TRENDS

UITDAGINGEN

U

oorganisatie

T

sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren

van nu

Een wegwijzer voor professionals die werken

met jongeren aan een betere wereld

jongleren

Hoe ontwikkel je als organisatie in een veranderend werkveld sterk activiteiten-aanbod om mondiale betrokkenheid bij jongeren te vergroten?

waarom dit leertraject?

inleiding

NCDO stimuleert mondiaal burgerschap, oftewel wereldburgerschap. Dit verwijst naar een wereld die niet langer gekenmerkt wordt door landsgrenzen, maar juist naar wereldwijde verbondenheid en de rol die wij daar als burger in kunnen spelen. In de visie van NCDO gaat mondiaal burgerschap over gedrag dat recht doet aan de principes van wederzijdse afhankelijkheid in de wereld, de gelijkwaardigheid van mensen en de gedeelde verant-woordelijkheid voor het oplossen van mondiale vraagstukken.

Deze vraag stond centraal tijdens het leertraject 2012-2013 voor professionals van jongerenorganisaties. Jongeren tussen de 15 en 25 jaar doorlopen verschillende ontwikkelingsfasen. In die fasen ver-schuiven interesses, vormen zich idealen en verandert het gedrag. Daarin zien we dat, afhankelijk van hun leeftijd, de mate en het type van mondiale betrokkenheid verschilt. Naast de ‘explosieve’ ontwik-keling van jongeren zien jongerenorganisaties hun werkveld veran-deren. Deze veranderingen hangen samen met politieke besluit-vorming, de economische crisis en de steeds grotere mogelijkheden om te werken en te leven in een gedigitaliseerde mondiale wereld. Tijdens het leertraject hebben we gekeken naar hoe deze verander-ingen je organisatie beïnvloeden, en belangrijker nog, het aanbod van je organisatie. Deze bevindingen willen we graag met jullie delen. Deze wegwijzer biedt hands-on tools en inzichten die bruik-baar zijn voor jouw werk met jongeren.

1 jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu

LeeswijzerDeze wegwijzer geeft je een beeld van verschillende maatschappelijke- en jongerentrends die invloed hebben op de positionering en het aanbod van jouw organisatie. Door dieper op deze relatie in te gaan komen er verschillende uitdagingen naar voren. In korte filmpjes worden deze uitdagingen persoonlijk ingeleid door deelnemers van het leertraject. Per uitdaging vind je achtergrondinformatie, inzichten van verschillende experts en materialen om mee aan de slag te gaan in je eigen organisatie.

jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu 2

inhoudsopgave

TRENDS

UITDAGINGEN

U

oorganisatie

T

TRENDS

UITDAGINGEN

U

oorganisatie

T

Het werkveld waarin jouw organisatie zich bevindt, is voortdurend in beweging. We kunnen tal van trends benoemen maar niet elke trend is voor iedereen van belang. Hoe bepaal je welke trend relevant is voor jouw organisatie? En vervolgens, welke invloed hebben deze trends op het aanbod van je organisatie? In deze wegwijzer hebben we onderscheid gemaakt tussen trends in het werkveld en trends bij jongeren van nu.

Om antwoord te krijgen op welke trends nu precies invloed hebben op het aanbod van je organisatie, en op welke trends je in wilt spelen, kun je gebruik maken van de volgende tool:

trends in het werkveld

Trends in het werkveldvan jongerenorganisaties

T RENDS

3 jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu

Een voorbeeldStel de groep een centrale vraag. Iedereen schrijft individueel voor elke fase enkele trends op. Deze geeltjes worden vervolgens opge-plakt op de Wave. Na de inventarisatie, en het vergelijken van de uitkomsten, kun je de volgende vraag stellen: ‘In welke mate zijn wij als organisatie klaar voor deze veranderingen en spelen wij daar (al) voldoende op in?’

Wat kan ik hier mee als professional?

