NEDERLAND OP GLASVEZEL - Fiber Carrier Association · de nabije toekomst zal een deel van ......

NEDERLAND OP GLASVEZEL

INHOUDSOPGAVE

5 Nederland op glasvezel8 Fiber Carrier Association9 Deelnemers10 Partners11 Kennispartners12 Glasvezel16 Stand van zaken: aanbod glasvezel voor huishoudens in Nederland19 Huishoudens met, en huishoudens zonder glasvezelaansluiting24 Kern en niet-kern29 Burgerinitiatieven32 Zakelijke markt36 Corenetwerken39 Zeekabels42 Conclusie44 AlleactievefibercarriersinNederland

COLOFON

Aan deze uitgave hebben meegewerkt:Andrew van der Haar, FCA Menno Driesse, DialogicReg Brennenraedts, DialogicWouter Pegtel, Splend Michiel Cazemier, Splend Marketing & artworkGaby Dam, Splend

EditieNederland op glasvezel: Jaargang 1, nummer 1, augustus 2017 BeschikbaarheidGratistedownloadenopfibercarriers.nl © 2017 Fiber Carrier Association

Copyright FCA. All rights reserved.4

5NEDERLAND OP GLASVEZEL


De Fiber Carrier Association is in 2016 opgericht met als doel de reeds actieve glasvezel carriers in Nederland samen te laten werken, zodat er in Nederland een kwalitatief beterglasvezelnetwerkkomt. De privatisering van de telecomsector vanaf het einde van de jaren ‘80 heeft het mogelijk gemaakt dat lokale initiatieven het levenslicht zagen.Hieruitontstondendepioniers

vanglasvezel.Opmerkelijkisdatglasvezel in de jaren tachtig nog beschouwdwerdalsoverbodig.Tochheeft de industrie deze techniek in de loopderjarenomarmd. De massale adoptie van glasvezel de afgelopen twee decennia is voor een belangrijk deel het gevolg van de superieure eigenschappen die glasvezel heeft ten opzichte van koperverbindingen.


Via licht kan data vele malen sneller getransporteerd worden danviaelektronen.Voorzowelkoper als glasvezel geldt dat een signaal met ongeveer tweederde van de lichtsnelheid kan worden getransporteerd.Eenbelangrijkverschil is echter de capaciteit: via glasvezel kan veel meer data worden verzonden omdat van het lichtspectrum gebruik wordt gemaakt.Daarbijligtdemaximaletrillingsfrequentie in glasvezel hoger

dan in koper, waardoor data ook veel sneller kan worden verzonden (1Gbit/s voorkopervs.maximaal100Tbit/svoorglasvezel).Dezesnelhedenzijnin theorie mogelijk onder optimale omstandigheden, maar in de praktijk moet rekening gehouden worden met signaalverlies en de beperkte capaciteitvaneencoaxofkoperkabel,zeker in het geval er meerdere aansluitingengebruikvanmaken.Metglasvezelisernagenoeggeenverlies. De eerste private of gemeentelijke glasvezelnetwerken zijn begin dezeeeuwontstaan.Erwaseengrote noodzaak om universiteiten en overheidsgebouwen van eigen glasvezelverbindingen te voorzien zodat snel en betrouwbaar grote hoeveelheden data konden worden uitgewisseld.Delandelijketelecompartijen boden deze mogelijkheden nog niet voldoende aan, ondanks dat detechniekalbijna20jaarbestond.Met dit rapport geven we inzicht in de stand van zaken van de


glasvezelnetwerken in Nederland en beschrijven we hoe we gebruik maken van deze fantastische techniek om nog meer snelheid te geven aan de diensten die over de glasvezelgaan.Bijglasvezelzalvrijwel iedereen als eerste denken aan internet, maar ook communicatie ten behoeve van andere infrastructuren, zoals ons wegennet (monitoring vanfilesbijvoorbeeld),hetspoornet(bedienen van seinen en wissels) of het aansturen van energiecentrales gaatdoormiddelvanglasvezel.Inde nabije toekomst zal een deel van hetInternetofThingsafhankelijkzijnvanglasvezel.Ookhetmobieletelecom verkeer via 4G en binnenkort 5G, kan niet zonder solide glasvezel backbones.Hetisdaarnaastnietoverdreven om te stellen dat onze hele digitale infrastructuur afhankelijk is van glasvezelverbindingen: datacenters gebruiken zowel intern als voor onderlinge uitwisseling vandataglasvezelverbindingen.Enookinternetknooppunten,die

ervoor zorgen dat het wereldwijde internetverkeer soepel verloopt, makengebruikvanglasvezel. De Fiber Carrier Association geeft met dit rapport inzicht in de stand van zaken van ‘Nederland opglasvezel’.Weleggendaarbijook rekenschap af van het feit dat we onze voorsprong in digitale connectiviteit ook te danken hebben aandetraditionelekoper-encoaxnetwerken.Innovatievenieuwetoepassingen van deze technieken hebben er voor gezorgd dat vele huishoudens en bedrijven gebruik kunnen maken van breedbandig internet.Deverdereuitrolvanglasvezel in Nederland markeert een volgendefaseindezeontwikkeling.Door gezamenlijk verder in te zetten op glasvezel blijft Nederland tot ver in de toekomst voorlopen op het gebied vandigitaleconnectiviteit. Andrew van der HaarDirecteur Fiber Carrier Association

