua l cu dn. l hnh ng trungqun hay i quc cng c. T tng trung qun ca Nguyn nh Chiu l trungqun c iu kin, trung vi l phi, trung vi nc. Nhng i vi nhng ng vuaxu, vua c th ng ph phn:

Qun rng: ght vic tm pho

Ght cay ght ng, ght vo tn tm- 29 -


30/434


Ght i Kit, Tr m dm. dn n ni sa hm sy hang

Ght i U, L a oan,Khin dn lung chu lm than mun phn

Ght i Ng b phn vn,Chung b di tr lm dn nhc nhn.

Ght i Thc qu phn bng,Sm u ti nh lng nhng hi dn

Hnh ng t trm ca Nguyt Nga cng l thi phn khng i vi chtrung.

Ngha tnh nng c hai bn.Ly mnh bo cha, ly lng s phu.

Nguyn nh Chiu l mt nh nho sng di thi nh Nguyn l thi k nhogio c cao. Nhng c c mt quan nim o c nh th r rng l tin b.

Nh vy, tuy tc phm c cao trung , hiu tit, hnh nhng khng phi hon tonthuc quan nim phong kin m c nhiu yu t nhn dn.

ng trn lp trng nhn dn, ng ca ngi nhng ngi hnh ng v nhnngha v h xem l mt nhu cu m khng h ngh n li danh, khng cn bop.

- l nhng ngi rt ho hip, ngha kh Gia ng thy chuyn bt bngchng tha Vn Tin T xung hu t nh cp cu Nguyt Nga, Hn Minh b gi

con quan tri huyn cu ngi b c hip th c.

-H cn l nhng ngi tt, giu lng thng ngi, sn sng gip ngikhc khng ngh n thn, qun mnh v ngha. ng Ng ht lng chm sc cho VnTin trong lc hon nn:

Hi con vy la mt ging h bng d, m h mt my.

Ng rng: lng lo chng m

Dc lng nhn ngha h ch tr nNc trong ra rut sch trnMt cu nhn ngha chi sn lng y.

Tt c vic lm v ngha ca cc nhn vt chnh din trong tc phm Lc VnTin u th hin c mt quan im nht qun ca Chiu v cuc sng, cngnh v o c.

khng nh t tng nhn ngha, mt mt, ng ca ngi ci chnh ngha mt khcng ph phn ci phi ngha. Cc nhn vt trong tc phm c sp xp thnh hai

tuyn nhn vt rt r. Mt bn l nhng con ngi chnh ngha v bn kia l nhng- 30 -


31/434


k bt nhn bt ngha nh gia nh h V n hai lng, nh Trnh Hm tnh tnh k nh nhen; nh Bi Kim dm , dt nt v hng lot nhng tn lang bm, ph

php, bi ton nhiu i, hi dn cng vi nhng tn su dn mt nc nh tn VuaS, tn Thi S trong truyn. Tt c nhng nhn vt phn din ny u tiu biu choci xu, ci c nn cui cng u b trng tr thch ng.

Cch x l ca tc gi rt gn vi quan nim ca nhn dn Thin gi thinbo, c gi c bo. cng chnh l o l, l c m ca nhn dn.

2.Lc Vn Tin th hin bn cht o l nhn dn:

Vn o l cn c th hin qua cc quan h khc trong tc phm: Chacon, chng v, thy tr, bn b Nguyn nh Chiu t ra nhng tnhhung x th trong cc mi quan h i thng, gia nh v x hi. N rt gngi v cn thit vi cuc sng hng ngy v bao trm hn c l mi quan h gia

con ngi vi con ngi.

Mi tnh Lc Vn Tin v Kiu Nguyt Nga c vun p t vn n ngha.Khi nghe tin Vn Tin mt, nng kin quyt th tit th chng. Ni au bun canng khi c lnh cng qua: Trong d nh bo, canh chy chng ng, nhngthao thc hoi v ly ci cht gi tnh phu ph. Vn Tin cm phc tm lng stson chung thy ca ngi yu nn khng ngn ngi Xin n ba ly s by nguncn. Vn Tin lm mt vic m o c phong kin khng cho php. Cnggingnh Nguyt Nga, nng vt qua l gio phong kin t nh c vi Vn Tin.

Cc nhn vt chnh din trong tc phm sng rt hn nhin, ci m. H sngc tnh, c ngha, gin d, chn cht. Tnh thy tr gia Tn S v Vn Tin, tnhcm bn b gia Vn Tin, T Trc, Hn Minh; Tnh ngha ch t gia Vn Tinvi Tiu ng; gia Nguyt Nga v Kim Lin c miu t ging vi cuc sng vquan nim ca nhn dn. on Vn Tin by tic t Tiu ng rt cm ng,nhng Tiu ng cn sng, gp li nhau t thy vui mng khng xit:

Trng nguyn khi y mng vuiT thy sum hip ti ni i

on thi xe tr ra vVn Tin cng cc bn l Hn Minh, T Trc vn thn thit nh ngy trc:

Hai ngi gp li hai ngiu vo mt qun vui ci ng nghing.

Bn cht nhn dn cn th hin qua c im tnh cch ca nhn vt. Quanim thng ght ca ng Qun rt r rng, dt khot tiu biu cho tnh cch cangi dn Nam b, quan im ny cng xut pht t tm lng thng yu tru mnBi chng hay ght cng l hay thng. Hn Minh l ngi ngha kh, hnh ng b

- 31 -


32/434


gi con quan tri huyn th giu sang lm cng l tiu biu cho ho kh ca ngidn lc tnh. Cng nh T Trc c miu t l mt ngi trc tnh, khng mngdanh li, sng c tnh c ngha, rt mc yu qu bn, nghe tin Vn Tin mt chngthan khc:

Nghe qua T Trc chnh lng

Hai hng nc mt rng rng nh ma.

