Neuzen in

Halle

‘NeuzeN iN ...’ is eeN uitgave vaN curieus vzw • www.curieus.be • iNformatie@curieus.be

curieus is een progressieve vereniging die door een andere bril naar cultuur en de samenleving kijkt. We organiseren frisse, originele en gedurfde activiteiten die je goesting geven in cultuur.

4

Iedere stad of gemeente heeft haar curiositeiten. En daar neuzen wij graag in. In die bijzondere plekjes, aparte verhalen en originele tips.

Dan zie je het allemaal door een andere bril. Kijk eens naar Halle zoals je het nog nooit gezien hebt. Luister naar Hallenaren die je amper kent.

ontdek Halle alsof je er voor de eerste keer komt. of je er nu woont of gewoon op bezoek bent. welkom. Het is ons Halle. onze eigenzinnige keuze. Steek je neus eens in Halle, haal diep adem en proef ervan op

een compleet andere manier. misschien ruikt het naar meer…

Neuzen in

Halle

5

Die was van bij onsadrien françois servais (1807-1866) was cellist en componist en is sinds 2007 ereburger van Halle. Hoewel Adrien schoenlapperszoon was, kreeg hij zijn eerste lessen in de muziek van zijn vader die ook koorzanger en straatmuzikant was. Het was ook hij die Adrien zijn eerste viool schonk, vervaardigd uit een klomp en wat afgedankte snaren. Spelend op dit instrument vergezelde hij zijn trotse vader op diens

straatconcerten, tot algemeen vermaak van de omstanders. Zo werd zijn muzikaal talent ontdekt door de markies de Sayve, die het wonderkind onder zijn hoede nam en zijn vader ertoe overhaalde hem lessen te laten volgen.

Na het behalen in 1829 van de 1e prijs aan de Koninklijke muziekschool werd hij aangesteld tot repetitor bij Platel. ook was hij drie jaar als muzikant verbonden aan de

7

brusselse muntschouwburg, toen hij door koning Leopold I werd aangesteld tot solocellist.

van 1834 tot 1866 ondernam Servais verschillende concertreizen in heel Europa en oogstte overal triomfen. Hij reisde onder meer naar Nederland, Rusland, waar hij zijn vrouw sophie feygin leerde kennen, naar Duitsland en naar frankrijk, waar Hector berlioz hem aan het werk hoorde en hem in de krant Journal des débats vol bewondering “le Paganini du violoncelle” noemde.in 1866 overleed hij op 59-jarige leeftijd. Het nieuws kwam als

een donderslag bij heldere hemel en beroerde zoveel Hallenaren, die samenkwamen aan zijn riante villa, dat het stadsbestuur besloot tot het bekostigen van zijn uitvaart.

8

DIE warEn ook van bIj ons

Jan boon, een van de pioniers van de televisie in belgië, voormalig hoofdredacteur van het dagblad De Standaard en vanaf 1945 bezielend administrateur-directeur-generaal van het belgisch Nationaal instituut voor radio-omroep (Nir, thans vrt)

Paul Severs, Vlaams charmezanger

Peter Van Laet, Vlaamse zanger, leadzanger van de groep mama’s Jasje

Yves Segers, Vlaams charmezanger, leadzanger van de groep Toast

Jozef Leo Cardijn, kardinaal, oprichter van de KAJ

Sofie Dumont, chef-kok in restaurant Les eleveurs, Lady-chef of the year2009

9

ciNema victoria

Wie heeft het gedaan?beruchte Hallenaars zijn françois goossens (ook bekend als adolphe), eugène Devillé, een zoon van toenmalig cvP-burgemeester Jan Niklaas Devillé en diens schoonzoon. Samen vormen zij een verzetsgroep ‘De fret’ en staan bekend als de moordenaars van Julien Lahaut, leider van de belgische communisten. Deze zou op 11 augustus 1950 tijdens de eedaflegging van prins boudewijn als koning, “vive la république” (Leve de republiek) geroepen hebben. ook al was dit

waarschijnlijk niet Lahaut, maar Henri Glineur, die dit riep.