FIBER CARRIER ASSOCIATION

De digitale economie ontwikkelt zich in een razend tempo en om die ontwikkeling te ondersteunen zijn snelle, betrouwbare verbindingen noodzakelijk.Aanonsdebelangrijketaak de kwaliteit van deze verbindingen continu te verbeteren en glasvezel beschikbaar te maken voor ieder bedrijf en huishouden in Nederland. Innovatie vs efficiëntieNederland loopt voorop in het aanbiedenvanglasvezelinfrastructuur.Landelijk, regionaal en lokaal zien wij mooie initiatieven ontstaan maarerheerstookonduidelijkheid.Overhedenbijvoorbeeldpleitenvoorgoede glasvezelverbindingen voor iedere burger maar geven niet altijd subsidiesvrij.Enlokaleoverhedenhanteren afwijkende procedures voor bijvoorbeeld vergunningsaanvragen of breekverboden tijdens glasvezelprojecten.

Groeistuipen bedwingenHet is niet alleen de overheid die verwarringzaait.Decarrierbranchegroeit snel en mede daardoor ontstaan veel verschillende initiatieven.Natuurlijkjuichenwijdat toe, maar deze groei heeft ookeenkeerzijde.Demarktraakt versnipperd met als gevolg verminderde samenwerking, onduidelijkheid voor stakeholders waaronder de (lokale) overheid en het ontbreken van neutrale informatievoorhetbedrijfsleven. Een helpende handBrancheorganisatie FCA biedt carriers de helpende hand en adviseert hen op basis van trends inbinnen-enbuitenland.FCAisingesprek met alle onderdelen van deketen.Daarmeefungerenwijals katalysator richting de (lokale) overheid, het bedrijfsleven en alle anderegelieerdepartijen.


DEELNEMERS

Onzedeelnemersconcentrerenzichopdatwaarzijgoedinzijn:hetbeschikbaarmakenvanglasvezelvooriederbedrijf,instellingenhuishoudeninNederland.


PARTNERS

De interactie tussen carriers en toeleveranciers is enorm belangrijk, FCA presenteert hieronder haar partners;

ArcadiziseenvooraanstaandeoptischeNetwerkIntegratormet ruim 16 jaar ervaring in het ontwerpen, bouwen en 24/7 monitoren en onderhouden van business kritische telecomnetwerkenindeBenelux.

Compose is de enige echte Full Service Provider in Nederland ophetgebiedvanconnectiviteit.Datisgeenlozekreet,maareen predicaat dat dag in, dag uit wordt waargemaakt door het inzetten van de innovatieve kracht en specialistische kennis vanComposevooruiteenlopendeprojecten.

Falco Networks is actief als network integrator en innovatie partner voor klanten die zoeken naar verbetering in hun netwerk infrastructuur.DitdoenzijvoorNetwerkOperators,Datacenters,ServiceProviders,HostingProvidersenEnterprises.

Als handelsonderneming is GM products een gevestigde naam in de markt van onder-en bovengrondse communicatie infrastructuren.Meteeneigentrainingcenter,warehouseenproductmanagementisGMproductsuniek.


KENNISPARTNERS

MRV communications is wereldwijd actief en gespecialiseerdinhetontwikkelenenleverenvanOptische-(WDM)enCarrierEthernetapparatuuraancarriers,datacentersenenterprise.HiermeesteltMRVorganisatiesinstaatomefficienteenhighspeednetwerkenterealiseren.

SPIENederlandiseendochterondernemingvanSPIEGroep,déEuropeseleiderinmultitechnischedienstverlening op de gebieden van energie en communicatie.SPIEbegeleidtklanteninhetontwerp,exploitatieenhetonderhoudvannetwerksystemen.



1GLASVEZEL

Glasvezel kent een lange geschiedenis.Dataverzendenviaglasvezel zou onmogelijk zijn zonder kennis over de natuurkundige eigenschappenvanlicht.SirIsaacNewton (1643 - 1727) ontdekte tijdens eenserieexperimentenrond1660datlicht uit verschillende kleuren bestaat, waarmee hij onbewust de basis legde voor de glasvezelverbindingen die ruim 300 jaar later de ruggengraat van hetinternetvormen.

Met de komst van laserlicht in de jaren 60 van de twintigste eeuw ontdektenEliasSnitzerenWillHicksdat je door glasvezel perfect een signaal kan sturen, ongehinderd door verstoringen in de atmosfeer en stofdeeltjes.Deeersteechtbruikbareglasvezelkabel was in de jaren 70 van devorigeeeuwinzetbaar.