Nhng tiu biu nht l nhn vt Lc Vn Tin, chng l mu ngi l tng nnhi cc iu kin m nhn dn m c: trng ngha khinh ti, ph i gip nc,i nhn x th u theo quan im nhn dn.

1.3.Lc Vn Tin t dng dp mt t truyn, mt gic m n l tng x hi:1.T dng dp mt t truyn, mt gic m:

Lc Vn Tin l mt cu chuyn mang tnh cht t truyn. Tnh cht t truynth hin qua nhng chi tit c tnh cht b ni v b su ca tc phm. Chnh nidung t thut ny bao qut ton b ct truyn v th hin sut chiu di tc phm.

Lc Vn Tin th hin gic m Chiu Ngi thanh nin b ph tnh cm mt mi tnh chung thy. Chng c m nhng c ch anh hng, m c tr nnc non v tm s y chng gi vo T Trc, vo Hn Minh, nht l vo VnTin. Vn Tin cng b m nhng s c thuc tin cha cho sng mt ra. Vn Tin sthc hin ci ch bnh sanh ca Nguyn nh Chiu(*)

Ngoi gic m ring t cn l gic m chung v cuc i rng ln m t n th hin ngha x hi su sc.

2.n mt l tng x hi:

-Lc Vn Tin l c mt x hi, tt nhin l x hi phong kin vi y cchng ngi: Vua quan, th dn, a , k s Mt x hi vi y nhng ngitt, k xu. Nguyn nh Chiu dng ra c mt cuc i gi gm l tng xhi ca mnh.

-Nh th xy dng nhng mu ngi l tng, qua nhng nhn vt ltng, ng mun xy dng mt x hi l tng. , ci tt p c coi trng vngng m, ngi ti c c trng dng, cc oan khut c gii minh. Tm li, l x s ca iu thin, l sng cng bng v lng nhn i.

-Bn cnh , nh th ph phn nhng bt nhn, bt ngha. Qua din tin vkt cc ca s phn nhn vt phn din trong tc phm, Nguyn nh Chiu munni ln rng mun xy dng mt x hi l tng phi tiu dit nhng hng ngixu xa, c c.

Cch x l ny tuy c phn o tng v tha hip nhng c ngha x hi su

sc. N th hin s cao thng v cng lm cho tnh cch ca nhn vt chnh din- 32 -


33/434


cng l tng hn, th hin c t tng lc quan ca nhn dn: Ci c, ci xudu c ngi tha, th vn l Tri khng dung, t khng tha.

-Tc phm c xy dng cc yu t thn k: Giao long, pht b, du thn, haio ba Cc yu t thn k ny c s tip tay, tip sc cho chnh ngha, thhin kht khao cng l v nhn i ca nhn dn.

1.4.Vi c im v ngh thut:1.Kt cu:

Kt cu khng khc my so vi truyn th Nm giai on na cui th kXVIII-na u th k XIX, l vn xy dng hai tuyn nhn vt i lp nhau nhngtrong Lc Vn Tin s i lp c th hin trong tng cp nhn vt mt: Hn Minh>< Trnh Hm; T Trc >< Bi Kim; Kiu Nguyt Nga >< V Th Loan> xydng kiu kt cu ny gip tc gi trc tip by t quan im ca mnh.2.S chuyn :

Lc Vn Tin l mt tc phm c sng tc k hn l xem nn cchchuyn rt n gin v thoi mi. Tng chng, mc trong tc phm khng i his lin mch v nht qun v mi chng, mc l mt ni dung, l mt cu chuynring. Ta vn c c th c tng hi, tng th, tng on nhng vn hiu mc chv ni dung ca tc phm. Chng hn nh on thng ght ca ng Qun, s tritl ca ng Qun, ng Ng, ng Tiu v s i, hay nhng on ch giu s khoclc, bp bm ca bn lang bm, thy bi, thy php u gy n tng mnh m:

Php rng: An cao tay

Li thm ph ch xa nay ai bQua sng c thy xp vi

Vo rng cp thy phi qu li tha

Cui cng cng l r mc ch thc dng ca chng:C ba lng bc trao sang

Th Thy sm sa lp n chy cho.

3.Ngn ng:

Tc phm ny c sng tc trong hon cnh m la nn nhiu ch cn thvng. Tuy nhin ngn ng trong Lc Vn Tin phc v c lc cho vic k. Phnnhiu l nhng li th nm na, mc mc, cht phc, d nh, d truyn ming trongdn gian.

4.S dng thnh ng, ca dao:

Thnh ng, ca dao tham gia hnh thnh Lc Vn Tin kh c o. Th dnh on i p ca ng qun vi Trnh Hm

- 33 -


34/434


35/434


Nguyn nh Chiu gi v tr tin phong ca thi i, c m u ln dn u, c vchiu su ln cao, chn. l bc pht trin vt bc nhng vn nht qunv lin mch.

2.2.Cc nhn vt chnh trong th vn yu nc chng Php:1.Nhn vt l ngi nng dn nh Ty:

1.1.V tr ca ngi dn trong vn chng:

Trc y vai tr ca ngi dn cha c cao trong vn chng. Tronggiai on trc Nguyn nh Chiu, ngi dn cng gi vai tr quan trng nhngchua quyt nh nh giai on ny. Nhn dn ch l lc lng phc tng. S phnca h c nh ot da vo nh nc phong kin.

Trong th vn yu nc, vai tr ngi dn ni bt hn trc. H tr thnhngi dn m ngha, thnh trang dp lon. Trong s y c ngi l Dn p, dn ln,nhng ngi nng dn Nam b cng kh lc by gi. H tr thnh nhn vtchnh ms sch gi l ngi ngha s nng dn v Nguyn nh Chiu vit v h nhnhng ngi anh hng ca thi i.