Hoewel tal van Hallenaars, de politie en het hoofd van de politie, toenmalig cvP-burgemeester Jan Niklaas Devillé, wisten dat françois Goossens met zijn ‘heldendaad’ liep te pronken, is de moordenaar nooit verhoord, opgepakt of veroordeeld. in 2007 raakte ook bekend dat er een vierde man, net hij die de fatale schoten loste, in het spel zou zijn. Zijn naam is echter niet vrijgegeven.

11

DialectAs ge in Alle wiltj liere klappe dèn moje nateurlijk weite oo dadons toltje in mekanner zitj.Da ge et geluuft of ni, moe doe zèn e poer rèègels.Toch wel efkes nuancère dader op ons grondgebeed e poer verskille zèn in ons dialect.Zuu zegge we in Alle: “Ons meiter ei gezeit da de leipel in de keitel leit”. Mo in Lembeik zegge ze: “Mieter ei geziet da de liepel in de kietel liet”. Gelek da ge zeet est ni gielegans tzelfste.Wèle geiven aalle dus e poer boesesreigels mei.Nen oupe of nen tooje lettergreip, da bestoe voetzegge ni baa ons. We skrijve altèèd nen dobbele klinker. Allei testezegge, toch as we na langen uure. Want ast ne keute es,

Als je Hals wil leren spreken, moet je natuurlijk weten hoe ons taaltje in elkaar zit. Geloof het of niet, maar er zijn een paar regels.Toch een nuance: op ons grondgebied zijn wat verschillen tussen de dialecten. zo zeggen we in Halle: “ons meiter ei gezeit da de leipel in de keitel leit.” (ons meter heeft gezegd dat de lepel in de ketel ligt). maar in Lembeek zeggen ze: “mieter ei geziet da de liepel in de kietel liet”. Zoals je kan zien, zijn beide niet helemaal hetzelfde. We geven dus een paar basisregels mee.Een open of gesloten lettergreep, dat bestaat eigenlijk niet bij ons. Wij schrijven altijd een dubbele klinker. Het is te zeggen, als we een lange klinker horen. Want als het een korte is, ja, dan is

12

het een korte, he!

Dan zijn er ook een aantal letters die hier wat meer voorkomen dan in het schoon vlaams: de letter èè of è bijvoorbeeld. Ee schrijven zoals het echt klinkt, is eigenlijk onbegonnen werk, maar het heeft min of meer weg van ‘ei’ in het schoon Vlaams.ook de ‘sch’ bestaat niet. bij ons is dit ‘sk’.ook schrijven we vaak woorden aan elkaar. Dat heb je al wel gemerkt!Nog eentje: de ‘h’ vooraan in een woord, dat bestaat niet. In het Hals is het dus ‘Alle’ en niet ‘Halle’.

Ziezo, als je dit al weet, moet je alleen nog eens komen luisteren naar ons geroddel en ander gezever. Je zal het snel leren.

Ik geef graag nog wat woordenschat mee:

ja dèn est ne keute e.

Doe zen oek e poer letters dadewa mier vuikomme as int skuun Vloms. De letter èè of è par eksempel . Ee skrijve oo dada klinkt es fètelijk onbegonne werk, moe teit apeupre weg van –ei- in ’t skuun Vloms.Oek de –sch- bestoe ni. Baa ons est –sk-.Doe es oek dikkes dawe woure oen mekanner skrèève. Da edde ee wel al gezeen.Nog ientje. De H vanvui in e woud. Da bestoe ni . In ’t Als est dus Alle en ni Halle.

Voilà, as ge deis al wetj mooje allien nog komme luiesteren noe onzen achterklap en anner geziever. Ge zultj et egaa liere.

Kgeif aa geire nog ewa vokabulèèr mei:

13

DJeST egel

KNOOSel enkel (voet)

GROOI hijskraan

NeN OePelINK een hoofdkussen

eeT VaN BUUT DOON iets op een fatsoenlijke manier doen

KaMaNT in slechte staat, oud

SlOeKeR gulzigaard

KaSJKe klein weggetje

Ne KNaSJeNBeIT een klokhuis

aNNeKeSNeST wanordelijke plaats“

”

”

De inwoners van het Halle van vóór de fusie worden “Vaantjesboeren” genoemd:‘boer’ verwijst naar kleine boeren of ‘boer-kuzen’ in het plaatselijke dialect. ‘vaantje’ is dan weer een verwijzing naar de vlagjes waarop de zwarte madonna al dan niet met kanonballen staat afgebeeld. Deze vlagjes werden tijdens processies of als bewijs van het afleggen van een bedevaart naar Halle verkocht. De bijnaam Vaantjesboer is niet van toepassing op de inwoners van het Halse gehucht Essenbeek. Deze worden immers ‘Zavelkoppen’ genoemd.