Indiebeginjarenwerdglasvezelingezet door telecom operators

Figuur 1. Het verschil tussen Multimode en Singlemode glasvezel

Multimode Single-mode


(enkelgolvige)lichtgeleiders.Bijsinglemode is sprake van een signaal datrechtdoordevezelgaatopééngolflengte.Dezetechniekwordtvaakgebruikt voor grotere afstanden en wordtgebruiktdoorfibercarriersvanwegehetgeringesignaalverlies.Multimodestepindexreflecteerthet licht tegen de buitenwand en bij een variant daarvan, de multimode gradedindex,neemtdebrekingsindexafvandekernnaardebuitenwand.Hetlichtwordtgelijkafgebogen.Deze variant heeft het voordeel van snellere gegevensoverdracht op kortereafstanden.Omeennetwerkaan te leggen en te belichten zijn verschillende technieken noodzakelijk.

om hun eigen infrastructuur te voorzien van meer capaciteit en lagere beheerskosten ten opzichte van het traditionelenetwerkvankoper.Deoverheid en grote ondernemingen volgden en zo werd glasvezel begin 21e eeuw ook beschikbaar voor de zakelijke marktenconsumenten. Door middel van laserlicht en het benutten van de verschillende lichtkleurenkanerdooréénvezelextreemveelbandbreedtegerealiseerdworden.Devezelszijnzeerdunenkunnenhogecapaciteittransporteren.Glasvezels voor datacommunicatie kunnen worden onderverdeeld in twee groepen: multimode- (meergolvige) lichtgeleiders en singlemode-

Vraag naar bandbreedte groeit Wanneer wij de markt voor glasvezelaansluitingen bezien, dan zien we al jaren een exponentiëlegroeiindegevraagdecapaciteit.RecentelijkheeftDialogic in samenwerking met TNOdetoekomstvanDigitaleConnectiviteitinkaartgebracht.Hieruit blijkt dat de groei van de gevraagde capaciteit jaarlijks dertigtotveertigprocentzalzijn.Dit komt onder meer doordat steeds meer online en streaming diensten worden afgenomen ennieuwetechnologieënzoalsVRhunopmarsmaken.Doordeze vraagontwikkeling uit te

splitsen naar de verschillende gebruikersgroepen en te categoriseren naar de technische mogelijkheden van de verschillende infrastructuren, krijgen we inzicht in de mate waarin deze netwerken de komende jaren in de behoefte kunnenvoorzien.Figuur2toonthetresultaatvandezeexercitie.Glasvezelnetwerken hebben een dusdanig schaalbaar karakter dat de infrastructuur hier nooit de beperkende factor zal zijn; het is simpelweg een afweging vandeexploitantwelkeactieveapparatuur men inzet en dus welke snelheid men kan bieden aan de eindgebruiker.


Figuur 2. Benodigde downloadsnelheid naar gebruikersgroep.(Bron: TNO & Dialogic (2016) Digitale Connectiviteit)

0,1Mbit/s

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025

1Mbit/s

100Mbit/s

1000Mbit/s

10000Mbit/s Glasvezel

DOCSIS3.1

DOCSIS3.0VDSL

ADSL10

Mbit/s

Power users Innovators Mainstream users Laggards

G.Fast


STAND VAN ZAKEN: AANBOD GLASVEZEL VOOR HUISHOUDENS IN NEDERLAND

Indeafgelopenjarenhebbenverschillende partijen zich ingespannen om huishoudens van eenglasvezelaansluitingtevoorzien.Dit is gebeurd via particuliere initiatieven of vanwege een commerciëledrijfveerominbepaaldegebieden een groter marktaandeel te krijgen.Nederlandteltbijna8miljoenhuishoudens waarvan circa 2,3 miljoen de mogelijkheid hebben om

via glasvezel communicatie diensten aftenemen.Dedriebelangrijkstediensten zijn internet, telefonie en TV.IndetoekomstzullenookanderedienstenviahetIPprotocol(internet)worden aangeboden, zoals zorg op afstand,IoT,domotica,energiebeheerhuishoudens,etc.

InvaktermenwordenaansluitingenvanhuishoudensFTTH(Fiberto

NEDERLAND OP GLASVEZEL 16Copyright FCA. All rights reserved.16

2

the Home) genoemd, een afgeleide daarvanisFTTC(FibertotheCurb).HetverschiltussenFTTCenFTTHis dat bij de eerste glasvezel tot de wijkcentrale wordt aangelegd en het laatste stuk tussen de wijkcentrale en de aansluiting in een woning een traditionelekoper/coaxverbindingwordtaangeboden.BijFTTHwordtglasvezeltotindewoninggeleverd. De ambitie van de Nederlandse overheid is dat in 2025 ieder huishouden beschikt over minimaal 100Mbit/sbreedbandinternet.Viaandere technieken zoals het koper telefonienetwerkenhetCAI-netwerkwordt er druk geïnnoveerd om deze doelstellingbinnenbereiktebrengen.Glasvezel biedt standaard al 1000 Mbit/s, maar om het commercieel aantrekkelijk te houden wordt in de consumentenmarkt vaak 50 of 100 Mbit/saangeboden.Voorcoax-enkopernetwerken geldt dat er flinke investeringen nodig zijn om de benodigde technologische innovaties

toe te passen die 100 Mbit/s breedbandmogelijkmaken.Glasvezelnetwerken zijn wat dat betreft meer toekomstbestendig aangezien zij groterecapaciteitbieden.