1.2.Ci nhn mi m v ngi nng dn trong cuc u tranh chng Php:

T Chy Ty n Vn t ngha s Cn Giuc, ngi dn Nam b i nhngbc tht di v ci nhn ca Chiu cng tin nhng bc tht di. Chy Tyl nhn dn v Vn t ngha s Cn Giuc l ngi nng dn.

Nguyn nh Chiu khi qut v thi cuc v nh gi khi qut v cuc inhn vt, k v cuc i nhn vt l ngi nng dn ngho kh, cha quen vi viccung kim binh ao bng chc tr thnh ngi nng dn nh Ty. H yu nc, t thc c ngha v ca mnh nn chin u rt dng cm kin cng v lp nnnhng chin cng hin hch:

No i ai i, ai bt, phen ny xin ra sc on knh;chng thm trn ngc, trn xui, chuyn ny dc ra tay b h.

Kh khen thay! Vn chng phi qun c, qun v, theo vng lnh diu binh,

chng qua l dn p, dn ln mn ngha lm qun chiu m.Mi tm ban v ngh, no ni tp rn, chn chc trn binh th khng ch by b.Ngoi ct c mt manh o vi, no i mang bao tu, bu ngi;

trong tay cm mt ngn tm vng, chi ni sm dao tu, nn g.Ha mai nh bng rm con ci cng t xonh nh dy o kia;

gm eo dng bng li dao phay cng chm rt u quan hai n.Chi nhc quan qun ging trng k, trng gic, p ro lt ti, coi gic cng nh

khng; No s thng Ty bn n nh, n to, x ca xng vo liu mnh nh chngc.

K m ngang, ngi chm ngc lm cho m t, ma n hn kinh;

Bn h trc, l sau, tri k tu chic, tu ng, sng n.- 35 -


36/434


(Vn t ngha s Cn Giuc)

Ngi bt Nguyn nh Chiu ca ngi h v khc su vo tm tr hnh nhbt t ca ngha qun, nhc li qu trnh chin u gian kh m ngi nng dn CnGiuc tri qua. l con ng ca dn tc i t by n gi, rt thc vcng rt th.

1.3.Tm lng ca nh th:

Tnh cm ca nh th i vi ngi mt cng nh i vi ngi cn sngl rt nhn hu v thnh thc. Nh th au xt trc s hy sinh ca ngha qun vtrt trch nhim y ln bn vua quan bn nc.

V ai khin da chia khn x, nhn giang sn ba tnh lung thm bung.Bit thu no c pht, trng rung, hi nht nguyt hai vng sao chng oi

Tc gi thng ngi cn sng, thng m gi, v ga, con ci tnh cm cdin t bng nhng cu th rt no nng.

au n by m gi ngi khc tr, ngn n khuya leo lt trong lu.No nng thay v yu chy tm chng, cn bng x dt d trc ng

Nh th cn ngha n qu hng, n ng bo trong cn la lon v nh l khcthng

Binh tng n hy ng sng Bn Ngh lm cho bn pha my en.ng cha ta cn t ng Nai, ai cu ng mt phng con

2.Nhn vt l ngi s phu khng Php:

L nhng lnh t ngha binh chng Php nh Trng nh, Phan Tng Nh th ca ngi, nhc nh, ghi cng trng ca h.

Ca ngi Trng nh, Phan Tng V nc, gip i, xem thng ci chtAnh hng th thc chng u Ty. Hnh nh ca h rt hin ngang, p , i vo

lch s v mang m nt bi hng:Lm ngi trung ngi ng bia son

ng gia cng khn ting chng mnCm o n bi n t nc

Ru my gi vn phn ti conTinh thn hai ch phau sng tuyt

Kh phch nghn thu r ni non(iu Phan Tng)

- 36 -


37/434


C th ni, qua nguyn mu mt Trng nh, Phan Tng, Nguyn nhChiu dng ln hnh tng ngi s phu tiu biu cho c mt tng lp k s u tnht ca thi i lc by gi.

3.Nhn vt l ngi tr thc bt hp tc vi k th:

Hnh nh K Nhn S trong tc phm Ng Tiu y thut vn p l tiu biucho ngi tri thc bt hp tc vi k th. Nhn S t xng mt cho m khilm s liu, lm thi y cho gic (Th ui m gi o nh). y l hnh ng t hy gi thn, gi o:

S i th khut i trng thtLng o xin trn mt tm gng.

Nhng Nhn S khng h b ri trch nhim ca mnh, lun lm iu thin thc hin thin chc cao c: Lm thuc, dy thuc cha bnh cho dn, tp hp vgic ng nhng ngi dn yu nc, i thi c ra cu nc:

Hi bn y lm ai c hi xa bn c c ta y

T thi ca Nhn S c th thy c thi ca Nguyn nh Chiu: Yu nucnhng bt lc n dy v tm hn:

cam cht phn d dang

Tr qun hai ch m mng nm canh

Mc d bt lc nhng tc phm vn th hin c nim tin tng lc quanvo tng lai dn tc:

Bao gi nht nguyt dy gng sngBn b cu ca hip mt nh

V iu cm ng l tm lng ca nh th trc sau cng u thuc v dn, vnc, thy chung, son st:

Mt nhn trong tit thanh minh,U Yn t c cnh tnh tru ngi.

Trm hoa na khc na ci,Nh tung xiu lc gp ngi c hng.

C cy a nhnh n ng,Nh tung nu hi: ng hong u?

Bn non cm cui u,Nh tung oan khut ly cu cu sinh.

Lu lo chim ni trn cnh,

Nh tung k mch tnh hnh dn au.- 37 -


38/434


Ngy xun m cnh chng xun,Ma su, gi ti bit chng no thanh!

