nb. nr. 1 2013

Henk van Raan directeur facilitair bedrijf van de Amsterdam ArenA

Felix Gruijters coördinator

New Business and Sustainability Nuon

Voor inkopers van energieInformatie, inspiratie en concrete tips

ArenAhet podium voor

topsport en toptechniek De grote ambities van Amsterdam ArenA

Energiepartner Nuon is de uitdaging aangegaan

nb.1-2013-02.indd 1 03-04-13 12:20

nb. | Nº 1 • april 2013 3

NIEUWS� Elektriciteitsprijzen historisch laag

In januari en begin februari daalden de elektriciteitsprijzen tot een historisch laag niveau. De belangrijkste redenen hiervoor zijn de dalende kolen- en CO²-prijzen. Hierdoor wordt het voor kolencentrales goedkoper om elektriciteit te produceren, waardoor de elektriciteitsprijzen daalden. De elektriciteitsmarkt kampt bovendien met een groot aanbodoverschot waardoor de prijs nog verder daalt.

Dit soort prijsdalingen creëren voor onze klanten kansen, maar ook soms lastige situaties. Wat is het juiste moment om optimaal gebruik te maken van de dalende prijzen? Nu inkopen of wachten op een verdere daling? Deze onzeker-heid illustreert het belang van het voornaamste advies van de Nuon PortfolioDesk: bepaal welke prijs voor uw organisatie goed is. Het is namelijk niet altijd de juiste strategie om lang te wachten op de allerlaagste prijs. Het kan verstandiger zijn om te kijken naar de grotere kaders die meespelen bij het beoordelen van de prijs. Een prijs die binnen uw bedrijfsstrategie past, hangt af van factoren als uw begrotingen, uw positie op de markt en uw bedrijfs-strategie. Wanneer deze kaders helder zijn, bepaalt u met ondersteuning van de accountmanager en/of handels-expert een inkoopstrategie. Deze strategie helpt u om te kunnen profiteren van een prijsdaling, zoals die in januari plaatsvond en mogelijk verder doorzet.

In relatie tot de dalende prijzen willen wij u wijzen op het product Nuon HerPrijs. Het is nooit zeker of de laagste prijs van de markt is bereikt, maar het zijn op dit moment wel degelijk historisch lage prijzen waardoor het verstandig kan zijn om nu in te kopen. Mocht de prijs nog meer dalen, dan kunt u met Nuon HerPrijs alsnog uw contractprijs opnieuw vastzetten. Zo loopt u minder risico en kunt u profiteren van prijsdalingen in de markt. nuon.nl/herprijs

Maurits Timmermans, Nuon [email protected]

MARKTONTWIKKELINGEN

Colofon l nb. is een uitgave van Nuon en verschijnt vier keer per jaar. Zevende jaargang, nummer 1, april 2013 l Redactieadres: Postbus 41920, 1009DC Amsterdam, [email protected], nuon.nl/grootzakelijk l Concept en realisatie: Scripta Media; Nieuwe Herengracht 47, 1011 RN Amsterdam l Vorm geving: Marc van

Meurs, Yullan Oosterhof l Fotografie: hollandse hoogte, Kato Tan, Ton Zonneveld l Drukwerk: drukkerij Tesink l Lithografie: Grafimedia Amsterdam l © Nuon, 2013 l nb. wordt op FSC-papier gedrukt. l Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen zonder schrift elijk toestemming. Alle genoemde gegevens zijn onder voorbehoud. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. l Wilt u nb. niet meer ontvangen of is het magazine onjuist geadresseerd? Ga dan naar nuon.nl/grootzakelijk. Ga vervolgens naar Klan ten service en klik op ‘wijziging doorgeven’.

Even voorstellenCarlos Barbas Nunes

De gemeente Amsterdam is een grote energieafnemer en klant van Nuon/Vattenfall. Nuon levert aan Amsterdam maar liefst 389 giga-wattuur (gwh) elektriciteit en 13 miljoen kuub (M³) gas. De uitda-ging bij deze klant ligt voor accountmanager Carlos Barbas Nunes voornamelijk in invulling geven aan alle specifieke wensen van de gemeente en haar verschil-lende onderdelen.

‘Inmiddels werk ik twee jaar als accountmanager voor de gemeente Amsterdam. Wat de gemeente bijzonder maakt, zijn de complexiteit en omvang en daarmee het belang ervan voor Nuon. Ik werk samen met een team dat bestaat uit binnendienstmedewerkers, een operationeel accountmanager en twee collega’s van de Zakelijke Klantenservice speciaal voor de publieke sector. Amsterdam is een klant die ons uitdaagt en veel service vraagt, wat ook logisch is gezien de circa 450 aansluitingen die de gemeente heeft. Die service betekent onder andere dat ik ook advies geef over strategische energie-inkoop. Ik breng de gemeente op de hoogte van de laatste marktontwikkelingen, zodat zij meer kennis krijgen over de huidige energiemarkt en die informatie kunnen benutten voor het maken van belangrijke

keuzes op het gebied van energie-inkoop. De stad Amsterdam is ambitieus en wil in 2025 CO²-neutraal zijn. Amsterdam investeert intensief in het vergroenen van zijn energieverbruik, waar wij uiteraard bij adviseren en oplossingen voor bieden. Zo kijken we naar de mogelijkheden voor het vergroenen van gas, het opwekken van duurzame energie en het vinden van geschikte locaties voor het plaatsen van windmolens. Daarnaast heeft Amsterdam het grootste netwerk van oplaadpalen voor elektrische voertuigen. Met Amsterdam werken we echt samen. We zijn continu in gesprek met elkaar. De grootste uitdaging van mijn werk is dan ook het aan elkaar knopen van al deze organisatorische, bestuurlijke en milieutechnische belangen. Dat maakt ons partnership met Amsterdam extra interessant.’