Aansluitnetwerken Nederland behoort tot de mondiale top als het gaat om de vaste aansluitnetwerken naar consumenten.Figuur3opdevolgende pagina geeft een indruk van de beschikbare downloadsnelheden voorhuishoudens.

Wel blijft er nog grote zorg om de gebiedenmet30Mbit/s.Binnendezegebieden ontstaan burgerinitiatieven om breedbandnetwerken te realiseren die zijn toegesneden op detoekomst.Dezeinitiatievenzijnniet altijd even succesvol, waardoor adequaat breedband internet in deze gebiedensomsuitblijft.Optermijnzal dit een remmend effect hebben op de economische ontwikkeling van dezegebieden.


Figuur 3. Gemiddeld beschikbare downloadsnelheid huishoudens (per wijk). (Bron: Dialogic (2016) De staat van telecom)


0-100 Mbit/s

100-200 Mbit/s

≥ 200 Mbit/s

HUISHOUDENS MET, EN HUISHOUDENS ZONDER GLASVEZELAANSLUITING

Opdevolgendepaginatoontfiguur4 de uitrol van glasvezel voor huishoudensinNederland(FTTH)uitgesplitst naar provincies, op peildatumeerstekwartaal2016.Hoeweldefiguurwatgedateerdis, geeft deze inzicht in de wijze waarop glasvezel in Nederland wordtuitgerold.Indefiguurvaltopdat de aanleg van glasvezel naar


huishoudens zich vooral voltrekt in gebiedenbuitendeRandstad.Ookis aanleg in minder verstedelijkte gebieden vaak eenvoudiger, onder meer doordat de benodigde graafwerkzaamheden makkelijker kunnen worden uitgevoerd (berm) dan in een stedelijke omgeving (stoep) en doordat vraagbundeling makkelijkerterealiserenis.


3

Zuid-Holland

Zeeland

Utrecht

Overijssel

Noord-Holland

Noord-Brabant

Limburg

Groningen

Gelderland

Friesland

Flevoland

21

0

2016 Q1

48

64

21

36

27

9

55

22

92

Drenthe 44

Figuur 4. FTTH homes passed (Bron: Telecompaper FTTH-monitor, eerste kwartaal 2016)


Middels vraagbundeling wordt geïnventariseerd of voldoende huishoudens of bedrijfspanden aansluiting willen op het aan te leggen glasvezelnetwerk, zodat de investering in het netwerk ook kanwordenterugverdiend.Insterk verstedelijkte gebieden is deze vraagbundeling moeilijker te realiseren vanwege de reeds aanwezigeopgewaardeerdecoax-en kopernetwerken waardoor consumenten en bedrijven minder sterk geneigd zijn om over te stappenopglasvezel.

MetnameCIFis-samenmet lokale/regionale partijen -actief met aanleg, hoewel in 2015 hettempoterugliepnaar200.000huishoudens per jaar ten opzichte van400.000hetjaardaarvoor.CIFconcentreerde zich voorheen vooral op Midden-Nederland en delen van de

Randstad, waarbij het de overgenomen CAI-netwerkenheeftverglaasd.RecentelijkisCIFinhetoostenvanNederland een joint venture met Cogas begonnenvoordeuitrolvanFTTH-netwerkinhetbuitengebied.

De afgelopen jaren is er veel geïnvesteerd in de uitrol van glasvezel met een grote piek in het aantal ‘homes passed’ (huishoudens die diensten via glasvezel kunnen afnemen)in2013.Aanlegvanglasvezel vergt veel kapitaal aan voorinvesteringen.Sinds2016iseen daling van de aanleg van nieuwe aansluitingenzichtbaar.

Eenbelangrijkeredenvoordezestagnerende aanleg van glasvezel is dat de grote marktpartijen weinig tot geen glasvezel aanleggen maar ervoorkiezenombestaandecoax-enkopernetwerkenoptewaarderen.


Q2 2008

Q4 2008

Q2 2009

Q4 2009

Q2 2010

Q4 2010

Q2 2011

Q4 2011

Q2 2012

Q4 2012

Q2 2013

Q4 2013

Q2 2014

Q4 2014

Q2 2015

Q4 2014

Q2 2016

0

100

200

300

400

Figuur 5. Aantal nieuwe FTTH-aansluitingen (Bron: ACM telecommonitor)

Q2 2008

Q4 2008

Q2 2009

Q4 2009

Q2 2010

Q4 2010

Q2 2011

Q4 2011

Q2 2012

Q4 2012

Q2 2013

Q4 2013

Q2 2014

Q4 2014

Q2 2015

Q4 2014

Q2 2016

0

1000

2000

Figuur 6. Totaal aantal FTTH-aansluitingen (Bron: ACM telecommonitor)


Uit een ander rapport blijkt dat er in Nederland circa 18 miljoen breedbandaansluitingen zijn bij huishoudens.Meteentotaalvan 7,9 miljoen huishoudens zijn dit bijna 2,3 aansluitingen perhuishouden.Ditiseenmixvanbestaandeennieuweaansluitingenmiddelskoper,coaxenglasvezel.Erisinditopzichtkeuzevrijheidvoordeconsument.