C th thy ba nhn vt chnh tr thnh vn chng. Ba nhn vt nhngcng m tm lng, mt thi . Tm lng i vi dn v thi i vi k th. cng l mu ngi v cch sng cao p nht m khun kh lc by gi quy nh

v cho php.

III. KT LUN:

Lc Vn Tin l tc phm u tin ca nhn dn Nam b c ting vang vc n nhn mang tm c nc v n th vn yu nc, Nguyn nh Chiukhng ch ng u v m u ca v n chng yu nc m cn a ng ln hngtc gia ln ca vn chng c nc trong dng ch lu ny.

Nguyn nh Chiu xng ng l tm gng phn nh hin thc x hi minNam na sau th k XIX v trong thc t ng l l c u trong ca dng vn hcyu nc Nguyn nh Chiu l ngi tr s yu nc, mt nh th ln ca nc tav s nghip ca Nguyn nh Chiu l tm gng sng nu cao a v v tc dngca vn hc ngh thut, nu cao s mng ca ngi chin s trn mt trn vn ha ttng (Phm Vn ng).

T tnh(Bi II)

H Xun HngNhng nh th c c tnh mnh m u l nhng ngi tinh t

trc bc chuyn ca thi gian. Thi gian v thu, v chung, i ngith hu hn. Hoc gi thi gian nu c tun hon th tui trvn qua i. Th i nghch gia thi gian vi cuc i, c bitl vi tui tr v tnh yu khi ngun cm hng cho nhiu bi thm tm trng ca nhn vt tr tnh thng l bun au da dit.Bi T tnh ca H Xun Hng l mt bi th nh th.

ng tnh duyn vn chng m xui, li thm tnh tnhXun Hng khng khi c cht ngang tng, tt c khin ngi ns khng th g c mnh vo ci khung va cht hp, va h

khc ca thi phong kin. S b bng v chua cht xut pht ty. Cuc i hai ln phi i lm l, vi ngi ph n thi phongkin, nh vy cng c th xem l "chng cn g". Nhng cnbun hn, H Xun Hng, s gng gng y li cn chng nu. Xem th H Xun Hng th d thy, nhng bi th don l c lm vo giai on sau ny c nhiu bi t ra chn nn(trong c bi T tnh ny). Th t thy ci khu kh mnh mv quyt lit. Ging th trm, su lng v nhiu "tm s" hn.

m hiu chung

- 38 -


39/434


1.Tc gi

2.Tc phm

II/c-hiu vnbn

1.Hai cu

H Xun Hng l n s ti nng, l hin tng vhc trung i Vit Nam, song cng l nh th m cui cn rt nhiu b n. C rt nhiu giai thoi vhon cnh xut thn, cuc sng v c tnh ca bHin nay phn ng cc nh nghin cu thng nht

kin : B l con ng H Phi Din, mt nh nho nghqu Ngh An. ng H Phi Din ra Bc dy hc v lv l, ri sinh ra H Xun Hng. Gia nh b tng sn Thng Long v b tng dng ngi C Nguyt n n tip, giao du vi khch vn chng. B giao drng ri, ng tnh duyn ca b gp nhiu trc tr

Bi th thuc chm ba bi th T tnh ca H XuHng. Chm th bc l tm s ca mt ngi ph n

a oan lun kht khao hnh phc nhng lun gnhng iu bt hnh. Hin ln trong chm th l ngph n m thm, c tnh mnh lit nhng khthiu s du dng, yu ui ca n tnh.

Bi T tnh ny khai thc th i nghch gia thgian vi tui tr v tnh yu. Bi th l mch cm xca nhiu nim tm s. Nim tm s y n vo lcng tht l tinh t.

m khuya vng vng trng canh dn,Tr ci hng nhan vi nc non.

Cu th ni n thi gian nhng cng li gi c ckhng gian rn ngp. Thi gian, khng gian i lp vcon ngi nh b, c n.

m khuya, vng lng v tnh mch. l thim con ngi cm gic r nht s c n. Mt mni din vi m khuya, khi tt c mi m thanh ccuc sng lng li, li li c pha sau, ngi phn a oan y cng thm tha ni bun. Ci

thanh "vng vng" ca ting trng canh khng lcho m bt tnh lng, m ngc li n lm cho su hn, vng hn v lng ngi bun hn. Tintrng canh dn l nhc nh thi gian ang bc tng c lnh lng. Nh th ly ng m t tnh mth php ngh thut quen thuc ca th ca trung Vng vng va gi m thanh ca ting trng icanh, va gi s qunh qu ca m khuya. Mt mni din vi m khuya vng lng n c tch v

d gi nim tm s. y, cn thm s c - 39 -


40/434


2.Hai cu thc

th ni bun hn cng d n hn. Cu th u cch hin cn nhiu cch hiu. l cm t trng canhdn. Thit ngh, trng canh dn khng th hiu l sgp gp, dn dp, lin hi ca ting trng. Hiu nh vyc phn gng p. m khuya khng ai nh trng dndp, lin hi. V li trng im canh li cng khng

nh dn dp c. Cu th cha nhc n ch thnhng thc t l mt cu gi tnh. Mt mnhi din vi m khuya, nhn vt tr tnh ngnngm bi thi gian tri nhanh m tnh duyn th vncn dang d. Thi gian khng ch nhanh tng ngy,tng thng, tng nm m cn nhanh ngay c mi canhgi. Bi th m ngay c lc, thi gian tng nh c bc ichm nht th n vn c tri vi v. Vy l cm ttrng canh dn c th hiu : thi gian tri nhanh nn

cm gic cc canh ngn li. Cng v th m tingtrng im canh cng dn li gn nhau hn.Gia ci nn khng gian rn ngp c n y hin ln

mt hnh nh tht b bng :Tr ci hng nhan vi nc non

ng t tr c y ln u cu ng ngay trcch th "hng nhan". T hng nhan (sc mt hng)ch dung nhan ngi ph n, cng l khi nim chph n ni chung thin v ngi khen v p. Th m li"tr ci hng nhan". Ch th mt hon ton cmgic, tr ra, chai l i trc cuc i. vy t hngnhan li nm ngay sau t ci vn khng i lin vi danht ch ngi. Cu th ma mai, r rng n xt xa.Nhp th chc kho nh gn ln u cu nhng lichng xung cui cu nh mun ngn thm mi cmgic b bng.