De bijnaam: ne Vontjesboor

beeLDJe vaN De ‘vaaNtJesboer’ oP De beesteNmarKt

Halle viert... HallE carnaval

met Halfvasten viert de Hallenaar zijn carnaval. en dat onze stad de titel van ‘carnavalhoofdstad van vlaams-brabant’ mag dragen, is niet zonder reden. Volgens de krant Het Nieuwsblad was het Halse carnaval in 2006 zelfs het grootste van het land (meting van het aantal feestvierders, gespreid over de carnavalsdagen).

De eerste vermelding van het feest dateert uit 1403, maar kende niet dezelfde vorm als nu. tegenwoordig worden er drie officiële dagen carnaval gevierd met als belangrijkste ingrediënten het brouwen van de prins op zaterdag, de carnavalsstoet op zondagnamiddag en de krottenmaandag(nacht). De Halse praalwagenbouwers die meegaan in de stoet worden tot de wereldtop gerekend.

Leuk detail: ook het college van burgemeester en schepenen verkleedt zich ieder jaar in éénzelfde thema.

16

DE paasprocEssIE

De paasprocessie is een soldatenprocessie, de enige van zijn soort in Vlaanderen. Reeds meer dan zevenhonderd jaar trekt deze processie op paasmaandag ter ere van patroonheilige sint-veroon door de stad.Tijdens de processie dragen stoere kasdragers het zware zilveren reliekschrijn op hun schouders langs de gemeentegrenzen van Lembeek, goed voor een tocht van zo’n achttien kilometer. In hun zog tronen ze elk jaar een groter wordende groep bedevaarders mee. onderweg worden de kasdragers beschermd door vier regimenten paassoldaten in historische soldatenuniformen: de cavalerie, de carabiniers (ook wel ‘de Jefkes’ genoemd), de etat-major en de soldatenclub van de congo (beter bekend als ‘de wittebroeken’).

Een niet te vergeten detail: de processie stopt bij elk kapelletje, waar voor alle bedevaarders gratis jenever, en soms ook gehaktballen en paaseieren, te krijgen zijn.

19

DE marIaprocEssIE

op Pinksterzondag trekt de eeuwenoude tweejaarlijkse mariaprocessie door de stad. De laatste jaren is het een evenement geworden, waarin zowat 700 figuranten deelnemen.De legende bij deze processie vertelt dat tijdens een aanval op Halle in 1489, 470 stenen en/of ijzeren kanonballen op de stad werden afgevuurd. De aanval op Halle werd afgeslagen, omdat de onze-Lieve-Vrouw van Halle de kanonballen opving met haar mantel. Zo kwam ze uiteindelijk aan haar naam ‘de zwarte onze-Lieve-vrouw’. Haar handen en gezicht werden zwart van het buskruit.

vandaag de dag trekt de mariadevotie rond Pinksteren nog steeds duizenden bedevaarders naar Halle.

20

tot aan de franse revolutie hing Halle in mindere of meerdere mate van Henegouwen af.Een bescheiden kerkje, de huidige basiliek, zou ingewijd zijn door de heilige Hubertus (patroonheilige van de jagers) in 727. In een keure uit 225 verleent Johanna van Constantinopel, gravin van Vlaanderen én Henegouwen, stedelijke vrijheden aan Halle. in 1267 werd het “wonderbeeld” van onze-Lieve-vrouw geschonken door aleidis van Holland, dochter van floris iv.in 1946 verleende paus Pius Xii, als eerbetoon, de martinuskerk de eretitel van “onze-

kErmIs t’ HallE

Het eerste weekend van september, in Halle Kermis t’ Halle genoemd, is één van de hoogtepunten op de feestkalender van de stad. Tijdens dat weekend dansen de Halse reuzen opnieuw door de straten en trekt de 2-jaarlijkse reuzenstoet door de stad en ook de septemberkermis is opnieuw leven ingeblazen.