� V I S I T EKAART J E

Partnership Nuon en VEMW VEMW, de Vereniging voor Energie, Milieu en Water, is het kenniscentrum en de belangenbehartiger voor zakelijke Energie- en Watergebruikers.Keuzevrijheid, betrouwbaarheid en levering van elektriciteit en gas onder marktconforme voorwaarden is essentieel voor ondernemers. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het allerminst. Overheden bepalen nog in belangrijke mate de elektriciteits- en gasmarkt. Daarom hebben zakelijke energieverbruikers zich georganiseerd in VEMW om zo tegenwicht te bieden. VEMW vertegenwoordigt de zakelijke elektriciteits-, gas- en waterafnemers in Nederland. Daarom zijn Nuon en VEMW in 2012 een partnership aangegaan. Nuon en VEMW bundelen hun kennis, onder andere door het gezamenlijk organiseren van themabijeenkomsten. Meer informatie vindt u op vemw.nl

nb.1-2013-02.indd 3 03-04-13 12:21

2 nb. | Nº 1 • april 2013

VOORWOORD

De stad van de toekomst’ Verstedelijking en modern leven zijn met elkaar verbonden. Eind 19e eeuw verruilden miljoenen Europeanen hun agrarische omgeving voor een woning in de stad; een ontwikkeling die in de 21e eeuw nog steeds plaatsvindt. De trek naar de stad beperkt zich niet tot Europa, het is een mondiaal verschijnsel. Vooral in China, Afrika en Latijns-Amerika is de verstedelijking in volle gang. Een gematigde prognose voor 2040 volgens de Verenigde Naties: een groei van ten minste één miljard mensen. Meer mensen die bovendien vooral in steden zullen wonen. Grote steden nemen ongeveer 80 procent van de CO²-uitstoot voor hun rekening, terwijl ze 2 procent van het aardoppervlak beslaan. Dat vraagt om een nieuwe, integrale visie op de stad en haar energievoorziening. Een visie die zich goed laat vertalen naar stedelijke functies zoals transport, wonen, werken, zorg en cultuur. Om al deze processen gaande te houden is efficiënt en slim gebruik van energie van vitaal belang. Nuon/Vattenfall loopt voorop waar het gaat om de toekomst van de energievoorziening in onze grote steden. Hoe? Door actief samen te werken met Europese steden als het Zweedse Uppsala, Hamburg, Berlijn en Amsterdam. Dé Sustainable Cities van Europa. In deze nb. staat Amsterdam centraal. Deze stad kent namelijk vele voorbeelden van slimme energie-toepassingen nu en in de toekomst. Bijvoorbeeld het nieuwbouwproject Houthaven, de eerste wijk van Amsterdam die 100 procent klimaatneutraal wordt. Of de Amsterdam ArenA, die in samenwerking met Nuon/Vattenfall ambitieuze doelstellingen nastreeft op het gebied van duurzame energievoorziening. Uiteraard kunnen we niet in de toekomst kijken, maar één ding weten we wel: de stad van de toekomst is een innovatieve en energieke stad.

Erik SuichiesDirector Sales B2B Netherlands

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP:

� Nuon evenementen: nuon.nl/nieuwsenkennis

� MarktRapport: nuon.nl/marktrapport

� Twitter: twitter.com/nuonmarktinfo

nuon.nl/grootzakelijk

Duurzaam wonen in de stadNuon en Vattenfall houden zich intensief bezig met het verduurzamen van de energiehuishouding van steden. Met het ‘Sustainable Cities’-programma is Vattenfall een samenwerking aangegaan met steden als Uppsala, Hamburg, Berlijn en Amsterdam. In de samenwerking gaat het primair om de opwek van groene energie en om efficiënt gebruik en energiebesparing te realiseren door slimme oplossingen zoals isolatie, duurzame koeling en elektrisch vervoer. De kennis die is opgedaan met grote projecten in Zweden en Duitsland komt nu goed van pas in Nederland. Direct aan het IJ, in de Amsterdamse Spaarndammerbuurt ontwikkelt de gemeente Amsterdam het nieuwbouwproject Houthaven. Dit gebied is onderdeel van Sustainable Cities en de eerste wijk in Amsterdam die 100 procent klimaatneutraal wordt. Amsterdam wil dat vanaf 2015 alle nieuwbouwprojecten klimaatneutraal worden opgeleverd. Het project Houthaven loopt hierin voorop en zal worden aangesloten op duurzame warmte en koeling van Westpoort Warmte (WPW). Dit is een joint venture van Nuon Warmte en de gemeente Amsterdam. Hiermee bereikt de wijk in iedere woning een CO²-besparing van 80 procent ten opzichte van een woning met cv-ketel en airco.Nuon is ook partner van het Smart City Event. Dit is een internationaal business event dat plaatsvindt op 29 en 30 mei a.s. in de RAI te Amsterdam. Tijdens dit event worden veel van de initiatieven die in Amsterdam plaatsvinden gepresenteerd en kunt u kennismaken met enkele succesvolle Smart City projecten uit Europa. Kijk op smartcityevent.com voor het programma.

Wetswijzigingen per 1 januari 2013Per 1 januari 2013 heeft de overheid de heffing ‘opslag duurzame energie’ (ODE) ingevoerd. Dit is een heffing op het verbruik van elektriciteit en gas en heeft tot doel het stimuleren van de productie van duurzame energie. Ook is met ingang van 1 januari 2013 een wijziging van de Gaswet doorgevoerd en dit heeft gevolgen voor de berekening van de exit- en connectiekosten. Meer informatie: nuon.nl/energiebelasting

Boottocht langs offshore windpark Egmond aan ZeeNuon is samen met Vattenfall een van de Europese koplopers in windenergie op land en de op één na grootste in windenergie op zee. De 36 windmolens van het windpark bij Egmond aan Zee zijn een belangrijk onderdeel van de opwek door wind. Maar liefst 100.000 Nederlandse huishoudens worden door deze windturbines van Nuon/Vattenfall voorzien van duurzame energie. Samen met Vattenfall investeert Nuon veel in de ontwikkeling van duurzame energie-bronnen. Wij laten u graag zien hoe en waar die elektriciteit wordt opgewekt. Daarom is er onlangs een online wedstrijd gehouden waarbij tien zakelijke relaties kaarten hebben gewonnen voor een uniek bezoek aan het offshore windpark Egmond aan Zee. Tijdens de boottocht vanaf IJmuiden komen de winnaars alles te weten over deze indrukwekkende en duurzame energiebron.

nb.1-2013-02.indd 2 04-04-13 12:32

nb. | Nº 1 • april 2013 3

NIEUWS� Elektriciteitsprijzen historisch laag

In januari en begin februari daalden de elektriciteitsprijzen tot een historisch laag niveau. De belangrijkste redenen hiervoor zijn de dalende kolen- en CO²-prijzen. Hierdoor wordt het voor kolencentrales goedkoper om elektriciteit te produceren, waardoor de elektriciteitsprijzen daalden. De elektriciteitsmarkt kampt bovendien met een groot aanbodoverschot waardoor de prijs nog verder daalt.

Dit soort prijsdalingen creëren voor onze klanten kansen, maar ook soms lastige situaties. Wat is het juiste moment om optimaal gebruik te maken van de dalende prijzen? Nu inkopen of wachten op een verdere daling? Deze onzeker-heid illustreert het belang van het voornaamste advies van de Nuon PortfolioDesk: bepaal welke prijs voor uw organisatie goed is. Het is namelijk niet altijd de juiste strategie om lang te wachten op de allerlaagste prijs. Het kan verstandiger zijn om te kijken naar de grotere kaders die meespelen bij het beoordelen van de prijs. Een prijs die binnen uw bedrijfsstrategie past, hangt af van factoren als uw begrotingen, uw positie op de markt en uw bedrijfs-strategie. Wanneer deze kaders helder zijn, bepaalt u met ondersteuning van de accountmanager en/of handels-expert een inkoopstrategie. Deze strategie helpt u om te kunnen profiteren van een prijsdaling, zoals die in januari plaatsvond en mogelijk verder doorzet.