Vaak blijkt wel dat indien er eenmixvankoperenglasvezelbeschikbaar is, en er sprake is van een open glasvezelnetwerk, de dienstenaanbieder de consument probeert te motiveren om over te gaanopeenglasvezeldienst.Infiguur 5 en 6 is een snelle uitrol van glasvezel in de periode van 2008 t/m 2014 zichtbaar, waarna de uitrolmeergeleidelijkgaat.


KERN EN NIET-KERN

Dialogic heeft diverse gedetailleerde analyses uitgevoerd van de beschikbaarheid van breedbandopNextGenerationAccess-niveau(NGA).NextGeneration Access (NGA) netwerken bieden grotere bandbreedtes (30Mbit/s of meer) dan traditionele kopernetwerken.Hetkangaanomopgewaardeerde kopernetwerken of

glasvezelnetwerken.Hiernaastzijnafbeeldingen weergegeven van de beschikbaarheid van breedband in eenaantalindividueleprovincies.Voor dit rapport hebben wij de provincies Drenthe, Limburg en Zeelanduitgelicht.VandetwaalfprovinciëndieNederlandrijkis,gevenjuistdezedrieprovinciëneengoedoverzichtvankernennietkern.


4

< 30 Mbit/s

Kernen en bedrijventerreinen

≥ 30 Mbit/s

Figuur 7. Beschikbaarheid van snel internet in de provincies Drenthe, Limburg en Zeeland


< 30 Mbit/s


≥ 30 Mbit/s

Figuur 7. Beschikbaarheid van snel internet in de provincies Drenthe, Limburg en Zeeland (vervolg)


Het duidelijke verschil tussen de adressen binnen en de adressen buiten de kernen kent haar oorsprong inhetverleden.InhetverledenkendeKPN namelijk een aansluitplicht voor haar telefonienetwerk, waardoor elk relevant adres in het buitengebied eentelefoonaansluitingheeft.De lokale kabelmaatschappijen waren echter niet aan deze verplichting gebonden, waardoor zij hun doelgebied op basis van een kosteninschattingkondenbepalen.Doordat er doorgaans hoge kosten met de aanleg van een kabelnetwerk in het buitengebied gemoeid gaan, hebben zij er voor gekozen om hier geen netwerk te realiseren (uitzonderingendaargelaten).Degrens bebouwde kom vormde daarbij als een logische en uitlegbare afbakening.Omdezeredenbeschikken de meeste adressen in het buitengebied wel over een DSL-aansluiting, maar niet over een kabelaansluiting.

De rode stippen in de getoonde afbeeldingen vertegenwoordigen op perceelsniveau adressen waarop geen aansluiting beschikbaar is die voldoet aan de criteria voor NGA, teweten≥30Mbit/sbeschikbaredownloadsnelheid.

De weergegeven kaarten van Drenthe, Limburg en Zeeland geven goed inzicht in de heterogeniteit van deze problematiek: in sommige buitengebieden zijn wel goede verbindingen beschikbaar (de strengen met groene stippen), maar in andere delen is het aanbod van een substantieel lager niveau (rode stippen).Degebiedenmetgoedaanbod hebben dit voornamelijk te danken aan de verregaande uitrol van sommige (lokale) kabelmaatschappijen.Deadressendicht bij de kernen (hier grijs gekleurd) hebben vaak baat gehad bij de opwaardering van het DSL-netwerkvanKPN.

Copyright FCA. All rights reserved.28 Copyright FCA. All rights reserved.28

29NEDERLAND OP GLASVEZEL 29NEDERLAND OP GLASVEZEL

BURGERINITIATIEVEN

Inhetbuitengebiedissprakevaneenanderedynamiek.Dekabelnetwerkenontbreken hier grotendeels en de DSL-snelheid is doorgaans laag door de grote afstand tot de KPN wijkcentrale of laatste VDSL-straatkast.CIFiseenjointventuremet Cogas aangegaan en heeft recentelijk deze markt betreden met de uitrol van glasvezelnetwerken

5inhetbuitengebied.Daarbijiser nog een groot aantal lokale burgerinitiatieven actief in Nederland die zich inzetten voor de realisatie van nieuwe netwerken in het buitengebied van hun buurtschap, gemeenteofregio.Devolgendekaartinfiguur8(pagina29)laatzienhoedeze initiatieven in het buitengebied overhetlandverspreidzijn.