tot het midden van de 20ste eeuw was het eerste weekend van september traditioneel een waar feestweekend in Halle. De processie van onze-Lieve-vrouw trok door de stad, er was veel volk op straat en de sfeer zat er telkens in. Toen echter alle processies in de stad georganiseerd werden in mei, stierf het feest van Kermis t’ Halle en de septemberkermis stilaan uit.

sinds haar oprichting in 2007 is het de confrérie van de vaantjesboer die werkt aan de heropleving van Kermis t’ Halle. in 2008 organiseerde het gezelschap de 1ste internationale reuzenstoet van

22

Halle. De belangstellig was erg groot. ook de 2de editie was een waar succes en trok meer dan 30.000 toeschouwers.

om de stad ook op zaterdag van een goed gevuld programma te voorzien werd vanaf 2009 de Halse Dweildag in het leven geroepen. tijdens deze dag mogen verschillende dweilorkesten (orkest van blazers en slagwerkers) hun feestelijke muziek ten gehore brengen. vanaf 2012 is er aan de Halse Dweildag zelfs het open belgisch Kampioenschap Dweilorkesten verbonden.

23

De geschiedenis van Halle in 100 woordentot aan de franse revolutie hing Halle in mindere of meerdere mate van Henegouwen af.

Een bescheiden kerkje, de huidige basiliek, zou ingewijd zijn door de heilige Hubertus (patroonheilige van de jagers) in 727. in een keure uit 1225 verleent Johanna van Constantinopel, gravin van Vlaanderen én Henegouwen, stedelijke vrijheden aan Halle. in 1267 werd het ‘wonderbeeld’ van onze-Lieve-

Vrouw geschonken door Aleidis van Holland, dochter van floris iv.

in 1946 verleende paus Pius Xii, als eerbetoon, de martinuskerk de eretitel van ‘onze-Lieve-Vrouwebasiliek’.Het huidige Halle (buizingen, Lembeek en Halle) ontstond bij de bestuurlijke hervorming van 1977.

24

Een recept van bij ons

Bereidingstijd: 30-60 minuten

Ingrediënten voor 4 personen: 1 wortel, 1 stengel bleekselderij, 1/2 preiwit, 1 ui, 1 rode paprika, 60 g prinsessenboontjes, 4 varkensmignonnettes, 4 varkensnetjes, 3 stronkjes witloof, 1/2 groene kool (savooikool), 4 sneetjes gerookt spek, 2 dl room, peper, zout, nootmuskaat, 105 g bakboter, 30 cl Hals Duivelsbier, 3 dl kalfsfond, 1 eetlepel karwijzaadjes, 4 teentjes knoflook, 100 g roomboter

varkEnsmIgnonnEttEs mEt fIjnE groEntEn En Hals DuIvElsbIEr

Voorbereiding vlees: Snijd de wortel, prei, selderij en paprika zeer fijn tot julienne en de ui in piepkleine stukjes. wortel, prei en selderij samen koken. Kook de schoongemaakte boontjes afzonderlijk al dente en laat alle gekookte groenten zeer goed uitlekken in een vergiet.

Snijd de mignonnettes langs de brede kant open tot juist voor het einde zodat ze een ‘enveloppe’ vormen. Vul

25

deze ‘enveloppes’ met de knapperige groenten: eerst een laagje ui, vervolgens een laagje rauwe paprika, een laagje boontjes en dan een laagje juliennemengsel, opnieuw een laagje boontjes en tot slot een laagje rauwe paprika. Kruid af met peper en zout.

Wikkel de gevulde mignonnettes in de opengevouwen varkensnetjes. En knip de overschot van deze netjes weg.

Kruid het geheel af met peper en zout.

Bereidingswijze: Stoom het witloof met wat peper en zout en verwijder de harde nerven uit de bladen van de kool. Snijd deze vervolgens in stukjes en stoom gaar. Laat de kool goed uitlekken, leg de bladen in een pan, overgiet met

de room en kruid af met peper, zout en nootmuskaat. Laat dit geheel op een zacht vuurtje warmen.