In relatie tot de dalende prijzen willen wij u wijzen op het product Nuon HerPrijs. Het is nooit zeker of de laagste prijs van de markt is bereikt, maar het zijn op dit moment wel degelijk historisch lage prijzen waardoor het verstandig kan zijn om nu in te kopen. Mocht de prijs nog meer dalen, dan kunt u met Nuon HerPrijs alsnog uw contractprijs opnieuw vastzetten. Zo loopt u minder risico en kunt u profiteren van prijsdalingen in de markt. nuon.nl/herprijs

Maurits Timmermans, Nuon [email protected]

MARKTONTWIKKELINGEN

Colofon l nb. is een uitgave van Nuon en verschijnt vier keer per jaar. Zevende jaargang, nummer 1, april 2013 l Redactieadres: Postbus 41920, 1009DC Amsterdam, [email protected], nuon.nl/grootzakelijk l Concept en realisatie: Scripta Media; Nieuwe Herengracht 47, 1011 RN Amsterdam l Vorm geving: Marc van

Meurs, Yullan Oosterhof l Fotografie: hollandse hoogte, Kato Tan, Ton Zonneveld l Drukwerk: drukkerij Tesink l Lithografie: Grafimedia Amsterdam l © Nuon, 2013 l nb. wordt op FSC-papier gedrukt. l Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen zonder schrift elijk toestemming. Alle genoemde gegevens zijn onder voorbehoud. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. l Wilt u nb. niet meer ontvangen of is het magazine onjuist geadresseerd? Ga dan naar nuon.nl/grootzakelijk. Ga vervolgens naar Klan ten service en klik op ‘wijziging doorgeven’.

Even voorstellenCarlos Barbas Nunes

De gemeente Amsterdam is een grote energieafnemer en klant van Nuon/Vattenfall. Nuon levert aan Amsterdam maar liefst 389 giga-wattuur (gwh) elektriciteit en 13 miljoen kuub (M³) gas. De uitda-ging bij deze klant ligt voor accountmanager Carlos Barbas Nunes voornamelijk in invulling geven aan alle specifieke wensen van de gemeente en haar verschil-lende onderdelen.

‘Inmiddels werk ik twee jaar als accountmanager voor de gemeente Amsterdam. Wat de gemeente bijzonder maakt, zijn de complexiteit en omvang en daarmee het belang ervan voor Nuon. Ik werk samen met een team dat bestaat uit binnendienstmedewerkers, een operationeel accountmanager en twee collega’s van de Zakelijke Klantenservice speciaal voor de publieke sector. Amsterdam is een klant die ons uitdaagt en veel service vraagt, wat ook logisch is gezien de circa 450 aansluitingen die de gemeente heeft. Die service betekent onder andere dat ik ook advies geef over strategische energie-inkoop. Ik breng de gemeente op de hoogte van de laatste marktontwikkelingen, zodat zij meer kennis krijgen over de huidige energiemarkt en die informatie kunnen benutten voor het maken van belangrijke

keuzes op het gebied van energie-inkoop. De stad Amsterdam is ambitieus en wil in 2025 CO²-neutraal zijn. Amsterdam investeert intensief in het vergroenen van zijn energieverbruik, waar wij uiteraard bij adviseren en oplossingen voor bieden. Zo kijken we naar de mogelijkheden voor het vergroenen van gas, het opwekken van duurzame energie en het vinden van geschikte locaties voor het plaatsen van windmolens. Daarnaast heeft Amsterdam het grootste netwerk van oplaadpalen voor elektrische voertuigen. Met Amsterdam werken we echt samen. We zijn continu in gesprek met elkaar. De grootste uitdaging van mijn werk is dan ook het aan elkaar knopen van al deze organisatorische, bestuurlijke en milieutechnische belangen. Dat maakt ons partnership met Amsterdam extra interessant.’

� V I S I T EKAART J E

Partnership Nuon en VEMW VEMW, de Vereniging voor Energie, Milieu en Water, is het kenniscentrum en de belangenbehartiger voor zakelijke Energie- en Watergebruikers.Keuzevrijheid, betrouwbaarheid en levering van elektriciteit en gas onder marktconforme voorwaarden is essentieel voor ondernemers. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het allerminst. Overheden bepalen nog in belangrijke mate de elektriciteits- en gasmarkt. Daarom hebben zakelijke energieverbruikers zich georganiseerd in VEMW om zo tegenwicht te bieden. VEMW vertegenwoordigt de zakelijke elektriciteits-, gas- en waterafnemers in Nederland. Daarom zijn Nuon en VEMW in 2012 een partnership aangegaan. Nuon en VEMW bundelen hun kennis, onder andere door het gezamenlijk organiseren van themabijeenkomsten. Meer informatie vindt u op vemw.nl

nb.1-2013-02.indd 3 03-04-13 12:21

2 nb. | Nº 1 • april 2013

VOORWOORD

De stad van de toekomst’ Verstedelijking en modern leven zijn met elkaar verbonden. Eind 19e eeuw verruilden miljoenen Europeanen hun agrarische omgeving voor een woning in de stad; een ontwikkeling die in de 21e eeuw nog steeds plaatsvindt. De trek naar de stad beperkt zich niet tot Europa, het is een mondiaal verschijnsel. Vooral in China, Afrika en Latijns-Amerika is de verstedelijking in volle gang. Een gematigde prognose voor 2040 volgens de Verenigde Naties: een groei van ten minste één miljard mensen. Meer mensen die bovendien vooral in steden zullen wonen. Grote steden nemen ongeveer 80 procent van de CO²-uitstoot voor hun rekening, terwijl ze 2 procent van het aardoppervlak beslaan. Dat vraagt om een nieuwe, integrale visie op de stad en haar energievoorziening. Een visie die zich goed laat vertalen naar stedelijke functies zoals transport, wonen, werken, zorg en cultuur. Om al deze processen gaande te houden is efficiënt en slim gebruik van energie van vitaal belang. Nuon/Vattenfall loopt voorop waar het gaat om de toekomst van de energievoorziening in onze grote steden. Hoe? Door actief samen te werken met Europese steden als het Zweedse Uppsala, Hamburg, Berlijn en Amsterdam. Dé Sustainable Cities van Europa. In deze nb. staat Amsterdam centraal. Deze stad kent namelijk vele voorbeelden van slimme energie-toepassingen nu en in de toekomst. Bijvoorbeeld het nieuwbouwproject Houthaven, de eerste wijk van Amsterdam die 100 procent klimaatneutraal wordt. Of de Amsterdam ArenA, die in samenwerking met Nuon/Vattenfall ambitieuze doelstellingen nastreeft op het gebied van duurzame energievoorziening. Uiteraard kunnen we niet in de toekomst kijken, maar één ding weten we wel: de stad van de toekomst is een innovatieve en energieke stad.

Erik SuichiesDirector Sales B2B Netherlands

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP:

� Nuon evenementen: nuon.nl/nieuwsenkennis

� MarktRapport: nuon.nl/marktrapport

� Twitter: twitter.com/nuonmarktinfo

nuon.nl/grootzakelijk

Duurzaam wonen in de stadNuon en Vattenfall houden zich intensief bezig met het verduurzamen van de energiehuishouding van steden. Met het ‘Sustainable Cities’-programma is Vattenfall een samenwerking aangegaan met steden als Uppsala, Hamburg, Berlijn en Amsterdam. In de samenwerking gaat het primair om de opwek van groene energie en om efficiënt gebruik en energiebesparing te realiseren door slimme oplossingen zoals isolatie, duurzame koeling en elektrisch vervoer. De kennis die is opgedaan met grote projecten in Zweden en Duitsland komt nu goed van pas in Nederland. Direct aan het IJ, in de Amsterdamse Spaarndammerbuurt ontwikkelt de gemeente Amsterdam het nieuwbouwproject Houthaven. Dit gebied is onderdeel van Sustainable Cities en de eerste wijk in Amsterdam die 100 procent klimaatneutraal wordt. Amsterdam wil dat vanaf 2015 alle nieuwbouwprojecten klimaatneutraal worden opgeleverd. Het project Houthaven loopt hierin voorop en zal worden aangesloten op duurzame warmte en koeling van Westpoort Warmte (WPW). Dit is een joint venture van Nuon Warmte en de gemeente Amsterdam. Hiermee bereikt de wijk in iedere woning een CO²-besparing van 80 procent ten opzichte van een woning met cv-ketel en airco.Nuon is ook partner van het Smart City Event. Dit is een internationaal business event dat plaatsvindt op 29 en 30 mei a.s. in de RAI te Amsterdam. Tijdens dit event worden veel van de initiatieven die in Amsterdam plaatsvinden gepresenteerd en kunt u kennismaken met enkele succesvolle Smart City projecten uit Europa. Kijk op smartcityevent.com voor het programma.

Wetswijzigingen per 1 januari 2013Per 1 januari 2013 heeft de overheid de heffing ‘opslag duurzame energie’ (ODE) ingevoerd. Dit is een heffing op het verbruik van elektriciteit en gas en heeft tot doel het stimuleren van de productie van duurzame energie. Ook is met ingang van 1 januari 2013 een wijziging van de Gaswet doorgevoerd en dit heeft gevolgen voor de berekening van de exit- en connectiekosten. Meer informatie: nuon.nl/energiebelasting

Boottocht langs offshore windpark Egmond aan ZeeNuon is samen met Vattenfall een van de Europese koplopers in windenergie op land en de op één na grootste in windenergie op zee. De 36 windmolens van het windpark bij Egmond aan Zee zijn een belangrijk onderdeel van de opwek door wind. Maar liefst 100.000 Nederlandse huishoudens worden door deze windturbines van Nuon/Vattenfall voorzien van duurzame energie. Samen met Vattenfall investeert Nuon veel in de ontwikkeling van duurzame energie-bronnen. Wij laten u graag zien hoe en waar die elektriciteit wordt opgewekt. Daarom is er onlangs een online wedstrijd gehouden waarbij tien zakelijke relaties kaarten hebben gewonnen voor een uniek bezoek aan het offshore windpark Egmond aan Zee. Tijdens de boottocht vanaf IJmuiden komen de winnaars alles te weten over deze indrukwekkende en duurzame energiebron.

nb.1-2013-02.indd 2 04-04-13 12:32

nb. | Nº 1 • april 2013 5

‘Duurzaamheid is fun en innovatie.’

Henk van Raan directeur facilitair bedrijf

DE ARENA IN CIJFERS

De Amsterdam ArenA is met 53.052

zitplaatsen het grootste stadion van

Nederland. Toen het van 1993 tot 1996

werd gebouwd, voor omgerekend 96

miljoen euro, stond het midden in

een weiland. Tegenwoordig bezoeken

ongeveer twee miljoen mensen per

jaar het stadion (inclusief bezoekers

van de rondleidingen). In en rond het

stadion zijn 17.500 parkeerplaatsen en

op het ‘eigen’ station Bijlmer ArenA

stopt zowel trein als metro. Van de uit-

stekende toegankelijkheid met zowel

de auto (de Arena ligt aan de snelweg

A2 Amsterdam-Utrecht), als het open-

baar vervoer maken ook de naast-

gelegen poptempels Ziggo Dome en

Heineken Music Hall gebruik. De ArenA

is de thuisbasis van sportverenigingen

Ajax en de Amsterdam Admirals. Ook

popsterren betreden regelmatig het

podium van de ArenA. De eerste pop-

ster die er optrad was Tina Turner. De

drie concerten trokken 155.000 fans.

BESPARINGEN

Het totale energieverbruik van de

Amsterdam ArenA daalde van seizoen

2009/2010 tot 2011/2012 van 14.000.000

kWh naar 12.000.000 kWh, het elektri-

citeitsverbruik daalde van bijna

9.000.000 kWh naar iets meer dan

8.000.000 kWh. De CO²-uitstoot nam

af van dik 4.000.000 kg/CO² tot ruim

3.500.000 kg/CO². Het verbruik van

stadswarmte daalde met ongeveer

4.000 GJ tot een totaalverbruik van

20.000 GJ. Het gasverbruik steeg na

een eerdere daling van 20.000 m³ in

2009/2010 naar 18.000 m³ in 2010/2011

weer naar 19.000 m³ in 2011/2012. Het

waterverbruik daalde over dezelfde

periode van 25.000 m³ naar 21.000 m³

en het aantal kilo’s afval van 430.000

naar 380.000.

nb.1-2013-02.indd 5 03-04-13 12:21

4 nb. | Nº 1 • april 2013

en je zegt Ajax, maar de core-business van de Amsterdam ArenA is het hosten van voetbalwedstrijden, concerten én evene-menten. Dat maakt de ArenA een internationaal visitekaartje van de gemeente Amsterdam. Omdat Amsterdam de groenste hoofdstad ter wereld wil zijn, werd de ArenA ook verduur-zaamd. Met toegewijde ondersteuning van Nuon. Felix Gruijters, coördinator New Business and Sustainability: ‘De ArenA stelde ons specifieke energievragen over zowel warmte als koude. Want de ArenA is meer dan alleen stoeltjes op de tribune. Je denkt bij energie voor de ArenA aan enorme lichtsystemen, maar die staan niet elke dag aan. Als deze branden, is het slechts voor een paar uur. Dat valt dus wel mee. De rol die Nuon speelt, gaat juist om het opwarmen en verkoelen van de ArenA. Warm én koud dus. Gezien de plannen om in 2015 CO²-neutraal te zijn, wilde de ArenA onder andere schone warmte.’Van Raan: ‘Wij kopen onze energie in en hebben specifieke wensen. Nuon kon inschrijven op de tender en voldeed aan onze voorwaarden op het gebied van duurzaamheid.’Gruijters: ‘De warmte die de ArenA van ons gele-verd krijgt, is een restproduct van energiecentra-les. Vroeger ging de restwarmte van de elektriciteitsproductie de lucht in. Nu wordt die restwarmte gebruikt. Enorm efficiënt. De CO²-rekening ligt ook bij het opwekken van de ener-gie, waardoor de warmte CO²-neutraal is. Wat betreft koude maken we voor het koelen van

Amsterdam-Zuidoost en de ArenA gebruik van de Oudekerkerplas en de Nieuwe Meer. Beide zijn vrij diep en op de bodem is het constant koud. Die kou pompen we omhoog.’Van Raan: ‘In ons nieuwe hoofdgebouw hebben we alle oude energieverbruikers uitgefaseerd. Alles is aangepast aan de nieuwe technieken. Hierdoor realiseren we een enorme verlaging van onze CO²-footprint. Je moet deze CO²-footprint op alle mogelijke manieren bestrijden en niet alleen met energie. Je hebt bij de ArenA ook te maken met afval, water en mobiliteit. De effecten van de keuzes die de bezoekers maken, zijn vijf keer gro-ter dan wat wij kunnen sturen. Het doel is daarom om duurzaamheid voor iedereen gewoon te maken. Het is ook niet vervelend. Het is fun en innovatie.’Gruijters: ‘De ArenA bespaart door zelf energie op te wekken met behulp van zonnepanelen en kleine windmolens. Het aanvullende gedeelte dat zij aan energie nodig hebben, wilden ze vergroenen. Zo heeft de ArenA nu windcertifica-ten, waarmee wij garanderen dat de windenergie die zij gebruiken in Nederland is opgewekt. De windenergie mocht zelfs niet van oude molens afkomstig zijn.’Van Raan: ‘We willen een eigen ArenA-molen met ons logo erop. Zo willen we onze bezoekers laten zien waar we mee bezig zijn. We onderzoe-ken ook de mogelijkheden om onze stoeltjes vol-ledig afbreekbaar te maken, bijvoorbeeld om ze van duurzaam suiker of van zwerfvuil uit de Noordzee te laten maken. Uiteraard moeten de stoeltjes wel aan alle veiligheidseisen voldoen. Daarnaast wekken onze roltrappen naar beneden elektriciteit op door de massa van de bezoekers die erop staan. Als de bezoekers binnenkomen, kost het energie, maar als ze weggaan, levert het energie op. De Amsterdam ArenA is niet alleen een podium voor topsporters en topartiesten, maar ook voor topbedrijven en toptechniek. Wij krijgen geen steun van de overheid. We exploite-ren zelf. Wij kunnen onze eigen broek ophouden en denken voortdurend na over ons product. Zo proberen we de kringloop te sluiten.’

Amsterdam ArenA is zeer ambitieus: een klimaatneutraal stadion in 2015. Henk van Raan is als directeur facilitair bedrijf van de Amsterdam ArenA verantwoordelijk voor het behalen van dit doel en motiveert tientallen toeleveranciers om net zo duurzaam te denken als hij. Energiepartner Nuon is de uitdaging aangegaan.

Zeg ArenA

ArenA Het podium voor topsport

en toptechniek

nb.1-2013-02.indd 4 03-04-13 12:21

nb. | Nº 1 • april 2013 5

‘Duurzaamheid is fun en innovatie.’

Henk van Raan directeur facilitair bedrijf

DE ARENA IN CIJFERS

De Amsterdam ArenA is met 53.052

zitplaatsen het grootste stadion van

Nederland. Toen het van 1993 tot 1996

werd gebouwd, voor omgerekend 96

miljoen euro, stond het midden in

een weiland. Tegenwoordig bezoeken

ongeveer twee miljoen mensen per

jaar het stadion (inclusief bezoekers

van de rondleidingen). In en rond het

stadion zijn 17.500 parkeerplaatsen en

op het ‘eigen’ station Bijlmer ArenA

stopt zowel trein als metro. Van de uit-

stekende toegankelijkheid met zowel

de auto (de Arena ligt aan de snelweg

A2 Amsterdam-Utrecht), als het open-

baar vervoer maken ook de naast-

gelegen poptempels Ziggo Dome en

Heineken Music Hall gebruik. De ArenA

is de thuisbasis van sportverenigingen

Ajax en de Amsterdam Admirals. Ook

popsterren betreden regelmatig het

podium van de ArenA. De eerste pop-

ster die er optrad was Tina Turner. De

drie concerten trokken 155.000 fans.

BESPARINGEN

Het totale energieverbruik van de

Amsterdam ArenA daalde van seizoen

2009/2010 tot 2011/2012 van 14.000.000

kWh naar 12.000.000 kWh, het elektri-

citeitsverbruik daalde van bijna

9.000.000 kWh naar iets meer dan

8.000.000 kWh. De CO²-uitstoot nam

af van dik 4.000.000 kg/CO² tot ruim

3.500.000 kg/CO². Het verbruik van

stadswarmte daalde met ongeveer

4.000 GJ tot een totaalverbruik van

20.000 GJ. Het gasverbruik steeg na

een eerdere daling van 20.000 m³ in

2009/2010 naar 18.000 m³ in 2010/2011

weer naar 19.000 m³ in 2011/2012. Het

waterverbruik daalde over dezelfde

periode van 25.000 m³ naar 21.000 m³

en het aantal kilo’s afval van 430.000

naar 380.000.

nb.1-2013-02.indd 5 03-04-13 12:21

4 nb. | Nº 1 • april 2013

en je zegt Ajax, maar de core-business van de Amsterdam ArenA is het hosten van voetbalwedstrijden, concerten én evene-menten. Dat maakt de ArenA een internationaal visitekaartje van de gemeente Amsterdam. Omdat Amsterdam de groenste hoofdstad ter wereld wil zijn, werd de ArenA ook verduur-zaamd. Met toegewijde ondersteuning van Nuon. Felix Gruijters, coördinator New Business and Sustainability: ‘De ArenA stelde ons specifieke energievragen over zowel warmte als koude. Want de ArenA is meer dan alleen stoeltjes op de tribune. Je denkt bij energie voor de ArenA aan enorme lichtsystemen, maar die staan niet elke dag aan. Als deze branden, is het slechts voor een paar uur. Dat valt dus wel mee. De rol die Nuon speelt, gaat juist om het opwarmen en verkoelen van de ArenA. Warm én koud dus. Gezien de plannen om in 2015 CO²-neutraal te zijn, wilde de ArenA onder andere schone warmte.’Van Raan: ‘Wij kopen onze energie in en hebben specifieke wensen. Nuon kon inschrijven op de tender en voldeed aan onze voorwaarden op het gebied van duurzaamheid.’Gruijters: ‘De warmte die de ArenA van ons gele-verd krijgt, is een restproduct van energiecentra-les. Vroeger ging de restwarmte van de elektriciteitsproductie de lucht in. Nu wordt die restwarmte gebruikt. Enorm efficiënt. De CO²-rekening ligt ook bij het opwekken van de ener-gie, waardoor de warmte CO²-neutraal is. Wat betreft koude maken we voor het koelen van

Amsterdam-Zuidoost en de ArenA gebruik van de Oudekerkerplas en de Nieuwe Meer. Beide zijn vrij diep en op de bodem is het constant koud. Die kou pompen we omhoog.’Van Raan: ‘In ons nieuwe hoofdgebouw hebben we alle oude energieverbruikers uitgefaseerd. Alles is aangepast aan de nieuwe technieken. Hierdoor realiseren we een enorme verlaging van onze CO²-footprint. Je moet deze CO²-footprint op alle mogelijke manieren bestrijden en niet alleen met energie. Je hebt bij de ArenA ook te maken met afval, water en mobiliteit. De effecten van de keuzes die de bezoekers maken, zijn vijf keer gro-ter dan wat wij kunnen sturen. Het doel is daarom om duurzaamheid voor iedereen gewoon te maken. Het is ook niet vervelend. Het is fun en innovatie.’Gruijters: ‘De ArenA bespaart door zelf energie op te wekken met behulp van zonnepanelen en kleine windmolens. Het aanvullende gedeelte dat zij aan energie nodig hebben, wilden ze vergroenen. Zo heeft de ArenA nu windcertifica-ten, waarmee wij garanderen dat de windenergie die zij gebruiken in Nederland is opgewekt. De windenergie mocht zelfs niet van oude molens afkomstig zijn.’Van Raan: ‘We willen een eigen ArenA-molen met ons logo erop. Zo willen we onze bezoekers laten zien waar we mee bezig zijn. We onderzoe-ken ook de mogelijkheden om onze stoeltjes vol-ledig afbreekbaar te maken, bijvoorbeeld om ze van duurzaam suiker of van zwerfvuil uit de Noordzee te laten maken. Uiteraard moeten de stoeltjes wel aan alle veiligheidseisen voldoen. Daarnaast wekken onze roltrappen naar beneden elektriciteit op door de massa van de bezoekers die erop staan. Als de bezoekers binnenkomen, kost het energie, maar als ze weggaan, levert het energie op. De Amsterdam ArenA is niet alleen een podium voor topsporters en topartiesten, maar ook voor topbedrijven en toptechniek. Wij krijgen geen steun van de overheid. We exploite-ren zelf. Wij kunnen onze eigen broek ophouden en denken voortdurend na over ons product. Zo proberen we de kringloop te sluiten.’

Amsterdam ArenA is zeer ambitieus: een klimaatneutraal stadion in 2015. Henk van Raan is als directeur facilitair bedrijf van de Amsterdam ArenA verantwoordelijk voor het behalen van dit doel en motiveert tientallen toeleveranciers om net zo duurzaam te denken als hij. Energiepartner Nuon is de uitdaging aangegaan.

Zeg ArenA

ArenA Het podium voor topsport

en toptechniek

nb.1-2013-02.indd 4 03-04-13 12:21

nb. | Nº 1 • april 2013 7 nb. | Nº 1 • april 2013 7

VERDIEPING

TOEKOMST

Wonen� Amsterdam maakt veel gebruik van stadswarmte, een voorbeeld van duurzame warmte. Hierop wordt niet alleen de nieuwbouwwijk Houthavens aangesloten, maar in de toekomst ook bestaande woningen en bedrijven. De warmte komt van restwarmte uit diverse, steeds duurzamere bronnen, waaronder afvalverbrandings-, vergistings- en waterzuiveringsinstallaties. Nabijgelegen grote watermassa’s zorgen voor verkoeling. Stadswarmte zal ook gebruikt worden voor zogenoemde hotfillapparatuur: wasmachines, drogers en vaatwassers die de benodigde warmte direct van het stadswarmtenet krijgen. In de toekomst zal het elektriciteitsnet zich niet langer aanpassen aan de vraag naar elektriciteit, maar zal slimme huishoudapparatuur zich aanpassen aan het aanbod. Wasmachines starten bijvoorbeeld automatisch zodra het hard waait en er meer elektriciteit op de markt beschikbaar is. Zonnepanelen en windmolens zullen we in de nabije toekomst ook meer in en rond de stad zien.

Bedrijventerrein� Op diverse punten onderscheiden bedrijven-terreinen zich van reguliere woonwijken en zelfs van winkelcentra. In eerste instantie verschilt de energiebehoefte, die door de aanwezigheid van zware machines en/of grote hoeveelheden elek-trische en elektronische apparatuur (airco’s, computers, printers), per persoon aanmerkelijk hoger is. Daar staat tegenover dat veel indus-trieën in hun productieproces juist energie (elektriciteit, warmte en stoom) opwekken. Collectieve inkoop van (groene) energie en het bekijken van mogelijkheden voor eigen energie-productie door middel van zonne- en wind-energie, biobrandstof, restwarmte/stoom en aardwarmte of juist -koelte kan een CO²-neutrale omgeving creëren. Deze CO²-neutrale omgeving kan zelfs winst maken doordat de energie die over is, kan worden teruggeleverd aan het net. Daarnaast zorgt elektrisch vervoer op het bedrijventerrein voor een schone en stille werkomgeving. Collectieve, gescheiden afval-verwerking zorgt bovendien voor een minimum aan restafval en een goed bodemplan voor een gezonde toekomst.

Cultuur en ontspanning� Als energiepartner van het Van Gogh Museum, het Rijksmuseum, het Stedelijk Museum en de Hermitage draagt Nuon/Vattenfall bij aan een belangrijke culturele taak van Amsterdam. Die taak van de energieleverancier ligt op het gebied van besparing: de afgenomen energie zo efficiënt mogelijk gebruiken. Zo zijn de musea bijvoorbeeld voorzien van ledverlichting en is er sprake van plaatselijke verwarming, zoals het verwarmen van alleen de zitbanken. Plaatselijke verwarming levert een enorme besparing op, zonder verlies van comfort voor de bezoekers. Daarnaast is klimaatbeheersing voor sommige eeuwenoude kunstwerken van groot belang. In zogenoemde klimaatruimten kunnen omstandigheden worden gecreëerd die de kunstwerken in optimale conditie houden en daarvoor niet een hele zaal verwarmd hoeft te worden. Naast de partnerships met musea is Nuon/Vattenfall ook partner van grote sport- en evenementencomplexen. Nuon is bijvoorbeeld een samenwerking aangegaan met de Amsterdam ArenA, dat het meest energiezuinige stadion ter wereld wil worden. De ArenA heeft al veel stappen gemaakt om dit doel te bereiken, waaronder het gebruik van stadswarmte en -koelte. Ook wekt zij zelf energie op met onder andere zonnepanelen. Ontwikkelingen die we in de toekomst steeds vaker zullen zien.

nb.1-2013-02.indd a7 03-04-13 12:21

6 nb. | Nº 1 • april 20136 nb. | Nº 1 • april 2013

De stad van de toekomst is een energieke stad waarin duurzaamheid centraal staat. Nuon/Vattenfall speelt een belangrijke rol bij het verduurzamen van diverse energiestromen. Een kijkje in het Amsterdam van de toekomst aan de hand van vijf stedelijke functies.

STAD VAN DE Transport� Elektrisch vervoer wordt gezien als een trend, maar is niets nieuws: de tram en metro kennen we allemaal al. De kentering speelt zich af op het gebied van persoonlijk transport. Elektrisch aangedreven fietsen en scooters worden tegenwoordig veel verkocht. Er komen ook steeds meer elektrische auto’s en motoren, al dan niet tevens voorzien van een verbrandingsmotor (hybride) om ook op lange afstand mobiel te kunnen blijven. Nuon/Vattenfall heeft onlangs samen met autofabrikant Volvo een unieke hybride auto ontwikkeld: de Volvo V60 plug-in hybride. De eerste auto met zowel een volledig elektrische, als ook dieselaandrijving. De overheid voorziet tegenwoordig ook in aanzienlijke subsidies voor elektrische voertuigen. Aangezien de gemiddelde woon-werkafstand in Nederland ruim binnen het bereik van een EV (elektrisch voertuig) ligt, is een oplaadpunt thuis of op het werk alles wat de gebruiker nodig heeft. Nuon installeert deze oplaadpunten voor elektrische voertuigen. Ook kijkt Nuon naar de mogelijkheden om overdekte parkeerterreinen, die op het openbaar vervoer aansluiten, te voorzien van zonnecellen. Bij terugkeer met het openbaar vervoer kan men de elektrische auto gebruiken, die ondertussen alweer is opgeladen.nuon.nl/ev

Zorg� Een constante energievoorziening is voor ziekenhuizen en verzorgingshuizen letterlijk van vitaal belang: er zijn levens van afhankelijk. Veel zorginstellingen hebben om die reden een eigen energievoorziening, die door de energieleverancier wordt gefaciliteerd. Ziekenhuizen en verzorgingshuizen moeten 24 uur per dag verwarmd worden en voorzien zijn van elektriciteit voor diverse medische apparatuur. De energieconsumptie van een zorginstelling is dan ook ontzettend hoog. Afhankelijk van de grootte van de instelling kan dat gelijk zijn aan het energieverbruik van 10.000 huishoudens. Een zorginstelling is echter uitstekend te isoleren en vooral op het gebied van verlichting, ventilatie en luchtbevochtiging is een besparing van gemiddeld 12 procent mogelijk. Een energiebedrijf speelt daarbij een belangrijke adviserende rol.

5stedelijke functies

nb.1-2013-02.indd a6 03-04-13 12:21

nb. | Nº 1 • april 2013 7 nb. | Nº 1 • april 2013 7

VERDIEPING

TOEKOMST

Wonen� Amsterdam maakt veel gebruik van stadswarmte, een voorbeeld van duurzame warmte. Hierop wordt niet alleen de nieuwbouwwijk Houthavens aangesloten, maar in de toekomst ook bestaande woningen en bedrijven. De warmte komt van restwarmte uit diverse, steeds duurzamere bronnen, waaronder afvalverbrandings-, vergistings- en waterzuiveringsinstallaties. Nabijgelegen grote watermassa’s zorgen voor verkoeling. Stadswarmte zal ook gebruikt worden voor zogenoemde hotfillapparatuur: wasmachines, drogers en vaatwassers die de benodigde warmte direct van het stadswarmtenet krijgen. In de toekomst zal het elektriciteitsnet zich niet langer aanpassen aan de vraag naar elektriciteit, maar zal slimme huishoudapparatuur zich aanpassen aan het aanbod. Wasmachines starten bijvoorbeeld automatisch zodra het hard waait en er meer elektriciteit op de markt beschikbaar is. Zonnepanelen en windmolens zullen we in de nabije toekomst ook meer in en rond de stad zien.

Bedrijventerrein� Op diverse punten onderscheiden bedrijven-terreinen zich van reguliere woonwijken en zelfs van winkelcentra. In eerste instantie verschilt de energiebehoefte, die door de aanwezigheid van zware machines en/of grote hoeveelheden elek-trische en elektronische apparatuur (airco’s, computers, printers), per persoon aanmerkelijk hoger is. Daar staat tegenover dat veel indus-trieën in hun productieproces juist energie (elektriciteit, warmte en stoom) opwekken. Collectieve inkoop van (groene) energie en het bekijken van mogelijkheden voor eigen energie-productie door middel van zonne- en wind-energie, biobrandstof, restwarmte/stoom en aardwarmte of juist -koelte kan een CO²-neutrale omgeving creëren. Deze CO²-neutrale omgeving kan zelfs winst maken doordat de energie die over is, kan worden teruggeleverd aan het net. Daarnaast zorgt elektrisch vervoer op het bedrijventerrein voor een schone en stille werkomgeving. Collectieve, gescheiden afval-verwerking zorgt bovendien voor een minimum aan restafval en een goed bodemplan voor een gezonde toekomst.

