Natuurlijk Veilig · schaal Eilandmodel op kleinere schaal Albert PM 2019: Niet alles is maakbaar:...

Natuurlijk Veilig

een tussenstand…

Albert P. Oost, Stephanie IJff, Frederique de Groen, Bert van der

Valk, Vincent van Zelst, Bas Arens

m.m.v. Rienk Slings, Harrie van der Hagen

11 september 2019

Hoe kan ruimtelijke planning en uitvoering van suppleties (locatie/ frequentie)

bijdragen aan het maximaliseren van biodiversiteit van duinlandschappen op

Nederlandse schaal, door gedifferentieerd landschapsbeheer toe te laten zonder

andere functies in het gedrang te brengen?

Centrale vraag Natuurlijk Veilig

Data-analyse hele Nederlandse

kust:

Volumes suppleties positief

verband met volume zeereep.

Volume vooroever en intergetijdezone

Terugblik 2018: resultaten

Data-analyse hele

Nederlandse kust:

Type zeereepbeheer

correleert met de mate

van dynamiek in de

zeereep.

2013-2017


Data-analyse hele Nederlandse

kust:

Verband suppleties en

dynamiek in de zeereep, &

zeereepbeheer en volume-

veranderingen minder

uitgesproken.



2019: Niet alles is maakbaar: Holland

De Hollandse Kustboog

accumulatie in het midden.

Momenteel vormt zich tussen

Scheveningen en Katwijk & op

delen Noord-Hollandse kust een

nieuwe zeereep.

Stranden relatief smal: 200 m

Nastreven doorstuiving is daar

relatief lastig.

2019: Niet alles is maakbaar: Delta

Eilanden begrensd geulen

Wigvorm van de eilanden

Sediment parting punt: steile

randen en verwaaiing zeereep

ZZW = loefzijde met smalle

stranden

NNO = lijzijde met lokaal

strandvlakten

Stranden relatief smal: 100 m

Kansen op de parting punten en

aan de NO kanten.

Terugtrekkende convexe kustboog op grootste

schaal

Eilandmodel op kleinere schaal

Albert PM

2019: Niet alles is maakbaar: Holland

2019: Niet alles is maakbaar: Wadden

Convexe kustboog

terugtrekking met 1-2

m/jaar. gestopt door

suppleren.

Eilandkoppen en -staarten

grote fluctuaties in

strandlijnligging.

Fluctuaties nemen af naar

het centrum.

Doorstuiving kansen in

perioden van terugtrekking.

NB stranden zijn ca. 2x

breder vanaf Terschelling:

400 m

2019: Serie overzichtbestanden voor stakeholders

Overzicht ontsluiten?

Niet meegenomen:

Strand suppleties:

- Van Dixhoorn-

driehoek (1971-1972):

totaal 38 Mm3

- Zandmotor (2011-

2012): totaal 34 Mm3

- Maasvlakte II

Strandduin suppleties:

- Hondsbossche duinen

(2015)

- Zwakke schakels

2019: Welke data hebben we vergeleken? Alleen de reguliere!

Gemiddeld duin vs suppletie volume (ook waar niet gesuppleerd is)

Gemiddeld duin vs suppletie volume (alleen waar gesuppleerd is)

Conclusies:

10 juli 2019

• Duin- en suppletievolumes niet significant gekoppeld voor enkel gebieden

waar suppleties worden gepleegd voor hele periode.

• Idem voor na 1995.

• Uitzondering: vooroever + strandsuppleties relatief groot dan wel

doorwerking?

• Ook voor veranderingen over 6 jaar zekere vertraging in systeem.

Verbanden minder direct dan gedacht in 2018 conform Arens, 2012

Reguliere (kleine) suppleties meer diffuse invloed op duinvolume.

Windrichting, windsnelheid, stormen en ontwerp van de suppletie belangrijker

dan bij heel grote systeem suppleties.