Cu th bun. Tnh bun, cnh cng bun. V thcng l hp lgc khi hai cu thc, nhn vt tr

tnh tm n ru :Chn ru hng a say li tnh,Vng trng bng x khuyt cha trn.

Ch th tr tnh mn ru tm qun nhng say rili tnh. Tnh l tnh ru nhng cng li l tnh trc hinthc b bng. Cm t say li tnh gi ci vng ln qun :bun mn ru tm qun nhng tnh ru, ni bunli nhn ln gp bi phn. Hng tnh sao cng gingnh hng ru, khin ta say. V nu nh sau cn say ru,

ta mt mi r ri th sau mt thong hng tnh rt c- 40 -


41/434


3.Hai cu lun

4.Hai cu kt

th ta phi au n, xt xa.Cu th th t mi thc l mt cu t thc. Cu th

gi ra nguyn nhn ca s b bng :Vng trng bng x khuyt cha trn

Xa nay, vng trng trn y vn tng trng cho svin mn ca hnh phc la i. Nhng cu th n

n l mt s khao kht. Nim kht khao ca bt k mngi ph n no trn th gian ny, kht khao hnphc, kht khao thot khi ni c c, l loi. Nhiu ngvn da vo nhng cu chuyn v tnh duyn cXun Hng l gii ngha ca cu th ny. Thnhng, ch l s suy lun vi mong mi tm hicn k c th mt hnh nh th. Khng th ni rnc hai ln lm l, H Xun Hng u khng hnphc. Mc d c th l gng gng nhng phi lm l

thi phong kin cng khng c g l gh gm. Xun ng c bun nhng khng ku ca. Nng ch tic hnphc la i c nhng lc trn y sao gi "xbng" m li khng vin mn. Hnh phc sao khng trvn. Cu th khng n gin th, khng ch l nbun ca ring Xun Hng v chuyn hnh phc li dang d. Ai dm khng nh rng tt c mi ngph n trong mi thi i u chc chn hnh phkhng cm thy c n khi c cp, i. Nbun ca nhn vt tr tnh trong bi th l ni buchung. l ni kht khao mt hnh phc vn trNht l nhng ngi ph n khng may mn tronchuyn tnh duyn, tui xun c lnh lng tri i mhnh phc tm hoi khng thy.

Ni nim phn ut ca H Xun Hng trong bi ttnh kia lan to, bao trm ln cnh vt, th gi ytip tc lan to ra tri t. Vi ci ni on hn trng ran s thy:

Xin ngang mt t, ru tng m,

m toc chn my, my hnThin nhin cng nh maqng ni nim phn uca con ngi. Nhng sinh vt nh b hn mn, cn hmn hn c c ni hoa hn nh m ru kia cng khnchu mm yu. N phi mc xin ngang mt t. Drn chc li cng rn chc hn, li phi nhn holn m toc chn my. Bin php o ngtrong hai cu lun lm ni bt s phn ut ca c cy m cng l ca tm trng. Bn cnh

ng t mnh xin, m c kt hp vi b ng- 41 -


42/434


Tng kt1. Ngh thut

2.Ni dung

ngang, toc c o th hin s bng bnh ngangngnh. Ru xin ngang mt t, dm toc chnmy nh vch t, vch tri m on, khng ch phnut m cn l phn khng. Chng ta gp nhiu cchdng t ny trong th ca Xun Hng :xoc cng, ph-ng li ti, chn mm mm l phong cch ngn

ng ring ca B cha th Nm Xun Hng.

Hai cu th t cnh nhng cng l th hin ctnh H Xun Hng con ngi khng d dng bnglng hon cnh. Nhng nu ch c vy, th Xun H-ng s kh khan v gng p. Bi th hai cu th cuil hai cu ni thc lng ngi ph n :

Ngn ni xun i xun li li,Mnh tnh san s t con con !

D gng gng, bi th vn kt thc trong tmtrng chn chng. T ngn ni ni ln iu . HXun Hng v cng chn ngn ni i o le, bcbo. Xun i ri xun li, to ho chi mt vng quaylun qun. T xun mang hai ngha, va l ma xunva l tui xun. To ho cho bn ma xoay vn tr linhng tui xun mi mi qua i. Ma xun ca t trimi nm mt mi. Nhng ma xun ca cuc i ch cmt chiu tn a. Hai t li trong cu ny c nghakhc nhau. Mt t l thm ln na, mt t l tr li.Nhp cu th ko di nh ni chn chng, s c nbt tn ca nhn vt tr tnh.

Cu th cui l s sng to tuyt vi ca nghthut tng tin :

Mnh tnh san s t con conMnh tnh t nh, li cn san snn thnh ra

ch cn li t con con, tli con con, hu nh chngcn g. Cu th l tm s ca ngi i lm l :

Ti ti ch gi mt chng

Ch cho manh chiu nm sung chungb

(Ca dao)Cnh chng chung v ch thc s l mt du n

khc su vo cuc i bt hnh, chn chng ca ngiph n m trong hon cnh no cng khng ngui khtvng yu thng.