Om de diversiteit van ideeën zichtbaar te maken, is het nodig om eerst de verschillende per-spectieven op de samenleving uit jezelf en je organisatie te halen. Je benut hiermee de collectievewijsheid van de groep en wijst elkaar op zaken die je zelf nog niet zo had gezien. Tegelijk geeft deze methode aanleiding tot reflectie en discussie op wat bepaalde trends betekenen voor je aanbod. De Wave biedt hier-mee een voedingsbodem voor het formuleren van een sterke eensgezinde visie en heldere doelstellingen. Op basis daarvan ontwikkel je je aanbod.

The waveDe Wave is geschikt om relevante gebeurtenissen, trends en factoren in het werkveld van jouw orga-nisatie zichtbaar te maken. Denk daarbij bijvoorbeeld aan politieke ontwikkelingen, economische en sociale omstandigheden, technologische vooruitgang en veranderingen in de directe leefomgeving van jongeren. Deze werkvorm is ontwikkeld door het Institute of Cultural Affairs in Engeland. Doel van de Wave is om op participatieve wijze tot nieuwe inzichten te komen.

1 tool

horizon

opkomend

gevestigd

verdwijnend

Welke maatschappelijke ontwikkelingen zien we die invloed hebben op ons werk met jongeren?

Fase

Als eerste zie je een rimpeling aan de horizon

De opkomende golf

Daarna is de golf op zijn toppunt en gevestigd

De golf rolt terug in zee

betekenis

De ontwikkelingen die zich ontvouwen in de toekomst

Dat wat nu geleide-lijk ontstaat in de samenleving

Wat zie je dagelijks gebeuren?

Wat zien we ver-dwijnen uit onze samenleving?

voorbeeld

Over 20 jaar zien we een samenleving na de babyboomers waarin het arbeids-kapitaal van jongeren hard nodig is

Meer sociale beweging en bewustwor-ding bij jongeren over mondiale thema’s (duurzaamheid, consumentengedrag, voedselschaarste, ongelijkheid)

Beperkte subsidiemogelijkheden voor jongerenorganisaties, veel organisaties met idealen die wegvallen en tegelijker-tijd veel nieuw burgerinitiatief en sociaal ondernemerschap

Macht verkreeg je uit traditie en positie

jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu 4

TRENDS

UITDAGINGEN

U

oorganisatie

T

RENDSTtrends onder jongeren

Niet alleen veranderingen in het werkveld hebben invloed op het aanbod van je organi-satie. Het zijn ook jongeren zelf die kunnen dienen als bron van inspiratie voor verander-ing, zij zijn immers de kritische (potentiële) deelnemers van jouw activiteiten. Kortom, je kunt niet zonder ze! Welke trends zijn kenmerkend voor jongeren van nu?

Trends onder jongeren

5 jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu

Voorbeelden van trends

Gelijkwaardigheid en delen zijn belangrijke waarden van de huidige generatie jongeren, zoals bijvoorbeeld het leasen van spijkerbroeken of het delen van eten. Jongeren nemen en hebben de vrijheid om op pad te gaan en te reizen, waarbij jezelf ontdekken een belangrijk doel is. Bijvoorbeeld vrijwilligerswerk in het buitenland, zoals via NSA International en Be

More.

Jongeren willen steeds meer zelf ondernemen, denk hierbij aan jonge initiatieven als de G500, of YourBricks. Jongeren hebben toegang tot een overvloed aan informatie en worden daarmee selectiever in dat wat ze tot zich nemen. Sommige sociale media zijn in en dan weer uit, denk aan Hyves en Facebook. Netwerken is belangrijk om je doelen te behalen. Facebook of Twitter worden hiervoor steeds meer ingezet, of middelen als durftevragen.

Hoewel jongeren een sterke behoefte hebben om iets te doen aan ongelijkheid in de wereld, zijn zij tijdens hun pubertijd het minst met de wereld bezig, zo blijkt uit onderzoek van NCDO.

Lees verder over jongerentrends

Betrek jongeren direct in de vormgeving van je aanbod via co-creatie.