2019: Hypothese

Strand/vooroever suppleties maken de duinen meer dynamisch

op plekken waar er suppleties zijn geweest is het responstype

meer verhoogd dan op plekken zonder suppleties

Analyses:

• Categoriseren in duintypes

• Verkenning van veranderingen in duintypes

• Correlaties

Duintype = beheer- en responstype indeling Duin-

type

Naam Beheer-

strategie

# Responstype #

0 Geen duin Geen duin 0 Geen zandige kust 0

1 Proactief statisch

veilig

Statisch 1 of 2 Nauwelijks dynamiek tot forse

dynamiek voorzijde en

ophoging zeereep

1, 2, of 3

2 Proactief statisch,

dynamische

respons

Statisch 1 of 2 Matige dynamiek voorzijde tot

gekerfde zeereep met sterke

doorstuiving

4 of 5

3 Afwachtend

statisch

Dynamisch 3

(a of

b)

Nauwelijks dynamiek tot forse

dynamiek voorzijde en

ophoging zeereep

1, 2, of 3

4 Afwachtend/

Natuurlijk

dynamisch

Dynamisch 3 (a of

b)

Matige dynamiek voorzijde tot


doorstuiving; geen

veiligheidsopgave

4 of 5

5 Proactief

dynamisch veilig

Dynamisch 3 (a of

b)

Matige dynamiek voorzijde tot


doorstuiving; met

veiligheidsopgave

4 of 5 +

Duintype = beheer- en responstype indeling

Be

he

er

ge

lijk

De verschuivingen over 1530 raaien

2008

2013

2017

Responstype

Be

he

ers

tra

teg

ie

Duintypes – aantallen (n = 1530)

1

= 363

2

= 150

4 of 5

= 590

3

= 427

1

= 739 2

= 424

3 = 100 4 of 5 = 267

1

= 757 2

= 406

3 = 78 4 of 5 = 289

+3,5% +0,3%

+42,5%

2008

2013

2017

Responstype

Beh

ee

rstr

ate

gie

De verschuivingen over 1530 raaien

10 juli 2019

Delta

-8% (+7%) +15%

+42

%

(+

42

%)

0

%

+45%

(+4

4%)

-

1%

• Alleen strandsuppleties;

• Beheer (veel) dynamischer geworden;

• Zonder suppleties toename, met suppleties afname dynamiek.

Strandsuppleties 2008-2017 172 raaien

1 2

4 of 5 3

5% 12% 9% 19%

49% 1%

1%

Beh

eers

trat

egie

1

2

3a

3b

Responstype

1 2 3 4 5

3%

1%

Geen suppleties 2008-2017 159 raaien

1 2

5 3

29% 6%

1%

1%

29% 2%

1%

10% 5% 4% B

ehee

rstr

ateg

ie

1

2

3a

3b

Responstype

1 2 3 4 5

5%

6%

% Dynamiek neemt af

% Dynamiek blijft gelijk

% Dynamiek neemt toe

-12% (-6%) +6%

De details!

De details!

Responstype

Holland

-7% (+20%) +27%

+59%

(+5

8%)

-

1%

0% (+100%) +100%

0%

(-

100%

)

-10

0%

Strandsuppleties 2008-2017 3 raaien

1 2

5 3

Beh

eers

trat

egie

1

2

3a

3b

Responstype

1 2 3 4 5

100%

Geen suppleties 2008-2017 149 raaien

1 2

5 3

21% 17%

2%

14%

22%

1%

6% 1% 1% B

ehee

rstr

ateg

ie

1

2

3a

3b

Responstype

1 2 3 4 5

9%

4%

1% X

• Vrijwel geen strandsuppleties;

• Beheer (veel) dynamischer geworden;

• Zonder suppleties toename dynamiek

% Dynamiek neemt af

% Dynamiek blijft gelijk

% Dynamiek neemt toe

Ontwikkeling dynamisch beheer 2008-2017

10 juli 2019

0

20

40

60

80

100

Delta Holland Wadden

Geen suppleties

0

20

40

60

80

100


Strandsuppleties

0

20

40

60

80

100


Vooroeversuppleties

Dynamischbeheer 2008

Toename

0

20

40

60

80

100


Vooroever- & strandsuppleties

Type 3 & 4/5 komt weinig voor hierdoor weinig kennis lange termijn

ontwikkelingen dergelijk beheer gelijk aan natuurlijke 1 & 2?

10 juli 2019

01020304050

Strandsuppleties

Delta

01020304050

Vooroeversuppleties


01020304050

Zowel strand- als vooroeversuppleties


%

%

01020304050

Geen suppleties


X

X X

X

-100-80-60-40-20

020406080

100


Geen suppleties

-100-80-60-40-20

020406080

100


Strandsuppleties

Vergelijkingen veranderingen percentage

actievere responsetypen 2008-2017: Delta

Conclusie: Strand suppleren aan de Deltakust leidt tot minder dynamiek

Meer dynamiek door

- Minder frequent te suppleren Schouwen experiment

- Minder te suppleren maar frequenter?

