1. ZWANGERSCHAPSMULTI VOOR BETERE COGNITIE KIND2. VERMINDERDE SPIERMASSA DOOR STRESS 3. MINDER KANS OP ASTMA MET OMEGA-3 4. DIKKE BABY VOORKÓMEN MET MULTI5. VISOLIE VOOR ONTWIKKELING VAN BREIN KIND6. ZWANGERSCHAPSDIABETES LIJKT SEIZOENSGEBONDEN7. VITAMINE B3 EN ATOPISCH ECZEEM8. AUTISME DOOR VITAMINE D-TEKORT?9. DHA-SUPPLETIE AAN ZWANGERE, BETERE OPLETTENDHEID KIND10. GEBOORTEMAAND EN LEERPROBLEMEN11. MATERNALE VITAMINE D-SUPPLETIE ZINVOL12. ZWANGERSCHAP: BELANG JODIUM ONDERSCHAT13. WORLD FOOD PRIZE VOOR ZOETE AARDAPPEL14. GROTERE BABY MET VITAMINE D15. KWIK IN VIS EN PSYCHOMOTORISCHE ONTWIKKELING16. LAGERE ZOETBEHOEFTE MET HOGE VITAMINEDOSIS17.HONGERSNOOD BEÏNVLOEDT DNA-METHYLERING 18. AANDACHT VOOR VROUWELIJKE MICROFLORA19. FOLIUMZUURKENNIS SCHIET TEKORT20. ZWANGERE VROUWEN TE WEINIG OMEGA-321. EPIGENETICA: ROL VAN VOEDING TIJDENS CONCEPTIE22. HOEVEEL VITAMINE B12 PER DAG?23. VITAMINE D-STATUS TIJDENS ZWANGERSCHAP24. JODIUMTEKORT BIJ ZWANGERE VROUWEN25. EFSA ZIT MET CAFEÏNE-CLAIM IN DE MAAG26. BORSTZWANGER? EET CHOCOLADE…VOEDING GOED VOOR IQ EN ECONOMIE27. ZWANGER? EET CHOCOLADE…28. FOLIUMZUURGEBREK TIJDENS ZWANGERSCHAP? LATER PROBLEMEN29. MAGNESIUM VERKLEINT RISICO MATERNALE KOORTS30. DHA TIJDENS ZWANGERSCHAP: KOSTENBESPAREND31. ASTMA DOOR PARACETAMOL TIJDENS ZWANGERSCHAP32. PROBLEMEN OPLOSSEN MET FOLIUMZUUR33. INOSITOL VOOR PREVENTIE NEURALE BUISDEFECTEN?34. VISVETZUREN VOOR HERSENONTWIKKELING35. MULTI VERKLEINT KANS OP MISKRAAM36. NUTRIËNTENMIX EFFECTIEF BIJ ZWANGERSCHAPSDIABETES37. DIK KIND GEVOLG VAN ZWANGERSCHAP?38. LOOD, DARMFLORA EN OVERGEWICHT39. MOEDERMELK BESCHERMT TEGEN STREPTOKOKKENINFECTIE40. PROBIOTICA EN TOXISCHE METALEN41. ZWANGER? LIEVER EEN MULTI42. ZWANGERSCHAP: INVLOED VAN DDT EN B-VITAMINES43. VERBAND TUSSEN ROUNDUP EN AUTISME44. MINDER INTELLIGENT DOOR FTALATEN?45. FDA WAARSCHUWT VOOR PRET-ECHO46. DARMFLORA BEÏNVLOEDT BLOEDHERSENBARRIÈRE47. RELATIE VITAMINE E EN MISKRAAM48. ADHD DOOR PARACETAMOL TIJDENS ZWANGERSCHAP?

49. ZWANGER EN MISSELIJK? NEEM GEMBER!50. TEKORTEN BIJ PREMATURE BABY51. DIABETES TYPE-1 EN GLUTENVRIJ52. VOEDING AANSTAANDE MOEDER BEÏNVLOEDT DNA-METHYLERING53. VITAMINE C NOODZAKELIJK VOOR ROKENDE ZWANGEREN54. VROEGGEBOORTE BEPERKEN MET GEZONDE VOEDING55. ONDERVOEDING BEÏNVLOEDT GENERATIES56. CHOLINE. ´NIEUWE´ ESSENTIËLE VOEDINGSSTOF57. MAYKE VAN ANSENWOUDE, VERLOSKUNDIGE 'ALS VERLOSKUNDIGE TREF JE

MENSEN OP EEN GOED MOMENT'58. TESSA PELLENKOFT 'PARODONTITIS IS NIET EEN OP ZICHZELF STAAND

PROBLEEM'

59. BETER SPERMA MET TOMATEN

1. Zwangerschapsmulti voor betere cognitie kindHet gebruik van een laag gedoseerd multisupplement tijdens de zwangerschap heeft ook op de lange termijn voordelen voor de ontwikkeling van het kind, zo blijkt uit een grootschalige Indonesische studie.

Het betrof een vervolgstudie van de Supplementation with Multiple Micronutrients Intervention Trial (SUMMIT). Bij SUMMIT werd een vergelijking gemaakt tussen suppletie met enkel 400 mcg foliumzuur en 30 mg ijzer (als fumaraat) of een multivitaminesupplement tijdens de zwangerschap. De multi bevatte naast dezelfde hoeveelheid foliumzuur en ijzer:800 mcg vitamine A1,4 mg vitamine B11,4 mg vitamine B218 mg vitamine B3 (als niacinamide)1,9 mg vitamine B6 (als pyridoxine)1,6 mcg vitamine B12 (als cyanocobalamine)200 IE vitamine D210 mg vitamine E (als alfatocoferolacetaat)70 mg vitamine C2 mg koper65 mcg selenium150 mcg jood15 mg zink (als gluconaat)

Van de 27.356 levendgeborene baby’s werden 2879 kinderen op een leeftijd van 9 tot 12 jaar opnieuw onderzocht. Hiertoe behoorden ook 574 kinderen waarvan de moeders bij aanvang van SUMMIT een ijzertekort hadden of ondervoed waren. Er

werd onderzocht wat de invloed was van suppletie met ijzer en foliumzuur, en beide micronutriënten plus andere voedingsstoffen op de huidige intelligentie.

Van de 21 cognitieve testen die werden afgenomen presteerden kinderen wiens moeders een multi hadden gebruikt tijdens de zwangerschap bij 18 testen significant beter in vergelijking met het nageslacht van moeders die enkel foliumzuur en ijzer gesuppleerd kregen.

De ‘multi-kinderen’ scoorden bijvoorbeeld significant beter op het procedureel geheugen. Middels het procedureel geheugen is het mogelijk om routinehandelingen aan te leren waaronder motorische vaardigheden zoals fietsen en cognitieve vaardigheden zoals lezen. De ‘multi-kinderen’ lagen voor wat betreft het procedureel geheugen een half jaar voor op de andere kinderen. Ook leidde suppletie met de multi tot een betere intelligentie van kinderen wiens moeders een ijzertekort hadden tijdens de zwangerschap. Tenslotte bleek een significante invloed van sociale omgevingsfactoren (opleidingsniveau ouders, economische status, woonomgeving) op de intelligentie van de kinderen.

Het gebruik van een multisupplement tijdens de zwangerschap heeft de voorkeur boven het gebruik van enkel ijzer en foliumzuur en kan de cognitieve ontwikkeling van het nageslacht stimuleren.

Prado EL, Sebayang SK, [..], Shankar AH. Maternal multiple micronutrient supplementation and other biomedical and socioenvironmental influences on children's cognition at age 9-12 years in Indonesia: follow-up of the SUMMIT randomised trial. Lancet Glob Health 2017; 5(2):e217-e228

2. Verminderde spiermassa door stressStress tijdens de zwangerschap leidt via een verhoogde productie van de glucocorticoïden tot een blijvend verminderde spiermassa bij het nageslacht. Dit blijkt uit een studie met ratten.

Stress tijdens de zwangerschap, geïnduceerd door bijvoorbeeld een slechte voedingstoestand, is significant van invloed op de spierontwikkeling van de foetus. Het aantal vezels van een spier ligt reeds bij de geboorte vast. Groei van spieren vindt enkel plaats door toediening van extra eiwitten of toevoeging van extra satellietcellen (een soort stamcellen) aan bestaande spiervezels.

Eerdere experimenten met ratten hebben aangetoond dat foetussen die worden blootgesteld aan glucocorticoïden een verminderde spierontwikkeling hebben. Dit kon worden verklaard door een verminderde productie van eiwitten. De huidige studie toont dat glucocorticoïden ook een negatieve impact hebben op de replicatie van satellietcellen.

Aangezien glucocorticoïden van invloed zijn op de stamcellen van spieren, kan het negatieve effect van stress tijdens de zwangerschap levenslange consequenties hebben.

Gokulakrishnan G, Chang X, [..], Fiorotto ML. Precocious glucocorticoid exposure reduces skeletal muscle satellite cells in the fetal rat. J Endocrinol 2017; 232(3):561-572

3. Minder kans op astma met omega-3Het nageslacht van moeders die in het laatste trimester van hun zwangerschap gesuppleerd worden met omega 3-visvetzuren hebben significant minder kans op astma. Dit blijkt uit een Deense studie gepubliceerd in de New England Journal of Medicine.

Er namen 736 zwangere vrouwen deel aan de studie. Ze werden willekeurig in een suppletie- en placebogroep verdeeld en kregen gedurende het laatste trimester van de zwangerschap dagelijks 2,4 gram visolie met omega 3-visvetzuren of olijfolie (placebo). Van hun kinderen werden er 695 geïncludeerd in de Copenhagen Prospective Studies on Asthma in Childhood 2010 (COPSAC2010) die gedurende hun eerste vijf levensjaren werden gevolgd. Er werd gekeken wat het effect was van visoliesuppletie op het risico van astma. Tevens werd de invloed van suppletie op het aantal luchtweginfecties, exacerbaties van astma, eczeem en allergieën onderzocht.

In de visoliegroep had 17% van de kinderen astma, in de placebogroep bedroeg dit percentage 24%. Suppletie met omega 3-visvetzuren leidde tot een significante risicoreductie van astma met 31%. Het effect was nog groter bij moeders met initieel lage bloedconcentraties van de omega 3-visvetzuren eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). Bij het nageslacht van deze moeders werd onder invloed van suppletie een risicoreductie van 54% gezien. De kans op een onderste luchtweginfectie (waaronder longontstekingen) was met 7% significant lager onder invloed van omega 3-visvetzuren. Er werd geen verband gezien tussen suppletie met visolie en eczeem, allergieën of exacerbaties van astma.

Een verminderde inname van omega 3-visvetzuren werd eerder al in verband gebracht met een verhoogde prevalentie van astma. De huidige resultaten laten zien dat omega 3-visvetzuursuppletie tijdens de zwangerschap de kans op astma bij het nageslacht verkleint.

Bisgaard H, Stokholm J, [..], Bønnelykke K. Fish Oil-Derived Fatty Acids in Pregnancy and Wheeze and Asthma in Offspring. N Engl J Med 2016; 375(26):2530-9

4. Dikke baby voorkómen met multiHet gebruik van een multivitaminesupplement gedurende de zwangerschap is in verband gebracht met een kleinere kans op een dikke baby.

Bij 626 vrouwen die deelnamen aan de Healthy Start Study werd het gebruik van multivitamines tijdens de conceptie en zwangerschap nagegaan. Binnen drie dagen na de geboorte en na vijf maanden werd de lichaamssamenstelling van de baby’s bepaald.

Het gebruik van een multivitaminesupplement gedurende de zwangerschap was niet van invloed op het lichaamsgewicht en de vetmassa van pasgeboren baby’s. Wel

bleek dat de toename van de vetmassa gedurende de eerste vijf maanden significant minder was bij de baby’s waarvan de moeder een multi had gebruikt. Bij het nageslacht van moeders die géén multivitamines gebruikten nam het vetpercentage maandelijks met gemiddeld 3,45% toe. Bij de baby’s van moeders die wél een multi hadden gebruikt bedroeg de maandelijkse toename van het vetpercentage 3,06%. Het wel of niet geven van borstvoeding was hier niet van invloed op.

Het gebruik van multivitamines tijdens de conceptie en zwangerschap is in verband gebracht met een minder snelle toename van het vetpercentage bij het nageslacht en verkleint hiermee de kans op dikke baby’s.

Sauder KA, Starling AP, [..], Dabelea D. Exploring the association between maternal prenatal multivitamin use and early infant growth: The Healthy Start Study. Pediatr Obes 2016; 11(5):434-41

5. Visolie voor ontwikkeling van brein kindSuppletie met visvetzuren en het omega 6-vetzuur arachidonzuur tijdens de zwangerschap en ook vlak na de geboorte bevordert de ontwikkeling van het brein van het kind. Dit bleek uit een meta-analyse, gepresenteerd op het jaarcongres van Experimental Biology.

Onderzoekers van Harvard University en Tufts University hebben onderzoeken verzameld uit verschillende medische databanken. Het ging om suppletie met omega 3-visvetzuren en arachidonzuur op de cognitieve ontwikkeling van kinderen. Vijftien studies met in totaal 2525 kinderen voldeden aan de wetenschappelijke criteria. Het ging om onderzoeken waarin gesuppleerd werd met het visvetzuur DHA in combinatie met EPA, alleen DHA, DHA in combinatie met arachidonzuur (AA) en DHA gecombineerd met EPA en AA. De gemiddelde suppletieduur bedroeg zeven maanden.

Suppletie tijdens de zwangerschap en gedurende de eerste levensmaanden gaf een positief effect te zien op de cognitieve ontwikkeling van de kinderen. Suppletie met DHA samen met EPA droeg bij aan een significant betere psychomotorische ontwikkeling. DHA in combinatie met AA liet een significant betere mentale ontwikkeling zien.

 

Shulkin ML, Pimpin L, [..], Mozaffarian D. Effects of omega-3 supplementation during pregnancy and youth on neurodevelopment and cognition in childhood: a systematic review and meta-analysis. The FASEB Journal 2016; 30(1) supplement 295.5

6. Zwangerschapsdiabetes lijkt seizoensgebonden

Zwangere vrouwen waarbij de conceptie in de wintermaanden plaatsvond hebben een verhoogde kans op zwangerschapsdiabetes. Dit blijkt uit een Australische retrospectieve studie.Voor de studie werden gegevens geanalyseerd van 60.306 zwangere vrouwen die in

de periode van 2007 tot 2011 hun levendgeborene kinderen kregen. De relatie tussen zwangerschapsdiabetes en de geschatte conceptiedatum werd geanalyseerd.Bij 3632 (6%) vrouwen werd zwangerschapsdiabetes gediagnosticeerd. Er werd een sterke significante relatie gezien tussen het risico van diabetes in de zwangerschap en de conceptieperiode. Vrouwen waarbij de conceptie in de wintermaanden plaatsvond (juni, juli en augustus in Australië) hadden significant meer kans op zwangerschapsdiabetes in vergelijking met vrouwen waarbij de conceptiedatum in de zomerperiode lag (december, januari en februari). Dit bleek ook na correctie voor beïnvloedende factoren zoals de leeftijd, BMI, etniciteit en de sociaal economische status.De studie toont voor het eerst een relatie tussen het risico van zwangerschapsdiabetes en de conceptieperiode. Hoewel het onderliggende werkingsmechanisme van deze relatie niet opgehelderd is, kunnen diverse factoren waaronder de vitamine D-status van invloed zijn op maternale veranderingen, de placenta en de foetus.

Verburg PE, Tucker G, [..], Roberts CT. Seasonality of gestational diabetes mellitus: a South Australian population study. BMJ open Diabetes Res Care 2016; 4(1):e000286

7. Vitamine B3 en atopisch eczeemEen hoge vitamine B3-spiegel bij de aanstaande moeder is gerelateerd aan een lager risico van atopisch (constitutioneel) eczeem bij het nageslacht vanaf een leeftijd van twaalf maanden.

De studie werd uitgevoerd door wetenschappers van de University of Southampton. Ze onderzochten bij 497 zwangere vrouwen de concentraties van nicotinamide (vorm van vitamine B3) en van gerelateerde metabolieten zoals kynurenine, kynureenzuur, antranilzuur, tryptofaan en N1-methylnicotinamide. De concentraties werden vervolgens gerelateerd aan het vóórkomen van eczeem bij het nageslacht op een leeftijd van zes en twaalf maanden.

Er werd geen relatie gezien tussen nicotinamide en gerelateerde metabolieten en het risico van atopisch eczeem bij de kinderen op een leeftijd van zes maanden. Dit was echter wel het geval bij een leeftijd van twaalf maanden. Een hoge concentratie van nicotinamide bleek gerelateerd aan een significant lager risico van atopisch eczeem met 31%. Bij een hoge concentratie van antranilzuur werd een risicoreductie van 37% gezien. De relatie tussen nicotinamide en antranilzuur en atopisch eczeem bij het nageslacht werd niet beïnvloed door andere factoren.

Dit is de eerste studie die een verband aantoont tussen de maternale concentraties van vitamine B3 en zijn metabolieten en het risico van atopisch eczeem bij jonge kinderen.

El-Heis S, Crozier SR, [..], Godfrey KM. Higher maternal serum concentrations of nicotinamide and related metabolites in late pregnancy are associated with a lower risk of offspring atopic eczema at age 12 months. Clin Exp Allergy 2016; 46(10):1337-43

8. Autisme door vitamine D-tekort?

Een vitamine D-tekort tijdens de zwangerschap is geassocieerd met een groter risico van autisme bij het nageslacht.De ‘Generation R’ studie werd onder andere uitgevoerd door wetenschappers van het Erasmus Medisch Centrum. Er namen 4229 zwangere vrouwen en hun nageslacht deel aan de studie. In het tweede trimester van de zwangerschap werd bij de vrouwen de vitamine D-status bepaald. Ook werd bij het nageslacht de vitamine D-spiegel bepaald aan de hand van het bloed van de navelstreng. Er was sprake van een vitamine D-tekort bij een bloedspiegel <25 nmol/l. Een waarde van 50 nmol/l of meer werd beschouwd als een adequate vitamine D-spiegel. De kinderen werden gevolgd tot een leeftijd van zes jaar waarbij ze gescreend werden op symptomen van autisme.Kinderen van moeders met een vitamine D-tekort in de zwangerschap (<25 nmol/l) vertoonden significant vaker symptomen van autisme in vergelijking met het nageslacht van moeders met een adequate bloedspiegel van deze vitamine. De kans op symptomen van autisme was bijna vier maal groter bij kinderen van moeders met een vitamine D-tekort.De wetenschappers pleiten voor vervolgstudies naar de relatie tussen vitamine D en autisme. Suppletie kan immers een effectieve en goedkope manier zijn om de kans op deze aandoening te verkleinen.

Vinkhuyzen AA, Eyles DW, [..], McGrath JJ. Gestational vitamin D deficiency and autism-related traits: the Generation R Study. Mol Psychiatry 2016 Nov 29 [Epub ahead of print]

9. Dikke kinderen door obese oudersOuders die op het moment van de conceptie kampen met overgewicht, hebben driemaal zoveel kans op een kind met overgewicht. Dit is een van de bevindingen van het project EarlyNutrition.

Aan het vijf jaar durende EarlyNutrition project namen 36 wetenschappelijke instituten uit twaalf Europese landen, de Verenigde Staten en Australië deel. Het project werd grotendeels gefinancierd met gelden van de Europese Unie. Onlangs werd het project afgesloten met een rapport over het effect van de metabole status van ouders op het ongeboren kind en zijn eerste twee levensjaren.

Een van de bevindingen is dat overgewicht van de ouders tijdens de zwangerschap en de eerste twee levensjaren van het kind het risico van een te dik kind verdrievoudigt. Op basis van de bevindingen schreven de wetenschappers enkele aanbevelingen. Zo concluderen ze dat artsen voorlichting moeten geven aan mannen en vrouwen in vruchtbare leeftijd over de impact van overgewicht en het effect ervan tijdens de conceptie. Dat zwangere vrouwen niet voor twee moeten eten en tijdens de periode van borstvoeding gebalanceerde voeding tot zich moeten nemen, zijn andere aanbevelingen. Ook wordt geadviseerd om baby’s tijdens het eerste levensjaar geen koeienmelk te laten drinken. Ouders zouden reeds vóór de conceptie een gezonde BMI van 25 kg/m2 of lager moeten hebben. Dit geldt overigens niet alleen voor moeders, maar ook voor vaders. Het effect van het lichaamsgewicht van de vader tijdens de conceptie is namelijk eveneens van invloed.

Hoewel het project officieel is afgerond, zoeken de wetenschappers naar mogelijkheden om het te continueren. Middels een website wordt voorlichting gegeven aan het publiek en aan gezondheidswerkers: http://www.early-nutrition.org/en/

Gore-Langton L. Obese parents triple obese offspring risk, experts warn. Nutraingredients, 21 december 2016

10. DHA-suppletie aan zwangere, betere oplettendheid kindSuppletie met het omega 3-visvetzuur docosahexaeenzuur (DHA) aan zwangere vrouwen heeft een positief effect op de aandacht van het nageslacht op vijfjarige leeftijd.

Aan de POSGRAD-studie (Prenatal Omega-3 Fatty Acid Supplementation and Child Growth and Development Study) namen 1094 Mexicaanse zwangere vrouwen deel. Ze werden willekeurig in een suppletie- en placebogroep verdeeld. Vrouwen in de suppletiegroep kregen tussen de 18e en 22ezwangerschapsweek tot de bevalling dagelijks een supplement met 400 mg DHA, de andere vrouwen kregen een placebo. Bij 82% van de geboren kinderen, in totaal 797 kinderen, werden op vijfjarige leeftijd diverse cognitieve testen afgenomen.

Er werd geen verschil gezien tussen beide groepen voor wat betreft de scores van de McCarthy Scales of Children’s Abilities. Met deze vragenlijst wordt onder andere het verbaal vermogen, het begrip, geheugen en motorische vaardigheden getest. Wel bleek dat bij kinderen uit de DHA-groep de invloed van de (woon)omgeving op de cognitie significant minder was in vergelijking met kinderen uit de placebogroep. Suppletie met het omega 3-visvetzuur was niet van invloed op het gedrag van de kinderen, maar suppletie leidde wel tot een significant betere oplettendheid. Dit bleek uit het feit dat de kinderen uit de DHA-groep significant minder nalatig waren bij het uitvoeren van opdrachten in vergelijking met de andere kinderen.

Prenatale blootstelling aan DHA kan de aandacht verbeteren van jonge kinderen, zo concluderen de wetenschappers.

Ramakrishnan U, Gonzalez-Casanova I, [..], Martorell R. Prenatal supplementation with DHA improves attention at 5 y of age: a randomized controlled trial. Am J Clin Nutr 2016; 104(4):1075-1082

11. Geboortemaand en leerproblemenDe geboortemaand blijkt van invloed op het risico van een verminderde leercapaciteit. Wetenschappers van de universiteiten van Cambridge en Glasgow toonden aan dat ‘winterkinderen’ significant vaker leerproblemen hebben dan kinderen die geboren zijn in de zomermaanden.

Voor de Schotse studie werden gegevens gebruikt van meer dan 800.000 schoolgaande kinderen uit de periode van 2006 tot 2011. De geboortemaand van de kinderen werd gerelateerd aan de aanwezigheid van leerproblemen. Er werd een vergelijking gemaakt tussen kinderen die geboren waren in de periode van januari tot maart en van juli tot september.

Het percentage kinderen dat extra begeleiding nodig had op school was significant groter bij kinderen geboren in de periode van januari tot maart dan bij kinderen uit

de periode van juli tot september. Van de winterkinderen had 8,9% leerproblemen versus 7,6% van de kinderen geboren in de zomerperiode. Er werd een relatie gezien tussen de seizoensgebonden blootstelling aan zonlicht (vitamine D) en autisme spectrumstoornissen, verstandelijke handicaps en leerproblemen zoals dyslexie. Het verband kon voor meer dan 11% verklaard worden door de variaties van de seizoenen. Zintuiglijke, motorische of fysieke beperkingen konden niet in verband gebracht worden met het geboorteseizoen.

De wetenschappers vermoeden dat de variatie van zonlicht en daarmee ook van vitamine D waaraan de zwangere vrouwen zijn blootgesteld een verklaring is voor de relatie tussen het geboorteseizoen en leerproblemen.

 

 

Mackay DF, Smith GCS, [..], Pell JP. Month of conception and learning disabilities: A record-linkage study of 801,592 children. American Journal of Epidemiology 2016;184(7):485-493

12. Maternale vitamine D-suppletie zinvolVitamine D-suppletie aan moeders die borstvoeding geven, verbetert de vitamine D-status van hun baby’s.

Er namen negentig zwangere vrouwen aan de studie deel met een gemiddelde leeftijd van 32 jaar. Ze hadden het voornemen om hun baby gedurende de eerste zes maanden uitsluitend borstvoeding te geven. De vrouwen werden willekeurig in groepen verdeeld en kregen vanaf de vierde tot de twintigste week na de bevalling maandelijks 50.000 IE vitamine D, 100.000 IE vitamine D of een placebo. Het effect van suppletie werd bepaald aan de hand van de veranderingen van de vitamine D-spiegels bij de moeders en de baby’s. In de analyse werd gecorrigeerd voor beïnvloedende factoren zoals het geboorteseizoen, inname van flesvoeding met vitamine D en de huidskleur.

In beide suppletiegroepen nam na zestien weken de vitamine D-spiegel significant toe bij de moeders ten opzichte van de placebogroep. Onder invloed van suppletie met 50.000 IE per maand werd een toename van 13 nmol/l bereikt en suppletie met 100.000 IE leidde tot een toename van 22 nmol/l. Bij de baby’s nam de vitamine D-spiegel met respectievelijk 5 nmol/l en 16 nmol/l toe. Het verschil ten opzichte van de placebogroep was niet significant. Echter, na correctie voor de beïnvloedende factoren werd er onder invloed van suppletie met 100.000 IE per maand wel een significante toename gezien bij de baby’s met gemiddeld 19 nmol/l.

In veel landen, waaronder ook Nederland, wordt geadviseerd om extra vitamine D te geven aan borstgevoede baby’s. Suppletie met de vitamine aan moeders die borstvoeding geven is mogelijk een alternatief om de vitamine D-spiegel van het nageslacht op peil te houden.

Wheeler BJ, Taylor BJ, [..], Houghton LA. High-Dose Monthly Maternal Cholecalciferol Supplementation during Breastfeeding Affects Maternal and Infant Vitamin D Status at 5 Months Postpartum: A Randomized Controlled Trial. J Nutr 2016; 146(10):1999-2006

13. Zwangerschap: belang jodium onderschatBritse en Ierse vrouwen hebben onvoldoende kennis over het belang van jodium tijdens de zwangerschap. Dit gebrek aan kennis lijkt gerelateerd aan een inadequate inname van deze micronutriënt.