Trong th ca trung i, ci Ti c nhn gi mt vtr rt khim tn, n nh b v yu t np sau mt ci

ta y kiu ngo. Nhng nhng ngi ngh s nh H- 42 -


43/434


Xun Hng, Nguyn Du, Nguyn Cng Tr u khnchp nhn thc t y. Vi ti nng, tnh i v blnh sng to ca mnh, h dng cm a ci Ti nhn vi nhng tm trng rt ring, rt ngi, rt thng vo nhng trang th, trang vn. V u ci tnh i, tnh ngi ca nhng ngi ngh s c

tm lng nhn o v t tng nhn vn su sc.

Tm trng c n, ni kht khao hnh phc canhn vt tr tnh c th hin thnh cng nh hthng hnh nh, t ng giu cm xc, giu kh nngbi cm. Li o ng cng vi nhng ng t mnh vgi cm th hin r hn ni kht khao hnh phc, giithot khi c n ca nhn vt tr tnh, kht khao

ph v nhng li mn quen thuc ca cuc sng c t do.Nh th dng nhiu t ng thun Vit giu

hnh nh, mu sc vi s thi t mnh bc lchnh xc tm trng ca nhn vt tr tnh. Tmtrng ut c b dn nn dng nh c thot ra, tri dicng nhng hnh nh v t ng to bo y. Bi th l ting ni i quyn sng, quyn c h-ng hnhphc ca ngi ph n. Vi T tnh, thc cnhn c bc l v khng nh. Qua nh thth hin thi nng niu, trn trng kht vng giiphng tnh cm ca con ngi.

Bi ca ngn i trn bi ct(Sa hnh on ca)

Cao B Qut

I/Tm hiu chung1.Tc gi

Cao B Qut (1809 ? 1855) ngi lng Ph Th, huyn Gia Lm,tnh Bc Ninh (nay thuc qun Long Bin, H Ni). Thn sinh ngl mt nh nho danh ting. Cao B Qut l ngi ti nng, c ,ni ting vi cu th :

Thp ti lun giao cu c kimNht sinh th bi mai hoa.(Mi nm rong rui tm kim buMt i ch ci ly hoa mai)

L ngi c ti c c nn ng chu nhiu bt hnh. Nhn cch

cng ci v tnh tnh phng khong nn sau mt thi gian ra lm- 43 -


44/434


quan vi triu Nguyn, Cao B Qut b y ra khi kinh nhn chc gio th ph Quc Oai, Sn Ty. Mt thi gian sau,bt bnh vi triu nh ch lo n chi, ng t quan v thamgia lnh o khi ngha nng dn v Cao B Qut chu ci ntru di tam tc oan nghit.

2. Tc phm

Sa hnh on ca thuc th th c th, khng g b vo lut,vn gieo tng i t do... Bi th th hin tm trng ca mtcon ngi ang cm thy b tc trn ng i. th hin tmtrng y, tc gi dng hnh nh c ngha biu tng : bi ct div con ng cng. Tm s ca nhn vt tr tnh trong bi thchnh l nhng ni nim day dt ca nh th Cao B Qut tronghnh trnh i tm l tng sng cho ring mnh.

II/ Phn tch

Cao B Qut l mt nhn vt lch s ni ting vn v ton tiv tnh tnh phng khong, ngay thng. Nhng ti nng xutchng v nhn cch cng ci y li sinh lm thi nn n tr thnhnguyn nhn gy nn nhng bt hnh cho cuc i Cao B Qut.Cuc i ng l mt chui lin tip nhng ln n, bt trc v ri c mt kt cc tht au xt. Cuc i y chng gai vbt trc y c l c nh th cm nhn rt r nn mi c mtbi th tru nng tm s nh Bi ca ngn i trn bi ctny.

Ngi c rt d dng nhn ra mt hnh tng nhn vt trtnh ca bi th, d l hnh tng c ngha biu tng. lmt con ngi c n l loi bc i nhng bc v cng nng nhc vvt v gia mt bi ct mnh mng nng chy. Ngi i y inhng bc i y tm s. Nguyn nhn s kh nhc ct bc ykhng phi l do bi ct hay con ng m do tm trng. iu c th hin ngay nhng cu u ca bi th :

Trng sa phc trng sa,Nht b nht hi khc.Nht nhp hnh v d,Khch t l giao lc.

(Bi ct li bi ct di,i mt bc nh li mt bc.Mt tri ln, cha dng c,L khch trn ng nc mt ri.)

Thng thng i trn ct tht kh khn. Bi ct di rng li khinta ngh n nhng sa mc mnh mng, ni ch ha hn vi ngin nhng iu cc kh v khng may mn. Chn hnh nhbi ct v con ng c b ca nhn vt tr tnh l mt la chnrt hin i ca tc gi.

Ngi i tht c n v nh nhoi gia bi ct v c v nh ang- 44 -


45/434


46/434


Anh ng lm chi trn bi ct ?Hnh nh v ngn ng u th hin s b tc. Khng ni xa

hay ni gn m l ni thng, ni mt cch y tuyt vng. Ttm trng ny c th suy on rng, tc gi lm bi th ny saunhiu ln tht bi v tht vng trc cuc i. V tht bi nn nhnvt tr tnh ang mun tm mt con ng mi. Nhng con ng

mi trn ct th tht kh khn.Bi th th hin rt r s b tc ca nh th khi i tm hng

i ng n cho cuc i mnh. Trn thc t, Cao B Qut cngkhng ngng tm hng i, tm l tng sng cho mnh. ng cng tng loay hoay trong vng trn ca ch thi c, ca con -ng quen thuc t gia tr quc bnh thin h ca nh nho. NhngCao B Qut tht bi. C l, y l bi th th hin kh trungthc tm s ca ci Ti c nhn thi s, iu cn t thy trongvn hc trung i.