Meer weten over hoe intergenerationele samenwerking jouw organisatie kan versterken?

In De Jeugd is Tegenwoordig van Bert Smits kun je nog veel meer lezen over de jongeren van nu. Zijn Prezi’s staan ook online en zijn blog is leuk.

Jongeren willen zich vandaag de dag inzetten voor een betere wereld. Maar wat doen ze eigenlijk precies? Lees meer over jongeren en mondiaal burgerschap.

Nieuwsgierig naar voorbeelden van hoe jongeren zelf in actie ko-men voor thema’s rondom voedsel? Kijk eens op foodguerrilla.nl.

Lees meer over Europese Jongerentrends 2013.

Op NCDO vind je nog meer informatie over trends en ontwikke-

lingen op het gebied van jongeren.

Wat kan ik hier mee als professional? Als organisatie wil je bij de tijd blijven en inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Tegelijkertijd wil je een programma of product aanbieden dat kortstondige hypes overleeft. Door duurzame trends te identificeren kun je toetsen of je aanbod voldoende is afgestemd op de behoeftes van je jonge doelgroep. Een voorbeeld: een trend is dat jong-eren steeds meer pick-and-mix-gedrag vertonen, of zogenoemd zap-gedrag. Ze willen zich juist verbinden aan kortdurende ini-tiatieven om geïnspireerd te ra-ken en iets te beleven. Hier kun je als organisatie op inspelen, bijvoorbeeld door initiatieven op te zetten in co-creatie met jongeren. En door binnen deze initiatieven te blijven vernieuwen om betrokken jongeren te be-houden en nieuwe jongeren aan te trekken.

jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu 6

TRENDS

UITDAGINGEN

U

oorganisatie

T

Een verhaal uit de praktijk: Tumba

uitdagingen: vraag en aanbod

itdagingenU

Hoe zorg je er als organisatie voor dat je aanbod voldoende blijft aansluiten bij de be-hoeften van jongeren, temidden van verschuivende trends en ontwikkelingen? Ten eerste is er natuurlijk de vraag ‘wat is die behoefte van jongeren?’ Pas dan kun je kijken hoe je aanbod aansluit.

Vraag en aanbod

7 jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu

‘None of us is as smart as all of us’ (Butterfly Works over co-creatie). Oftewel, het aanbod van je organi-satie kan enorm versterkt worden wanneer de eindgebruikers worden betrokken in het ontwerp ervan. Co-creatie onderscheidt zich van andere participatieve methoden doordat de participanten niet alleen mee DENKEN in het ontwikkelings- en uitvoeringsproces, maar ook daadwerkelijk mee DOEN.Wat kan het werken met co-creatie je organisatie brengen?betrokkenheid bij de uitvoering van een project of programma door het gevoel van eigenaarschap;het resultaat van je product of programma is praktisch en toepasbaar voor die groepen voor wie het bedoeld is;samen ontwikkelen is vooral ook leuk! Je ontdekt weer nieuwe vaardigheden, kennis en kwaliteiten van elkaar en van jezelf. Lees verder over de co-creatie methode van Butterfly Works.

Ervaringsleren is het creëren van een specifieke situatie die de jongere in staat stelt om concrete erva-ringen op te doen en hen motiveert tot reflectie op hun eigen situatie. Humanity House is een voorbeeld van een organisatie die gebruik maakt van deze methodiek. Zij maken humanitaire thema’s bespreek- en invoelbaar en inspireren hiermee jongeren om een positieve bijdrage te leveren aan een leven in vrede en vrijheid. Waarom via ervaringsleren? Jolijn Fortmann van Humanity House vertelt: ‘We willen niet dat mensen met een afstandje naar situaties kijken, maar even zelf in een vergelijkbare situatie ge-plaatst worden. ‘Ver van je bed’-onderwerpen komen opeens veel dichterbij, in de eigen belevingswe-reld. Met als resultaat: je ziet hun mening veranderen rondom de thematiek, ze kunnen zich beter in-leven en worden zich meer bewust van hun eigen leven in vrede en veiligheid. Op sommige jongeren maakt het zo’n indruk, dat zij ook zelf actie willen ondernemen’.