Vaak kennen deze initiatieven een lange looptijd voordat het netwerk ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd, en het komt ook met regelmaat voor dat het netwerk niet wordt gerealiseerd.Erzijnverschillendeoorzaken aan te wijzen voor de lange duur of het niet van de grond komen vanditsoortprojecten.Zoishetlastigominvesteerderstevinden.Ophetmomentdateeninitiatiefvoor glasvezel in een buitengebied van start gaat, is er veel animo van de bewoners van het gebied omeenaansluitingaftenemen.Zodra het project een langer dan geplande looptijd blijkt te hebben, neemtditenthousiasmevaakaf.De lokale overheid of regionale overheid wil graag helpen, maar doordecomplexeregelgevingenongeoorloofde staatssteun ten aanzien van telecomnetwerken, is het niet duidelijk of subsidie of een uitgestelde lening voor aanleg mogelijkis.

Het succes of falen van dergelijke initiatieven hangt volgens recent onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen (Salemink en Strijker, 2016) met een aantal factoren samen.Omdatdergelijkeinitiatievenvaak door burgers worden ondernomen, moeten zij pionieren op voor hen wellicht onbekend bestuurlijk,juridisch,financieelentechnologischgebied.Hetblijktvaak lastig om alle stakeholders, waaronder ook de gemeenschappen die mogelijk aangesloten worden op glasvezel, op een effectieve manier tebetrekken.Deaardvandematerievereist daarnaast een bepaald niveauvankennisovertechniek.Zowel sociaal als intellectueel kapitaal zijn dus van belang om een voldoende organisatiegraad te bereiken om projecten uiteindelijk tot uitvoeringtebrengen.


Figuur 8. FTTH-initiatieven in het buitengebied.

Gemeenten

FTTH-initiatieven in het buitengebied

ZAKELIJKE MARKT

De zakelijke markt voor glasvezel kent andere kenmerken dan de consumentenmarkt.Inditrapportwordt onder de zakelijke markt verstaan de MKB bedrijven met 2 tot 249 medewerkers die geregistreerd zijn bij de Kamer van Koophandel (KvK).VolgensdegegevensvandeKvKkunnenongeveer420.000bedrijvenalsMKBgekenmerktworden.Zelfstandigen zonder personeel (ZZP’ers) worden in dit rapport buiten

beschouwinggelaten.Degrootzakelijkemarkt wordt in dit rapport ook buiten beschouwing gelaten; zij investeren doorgaans zelfstandig in eigen infrastructuur tussen de verschillende (internationale)bedrijfslocaties. FTTO(FibertotheOffice)ofCorporateInternetzijnzakelijkediensten.Het netwerk is vaak op een andere manier aangelegd, waardoor de fibercarrierhogerebeschikbaarheid


6

kangaranderen.Denkhierbijaanhet reserveren van capaciteit op het netwerk (geen overboeking) en betere dienstverlening in geval van storingen.Indemeestegevallenzijnde tarieven opgebouwd uit minimaal 2 componenten.Deeerstecomponentis access, dit is de toegang tot het glasvezelnetwerk en tweede is de dienst, vaak is dit internet, maar dit kan ook een afgescheiden netwerkverbinding naar een andere vestigingvaneenbedrijfzijn.

Volgens een rapport van de Autoriteit Consument en Markt uit 2016overOpticalDistributionFrame(ODF)accesszijner79.500zakelijkeaansluitingen (2015 Q4) en is er een groeigeweestvanongeveer4.500aansluitingentenopzichtevan2014.ErzijndusnogveelbedrijveninhetMKB die geen gebruik kunnen of willenmakenvanglasvezel. Zakelijke glasvezelaansluitingen wordeninderegelspecifiekvoor

een individuele zakelijke locatie aangelegd.Insommigegevalleniser sprake van vraagbundeling op een bedrijventerrein, proactieve uitrol door aanbieders in het verleden of kan een zakelijk adres ‘meeliften’ op uitrolvooreenconsumentennetwerk.Wanneer een individuele aansluiting moet worden gerealiseerd is de afstand tot het aansluitnetwerk van de glasvezelaanbieder bepalend voor de kosten (die voornamelijk bestaan uitgraafkosten).DeACMgeeftinhaar marktanalyse de volgende indicaties voor het percentage van de bedrijfslocaties in Nederland dat binnen 150 meter bereik ligt van een netwerk:

1. KPN (marktleider): 80-85% van de bedrijfslocaties “binnen bereik”

2. Ziggo: 60-65%3. Eurofiber:40-45%4. Tele2:25-30%5. BT:25-30%6. RegionaleFiber-to-the-Office

aanbieders: lokale/regionale dekking.


Opbedrijventerreinenisditvrijwelexclusiefviaglasvezel,aangezienkabelhierontbreekt.

Naast de reguliere glasvezelaansluitingen aansluitingen, is er door het hele land sprake van verglazingvanzogenoemdeobjecten.Denk hierbij aan allerhande aan te sturen en te monitoren objecten, zoals bruggen, sluizen, verkeersregelinstallaties en schakelstations van elektriciteitsnetwerken.

Alle niet-KPN aansluitingen realiseren samen een netwerkdekkingvan76-77%.Metde volgende afbeelding wordt duidelijk dat we de eerder gemaakte splitsing tussen de kernen en het buitengebied kunnen doortrekken voordezakelijkeaansluitingen.Hoewel er in het buitengebied veel sprake is van (met name agrarische) bedrijvigheid, zien we vooral concentraties van zeer snelle verbindingeninenronddekernen.