Snijd het spek in blokjes en bak even aan in wat boter. Voeg het daarna bij de kool.

beboter de timbaaltjes (kleine metalen kegelvorm, meestal gebruikt voor de bereiding van puddinkjes, rijst of gepureerde groenten). bekleed de rand met de gestoomde witloofblaadjes en vul op met het kool- en spekmengsel. Druk goed aan en vouw de overhangende witloofblaadjes dicht. Laat de timbaaltjes gedurende 10 minuten au bain-marie laten garen in een oven van 180°. braad intussen de mignonnetterolletjes aan in boter en schik ze daarna in een braadslede, voorzien van een klontje

26

boter. Laat het vlees gedurende 10 minuten verder garen in een oven van 200°.

fruit ondertussen de geplette knoflookteentjes en de karwijzaadjes in de pan waaruit het braadvet werd verwijderd. blus met het bier en laat tot de helft inkoken. Voeg hierbij de kalfsfond en laat opnieuw tot 2/3 inkoken. Giet deze jus vervolgens door een fijne zeef en klop op met de 75 gr koude, in kleine blokjes gesneden roomboter. opgelet: deze jus niet laten koken.

Serveertips: Leg de witlooftorentjes op een verwarmd bord, versnijd de mignonnettes en leg in waaiervorm op de borden. Giet er wat jus over- en om heen. verder kan je garneren met enkele gekookte aardappeltjes, kroketten of een toefje puree.

wat schuilt erachter de gevel?Het oud jezuïetencollege, aan de Kardinaal cardijnstraat 7, is een indruk-wekkend gebouw in Louis Xiii-stijl en herbergt vandaag de Stedelijke Academie voor woord en Kunst en tevens het zuid-west-brabantsmuseum. in de loop van haar geschiedenis heeft het gebouw echter vele bestemmingen gehad.

oorspronkelijk was het een jezuïeten-school, daterend uit ca 1650. in de 18de eeuw werd de orde ontbonden en was het gebouw achtereenvolgens een pastorie, een privéwoning, een zus-terklooster en een lagere school.in 1853 werd het pand gebruikt als zie-

kenhuis voor de armen. Achteraan in de gang van de gelijkvloerse verdieping zie je nog steeds een zwarte steen in de muur met de datum van inhuldiging. Hierachter, ingemetseld in de muur, bevindt zich een loden doos met tien muntststukken in om de zegen over dit gebouw af te roepen. in 1889 verwierf het bureau van weldadig-heid, de voorloper van het huidige ocmw, het volledige gebouw en werd het naast een hospitaal ook een bejaardentehuis.

Als hospitaal bleek het gebouw echter niet geschikt. Hoewel er voldoende ruimte was om alle patiënten te leggen, leende de accommodatie zich niet tot de beste ver-

28

zorging voor bepaalde zieken. Zo werden patiënten met hersenletsels gewoon in de donkerste ruimtes gelegd, was er geen operatiekwartier, mortuarium of afdeling voor de psychiatrische patiënten. om aan de noden te kunnen voldoen, werd er regelmatig verbouwd, wat nefast was voor

de structuur. Daarom besloot men in 1948 het gebouw enkel nog te gebruiken als bejaardentehuis.

in 1959 werd het pand eigendom van de stad en kreeg het zijn huidige functie als stedelijke academie en museum.

volg de route... HallE, HEt lanD van wItsE

Wenst u met uw vereniging of vriendenkring een kijkje te nemen in Halle, de stad van Witse, of de streek te verkennen langsheen locaties uit de Witsereeks dan kan dat. Een gids neemt u op sleeptouw langsheen verschillende locaties uit de serie. Te reserveren in het toerismekantoor.

De ‘witseboom’

30

Lieve-vrouwebasiliek”.Het huidige Halle (buizingen, Lembeek en Halle) ontstond bij de bestuurlijke hervor-

ming van 1977. tot aan de franse revolutie hing Halle in mindere of meerdere mate van Henegou-wen af.Een bescheiden kerkje, de huidige ba-siliek, zou ingewijd zijn door de heilige Hubertus (patroonheilige van de jagers) in 727. in een keure uit 1225 verleent Jo-hanna van Constantinopel, gravin van Vlaanderen én Henegouwen, stedelijke vrijheden aan Halle. in 1267 werd het “wonderbeeld” van onze-Lieve-vrouw geschonken door Aleidis van Holland, dochter van floris iv.in 1946 verleende paus Pius Xii, als eer-betoon, de martinuskerk de eretitel van “onze-Lieve-vrouwebasiliek”.Het huidige Halle (buizingen, Lembeek

en Halle) ontstond bij de bestuurlijke hervorming van 1977.