Lees verder over ervaringsleren in het ervaringsmuseum Humanity House. Laat je ook inspireren door serious games, waar spel, leren en realiteit met elkaar worden verbonden. Of lees meer over de achtergrond van ervaringsleren.

Verschillende tools: Er zijn tal van mogelijkheden om te ontdekken of het aanbod aansluit bij de behoeften van je doelgroep. Het direct testen van je aanbod bij jongeren, zoals we zien in het filmpje over Tumba, is hier een voor-beeld van. Een kleine greep van andere tools:

Het is niet alleen voor jouw organisatie, maar ook voor jongeren zelf heel relevant om betrokken te worden bij de ontwikkeling of aanpassing van je activiteitenaanbod. Jongeren inzetten als ervaringsdeskundigen kan veel opleveren voor mogelijke aan-passingen in je aanbod.

jongeren als ervaringsdeskundigen 1e tool

co-creatie

ervaringsleren als nieuwe manier om te leren

2e tool

3e tool

Een verhaal uit de praktijk: studente van ImaginHeroes

jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu 8

TRENDS

UITDAGINGEN

U

oorganisatie

T

Dynamisch, creatief, innovatief, flexibel. Verschillende woorden die je associeert met jon-geren. Vindt jouw organisatie het belangrijk om mee te bewegen in deze cultuur? Wil je jongeren echt een plek geven in de organisatie en aansluiting vinden en behouden met je doelgroep? Hieronder lees je hoe je dit kunt doen.

uitdagingen: wendbaarheid van je organisatie

Wendbaarheid van je organisatie

Een verhaal uit de praktijk: UNOY

De vraag die UNOY zich stelt is hoe je de verschil-lende kenmerken en kwaliteiten van jongeren in de organisatie kunt borgen. Een relevante vraag, namelijk, in hoeverre beweeg je mee met de doel-groep, zonder de identiteit van je organisatie te verliezen? En, hoe flexibel kan en wil je je opstellen in een voortdurend beweeglijk werkveld?

itdagingenU

9 jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu

waarderend onderzoekHet waarderend onderzoek is een manier om vanuit de positieve ervaring veranderingen of aanpassingen door te voeren binnen je organisatie. Er zijn verschillende fases die je doorloopt om te ko-men tot verbetering: 1. De verkenningsfase: hier focussen we op datgene wat al goed gaat in de gewenste situatie. Vanuit een positieve benadering kijken we naar geleerde lessen waarbij sterke en zwakke punten worden aan-gestipt. Deze lessen vormen de basis om verder te leren.2. De verbeeldingsfase: wat is precies de gewenste ervaring wan-neer je organisatie optimaal gebruik maakt van de potentie van jongeren? Formuleer dit in concrete doelstellingen die in de laatste fase getest kunnen worden. 3. De vormgevingsfase: wat wil je dat de jongeren precies gaan doen, ervaren, wat wil je eruit halen? Betrek ook jongeren in deze fase om aan hen te vragen wat zij nodig hebben.4. De testfase: aan de slag!

Hier vind je meer informatie en voorbeelden over het waarderend onderzoek.

Wat kan ik hiermee als professional:

Verschillende elementen in de scrummethode kunnen je helpen om je als organisatie flexibel op te stellen en de capaciteit van jouw doelgroep te ontdekken en te borgen in de organisatie. Allereerst is multidisciplinair leren een sleutelwoord in de scrummethode, dat wil zeggen dat verschillende kwaliteiten bin-nen een team aanwezig zijn en elkaar aanvullen. Ruimte laten voor aanpassingen en flexibi-liteit en het actief betrekken van (nieuw) talent van jongeren en het benutten hiervan, kan de kwaliteit binnen je organisatie en aanbod ten goede komen. Ten tweede is het inbouwen van reflectiemomenten in de organi-satie heel belangrijk: waar sta je in verhouding tot de resultaten die je wilt bereiken? Gebruik je de potentie die je voorhanden hebt op de juiste manier en draagt dit bij aan datgene wat je voor ogen had?

scrummethodeFail fast, fail often and learn fast. Doe de test! Kun jij een toren bou-wen van alleen 20 sprieten spaghetti, 90 cm tape, 90 cm touw en 1 marshmallow? Regels: je hebt 18 minuten de tijd, en de marshmal-low moet bovenop de toren staan!