Figuur 9. Gemiddeld afgenomen downloadsnelheden onder zakelijke afnemers (Bron: Dialogic (2016) De Staat van Telecom)

Gemiddeld minder dan100 Mbit/s afgenomen

Gemiddeld 100 Mbit/sof meer afgenomen



CORENETWERKEN

Alle vaste en mobiele access netwerken bestaan in de kern van het netwerkuitglasvezelverbindingen.Met deze verbindingen komt de onderlinge connectiviteit tussen de (deel)netwerken en de verbinding metdeInternetExchangesendatacenterstotstand.Devolgende

7afbeelding laat zien dat er in heel Nederlandeen(zeer)fijnmazigglasvezelnetwerkaanwezigis.Daarbij overschrijden sommige core verbindingen de landsgrenzen met BelgiëenDuitsland,zodaterookinternationale datastromen tot stand gebrachtkunnenworden.


Figuur 10. Corenetwerken van Nederland (Bron: Dialogic (2016) De Staat van Telecom)


De corenetwerken zijn van groot belang voor de digitale infrastructuur inNederland.Ditzijndezogenaamdeslagaders die het mogelijk maken om de netwerken voor consumenten en bedrijventevoorzienvandiensten.Nederland telt circa 200 datacenters, vanuit deze datacenters worden vaak weer koppelingen gemaakt tussen deverschillendenetwerken.Ditzijndezogenaamdemarktplaatsen.VoorbeeldenzijnAMS-IX(AmsterdamInternetexchange),NL-IX(NeutralInternetExchange)NDIX(Nederlands

DuitseInternetExchange),EFX(EindhovenFiberExchange),FR-IX(FrieseInternetExchange)GN-IX(GroningenInternetExchange).Corenetwerken zijn nagenoeg allemaal glasvezelnetwerken vanwege de grotere capaciteit die deze netwerken hebben ten opzichte van koperencoax.

Partijen die actief zijn op de corenetwerkenzijno.a.Relined,Eurofiber,KPN,Ziggo,BT,ColtenVerizon.

39NEDERLAND OP GLASVEZEL 39NEDERLAND OP GLASVEZEL

ZEEKABELS

Naast de internationale verbindingen via land, heeft Nederland ook een goede reputatie als het aankomt op delandingvanzeekabels.Eendeelhiervan heeft een transcontinentale bestemming; de overige kabels verbinden ons land met Denemarken enhetVerenigdKoninkrijk.Infiguur11(pagina39)wordenderelevante kabels schematisch

8weergeven.DeCobra-kabeltussendeEemshaven(NL)enEndrup(DK)wordt op dit moment gerealiseerd enzaloperationeelzijnin2019.Relined heeft hier een voortrekkersrol genomenvoorderealisatie. Hoewel Nederland op dit moment een strategische positie heeft op het gebied van (transatlantische)


zeekabelcapaciteit, valt nog te bezien of het deze positie op termijn zal behouden.Dehuidigekabelszijnrondde millenniumwisseling aangelegd, bevatten een ouder vezeltype en hebben een ontwerp levensduur van20tot25jaar.Denoodzaaktotvervangingdringtzichdaardoorop.

Ophetgebiedvannieuwerealisatiegeniet Nederland niet langer een uniekevoorkeurspositie.ZolandtMarea,denieuwekabelvano.a.Facebook en Microsoft in Spanje (Bilbao)enstaatDenemarken(Esbjerg)op de nominatie voor verschillende transatlantischekabelprojecten.


Denemarken

DuitslandNederland

Figuur 11. Zeekabels met landingsplaatsen of doorkoppeling naar Nederland

Tampnet

Baltic Cable 6

Baltic Cable 5

CANTAT-3

Pangea North

SeaMeWe-3

Kategat-1

TAT-14

COBRAVSNL

AC-1


9CONCLUSIE

DeglasvezelmarktvoorFTTH,FTTCenglasvezelvoorbedrijvenen instellingen anno 2017 beziend, valleneenaantalzakenop.Eriseen forse stagnatie in het aantal nieuwe aansluitingen dat jaarlijks wordtgerealiseerd.Ditheefttemaken met een verminderde bereidheid van grote partijen om teinvestereninglasvezel.Ditiseen bedrijfseconomisch logische keuze gezien de aanlegkosten

van glasvezel in verstedelijkte gebieden, de onzekerheid wat betreft vraagbundeling en het feitdatdezepartijencoax-en/ofkopernetwerken in beheer hebben diezijopwaarderen.Erisechterook een keerzijde waaraan een groter belang is gehecht dan louter bedrijfseconomischeoverwegingen.

Gezien de ambitie die de Nederlandse overheid recent


heeft uitgesproken om in 2025 alle Nederlandse huishoudens te voorzien van 100Mbit/s aansluitingen, is het de vraag of opwaardering van bestaande (koper)netwerkenzalvolstaan.Zoals in dit rapport beschreven is, zijn met name de gebieden buiten de stedelijke kernen afhankelijk van sterk verouderde netwerkinfrastructuren.Oplangetermijn zal dit ertoe leiden dat de leefbaarheid van deze gebieden verslechterd.Voordezegebiedenis verglazing van grote betekenis, zowel voor de economische als demografische ontwikkeling van dezegebieden.