Halle in cijfers17933 mannen18894 vrouwen2319 niet-belgen4440 ha grondgebied829 mensen per vierkante kilometer535 ha Hallerbos71 meter: de toren van de sint-martinusbasiliek 10.000 hl per jaar: capaciteit van de boon brouwerij in Lembeek223 straten 22 buslijnen 93 artsen in het sint maria ziekenhuis102 leeftijd van Jeanne borremans, oudste inwoonster van Halle

32

Halle door de ogen van een 11-jarigeik ben 11 jaar en ik woon best wel graag in Halle Er zijn een paar leuke dingen te doen in onze stad. Zo hebben we een skate- en een fietspark en daarbovenop nog een bmX-parcours. Dat vind ik erg leuk!ook zijn er een paar zeer leuke evene-menten in Halle: in september is er de ‘open stratendag’. Dan kunnen we op straat spelen, gaan we op zoektocht en mogen we zelfs via een touw van boven op de hoogste toren van de basiliek naar beneden glijden, helemaal tot op de grote markt. ik heb dat zelf nog niet gedaan. Het is echt wel heel hoog, daar-boven op de basiliek.In de zomer ga ik met mijn papa en

mama iedere maandag naar de Strop-penconcerten , op andere plaatsen heet dat The Palm Pakies. bij ons eigenlijk ook hoor, maar iedereen zegt Strop-penconcerten omdat het op Stroppen doorgaat. maar de leukste dagen zijn carnaval. ons verkleden en drie dagen in de belangstelling staan. Dat is zooooo leuk!We hebben in Halle wel een paar speeltuinen, maar er mogen er gerust nog wat bijkomen. over een paar jaar ben ik 16 jaar en dan mag ik uitgaan. Hopelijk mag dat dan in het nieuwe jeugd-ontmoetingscentrum. Ze zijn daar een fuifzaal aan het bouwen, onder de grond. Dat lijkt me cool.

33

Voor de rest is het hier in Halle tof, omdat ik mijn vriendjes van school vaak tegen-kom. We spreken ook vaak af. Er zijn veel scholen in Halle en de kinderen die hier-naar school gaan, zijn niet allemaal inwoners van Halle. Er zijn dus, als het school is, heel veel scholieren in de stad.

Ik hoop hier nog lang te kunnen wonen en hopelijk zullen mijn kindjes later ook zo genieten van Halle.

In het centrum van Halle, op amper 500 m van de grote markt, stroomt de Zenne. ter hoogte van de “waggelbrug”, gelukkig in het echte leven zijn naam niet waardig, die de vaartkant verbindt met het stadscentrum, vind je dit idyllisch plaatje. je waant je even ergens anders.

’t zicht

Wist je dat?… de twee beelden in de nissen van het stadhuis de Hallenaar moeten herinneren aan de deugden van Waarheid en Rechtvaardigheid?… de basiliek pas basiliek werd in 1946?… Halle verbroederd is met mouvaux (fr), werl (D) en Kadan (cz) en een peterschap heeft over het 18de bataljon Logistiek uit Leopoldsburg?… Halle de meest zuidelijk gelegen stad is van het Nederlandse taalgebied?… filips de stoute onverwacht in 1404 in Halle stierf? Niet in de kerk, zoals officieel verspreid werd, maar waarschijnlijk wel in de herberg ‘Het Hert’, recht tegenover de kerk. Hij, noch zijn gevolg had echter voldoende geld bij om de onkosten van zijn overlijden te betalen. Uiteindelijk kreeg hij een pij uit Herne waarin hij begraven werd.… Halle de plaats is waar de aanzet voor de start van de 100-jarige oorlog plaatsvond? omstreeks 1337-1338 werd op initiatief van de engelse koning edward ii een verbond gesloten om de franse koning te beletten zijn macht en territorium in Europa verder uit te breiden en zo ontstond het conflict tussen beide landen.… het toponiem Halle afkomstig zou zijn van het germaanse woord halha (bocht in het hoogland)?… de Paassoldatenprocessie van Lembeek de enige soldatenprocessie is van Vlaanderen?… er in essenbeek ooit een Romeinse nederzetting was?… Halle in de loop van de geschiedenis regelmatig overging van Henegouwen naar brabant?