- Meer stuifgaten aanbieden?

Hotspots Delta 2008-2013

Hotspots Delta 2013-2017

10 juli 2019

-100-80-60-40-20

020406080

100


Geen suppleties

-100-80-60-40-20

020406080

100


Vooroeversuppleties

Toename

Netto

Afname

Totaal 2017

-100-80-60-40-20

020406080

100



Conclusie: Suppleren op de Hollandse

kust leidt tot minder dynamiek dan

geen vooroeversuppleties, vooral met

strandsuppleties.

Maar meeste waar gesuppleerd wordt

kende al hoge dynamiek

klaarblijkelijk doen vooral

vooroeversuppleties geen kwaad.


actievere responsetypen 2008-2017: Holland

Hotspots

Holland

2008-2013

Hotspots

Holland

2013-2017

10 juli 2019

-100-80-60-40-20

020406080

100


Geen suppleties

-100-80-60-40-20

020406080

100


Vooroeversuppleties Toename

Netto

Afname

Totaal 2017

-100-80-60-40-20

020406080

100



Conclusie: Suppleren op de Wadden

kust gaat samen met meer dynamiek

dan geen suppleties.

Misschien minder frequent te

suppleren?


actievere responsetypen 2008-2017: Wadden

Hotspots Wadden 2008-2013

Hotspots Wadden 2013-2017

Samenvattende conclusies (limitaties)

10 juli 2019

Niet alles is maakbaar kust morfologie limiteert/dicteert mogelijkheden voor

doorstuiving. Dus suppleties zo dimensioneren op locaties waar echt

kansen voor dynamisering zijn (op locaties waar de veiligheid niet in het

geding is -- dat kan op vele plekken). Daar is al ervaring mee opgedaan,

maar die kan zeker uitgebreid worden. Goede voorstudie en goed

monitoren!

De gevonden relaties tussen suppleren en duingroei blijken bij nadere analyse

minder overtuigend dan eerder gedacht, behalve bij grote hoeveelheden of

kijkend naar ontwikkelingen over langere termijn. Een mogelijke verklaring is

dat er sprake is van een zekere vertraging van de respons en dat kleine

suppleties te zeer afhankelijk zijn van de grillen van Moeder Natuur.

Samenvattende conclusies (beheer)

10 juli 2019

Hoewel tussen 2008 en 2017 het beheer met 42,5% is verschoven in de

richting van “meer dynamiek”, is de toename in een meer dynamisch

responstype maar 3,5% geweest. Een waarschijnlijke verklaring is dat dit

deels door passief beheer (klapstoel-beheer) komt, anderzijds door

traagheid systeem. (Schouwen 8 jaar)

Doordat het oorspronkelijke percentage “meer dynamiek” vrij laag was, is het

nog niet duidelijk hoe onder dit soort beheer de gebieden zich zullen

ontwikkelen (onvoldoende waarnemingen). Vermoedelijk af te kijken van

duintypen 1 & 2.

Samenvattende conclusies (kustgebieden)

10 juli 2019

Op de ZW Delta blijkt dat er overwegend strandsuppleties zijn uitgevoerd. Deze

gaan samen met een vermindering van dynamiek, terwijl “geen suppleties” een

verhoging laten zien. Minder frequent suppleren is misschien te overwegen om

dit te ondervangen. Echter: de smalle stranden laten weinig ruimte om daarna

een latere grotere suppletie aan te leggen, benodigd om kust te handhaven.

dus jaarlijks kleinere suppleties rond parting locaties?

Op de Hollandse kust is zonder suppleties in de periode 2008-2017 het

responstype meer dynamisch geworden, dan met vooroever- of zowel

vooroever- als strandsuppleties. Een oorzaak kan zijn dat op de

suppletiestranden de dynamiek al vrij hoog was, terwijl dit lager was op niet-

suppletiestranden. Alleen vooroeversuppleties lijkt echter geen belangrijke

bezwaren op te leveren voor het nastreven (en behouden van) meer dynamiek.