Er werd aan 520 vrouwen in de vruchtbare leeftijd (18 tot 45 jaar) een online vragenlijst voorgelegd waarmee de kennis over jodium werd getest. De kennis over jodium onder de vrouwen was slecht. Slechts 32% van de vrouwen wist dat het spoorelement een voorname rol speelt tijdens de zwangerschap. Maar liefst 41% van de ondervraagden kon geen gezondheidsproblemen benoemen die gerelateerd zijn aan een jodiumtekort. Bijna de helft van de deelneemsters (46%) kreeg minder jodium binnen dan de aanbevolen richtlijnen van Groot Brittannië en Ierland waarin geadviseerd wordt dagelijks minimaal 140 mcg jodium te consumeren. Vrouwen die wel een adequate inname van jodium hadden, bleken significant meer kennis te hebben van het spoorelement.

De onderzoekers pleiten voor een publiekscampagne om de kennis en het belang van een adequate jodiuminname te vergroten. Een adequate jodiuminname tijdens de conceptie en gedurende de zwangerschap is van belang voor een goede neurologische ontwikkeling. De World Health Organisation (WHO) stelt dat een jodiumtekort de grootste oorzaak is van hersenschade bij kinderen en adviseert een dagelijkse inname van 250 mcg voor zwangere vrouwen.

O'Kane SM, Pourshahidi LK, [..], Yeates AJ. Iodine knowledge is positively associated with dietary iodine intake among women of childbearing age in the UK and Ireland. Br J Nutr 2016 Nov 18:1-8 [Epub ahead of print]

14. World Food Prize voor zoete aardappelDe World Food Prize is dit jaar uitgereikt aan vier wetenschappers die hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van een met vitamine A-verrijkte zoete aardappel. In ontwikkelingslanden is een tekort aan vitamine A een van de hoofdoorzaken van vroegtijdig overlijden, een vertraagde groei en een verzwakte immuniteit. Een vitamine A-deficiëntie wordt beschouwd als de belangrijkste oorzaak van blindheid bij kinderen in ontwikkelingslanden. Een tekort treft meer dan 140 miljoen jonge kinderen in 118 landen en meer dan zeven miljoen zwangere vrouwen.

Drie van de laureaten, Maria Andrade, Robert Mwanga en Jan Low, zijn werkzaam bij het CGIAR International Potato Center alwaar ze de met vitamine A-verrijkte zoete aardappel hebben ontwikkeld. De vierde winnaar betreft Howarth Bouis oprichter van HarvestPlus die geëerd werd voor zijn ontwikkeling van biofortificatie. HarvestPlus richt zich op drie essentiële micronutriënten, vitamine A, ijzer en zink, waaraan arme bevolkingsgroepen vooral een tekort hebben. Het bedrijf onderzoekt duizenden verschillende zaden in zaadbanken en selecteert de zaden met het hoogste gehalte van deze micronutriënten. Met deze voedzame zaden worden nieuwe gewassen

gekweekt om een nog hoger gehalte aan nutriënten te verkrijgen. De techniek wordt inmiddels in meer dan veertig landen toegepast.

De World Food Prize werd dertig jaar geleden in het leven geroepen door Dr. Borlaug. Borlaug won in 1970 de Nobelprijs voor de vrede als erkenning voor zijn bijdrage aan de verhoging van de mondiale voedselvoorziening.

Kinver M. Sweet potato Vitamin A research wins World Food Prize. BBC News, 13 oktober 2016

15. Grotere baby met vitamine DVitamine D-suppletie tijdens de zwangerschap leidt tot een hoger lichaamsgewicht en -lengte van de baby.

In Pubmed en vijf andere medische databanken werd gezocht naar relevante studies waarbij het effect van vitamine D-suppletie in de zwangerschap was onderzocht.

Er werden uiteindelijk dertien studies geselecteerd met gegevens van bijna 2300 baby’s. Vrouwen die vitamine D gesuppleerd kregen tijdens de zwangerschap hadden met gemiddeld 66,5 nmol/l een significant hogere vitamine D-spiegel in vergelijking met vrouwen die geen extra vitamine D innamen. Onder invloed van suppletie was het geboortegewicht van de baby’s significant meer met gemiddeld 108 gram. Ook waren de baby’s met vitamine D-suppletie significant langer met gemiddeld 0,3 cm. Suppletie met de vitamine had geen invloed op andere uitkomsten zoals het risico van pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging), vroeggeboorte, keizersneden en zwangerschapsdiabetes.

In vervolgstudies moet het effect van vitamine D-suppletie tijdens de zwangerschap verder onderzocht worden. 

Pérez-López FR, Pasupuleti V, [..], Hernandez AV. Effect of vitamin D supplementation during pregnancy on maternal and neonatal outcomes: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Fertil Steril 2015; 103(5):1278-88

16. Kwik in vis en psychomotorische ontwikkelingBlootstelling van de foetus aan kwik gedurende de zwangerschap leidt niet perse tot een vertraagde ontwikkeling van het kind.

De studie werd uitgevoerd op de Seychellen. Op deze eilandengroep consumeren de bewoners veel vis. Er namen 1265 moeders vanaf hun zwangerschap deel aan de studie. Hun kinderen werden gevolgd tot een leeftijd van twintig maanden.

Bij prenatale blootstelling aan kwik afkomstig van vis werd een significante interactie gezien tussen kwik, type meervoudig onverzadigde vetzuren en de psychomotorische ontwikkeling. Een verhoogde blootstelling aan kwik gedurende de zwangerschap ging

gepaard met een vertraagde psychomotorische ontwikkeling, maar alleen bij kinderen waarvan de moeders een hoge inname van omega 6-vetzuren hadden in verhouding tot de inname van omega 3-vetzuren. Ook leidde dit tot een vertraagde taalontwikkeling. Dit was niet het geval bij kinderen van moeders die tijdens hun zwangerschap een hogere inname van omega 3-vetzuren hadden. 

Kwik is een neurotoxische stof. Desondanks werd in deze studie geen direct verband gevonden met een ontwikkelingsachterstand, maar blijkt de ratio omega 6/omega 3 hierop van invloed. 

 

Strain J, Yeates AJ, [..], Davidson PW. Prenatal exposure to methyl mercury from fish consumption and polyunsaturated fatty acids: associations with child development at 20 mo of age in an observational study in the Republic of Seychelles. Am J Clin Nutr 2015; 101(3):530-7

17. Lagere zoetbehoefte met hoge vitaminedosisNakomelingen van ratten die tijdens de zwangerschap een hoge dosis vetoplosbare vitamines krijgen hebben minder behoefte aan suikers zoals sucrose. De hoge dosis laat een verandering in de genexpressie in de hersenen  zien.

In het experiment werden zwangere Wistarratten verdeeld in twee groepen. In de eerste groep kregen de ratten gedurende de zwangerschap en zoogperiode voeding met alle vitamines in een normale dosis, in de andere groep kregen de ratten voeding met een tienvoudige dosis van de vetoplosbare vitamines A, D, E en K. Bij het nageslacht werd vervolgens bekeken of er verschil was in lichaamsgewicht, de voedselinname en -voorkeuren en de genexpressie in de hypothalamus en hippocampus.

De hoge vitaminedosis was niet van invloed op het lichaamsgewicht of op de voedselinname. Wel hadden nakomelingen van ratten die een hoge dosis vitamines kregen 4% minder sucrose-inname in vergelijking met de nakomelingen van moeders die voeding met een standaard vitaminedosis kregen. De verminderde hang naar sucrose kan mogelijk verklaard worden door beïnvloeding van voedselvoorkeuren in het brein. Zo bleek de hoge vitaminedosis de genexpressie in de hypothalamus en hippocampus te veranderen.

Een hoge inname van vetoplosbare vitamines tijdens de zwangerschap en zoogperiode van ratten is niet van invloed op de voedselinname, maar wel op de hang naar zoet bij het nageslacht. 

Sanchez-Hernandez D, Poon AN, [..], Anderson GH. A gestational diet high in fat-soluble vitamins alters expression of genes in brain pathways and reduces sucrose preference, but not food intake, in Wistar male rat offspring. Appl Physiol Nutr Metab 2015; 40(4):424-31

18. Hongersnood beïnvloedt DNA-methyleringEen periode van voedselschaarste – zoals tijdens de hongerwinter van 1944/1945 – beïnvloedt de DNA-methylering en daarmee de expressie van bepaalde genen. DNA-methylering is een epigenetisch proces waarbij aan DNA een methylgroep wordt toegevoegd. Hierdoor verandert de DNA-structuur waardoor het DNA tijdens de transcriptie niet langer afleesbaar is.

Wetenschappers van de Universiteit Leiden analyseerden gegevens van 422 inmiddels volwassen personen met een leeftijd van 59 jaar die tijdens de hongerwinter geboren waren. De gegevens werden vergeleken met een controlegroep van 463 personen waarvan de moeders niet te maken hadden met voedselschaarste.

Hongersnood tijdens de eerste tien weken van de zwangerschap leidt tot een veranderde DNA-methylering van verschillende genen die onder andere een rol spelen bij de groei, ontwikkeling en het metabolisme, zo concluderen de wetenschappers. Hieronder bevinden zich ook genen die van invloed zijn op overgewicht en het cholesterolgehalte. Latere blootstelling aan voedselschaarste tijdens de zwangerschap blijkt niet van invloed op de DNA-methylering.

Hongersnood tijdens de vroege zwangerschap – in een periode dat de vrouw vaak nog niet weet dat ze zwanger is – heeft invloed op de methylering van DNA.

Tobi EW, Slieker RC, [..], Lumey LH. Early gestation as the critical time-window for changes in the prenatal environment to affect the adult human blood methylome. Int J Epidemiol 2015 May 5 [Epub ahead of print]

19. Aandacht voor vrouwelijke microfloraDe vrouwelijke microbiota verdient meer aandacht. Dit is de conclusie van een reeks lezingen die plaatsvond tijdens het eerste congres over de vrouwelijke microflora. Het symposium ‘Women & their Microbes’ vond plaats in Amsterdam. Initiatiefneemster was Jessica Younes van de Universiteit Groningen die promoveerde op het onderwerp.

Een betere screening van de vaginale microflora, onderzoek naar relevante biomarkers, betere ondersteuning tijdens de zwangerschap en meer betrokkenheid van zorgverleners omtrent het onderwerp zijn enkele verbeteringsvoorstellen die tijdens het congres de revue passeerden. Ook de diagnostiek van vaginale infecties verdient meer aandacht. Daarnaast zouden artsen en gynaecologen voorlichting moeten geven aan vrouwen over hoe ze hun vaginale microflora gezond kunnen houden. Het voorschrijven van probiotica door artsen zou eveneens gestimuleerd moeten worden.

De vrouwelijke microbiota moet beter op de kaart gezet worden door de uitvoering van gerichte studies naar onder andere vaginale biofilms en door het onderwerp onder de aandacht te brengen bij gezondheidsprofessionals.  

Congres Women & their microbres, Amsterdam, Nederland, 8 mei 2015

20. Foliumzuurkennis schiet tekortDe kennis over en de onderkenning van het belang van foliumzuur tijdens de zwangerschap is onvoldoende, zo stelt onderzoekster Fenneke Blom van de Vrije Universiteit Amsterdam in haar proefschrift.

Blom promoveerde op haar studie naar de effecten van foliumzuur tijdens de zwangerschap, op de moeder en op aangeboren afwijkingen bij het kind. Hoewel bekend is dat foliumzuur voor en in het begin van de zwangerschap het risico van neurale buisdefecten waaronder een open ruggetje kan verkleinen, is er nog veel meer wat niet bekend is over de effecten van deze vitamine tijdens de zwangerschap.

Voor haar studie had Blom vijfduizend vrouwen met een kinderwens nodig. Het lukte haar echter niet om zo veel proefpersonen te verwerven. Toen ze ging onderzoeken waarom de vrouwen niet bereid waren om deel te nemen aan de studie, kwam ze erachter dat een van de redenen het gebrek aan kennis over foliumzuur was. Ondanks diverse campagnes is het foliumzuurgebruik onder zwangere vrouwen de afgelopen tien jaar niet gestegen.

Blom F. Studying the effects of periconceptional folic acid supplementation. Travel the world and the seven seas. Vrij Universiteit Amsterdam 2015

21. Zwangere vrouwen te weinig omega-3Bijna driekwart van de zwangere en borstvoedende vrouwen in Canada krijgt te weinig omega 3-visvetzuren binnen. Waarschijnlijk is dit in Europa niet veel anders.

De wetenschappers verzamelden van zeshonderd zwangere vrouwen informatie over de visconsumptie en inname van visoliesupplementen. De informatie werd in ieder trimester van de zwangerschap opgevraagd, evenals drie maanden na de bevalling.

De totale inname van omega 3-visvetzuren tijdens en na de zwangerschap was lager dan de 500 mg per dag zoals wordt aanbevolen door de Europese Commissie en de International Society for the Study of Fatty Acids and Lipids (ISSFAL). Tijdens de zwangerschap haalde slechts 27% van de vrouwen de dagelijks aanbevolen hoeveelheid van het omega 3-visvetzuur DHA. Hierbij werd uitgegaan van een DHA-aanbeveling van 200 mg per dag zoals is vastgesteld door de Europese Unie. Van de borstvoedende vrouwen voldeed slechts 25% aan de aanbeveling. De omega 3-visvetzuren werden vooral verkregen via de consumptie van (vette) vis zoals zalm, zeevruchten en producten met zeewier. Vrouwen die een supplement met omega 3-visvetzuren namen, hadden met elf keer significant meer kans om voldoende vetzuren binnen te krijgen.

De wetenschappers concluderen dat het gros van de zwangere en borstvoedende vrouwen onvoldoende omega 3-visvetzuren tot zich neemt. Het gebruik van visoliesupplementen vergroot echter aanzienlijk de kans op een adequate inname. De vetzuren zijn van belang voor de ontwikkeling van de foetus en baby. 

Jia X, Pakseresht M, [..], Field CJ; APrON study team. Women who take n-3 long-chain polyunsaturated fatty acid supplements during pregnancy and lactation meet the recommended intake. Appl Physiol Nutr Metab 2015; 40(5):474-81

22. Epigenetica: rol van voeding tijdens conceptieDe omgeving en de voeding van de moeder rond de tijd van conceptie hebben vermoedelijk een voorname invloed op de expressie van de genen van het kind. De studie werd gepubliceerd in Genome Biology.

Hoewel de genen van het kind erfelijk verkregen worden, kan de expressie ervan worden beïnvloed door omgevingsfactoren waaronder voeding. Om hier meer te weten van te komen onderzochten wetenschappers 120 zwangere vrouwen uit een landelijk gebied van Gambia waar de bevolking volledig afhankelijk is van eigen verbouwde producten. Er werd een vergelijking gemaakt tussen kinderen die in het natte dan wel droge seizoen verwekt waren. Het voedselaanbod varieerde sterk tussen beide seizoenen. Bij de vrouwen werden de concentraties van micronutriënten bepaald in het bloed. Tevens werden bloed- en haarmonsters geanalyseerd van hun twee tot acht maanden oude kinderen.

De wetenschappers identificeerden een gen, het VTRNA 2-1 gen, dat een cruciale rol lijkt te spelen. Het gen biedt niet alleen bescherming tegen kanker maar is ook van invloed op het aangeboren immuunsysteem. De DNA-methylering van dit gen bleek sterk te worden beïnvloed door het seizoen ten tijde van de conceptie van het kind. Omdat voor methylering bepaalde nutriënten van belang zijn, lijkt de voeding van de moeder tijdens de conceptie en zwangerschap hierbij een voorname rol te spelen met mogelijk blijvende consequenties voor de genfunctie van het kind.

De resultaten van de studie zijn het eerste bewijs dat de voeding van de moeder ten tijde van de conceptie van invloed kan zijn op de gezondheid van het kind later.

Silver MJ, Kessler NJ, [..], Waterland RA. Independent genomewide screens identify the tumor suppressor VTRNA2-1 as a human epiallele responsive to periconceptional environment. Genome Biol 2015; 16:118

23. Hoeveel vitamine B12 per dag?De European Food Safety Authority (EFSA) stelde onlangs referentiewaardes vast voor de dagelijkse inname van vitamine B12.

Het wetenschappelijke comité van de EFSA baseerde de waarden op verschillende biomarkers, te weten: de cobalaminestatus in het bloedserum, concentratie van holotranscobalamine, methylmalonzuurconcentratie (MMA) en de homocysteïnespiegel. Het panel wijst op de beperkingen van deze indicatoren en stelt dat er onvoldoende gegevens bekend zijn voor het vaststellen van een gemiddelde behoefte (Average Requirement, AR). De huidige ADH is in Nederland gesteld op 2,8 mcg. 

Wel heeft de EFSA een adequate inname (AI) vastgesteld die voor volwassenen 4 mcg vitamine B12 per dag bedraagt. Dit zou toereikend zijn om een adequate

serumconcentratie van cobalamine en holotranscobalamine te bereiken, terwijl de concentraties van MMA en homocysteïne binnen de norm blijven. Hierbij heeft het panel de geobserveerde vitamine B12-innames in Europese landen in ogenschouw genomen die in Europa variëren van 4,2 tot 8,6 mcg per dag. Voor baby’s en kinderen werd een AI vastgesteld door extrapolatie van de referentiewaarde van volwassenen. Hiermee variëren de AI’s van 1,5 mcg per dag voor baby’s in de leeftijd van zeven tot elf maanden tot 4 mcg per dag voor jongeren in de leeftijd van vijftien tot zeventien jaar. Voor zwangere en borstvoedende vrouwen bedragen de AI’s van vitamine B12 respectievelijk 4,5 en 5 mcg per dag. 

Scientific Opinion on Dietary Reference Values for cobalamin (vitamin B12). European Food Safety Authority, 9 juli 2015

24. Vitamine D-status tijdens zwangerschapDe vitamine D-status tijdens de zwangerschap wordt beïnvloed door diverse factoren, waaronder suppletie.

Aan de Southampton Women’s Survey namen 1753 zwangere vrouwen deel. Bij de vrouwen werd in de 11e en 34ste week van de zwangerschap de vitamine D-status bepaald.

Het seizoen waarin de bepaling werd uigevoerd was significant van invloed op de bloedspiegel van de vitamine. Wanneer hiervoor werd gecorrigeerd, bleek dat vooral suppletie van invloed was op de vitamine D-status. In vergelijking met vrouwen die geen vitamine D-supplement gebruikten bleek dat wanneer na de elfde zwangerschapsweek suppletie gestaakt werd, dit leidde tot een significante afname van de bloedspiegel met gemiddeld 7,3 nmol/l. Wanneer de suppletie gecontinueerd werd nam de vitamine D-status met gemiddeld 6,6 nmol/l significant toe. Wanneer vanaf de elfde zwangerschapsweek gestart werd met suppletie, werd een significante toename van de vitamine D-spiegel van gemiddeld 12,6 nmol/l gezien. Daarnaast had het lichaamsgewicht invloed op de vitamine D-status. Vrouwen die tijdens hun zwangerschap veel in gewicht bijkwamen hadden een significant lagere vitamine D-status in vergelijking met vrouwen die weinig toenamen in gewicht. Tenslotte ging lichaamsbeweging gepaard met een significant toename van de vitamine D-status met gemiddeld 0,4 nmol/l voor ieder uur beweging per week.

De resultaten van de huidige studie zijn van belang voor de ontwikkeling van richtlijnen over vitamine D-suppletie bij zwangere vrouwen.

Moon RJ, Crozier SR, [..], Harvey NC. Tracking of 25-hydroxyvitamin D status during pregnancy: the importance of vitamin D supplementation. Am J Clin Nutr 2015; 102(5):1081-7

25. Jodiumtekort bij zwangere vrouwenZwangere vrouwen in Zweden hebben allemaal een tekort aan jodium. Dit concluderen onderzoekers van de Uppsala University.

Aan de studie namen 478 zwangere vrouwen deel. De vrouwen rookten niet en hadden geen zwangerschapsdiabetes of een schildklierafwijking voor of tijdens hun zwangerschap. In het derde trimester van de zwangerschap werd de jodiumconcentratie in de urine gemeten.

De meeste vrouwen hadden een jodiumconcentratie van 98 mcg/l in een range variërend van 57 tot 148 mcg/l. Aangezien de World Health Organisation (WHO) en andere instanties een concentratie tussen 150 en 249 mcg/l aanbevelen, kan geconcludeerd worden dat alle Zweedse zwangere vrouwen een tekort hebben aan dit spoorelement.

De wetenschappers dringen aan op het belang van verder onderzoek naar jodiumtekort bij zwangere vrouwen. Jodium is namelijk essentieel voor de schildklierfunctie en de ontwikkeling van de hersenen van de foetus.

Granfors M, Andersson M, [..], Filipsson Nyström H. Iodine deficiency in a study population of pregnant women in Sweden. Acta Obstet Gynecol Scand 2015; 94(11):1168-74

26. EFSA zit met cafeïne-claim in de maagDe European Food Safety Autority (EFSA) overweegt vier gezondheidsclaims voor cafeïne goed te keuren.

De gezondheidsclaims voor de oppeppende stof in koffie en energiedranken is al jarenlang punt van discussie. De EFSA vreest dat met de goedkeuring van de claims het gebruik van cafeïnehoudende energiedrankjes onder jongeren nog meer zal toenemen. De EFSA gaf al eerder positieve feedback betreffende de volgende claims voor cafeïne: verbetering van de conditie, verhoging van het uithoudingsvermogen, verbetering van de alertheid en verbetering van de concentratie.

Met de goedkeuring van de claims zal de minimale dagdosis vastgesteld worden. Momenteel gelden al verplichte waarschuwingen voor het gebruik van cafeïne voor kinderen en zwangere vrouwen. Mogelijk worden de waarschuwingsteksten nog uitgebreid.

EU gaat binnenkort claims voor caffeine toestaan, Rivendell, 4 december 2015

27. Borstvoeding goed voor IQ en economieBorstvoeding komt de economie ten goede. Dit blijkt uit een berekening van Britse wetenschappers.

De wetenschappers maakten gebruik van gegevens van de Avon Longitudinal Study of Parents and Children (ALSPAC), een cohortstudie waaraan in 1991 zo’n 14.000 zwangere vrouwen en hun kinderen deelnamen. In de cohortstudie werd bijgehouden of en hoelang de kinderen borstvoeding kregen. Zestien jaren later werden de schoolprestaties van de kinderen gemeten.

Uit de vragenlijsten bleek dat 26% van de kinderen nooit borstvoeding had gekregen. De leerprestaties van deze kinderen werden vergeleken met die van kinderen die wél borstvoeding hadden gehad. Er bleek een verband tussen borstvoeding en hun cognitieve ontwikkeling. Kinderen die borstvoeding kregen lieten significant betere schoolprestaties zien. Dit werd niet beïnvloed door andere factoren.

In Groot-Brittannië is het bruto levensinkomen van personen die het vijfde en hoogste niveau van het UK General Certificate of Secondary Education (GCSE) examen halen met gemiddeld 88.000 euro hoger in vergelijking met personen die een lager educatieniveau behalen. Op basis van deze gegevens berekenden de wetenschappers dat borstvoeding gedurende de eerste zes levensmaanden het bruto levensinkomen van het kind kan verhogen met gemiddeld 5500 euro. Borstvoeding gedurende een langere periode kan dit extra inkomen verdubbelen.

Per jaar worden zo’n 800.000 Britse kinderen geboren. Wanneer het percentage borstgevoede kinderen met 1% zou toenemen, zou dit de Britse economie meer dan veertig miljoen euro opleveren.

Straub N, Grunert P, [..], Emmett P. Economic impact of breast-feeding-associated improvements of childhood cognitive development, based on data from the ALSPAC. Br J Nutr 2016 Jan 22:1-6 [Epub ahead of print]

28. Zwanger? Eet chocolade…Chocolade en andere cacaorijke producten zijn goed voor aanstaande moeders en hun ongeboren kinderen. Wetenschappers van de Universiteit Perugia in Italië publiceerden een review over het effect van chocolade tijdens de zwangerschap.

Hoewel er nog relatief weinig gegevens bekend zijn, vonden de wetenschappers in ieder geval geen nadelige effecten van chocoladeconsumptie tijdens de zwangerschap. Daarentegen leek matige consumptie van chocolade juist bij te dragen aan een voldoende inname van antioxidanten. Antioxidanten beschermen moeder en kind tegen oxidatieve stress. Zwangerschapscomplicaties waaronder een miskraam en zwangerschapsvergiftiging zijn in verband gebracht met oxidatieve stress.

De wetenschappers zagen dat de consumptie van 30 gram pure cacaorijke chocolade per dag gedurende 24 weken geen negatieve invloed had op het lichaamsgewicht van zwangere vrouwen. Er werden zelfs aanwijzingen gevonden dat chocolade de bloeddruk kan verlagen tijdens de zwangerschap. Ook zou chocolade psychische stress bij de moeder verminderen.

Brillo E, Di Renzo GC. Chocolate and Other Cocoa Products: Effects on Human Reproduction and Pregnancy. J Agric Food Chem 2015; 63(45):9927-35

29. Foliumzuurgebrek tijdens zwangerschap? Later problemen

Een tekort aan foliumzuur tijdens de zwangerschap heeft een blijvend effect op de ontwikkeling van het brein. Dit blijkt uit de Generation R-studie die uitgevoerd werd in Nederland.

In de studie werden bijna 10.000 zwangere vrouwen gevolgd. In een subgroep van 256 kinderen werd de relatie onderzocht tussen de foliumzuurstatus en de hersenontwikkeling op zes- tot achtjarige leeftijd. Bij de aanstaande moeders werden bloedmonsters afgenomen tijdens het eerste trimester van de zwangerschap. Aan de hand hiervan werd de foliumzuurstatus bepaald. Er was sprake van een foliumzuurdeficiëntie bij een concentratie <8 nmol/l. Aan de hand van een vragenlijst werden emotionele en gedragsproblemen van de kinderen gerapporteerd door de moeders. Tevens werden intelligentietesten uitgevoerd en werd het hersenvolume van de kinderen bepaald aan de hand van MRI-scans.

Kinderen waarvan de moeders een foliumzuurtekort hadden tijdens de zwangerschap bleken een kleiner hersenvolume te hebben in vergelijking met kinderen van moeders met een adequate foliumzuurstatus. Het kleinere volume bleef niet beperkt tot specifieke hersengebieden, maar bleek alle hersenregio’s te beïnvloeden. Tevens bleek een foliumzuurtekort gerelateerd aan een significant slechtere taalontwikkeling en ontwikkeling van visuospatiële functies, het zien en verwerken van een waarneming in de ruimte. De vitamine B12-status en de homocysteïnespiegel waren niet gerelateerd aan het hersenvolume en aan gedragsproblemen. Wel werd een verband gezien tussen een lagere homocysteïnespiegel en een hoger IQ bij zesjarige kinderen.