36

… in Halle de enige Collishop ter wereld te vinden is?… zowel Lembeek, buizingen en essenbeek hun eigen kasteel hadden?… de kasseien op de grote markt in Halle genummerd zijn en dat ze zodoende eigendom zijn van de inwoners die ervoor betaalden?… Lembeek de eerste vlaamse gemeente was die bevrijd werd in 1944?… de Halse reus Vaantjesboer gezeten is op een vat Hals Duivelsbier waaruit met carnaval de Prins gebrouwen wordt?… het lokale snoepje ‘krotten’ heet en maar kan gemaakt worden door 1 producent?… de Hallenaar bij bepaalde feesten ‘mastellen’ rond de nek draagt? Dat zijn 9 kleine broodjes die herinneren aan de broden die de bedevaarders destijds meesleurden.… het bruidsboeket van prins filip en prinses mathilde in de basiliek van Halle wordt bewaard?… de praalwagens van carnaval in Halle ‘chars’ heten.… het Hals Duivelsbier 8% bedraagt?… Cichorei Pacha in Halle werd gemaakt, totdat het verkocht werd aan een franse firma?… de beroemde stradivarius-cello (uit 1701), waarmee servais op het monument op de grote markt wordt afgebeeld, zich momenteel bevindt in de instrumentencollectie van het Smithsonian Institution te Washington D.C.?

37

Wist je dat?Vroeger & nu

HoEk albErtstraat

basIlIEkstraat

42

bEgIn sInt-rocHusstraat

44

statIon HallE

45

Hal

le (D

uits

lan

d)>

676

km

Werl (Duitsland)> 340 kmHALLEHalle (Booienhoven)> 92 km

Mouvaux (Frankrijk)> 103 km

Halle (Zoersel)> 97,5 km

Kadan (T

sjechië)> 823 km

Halle (N

eder

land)>

294 k

m

Halle

Groeten uit

Halle

Het Hals ‘nationaal’ volkslied

De Hallenaar heeft zijn eigen volkslied. op de tonen van “au près de ma blonde” zingen ze

“In Alle oen de Zenne”

Het lied wordt vooral gespeeld met carnaval, o.a.. bij het brouwen van prins carnaval.

In Aalle oen de Zenne Doe woejn nog e goe ras (bis)Da zijn nog van dei echteVan dei zonder ambras

Refrein Boere met e vontje Wille weile altijd zijnBoere met e vontjeZeile weile zijn

49

Want in ons blood es deuvel Des deuvel in ons blood (bis)Den deuvel doot ons zingenDen deuvel doot ons good

We speule onze lever Mé lambik of mé wijn (bis)D’as goo voe d’eksteroegeD’as goo voe het flessijn

As het begintj te vreezeDeen zal het wincher zijn (bis)We zelle e pinche drinkeOemdat ‘t zoo doechel zijn

En as me zulle steurveDeen zelle me duud zijn (bis)Deen goen me noe den heimel‘t Kan doe nog beter zijn

Want doe in daanen hemelWoe da weile goen zijn (bis)Doe koench acht dooge drinkeZonder ich zeek te zijn

Doe zijn oek gien harlogesWa zal da plezant zijn (bis)Deen meude blijve plekkeDe vraa zal ni koet zijn

Moe as me zelle duud zijnDeen es ons gat tog koud (bis)Lotch ons e pintsje drinkeHet es voe ons gebroud

Lotch ons e pintsje drinke Het es voe ons gebroud (bis)Want binnen honderd jorkesDeen es ‘t en andere sout