Waarom is dit zo interessant? De marshmallow challenge illustreert dat het maken van ingewikkelde constructies en bouwplannen waarin je in één rechte lijn van a naar b wilt komen, niet perse tot het beste resultaat hoeft te leiden. Het gaat erom dat je al bouwende leert en je aanpast om te komen tot het beste resultaat. Al doende kom je er het snelst achter wat de zwakke punten en de verborgen assumpties in je plan zijn. En dat is ook de kern van de scrumme-thode. Scrum is een methodiek voor projectmanagement die haar ontstaan kent uit de ICT en tegenwoordig steeds meer wordt toege-past in andere sectoren. De methode kenmerkt zich door haar stapsgewijze en wendbare werkwijze. Flexibiliteit is de kern! Lees verder over de scrummethode en laat je inspireren door voor-beelden uit de praktijk: peerby, een sociale onderneming, en binnen de interactieve media.

Een verhaal uit de praktijk: UNOY

Verschillende tools:Er zijn verschillende tools om het aanbod van jouw organisatie onder de loep te nemen en op een creatieve manier te kijken waar je kunt vernieuwen en verbeteren. Twee voorbeelden:

1e tool

2e tool

jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu 10

uitdagingen: vermarkten van je aanbod

Bezuinigingen, het opheffen of terugschroeven van subsidies: maatregelen die een enorme impact kunnen hebben op het aanbod van je organisatie. Wat betekent dit voor je lopende projecten? Moet je ze op een andere manier in de markt zetten zodat er meer inkomsten uit verworven kunnen worden? Of sta je aan de start van een nieuw initiatief en wil je onafhankelijk van subsidies de markt bestormen?

VERMARKTEN VAN JE AANBOD

Een verhaal uit de praktijk: Worldmapping

De werkwijze van Worldmapping is een voor-beeld van hoe je je aanbod in de markt zet. Er zijn natuurlijk verschillende manieren om een nieuw of aangepast verdienmodel voor je activiteiten te ontwikkelen. Manieren die voorbij gaan aan sub-sidies, of zelfs voorbij gaan aan geld. We gaan hier op twee voorbeelden in:

11 jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu

TRENDS

UITDAGINGEN

U

oorganisatie

T

itdagingenU

VERMARKTEN VAN JE AANBOD

Een verhaal uit de praktijk: Worldmapping

Passie voor een betere wereld in combinatie met de commerciële achtergrond van de oprichters van Worldmapping zijn aanleiding geweest om met een andere blik te kijken naar het vermarkten van hun aanbod. Jongeren betalen voor hun ervaring die een positieve impact heeft op hun eigen leven en dat van leeftijdsgenoten in ont-wikkelingslanden. Worldmapping is hiermee een succesvolle orga-nisatie. Hoe dit komt? Jetske van der Schaar van Worldmapping vertelt: “Worldmapping is opgezet als een sociale onderneming en wil haar eigen broek kunnen ophouden, los van subsidies of externe geldschieters. Hoewel dit een onzekerheid aan inkomsten betekent,dwingt het je tegelijkertijd ook om scherp aan de wind te varen. Continu checken en bijsturen”. Een flexibele opstelling dus. Met als resultaat: het aanbod klopt, sluit aan bij de doelgroep. En door deze onafhankelijkheid van regels en subsidieverstrekkers kan de organi-satie zich gemakkelijk aanpassen aan de veranderde markt.