Een adequate foliumzuurstatus tijdens de zwangerschap blijkt essentieel voor een goede hersenontwikkeling van het kind. Een foliumzuurtekort is – samen met een verhoogde homocysteïnespiegel – geassocieerd met een slechtere cognitie.

Ars CL, Nijs IM, [..], White T. Prenatal folate, homocysteine and vitamin B12 levels and child brain volumes, cognitive development and psychological functioning: the Generation R Study. Br J Nutr 2016 Jan 22:1-9 [Epub ahead of print]

30. Magnesium verkleint risico maternale koortsToediening van magnesium via infuus verkleint significant de kans op koorts bij moeders tijdens de bevalling.

De resultaten van de studie die uitgevoerd werd in het Northwestern Memorial Hospital in Chicago werden gepresenteerd tijdens het jaarcongres van Amerikaanse anesthesisten.

In de periode van 2007 tot 2014 werden gegevens verzameld van 63.000 bevallingen. Tijdens 6163 bevallingen werd bij de moeders koorts vastgesteld met een temperatuur van 38 graden Celsius of hoger. Het betrof over het algemeen vrouwen die voor de eerste maal bevielen, een voldragen zwangerschap hadden en waarbij geen sprake was van zwangerschapsvergiftiging. De vrouwen kregen over het algemeen pijnbestrijding en in veel gevallen was een keizersnede noodzakelijk.

Er kregen uiteindelijk 2190 vrouwen magnesiumsulfaat via een infuus toegediend ter preventie van bevallingscomplicaties. Het bleek dat de kans op koorts bij deze vrouwen met 50% significant lager was dan bij de moeders die geen magnesium kregen toegediend.

Maternale koorts tijdens de bevalling kan leiden tot ernstige complicaties bij de pasgeboren baby. Er wordt een verband gezien met ademhalingsproblemen, epileptische insulten, verlammingsverschijnselen en het zogenaamde ‘floppy baby syndroom’ dat gekenmerkt wordt door ernstige spierzwakte.   

Jaarcongres van de American Society of Anesthesiologists, San Diego, Verenigde Staten, oktober 2015

31. DHA tijdens zwangerschap: kostenbesparendZwangere vrouwen suppleren met het omega 3-visvetzuur DHA kan leiden tot aanzienlijke besparingen op de kosten van de gezondheidszorg. Dit concluderen Australische wetenschappers.

In de DHA to Optimize Mother and Infant Outcome (DOMInO) studie werd het effect van DHA-suppletie tijdens de zwangerschap op de gezondheidszorgkosten geëvalueerd. Er namen bijna 2400 zwangere vrouwen deel aan de studie. Hun zwangerschapsduur was minder dan twintig weken en meerlingzwangerschappen werden uitgesloten van deelname. De vrouwen werden willekeurig in een suppletie- en placebogroep verdeeld en kregen tot het einde van de zwangerschap dagelijks 800 mg DHA of een placebo.

Suppletie met het omega 3-visvetzuur leidde met 15% tot een significant lager risico van miskramen. De kans op premature baby’s nam zelfs met de helft af. Onder invloed van DHA-suppletie kon voor iedere zwangere vrouw 62 Euro (92 Australische Dollars) bespaard worden op ziekenhuisgerelateerde kosten. Dit zou Australië jaarlijks een besparing opleveren van 15 tot 51 Australische dollars (10 tot 34 miljoen euro), uitgaande van 163.500 zwangerschappen.

In de studie werd niet gekeken naar langetermijneffecten van DHA-suppletie. Mogelijk dat hierdoor nog meer kosten bespaard kunnen worden. 

Ahmed S, Makrides M, [..], Umberger W. Analysis of hospital cost outcome of DHA-rich fish-oil supplementation in pregnancy: Evidence from a randomized controlled trial. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 2015; 102-103:5-11

32. Astma door paracetamol tijdens zwangerschapFoetussen en baby’s die blootgesteld worden aan paracetamol hebben een verhoogde kans op astma.

Er werd gebruikgemaakt van gegevens van de Norwegian Mother and Child Cohort Study. Op driejarige leeftijd werd bij meer dan 53.000 kinderen nagegaan of sprake

was van astma en op zevenjarige leeftijd bij meer dan 25.000 kinderen. Tevens werd aan de hand van een database bij meer dan 45.600 kinderen nagegaan of ze astmamedicatie gebruikten.

Kinderen waarvan de moeders tijdens hun zwangerschap paracetamol hadden gebruikt, hadden op driejarige leeftijd met 13% significant meer kans op astma in vergelijking met kinderen die in de baarmoeder niet blootgesteld waren aan paracetamol. Het gebruik van paracetamol in de eerste zes levensmaanden verhoogde het risico van astma significant met 29%. Dezelfde resultaten werden gezien op zevenjarige leeftijd van de kinderen. Indicaties waarvoor moeders paracetamol gebruikten tijdens de zwangerschap waren pijn, luchtweginfecties, griep en koorts. Echter, alleen pijn bleek geassocieerd met het ontstaan van astma bij het nageslacht.

Er lijkt een direct verband te bestaan tussen prenatale blootstelling aan paracetamol, gebruik van het medicijn tijdens de eerste levensjaren en een verhoogde kans op astma.  

Magnus MC, Karlstad Ø, [..], Nystad W. Prenatal and infant paracetamol exposure and development of asthma: the Norwegian Mother and Child Cohort Study. Int J Epidemiol 2016 Feb 9 [Epub ahead of print]

33. Problemen oplossen met foliumzuurFoliumzuursuppletie tijdens de zwangerschap leidt tot een beter probleemoplossend vermogen van de kinderen later.

De studie werd uitgevoerd in drie Europese landen: Duitsland, Hongarije en Spanje. De testen werden gedaan door 136 kinderen waarvan de moeders tijdens hun zwangerschap deel hadden genomen aan het NUHEAL-project (Nutraceuticals for a Healthy Life). De moeders kregen 400 mcg foliumzuur per dag, een capsule visolie (500 mg DHA en 150 mg EPA), foliumzuur mét visolie of een placebo tijdens hun zwangerschap. Bij de kinderen werd het effect van suppletie op geheugenfuncties getest op een leeftijd van 8,5 jaar.

Suppletie met foliumzuur leidde tot een beter vermogen van de kinderen om problemen op te lossen. Dit bleek uit het feit dat kinderen waarvan de moeders alleen foliumzuur tijdens de zwangerschap hadden gebruikt significant sneller problemen opgelost kregen dan kinderen van moeders die visolie met of zonder foliumzuur hadden gebruikt. Dit ging bovendien gepaard met een verhoogde activiteit in de cortex cingularis, een hersengebied dat betrokken is bij onder andere het signaleren van conflictsituaties. Er werd in de huidige studie geen effect gezien van visolie op de onderzochte geheugenfuncties zoals uitvoerende taken, oriëntatie en alertheid.

Het gebruik van foliumzuur door de moeder tijdens de zwangerschap blijkt een specifiek hersengebied bij het nageslacht te kunnen beïnvloeden dat betrokken is bij het probleemoplossend vermogen.

Catena A, Muñoz-Machicao JA, [..], Campoy C. Folate and long-chain polyunsaturated fatty acid supplementation during pregnancy has long-term effects on the attention system of 8.5-y-old offspring: a randomized controlled trial. Am J Clin Nutr 2016; 103(1):115-27

34. Inositol voor preventie neurale buisdefecten?Mogelijk speelt naast foliumzuur ook inositol een rol bij de preventie van neurale buisdefecten zoals spina bifida (open ruggetje). De pilotstudie werd gepubliceerd in de British Journal of Nutrition.

In de Prevention of Neural Tube defects by Inositol (PONTI) Studie werden 47 Britse vrouwen willekeurig in twee suppletiegroepen verdeeld. De vrouwen hadden reeds een kind met een neurale buisdefect en wilden opnieuw zwanger worden. Ze kregen voor de conceptie tot drie maanden erna een supplement met 5 mg foliumzuur of een supplement met eenzelfde hoeveelheid foliumzuur in combinatie met 1 gram inositol.

Van de 33 zwangerschappen werd er één kind geboren met een neurale buisdefect. De moeder van het kind had alleen foliumzuur geslikt. In de groep vrouwen die tevens inositol kregen, werd geen kind geboren met een neurale buisdefect. Suppletie met inositol ging niet gepaard met bijwerkingen.

Aangezien het in deze pilotstudie slechts een kleine groep vrouwen betrof, kon er geen significant verschil gezien worden tussen beide groepen. De wetenschappers plannen momenteel een grootschalige studie naar het effect van inositol bij de preventie van neurale buisdefecten.

Greene ND, Leung KY, [..], Copp AJ. Inositol for the prevention of neural tube defects: a pilot randomised controlled trial. Br J Nutr 2016; 115(6):974-83

35. Visvetzuren voor hersenontwikkelingSuppletie met omega 3-visvetzuren en arachidonzuur tijdens de zwangerschap en aan pasgeborenen bevordert de neurologische ontwikkeling van het kind. Dit werd bevestigd in een meta-analyse waarvan de resultaten gepresenteerd werden tijdens het jaarcongres van Experimental Biology.

Wetenschappers van Harvard University en Tufts University doorzochten verschillende medische databanken naar studies waarin het effect bestudeerd was van suppletie met visvetzuren en arachidonzuur op de cognitieve ontwikkeling van kinderen. Er werden uiteindelijk vijftien studies geselecteerd met in totaal 2525 kinderen. Het betrof studies waarin gesuppleerd werd met docosahexaeenzuur (DHA) in combinatie met eicosapentaeenzuur (EPA), alleen DHA, DHA in combinatie met arachidonzuur (AA) en DHA gecombineerd met EPA en AA. De gemiddelde suppletieduur bedroeg zeven maanden.

Zowel suppletie gedurende de zwangerschap als tijdens de eerste levensmaanden had een positief effect op de cognitieve ontwikkeling van de kinderen, zo bleek uit de scores van de Bayley Scales of Infant Development (BSID). Suppletie met DHA in

combinatie met EPA bleek bij te dragen aan een significant betere psychomotorische ontwikkeling, terwijl suppletie met DHA in combinatie met AA bijdroeg aan een significant betere mentale ontwikkeling.

De resultaten bevestigen opnieuw het belang van een adequate inname van essentiële omega 3-visvetzuren en arachidonzuur tijdens de zwangerschap en de eerste levensmaanden van het kind.

Shulkin ML, Pimpin L, [..], Mozaffarian D. Effects of omega-3 supplementation during pregnancy and youth on neurodevelopment and cognition in childhood: a systematic review and meta-analysis. The FASEB Journal 2016; 30(1) supplement 295.5

36. Multi verkleint kans op miskraamDe leefstijl van ouders vóór de conceptie is van invloed op het risico van een vroege miskraam. Vooral het gebruik van multivitamines door de aanstaande moeder kan significant de kans op een miskraam verkleinen.

Er werden 344 Amerikaanse koppels gevolgd van voor tot zeven weken na de conceptie. De vrouwen waren in de leeftijd van 18 tot 40 jaar en hun mannen waren ouder dan 18 jaar. De deelnemers rapporteerden dagelijks de consumptie van koffie en alcoholische dranken, het aantal gerookte sigaretten en het gebruik van een multivitaminepreparaat. De vrouwen beschikten over ovulatie- en zwangerschapstesten.

Bij 98 vrouwen (28%) werd een miskraam vastgesteld. Vrouwen die 35 jaar of ouder waren hadden hier bijna tweemaal zoveel kans op. Ook de consumptie van meer dan twee cafeïnehoudende dranken per dag door zowel de mannen als vrouwen was gerelateerd aan een significant hogere kans op een miskraam met bijna 75%. Het gebruik van mulitivitaminen door de vrouwen kon echter de kans op een miskraam significant met maar liefst 55% verlagen. Er werd geen relatie gezien tussen de inname van alcohol en het risico van een miskraam.

Dagelijkse inname van een multivitamine- en mineralenpreparaat kan significant de kans op een vroege miskraam verkleinen. Beperking van de inname van cafeïne lijkt eveneens relevant. 

Buck Louis GM, Sapra KJ, [..], Sundaram R. Lifestyle and pregnancy loss in a contemporary cohort of women recruited before conception: The LIFE Study. Fertil Steril 2016 Mar 22 [Epub ahead of print]

37. Nutriëntenmix effectief bij zwangerschapsdiabetesDe inname van een speciale nutriëntenmix een half uur voor de maaltijden kan effectief de bloedglucosespiegels verlagen bij vrouwen met zwangerschapsdiabetes.

Aan de Chinese studie namen 66 vrouwen met zwangerschapsdiabetes deel. Ze werden willekeurig in een interventie- en controlegroep verdeeld. De vrouwen in de

interventiegroep kregen een half uur voor de maaltijden de mix van nutriënten op basis van eieren, erwteneiwit, wei-eiwit, appel, rozenbottel, vezels van suikerbieten en omega 3- en 6-vetzuren. De mix die gepatenteerd is door de Zweedse firma Indevex heeft een bewerking ondergaan voor behoud van de voedingswaarde en is gemengd in een speciale verhouding. De vrouwen in de controlegroep kregen een mengsel op basis van melkpoeder met een vergelijkbare energetische waarde. De vrouwen werden gevolgd tot het moment van de bevalling.

Aan het begin van de studie werd er geen verschil gezien tussen beide groepen voor wat betreft de nuchtere glucosespiegels en postprandiale glucosewaarden (gemeten 2 uur na de maaltijden). Echter, aan het einde van de studie, vlak voor de bevalling, waren zowel de nuchtere als postprandiale glucosespiegels significant lager in de interventiegroep ten opzichte van de placebogroep. Ook bleek dat in de interventiegroep beide waarden significant meer afnamen onder invloed van de nutriëntenmix dan onder invloed van de placebomix. Suppletie met de mix was niet significant van invloed op de zwangerschapsduur en het geboortegewicht van de baby’s.

De inname van een speciaal samengestelde nutriëntenmix een half uur voor de maaltijden kan bijdragen aan een betere glucoseregulatie bij vrouwen met zwangerschapsdiabetes.

Li L, Xu J, [..], Wang J. Effect of a macronutrient preload on blood glucose level and pregnancy outcome in gestational diabetes. Journal of Clinical and Translational Endocrinology 2016

38. Dik kind gevolg van zwangerschap?Kinderen waarvan de moeders tijdens hun zwangerschap teveel in gewicht toenamen of een verhoogde bloedglucosespiegel hadden, hadden meer kans op overgewicht.

In de studie werden meer dan 24.000 moeders en hun kinderen gevolgd gedurende meer dan tien jaar. Bij de 13.037 kinderen die op tijd geboren werden met een normale lengte en gewicht (2500 tot 4000 gram) werd vanaf hun tweede tot tiende levensjaar jaarlijks het gewicht en de BMI berekend.

Er werd een significante relatie gezien tussen het ontstaan van overgewicht en obesitas bij kinderen en een te hoge bloedglucosespiegel tijdens de zwangerschap, ondanks dat de kinderen met een normaal geboortegewicht ter wereld kwamen. Het risico van overgewicht was met 28,5% significant verhoogd. Eenzelfde resultaat werd gevonden bij kinderen waarvan de moeders tijdens de zwangerschap meer dan 18 kilogram bijkwamen in gewicht. Het risico van het ontstaan van overgewicht bij het kind werd hierdoor significant met 16% verhoogd. Deze relaties werden niet beïnvloed door andere factoren zoals de leeftijd van de moeder of de BMI vóór de zwangerschap.

Hillier TA, Pedula KL, [..], Ogasawara KK. Impact of Maternal Glucose and Gestational Weight Gain on Child Obesity over the First Decade of Life in Normal Birth Weight Infants. Matern Child Health J 2016 May 6 [Epub ahead of print]

39. Lood, darmflora en overgewichtBlootstelling aan lood rond de geboorte leidt bij het nageslacht tot een permanente verandering van de darmflora met als gevolg een verhoogde kans op overgewicht. Dit blijkt uit een muizenstudie.

De wetenschappers van de University of Michigan voegden lood toe aan het drinkwater van zwangere muizen die op het punt stonden hun jongen te werpen en te zogen. De concentraties waren vergelijkbaar met concentraties waaraan humane populaties worden blootgesteld. Na de zoogperiode werden de jonge muizen niet meer blootgesteld aan lood. Op volwassen leeftijd werd het effect geëvalueerd.

De volwassen, mannelijke muizen die tijdens de perinatale periode blootgesteld waren aan lood, hadden met 11% significant meer lichaamsgewicht in vergelijking met muizen die niet dit zware metaal binnenkregen. Lood had geen effect op het lichaamsgewicht van vrouwelijke muizen. Maar de blootstelling leidde wel tot een significante verandering van de darmflora bij zowel de mannelijke als vrouwelijke muizen. Het aandeel aerobe bacteriën daalde significant, terwijl het aandeel van anaerobe bacteriën significant toenam. Ook werd er een shift gezien in het aandeel van de twee voornaamste bacteriesoorten (Bacteriodetes en Firmicutes). De gehele bacteriële samenstelling veranderde significant. Bij de mannelijke muizen werd bovendien een significante interactie gezien tussen de darmflora en het lichaamsgewicht.

Blootstelling aan lood rond de geboorte resulteert in een veranderde samenstelling van de darmflora. Bij mannelijke muizen is deze verandering significant gerelateerd aan een toename van het lichaamsgewicht. 

Wu J, Wen XW, [..], Xi C. Perinatal lead (Pb) exposure alters gut microbiota composition and results in sex-specific bodyweight increases in adult mice. Toxicol Sci 2016 Mar 8 [Epub ahead of print]

40. Dik door weekmaker tijdens zwangerschapPrenatale blootstelling aan de weekmaker bisfenol A (BPA) leidt tot overgewicht bij kinderen.

Voor de studie werden gegevens gebruikt van het New York geboortecohort waarin zwangere vrouwen en hun kinderen tot een leeftijd van zeven jaar werden gevolgd. Bij 375 zwangere vrouwen werd reeds tijdens de zwangerschap de concentratie van BPA gemeten. Van de kinderen werd op drie- en vijfjarige leeftijd de BPA-concentratie in de urine bepaald. Op een leeftijd van vijf en zeven jaar werd bij de kinderen het gewicht, BMI, vetmassa, vetpercentage en de middelomvang gemeten. 

Kinderen die reeds in de baarmoeder aan een hoge BPA-concentratie blootgesteld stonden, hadden op zevenjarige leeftijd een significant hogere vetmassa, vetpercentage en middelomvang. Het verband bleek lineair; hoe hoger de blootstelling aan BPA, hoe hoger hun vetpercentage en middelomvang. Er werd geen verband gezien met de BMI. De concentraties van BPA in de urine van de kinderen was niet gerelateerd aan overgewicht.

Al eerder werd een verband gevonden tussen een verhoogd risico van overgewicht en een hoge blootstelling aan BPA. De huidige studie bevestigt deze bevindingen en stelt opnieuw de veiligheid van de weekmaker ter discussie. Eerder werd BPA al gerelateerd aan een verstoorde hormoonhuishouding en een verhoogde kans op aandoeningen zoals diabetes, hart- en vaatziekten, astma en ADHD.

Hoepner LA, Whyatt RM, [..], Rundle AG. Bisphenol A and Adiposity in an Inner-City Birth Cohort. Environ Health Perspect 2016 May 17 [Epub ahead of print]

41. Moedermelk beschermt tegen streptokokkeninfectieEen oligosaccharide uit moedermelk, het lacto-N-difucohexaose, kan de baby beschermen tegen een infectie met de schadelijke groep B-streptokokken.

In de studie werden gegevens verzameld van 183 zwangere vrouwen en hun kinderen uit Gambia. Bij de moeders werden tijdens de bevalling monsters genomen uit de vagina en het rectum. Ook werd de eerste moedermelk (colostrum) onderzocht. Na de geboorte werden bij de baby’s monsters genomen uit de keelholte en het rectum en getest op de aanwezigheid van oligosacchariden uit moedermelk en B-streptokokken. Dit gebeurde eveneens op de zesde dag na de bevalling en na 60 tot 90 dagen. De wetenschappers onderzochten de moeders bovendien op de aanwezigheid van een specifiek genprofiel, het Lewis-antigen-system, waarvan bekend is dat het de productie van lacto-N-difucohexaose vergroot.

Moeders die positief getest waren op het Lewis-antigen-system hadden significant minder kans op kolonisatie met B-streptokokken. Dit gold ook voor hun nageslacht bij de geboorte. Baby’s van moeders met het Lewis-antigen-system én kolonisatie van B-streptokokken waren significant beter in staat om deze schadelijke bacteriën binnen negentig dagen op te ruimen dan kinderen van moeders zonder het Lewis-antigen-system.

Uit een laboratoriumexperiment bleek al eerder een verband tussen lacto-N-difucohexaose en de groei van groep B-streptokokken. De resultaten suggereren dat oligosacchariden uit moedermelk zoals lacto-N-difucohexaose de baby kunnen beschermen tegen ernstige infecties en de groei van gunstige darmbacteriën kan stimuleren.

Andreas NJ, Al-Khalidi A, [..], Mehring Le Doare K. Role of human milk oligosaccharides in Group B Streptococcus colonisation. Clin Transl Immunology 2016; 5(8):e99

42. Probiotica en toxische metalenProbiotica beschermen mogelijk tegen toxische metalen zoals kwik, arsenicum en lood.

De studie werd uitgevoerd in Mwanza een stad in Tanzania. Er namen 44 schoolgaande kinderen en 60 zwangere vrouwen aan de studie deel. De kinderen

kregen gedurende 25 dagen yoghurt met het probioticum Lactobacillus Rhamnosus GR-1 of gewone melk. De vrouwen kregen in hun tweede en derde trimester van hun zwangerschap de yoghurt of geen interventie. In het bloed werden voor en na de suppletieperiode de concentraties van de metalen gemeten. Bij de kinderen werd daarnaast de samenstelling van de darmflora vastgesteld.

In vergelijking met Canadese kinderen en zwangere vrouwen hadden de Tanzaniaanse proefpersonen verhoogde concentraties lood en kwik in hun bloed. De consumptie van de yoghurt met het probioticum beschermde de zwangere vrouwen tegen een verdere stijging van de concentraties van kwik en arsenicum in hun bloed. Deze tendens werd ook gezien bij de kinderen, maar was daar niet significant. Uit de ontlastingmonsters van de kinderen bleek dat een verhoogde loodconcentratie gerelateerd was aan een relatief hoog aandeel van Succinivibrionaceae bacteriën en Gammaproteo bacteriën.

Vervolgstudies zijn nodig om meer inzicht te krijgen in het effect van probiotica bij personen die excessief blootgesteld worden aan zware metalen.

Bisanz JE, Enos MK, [..], Reid G. Randomized open-label pilot study of the influence of probiotics and the gut microbiome on toxic metal levels in Tanzanian pregnant women and school children. MBio 2014; 5(5):e01580-14

43. Zwanger? Liever een multiSuppletie met een multivitaminepreparaat tijdens de zwangerschap is beter dan alleen suppletie met ijzer en foliumzuur. Multivitaminesuppletie verkleint het risico van vroeggeboortes en premature baby’s.

De studie werd uitgevoerd in landelijke gebieden van Bangladesh. Er namen bijna 45.000 zwangere vrouwen deel die verdeeld werden in twee groepen. Vrouwen in de eerste groep kregen een multivitaminepreparaat met vijftien vitamines en mineralen, de andere vrouwen kregen alleen een supplement met ijzer en foliumzuur. De vrouwen waren gemiddeld negen weken zwanger toen ze deel namen aan de studie en gebruikten de supplementen tot twaalf weken na de bevalling.

In de multigroep waren 14.374 kinderen levend geboren en 741 doodgeboortes. In de ijzer-foliumzuurgroep bedroegen deze aantallen respectievelijk 14.142 kinderen en 764 doodgeborenen. Hoewel het aantal doodgeboren kinderen naar verhouding 11% minder was in de multigroep, verschilde dit niet significant met het aantal doodgeborenen in de andere groep. Vrouwen die het multivitaminepreparaat kregen, hadden met 15% wel significant minder kans op een premature baby in vergelijking met de andere vrouwen. Het risico van een kind met een te laag geboortegewicht (<2500 gram) nam met 12% significant af onder invloed van de multi.

De wetenschappers concluderen dat het beter is om tijdens de zwangerschap dagelijks een multivitaminepreparaat te slikken dan alleen een supplement met ijzer en foliumzuur.

West KP Jr, Shamim AA, [..], Christian P. Effect of maternal multiple micronutrient vs iron-folic acid supplementation on infant mortality and adverse birth outcomes in rural Bangladesh: the JiVitA-3 randomized trial. JAMA 2014; 312(24):2649-58

44. Zwangerschap: invloed van DDT en B-vitaminesEen adequate vitamine B-status beschermt vrouwen met een hoge concentratie van de pesticide DDT tegen het risico van miskramen. Zowel een hoge concentratie van DDT als een tekort aan B-vitamines hebben een negatief effect op de zwangerschapskans. Voor het eerst werd in deze studie gekeken naar het gecombineerde effect van beide risicofactoren.

In de periode van 1996 tot 1998 werd bij 291 Chinese vrouwen de concentratie van DDT en de vitamine B-status bepaald vóór de conceptie. De vrouwen werden gedurende maximaal een jaar gevolgd vanaf het moment dat ze stopten met het gebruik van voorbehoedsmiddelen tot het moment van een eventuele zwangerschap. Dagelijks werd de urine onderzocht waarmee een vroege miskraam kon worden vastgesteld.

Er was sprake van 385 concepties waarvan 31% eindigde in een vroege miskraam (voor de zesde zwangerschapsweek). Er vonden 265 zwangerschappen plaats. Vrouwen met een hoge DDT-concentratie in het bloedserum en een inadequate concentratie van vitamine B6, B12 en foliumzuur hadden significant minder kans op een zwangerschap in vergelijking met vrouwen met een lage DDT-concentratie en een adequate status van de genoemde B-vitamines. Bij vrouwen met een adequate vitamine B12-spiegel was de DDT-concentratie niet van invloed op de zwangerschapskans. Vrouwen met een tekort aan deze vitamine hadden daarentegen met 56% significant minder kans op een geslaagde zwangerschap bij een hoge DDT-status. Er was een lineair verband tussen de foliumzuurstatus en de kans op een miskraam: het risico van een vroege miskraam nam met 45% significant af bij iedere toename van de foliumzuurspiegel bij vrouwen met een hoge DDT-concentratie.

De resultaten laten zien dat een adequate vitamine B12- en foliumzuurspiegel de kans op een geslaagde zwangerschap significant vergroot bij vrouwen met een te hoge concentratie van de pesticide DDT in het bloed. 

Ouyang F, Longnecker MP, [..], Wang X. Preconception serum 1,1,1-trichloro-2,2,bis(p-chlorophenyl)ethane and B-vitamin status: independent and joint effects on women's reproductive outcomes. Am J Clin Nutr 2014; 100(6):1470-8

45. Verband tussen Roundup en autismeIn het jaar 2025 leidt één op de twee kinderen aan autisme. Dit concludeert wetenschapper Stephanie Seneff van het vooraanstaande MIT Computer Science and Artificial Intelligence Laboratory in Cambridge (VS).

De laatste jaren verricht Seneff onderzoek naar het effect van voedingstekorten en toxines op aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer en autisme. Haar nieuwste wetenschappelijke bevinding is opmerkelijk. Ze concludeert dat de herbicide

glyfosaat (beter bekend als Roundup van Monsanto) verantwoordelijk is voor de explosieve stijging van het aantal autistische kinderen. Recente data laten een sterke correlatie zien tussen het gebruik van Roundup op gewassen zoals sla en soja en een toename van autisme. Bovendien komen de symptomen van autisme overeen met de verschijnselen van een glyfosaatvergiftiging. Kinderen met de aandoening hebben biomarkers die wijzen op een excessieve glyfosaatconcentratie, waaronder een tekort aan ijzer en zink, een lage sulfaatwaarde in het bloedserum, toevallen en mitochondriële defecten.

Een andere recente studie onderstreept de bevindingen van Seneff. Deze studie concludeert dat zwangere vrouwen die in een landelijke omgeving wonen waar veelvuldig pesticiden worden gebruikt, maar liefst 60% meer kans hebben op een kind met een autisme spectrumstoornis. Ook zijn in de moedermelk van Amerikaanse vrouwen uitzonderlijk hoge concentraties glyfosaat aangetroffen. De concentraties zijn gemiddeld duizend keer hoger dan de maximaal toelaatbare hoeveelheid in Europees drinkwater.

De herbicide wordt veelvuldig toegepast op maïs en soja en komt om deze reden in kleine hoeveelheden voor in frisdranken en snoepgoed dat gezoet is met maïssiroop. Ook chips en granen waaraan soja is toegevoegd bevatten kleine hoeveelheden van de herbicide. Maar ook de consumptie van een stuk bief of kip leidt tot inname van de herbicide, omdat de dieren gevoerd zijn met genetisch gemanipuleerde maïs en soja. Hoewel het om kleine hoeveelheden gaat, kan het stapelingseffect in het lichaam uiteindelijk schadelijk zijn.

Half of All Children Will Be Autistic by 2025, Warns Senior Research Scientist at MIT. Alliance for Natural Health, 23 december 2014

46. Minder intelligent door ftalaten?Wanneer het ongeboren kind tijdens de zwangerschap wordt blootgesteld aan ftalaten lijkt dit te leiden tot een verminderd IQ op zevenjarige leeftijd.

Ftalaten (di-n-butyl ftalaat en di-isobutyl ftalaat) zijn weekmakers die alom aanwezig zijn in plastic producten, speelgoed, verzorgingsproducten en cosmetica. Wetenschappers van de Columbia University van New York volgden 328 moeders met hun kinderen. Bij de moeders werden aan het einde van hun zwangerschappen de concentraties van vijf metabolieten van ftalaten gemeten in de urine. Bij hun kinderen werd op zevenjarige leeftijd het IQ bepaald met behulp van de ‘Wechsler Intelligence Scale for Children’.

Een hoge concentratie van twee metabolieten van ftalaten was geassocieerd met een verminderd IQ bij de zevenjarige kinderen. In vergelijking met een lage blootstelling aan concentraties van deze metabolieten scoorden kinderen die aan een hoge concentratie waren blootgesteld tijdens de zwangerschap met respectievelijk 6,7 en 7,6 punten significant minder op de IQ-test. Ook functioneerden de kinderen significant minder goed wat betreft de verwerkingssnelheid van informatie, het werkgeheugen en redeneren bij een hoge blootstelling aan de twee metabolieten van ftalaten. Het cognitief functioneren van de kinderen op driejarige leeftijd was hier niet van invloed op.

Een hoge concentratie van ftalaten in de zwangerschap is geassocieerd met een verminderde intelligentie van het kind. Gezien het feit dat de concentraties die bij de aanstaande moeders werden gevonden overeenkomen met de concentraties zoals deze bij de gehele bevolking worden aangetroffen, zijn de resultaten van de studie van wezenlijk belang voor de volksgezondheid. 

Factor-Litvak P, Insel B, [..], Whyatt RM. Persistent Associations between Maternal Prenatal Exposure to Phthalates on Child IQ at Age 7 Years. PLoS One 2014; 9(12):e114003

47. FDA waarschuwt voor pret-echoDe Food and Drug Administration (FDA) waarschuwt zwangere vrouwen in een online-nieuwsbericht voor het onnodig gebruik van pret-echo’s en Doppler hartslagmonitors. Hoewel er volgens de FDA momenteel onvoldoende bewijs is voor schadelijke effecten van ultrasound geluiden en hartslagmonitors, ontmoedigt de FDA het onnodig gebruik ervan.

Ultrasound geluiden leiden tot een lichte temperatuursverhoging van weefsels wat in sommige gevallen aanleiding kan zijn tot de vorming van kleine holtes in weefsels. Er is echter nog niets bekend over de langetermijneffecten van deze warmteproductie en holtevorming. Om deze reden – vindt de FDA – mag het gebruik van echo’s alleen plaatsvinden op medische indicatie en onder deskundige begeleiding. In tegenstelling tot medische echo’s is er bij pret-echo’s geen controle over het aantal sessies, de duur ervan en de veiligheid van de medische apparatuur.

Eenzelfde bezorgdheid uit de FDA over de verkoop van Doppler hartslagmonitors. Dergelijke apparatuur – waarmee de hartslag van de foetus kan worden geregistreerd – zou alleen gebruikt mogen worden onder supervisie van een gynaecoloog of verloskundige, maar is tegenwoordig vrij verkrijgbaar. Dit kan leiden tot een oneigenlijk gebruik van de monitors.

Avoid fetal â??keepsakeâ?? images, heartbeat monitors. FDAâ??s Consumer Updates, 16 December 2014

48. Darmflora beïnvloedt bloedhersenbarrièreDe darmflora beïnvloedt de permeabiliteit van de bloedhersenbarrière, zo blijkt uit een muizenstudie.

De wetenschappers bestudeerden de integriteit en ontwikkeling van de bloedhersenbarrière bij twee groepen muizen. In de eerste groep betrof het muizen die in hun omgeving werden blootgesteld aan normale bacteriën. In de tweede groep betrof het muizen die – evenals hun moeders – in een steriele omgeving verbleven.

De aanwezigheid van darmflora bij de moeder aan het einde van de zwangerschap was van invloed op de passage van gelabelde antilichamen over de bloedhersenbarrière van de foetussen. Aanwezigheid van de darmbacteriën leidde

tot een verminderde passage van deze antilichamen. Daarentegen bleek dat de gelabelde antilichamen bij foetussen van moeders die in een steriele omgeving verbleven makkelijk de bloedhersenbarrière passeerden. De grote doorlaatbaarheid van de bloedhersenbarrière bij deze muizen bleef ook op volwassen leeftijd aanwezig. Daarentegen ontdekten de wetenschappers dat de doorlaatbaarheid afnam zodra de muizen ontlasting getransplanteerd kregen met een normale darmflora.

Het exacte werkingsmechanisme is nog onbekend. Wel zagen de wetenschappers dat de expressie van de zogenaamde ‘tight-junction eiwitten’ die een belangrijke rol spelen bij de permeabiliteit van de barrière, afnam onder invloed van een steriele leefomgeving. 

Braniste V, Al-Asmakh M, [..], Pettersson S. The gut microbiota influences blood-brain barrier permeability in mice. Sci Transl Med 2014; 6(263):263ra158

49. Relatie vitamine E en miskraamDe vitamine E-status tijdens het eerste trimester van de zwangerschap is van invloed op het risico van een miskraam. Dit blijkt uit een studie die uitgevoerd werd in landelijke gebieden van Bangladesh.

De wetenschappers analyseerden de gegevens van 1605 zwangere vrouwen die in de periode van 2001 tot 2007 hadden deelgenomen aan de JiVitA-1 studie. Tijdens het eerste trimester van de zwangerschap werden bloedmonsters afgenomen waarin de concentraties van d-alfatocoferol en gammatocoferol werden bepaald. Tevens werd het aantal miskramen bijgehouden.

Bij alle vrouwen waren de concentraties van alfa- en gammatocoferol te laag met respectievelijk 10,04 µmol/l en 0,66 µmol/l. Een lage concentratie alfatocoferol verhoogde met 83% significant de kans op een miskraam. Een lage concentratie van gammatocoferol leidde daarentegen met 38% tot een significant kleiner risico van een miskraam.

Dit is de eerste humane studie waarin een verband werd aangetoond tussen vitamine E en het risico van miskramen. Een tekort aan de meest voorkomende vitamine E-vorm (d-alfatocoferol) verhoogt aanzienlijk de kans op een miskraam.

Shamim AA, Schulze K, [..], West Jr KP. First trimester plasma tocopherols are associated with risk of miscarriage in rural Bangladesh. American Journal of Clinical Nutrition 2014 november 26

50. ADHD door paracetamol tijdens zwangerschap?Gebruik van paracetamol tijdens de zwangerschap is gerelateerd aan een verhoogde kans op ADHD en verwante aandoeningen bij het nageslacht. Dit is de conclusie van een grootschalige Deense studie.

Er werden bijna 65.000 moeders en hun pasgeborenen gevolgd die deelnamen aan de Danish National Birth Cohort in de periode van 1996 tot 2000. Het gebruik van paracetamol tijdens de zwangerschap werd geregistreerd door middel van telefonische interviews die driemaal werden afgenomen. Ook werd zes maanden na de geboorte het paracetamolgebruik nagegaan. Daarnaast werd op zevenjarige leeftijd van de kinderen nagegaan of sprake was van een gedragsstoornis zoals ADHD. Hiertoe werd er informatie opgevraagd bij de ouders, bij ziekenhuizen en informatie over medicijngebruik zoals ritalin uit het Deense voorschrijfregister.

Meer dan de helft van de moeders had tijdens de zwangerschap paracetamol gebruikt. Kinderen van vrouwen die paracetamol hadden gebruikt, hadden met 37% significant meer kans op een gedragsstoornis waaronder ADHD. Het gebruik van medicijnen zoals Ritalin was met 29% significant hoger bij paracetamolgebruik en het risico van ADHD-symptomen op zevenjarige leeftijd was met 13% significant verhoogd. Wanneer de pijnstiller gedurende meer dan één trimester van de zwangerschap werd gebruikt of frequent werd ingenomen, nam de kans op ADHD significant toe. De relatie tussen ADHD en paracetamolgebruik werd niet beïnvloed door infecties en ontstekingen tijdens de zwangerschap of mentale problemen van de zwangere vrouw.

Paracetamol passeert de placenta en zou zodoende van invloed kunnen zijn op de hersenontwikkeling van de foetus. Gezien het frequent gebruik van dit geneesmiddel is het van belang dat er verder onderzoek gedaan wordt naar deze relatie. 

Liew Z, Ritz B, [..], Olsen J. Acetaminophen use during pregnancy, behavioral problems, and hyperkinetic disorders. JAMA Pediatr 2014; 168(4):313-20

51. Zwanger en misselijk? Neem gember!Gember kan misselijkheid verminderen tijdens de zwangerschap. Dit concluderen wetenschappers op basis van een review van twaalf studies.

In de studies was het effect van gember onderzocht bij 1278 zwangere vrouwen die last hadden van misselijkheid en braken. De inname van gember leidde tot een significante afname van misselijkheid in vergelijking met een placebo. Het maakte hierbij niet uit of het verse of gedroogde gemberwortel betrof of gember in de vorm van poeder, tabletten of capsules. Gember leidde echter niet tot een significante vermindering van braken, hoewel er in vergelijking met een placebo wel een trend waarneembaar was naar een afname van braakneigingen. Een dosis van 1500 mg per dag of minder leek effectiever dan een hogere dosis. De inname van gember bleek veilig; het leidde niet tot een verhoogde kans op een miskraam. Ook werden geen bijwerkingen gemeld zoals brandend maagzuur of slaperigheid.

Gember lijkt een veilig middel om misselijkheid tijdens de zwangerschap te bestrijden. 

Viljoen E, Visser J, [..], Musekiwa A. A systematic review and meta-analysis of the effect and safety of ginger in the treatment of pregnancy-associated nausea and vomiting. Nutr J 2014; 13:20

52. Tekorten bij premature babyTe vroeg geboren baby’s hebben een verhoogde kans op een tekort aan vitamine A, E en D. Dit blijkt uit een studie onder Tunesische pasgeborenen.

Er werden 607 prematuren met een lichaamsgewicht van minder dan 1500 gram en een bevallingsduur van minder dan 37 weken vergeleken met 300 baby’s die op tijd waren geboren (controlegroep). In het bloedplasma werden de concentraties van vitamine A, D en E bepaald.

De prevalentie van vitaminetekorten was significant hoger bij de te vroeg geboren baby’s in vergelijking met de controlegroep. Voor vitamine A, D en E bedroeg deze risicoverhoging respectievelijk 13%, 25% en 16%. Binnen de groep prematuren was het risico significant hoger voor de baby’s met de kortste zwangerschapsduur en baby’s met het laagste lichaamsgewicht. Daarnaast bleek zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie) het risico van een vitamine E-tekort met 56% significant te verhogen, terwijl zwangerschapsdiabetes bij de moeder het risico van een vitamine E-tekort significant met het viervoudige verhoogde. De kans op een vitamine D-tekort nam met bijna het drievoudige significant toe bij tweelingen en bij pre-eclampsie.

Volgens de wetenschappers is het van belang dat er actie wordt ondernomen om het risico van vitaminetekorten te beperken. Ze adviseren een gezonder eetpatroon aan zwangere vrouwen en een hogere blootstelling aan zonlicht. Daarnaast adviseren ze voedingssuppletie te geven aan te vroeg geboren baby’s. 

Fares S, Sethom MM, [..], Kaabachi N. Vitamin a, e, and d deficiencies in tunisian very low birth weight neonates: prevalence and risk factors. Pediatr Neonatol 2014; 55(3):196-201

53. Diabetes type-1 en glutenvrijHet risico van diabetes type-1 bij het nageslacht kan drastisch worden verminderd door het volgen van een glutenvrij dieet tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode. Dit blijkt uit een muizenstudie.

De zwangere muizen werden verdeeld in twee groepen en kregen een normaal of glutenvrij voedingspatroon tot hun nageslacht geen borstvoeding meer kreeg.

Het glutenvrije dieet leidde tot een significante verlaging van het risico van diabetes type-1 bij het nageslacht. Ook het risico van insulitis (ontsteking van de eilandjes van Langerhans in de alvleesklier) nam drastisch af. Analyse van de darmflora met behulp van 16S rRNA gensequentie liet een duidelijk verschil zien in de darmflora tussen moeder en kind. In de glutenvrije groep waren de bacteriestammen Akkermansia, Proteobacterie en TM7 meer vertegenwoordigd in de darmflora. Daarnaast werd er een toename gezien van FoxP3 regulerende cellen in de alvleesklier van hun nageslacht, terwijl de genexpressie van ontstekingsbevorderende cytokinen in de darm afnam.

De onderzoekers vermoeden dat een veranderde samenstelling van de darmflora en een shift naar een minder ontstekingsbevorderend milieu in de darm en alvleesklier een rol speelt bij de risicoreductie van diabetes. 

Hansen CH, Krych L, [..], Hansen AK. A maternal gluten-free diet reduces inflammation and diabetes incidence in the offspring of NOD mice. Diabetes 2014; 63(8):2821-32

54. Voeding aanstaande moeder beïnvloedt DNA-methylering

De voeding van de moeder vóór de conceptie heeft een grote impact op de DNA-eigenschappen van de nakomeling. Dit bleek reeds uit dierstudies en werd nu voor het eerst in een humane studie bevestigd.

De wetenschappers onderzochten de invloed van de seizoensvariatie van de voeding van zwangere Gambiaanse vrouwen. Ze maakten een vergelijking tussen moeders die in het droge seizoen en moeders die in het natte regenseizoen zwanger werden.

De variatie in het voedselaanbod van beide seizoenen leidde tot verschil in inname van methyldonors en daarmee tot een verschil in de concentraties van dertien relevante biomarkers in het bloed van de aanstaande moeders. Zo werden de concentraties van methionine, choline, betaïne, foliumzuur, vitamine B2, vitamine B6 en vitamine B12 bepaald. Ook werden de metabolieten SAM, homocysteïne en cysteïne bepaald. Al deze biomarkers zijn betrokken bij het methylmetabolisme. Een tekort eraan leidt tot een verminderde methylering van DNA. DNA-methylering is een epigenetisch proces waarbij een methylgroep aan een DNA-molecuul wordt gekoppeld. De wetenschappers zagen na een jaar inderdaad een verschil in DNA-methylering in de lymfocyten en haarfollikels bij de nakomelingen.

Het is nog onduidelijk wat exact de gevolgen zijn voor het kind. Wel is duidelijk dat de voeding rond de conceptie een cruciale invloed heeft op het DNA van het kind.

Dominguez-Salas P, Moore SE, [..], Hennig BJ. Maternal nutrition at conception modulates DNA methylation of human metastable epialleles. Nat Commun 2014; 5:3746

55. Vitamine C noodzakelijk voor rokende zwangerenZwangere vrouwen die het niet kunnen laten en toch blijven roken kunnen hun baby beschermen door extra vitamine C in te nemen.

Voor de studie werden 159 baby’s van rokende moeders gevolgd. De moeders van 76 baby’s hadden gedurende de zwangerschap vitamine C gekregen (500 mg per dag). De overige 83 aanstaande moeders kregen een placebo.

Binnen 72 uur na de geboorte werd bij de baby’s de longfunctie bepaald. Tevens werd gedurende het eerste levensjaar bijgehouden hoe vaak de baby’s last hadden van een piepende ademhaling.

De nakomelingen van rokende moeders die tijdens de zwangerschap vitamine C hadden gekregen, hadden een significant betere longfunctie in vergelijking met de baby’s van de rokende moeders uit de placebogroep. Ook hadden de baby’s uit de suppletiegroep met 44% significant minder kans op een piepende ademhaling gedurende het eerste levensjaar. Na een jaar was er geen significant verschil meer in de longfuncties van baby’s uit beide groepen.

Suppletie met vitamine C is een veilige en goedkope manier om de baby te beschermen tegen de negatieve gevolgen van sigarettenrook. 

McEvoy CT, Schilling D, [..], Spindel ER. Vitamin C supplementation for pregnant smoking women and pulmonary function in their newborn infants: a randomized clinical trial. JAMA 2014; 311(20):2074-82

56. Vroeggeboorte beperken met gezonde voedingHet voedingspatroon van aanstaande moeders heeft een grote invloed op het risico van vroeggeboortes. Dit blijkt uit een studie van Australische wetenschappers.

Bij 309 zwangere vrouwen werd gevraagd naar hun voedingspatroon van vóór de conceptie. Op basis hiervan werden drie eetpatronen onderscheiden; een voedingspatroon rijk aan eiwitten en fruit (vis, vlees, fruit en volkoren graanproducten), een eetpatroon met een hoog vet- en suikergehalte en veel geraffineerde producten (chips, kant-en-klaar maaltijden, geraffineerde graanproducten) en een voedingspatroon dat rijk was aan groenten en volkoren granen.

Vrouwen die reeds voor de conceptie veel eiwitten en fruit aten konden het risico van vroeggeboorte met maar liefst 69% significant verlagen. Daarentegen hadden vrouwen die veel geraffineerde voeding aten met 46% significant meer kans op een te vroeg geboren baby. Voeding rijk aan vetten en suikers leidde in het algemeen tot een significant kortere zwangerschapsduur en een significant verminderde lichaamslengte van de baby.

Vrouwen die zwanger willen worden doen er verstandig aan reeds voor de conceptie een gezond voedingspatroon, dat wil zeggen rijk aan eiwitten en fruit, te volgen. 

Grieger JA, Grzeskowiak LE, Clifton VL. Preconception Dietary Patterns in Human Pregnancies Are Associated with Preterm Delivery. J Nutr 2014; 144(7):1075-80

57. Ondervoeding beïnvloedt generatiesOndervoeding tijdens de zwangerschap leidt tot overgewicht en gezondheidsrisico’s in volgende generaties. Dit blijkt uit een muizenstudie.

De zwangere muizen kregen tijdens de laatste week van de zwangerschap de helft van de noodzakelijke hoeveelheid calorieën. Het effect hiervan werd gedurende twee opeenvolgende generaties gevolgd.

Het nageslacht van de zwangere muizen was bij de geboorte kleiner en had een lager lichaamsgewicht. Met het ouder worden kreeg dit nageslacht overgewicht en diabetes. Opvallend was dat de nakomelingen van mannelijke muizen die in de baarmoeder onvoldoende werden voorzien in de caloriebehoefte ook een verminderde glucosetolerantie ontwikkelden. Het effect van ondervoeding was dus in twee opeenvolgende generaties merkbaar.

De onderzoekers vermoeden dat ondervoeding tijdens de zwangerschap leidt tot epigenetische veranderingen in kiemcellen. Deze mutaties blijven aanwezig in de lichaamscellen en kunnen tijdens het leven tot gezondheidsproblemen leiden. 

MartÃnez D, Pentinat T, [..], Jiménez-Chillarón JC. In Utero Undernutrition in Male Mice Programs Liver Lipid Metabolism in the Second-Generation Offspring Involving Altered Lxra DNA Methylation. Cell Metab 2014; 19(6):941-5

58. Choline. ´Nieuwe´ essentiële voedingsstofArtikel uit ORTHOmoleculair Magazine nr.1, 2015 [3 pagina´s]

Inname niet in verhouding tot behoefte

In 1998 werd choline door het Institute of Medicine (IOM) aangemerkt als essentiële voedingsstof, hoewel het lichaam het zelf kan aanmaken. Echter de hoeveelheden die de mens met de voeding binnenkrijgt, staan niet in verhouding tot de behoefte eraan. Vooral tijdens de zwangerschap en de eerste levensjaren is choline voor de ontwikkeling van de hersenen van grote betekenis. De Food and Drug Administration (FDA) overweegt een dagelijks aanbevolen hoeveelheid vast te stellen voor deze essentiële voedingsstof.

In 1998 kwam het IOM met een aanbeveling voor mannen, vrouwen, zwangere en borstvoedende vrouwen. Deze zouden respectievelijk 550, 425, 450 en 550 mg choline per dag moeten binnenkrijgen. Maar in het algemeen blijkt het zeer slecht gesteld met de inname van deze voedingsstof. Uit gegevens van de Amerikaanse National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) van de jaren 2003/2004, te vergelijken met de Nederlandse Voedselconsumptiepeiling, blijkt dat maar liefst 90% van de (oudere) kinderen, volwassenen, zwangere en borstvoedende vrouwen onvoldoende choline binnenkrijgt.

59. Mayke van Ansenwoude, verloskundige ‘Als verloskundige tref je mensen op een goed moment’

Artikel uit Fit Met Voeding nr.2, 2015 [4 pagina’s]

Geboortedatum?

’8 september 1959.’

Wat is het hoogste lichaamsgewicht dat je ooit hebt gehad?

‘Dat was tijdens een zwangerschap: 75 kg. Ik ben altijd heel slank geweest: tussen de 61 en 63 kg, bij een lichaamslengte van 1.72 m. Nu weeg ik 67 kg. De laatste twee jaar ben ik iets zwaarder geworden. Ik vrees dat het komt door de overgang. Door de hormonale veranderingen loopt het dan toch iets anders in je lichaam. Aan mijn voeding ligt het niet: we eten bewust heel gezond.’

Beroep?

‘Verloskundige, in Maastricht. Nu al bijna dertig jaar.’

60. Tessa Pellenkoft ‘Parodontitis is niet een op zichzelf staand probleem’

Artikel uit Fit Met Voeding nr.4, 2015 [3 pagina’s]

Geboortedatum?

’29 juli 1980.’

Wat is het hoogste lichaamsgewicht dat je ooit hebt gehad?

‘Dat was tijdens mijn laatste zwangerschap. Ik durfde toen niet eens op de weegschaal te gaan staan, maar ik heb zeker wel de 100 kg aangetikt. En dat bij een lichaamslengte van 1.69 m. Ideaal voor mij is 66 à 67 kg. Dat past bij mijn lijf en daar voel ik mij het beste bij. Na mijn bevalling in 2012 heeft het lang geduurd voordat ik weer op een normaal gewicht was. Ik weeg nu 71 kg en wil nog vier tot vijf kilo verliezen. Met gewoon gezond eten, dus zonder dieet. En met veel bewegen. Mijn lichaam gedijt het beste op sporten. Zo’n drie keer per week sport ik intensief.’

Beroep?

‘Mondhygiënist en orthomoleculair therapeut.

61. Vitamine D tijdens de zwangerschap. Van levensbelang voor het kind

Artikel uit Fit Met Voeding nr.6, 2015 [2 pagina’s]

De betekenis van vitamine D tijdens de zwangerschap is niet te onderschatten. Nieuw Nederlands onderzoek bevestigt opnieuw dat de baby gebaat is bij een moeder die alert is op vitamine D.

Zwangere vrouwen doen er goed aan te letten op hun gewicht en te voorkomen dat ze een tekort aan vitamine D hebben. Dan heeft hun kind op 5-jarige leeftijd minder lichaamsvet en een kleinere kans om diabetes type-2 te ontwikkelen. Dit is de allernieuwste bevinding uit de zogenaamde ABCD-studie, een groot onderzoek van het AMC naar de gezondheid van achtduizend in Amsterdam geboren kinderen.

In deze ABCD-studie, waarin wordt samengewerkt met VUmc en GGD Amsterdam, volgt de afdeling Sociale Geneeskunde van het AMC kinderen uit de diverse etnische bevolkingsgroepen. Voor dit deelonderzoek is gekeken hoe het vitamine-D-gehalte, in combinatie met het gewicht van de zwangere vrouw, de gezondheid van het kind beïnvloedt. Overgewicht en vitamine-D-tekort kunnen beide een rol spelen in de glucosehuishouding. Doordat vitamine D in vet oplosbaar is, hebben vrouwen met overgewicht minder vitamine D beschikbaar voor die glucosehuishouding.

Relatief veel lichaamsvet

62. Voorlichtende instanties…Artikel van de hoofdredacteur uit ORTHOmoleculair Magazine nr.6, 2015 [1 pagina]

Het gebeurt nog niet dagelijks, maar wel steeds vaker: een (preventieve) interventie die jarenlang is beschouwd als ‘alternatief’, wordt van de een op de andere dag ‘regulier’ omdat de effectiviteit ervan afdoende is bewezen. Dit laatste blijft natuurlijk altijd een kwestie van smaak: want wat is ‘afdoende bewijs’? Een inmiddels klassieke casus is het foliumzuuradvies voor vrouwen die zwanger willen worden. Voor de Voedingsraad (inmiddels opgegaan in de Gezondheidsraad) was 1993 het omslagpunt. Twee jaar later ging in ons land een publiekscampagne van start die Nederlandse vrouwen informeerde over het nut van foliumzuursuppletie ter voorkoming van een kind met een neurale-buisdefect (‘open ruggetje’).

63. Maak spinazie tot traktatie. 5 tips om kinderen groenten te laten eten

Artikel uit Fit Met Voeding nr.8, 2015 [2 pagina’s]

Nederlandse kinderen eten te weinig groenten en fruit. De Voedselconsumptiepeiling van 2011 spreekt boekdelen: van de kinderen (vanaf 7 jaar) blijkt slechts 1 tot 2%

voldoende groente te eten. Ook de fruitconsumptie ligt ver onder de norm. Keer het tij!

1. Ontwikkel hun smaak zo vroeg mogelijk

De smaakontwikkeling begint al in de baarmoeder. Uit onderzoek van het Amerikaanse Monell Centre blijkt dat zwangere vrouwen met een afwisselend eetpatroon minder kieskeurige eters baren. Zo werd bij 46 baby’s van zes tot twaalf maanden oud getest of ze ontbijtgranen met een wortelsmaakje lustten. Baby’s van moeders die tijdens de zwangerschap een paar keer per week wortelsap dronken, bleken de ontbijtgranen meer te waarderen. Zij aten er gemiddeld 80 gram van, de andere baby’s maar 44 gram. Volgens onderzoeker Julie Mennella laat dit zien hoe we gevormd worden door onze eerste ervaringen.

64. Zwanger? Denk aan Omega-3!Artikel uit Fit Met Voeding nr.8, 2015 [2 pagina’s]

Vooral DHA is van belang

De Gezondheidsraad beveelt Nederlanders voortaan nog maar één keer per week (vette) vis aan. Dit wordt daarom in de nieuwe Schijf van Vijf het ‘visadvies’, dat óók gaat gelden voor zwangere vrouwen. Terwijl juist voor hen omega-3 zó belangrijk is, en dan vooral DHA.

In ons boek Fit met Voedingssupplementen, dat dateert van 2012, adviseren wij tijdens de zwangerschap een dagelijkse inname van 600 mg omega-3 (DHA en EPA). Datzelfde advies geven we overigens ook vóór de conceptie. In 2012 zat de Gezondheidsraad nog op een aanbeveling van 450 mg visolie voor de algemene bevolking.3 Dit komt concreet neer op tweemaal per week vis, waarvan minimaal één keer vette vis. Dit advies gold ook voor zwangeren.

Maar inmiddels acht de Gezondheidsraad één keer per week vis voldoende, liefst vette vis. Dit wordt ook het concrete advies voor zwangeren, zo heeft het Voedingscentrum ons laten weten. In het ‘editorial’ op pag. 3 heeft u hierover meer kunnen lezen.

Minimaal 200 mg DHA

65. Onverantwoord!Artikel van de hoofdredacteur uit Fit Met Voeding nr.8, 2015 [1 pagina]

In november presenteerde de Gezondheidsraad de nieuwe Richtlijnen goede voeding als een stap voorwaarts. In de praktijk wordt het echter een stap achteruit. Zorgelijk is dat vooral zwangere vrouwen en hun nakomelingen hiervan de dupe zijn. Daarover zo meteen meer. Eerst de feiten.

De vorige versie van de Richtlijnen goede voeding dateert van 2006. Destijds verhoogde de Gezondheidsraad de aanbeveling voor de dagelijkse inname voor de Nederlander van visolie (EPA en DHA) van 200 mg naar 450 mg. Concreet betekent dit tweemaal per week een portie vis (100-150 gram), waarvan ten minste éénmaal vette vis. Hierdoor neemt het risico van coronaire hartziekten af, aldus de raad in 2006. De richtlijnen werden door het Voedingscentrum omgezet in concrete adviezen (Schijf van Vijf). Die zijn ook vandaag te vinden op www.voedingscentrum.nl, omdat de nieuwe richtlijnen nog moeten worden ‘vertaald’. Dus is het actuele advies: twee keer per week vis, waarvan minimaal één keer vette vis zoals sardine, zalm, makreel en haring.

Maar dat gaat nu dus veranderen.

66. Pas op voor weinig vitamine A tijdens zwangerschapOnvoldoende inname van vitamine A tijdens de zwangerschap heeft een nadelige invloed op het immuunsysteem van de nakomelingen. Dit concluderen Nederlandse onderzoekers in het tijdschrift Nature.

De wetenschappers van het VU medisch centrum in Amsterdam werkten nauw samen met nationale en internationale onderzoeksgroepen. Ze bekeken wat het effect was van vitamine A-deficiënte voeding bij drachtige muizen.

Het bleek dat een te lage vitamine A-inname bij de moeder leidde tot een gebrekkige ontwikkeling van de lymfeklieren. De lymfeklieren initiëren en coördineren de afweerreactie bij bijvoorbeeld een aanval van virussen. Door het klein blijven van de

lymfeklieren krijgen de nakomelingen – ook op volwassen leeftijd – te maken met een slechte werking van het immuunsysteem. In te kleine lymfeklieren herkennen de afweercellen de virussen te laat waardoor het langer duurt alvorens het virus is opgeruimd.

De stof retinolzuur – die gemaakt wordt uit vitamine A – blijkt een centrale rol te spelen in de ontwikkeling van de lymfeklieren. Als voldoende retinolzuur beschikbaar is kunnen de lymfeklieren zich goed ontwikkelingen en beschikken de muizen op latere leeftijd over een adequaat immuunsysteem. Het is nog niet bekend wat het effect is van een vitamine A-tekort bij de ontwikkeling van humane lymfeklieren.

van de Pavert SA, Ferreira M, [..], Veiga-Fernandes H. Maternal retinoids control type 3 innate lymphoid cells and set the offspring immunity. Nature 2014; 508(7494):123-7

67. Beter sperma met tomatenSuppletie met lycopeen – de rode kleurstof die volop aanwezig is in onder andere tomaten en watermeloen – verbetert de kwaliteit van sperma en verhoogt de vruchtbaarheid. Dit blijkt uit een review.

De wetenschappers bestudeerden twaalf studies waarin het effect van lycopeen op de spermakwaliteit was onderzocht bij zowel dieren als mensen.

Analyse van de studies liet zien dat lycopeen de mannelijke vruchtbaarheid kan verhogen door vermindering van vetzuuroxidatie en DNA-schade. Suppletie met lycopeen leidde tot een toename van spermacellen en tot een verhoogde beweeglijkheid van de cellen. Hierdoor nam de zwangerschapskans toe. Dagelijkse suppletie met 4 tot 8 mg lycopeen per dag gedurende drie tot twaalf maanden bleek voldoende om de vruchtbaarheid significant te verhogen. Dit komt overeen met een dagelijkse consumptie van 150 gram rauwe tomaten of 80 gram watermeloen.

Hoewel vervolgstudies nodig zijn om de optimale dosis vast te stellen, is lycopeen een veelbelovende stof om mannelijke onvruchtbaarheid te behandelen.

Durairajanayagam D, Agarwal A, [..], Prashast P. Lycopene and male infertility. Asian J Androl 2014; 16(3):420-5

68. Premature baby baat bij extra voedingsstoffenTe vroeg geboren baby’s hebben baat bij voeding met extra eiwitten, vitamines en mineralen. Dit concludeert arts-onderzoeker Monique van de Lagemaat van het VU medisch centrum in haar proefschrift.

In Nederland worden jaarlijks ongeveer 2500 kinderen geboren na een zwangerschapsduur van minder dan 32 weken of met een geboortegewicht kleiner dan 1500 gram. Deze kinderen hebben vaak tekorten aan voedingsstoffen. Deze tekorten kunnen leiden tot een verminderde botaanmaak en een vertraagde groei.

Wanneer deze groei later wordt ingehaald, gaat dat gepaard met de opbouw van teveel vetweefsel wat op den duur kan leiden tot diabetes of hart- en vaatziekten.

Van de Lagemaat onderzocht het effect van aangepaste voeding met extra eiwitten, vitamines en mineralen op de groeisnelheid en botopbouw van premature baby’s.

Het bleek dat de speciale voeding niet leidde tot een snellere groei van premature baby’s, maar wel tot een verminderde opbouw van vetweefsel en een hogere botaanmaak in vergelijking met premature baby’s die normale voeding kregen.

Momenteel wordt gekeken naar de langetermijneffecten van aangepaste voeding bij te vroeg geboren baby’s.

Van de Lagemaat M. The effects of postdischarge nutrition on growth, body composition, and bone development of preterm infants. Proefschrift VUmc, 2014

69. Zwanger? Eet voldoende visEen adequate inname van vis tijdens de zwangerschap verkleint de kans op vroeggeboorte en verhoogt het lichaamsgewicht van de pasgeborene.

Er werden gegevens gebruikt van negentien langdurige Europese studies waaraan in totaal 151.880 zwangere vrouwen deelnamen. Vrouwen die minimaal een keer per week vis aten hadden een significant lager risico van een te vroeg geboren baby in vergelijking met vrouwen die minder vis aten. Vrouwen die tussen een en drie porties vis aten hadden met 13% significant minder kans op vroeggeboortes. Bij vrouwen die drie of meer visporties per week consumeerden was dit risico met 11% significant lager. Het geboortegewicht van de pasgeborenen was met 9 en 15 gram significant hoger bij moeders die respectievelijk een tot drie en drie of meer porties vis per week aten. Het verband tussen de visconsumptie, risico van vroeggeboorte en geboortegewicht was het sterkst bij zwangere vrouwen die rookten of overgewicht hadden.

Tijdens de zwangerschap blijkt het van belang om voldoende vis te eten. Een wekelijkse inname van gemiddeld twee visporties verkleint de kans op premature baby’s en pasgeborenen met een laag geboortegewicht.

Leventakou V, Roumeliotaki T, [..], Chatzi L. Fish intake during pregnancy, fetal growth, and gestational length in 19 European birth cohort studies. Am J Clin Nutr 2014; 99(3):506-16

70. EU geeft jodiumadviesDe Europese Unie stelde onlangs de aanbevolen inname (adequate intake, AI) van jodium vast. Met AI wordt de gemiddelde dagelijkse inname bedoeld die adequaat blijkt voor een gezonde populatie. Voor volwassenen bedraagt de AI van jodium 150 mcg per dag en komt hiermee overeen met het advies van het Amerikaanse Institute of Medicine (IOM).

De European Food Safety Authority (EFSA) stelde de AI voor zuigelingen en kinderen op 70 tot 130 mcg per dag. Aan zwangere en borstvoedende vrouwen adviseert de EFSA een AI van 200 mcg per dag. De AI voor zuigelingen en kinderen is gebaseerd op een grootschalige studie onder Europese schoolgaande kinderen. Hieruit bleek dat het risico van krop het laagst was bij een dergelijke jodiuminname. Zwangere vrouwen hebben een grotere behoefte aan jodium door een toename van de productie van schildklierhormonen en een verhoogde opname van jodium door de placenta en de foetus.

Volgens de World Health Organisation (WHO) is een jodiumtekort wereldwijd de meest voorkomende vermijdbare oorzaak van hersenschade. Populaties met een verhoogd risico van een tekort hebben een lager IQ in vergelijking met populaties met een adequate jodiuminname. Zelfs een mild tekort kan een grote impact hebben op de hersenontwikkeling van foetussen en jonge kinderen.

Starling S. Iodine: EFSA proposes 150 µg per day for adults. Nutraingredients, 16 januari 2014

71. Sterke baby door vitamine DEen adequate vitamine D-status aan het einde van de zwangerschap heeft een positieve invloed op de spierkracht van het kind.

Er werd gebruikgemaakt van de Southampton Women’s Survey (SWS). Uiteindelijk werden de gegevens geanalyseerd van 678 vrouwen en hun kinderen. Van de vrouwen was de vitamine D-spiegel in de 34e zwangerschapsweek bekend. Deze werd gerelateerd aan de handknijpkracht van hun kinderen op vierjarige leeftijd. Tevens werd de vetvrije massa bepaald en werd bij een deel van de kinderen de mate van beweging gedurende een week gemeten met een versnellingsmeter.

Een hoge vitamine D-spiegel van de moeder tijdens de zwangerschap was gerelateerd aan een significant betere handknijpkracht van het kind. Hierbij was gecorrigeerd voor beïnvloedende factoren waaronder de fysieke activiteit en borstvoeding. Ook bleek een adequate vitamine D-spiegel gerelateerd aan een hoger percentage vetvrije massa bij het kind, hoewel dit verband niet meer aanwezig was na correctie voor beïnvloedende factoren.

De resultaten suggereren dat de vitamine D-spiegel van de aanstaande moeder van invloed is op de spierontwikkeling van het kind. In een vervolgstudie wordt onderzocht wat het effect is van een hoge dosis vitamine D-suppletie tijdens de zwangerschap.

 

Harvey NC, Moon RJ, [..], Cooper C; Southampton Women's Survey Study Group. Maternal Antenatal Vitamin D Status and Offspring Muscle Development: Findings From the Southampton Women's Survey. J Clin Endocrinol Metab 2014; 99(1):330-7

72. Magnesium bij zwangerschap helpt complicaties vermijden

Artikel uit ORTHOmoleculair Magazine nr.3, 2014 [2 pagina’s]

Belangrijke rol bij tegengaan inflammatie

Magnesium blijkt een voorname rol te spelen bij het aangeboren immuunsysteem, onder andere  door inflammatie tegen te gaan. Het is daarmee een onmisbaar mineraal tijdens de zwangerschap en vermindert de kans op complicaties en vroeggeboorte.

Magnesium is een mineraal met een veelzijdige toepassing. Ook binnen de verloskunde heeft magnesium reeds zijn sporen verdiend. Bijvoorbeeld voor de behandeling van een epileptisch insult als gevolg van pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) of als weeënremmer ter voorkoming van een vroeggeboorte.

Cerebrale parese

BEKIJK PDF

73. Jubileum zonder ‘gouden randje’ voor foliumzuurvondst Hibbard

Artikel uit Fit Met Voeding nr.2, 2014 [3 pagina’’s]

Het is inmiddels een open deur dat extra foliumzuur een aangeboren neuraalbuisdefect (‘open ruggetje’) kan helpen voorkomen. De eerste wetenschappelijke publicatie hierover van Bryan Hibbard is nu een halve eeuw oud. Achteraf gezien kwamen zijn vernieuwende inzichten niet geheel uit de lucht vallen…

In de zomer van 1964 verscheen in het gynaecologisch vakblad de Journal of Obstetrics and Gynaecology een artikel met de titel ‘The role of folic acid in pregnancy’ (De rol van foliumzuur in de zwangerschap). Het was de weergave van een lezing (‘The William Blair Bell Memorial Lecture’) die was gehouden op 8 mei van dat jaar. De auteur? De Britse gynaecoloog Bryan Hibbard, van de Universiteit van Liverpool.

BEKIJK PDF

74. Nina Elshof, Feng Shui adviseur ‘Wij creëren keukens waarin constant afleiding is’

Artikel uit Fit Met Voeding nr.4, 2014 [3 pagina’’s]

Geboortedatum?

’16 juli 1961.’

Wat is het hoogste lichaamsgewicht dat u ooit hebt gehad?

‘Dat was 75 kg, bij een lichaamslengte van 1.68 m. Dat is nu ongeveer 24 jaar geleden. Het was na een zwangerschap. Ik ben daarna heel erg op mijn eten gaan letten en meer gaan bewegen. Dat hielp. Nu weeg ik ongeveer 63 kg. Ik let goed op wat ik eet. Ik heb een heleboel voedingsmiddelen uit mijn eetpatroon geschrapt. Ik eet helemaal geen suiker meer. Daarnaast vermijd ik gluten en zuivel. Ik ben daar ooit voorzichtig mee begonnen, maar ik merk in toenemende mate dat het belangrijk is om daarop te letten. Sinds drie jaar heb ik het finaal geschrapt uit mijn voedingspatroon.’

 

BEKIJK PDF

75. Pasgeboren baby? Vergeet dan vooral vitamine D nietArtikel uit Fit Met Voeding nr.8, 2014 [2 pagina’’s]

Sinds enkele jaren luidt het advies om pasgeboren baby’s extra vitamine D te geven. Toch wordt de vitamine nog vaak vergeten bij deze doelgroep. Nieuw onderzoek onderstreept het belang van suppletie.

Het belang van vitamine D-suppletie is dit jaar weer bevestigd in een studie uitgevoerd door Amerikaanse wetenschappers. Er werden meer dan tweehonderd borstgevoede baby’s willekeurig in vier groepen verdeeld. Ze kregen vanaf een leeftijd van een tot negen maanden dagelijks vitamine D in een dosis van 200 IE, 400 IE, 600 IE of 800 IE. Het bleek dat de meeste baby’s in hun eerste levensmaand een tekort hadden aan de vitamine, dat wil zeggen: hun vitamine D-spiegel was lager dan 50 nmol/l. Meestal was deze spiegel minder dan de helft van de vitamine D-status van de moeder tijdens de zwangerschap. Hieruit blijkt dat de concentratie na de geboorte snel daalt als niet tijdig gesuppleerd wordt.

76. Toename cholinebehoefte tijdens zwangerschapAan het einde van de zwangerschap is er een verhoogde behoefte aan choline. Dit blijkt uit een studie waaraan 26 gezonde zwangere vrouwen deelnamen in het derde trimester van hun zwangerschap. Er werd een vergelijking gemaakt met een groep van 21 niet-zwangere vrouwen. Het gebruik van choline voor de productie van fosfatidylcholine was significant hoger tijdens de zwangerschap. 

Yan J, Jiang X, [..], Caudill MA. Pregnancy alters choline dynamics: results of a randomized trial using stable isotope methodology in pregnant and nonpregnant women. Am J Clin Nutr 2013; 98(6):1459-67

77. Dik door gifstoffen?Prenatale blootstelling aan de gifstof polychloorbifenyl (PCB) en het afbraakproduct van de insecticide DDT, het dichlorodifenyldichloroethaan (DDE), speelt mogelijk een rol bij het ontstaan van obesitas.

In de periode van 1997 tot 2000 werden op de Faeröer, een eilandengroep in de noordelijke Atlantische oceaan, 656 zwangere vrouwen geselecteerd. In het bloedserum en de moedermelk werden de concentraties van PCB en DDE bepaald. Tevens werd vastgesteld of sprake was van overgewicht bij de aanstaande moeders. Op vijf- en zevenjarige leeftijd werd bij de kinderen het gewicht, de lengte, BMI en buikomvang gemeten.

Op vijfjarige leeftijd waren de concentraties PCB en DDE niet van invloed op de BMI van meisjes. Bij zevenjarige meisjes waarvan de moeders overgewicht hadden was een hoge concentratie van PCB geassocieerd met een significant verhoogde kans op overgewicht. Zowel een hoge concentratie van PCB als van DDE leidde tot een significant verhoogde toename van de BMI tussen het vijfde en zevende levensjaar. Er werd geen verband gevonden tussen de concentraties van PCB en DDE en overgewicht bij meisjes van moeders met een normaal lichaamsgewicht. Wel was een hoge concentratie van PCB geassocieerd met een significant verhoogde buikomvang van meisjes. Het lichaamsgewicht van de moeder was hierop niet van invloed. Een hoge concentratie van DDE leidde alleen tot een significant verhoogde buikomvang bij meisjes van moeders met overgewicht. De concentraties van PCB en DDE waren niet van invloed op de lichaamssamenstelling van jongens.

Prenatale blootstelling aan PCB en DDE lijkt een rol te spelen bij het ontstaan van obesitas. Vooral meisjes van moeders met overgewicht blijken gevoelig voor deze gifstoffen.

Tang-Péronard JL, Heitmann BL, [..], Jensen TK. Association between prenatal polychlorinated biphenyl exposure and obesity development at ages 5 and 7 y: a prospective cohort study of 656 children from the Faroe Islands. Am J Clin Nutr 2014; 99(1):5-13

78. Beter geheugen met choline?Prenatale suppletie met choline kan het geheugen en de attentie-vermogen verbeteren. Dit blijkt uit een rattenstudie die gepubliceerd werd in Nutritional Neuroscience.

Zwangere ratten werden verdeeld in drie groepen. De ratten kregen voeding zonder choline (controlegroep), standaardvoeding (1,1 g/kg choline als chloride, standaardgroep) of voeding met extra choline (5 g/kg choline als chloride, suppletiegroep). De pasgeboren ratten kregen vervolgens een standaard voedingspatroon. Op volwassen leeftijd (na drie maanden) werd het effect van choline op het geheugen getest.

Alle ratten konden zich 24 uur na het zien van een voorwerp herinneren wat ze hadden gezien. Na een periode van 48 uur konden de ratten in de suppletiegroep zich het voorwerp beter herinneren dan de ratten in de controle- en standaardgroep. 

De resultaten ondersteunen de hypothese dat prenatale suppletie met choline een langdurig positief effect heeft op het geheugen. 

Moreno HC, de Brugada I, [..], Gallo M. Long-lasting effects of prenatal dietary choline availability on object recognition memory ability in adult rats. Nutr Neurosci 2013; 16(6):269-74

79. Zwanger? Vermijd plasticZwangere vrouwen en vrouwen die graag zwanger willen worden kunnen ingeblikt en opgewarmd voedsel uit plastic verpakkingen beter vermijden. De chemische stof bisfenol A (BPA) vergroot de kans op een miskraam, zo blijkt uit een presentatie tijdens het jaarcongres van de American Society for Reproductive Medicine.

Er namen 115 zwangere vrouwen aan de studie deel die in het verleden vruchtbaarheidsproblemen of een miskraam hadden. Op basis van de concentraties BPA in het bloed werden ze in vier groepen verdeeld.

Van de vrouwen kregen er 68 (opnieuw) een miskraam, 47 vrouwen brachten een kind ter wereld. Vrouwen met de hoogste BPA-concentratie hadden 80% meer kans op een miskraam in vergelijking met vrouwen met de laagste BPA-concentratie. Dit werd niet beïnvloed door de leeftijd of andere factoren.

De meeste miskramen zijn een gevolg van afwijkingen in de eitjes of chromosomen. Een muizenstudie liet zien dat BPA hier van invloed op kan zijn. Om de blootstelling aan BPA zoveel mogelijk te beperken adviseren de onderzoekers om geen ingeblikt en verwarmd voedsel uit plastic te eten. Ook is het beter om drinkflesjes niet aan zonlicht en warmte bloot te stellen. Warmte vergroot de kans dat BPA in het voedsel en drinken terechtkomt. Ook kassabonnen bevatten overigens BPA. 

New study suggests that high levels of BPA might increase miscarriage risk. Website Omaha, 19 oktober 2013

80. Discussie over vitamine D-behoefte in zwangerschapHet laatste woord over de noodzaak van vitamine D-suppletie voor de aanstaande moeder is nog niet gezegd. Dit schrijven wetenschappers in het tijdschrift Osteoporosis International.

De onderzoekers analyseerden de resultaten van studies naar de relatie tussen vitamine D en de ontwikkeling van het kind en concludeerden dat nog onvoldoende bekend is over de nadelige gevolgen van een vitamine D-tekort tijdens de zwangerschap. Hoewel er dierstudies en humane studies zijn waarin aangetoond is dat een vitamine D-tekort een negatieve invloed heeft op de botontwikkeling van het kind, is er nog volop discussie over de zin en onzin van vitamine D-suppletie. In sommige studies werd aangetoond dat suppletie tijdens de zwangerschap noodzakelijk is en een gunstige invloed heeft op het calciummetabolisme van de pasgeborenen. In andere studies werd geen bewijs gevonden voor het nut van vitamine D-suppletie.

Volgens de onderzoekers zijn diverse technische problemen verantwoordelijk voor de uiteenlopende resultaten van de studies. In de toekomst zal dan ook een ‘gouden standaard’ voor de vitamine D-bepaling moeten komen. Alleen dan is het mogelijk te

komen tot gevalideerde aanbevelingen voor risicogroepen waaronder zwangere vrouwen.

BEKIJK PDF

Karras SN, Anagnostis P, [..], Goulis DG. Maternal vitamin D status in pregnancy and offspring bone development: the unmet needs of vitamin D era. Osteoporos Int 2014; 25(3):795-805

81. Zwangerschap: vitamine D-suppletie is veiligSuppletie met een hoge dosis vitamine D tijdens de zwangerschap verbetert de vitamine D-status van moeder en kind en blijkt veilig te zijn.

Er namen 257 zwangere vrouwen aan de studie deel. Ze waren in de 12e tot 16e  zwangerschapsweek en kregen allen gedurende een maand 2000 IE (50 mcg) vitamine D per dag. Vervolgens werden ze in twee groepen verdeeld en kregen 2000 IE of 4000 IE vitamine D per dag tot aan de bevalling. Regelmatig werd de vitamine D-status bepaald. Tevens werd gekeken of sprake was van verhoogde calciumconcentraties in de urine of het bloed.

Aan het begin van de studie was de vitamine D-spiegel van de aanstaande moeders gemiddeld 57 nmol/L. De spiegel steeg naar gemiddeld 91 nmol/L in de 2000 IE-groep en 95 nmol/L  in de 4000 IE-groep. In de navelstreng was de gemiddelde vitamine D-spiegel respectievelijk 55 nmol/L en 68 nmol/L. Dit verschil tussen beide groepen was significant. Er werden geen bijwerkingen gemeld en de kans op een prematuur kind bleek gerelateerd aan de vitamine D-status voor de bevalling.

Vitamine D-suppletie tijdens de zwangerschap is veilig en kan effectief de vitaminestatus verbeteren van moeder en kind. Wat het effect op vroeggeboorte is, moet verder worden onderzocht.

Wagner CL, McNeil R, [..], Hollis BW. A randomized trial of vitamin D supplementation in 2 community health center networks in South Carolina. Am J Obstet Gynecol 2013; 208(2):137.e1-13

82. Selenium gunstig voor schildklierDe schildklier is het orgaan met het hoogste seleniumgehalte per gram weefsel. Selenium is hier van belang voor de productie van selenoproteïnen. Bovendien is een kleine hoeveelheid selenium noodzakelijk voor de activiteit van het enzym dejodase. Dit enzym zorgt voor de (in)activatie van schildklierhormonen.

Sinds de ontdekking dat aangeboren schildklierafwijkingen en andere schildklierproblematiek een gevolg kunnen zijn van een jodium -of seleniumtekort is er meer inzicht gekomen in de relatie tussen selenium en de schildklier. Ook blijkt uit studies dat seleniumsuppletie een positief effect kan hebben bij diverse schildklieraandoeningen. Zo is aangetoond dat suppletie de concentratie antilichamen tegen de schildklier kan verminderen bij de ziekte van Hashimoto en bij

zwangere vrouwen met anti-TPO-antilichamen. Suppletie blijkt dan ook van belang voor zwangere vrouwen omdat hiermee de kans op een schildklierontsteking na de bevalling en hypothyreoïdie aanzienlijk kan worden verkleint. Daarnaast werd een positief effect gezien bij de ziekte van Graves. Suppletie leidde tot een sneller herstel van de schildklierwerking en liet ook een positief effect zien bij een milde oogziekte van Graves.

Langdurige suppletie met selenium werd eerder in verband gebracht met een verhoogd risico van diabetes, maar de bewijsvoering hiervoor is gebrekkig. In vervolgstudies zullen de voor- en nadelen van seleniumsuppletie in relatie tot schildklierproblematiek verder onderzocht moeten worden.

Drutel A, Archambeaud F, Caron P. Selenium and the thyroid gland: more good news for clinicians. Clin Endocrinol (Oxf) 2013; 78(2):155-64

83. Gezonde voeding verhoogt slagingskans ivf-behandeling

Vrouwen die tijdens een ivf-behandeling gezond eten, hebben een veel hogere kans om zwanger te worden. Dit blijkt uit de resultaten van het proefschrift van dr. John Twigt van het Erasmus MC in Rotterdam. Hij deed onderzoek naar de invloed van voeding tijdens vruchtbaarheidsbehandelingen.

Vrouwen die tijdens een ivf-behandeling veel fruit en volkoren graanproducten eten hebben maar liefst 60% meer kans op een zwangerschap. De voeding moet verder arm zijn aan snacks en bewerkte (witte) graanproducten.

Voeding blijkt van invloed op de hoeveelheid hormonen die geproduceerd worden na een ivf-behandeling. Gezonde voeding vermindert de hormoonproductie. Hierdoor heeft de embryo meer kans om zich in het baarmoederslijmvlies te nestelen. Een verkeerd voedingspatroon leidt niet alleen tot een verhoogde productie van vrije radicalen, maar kan tevens schadelijk zijn voor de eicel. Bovendien kan slechte voeding leiden tot tekorten in de baarmoeder wat ongunstig is voor de ontwikkeling van het embryo.

Gezonde voeding die rijk is aan fruit en volkoren graanproducten verhoogt aanzienlijk de slagingskans van een ivf-behandeling.

Website Erasmus MC

84. Darmflora overdraagbaar van moeder op kindDe darmflora van de moeder wordt overgedragen op die van de baby. Dit blijkt uit een studie van de Japanse onderzoeker dr. Kenji Oishi.

Bij 111 zwangere vrouwen en hun pasgeboren baby’s werd de microbiële samenstelling van de ontlasting geanalyseerd en met elkaar vergeleken. Bij de

moeders werden voor de geboorte twee monsters afgenomen. Bij de baby’s werden vijf ontlastingmonsters verzameld gedurende de eerst 90 levensdagen.

Er werden in totaal meer dan 2500 Bifidobacteriestammen onderscheiden waarvan 5 stammen frequent voorkwamen, te weten: B. adolescentis, B.?bifidum, B. catenulatum, B. longum subsp. Lungum en B. pseudocatenulatum.?

De Bifidobacteriën in de darmen van de moeder zijn van belang voor de ontwikkeling van de darmflora van de baby, zo blijkt uit de studie. Een gezonde darmflora van de aanstaande moeder kan de ontwikkeling van de darmflora van het kind positief beïnvloeden.

7th International Yakult Symposium. April 2013, Londen

85. Probiotica beïnvloedt immuunsysteem pasgeboreneHet immuunsysteem van een pasgeboren baby kan worden beïnvloed door inname van probiotica door de aanstaande moeder.

In totaal namen 43 zwangere vrouwen aan de studie deel. De helft van hen kreeg gedurende 14 dagen voorafgaande aan de geplande keizersnede dagelijks een supplement met Bifidobacterium lactis, al dan niet in combinatie met Lactobacillus rhamnosus GG. De anderen kregen een placebo. In monsters van de placenta en meconium (eerste ontlasting) werd de expressie van zogenaamde Toll-like receptor (TLR) gerelateerde genen bepaald. TLR zijn eiwitten die een rol spelen bij het aangeboren immuunsysteem. In de meconium werden genexpressiepatronen vastgesteld om inzicht te verkrijgen in de werking van het immuunsysteem van de darmen.

Uiteindelijk waren van 29 moeders en hun pasgeborenen gegevens bekend. Het microbiële DNA in het vruchtwater en de placenta was geassocieerd met veranderingen in de expressie van TLR-gerelateerde genen in de darmen van de pasgeborenen. Inname van probiotica door de moeder veranderde significant de expressie van TLR-gerelateerde genen in zowel de placenta als in de darmen van de baby’s.

De microbiële omgeving in de baarmoeder blijkt van invloed op de expressie van genen die betrokken zijn bij het aangeboren immuunsysteem. Dit immuunsysteem kan mogelijk worden beïnvloed door inname van specifieke probiotica tijdens de zwangerschap.

Rautava S, Collado MC, [..], Isolauri E. Probiotics modulate host-microbe interaction in the placenta and fetal gut: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Neonatology 2012; 102(3):178-84

86. DHA voorkomt premature baby

Suppletie met het omega 3-vetzuur DHA verkleint de kans op een te vroeg geboren baby of een kind met een te laag geboortegewicht.

Een totaal van 350 zwangere vrouwen kreeg vanaf de 20e zwangerschapsweek dagelijks een supplement met 600 mg DHA of een placebo. In de rode bloedcellen werd de concentratie van DHA bepaald.

Suppletie met DHA leidde tot een significant hogere concentratie van het vetzuur in rode bloedcellen van de moeder en van de placenta. Suppletie leidde bovendien tot een significant hoger geboortegewicht, een significante toename van de lengte en van de hoofdomtrek. Ook nam de zwangerschapsduur onder invloed van suppletie met bijna 3 dagen significant toe. In de suppletiegroep werden minder baby’s te vroeg geboren en was de opnameduur van premature baby’s in het ziekenhuis significant korter dan in de placebogroep.

Extra inname van het omega 3-vetzuur DHA tijdens de tweede helft van de zwangerschap is een veilige manier om vroegtijdige geboorte en de kans op een prematuur kind te verkleinen.

Carlson SE, Colombo J, [..], Shaddy DJ. DHA supplementation and pregnancy outcomes. Am J Clin Nutr 2013; 97(4):808-15

87. Pleidooi voor jodiumsuppletie tijdens zwangerschapIn het gerenommeerde tijdschrift Journal of the American Medical Association (JAMA) pleiten wetenschappers voor jodiumsuppletie aan zwangere en borstvoedende vrouwen.

Volgens de wetenschappers wordt het tijd dat zorgverleners het belang inzien van jodiumsuppletie voor deze doelgroep. Een mild tekort aan dit mineraal tijdens de zwangerschap heeft verstrekkende gevolgen. Het verhoogt de kans op een kind met een laag IQ, op struma bij zowel moeder als kind en op een miskraam of kindersterfte.

Zowel internationale als nationale gezondheidsinstituten bevelen zwangere vrouwen aan om dagelijks minimaal 150 mcg jodium binnen te krijgen. De Amerikaanse verenigingen voor schildklieraandoeningen, endocriene aandoeningen en aangeboren afwijkingen stellen in hun richtlijn dat suppletie noodzakelijk is voor vrouwen die zwanger willen worden, reeds zwanger zijn of borstvoeding geven. Helaas ontbreekt jodium in veel zwangerschapsmulti’s en is er nog weinig draagvlak voor de aanbevelingen.

De onderzoekers pleiten ervoor dat iedere zwangerschapsmulti een minimale hoeveelheid van 150 mcg gaat bevatten. Daarnaast hopen ze dat zorgverleners het belang van jodiumsuppletie gaan inzien.

Stagnaro-Green A, Sullivan S, Pearce EN. Iodine Supplementation During Pregnancy and Lactation. JAMA 2012; 308(23):2463-2464

88. Fosfatidylcholinesuppletie en schizofrenieSuppletie met fosfatidylcholine tijdens de zwangerschap heeft een gunstig effect op een risicofactor voor schizofrenie.

Er namen 100 gezonde, zwangere vrouwen aan de studie deel. De helft van de vrouwen kreeg vanaf het tweede trimester tot het einde van de zwangerschap ‘s ochtends 3600 mg en ‘s avonds 2700 mg fosfatidylcholine. De andere vrouwen kregen een placebo. Na de geboorte kregen de baby’s dagelijks 100 mg fosfatidylcholine of een placebo. In de vijfde week na de geboorte werd getest of sprake was van een symptoom van schizofrenie. Hiervoor werd een geluidstest gedaan waarbij de hersenactiviteit via EEG tijdens de slaap van de baby werd gemeten. Normaal gesproken reageren de hersenen zonder enige remming op het eerste geluid, maar bij een tweede geluid dat hierop direct volgt wordt de respons gedempt. Bij schizofrenie gebeurt dit niet. Er was sprake van remming wanneer de reactie op het tweede geluid ten opzichte van het eerste geluid met minimaal de helft verminderde.

Van de kinderen die zowel voor als na de geboorte fosfatidylcholinesuppletie kregen, was de tweede respons bij 76% van de kinderen met minimaal de helft afgenomen. Bij de kinderen die een placebo kregen was dit percentage met 43% veel lager. Na 13 weken was dit verschil niet meer aanwezig.

Bekend is dat choline in de foetus de zogenaamde alfa-7-nicotinezuur-acetylcholine-receptoren activeert. Hiermee faciliteert choline de ontwikkeling van zintuiglijke filtering in de hersenen. In vervolgstudies met een langere volgperiode moet bekeken worden of cholinesuppletie het risico van de aandoening later in het leven kan reduceren.

Ross RG, Hunter SK, [..], Freedman R. Perinatal Choline Effects on Neonatal Pathophysiology Related to Later Schizophrenia Risk. Am J Psychiatry 2013; 170(3):290-8

89. Zwangerschap: vitamine D beïnvloedt ontwikkeling kind

De mentale en psychomotorische ontwikkeling van het kind wordt beïnvloed door de vitamine D-spiegel van de moeder tijdens de zwangerschap.

Voor de studie werden 1820 zwangere vrouwen gerekruteerd uit vier Spaanse steden. Bij de aanstaande moeders werd de vitamine D-spiegel eenmalig gemeten. Bij hun kinderen werd de ontwikkeling getest op een leeftijd van 14 maanden. Hiervoor werd de Bayleytest gebruikt waarmee de mentale en psychomotorische ontwikkeling kon worden vastgesteld. Met psychomotorisch wordt de bewust gestuurde beweging vanuit de hersenen bedoeld.

Over het algemeen was de vitamine D-bloedspiegel van de moeders tamelijk hoog: mediaan 74 nmol/l. Werden de moeders verdeeld op basis van hun bloedspiegel verdeeld in hoger dan 75 nmol/l en lager dan 50 nmol/l, dan bleken de kinderen van

de moeders in de hoge bloedpsiegelgroep met 2,6 en 2,3 punten significant beter te scoren op respectievelijk mentale en psychomotorische ontwikkeling. 

Tijdens de zwangerschap blijkt een optimale vitamine D-spiegel van belang voor de mentale en neuropsychologische ontwikkeling van het kind.

Morales E, Guxens M, [..], Sunyer J; INMA Project. Circulating 25-hydroxyvitamin D3 in pregnancy and infant neuropsychological development. Pediatrics 2012; 130(4):e913-20

90. Minder kans zwangerschapsvergiftiging met nutriëntenSuppletie aan zwangere vrouwen met een slechte antioxidantenstatus kan mogelijk de kans op zwangerschapsvergiftiging verkleinen. Zwangerschapsvergiftiging is een ernstige aandoening waarvan de exacte oorzaak nog niet bekend is. Vermoedelijk is het een gevolg van een abnormale aanleg van bloedvaten op de plaats waar de placenta aan de baarmoeder hecht. De symptomen kunnen uiteenlopen van hoofdpijn, misselijkheid en braken tot nier-, lever- en hersenschade.

Aan de studie namen 110 vrouwen deel die in de 8e tot 12e week van hun zwangerschap verkeerden. Ze hadden een lage concentratie antioxidanten in het bloed en kregen tot 2 weken na de bevalling gewone voeding (controlegroep) of voeding met extra antioxidanten en andere micronutriënten (suppletiegroep). Deze bestond uit melk verrijkt met vitamines en mineralen, zoals met de antioxidanten vitamine C, E, betacaroteen en selenium, aangevuld met met koper, zink, mangaan, ijzer, calcium en de vitamines B6 en B12.

Van de vrouwen kregen er in totaal 9 zwangerschapsvergiftiging. Vrouwen in de suppletiegroep hadden significant minder kans op zwangerschapsvergiftiging in vergelijking met de andere vrouwen. Daarnaast verbeterde ook de antioxidatieve status van vrouwen die extra micronutriënten kregen.

Suppletie met vitamines en mineralen kan de kans op zwangerschapsvergiftiging verkleinen, zo laten de resultaten van de studie zien. 

Wibowo N, Purwosunu Y, [..], Fitriana I. Antioxidant supplementation in pregnant women with low antioxidant status. J Obstet Gynaecol Res 2012; 38(9):1152-61

91. Overgewicht door omega 6

De vetzuursamenstelling tijdens de zwangerschap is van invloed op het gewicht van het kind. Zo blijkt dat kinderen eerder kans hebben op overgewicht wanneer de moeder meer omega 6-vetzuren in het bloed heeft tijdens de zwangerschap.

De omega 6-vetzuren, vooral het linolzuur, worden voor een belangrijk deel geleverd door zonnebloemolie en margarines. De omega 3-vetzuren zijn vooral in vette vis te vinden zoals zalm en haring.

In een Engelse studie werd de vet- en spier- en botmassa bepaald van bijna 300 kinderen op vier- en zesjarige leeftijd. Bij de moeders was reeds aan het einde van de zwangerschap bloed afgenomen waarin de vetzuursamenstelling was bepaald.

Kinderen waarvan de moeder tijdens de zwangerschap een hoge omega 6-vetzuurconcentratie had, hadden significant meer vetmassa op vier- en zesjarige leeftijd. De omega 3-status van de aanstaande moeder had daarentegen geen invloed op de vetmassa van het kind, maar droeg wel significant bij aan de spier- en botmassa van het kind. De omega 6-vetzuurconcentratie had overigens geen invloed op de spier- en botmassa.

De resultaten suggereren dat omega 3-vetzuren – in tegenstelling tot de omega 6-vetzuren – een gunstige invloed hebben op de lichaamssamenstelling van het kind.

Moon RJ, Harvey NC, [..], Cooper C; the SWS Study Group. Maternal Plasma Polyunsaturated Fatty Acid Status in Late Pregnancy Is Associated with Offspring Body Composition in Childhood. J Clin Endocrinol Metab 2013; 98(1):299-307

92. Mogelijke risicofactoren postnatale depressie ontdektEr blijkt een verband te bestaan tussen een lage omega 3-vetzuurstatus, het serotoninetransporter (5-HTT) genotype en het risico van een postnatale depressie.

De onderzoekers doorzochten medische databanken met de zoektermen postnatale depressie, voeding, serotoninetransporter-gen en omega 3-vetzuren. Uiteindelijk werden voor de review 75 relevante studies geselecteerd.

In drie studies werd een relatie gevonden tussen het 5-HTT genotype en het risico van een postnatale depressie. Ook is er toenemend bewijs voor een verband tussen de omega 3-vetzuurinname en een postnatale depressie. Volgens de onderzoekers zijn er aanwijzingen voor een mogelijke interactie tussen beide risicofactoren.

Tijdens de zwangerschap tot enkele weken na de bevalling daalt de omega 3-vetzuurconcentratie bij de moeder, omdat de vetzuren via de placenta of de moedermelk naar het kind gaan. In vervolgstudies moet bevestigd worden of er inderdaad sprake is van een interactie tussen de omega 3-vetzuurstatus, het 5-HTT genotype en een postnatale depressie. Ook moet het werkingsmechanisme worden opgehelderd.

Shapiro GD, Fraser WD, Séguin JR. Emerging risk factors for postpartum depression: serotonin transporter genotype and omega-3 Fatty Acid status. Can J Psychiatry 2012; 57(11):704-12

93. Vitamine D-tekort verhoogt risico zwangerschapsdiabetes

Een vitamine D-tekort tijdens het eerste trimester van de zwangerschap verhoogt significant de kans op zwangerschapsdiabetes. Dit blijkt uit een studie die gepresenteerd werd tijdens het jaarcongres van de European Association for the Study of Diabetes (EASD).

Aan de studie namen 655 zwangere vrouwen van 18 jaar of ouder deel. Ze waren bij inclusie 6 tot 13 weken zwanger. Bij de vrouwen werd de vitamine D-status bepaald. In de periode van de 24e tot 28e zwangerschapsweek werd gekeken of sprake was van zwangerschapsdiabetes.

Van de vrouwen had 26% een vitamine D-deficiëntie. In totaal werd bij 54 vrouwen (8%) zwangerschapsdiabetes vastgesteld. Voor iedere daling van de vitamine D-spiegel met 19 nmol/l nam het risico van zwangerschapsdiabetes significant met 40% toe.

De resultaten onderstrepen het belang van een adequate vitamine D-status van zwangere vrouwen. In een Europese vervolgstudie wordt het effect van vitamine D-suppletie op de preventie van zwangerschapsdiabetes onderzocht.

Jaarcongres van de European Association for the Study of Diabetes (EASD). Oktober 2012, Berlijn, Duitsland

94. Hersenschade door vitamine C-gebrekEen tekort aan vitamine C tijdens de zwangerschap kan leiden tot blijvende hersenschade bij de baby. Dit blijkt uit een dierstudie.

De studie werd uitgevoerd bij cavia’s omdat deze tot een van de weinige diersoorten behoren die – net als mensen – niet in staat zijn zelf vitamine C aan te maken. Er werden 80 zwangere cavia’s willekeurig verdeeld in twee groepen. Ze kregen 100 mg of 900 mg vitamine C per kilogram lichaamsgewicht. De 157 babycavia’s die geboren werden kregen vervolgens voeding met veel of weinig vitamine C.

Een tekort aan vitamine C tijdens de zwangerschap leidde tot een significant kleiner volume van de hippocampus van de babycavia’s. De hippocampus is betrokken bij het geheugen. Toen de baby’s 2 maanden oud waren (vergelijkbaar met tienerleeftijd) bleek de hippocampus niet hersteld te zijn, ook niet na consumptie van vitamine C-rijke voeding. Ook de aanvoer van nieuwe zenuwcellen in de hippocampus bleef significant achter bij de cavia’s met een prenataal vitamine C-tekort.

Een prenataal tekort aan vitamine C leidt tot een groeiachterstand van de hippocampus na de geboorte.

In humane studies moet onderzocht worden of de inname van extra vitamine C tijdens de zwangerschap noodzakelijk is.

Tveden-Nyborg P, Vogt L, [..], Lykkesfeldt J. Maternal Vitamin C Deficiency during Pregnancy Persistently Impairs Hippocampal Neurogenesis in Offspring of Guinea Pigs. PLoS One 2012; 7(10):e48488

95. Magnesium vermindert cytokineproductieMagnesium kan de productie van ontstekingsbevorderende cytokinen verlagen. Voor het eerst werd het achterliggende werkingsmechanisme hiervan opgehelderd. Wellicht betekent dit dat aan het mineraal een belangrijkere betekenis kan worden toegekend bij stille ontstekingen. 

De studie werd door Amerikaanse onderzoekers uitgevoerd in bloed van zwangere vrouwen die magnesiumsulfaat toegediend hadden gekregen. Al eerder bleek dat toediening van magnesiumsulfaat een neuroprotectieve werking heeft bij premature baby’s.

De resultaten laten zien dat magnesiumsulfaat ontstekingsreacties kan verminderen door remming van de activiteit van NF-kappa-B. NF-kappa-B is een eiwitcomplex dat een centrale rol speelt bij de expressie van genen die betrokken zijn bij de productie van ontstekingsbevorderende cytokinen zoals TNF-alfa and IL-6.

Het inzicht kan mogelijk leiden tot een veelbelovende nieuwe immuuntherapie waarbij een eenvoudige voedingsstof ontstekingsreacties kan tegengaan. Niet alleen tijdens de zwangerschap, maar ook bij aandoeningen zoals sepsis, astma, atherosclerose, diabetes en kanker. De wetenschappers zijn momenteel bezig met het bepalen van de juiste dosering en toedieningsvorm van magnesium.

Sugimoto J, Romani AM, [..], Bernstein HB. Magnesium decreases inflammatory cytokine production: a novel innate immunomodulatory mechanism. J Immunol 2012; 188(12):6338-46

96. Visconsumptie in zwangerschap: meer of minder kans op ADHD?

Moet een aanstaande moeder nu wel of geen vis eten tijdens de zwangerschap? Het antwoord hierop is niet zo eenvoudig: blootstelling aan kwik verhoogt de kans op ADHD-gedrag. Aan de andere kant biedt visconsumptie (de voornaamste bron van kwik) juist bescherming tegen ADHD.

Bij meer dan 400 zwangere vrouwen werd in het laatste trimester van de zwangerschap in het haar de hoeveelheid kwik gemeten. Daarnaast was van 515 zwangere vrouwen de visinname tijdens de zwangerschap bekend. De blootstelling aan kwik en visconsumptie tijdens de zwangerschap werd gerelateerd aan ADHD-symptomen bij de kinderen op achtjarige leeftijd.

De meeste aanstaande moeders hadden een hoeveelheid van 0,45 mcg/g kwik in het haar. 52% van de zwangere vrouwen at minimaal 2 keer per week vis. De blootstelling aan kwik bleek gerelateerd aan het risico van ADHD-gedrag bij het nageslacht. Bij een concentratie van minimaal 1 mcg/g kwik was het risico van onoplettend en impulsief gedrag met 1,5 keer significant groter. Daarentegen verminderde een hoge visconsumptie (2 porties per week) tijdens de zwangerschap met 60% significant de kans op ADHD-symptomen zoals impulsiviteit en hyperactiviteit.

Hoewel visvetzuren belangrijk zijn voor de hersenontwikkeling van de baby en bescherming bieden tegen ADHD-symptomen, leidt een hoge visconsumptie tot een hoge kwikinname. Mogelijk kan het slikken van gezuiverde visolie in capsules uitkomst bieden.

Sagiv SK, Thurston SW, [..], Korrick SA. Prenatal Exposure to Mercury and Fish Consumption During Pregnancy and Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder-Related Behavior in Children. Arch Pediatr Adolesc Med 2012 166(12):1123-31

97. Vitamine D noodzakelijk voor taalontwikkelingEen voldoende hoge vitamine D-spiegel tijdens de zwangerschap blijkt van belang voor een goede taalontwikkeling van het kind.

Bij meer dan 700 zwangere vrouwen werd halverwege hun zwangerschap de vitamine D-status bepaald. Hun kinderen werden gedurende 17 jaar gevolgd waarbij op een leeftijd van 2, 5, 8, 10, 14 en 17 jaar een gedragstest werd uitgevoerd. Op een leeftijd van 5 en 10 jaar werd het taalbegrip getest. De vitamine D-concentratie tijdens de zwangerschap bleek niet van invloed op mogelijke gedragsproblemen of emotionele problemen bij het kind. Wel hadden kinderen waarvan de moeders tijdens de zwangerschap een lage vitamine D-spiegel (≤46 nmol/l) hadden tweemaal zoveel kans op taalproblemen in vergelijking met kinderen waarvan de moeders een hogere vitamine D-status (> 70 nmol/l) hadden tijdens de zwangerschap. Dit verband werd gevonden op zowel 5- als 10-jarige leeftijd.

Vitamine D-suppletie tijdens de zwangerschap kan mogelijk bijdragen aan een goede taalontwikkeling van het kind.

Whitehouse AJ, Holt BJ, [..], Hart PH. Maternal serum vitamin D levels during pregnancy and offspring neurocognitive development. Pediatrics 2012; 129(3):485-93

98. Emotionele problemen bij foliumzuurgebrekEen lage foliumzuurstatus in de vroege zwangerschap is geassocieerd met een hoger risico van emotionele problemen bij het kind. Dit blijkt uit een Nederlandse studie.

Bij zwangere vrouwen werd aan het begin van de studie de foliumzuurconcentratie gemeten. Tevens werd met behulp van een vragenlijst nagegaan of de aanstaande moeder foliumzuursupplementen gebruikte. Bij meer dan 3200 kinderen werd op driejarige leeftijd een vragenlijst afgenomen om inzicht in hun gedrag te verkrijgen.

Kinderen van moeders met een prenataal foliumzuurtekort hadden met 57% significant meer kans op emotionele problemen in vergelijking met moeders met een adequate foliumzuurstatus. Een vergelijkbaar resultaat (significant verhoogd risico van 45%) werd gevonden bij moeders die geen foliumzuursupplementen gebruikten of hier pas laat in de zwangerschap mee waren gestart. Er werd overigens geen verband gevonden met gedragsproblemen.

Deze studie onderstreept het belang van vroegtijdige foliumzuursuppletie. Slechts de helft van de Nederlandse vrouwen blijkt voor de conceptie extra foliumzuur in te nemen.

 

 

Steenweg-de Graaff J, Roza SJ, [..], Tiemeier H. Maternal folate status in early pregnancy and child emotional and behavioral problems: the Generation R Study. Am J Clin Nutr 2012; 95(6):1413-21

99. Kleurenblind door perchloorethyleenWie vóór zijn vijfde levensjaar veelvuldig is blootgesteld aan perchloorethyleen (per) heeft een verhoogde kans op kleurenblindheid.

Per wordt wel gebruikt bij het chemisch reinigen van kleding. In een onderzoek werd het gezichtsvermogen getest bij een groep personen die in de periode van 1968 tot 1983 was geboren in de omgeving van Massachusetts. De blootstelling aan per werd geschat vanaf de zwangerschap tot hun vijfde levensjaar. Personen met een hoge blootstelling aan per hadden significant meer moeite met het onderscheiden van kleuren in vergelijking met personen die niet aan de stof waren blootgesteld.

De onderzoekers concluderen dat blootstelling aan perchloorethyleen tijdens de zwangerschap en in de vroege levensjaren op latere leeftijd tot onomkeerbare kleurenblindheid kan leiden.

Getz KD, Janulewicz PA, [..], Aschengrau A. Prenatal and Early Childhood Exposure to Tetrachloroethylene and Adult Vision. Environ Health Perspect 2012; 120(9):1327-32

100. Choline beïnvloedt cortisolproductieEen hoge inname van de methyldonor choline tijdens de zwangerschap leidt tot lagere concentraties van het stresshormoon cortisol bij het kind.

In het derde trimester van de zwangerschap werd het effect van twee dosissen choline op de expressie van cortisolregulerende genen in de placenta en navelstreng onderzocht. De vrouwen kregen gedurende 12 weken dagelijks 480 of 930 mg choline.

De hoogste dosering choline leidde onder meer tot een significante toename van methylering van cortisolregulerende genen in de placenta. Tevens daalde de bloedconcentratie van cortisol met 33% in de navelstreng.

De in de baarmoeder aanwezige methyldonors zoals choline kunnen de foetale genetische programmering beïnvloeden. Vermoedelijk is de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as), waardoor de cortisolproductie wordt gereguleerd, gevoelig voor perinatale epigenetische programmering.