50

HORIZONTAAL1. Naschrift / deelgemeente van Halle / uitroep van vreugde 2. echtgenoot / uitstapje 3. Nummer / broodjesketting voor bedevaarders / muzieknoot 4. asvaas / steel 5. waarover dit boekje gaat / over-maat / de ruimte 6. Drietenig zoogdier / beleven 7. bloem / ‘concurerende’ carnavalsstad van Halle / eventueel 8. snoerrijgjuweel / fruitvocht / vragend voornaamwoord 9. Paardenkracht / muzieknoot / power point / politiek pedagogisch engagement 10. vrouwelijk schaap / Hals snoepje / ziekte met hyperactiviteit en concentratiestoornissen 11. muzieknoot 12. boom / bekende brouwerij in een deelge-meente / Hals volksfeest 13. meisjesnaam / zachte kleur / oud europese munt 14. Lichamelijke opvoed-ing / dwingend verlangen 15. Roepnaam van de Hallenaar 16. Paling / als elk / soort belasting17. Papegaai / deelgemeente van Halle / vrouwelijk 18. meisjesnaam / onderofficier / werelddeel19. Hals bier / vuur doen branden (1ste pers. enk. )

VERTICAAL1. schrijfgerei / roofvis / bakplaats / koppel 2. bekend Hals muzikant / italiaanse rivier / zeepwater / slee 3. vogel / Limburgse taart 4. titel die de kerk van Halle draagt / bromium / naamloze vennoot-schap 5. Dubbele medeklinker / kleine of middelgrote onderneming / grauw 6. medische urgentie / voorzetsel / ontkenning 7. Naam waaronder maria wordt vereerd in Halle (2 woorden) / sporenplant8. wonde / het toeval / bestuurder die niet drinkt 9. vochtig / ouder 10. Historisch soldatenfeest in een deelgemeente 11. frans lidwoord / mep / reeds / vervoermiddel 12. cijfer / ham / public relations / niet vast 13. id est / loot / tweeklank / boom 14. Do / id est / parachutist / televisiezender waar witse op uitgezonden werd 15. indien / gok / boerderijdieren / met glans 16. conservenmerk / kippenproduct / blauwe bloem die het Hallerbos eind april omtovert in een blauw tapijt / knock out 17. Niet dood / oog in een touw / voertuig in slechte toestand

kruiswoordraadsel

52

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

1953

ColofonNeuzen in Halle werd bijeen geneusd door curieus Halle.

Karin Devis, bertrand Demiddeleer, Dietlinde oppalfens, Lothe ramakers en Koen mertens

Wil je meedoen met curieus Halle?Neem dan contact op metbertrand.demiddeleer@yahoo.com

fotografie: Karin Devis en bertrand Demiddeleer, wim mertens en Yves Debast

Lay-out: Joris Verplancke

Vormgeving: rob marcelis

meer info: www.curieus.be/neuzenin

54

CURIEUS?curieus is een sociaal-culturele vereniging voor volwassenen die zich bezig houdt met alles wat mensen kan boeien. Je komt ons tegen op meer dan 300

plaatsen in vlaanderen en brussel. Je kan er komen proeven van de activiteiten die een kleine of grote groep vrijwilligers organiseren voor iedereen in hun gemeente of wijk: daguitstappen, info- en debatavonden, tentoonstellingen,

filmvoorstellingen, standupcomedy-avonden, internetklasje, quizzen, fiets- of wandeltochten… Kortom: alles wat mensen ‘curieus’ maakt.

curieus is er voor mensen die op zoek zijn naar een zinvolle vrijetijdsbesteding. mensen die andere mensen willen ontmoeten in een aangename en

vriendschappelijke sfeer. curieus is er ook voor mensen die graag iets opsteken, die steeds op de hoogte willen blijven en mee willen zijn in deze

steeds veranderende maatschappij.

curieus draagt waarden als respect, gelijkwaardigheid en solidariteit hoog in het vaandel. We kiezen voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen krijgt om zich te ontplooien en de verantwoordelijkheid heeft om deze kansen

te benutten. curieus kiest voor ontmoeting. curieus wil mensen samenbrengen, banden smeden, netwerken bouwen.

www.curieus.be iNformatie@curieus.be

v.u.: Jurgen theunissen, p/a grasmarkt 105/41, 1000 brussel. Niet op de openbare weg gooien ajb.

www.zwartopwit.com

printed by