Voor de Wadden nam in de periode 2008-2017 de dynamiek van de duinen af bij

niet-gesuppleerde stranden, terwijl ze toenam bij gesuppleerde stranden, ook

al waren initiële responspercentages gelijk. De oorzaak wordt gezocht in de

brede dissipatieve stranden, waarbij niet-gesuppleerde stranden dermate

breed kunnen worden dat ze overgaan tot nieuwe duinvorming voor de

zeereep.

Vervolg 2019

10 juli 2019

Rottumerplaat Noordzeezijde

Rottumeroog Noordzeezijde

Schiermonnikoog Westerduinen

Ameland Noordelijk van Kooioerderstuifdijk

Ameland Lange duinen

Terschelling Boschplaat

Terschelling-midden KM 15-19

Terschelling Noordsvaarder

Vlieland WAAR?

Texel Slufter Texel

Texel Eierlandse dam

Texel Paal 10

Texel Hors + noordelijk

Groote Keeten

Schoorl, Bergen-Egmond, Schoorlse duinen, De Kerf

Egmond-Bergen aan Zee het Nieuweland, Wimmenum, doorstuiving

Castricum-Heemskerk NW Heemskerk, 2 doorstuivingen "Gat van Heemskerk" 3 spontane kerven

suppletie Heemskerk

Zuidhoek Kennemermeer Doorstuivingen

Zuid-Kennemerland Noordwest Natuurkern

Amsterdamse Waterleiding Duinen Noordvoort

Parnassia zuid Kerfje

Noordwijk Hollands Duin

Berkeide Doorstuivingen

Dunea Helmduinen, Doorstuivingen

Stuifkuil Meijendel 16 jaar oud 1 stuifkuil v

Westduinen Den Haag natuur

Zandmotor natuur, recreatie, veiligheid

Delfland Zandmotor

Westland Spanjaards Duin

Hoek van Holland Vineta's Duin

Voorne

Voorne Groene Punt

Goeree Overflakkee Middenduinen

Goeree Overflakkee Kwade Hoek

Schouwen-Duiveland, Burg Haamstede Westerschouwen 1 maal overslaan suppletie Zuidelijke Meeuwenduinen

Walcheren

Zeeuws-Vlaanderen Verdronken Zwarte Polder

Zeeuws-Vlaanderen Zwin

Texel, paal 11.4-11.7

Amsterdamse Waterleiding Duinen,

Noordvoort

Terschelling-midden paal 15-19

Egmond-Bergen aan Zee,

het Nieuweland, Wimmenum

Schouwen, Westerschouwen proef

Vervolg 2020

Natuurlijke processen

Zand uit suppleties draagt voor een onbekend percentage bij aan duinvorming

Autonome processen: suppletie zand wordt in laag tempo en met relatief kleine

hoeveelheden verspreid vanaf suppletielokatie (hangt wel af van type suppletie)

De natuur verruigt (NOx)

Menselijk ingrijpen leidt locaal tot grotere dynamiek

Stikstof problematiek

Dynamisering zeereep kan deel van antwoord vormen

Stikstofuitstoot aanbrengen zandsuppleties kan toenemen met versnelling ZSS

Suppleren in combinatie met dynamiseren biedt unieke mogelijkheden

Zeespiegelstijging

Brede duinenkust vormt basis veiligheid groot deel NL

Duinkust moet dan wel hoog genoeg zijn over brede strook

Nu leren hoe je doorstuiving en wandelende duinen kunt bewerkstelligen

Meten

Vlakdekkende jaarlijkse hoogtemetingen

Dynamisering-proeven VEEL BETER monitoren

Consistentere vegetatiemetingen

Zandvangers veel breder inzetten en continue

Studies

Landelijke data-base inrichten

Veel grootschalige studies, maar te weinig kleinschalige studies

Integralere studies (kustbeheer, duinbeheer, natuurbeheer, veiligheid,

waterwinning, klimaatcondities)

Beleid en Beheer

Nuchterheid

Minder wensdenken

Goede experimenten (ZM, Schouwen).

Vervolg 2020 e.v.

Natuurlijk Veilig · schaal Eilandmodel op kleinere schaal Albert PM 2019: Niet alles is maakbaar:...

Documents

Transcript of Natuurlijk Veilig · schaal Eilandmodel op kleinere schaal Albert PM 2019: Niet alles is maakbaar:...