Een sociale onderneming is één manier. Je kunt natuurlijk ook op zoek naar investeerders. Asceline Groot van de ASN Bank doet suggesties: Sponsoren maken graag een verschil in de uitvoering van een goed idee. Zij zijn graag hoofd- of grote sponsor. Fondsen hebben zeer specifieke criteria. Zorg er voor dat jouw voorstel nauw aansluit bij deze criteria. Banken willen hun investeringen terug zien. Zorg dus voor een economisch dichtgetimmerd plan met een helder verdienmodel. Crowdfunding is een alternatief om investeerders te vinden.Hoe concreter je project, des te makkelijker mensen geld geven.Denk hierbij ook aan een inspirerende tegenprestatie voor je funders!

Niet alleen geld, maar ook kennis en expertise kunnen als ruilmid-del worden ingezet in de ontwikkeling en uitvoering van je aanbod. In het artikel Nieuwe Business Modellen staat een voorbeeld van het Centrum voor Jong Ondernemerschap: ondernemers delen hun kennis en netwerk met elkaar, zonder dat er facturen geschreven worden. Ondernemers die veel kennis te delen hebben, krijgen in ruil daarvoor toegang tot een werkplek.

Wat kan ik hiermee als professional:

De genoemde opties bieden een andere manier van kijken naar het vermarkten van je aanbod. Neem hierbij wel de volgende zaken in acht: Zorg voor goede begeleiding, door mensen die net iets meer van het onderwerp afweten dan jij. Vaak levert het principe van #durftevragen je meer op dan je van te voren durfde te denken.Vraag je toekomstige doelgroep met je mee te denken en aan te geven wat zij voor jouw product over hebben. Op deze manier heb je al vroeg betrokkenheid van potentiële crowdfunders en afnemers. Zo zorgde Fairphone bijvoorbeeld eerst voor 5000 afnemers van hun telefoon, om daarná pas te starten met de productie.

Lees verder over het vermarkten van je aanbodDe IdealenKompas geeft tips in het vinden van de juiste financieringsvorm voor jouw idee. Het Nieuwe Groen geeft tips, inzichten en inspiratie voor ondernemers. Op Voor de wereld van morgen kun je nieuwe ideeën opdoen voor je project, brainstormen, specialisten om je heen verzamelen, en meer!In Nieuwe Businessmodellen leer je over modellen waarin ‘delen’, ‘ruilen’ en ‘creëren’ centraal staan.

Sociaal ondernemen

investeerders zoeken

1e voorbeeld

2e voorbeeld

jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu 12

TRENDS

UITDAGINGEN

U

oorganisatie

T

Hoe nu verder?

afsluiting

13 jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu

Deze wegwijzer geeft je een kijkje in de wereld van onze deelnemers aan het leertraject Jongleren van 2012-2013. Zijn deze thema’s herkenbaar voor jou en ben je geïnspireerd geraakt door deze wegwijzer? Dan is de leergang Jongleren zeker iets voor jou.

Houd de website van NCDO in de gaten waarop je ons trainingsaanbod kunt vinden.

Heb je vragen over de leergang voor professionals van jongerenorganisaties, stuur dan een email naar Josje van de Grift of Bas Gadiot. Zij verzorgen dit leertraject en kunnen je de meest actuele informatie geven.

Juli 2013

TRENDS

UITDAGINGEN

U

oorganisatie

T

COLOFON

TekstMarijt Regts, Josje van de Grift, Bas Gadiot

EindredactieKari Postma

FotografieHollandse Hoogte

Vormgeving en illustratiesYvon van Buyten Vormgeving & Ontwerp

FilmRefractions

Met dank aanAlle gemotiveerde deelnemers en gastsprekers van het jongerenleertraject 2012-2013. En natuurlijk de jongeren van Imaginheroes, die samen met de professionals hebben meegedacht over het aanbod van hun organisatie.

jongleren: sTERK AANBOD dat aansluit bij jongeren van nu 14