Hnh nh v tm trng th u rt hin i v mi m. Tc gicng rt dng cng trong vic la chn th th, hnh nh v ccbin php ngh thut. Bi th th hin tm s ca mt nhnho ti nng, tm huyt vi dn tc nhng gp nhiu bt trctrong cuc i. M cn nguyn ca nhng bt trc y suy chocng l t thi ham danh li ca ngi i. V th, nh nho y rivo tm trng b tc. Trn thc t, nh nho h Cao y tm racon ng i cho mnh, l con ng cng nhn dn ng lnchng li cng quyn, quan tham.

Cu c ma thu(Thu iu)

Nguyn KhuynNguyn Khuyn sinh ra vo thi bui lon li ca dn tc. Nm

1858, thc dn Php n sng xm lc nc ta, bt u tm minm n l lm than. X hi Vit Nam thay i rt nhanh chngnhng ch yu theo chiu hng tiu cc. Ch phong kin vinhng o l phng ng tuy bo th nhng c trn c di dn bph hu, thay th vo l nhng li sng, cch ng x ba bi.

Dn tc th mt t do, quan li th xu nnh, bn mnh cho gic cu vinh. Vi mt nh nho, th l thi k c qu nhiuiu ngang tai tri mt. Bt lc v bi quan, h n vi th v thhin mnh. V Nguyn Khuyn l mt trong nhng nh nhomang trong mnh nim kht khao c sng thanh cao v bi quantrc s phn ng cay ca dn tc. Chm th thu tp trung thhin r c hai phng din ni dung tiu biu trong th NguynKhuyn, l ca ngi v p ca lng qu v ni bun su sctrc bi kch ca dn tc.

- 46 -


47/434



2. Tc phm

II/ Tm hiu vnbn

Nguyn Khuyn (1835 1909) hiu l Qu Sn, qlng V, x Yn , huyn Bnh Lc, tnh H Namng xut thn trong gia nh c nhiu ngi Nguyn Khuyn l ngi c ti nhng thi c ln

Nm 1871, ng thi c Hi nguyn v nh nguyV ba ln u nn ng c gi l Tam nguyn Y. Sau khi t, ng ra lm quan vi triu nnh Nguyn. Sau , cm thy bt lc trc cnh nc b xm lc, o c x hi suy i, chn quan tng en ti, ng co quan v n ti lng qu

Trong thi gian , ng tip tc lm th bc tm s v th hin tm lng vi dn tc. NguyKhuyn sng vo thi k x hi Vit Nam c rt nhi

bin ng. Cc nh nho khng c nhiu s chn lV ng chn cho mnh mt cch sng theo thng thng ca nhng nh nho c nhn cch : bt htc vi cng quyn, v sng cuc sng ngho kh nhnthanh bch chn lng qu.

Thu iu l bi th th ba trong chm th thu tphm ni ting ca Nguyn Khuyn. Chm th thhin nhng nt c sc trong phong cch th ca

Tam nguyn Yn c hai phng din thi php vtng. Th Nguyn Khuyn va ghi li tm s ca ntrong nhng nm thng ngh qu nh va miu i sng v phong cnh qu hng. Th ca ng thhin tnh yu qu hng tha thit v tm lng khnngui trn tr v dn tc, t nc.Nguyn Khuyni ting vi nhng bi th vit v qu hng, lncnh Vit Nam, nht l th v ma thu. Th thu cng th hin mt tm hn giu cm xc, tinh t vngh thut s dng ngn t ti hoa, giu cht ho.

Thu iu l bi th thuc loi th tr tnh phoncnh, nhn vt tr tnh trong th ng ni ln rt nh mt hnh tng ngh thut ch o ca bi th. l mt con ngi c tm hn thanh cao, yu cuc snthanh bch ni lng qu, d sng cuc sng nhn tca mt n s nhng trong lng lun cht cha y sut. Tc gi mn chuyn cu c bc l tm trng.

C th chia b cc bi th thnh hai phn. Phn 16 cu th u, t cnh thu ni thn qu thanh vn

Phn 2 : hai cu kt, khc ho hnh nh mt ng- 47 -


48/434


ngi cu c vi dng v y tm trng. Nhng bc tranhphong cnh 6 cu th u cng chnh l bc tranhtm cnh ca nhn vt tr tnh tc gi.

Bc tranh phong cnh c v tht kho, vi nhiu chitit v ng nt rt hi ho. Khng gian bc tranh c

khun gn trong mt chic ao. Nhng chic ao nh ban ci trong nhng con ng quanh co vng v l mthnh nh rt quen thuc v c trng ca khng gianlng qu Bc B. Ch th tr tnh ngi phc ho bctranh ang ngi trn chic thuyn cu th cucu c. V th nt v u tin l :

Ao thu lnh lo nc trong veo,Mt chic thuyn cu b to teo.Sng bic theo ln hi gn t,

L vng trc gi kh a vo.Khng gian trong tro, xinh xn v tnh lng. Cig cng nh b, thanh s gi mt khng gian tht ynbnh nhng c n, vng lng. Mi vt li rt hi hovi nhau, to nn mt bc tranh phong cnh tht p.ng nt mm mi, sinh ng nh mt bc tranh thumc. Tc gi t tht kho, chn hnh nh v chitit tht tinh t. l bc tranh p vi mu sc hiho, ng nt cn i. Cnh nn l mt mu xanhmt ca mt ao vi mt cht sng gn ln tn. imxuyt trn mt ao l chic thuyn cu mng mnh,vi hnh nh mt ngi ngi cu trong t th y suy tta gi m cn. Cao hn cht na so vi mt ao, nibt trn nn xanh du ca nc ao thu y l mt chic lvng chao nghing. l pha di, cn cao hn chtna l bu tri cao lng lng vi sc xanh ngt. Cuth th nm m thm chiu su khng gian cho bctranh thu mc. Khng gian rng, su i lp vi mtao hp, gn sng nh v hiu ht gi, li cng thm vi

Ng trc quanh co khch vng teo to mt cm gichiu qunh. Cnh lng qu tht trong tro trong nh mtca thi nhn nhng phng pht ni bun thm tha. Nc n v hiu ht n chnh lng. Cnh tnh vvng nh vy, xut hin thm mt con ngi chc s c liu hn, nhng con ngi duy nht xut hin trongcnh ngi cu c y th sao :

Ta gi m cn lu chng c,C u p ng di chn bo.