Cultuur en ontspanning� Als energiepartner van het Van Gogh Museum, het Rijksmuseum, het Stedelijk Museum en de Hermitage draagt Nuon/Vattenfall bij aan een belangrijke culturele taak van Amsterdam. Die taak van de energieleverancier ligt op het gebied van besparing: de afgenomen energie zo efficiënt mogelijk gebruiken. Zo zijn de musea bijvoorbeeld voorzien van ledverlichting en is er sprake van plaatselijke verwarming, zoals het verwarmen van alleen de zitbanken. Plaatselijke verwarming levert een enorme besparing op, zonder verlies van comfort voor de bezoekers. Daarnaast is klimaatbeheersing voor sommige eeuwenoude kunstwerken van groot belang. In zogenoemde klimaatruimten kunnen omstandigheden worden gecreëerd die de kunstwerken in optimale conditie houden en daarvoor niet een hele zaal verwarmd hoeft te worden. Naast de partnerships met musea is Nuon/Vattenfall ook partner van grote sport- en evenementencomplexen. Nuon is bijvoorbeeld een samenwerking aangegaan met de Amsterdam ArenA, dat het meest energiezuinige stadion ter wereld wil worden. De ArenA heeft al veel stappen gemaakt om dit doel te bereiken, waaronder het gebruik van stadswarmte en -koelte. Ook wekt zij zelf energie op met onder andere zonnepanelen. Ontwikkelingen die we in de toekomst steeds vaker zullen zien.

nb.1-2013-02.indd a7 03-04-13 12:21

6 nb. | Nº 1 • april 20136 nb. | Nº 1 • april 2013

De stad van de toekomst is een energieke stad waarin duurzaamheid centraal staat. Nuon/Vattenfall speelt een belangrijke rol bij het verduurzamen van diverse energiestromen. Een kijkje in het Amsterdam van de toekomst aan de hand van vijf stedelijke functies.

STAD VAN DE Transport� Elektrisch vervoer wordt gezien als een trend, maar is niets nieuws: de tram en metro kennen we allemaal al. De kentering speelt zich af op het gebied van persoonlijk transport. Elektrisch aangedreven fietsen en scooters worden tegenwoordig veel verkocht. Er komen ook steeds meer elektrische auto’s en motoren, al dan niet tevens voorzien van een verbrandingsmotor (hybride) om ook op lange afstand mobiel te kunnen blijven. Nuon/Vattenfall heeft onlangs samen met autofabrikant Volvo een unieke hybride auto ontwikkeld: de Volvo V60 plug-in hybride. De eerste auto met zowel een volledig elektrische, als ook dieselaandrijving. De overheid voorziet tegenwoordig ook in aanzienlijke subsidies voor elektrische voertuigen. Aangezien de gemiddelde woon-werkafstand in Nederland ruim binnen het bereik van een EV (elektrisch voertuig) ligt, is een oplaadpunt thuis of op het werk alles wat de gebruiker nodig heeft. Nuon installeert deze oplaadpunten voor elektrische voertuigen. Ook kijkt Nuon naar de mogelijkheden om overdekte parkeerterreinen, die op het openbaar vervoer aansluiten, te voorzien van zonnecellen. Bij terugkeer met het openbaar vervoer kan men de elektrische auto gebruiken, die ondertussen alweer is opgeladen.nuon.nl/ev

Zorg� Een constante energievoorziening is voor ziekenhuizen en verzorgingshuizen letterlijk van vitaal belang: er zijn levens van afhankelijk. Veel zorginstellingen hebben om die reden een eigen energievoorziening, die door de energieleverancier wordt gefaciliteerd. Ziekenhuizen en verzorgingshuizen moeten 24 uur per dag verwarmd worden en voorzien zijn van elektriciteit voor diverse medische apparatuur. De energieconsumptie van een zorginstelling is dan ook ontzettend hoog. Afhankelijk van de grootte van de instelling kan dat gelijk zijn aan het energieverbruik van 10.000 huishoudens. Een zorginstelling is echter uitstekend te isoleren en vooral op het gebied van verlichting, ventilatie en luchtbevochtiging is een besparing van gemiddeld 12 procent mogelijk. Een energiebedrijf speelt daarbij een belangrijke adviserende rol.

5stedelijke functies

nb.1-2013-02.indd a6 03-04-13 12:21

8 nb. | Nº 1 • april 2013

Taco Schultz energieadviseur Ebatech

Edwin Adangenergiecoördinator UvA/HvA

BesparingsTip nuon.nl/energiemanagement

De Universiteit van Amsterdam (UvA) en de Hogeschool van Amsterdam (HvA) werken sinds 2011 intensiever samen dankzij het samengaan van de facilitaire organisaties in Facility Services. Deze organisatie richt zich op het verzorgen van duurzame facilitaire en huisvestingsdiensten aan studenten en medewerkers van de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam. De medewerkers van Facility Services UvA-HvA verlenen hun diensten aan meer dan 80.000 studenten en 10.000 medewerkers. Samen met Ebatech hebben zij kritisch gekeken hoe zij hun energie kunnen verduurzamen.

Besparing: 30 procent energie-effi ciency in vijftien jaar

Edwin Adang, energiecoördinator UvA/HvA, wilde inzicht in het energieverbruik en maakte na overleg met energieadviseur Taco Schultz van Ebatech gebruik van een uitgebreid energiemonitoringsysteem. De dienstverlening strekt zich uit over meer dan honderd gebouwen en objecten door heel Amsterdam, daterend van rond 1470 tot gebouwen die onlangs zijn opgeleverd.

If you don’t measure it,you can’t manage it � Adang: ‘De HvA en UvA hebben zich gecommit-

teerd aan een meerjaren-afspraak met de overheid die tot doel heeft in vijftien jaar 30 procent energie-efficiency te behalen.’Schultz: ‘Om dat te bereiken, is inzicht het belangrijkste. Het energieverbruik is bij een school al heel anders tijdens weekeinden, feestdagen, vakanties en in het verschil tussen het dag- en nachtverbruik. Het scheelt name-lijk nogal wat of er dertig man in een klas zit of niemand.’Adang: ‘If you don’t measure it, you can’t manage it. Waar gaat de energie heen? Waar komt het verbruik vandaan? Luchtbehandeling, ICT, catering, stopcontacten? Besparing is mogelijk als er inzicht is in hoe de energiestro-men verlopen.’

Graadje minder� Schultz: ‘Om het binnenklimaat goed te

regelen is een gebouwbeheersysteem nodig. Als het systeem niet goed is ingeregeld, zien we dat direct in het verbruik terug. Het monitoringsysteem toont het verbruik tot op 5 minuten nauwkeurig. Hiermee kun je snel zien wanneer energie verspild wordt en waar de piekafnames plaatsvinden. Kan het bijvoorbeeld ook een graadje minder? 10 tot 15 procent gaan we daarmee zeker aan energie besparen.’

nb.1-2013-02.indd 8 04-04-13 12:32

nb. nr. 1 2013

Documents

Transcript of nb. nr. 1 2013