De vele burgerinitiatieven bieden wat dat betreft een goede impuls voor een landelijke dekking van glasvezelnetwerken.Ondanksdecomplexiteitvanditsoortprojecten blijkt het wel degelijk mogelijk om toekomstbestendige, hoogwaardige glasvezelnetwerken

aan te leggen in gebieden die dunner bevolkt zijn en waar vraagbundelingeenextrauitdagingvormt.Zowerdrecentbekend dat de joint venture vanCogasenCIFineendeelvanhetVechtdalinOverijssel4500FTTHaansluitingengaatrealiseren.IndeprovincieGroningen zal Rodin Broadband 13.000adressenvoorzienvanbreedbandige connectiviteit middels glasvezel of in combinatie metstraalverbindingen.Totslotzal de dorpskern van Reeuwijk Dorp toegang krijgen tot glasvezel dat zal worden aangelegd door Rekam.

Wat de Fiber Carrier Association betreft is het zaak om de komende jaren stevig in te zetten op de aanleg van glasvezel in de gebieden buiten de kernen en ook binnen verstedelijkte kerngebieden in de mogelijkheid tot aanleg van glasvezelteblijveninvesteren.


10ALLE ACTIEVE FIBER CARRIERS IN NEDERLAND

Opdevolgendekaartinfiguur12 en in de tabel daarna worden de meeste actieve carriers in Nederlandgetoond.

Figuur 12: Netwerken in Nederland

FCA deelnemer


BEDRIJFSNAAM PLAATS

A-Fiber Amsterdam

BelgacomInternationalCarrierServicesNederland Rotterdam

Breedband Arnhem Arnhem

Breedband Deurne Deurne

Breedband Gemert Gemert

Breedband Helmond Helmond

Breedband Laarbeek Laarbeek

BreedbandRegioEindhoven Eindhoven

BreedbandTilburg Tilburg

Brightfiber Vianen

BTNederland Amsterdam

CAIWDiensten Naaldwijk

CIF Hoevelaken

Cogas Kabel Almelo


BEDRIJFSNAAM PLAATS

Cogent Communications Netherlands Amsterdam

ColtTechnologyServices Amsterdam

Community Network Noord Nederland (CNG) Groningen

CoöperatieGlasvezelcompagnieNuenenU.A. Nuenen

CoöperatieHSLnetU.A. Heeze

Digiglas Zuidbroek

euNetworks Amsterdam

EurofiberNederland Utrecht

E-Fiber Bernheze

Fiber Noord Leek

Fiber Revolution Rotterdam

Fore Freedom Rhoon

Gemeente Alkmaar Alkmaar

Glasnet Buren Buren


BEDRIJFSNAAM PLAATS

Glasnet Heusden Heusden

GlasnetOostplaat Middelharnis

GlasnetTiel Tiel

Glasnet Veghel Veghel

Glasnet Zoetermeer Zoetermeer

GlasvezelEindhoven Eindhoven

Glasvezel Vught Vught

Glasvezelnet Amsterdam Amsterdam

Glazen-Maas Rotterdam

GVH Connect Hilversum

InterouteManagedServicesNetherlands Schiphol-Rijk

KPN Den Haag

KabeltelevisieNoord-OostFriesland(Kabelnoord) Dokkum

Kempenglas Buitengebied de Kempen


BEDRIJFSNAAM PLAATS

Level 3 Communications Amsterdam

NDIX Enschede

ParkNed Waalwijk

Reggefiber Rijssen

Relined Vianen

SchipholTelematics Schiphol

Stadsring Leeuwarden Leeuwarden

St.CaiHarderwijk Harderwijk

St.KabelnetVeendam Veendam

St.KabeltelevisiePijnacker Pijnacker

St.RegionaleKabeltelevisieMidden-Holland(Rekam) Gouda

Stichting Breedband Delft Delft

Stichting Glaslokaal Den Haag

Stichting Glasvezel Dombosch Rijswijk (NB)


BEDRIJFSNAAM PLAATS

Tele2Nederland Diemen

Telemann Nijmegen

Teleplaza Heemskerk

TelePark Kesteren

T-MobileNetherlands Den Haag

TReNTInfrastructuur Enschede

Unet Almere

Verizon Nederland Amsterdam

ViaGlas Horst

VitrumNet Dordrecht

Viatel Nederland Wognum

Vodafone Libertel Maastricht

Zeelandnet / Delta Kamperland

Ziggo Utrecht


Fiber Carrier Association (FCA)+31 38 750 [email protected]

http://www.fibercarriers.nl

NEDERLAND OP GLASVEZEL - Fiber Carrier Association · de nabije toekomst zal een deel van ......

Documents

Transcript of NEDERLAND OP GLASVEZEL - Fiber Carrier Association · de nabije toekomst zal een deel van ......