Natuurin

eigen omgevingNico Ettema 29 jan. 2013

Duurzaamheid van de Natuur

1.Ontstaan van onze bossen

Duurzaamheid van de Natuur

1.Ontstaan van onze bossen2. De invloed van de mens

Duurzaamheid van de Natuur

1.Ontstaan van onze bossen2. De invloed van de mens3.Van monocultuur naar natuurbos

Duurzaamheid van de Natuur

1.Ontstaan van onze bossen2. De invloed van de mens3.Van monocultuur naar natuurbos4.De natuur in stedelijke omgeving

Duurzaamheid van de Natuur

1.Ontstaan van onze bossen2. De invloed van de mens3.Van monocultuur naar natuurbos4.De natuur in stedelijke omgeving5.Ecologische uitgangspunten van

permacultuur

Toendra 15.000 jaar geleden

Dwergstruiken, kraanvogel en rendier

Open rendiermos (Cladonia portentosa)

Klein warkruid op struikheide Stekelbrem

Rode bosbes

Taiga 13.000 jaar geleden

Berk, grove den, beer, bever en eland

Spontaan berkenbos in Maashorst

Productiebos van grove den sinds 1920; geen andere soorten verschenen

Gesloten bos 9.000 jaar geleden

Berk, grove den, hazelaar, wolf paard en oeros

Hazelaar

Europese wolf100 km verwijderd van Duitse grens

Atlanticum 7.000 jaar geleden

8.000 jaar nodig voor ontwikkeling tot Eiken-Haagbeukenbos:Els, eik, iep,linde en es; lynx en wisent

Els

De oudste eiken in de Maashorst 500 tot 1000 jaar

Linde Iep

Es Haagbeuk

Lynx

Sporen gevonden in Limburg

Wisenten Kraansvlak Noord-Holland

2. Invloed van de mens

Prehistorie: Jagen en verzamelen

4000 geleden: Forest gardening en takvoederen

1000 tot 1900 na Chr.: Potstalcultuur heeft geleidt tot eindeloze heidevelden en het verdwijnen van de bossen

4000 jaar geleden

Eerst forest gardening en takken voerenLater landbouw door ontbossing en branden

Ruimte voor beuk en esdoornVerdwijnen van de linde

Geknotte beuk New Forest

1000 tot 1900 na Chr.

Potstalcultuur, gedomesticeerd vee, ontbossing en ontstaan van heidelandschap

Kruipbrem (Genista pilosa)

Middeleeuwse heidekoe: 100-120 cm

Maashorst 1838

Vanaf 1900

1. Invoering van kunstmest2. Ontginning van de woeste gronden door

aanleggen van akkers en graslanden en produktiebossen

3. Opkomst landbouwmachines met dieselmotoren

Nog kleinschalige percelen, stalmest en ongezuiverde landbouwzaden

P.Ceelen 1973

Mosbos

Bramenbos Heide

Mosbos

Grassenbos

Bramenbos

Vanaf 1970

1. Ruilverkaveling met diepe sloten2. Ontstaan intensieve landbouw met

megastallen3. Gebruik van Herbiciden, Pesticiden en

Antibiotica

(Verzuring, Vermesting, Verdroging, Versnippering en achteruitgang van Biodiversiteit)

Beregenen in de kern

3. Van monocultuur naar natuurbos

Duurzaam ecologisch bosbeheer

Kensoorten van rijke bosgemeenschappen

De verspreiding van soorten van het Eiken-Haagbeukenbos

KardinaalsmutsEuonymus europeus

Taxus (Taxus baccata)

Brede wespenorchis

Geel nagelkruid

De oude sporen

Els Hazelaar Den Eik Linde Iep Haagbeuk Beuk

Atlanticum 7.000 jaar geleden

8.000 jaar nodig voor ontwikkeling tot Eiken-Haagbeukenbos:

Els, eik, iep,linde en es; lynx en wisent

SBB: Vlaksgewijs dunnen van grove den(alleen loofhout blijft staan) Geen gesloten kringloop

Uden en Landerd dunnen in stroken; meer bosrand

Herperduin Oss: Het hout blijft in het bos; gesloten kringloopBoskamers met mantel- en zoomvegetatie en dood hout

Bosrandstruweelvogels: Heggemus territoriaBoomleeuwerik en Gekraagde roodstaart hebben dezelfde verspreiding

Verspreiding van vijf soorten rode bosmieren

Duurzaam ecologisch bosbeheer

1. Soorten van rijk bos inplanten nabij de breuken

2. In later stadium dunnen van exoten als Amerikaanse vogelkers

Hierdoor krijgen zaailingen minder kans

Aanplant van rijkere soorten in rijkere bodems buiten de begrazing

Soortenrijk bos met veel structuurvariatie

4.Natuur in stedelijke omgeving

• De parken zijn 30 tot 50 jaar oud• Parken van Hoeven, Melle en Raam staan

onder invloed van breuken• De strooisellaag is goed ontwikkeld vooral

onder linde en hazelaar• De Urbane flora is rijker dan de flora in het

buitengebied

Adderwortel

Speenkruid

Gevlekte orchis

Wilde cyclaam

Bonte gele dovenetel

Daslook

Bosviooltje

Witte rapunzel

Kruidenrijkdom vergrotenMaairegiem aanpassen(over laten staan)

Middenberm Industrielaan

Kleine vuurvlinder

5. Ecologische uitgangspunten van permacultuur

6. Observeren

5. Ecologische uitgangspunten van permacultuur

6. Observeren7. Bodem afdekken met humuslaag: mulchen, geen kunstmest, niet spitten

Humuslaag

L: onverteerd strooisel

F: gefragmenteerd strooisel

H: amorfe humus

• Bacteriën, schimmels• Springstaarten, mijten• Loopkevers, mieren,

pissebedden, miljoenpoten, duizendpoten, spinnen, slakken• Wormen, aaltjes, enchytreën

5. Ecologische uitgangspunten van permacultuur

6. Observeren7. Bodem afdekken met humuslaag: mulchen, geen kunstmest, niet spitten8. Warmte vangen

• Open plekken (boskamer) met mantel- en zoomvegetatie (gelaagdheid)• Helling op het noorden• Spiegelend wateroppervlak (poeleninrichting)• Stapelmuurtjes• Composthoop• Kas

5. Ecologische uitgangspunten van permacultuur

6. Observeren7. Bodem afdekken met humuslaag: mulchen, geen kunstmest, niet spitten8. Warmte vangen

• Open plekken (boskamer) met mantel- en zoomvegetatie (gelaagdheid)• Helling op het noorden• Spiegelend wateroppervlak (poeleninrichting)• Stapelmuurtjes• Composthoop• Kas

9. Biodiversiteit flora en fauna• Mulchlaag: bacteriën, schimmels, wormen, springstaarten, mijten etc.

(voedselpiramide in de bodem)• Akkerrandenbeheer , vlinderborder: loopkevers, hommels, bijen,

zweefvliegen, lieveheersbeestjes, dagvlinders, muizen, roofvogels, zangvogels (voedselpiramide op de bodem)

• Takkenrillen: kleine zoogdieren als muizen, egel, wezel• Polycultuur: combineren van teeltgewassen• Bomen en struiken met fruit, noten, bessen