Jiang X, Yan J, [..], Caudill MA. Maternal choline intake alters the epigenetic state of fetal cortisol-regulating genes in humans. FASEB J 2012; 26(8):3563-74

101. Zwangerschap: visoliesuppletie zinvolAanstaande moeders kunnen de kans op atopisch eczeem en overgevoeligheid voor eieren bij hun baby’s verkleinen. Dit blijkt uit de – tot op heden – grootste studie naar het effect van omega 3-vetzuursuppletie bij zwangere vrouwen.

Het betrof een Australische studie waaraan 700 zwangere vrouwen deelnamen. De vrouwen werden verdeeld in een suppletie- en controlegroep. De vrouwen in de suppletiegroep kregen vanaf de 21e zwangerschapsweek dagelijks visoliecapsules met 900 mg omega 3-vetzuren. De vrouwen in de controlegroep kregen capsules met plantaardige olie.

Wanneer gekeken werd naar het totale percentage kinderen met een immunoglobuline-E (IgE) allergische aandoening (eczeem, voedselallergie of -overgevoeligheid), was geen verschil waarneembaar tussen beide groepen. In de suppletiegroep was de kans op atopisch eczeem echter 36% lager in vergelijking met de controlegroep. Ook was het risico van overgevoeligheid voor eieren met 38% lager bij de kinderen waarvan de moeders het visoliesupplement kregen. Suppletie had geen invloed op het risico van voedselallergie.

Visoliesuppletie tijdens de zwangerschap verkleint het risico van atopisch eczeem en eierenovergevoeligheid in het eerste levensjaar van het kind. Of suppletie ook effect heeft op luchtwegallergieën moet nog onderzocht worden. 

Palmer DJ, Sullivan T, [..], Makrides M. Effect of n-3 long chain polyunsaturated fatty acid supplementation in pregnancy on infants' allergies in first year of life: randomised controlled trial. BMJ 2012; 344:e184

102. Coënzym Q10 voor vruchtbaarheid manSuppletie met coënzym Q10 verbetert de spermakwaliteit van onvruchtbare mannen en verhoogt de kans op een zwangerschap.

Aan de studie namen 287 mannen met onvruchtbaarheid deel. Ze kregen gedurende 12 maanden tweemaal per dag 300 mg coënzym Q10. Na die periode werd de spermakwaliteit onderzocht en na afloop van de suppletieperiode werden de mannen gedurende nog eens 12 maanden gevolgd.

De gemiddelde concentratie en beweeglijkheid van de zaadcellen verdubbelden na de suppletieperiode. Ook het aantal zaadcellen met een normale vorm nam met 79% significant toe. Het percentage zwangerschappen was 34% in een periode van gemiddeld 8,5 maanden.

Suppletie met coënzym Q10 verbetert de spermakwaliteit en vergroot daarmee de kans op een zwangerschap.

Safarinejad MR. The effect of coenzyme Q(10) supplementation on partner pregnancy rate in infertile men with idiopathic oligoasthenoteratozoospermia: an open-label prospective study. Int Urol Nephrol 2011; 44(3):689-700

103. Dikke kinderen door slechte vitamine D-status moederKinderen van vrouwen met een lage vitamine D-status tijdens de zwangerschap hebben op peuterleeftijd meer lichaamsvet. Bij bijna 1000 zwangere vrouwen werd in de 34e zwangerschapsweek de vitamine D-status bepaald. Op een leeftijd van 3 weken, vier- en zes jaar werd de vetmassa bij hun kinderen bepaald. Op peuterleeftijd was de vetmassa hoger bij de kinderen van moeders met een slechte vitamine D-status. 

Crozier SR, Harvey NC, [..], Robinson SM; the SWS Study Group. Maternal vitamin D status in pregnancy is associated with adiposity in the offspring: findings from the Southampton Women's Survey. Am J Clin Nutr 2012; 96(1):57-63

104. Micronutriënten in ontwikkelingslandenVoedingssupplementen kunnen in ontwikkelingslanden een gunstig effect hebben op de ontwikkeling van baby’s.

De studie werd uitgevoerd bij 1500 zwangere vrouwen in Burkina Faso in Afrika. De vrouwen kregen een multivitaminesupplement (15 micronutriënten) of een standaardsupplement met alleen ijzer en foliumzuur. Gemiddeld hadden de vrouwen voor de bevalling 124 tabletten ingenomen.

De kans op een baby met een te laag geboortegewicht nam met 40% af in de groep vrouwen die de meeste tabletten hadden geslikt. Hoe langer de tabletten werden

genomen, hoe groter en zwaarder de baby. Voor beide supplementen gold dat het effect ervan op de groei van de baby cumulatief was. Dit bevestigt het belang van vroegtijdige suppletie bij zwangere vrouwen.

Omdat de studie werd uitgevoerd in een ontwikkelingsland, kunnen de resultaten volgens de onderzoekers niet zonder meer worden vertaald naar Westerse landen.

Roberfroid D, Huybregts L, [..], Kolsteren P. Prenatal micronutrient supplements cumulatively increase fetal growth. J Nutr 2012; 142(3):548-54

105. Pleidooi voor orale vitamine D-innameOp het 70ste jaarcongres van de American Academy of Dermatology onderstreepte dr. Richard Galo van de University of California, San Diego, het belang van nutritionele bronnen van vitamine D.

Volgens Galo is blootstelling aan zonlicht onvoldoende om in de behoefte te voorzien. Nutritionele vitamine D-bronnen zijn noodzakelijk en bovendien veiliger. Hoewel er sterk bewijs is voor de werkzaamheid van vitamine D voor de botten, is voor andere aandoeningen (kanker, infecties en cardiovasculaire ziekten) dit bewijs nog onvoldoende. Bovendien ontbreekt consensus over de gewenste minimale vitamine D-spiegel. Zo adviseert het officiële Institute of Medicine (IOM) een minimale concentratie van 50 nmol/l, terwijl the American ?Endocrine Society een grenswaarde van 75 nmol/l hanteert. Er is voldoende bewijs voor het screenen van personen in risicogroepen. Tot deze risicopopulatie behoren personen met een donkere huidskleur, zwangere en borstvoedende vrouwen, personen met rachitis, osteoporose, osteomalacie, chronische nieraandoeningen, malabsorptiestoornissen, granulomateuze ziekte en lymfomen en personen die worden behandeld met antischimmelmiddelen. Bij een deficiëntie dient eveneens de concentratie van het bijschildklierhormoon te worden bepaald. De concentratie hiervan kan – ter compensatie – mogelijk stijgen en is in combinatie met een lage vitamine D-spiegel en mogelijk lage calciumconcentratie een risicofactor voor botaandoeningen.

Volgens Galo kunnen personen met een extreem lage vitamine D-spiegel beter verwezen worden naar een endocrinoloog. Bij een concentratie rond 37,5 nmol/l adviseert hij suppletie en na 3 tot 6 maanden opnieuw een bepaling van de vitamine D-spiegel.

70ste jaarcongres van de American Academy of Dermatology (AAD), maart 2012, San Diego, Verenigde Staten

106. Minder allergie na zwangerschap met visolieIn een nieuw onderzoek bestudeerden dr. Maria Makrides en haar collega’s van de universiteit van Adelaide (Australië) 706 peuters van moeders die aan een visoliestudie tijdens de zwangerschap hadden deelgenomen. De moeders in deze studie hadden 900 mg omega 3-visolie per dag of placebo’s genomen, vanaf de 21e week van de zwangerschap. De visolievetzuren leken over het geheel genomen geen vermindering te geven van de aan immunoglobuline (IgE) gerelateerde allergieën. De peuters hadden echter tijdens het eerste levensjaar wel een 38% lager risico van aan allergie gerelateerd eczeem en een 50% verlaagde kans op overgevoeligheid voor kipei wanneer hun moeders visolievetzuren tijdens de zwangerschap hadden gebruikt.

Palmer DJ, Sullivan T, [..], Makrides M. Effect of n-3 long chain polyunsaturated fatty acid supplementation in pregnancy on infants' allergies in first year of life: randomised controlled trial. BMJ 2012; 344:e184

107. Probiotica en kindereczeemUit een onderzoek blijkt dat suppletie met Lactobacillus rhamnosus het risico van eczeem bij jonge kinderen verlaagt. Dit gold niet voor de suppletie met een ander probioticum, Bifidobacterium animalis subsp. lactis.

Het onderzoek betrof 474 kinderen met een verhoogde allergiekans. Hun moeders werden tijdens de zwangerschap (vanaf week 35) tot en met, in geval van borstvoeding, 6 maanden na de bevalling, gesuppleerd met ofwel Lactobacillus rhamnosus, ofwel Bifidobacterium animalis subsp. lactis, ofwel een placebo. Deze suppleties werden bij de kinderen tot op een leeftijd van 2 jaar voortgezet.

Er werden aan het einde van de suppletieperiode geen verschillen in atopie gezien. De resultaten van een allergiepriktest waren voor alle groepen vergelijkbaar. In vergelijking met de placebogroep bleken de kinderen die Lactobacillus rhamnosus kregen echter wel een significant verminderd risico van eczeem te hebben. Dit gold niet voor de kinderen die met Bifidobacterium animalis subsp. lactis. werden gesuppleerd.

Wickens K, Black PN, [..], Crane J; Probiotic Study Group. A differential effect of 2 probiotics in the prevention of eczema and atopy: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. J Allergy Clin Immunol 2008; 122(4):788-94

108. Vitamine D en zwangerschap voor hersenen van kindArtikel uit ORTHOmoleculair Magazine nr.5, 2013 [2 pagina’s]

Lineaire relatie met neuropsychologische ontwikkeling

Dierstudies laten zien dat vitamine D noodzakelijk is voor de ontwikkeling van de hersenen en hun functie. Vooral in de allereerste levensfase lijkt vitamine D extra belangrijk omdat juist dan de kwetsbaarheid vele malen groter is dan op oudere leeftijd. Eenmaal aanwezige schade lijkt onomkeerbaar. Reden voor Spaanse onderzoekers om  nader onderzoek te doen naar de relatie tussen de vitamine D-spiegel van de moeder en de latere neuropsychologische ontwikkeling van het kind.

Voor de studie werden 1820 zwangere vrouwen gerekruteerd uit de vier Spaanse steden Valencia, Sabadell, Asturias en Gipuzkoa.  Bij de aanstaande moeders werd de vitamine D-spiegel eenmalig gemeten, in 88% van de gevallen tijdens het tweede trimester van de zwangerschap. Bij hun kinderen werd de ontwikkeling getest op een leeftijd van veertien maanden. Hiervoor werd de Bayleytest gebruikt waarmee de mentale en psychomotorische ontwikkeling kan worden vastgesteld. Met psychomotorisch wordt de bewust gestuurde beweging vanuit de hersenen bedoeld.

Vitamine D-status

BEKIJK PDF

109. Topmoeder – topbaby! Zwangerschap schreeuwt om voedingsstoffen

Artikel uit Fit Met Voeding nr.2, 2013 [3 pagina’s]

In blijde verwachting? Dan dient u te eten voor twee, terwijl u slechts één mond heeft. Het laat zich raden dat voedingssupplementen dan méér dan welkom zijn. Steeds meer onderzoeken geven aan dat deze aanvulling noodzakelijk is. Zo blijkt vitamine D cruciaal voor de ontwikkeling van het kind.

Het wordt steeds duidelijker dat vitamine D betrokken is bij tal van lichaamsfuncties. Het is des te pijnlijker dat een groot deel van de bevolking een tekort heeft, ook tijdens de zwangerschap. Dat dit gevolgen heeft voor de ontwikkeling van het kind, is recent aangetoond in een Spaanse studie.

 

BEKIJK PDF

110. Voorkom hooikoorts. Vroeg, vroeger, vroegstArtikel uit Fit Met Voeding nr.3, 2013 [2 pagina’s]

Door vroegtijdig natuurlijke middelen te gebruiken, kunt u hooikoortsklachten beperken of voorkomen. Maar u kunt nóg vroeger aan preventie doen: tijdens de zwangerschap en in de jeugdjaren.

Het is bekend dat vitamine D immunologische effecten heeft. Wetenschappers veronderstellen dan ook dat deze voedingsstof een mogelijke rol speelt bij allergische aandoeningen. Uit een Finse studie bleek in 2009 dat een hogere vitamine D-inname

tijdens de zwangerschap het risico van astma en/of hooikoorts bij het kind mogelijk verlaagt.

BEKIJK PDF

111. Jodium en zwangerschap. Óók tekorten in ontwikkelde landen

Artikel uit Fit Met Voeding nr.5, 2013 [2 pagina’s]

Een ernstig jodiumtekort is zeldzaam in ontwikkelde landen. Maar er is wel een reële kans op een milde vorm van jodiumdeficiëntie. Vooral tijdens de zwangerschap, zo bevestigt een recente publicatie over jodiumtekort bij zwangere vrouwen in Engeland.

Net als in andere ontwikkelde landen, lijkt de bevolking van Engeland voldoende te worden voorzien van jodium sinds de introductie van gejodeerd zout en toevoeging van het mineraal aan brood en zuivelproducten. Maar door een verminderde melkconsumptie en zoutinname ligt een mild jodiumtekort op de loer.

 

BEKIJK PDF

112. Omega 3-vetzuren verminderen atopische aandoeningen

Omega 3-vetzuursuppletie tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode verkleint de kans op atopische aandoeningen bij kinderen tot 2 jaar. Er werden 145 zwangere vrouwen met een verhoogde kans op een allergisch kind verdeeld in een suppletie- en placebogroep. Ze kregen vanaf de 25e zwangerschapsweek tot en met de eerste 3,5 maand van de borstvoedingsperiode dagelijks 1,6 gram EPA en 1,1 gram DHA of een placebo. Bij moeder en kind werd de huidpriktest uitgevoerd, de vetzuurconcentraties in fosfolipiden bepaald en bij het kind werd tevens de concentratie immunoglobuline E (IgE) gemeten. Immunoglobuline E (IgE) is een antistof die zich bevindt in slijmvliezen en die histamine vrijlaat als reactie op een allergeen. Hierdoor ontstaat een of andere allergische reactie.Tussen beide groepen werd geen verschil in de prevalentie van allergische symptomen gezien. De incidentie van IgE-gemedieerde aandoeningen (rinitis, conjunctivitis, astma, constitutioneel eczeem) was met 13% significant lager in de suppletiegroep in vergelijking met 30% in de placebogroep. Een hogere concentratie van DHA en EPA in de fosfolipiden van zowel moeder als kind was gerelateerd aan een significant lagere prevalentie van atopische aandoeningen. Hierbij gold: hoe hoger de omega 3-vetzuurconcentratie, hoe kleiner het risico. Suppletie met omega 3-vetzuren tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode kan allergische symptomen niet voorkomen, maar verkleint wel het risico van IgE-gemedieerde aandoeningen. In een eerdere studie werd eenzelfde resultaat gevonden voor kinderen tot 1 jaar. Nu blijkt dat het beschermende effect van suppletie tot het tweede levensjaar aanwezig blijft.

Furuhjelm C, Warstedt K, [..], Duchén K. Allergic disease in infants up to 2 years of age in relation to plasma omega-3 fatty acids and maternal fish oil supplementation in pregnancy and lactation. Pediatr Allergy Immunol 2011; 22(5):505-14

113. Schotland: MS door vitamine D-gebrekProfessor George Ebers van de universiteit van Oxford publiceerde recent een studie waarin een relatie werd blootgelegd tussen Multiple Sclerose (MS) en vitamine D-gebrek. De studie verklaart hiermee het hoge aantal gevallen van MS in Schotland; het land waarin de bevolking wereldwijd de laagste vitamine D-concentratie blijkt te hebben. Deze lage vitamine D-status is te wijten aan het geringe aantal zonuren en het ontbreken van vette vis op de menukaart. Volgens de professor wordt het tijd voor actie en vraagt de afwachtende houding van de Schotse regering om juridische processen van personen die in de toekomst met de aandoening geconfronteerd zullen worden. Al in 2005 waarschuwde Ebers de regering en zijn top gezondheidsadviseur Harry Burns voor het risico van een dergelijk lage vitamine D-status onder de Schotse bevolking. Drie jaar later gaf hij eenzelfde advies, maar actie bleef uit. Ebers kreeg 15 maanden geleden bijval van een groep internationale experts op het gebied van MS en vitamine D tijdens een bijeenkomst in Glasgow. Advies van de groep aan de regering was om vitamine D-suppletie te overwegen voor de gehele bevolking. In antwoord hierop gaf de regering suppletieadvies voor risicogroepen waaronder zwangere vrouwen en personen met een donkere huidskleur. Een suppletieadvies voor de gehele bevolking bleef echter uit. Reden hiertoe was volgens Harry Burns het ontbreken van studies naar het effect van vitamine D-suppletie bij een grote populatie. Gevolg is dat de Schotse regering voorlopig hetzelfde blijft doen; namelijk niets doen en afwachten. Het wachten is nu op een advies van de Scientific Advisory Committee on Nutrition dat in 2014 met een nieuw rapport zal komen inzake vitamine D. Professor Ebers maakt zich intussen ernstige zorgen. Wachten tot 2014 is volgens hem geen optie; er is inmiddels voldoende bewijs voor de relatie tussen MS en vitamine D. Vitamine D-suppletie zal volgens hem noodzakelijk zijn om de bevolking te beschermen tegen MS.

Disanto G, Handel AE, [..], Ramagopalan SV. Vitamin D and multiple sclerosis hospital admissions in Scotland. QJM 2011; 104(11):1001-3

114. Ongeboren baby traint meeDe hartfrequentie van de foetus wordt beïnvloed door de fysieke activiteit van de moeder in het laatste trimester van de zwangerschap. Aan 50 zwangere vrouwen werd in de 36e week van de zwangerschap gevraagd naar hun fysieke activiteiten tijdens de zwangerschap en gedurende de 3 maanden voorafgaand aan de zwangerschap. Tevens werd werden de hartfrequentie, hartslagvariabiliteit en de sympathovagale balans (balans in het autonome zenuwstelsel) van de foetus gemeten. In de analyse werd gecorrigeerd voor beïnvloedende factoren waaronder de leeftijd en rusthartslag van de moeder, de gewichtstoename en BMI voor de zwangerschap en de fysieke activiteit van de foetus. Bij een hoge inspanningsintensiteit nam de hartslagfrequentie van de foetus significant af. De totale duur van lichamelijke activiteit in het derde trimester leidde

tot een significante toename van de hartslagvariabiliteit van de foetus. De sympathovagale balans werd niet beïnvloed door de fysieke inspanning die de moeder leverde. Het lijkt erop dat baby’s al in de baarmoeder getraind kunnen worden. De hartfrequentie van de foetus wordt op een dusdanige wijze beïnvloed die vergelijkbaar is met een trainingseffect.

May LE, Suminski RR, [..], Gustafson KM. Regular Maternal Exercise Dose and Fetal Heart Outcome. Med Sci Sports Exerc 2012; 44(7):1252-8

115. Gezondere darm bij biggen met omega 3-vetzurenOnderzoek bij biggen heeft laten zien dat omega 3-vetzuren de rijping van de darm in de eerste weken na de geboorte stimuleren. Bovendien verbetert de respons van immuuncellen in de darm op bacteriën en vreemde stoffen, waardoor op de lange termijn de kans op allergieën wellicht afneemt. Een groep zeugen kreeg tijdens de zwangerschap en lactatieperiode een voeding rijk aan omega 3-vetzuren of een controledieet. Bij hun biggetjes werd op de dag van de geboorte en 3, 7, 14, 21 en 28 dagen later de permeabiliteit van de darm vastgesteld. De permeabiliteit van de dunne darm nam in beide groepen in gelijke mate en significant toe in de eerste 14 dagen na de geboorte en daarna af. 28 dagen na de geboorte was de permeabiliteit echter hoger bij de biggetjes van de met omega-3 gevoede zeugen in vergelijking met de biggetjes uit de controlegroep. Met een hogere permeabiliteit kunnen bacteriën en vreemde stoffen gemakkelijker de darmwand passeren en in de bloedbaan opgenomen worden. Dit wekt een immuunrespons op waardoor het lichaam antilichamen gaat aanmaken. Op deze wijze kan het immuunsysteem zich beter ontwikkelen en sneller rijpen. Eerdere onderzoeken toonden al aan dat suppletie met omega 3-vetzuren tijdens de zwangerschap het risico van allergieën bij kinderen kan verkleinen. Het onderliggende mechanisme is echter onbekend. De huidige studie zal voortgezet worden om te onderzoeken of de resultaten te extrapoleren zijn naar de mens.

De Quelen F, Chevalier J, [..], Boudry G. N-3 polyunsaturated fatty acids in the maternal diet modify the postnatal development of nervous regulation of intestinal permeability in piglets. J Physiol. 2011; 589(Pt 17):4341-52

118. Minder HIV-complicaties met optimale vitamine D-statusSuppletie met vitamine D is mogelijk een simpele en goedkope manier om de gezondheid en levenskwaliteit van HIV-patiënten te verbeteren. In een groep van 884 met HIV-geïnfecteerde zwangere vrouwen in Tanzania werd de vitamine D-status bepaald. Gedurende de volgperiode van ongeveer 6 jaar werd informatie verzameld over HIV-gerelateerde complicaties. Vrouwen met een tamelijk lage vitamine D-spiegel (< 80 nmol/l) hadden in de eerste 2 volgjaren 43% meer kans op een BMI minder dan 18 kg/m2 in vergelijking met vrouwen met een optimale vitamine D-spiegel (> 80 nmol/l). Het verband tussen vitamine D en de BMI was significant en lineair. Ook hadden vrouwen met een lage vitamine D-status gedurende de eerste 2 volgjaren met 27% significant meer kans op bovenste luchtweginfecties. Het risico van spruw was bijna 3 maal zo groot bij een lagere vitamine D-status. 

De resultaten laten zien dat het risico van complicaties bij HIV groter is wanneer de vitamine D-bloedspiegel laag is. Mogelijk is suppletie een goedkope oplossing om de gezondheid en levenskwaliteit van HIV-patiënten – vooral in ontwikkelingslanden – te bevorderen.

Mehta S, Mugusi FM, [..], Fawzi WW. Vitamin D status and its association with morbidity including wasting and opportunistic illnesses in HIV-infected women in Tanzania. AIDS Patient Care STDS 2011; 25(10):579-85

119. Zwangerschap: foliumzuursuppletie en allergieFoliumzuursupplementen tijdens het derde trimester van de zwangerschap verhoogt de kans op eczeem bij het kind, maar veroorzaakt geen andere allergische aandoeningen of overgevoeligheidsreacties. Aan de studie namen 628 zwangere vrouwen deel. Ze waren allen in het laatste trimester van de zwangerschap. Informatie over de foliumzuurstatus werd verkregen via vragenlijsten met betrekking tot voedingsgewoonten en via bloedafname bij de moeder en van de navelstreng. De foliumzuurconcentratie werd in verband gebracht met het vóórkomen van allergieën bij de geboren kinderen tot een leeftijd van 1 jaar. De gegevens van 484 kinderen waren uiteindelijk beschikbaar voor analyse. De foliumzuurconcentratie in het navelstrengbloed verschilde niet tussen allergische kinderen (eczeem) en niet-allergische kinderen. Moeders met een foliumzuurinname hoger dan 500 mcg per dag (uit supplementen) hadden 85% meer kans op een kind met eczeem in vergelijking met moeders die minder dan 200 mcg van deze vitamine per dag binnenkregen. De erfelijke aanleg voor allergie was hier niet van invloed op. Bij een foliumzuurconcentratie in het navelstrengbloed kleiner dan 50 nmol/L en groter dan 75 nmol/L was de kans op overgevoeligheid 3 maal zo groot. Een foliumzuurconcentratie in het bloed van de navelstreng tussen 50 en 75 nmol/L lijkt optimaal om het risico van allergie zoveel mogelijk te beperken. Hoewel door een hoge foliumzuurinname via supplementen in het laatste trimester van de zwangerschap de kans op eczeem toeneemt, heeft dit geen nadelige invloed op het risico van andere allergieën of overgevoeligheid.

Dunstan JA, West C, [..], Prescott SL. The relationship between maternal folate status in pregnancy, cord blood folate levels, and allergic outcomes in early childhood. Allergy 2012; 67(1):50-7

120. Langer leven met vitamine DEen verhoging van de vitamine D-concentratie is een goedkope en veilige manier om de sterftekans te verkleinen. Dit schreef vitamine D-expert William Grant onlangs in de European Journal of Clinical Nutrition. Grant bekeek voor 6 gebieden in de wereld wat het effect van een verhoging van de vitamine D-concentratie van 54 naar 110 nmol/L op de mortaliteit zou zijn. Cardiovasculaire aandoeningen, kanker, luchtwegaandoeningen, tuberculose en diabetes zijn vitamine D-gerelateerde ziekten die voor meer dan de helft van de totale mortaliteit verantwoordelijk zijn. De ziekte van Alzheimer, ziekte van Parkinson, epilepsie, meningitis, Multiple Sclerose, bloedvergiftiging en hypertensie

bij zwanger vrouwen tellen voor 2% tot 3% mee in de totale sterftecijfers. Bij een verdubbeling van de vitamine D-concentratie daalde het sterfterisico als gevolg van vitamine D-gerelateerde aandoeningen met 8% bij Afrikaanse vrouwen tot 17% bij Europese vrouwen. Voor Afrikaanse en Europese mannen was dit percentage respectievelijk 7% en 17% terwijl de levensverwachting in alle 6 gebieden met 2 jaar toenam. Door vitamine D-suppletie en een verantwoorde verhoogde blootstelling aan zonlicht neemt de sterftekans beduidend af. Een uiterst goedkope en veilige manier om de mortaliteit te bestrijden.

Grant WB. An estimate of the global reduction in mortality rates through doubling vitamin D levels. Eur J Clin Nutr 2011; 65(9):1016-26

121. Foliumzuur tijdens zwangerschap verbetert spraakontwikkeling kindSuppletie met foliumzuur tijdens de zwangerschap komt de spraakontwikkeling van het kind ten goede, aldus het Noorse Instituut voor Volksgezondheid. Het Instituut concludeert dit uit onderzoek onder bijna 40.000 kinderen. Tijdens de zwangerschap werd het supplementgebruik van de aanstaande moeders van 4 weken voor tot 8 weken na de conceptie vastgelegd. Op een leeftijd van 3 jaar vulden de moeders een vragenlijst in over het spraakvermogen van hun kinderen. Van alle kinderen had 0,5% een ernstige spraakachterstand, wat werd gedefinieerd als het kunnen spreken van slechts één woord of het uiten van onverstaanbare klanken. 24% van de moeders slikte geen voedingssupplementen tijdens de zwangerschap; 0,9% van hun kinderen had een ernstige taalachterstand. Kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap foliumzuur slikten, hadden 45% minder kans op een spraakachterstand op 3-jarige leeftijd in vergelijking met nakomelingen van moeders die gedurende hun zwangerschap geen supplement gebruikten. Het maakte hierbij niet uit of de moeder het slikken van foliumzuur combineerde met het gebruik van andere voedingssupplementen. Het gebruik van supplementen zonder foliumzuur tijdens de zwangerschap was niet van invloed op de spraakontwikkeling van de kinderen. Foliumzuursuppletie tijdens de zwangerschap heeft een gunstige invloed op de neurologische ontwikkeling van het ongeboren kind. Dit vermindert onder meer het risico van een ernstige spraakachterstand op 3-jarige leeftijd.

Roth C, Magnus P, [..], Susser E. Folic acid supplements in pregnancy and severe language delay in children. JAMA 2011; 306(14):1566-73

122. Aantal aangeboren afwijkingen verminderd door verrijkt broodSinds de overheid in Turkmenistan het verrijken van meel met jodium en foliumzuur 15 jaar geleden verplicht stelde, is het aantal aangeboren afwijkingen in de voormalige Sovjetrepubliek drastisch gedaald. Tekorten aan ijzer en foliumzuur onder zwangere vrouwen worden in verband gebracht met neuraalbuisdefecten. Momenteel wordt ongeveer 93% van het lokaal geproduceerde meel verrijkt. De

Turkmenen eten wereldwijd bijna het meeste brood per persoon. Volgens schattingen voorkomt het verrijkte broodmeel zo’n 22.000 aangeboren afwijkingen per jaar. Het project werd in grote mate ondersteund door UNICEF. De organisatie stelde onder meer doseermachines voor molens en premixen van de betreffende voedingsstoffen beschikbaar en schoolde de molenaars. Vanwege het grote succes financiert de Turkmeense overheid het project sinds 2008 zelf.

123. Omega 3-suppletie en depressie rond bevallingHet verband tussen de inname van visvetzuren en het risico van een perinatale depressie is niet eenduidig. Voor de review werd in diverse medische databanken gezocht naar studies over de relatie van visvetzuren (DHA) en het risico van een perinatale depressie. In totaal voldeden 10 studies aan de zoekcriteria. Het betrof 3 cohortstudies, 5 gerandomiseerde onderzoeken en 2 pilotstudies. In 6 onderzoeken werd geen verband aangetroffen, 2 studies lieten tegenstrijdige resultaten zien terwijl in 2 andere studies een positief effect van visvetzuren werd gevonden. Deze laatste onderzoeken hadden een langere looptijd en gebruikten een hogere dosering van de vetzuren (bijna 2 gram EPA en DHA per dag). Bovendien werd de suppletie eerder in de zwangerschap gestart. De onderzoekers concluderen dat het in toekomstige studies van belang is om de suppletie reeds vroeg in de zwangerschap te starten met een minimale dagelijkse dosering van 2 gram.

Wojcicki JM, Heyman MB. Maternal omega-3 fatty acid supplementation and risk for perinatal maternal depression. J Matern Fetal Neonatal Med 2011; 24(5):680-6

124. Verstoring verzadigingsgevoel door eiwittekortEen eiwittekort tijdens de zwangerschap kan leiden tot een verstoord verzadigingsgevoel bij het nageslacht. Dit blijkt uit een studie met muizen. De zwangere muizen werden verdeeld in 2 groepen en kregen eiwitarme voeding bestaande uit 10% eiwitten of voeding met een normaal eiwitgehalte (22%). Na de geboorte kregen de jonge muizen alle een dieet met een normale hoeveelheid eiwitten. De muizen van de moeders met het eiwitarme dieet waren magerder en aten meer dan de andere muizen. Dit bleef ook op volwassen leeftijd. De DNA-methylering en -expressie van het leptine-gen bleek verstoord. Het eiwittekort leidt tot een verwijdering van methylgroepen op de promotor van leptine met als gevolg een blijvende modificatie in de expressie van het leptine-gen. Leptine is een eiwit dat het verzadigingsgevoel reguleert. Een eiwittekort tijdens de zwangerschap kan bij het nageslacht op volwassen leeftijd leiden tot een verstoring van de energie-inname en het energieverbruik.

Jousse C, Parry L, [..], Fafournoux P. Perinatal undernutrition affects the methylation and expression of the leptin gene in adults: implication for the understanding of metabolic syndrome. FASEB J 2011; 25(9):3271-8

125. Huilbaby door B12-tekort

Moeders die tijdens hun zwangerschap weinig vitamine B12 binnenkrijgen, hebben een verhoogde kans op een huilbaby. In de Nederlandse studie werd de vitamine B12-status bepaald bij 3000 zwangere vrouwen tijdens de eerste controle bij een zwangerschapsduur van 3 maanden. Na de geboorte werd nagegaan hoeveel een baby huilde. Er was sprake van excessief huilen als de baby in de afgelopen week gemiddeld meer dan 3 uur per dag had gehuild. Bij vrouwen met de laagste vitamine B12-concentratie was de kans op een huilbaby maar liefst 8 keer groter in vergelijking met vrouwen met de hoogste vitamine B12-spiegel. 5% van de moeders met een lage B12-status kregen huilbaby’s in vergelijking met 1% van de moeders met een optimale B12-spiegel. Mogelijk is het zenuwstelsel van huilbaby’s onvoldoende ontwikkeld als gevolg van het B12-tekort. Ook wordt het slaaphormoon melatonine in onvoldoende dosis afgegeven. Dit leidt tot langere huilperiodes. Een tekort aan vitamine B12 leidt daarnaast tot een verminderde aanmaak van myeline dat de zenuwcellen beschermt. Ook dit leidt tot slapeloosheid. Er werd overigens geen verband gevonden tussen foliumzuur en huilgedrag van baby’s.

Goedhart G, van der Wal MF, [..], Bonsel GJ. Maternal vitamin B-12 and folate status during pregnancy and excessive infant crying. Early Hum Dev 2011; 87(4):309-14

126. DHA in zwangerschap gunstig voor babyBaby’s van moeders die tijdens de zwangerschap DHA innemen herstellen sneller van luchtwegklachten. Dit blijkt uit een studie die werd gepubliceerd in het tijdschrift Pediatrics. De helft van de moeders kreeg tijdens de zwangerschap dagelijks 400 mg DHA gesuppleerd, de andere moeders kregen dit niet. De baby’s werden op een leeftijd van 1, 3 en 6 maanden onderzocht. Aan de moeders werd gevraagd of hun kinderen in de voorafgaande 2 weken last hadden van een verkoudheid, obstipatie, slijmvorming, een piepende ademhaling, braken en huiduitslag. Tevens werd gevraagd hoelang de klachten aanhielden. De baby’s in beide groepen hadden dezelfde symptomen. Wel bleek dat bij de kinderen van de moeders in de suppletiegroep de meeste klachten eerder verdwenen. Op een leeftijd van een maand hadden deze baby’s 26%, 15% en 30% minder lang last van respectievelijk een verkoudheid, slijmvorming en een piepende ademhaling. Daarentegen hadden ze wel 22% langer last van huiduitslag. DHA-suppletie tijdens de zwangerschap blijkt een gunstige invloed te hebben op luchtwegklachten gedurende de eerste levensmaanden van de baby.

Imhoff-Kunsch B, Stein AD, [..], Ramakrishnan U. Prenatal Docosahexaenoic Acid Supplementation and Infant Morbidity: Randomized Controlled Trial. Pediatrics 2011; 128(3):505-12

127. Multi zinvol rondom conceptieMultivitaminen verkleinen de kans dat een baby met een laag geboortegewicht ook nog eens te vroeg wordt geboren.Aan de Danish National Birth Cohort namen bijna 36.000 vrouwen deel. Gedurende

de 12 weken rondom de conceptie werd gerapporteerd in hoeveel weken de vrouwen een multivitaminesupplement gebruikten. Er was sprake van frequent gebruik wanneer gedurende 4 tot 6 weken een supplement werd genomen. Van matig gebruik was sprake bij 1 tot 3 suppletieweken. Het gebruik werd gerelateerd aan het risico van een premature baby (geboorte vóór 37e zwangerschapsweek) of een baby met een te laag gewicht (>2 standaarddeviaties onder de groeicurve). Vrouwen met een normaal lichaamsgewicht (BMI < 25 kg/m2) vóór de zwangerschap hadden 16% minder kans op een prematuur kind wanneer ze rondom de conceptie regelmatig een multivitaminepreparaat innamen. Dit gold niet voor vrouwen met overgewicht. Het risico van een laag geboortegewicht nam met 17% af onder invloed van suppletie. Dit werd niet beïnvloed door het lichaamsgewicht van de aanstaande moeder. Wel was dit verband het sterkst voor vrouwen die in hun zwangerschap een frequent gebruiker waren van een multivitaminesupplement. De onderzoekers concludeerden dat inname van multivitaminen rondom de conceptie van belang blijkt om het risico van een vroeggeboorte te verkleinen. Bovendien kantevens een te laag geboortegewicht worden voorkomen.

Catov JM, Bodnar LM, [..], Nohr EA. Periconceptional multivitamin use and risk of preterm or small-for-gestational-age births in the Danish National Birth Cohort. Am J Clin Nutr 2011; 94(3):906-12

128. Hoeveel vitamine D tijdens de zwangerschap?Een dagelijkse suppletie van 4000 IE vitamine D tijdens de zwangerschap is veilig en effectief. Hoewel vitamine D-suppletie tijdens de zwangerschap als controversieel werd beschouwd, is er in het wetenschappelijk debat omtrent deze kwestie weinig vooruitgang geboekt sinds dr. Gilbert Forbes in 1963 een advies gaf van 200 IE per dag. Een aanbeveling die uit de lucht gegrepen was. Onderzoekers van de Medical University van South Carolina voerden een studie uit om de optimale vitamine D-dosering tijdens de zwangerschap vast te stellen. Ze volgden hiertoe 350 zwangere vrouwen vanaf de 12e tot 16e week tot aan de bevalling. De vrouwen werden willekeurig in 3 groepen verdeeld en kregen dagelijks 400 IE, 2000 IE of 4000 IE vitamine D. In de 4000 IE-groep behaalden meer vrouwen een optimale vitamine D-concentratie (minimaal 80 nmol/L) dan in beide andere groepen. Vrouwen in de 2000 IE- en 4000 IE-groep hadden respectievelijk 50% en 60% meer kans om een optimale vitamine D-status te bereiken dan vrouwen in de 400 IE-groep. Vitamine D-suppletie leidde direct tot een toename van de actieve vorm van vitamine D (1,25-dihydroxyvitamine D) in het bloed, waarbij ook hier de meest optimale concentraties werden bereikt in de 4000 IE-groep. Er werden geen bijwerkingen gemeld. Volgens de onderzoekers is een dagelijkse suppletie met 4000 IE tijdens de zwangerschap veilig en het meest effectief om een optimale vitamine D-concentratie te bereiken voor de moeder en het ongeboren kind.

Hollis BW, Johnson D, [..], Wagner CL. Vitamin D supplementation during pregnancy: Double blind, randomized clinical trial of safety and effectiveness. J Bone Miner Res 2011; 26(10):2341-57

129. Moedermelk gezonder met raapzaadolie en probiotica

Raapzaadolie, rijk aan alfalinoleenzuur, en probiotica (Lactobacillus rhamnosus GG en Bifidobacterium lactis Bb12) bevorderen de aanwezigheid van omega 3-vetzuren en immuunstimulerende stoffen in moedermelk. Dat bleek uit een Finse studie.In een onderzoek werden na de bevalling monsters van de moedermelk opgevangen van vrouwen die tijdens de zwangerschap probiotica, raapzaadolie of geen van beide hadden gehad. De melk werd geanalyseerd op de aanwezigheid van vetzuren en cytokinen. Het aandeel alfalinoleenzuur en totale omega 3-vetzuren was significant hoger in vergelijking met vrouwen die geen raapzaadolie of probiotica hadden gekregen. Ook de concentraties van cytokinen was hoger. Daarnaast bleek de concentratie van gammalinoleenzuur (GLA) significant hoger bij de vrouwen die probiotica hadden gehad. Dit betekent dat de productie van GLA mogelijk wordt gestimuleerd onder invloed van probiotica. De omzetting van ALA in de omega 3-vetzuren EPA en DHA is hoger bij vrouwen dan bij mannen en er zijn aanwijzingen dat deze omzetting tijdens de zwangerschap verhoogd wordt. De resultaten laten zien dat raapzaadolie en probiotica leiden tot een betere samenstelling van moedermelk.

Hoppu U, Isolauri E, [..], Laitinen K. Probiotics and dietary counselling targeting maternal dietary fat intake modifies breast milk fatty acids and cytokines. Eur J Nutr 2011; 51(2):211-9

130. L-arginine en antioxidanten tegen pre-eclampsieBij zwangere vrouwen met een verhoogd risico van pre-eclampsie kan een combinatie van L-arginine en antioxidanten dit risico verlagen. Voor de studie werden 672 vrouwen met een verhoogd risico op pre-eclampsie – doordat dit in een eerdere zwangerschap was voorgekomen of door familiaire belasting – gevolgd tot de bevalling. Van de vrouwen kregen er 228 dagelijks een voedingsreep met L-arginine in combinatie met antioxidatieve vitamines (L-arginine en vitaminegroep). Nog eens 222 andere zwangere vrouwen kregen een reep met alleen vitamines (vitaminegroep). De overige 222 vrouwen kregen dagelijks een voedingsreep zonder L-arginine en vitamines (placebogroep). In de L-arginine en vitaminegroep kreeg 13% van de vrouwen pre-eclampsie. In de vitaminegroep was dit percentage 23% en in de placebogroep 30%. De kans op pre-eclampsie was significant lager in de L-arginine en vitaminegroep in vergelijking met de twee andere groep. Suppletie met alleen antioxidanten leidde wel tot een risicoreductie, maar dit verschil was niet significant in vergelijking met de placebo. Tijdens de zwangerschap kan L-arginine in combinatie met antioxidanten de kans op pre-eclampsie verlagen bij vrouwen met een verhoogd risico hierop.

Vadillo-Ortega F, Perichart-Perera O, [..], Strauss JF. Effect of supplementation during pregnancy with L-arginine and antioxidant vitamins in medical food on pre-eclampsia in high risk population: randomised controlled trial. BMJ 2011; 342:d2901

131. Vitamine A-suppletie: geen invloed op moeder- en kindersterfte

In tegenstelling tot eerdere studies blijkt vitamine A- en bètacaroteensuppletie tijdens de zwangerschap niet tot een reductie van moeder- en kindersterfte te leiden. Dat blijkt uit een onderzoek, gepubliceerd in de JAMA.In de periode van 2001 tot 2007 werden de pasgeborenen van meer dan 125.000 zwangere vrouwen in Bangladesh (leeftijd van 13 tot 45 jaar) gedurende 3 maanden gevolgd. De vrouwen kregen vanaf het eerste trimester van de zwangerschap tot 12 weken na de bevalling 7 mg vitamine A als retinolpalmitaat, 42 mg bètacaroteen of een placebo. De moeder- en kindersterfte verschilde niet significant tussen de suppletiegroepen en de placebogroep. Vitamine A-suppletie leidde – in tegenstelling tot bètacaroteen en de placebo – tot een toename van de retinolconcentratie in het bloedplasma en tot een afname van nachtblindheid. In ontwikkelingslanden komt een vitamine A-tekort frequent voor. Het kan leiden tot nachtblindheid, een verhoogde kans op infecties en sterfte. Wekelijkse suppletie met vitamine A of bètacaroteen aan zwangere vrouwen in Bangladesh leidde niet tot een daling van de moeder- en kindersterfte. Mogelijk wordt het effect van de suppletie beïnvloed door de ernst van de deficiëntie, de mate van ondervoeding en andere factoren.

West KP Jr, Christian P, [..], Sommer A. Effects of vitamin A or beta carotene supplementation on pregnancy-related mortality and infant mortality in rural Bangladesh: a cluster randomized trial. JAMA 2011; 305(19):1986-95

132. ADHD door jodiumtekort?!Aanstaande moeders met een jodiumtekort hebben een verhoogde kans op een kind met ADHD. Dit stelt de Nederlandse reumatoloog Richard Verheesen naar aanleiding van een Italiaanse studie. In de baarmoeder is het kind beschermd tegen een tekort. Dit komt doordat de opname van jodium in de placenta extra wordt gestimuleerd. Dit betekent wel dat de moeder kans loopt op een jodiumtekort. Dit manifesteert zich pas na de zwangerschap. Dit omdat niet alleen het jodium dat het kind onttrokken heeft verdwijnt, maar ook de circulerende jodiumvoorraad niet meer beschikbaar is. ADHD als gevolg van een jodiumtekort zal zich vermoedelijk pas na de geboorte ontwikkelen. Het kind is immers in de baarmoeder beschermd tegen een deficiëntie. Wanneer het kind borstvoeding krijgt of ‘met de pot mee gaat eten’ krijgt het echter hetzelfde jodiumarme voedsel dat zijn ouders eten. En juist in de groeiperiode van peuter tot adolescent kan dit een grote consequentie hebben. Net als met dwerggroei (cretinisme) is het de vraag of ADHD een genetische aandoening is of simpelweg een gevolg van een nutriëntentekort dat te wijten is aan familiaire voedingsgewoonten. Duidelijk is dat een jodiumdeficiëntie de ontwikkeling van de intelligentie in de weg staat. Het IQ kan met 10 tot 15 punten dalen als gevolg van een tekort. Ook op sociaal gedrag heeft jodium invloed. Een adequate jodiumstatus wordt in verband gebracht met sociaal en initiatiefrijk gedrag en een grotere werkcapaciteit. Wie meer wil weten over jodiumtekort in Nederland kan de website www.jodiumtekort.nl bezoeken.

Verheesen RH, Schweitzer CM. Iodine and Brain Metabolism. In: Preedy VR, Victor R, [..], Colin R. Handbook of Behavior, Food and Nutrition. Springer Science, LLC 2011

133. Tevroeggeboren baby’s door lightdrankZwangere vrouwen moeten voorzichtig zijn met het drinken van de zogenaamde ‘lightdrank’. Deze kunstmatig gezoete frisdrank zoals met aspartaam en sacharine verhoogt het risico van vroeggeboorten.Voor de studie werden bijna 60.000 zwangere vrouwen gevolgd in de periode van 1996 tot 2002. Halverwege de zwangerschap werd de inname van frisdrank geschat met behulp van een vragenlijst.Er werd een significant verband gevonden tussen de consumptie van light frisdrank en een verhoogd risico van baby’s die voor de 37e zwangerschapsweek werden geboren (prematuren). Vrouwen die dagelijks lightdrank dronken hadden 38% meer kans op een vroeggeboorte in vergelijking met vrouwen die deze frisdrank niet consumeerden. Wanneer vrouwen 4 glazen lightdrank per dag dronken nam het risico van vroeggeboorten toe met maar liefst 78%. Dit gold voor zowel vrouwen met een normaalgewicht als met overgewicht. Er werd geen verband gevonden tussen vroeggeboorten en suikerhoudende frisdrank.De consumptie van lightdrank is de laatste jaren enorm populair geworden omdat de suikerhoudende variant kan leiden tot gezondheidsproblemen waaronder overgewicht. De lightdrank lijkt echter alles behalve gezonder. Zwangere vrouwen dienen deze frisdrank zeker te vermijden.

Halldorsson TI, Strøm M, [..], Olsen SF. Intake of artificially sweetened soft drinks and risk of preterm delivery: a prospective cohort study in 59,334 Danish pregnant women. Am J Clin Nutr 2010; 92(3):626-33

134. Veiligheid van aspartaamDe Franse autoriteiten hebben de veiligheid van aspartaam onder de loep genomen. Dit gebeurde naar aanleiding van twee recent gepubliceerde studies waaruit een mogelijk verband bestaat tussen het gebruik van zoetstoffen en een verhoogd risico van kanker en vroeggeboorten.De Franse Agence nationale de sécurité sanitaire Alimentation (ANSES) richtte hiertoe een werkgroep op die zich met de kwestie ging bezighouden. Doel van de werkgroep was om inzicht te verkrijgen in de voordelen en gevaren van zoetstoffen om zodoende concrete aanbevelingen te geven voor specifieke doelgroepen.De eerste studie betrof een dierstudie waaruit bleek dat muizen met een hoge dosis aspartaam een verhoogde kans hadden op long- en leverkanker. De tweede studie betrof een grote cohortstudie waaraan 60.000 zwangere vrouwen deelnamen. In de studie werd een verband gevonden tussen het drinken van zoetstofhoudende frisdrank en een verhoogd risico van vroeggeboorten.De ANSES kwam tot de conclusie dat de nieuwe studies onvoldoende wetenschappelijke bewijzen gaven die het noodzakelijk maakten om eventuele toxische eigenschappen van aspartaam te herevalueren.Ook de European Food Safety Authority (EFSA) is van beide studies op de hoogte, maar vindt dat de resultaten geen aanleiding geven om het zoetstoffenbeleid te wijzigen. De Europese toegestane dagelijkse dosering van aspartaam is 40 mg per kilogram lichaamsgewicht.

Anses – Saisine n° 2011-SA-0015 – 14 maart, 2011

135. Selenium vermindert oxidatieve stress tijdens zwangerschapSuppletie met selenium vermindert oxidatieve stress tijdens de zwangerschap. Er werden 166 zwangere vrouwen verdeeld in twee groepen. Ze kregen tot de bevalling dagelijks 100 mcg selenium of een placebo. Bij de vrouwen in de suppletiegroep bleef de balans tussen pro- en antioxidanten gedurende de zwangerschap gelijk, terwijl in de placebogroep meer pro-oxidanten werden gevormd.

Tara F, Rayman MP, [..], Ferns G. Prooxidant-antioxidant balance in pregnancy: a randomized double-blind placebo-controlled trial of selenium supplementation. J Perinat Med 2010; 38(5):473-8

136. Vitamine E-functies ontrafeld?Nieuwe wetenschappelijke inzichten vormen een fundamentele basis voor de verklaring van de eigenschappen van vitamine E.

Vitamine E werd ontdekt toen bleek dat de voortplanting van ratten in gevaar kwam wanneer ze een dieet volgden, tenzij tarwekiemolie aan het dieet werd toegevoegd. De vitamine in de olie werd vitamine E genoemd. Sindsdien worden aan vitamine E diverse eigenschappen toegekend waaronder zijn antioxidatieve werking en invloed op de genexpressie de bekendste zijn. Ook is een aangeboren ziekte ontdekt, ataxie met vitamine E-deficiëntie, die wordt gekenmerkt door een verminderde alfatocoferolconcentratie in het bloedplasma door een genmutatie. In diverse studies is aangetoond dat de vitamine van invloed is op de angiogenese (bloedvatvorming uit endotheelcellen) en vasculogenese (bloedvatvorming uit stamcellen). Onlangs werd in de placenta van drachtige schapen gezien dat de vitamine dit waarschijnlijk doet door stimulatie van de expressie van de vasculaire endotheliale groeifactor (VEGF). De gefosforyleerde vorm van alfatocoferol blijkt de expressie van VEGF te stimuleren.

Een toename van de VEGF-expressie met als gevolg een toename van de angiogenese en vasculogenese kan diverse eigenschappen van vitamine E verklaren waaronder zijn belangrijke rol in de voortplanting, bij pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging), ischemie en wondgenezing.

Zingg JM, Meydani M, Azzi A. ?-Tocopheryl phosphate--an activated form of vitamin E important for angiogenesis and vasculogenesis? Biofactors 2012; 38(1):24-33

137. Minder allergie en astma bij kinderen met visolie en L-carnitine

Artikel uit Fit Met Voeding nr.4, 2012 [1 pagina]

Supplementen kunnen allergie en astma bij kinderen verlichten. Soms al door gebruik van de moeder tijdens de zwangerschap (visolie). Nieuw is dat astmatische kinderen ook baat kunnen hebben bij L-carnitine.

In een recent onderzoek bestudeerden dr. Maria Makrides en haar collega’s aan de universiteit van Adelaide (Australië) 706 peuters van moeders die aan een visoliestudie tijdens de zwangerschap hadden deelgenomen.

BEKIJK PDF

138. Baby minder hersenletsel door magnesium?Uit een dierexperiment bleek dat magnesium bij de geborene de kans op cerebrale palsy als gevolg van een ontsteking bij de moeder verlaagt. In zijn presentatie meldde dr. Ron Beloosesky uit Israël dat in eerdere studies reeds aanwijzingen waren gevonden dat magnesium voor de geboorte het risico van cerebrale palsy kan verminderen. Cerebrale palsy is het gevolg van hersenschade die rond de geboorte kan optreden. Later leidt het tot bewegingsstoornissen zoals problemen bij het lopen.De studie werd uitgevoerd bij ratten die 18 dagen zwanger waren. Ze kregen het endotoxine lipopolysaccharide (LPS) toegediend die de ontsteking opstartte of een zoutoplossing. Twee 2 uur van tevoren en erna werd onderhuids 270 mg/kg lichaamsgewicht magnesium (als sulfaat) of een zoutoplossing toegediend. De jonge ratten werden spontaan geboren en werden 25 dagen gevolgd. Het magnesium bleek significant hersenschade te voorkomen die door het LPS was opgewekt. Beloosesky stelde dat toediening van magnesium aan de moeder zeer waarschijnlijk erg effectief is om bij vroeggeboorten ontstekingscomplicaties te voorkomen.

Jaarcongres Society for Maternal-Fetal Medicine. Februari 2011; San Francisco, Californië

139. Onderzoek van volkoren bij vruchtbare vrouwenConsumptie van volkoren graanproducten bleek de gezondheid van vruchtbare vrouwen te bevorderen door verlaging van de CRP-waarde. In de studie werden 259 gezonde vrouwen in de vruchtbare leeftijd van 18 tot 44 jaar gedurende maximaal 2 menstruatiecycli gevolgd. Per menstruatiecyclus werd maximaal 8 keer de CRP-waarde in het bloed bepaald. Tevens werd 4 keer de graanconsumptie van de afgelopen 24 uur vastgesteld. Na correctie voor andere beïnvloedende factoren zoals de leeftijd, het ras en BMI bleek de CRP-waarde te dalen bij een hogere inname van volkoren graanproducten. In vergelijking met vrouwen die geen graanproducten aten was bij vrouwen met een consumptie van maximaal 1 portie granen per dag de CRP-concentratie met 11,5% significant lager en bij een consumptie van meer dan 1 portie per dag daalde de concentratie significant met 12,3%. Volkoren graanproducten bevorderen de gezondheid van vrouwen door verlaging van het CRP. Al eerder werd aangetoond dat bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd een verhoogde CRP-waarde kan leiden tot voortplantingsproblemen en complicaties tijdens de zwangerschap.

Gaskins AJ, Mumford SL, [..], Schisterman EF; BioCycle Study Group. Whole grains are associated with serum concentrations of high sensitivity C-reactive protein among premenopausal women. J Nutr 2010; 140(9):1669-76