Ngi ngi cu c v chng thit tha g vi vic c- 48 -


49/434


III/Tng kt1.Ngh thut

2.Ni dung

cu c c hay khng. Hnh nh cu c suy ngiu g . Ch n khi C u p ng dchn bo" mi cht bng tnh. Nhn vt tr tnh xuhin trong bi th dng nh c rt nhiu tm s. Nhniu d nhn thy nht l tnh yu qu hng ththit. Phi yu lm qu hng lng cnh qu mnh m

c th v nn mt bc tranh qu p, thanh sang vtrong tro n nh vy. V trc cnh p nh vy mcon ngi vn y suy t trn tr chng t trong lng ni cn rt nhiu trc n. T thn th, cuc i, hocnh sng ca tc gi c th hiu, tm s ca ngcu c l chnh l ni lng non nc, ni lng thi thca nh nho c lng t trng v lng yu qu hng nc nh Nguyn Khuyn.

Vi Chm th thu, Nguyn Khuyn ng gp ch

ti v ma thu ca vn hc Vit Nam nhng btranh thu p v c trng ca qu hng Vit NamTi nng s dng ngn ng, tm hn nhy cm v tlng tha thit vi dn tc l nhng yu t quan trnlm nn gi tr cho Chm th thu.

Cu c ma thu l bi th hay vit v ma thu. Di ngbt cu tc gi tt c mi s vt c nhc n xng hp vi nhau.

Nguyn Khuyn l bc thy trong vic a t l

vo th, cc t ly: lnh lo, to teo, l lng chnnhng to nn v Thun Nm cho tc phm m cn ctc dng lm tng nhc tnh ca n, lm cho cnh vhin ln tht sng ng, th hin c nhng bin thtinh vi trong cm xc ch quan ca ngi sng to.

Cu c ma thu th hin tm s yu nc thm kv tnh yu thin nhin tha thit ca thi nhn NguyKhuyn qua bc tranh thu thanh s, xinh p,

m v lng cnh Vit Nam v ni bun thm thca nhn vt tr tnh.

vn tham kho:

Bnh ging bi th THU IU

GI DN

Trong bi Thu iu, cnh vt c n nhn t gn n xa, n cao ri li t cao, xatr li gn. Cnh vt tri thu y c nh mun thu li, khp li, c c li bi civn EO k diu khi gi.- Nc trong c veo v n trong thm mt ln trong

- 49 -
http://onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1297http://onthi.com/?a=OT&ot=LT&hdn_lt_id=1297


50/434


na v dng nh c trng cho ci ao thu tnh lng, nc khng chy, ng ynnh mt k bun thiu.- B l nh khng ln, nhng chic thuyn b to teo trnmt ci ao ang c co mnh li trong mt khng gian hp th qu l nh nh mt chi con tr.- Chic l rng kh trong mt khng gian khng cht gi lng t nhth m a vo khin cho ta thy ci thong chc rt nhanh, ng nh l o gickhng c s ri ca l. Chic l thu a vo qu s sng v nhanh nh th n cng

tng thm ci tnh lng ca khng kh ma thu chn lng qu yn tnh.- Cu kt lim nhn, l ci thn ca bi th. Ci ng c miu t kh tinh vi trong ba

ph m , n nh thc ci tnh, to nn nt duyn dng th mng cho cnh thu.Cu p ng di chn boNg nh rng nng thn Vit Nam t ng v angthip i trong ci bun t, chn ngt th nu nhn k, n vn c mt sc sng bntrong

BI LM

Ma thu vn l mt ti quen thuc trong th ca Vit Nam. Thu thng mang ncho thi s mt ni bun man mc, gi nh hay nui tic v mt ci g xa xi, y

b n. Dng nh khng ai v tnh m khng ni n cnh thu, tnh thu khi l this! n viNguyn Khuyn, chng ta s thy c iu . Cnh ma thu trong thng khng phi l ma thu bt c min no, thi no, m l ma thu qu ng,vng ng chim Bc B lc by gi. Ch vi bu tri xanh ngt (Thu vnh), vici nc trong veo ca ao c (Thu iu), v ci lng giu pht ph mu khinht, ln ao lng lnh bng trng loe ( Thu m).Nguyn Khuyn lm say mlng bao th h! Khi nhn xt v bi thThu iu caNguyn Khuyn, Xun Diuc vit: Bi ththu vnh l c thn hn ht, nhng ta vn phi nhn bi Thu iu lin hnh hn c cho ma thu ca lng cnh Vit Nam. Vy ta th tm hiu xem th

no m Thu iu l in hnh hn c cho ma thu ca lng cnh Vit Nam?Nunh Thu vnh, ma thu cNguyn Khuyn n nhn t ci khng gian thongng, mnh mng, bt ngt, vi cp mt hng thng, khm ph dn cc tng caoca ma thu thy c: Tri thu xanh ngt my tng cao, th Thu iu, nhth khng t ma thu mt khung cnh thin nhin rng ri, khng phi l tri thu,rng thu hay h thu, m li ch gi gn trong mt ao thu: ao chum l c im cavng ng chim trng, vng qu caNguyn Khuyn:Ao thu lnh lo nc trongveoMt chic thuyn cu b to teoCu th u tn ti hai vn eo, cu th th hins co li, ng li khng nhc nhch, cho ta mt cm gic lnh lo, yn tnh mtcch l thng. Khng c t lo v t veo cng c

ngu van 11 tron bo

Documents

Transcript of ngu van 11 tron bo