Nationale Pensioendialoog

VCP – Toekomst Pensioenstelsel

4 juni 2014

1

John Landman

Ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid

De actualiteit (1)

2

“Pensioenstelsel is onhoudbaar, hervorming is onontkoombaar. ”

“Het wordt een stuk makkelijker om eerlijker over pensioenen te zijn, als de waarheid over het pensioen acceptabel is.”

“Wij hebben geen behoefte aan een nieuwe maatschappelijke discussie over het pensioenstelsel als er geen betere rekenregels voor de dekking van de pensioenen komen.”

“We hebben een goed pensioenstelsel. Dat heeft wel onderhoud nodig.

In belang van een maatschappelijk geaccepteerd en vertrouwd pensioen is een maatschappelijke dialoog nodig over de bouwstenen van het stelsel en de houdbaarheid daarvan.”

De actualiteit (2)

3

“Een pensioenstelsel zonder draagvlak van jong en oud zal de 100 jaar niet halen. (…) Herverdeling en risicodeling zijn nodig in ons pensioenstelsel, ook in de toekomst”

Een goed en gewaardeerd pensioenstelsel

5

2

3

4

1

…maar blijft dat ook zo?

Bron: Melbourne Mercer Global Pension Index

Waarom iets veranderen wat goed is?

5

Is er een paradigmawisseling in pensioenen?

6

• Anticiperen op de toekomst• Geen vanzelfsprekendheid

Niet starten bij eindplaatje… …maar bij ontwikkelingen en belevingen

Toename balansrisico…

7

Bron: CBS

8

…kan leiden tot lager dan verwachte uitkeringen …

…en daarmee verlies vertrouwen…

9

…en daardoor tot maatschappelijke discussie

10

“Looking forward”: de samenleving verandert

11

Rol overheidStelselverantwoordelijkheid overheid

Aandachtspunten:• Adequaat pensioen• Bescherming deelnemer• Publiek belang: voorkomen onnodig beroep op sociale

voorzieningen• Voldoende voorlichting• Voorkomen verstoringen economie en arbeidsmarkt

12

Kader voor denken over toekomst pensioenOnderscheid:• Financiële houdbaarheid (beheersbaarheid en schokbestendigheid)• Maatschappelijke houdbaarheid (accommoderen omgeving)

Waardevolle kenmerken:• Hoge vervangingsratio• Hoge mate van deelname• Grote mate van kapitaaldekking• Bescherming langlevenrisico• Professionele uitvoering

13

FTK

Toekomst

Welke vragen te beantwoorden?

1.Hoe ga je om met risicodeling en solidariteit?

2.Hoe ga je om met keuzevrijheid en maatwerk?

3.Wie doet er mee en in welk collectief?

4.Wie is waar verantwoordelijk voor?

14

Vertrekpunt is tweede pijler…..

…. maar deze vragen zijn alleen te beantwoorden in relatie tot de andere pensioenpijlers en domeinen (wonen, zorg).

adviesaanvraag

Palet aan mogelijkheden en beleidsdilemma’s; een voorbeeld

Keuzevrijheid: Wat wordt bedoeld? En tot welke dilemma’s leidt dat?

• Keuze meedoen aan aanvullend pensioenstelsel?

• Behoefte aan maatwerk in pensioenregeling?

• Keuze in de uitvoering (keuze uitvoerder)?

15

Of…..behoefte aan vorm van invloed?

• En wat zijn dan de gevolgen voor uitvoering en governance (rol sociale partners en overheid)?• En wat leert de gedragseconomie ons?

• mensen kunnen moeilijk/niet zelf kiezen• verlies telt zwaarder dan winst (“under promise, over deliver”)

Wat zijn de uitruilen, de voor- en nadelen en de consequenties?

Wat gaat dit kabinet doen?

MissieEen maatschappelijk gedragen en houdbaar pensioenstelsel accommodeert de omgeving waarin het functioneert.

DoelAandragen bouwstenen om het stelsel gereed te maken voor de komende decennia. Daartoe: open en onbelaste dialoog. Regie!

EindproductHoofdlijnennotitie met beleidsvarianten en doorkijk transitiepaden (voorjaar 2015)

16

Hoe komen we daar?Voor zomer:• Denkkader en internationale ervaringen• Voorbereiden maatschappelijke dialoog• Oriënterende gesprekken met “non-usual suspects”• Informele oriënterende gesprekken met verschillende partijen in pensioenveld• Tussenrapportage TK

Na zomer: • Maatschappelijke dialoog (gesprekssessies, rondetafels, focuspanels, verdiepende

bijeenkomsten…etc)• SER-advies, SCP-onderzoek (sociaal-cultureel), CPB-onderzoek (internationale

pensioenstelsels)• Toewerken naar Hoofdlijnennotitie (voorjaar 2015)

En dan? • Keuze- en besluitvormingsproces • Implementatie/transitie (incl wetgeving)

17

Wat is het niet?• Een blauwdruk• Een pensioenakkoord• Een technische/instrumentele discussie• Alleen een economendiscussie

ook “non usual suspects”, multi-discplines (sociologen, bestuurskundigen, juristen…etc)bijv. betrokkenheid SCP en focusgroepen

• Wat ziet u als relevante ontwikkelingen voor het pensioenstelsel?• Hoe wilt u anticiperen op deze ontwikkelingen?

• Welke kernvragen vindt u relevant voor de pensioendialoog?• Wat verwacht u van de overheid?• Wat verwacht u van uzelf?

19

Nationale Pensioendialoog

VCP – Toekomst Pensioenstelsel

4 juni 2014

20

John Landman

Ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid