Presentatie Vilans Najaarscongres 16 december 2013

Opbouw1.  het proces hoe het dorp tot de stap van eigen regie is gekomen  2.  hoe zien de plannen eruit  / wat hebben we ons voorgenomen3.  stand van zaken, wat zijn we nu aan het doen.

UitgangspuntenDe drie pijlersEen coördinatiepunt vrijwilligers om een coördinatiepunt dat herkenbaar is voor het dorp en van waaruit alle diensten kunnen worden geregeld. Het coördinatiepunt is uiteraard ook virtueel maar heeft net als de zorg ook een fysiek punt nodig.Een Virtueel Verzorgingshuis een zorg organiserend netwerk rond een zorgvrager.Een zorgpension een plek om samen te eten, koffie te drinken, activiteiten te laten plaatsvinden of een plek waar je kunt verblijven als je niet meer de hele dag alleen kunt zijn. Ook voor mensen die tijdelijk niet in hun eigen huis kunnen blijven door ziekte of waarvan de mantelzorgers zo nu en dan moeten worden ontlast.

presentatieElk onderdeel bestaat uit een presentatie van ongeveer 10 minuten, afsluitend met 5 minuten interactief met de bezoekers (vragen die ons gesteld worden of evt een stelling die wij de bezoekers voorleggen. 

Deel 1: Het proces hoe het dorp tot de stap van eigen regie is gekomen

Warffum is een prachtig wierdendorp gelegen aan de Groningse Waddenkust. Het dorp is één van de drie centrumdorpen in de gemeente Eemsmond met een rijk verenigingsleven en tal van voorzieningen zoals een supermarkt, 2 basisscholen, een middelbare school, diverse winkels en zelfstandige bedrijven. De 2100 inwoners vormen een hechte gemeenschap die bestaat uit een mengeling van mensen met hun wortels in de regio en van nieuwkomers uit andere delen van het land. Het aandeel ouderen in het dorp is echter groeiende en de verwachting is dat in 2030 50% van de Warffumers ouder dan 65 jaar zal zijn. Ruim 70% van de 940 huishoudens van Warffum wordt gevoerd in een vrijstaande of 2/1 koopwoning en er zijn relatief weinig zorggeschikte woningen voor senioren.

Aanleiding burgerinitiatiefBegin 2011 gaat er een schok door Warffum wanneer duidelijk wordt dat zorgaanbieder Stichting de Hoven voornemens is het huurcontract voor de intramurale woonzorgvoorziening Warfheem met ingang van februari 2014 niet te verlengen. In Warfheem wonen op dat moment 52 ouderen, die  over een intramurale zorgindicatie beschikken. Als reden voor het afstoten van Warfheem wordt o.a. de aangekondigde overheidsmaatregel tot scheiden van wonen en zorg in de AWBZ aangegeven. Deze maatregel houdt in dat er aan nieuwe cliënten met lichte ZorgZwaartePakketten (ZZP 1 t/m 3) gefaseerd maar uiterlijk per 1 januari 2014, geen intramurale indicatie meer wordt afgegeven.  Instellingen als Warfheem, met een groot aandeel lichte cliënten, zouden door deze extramuralisering van de lichte zorg  vanaf 2012 steeds meer te maken krijgen met een leegstandsrisico.  Het gebouw Warfheem voldoet daarbij niet meer aan de huidige eisen en verwachtingen die horen bij een moderne woonzorgomgeving. Door de bijzondere bouwconstructie blijkt het, na diverse onderzoeken, niet rendabel te verbouwen tot gescheiden, zorggeschikte wooneenheden. Een 

bijkomende factor is dat het gebouw in eigendom is van woningcorporatie Vestia, welke aangeeft geen middelen tot herstructurering van deze woonzorgvoorziening te hebben.

In Warffum zagen we ons door de sluiting van het woonzorgcentrum voor een acuut probleem gesteld: onze kwetsbare ouderen, die ondanks goede thuiszorg niet langer in hun eigen woning konden blijven, moesten nu uitwijken naar een ander dorp of zelfs naar een andere gemeente. Een onbeschrijflijke opgave wanneer ouderen soms al hun hele leven in Warffum hebben gewoond en ook de nadrukkelijke wens hebben uitgesproken hier tot het einde van hun leven te willen blijven. Tot voor kort konden deze ouderen met een intramurale zorgindicatie naar Warfheem verhuizen en daarbij blijven rekenen op de ondersteuning van hun eigen sociale netwerk.

De bewoners van Warffum hebben in 

het voorjaar van 2011 massaal kenbaar gemaakt het onverteerbaar te vinden dat de brede zorg voor ouderen uit het dorp zou verdwijnen. Met het ophalen van 1600 handtekeningen voor behoud van de voorzieningen van Warfheem, was de eerste stap gezet op het verkennende traject naar realisatie van goede ouderenzorg voor het dorp. 

VisieIn een drietal bijeenkomsten is vervolgens een visie opgesteld dat ouderen in Warffum en omstreken de gelegenheid moeten hebben in de eigen omgeving te blijven wonen, ook als er meer zorg en ondersteuning nodig is. Bij het opstellen van de visie waren de gemeente Eemsmond, Stichting de Hoven, Verenigingen Dorpsbelangen van Warffum & Breede en Usquert, Stichting Zorg voor Warfheem, Woningcorporatie Vestia, Gezondheidscentrum Warffum, Ceres projecten en KAW Architecten en Adviseurs betrokken. Tijdens de laatste visiebijeenkomst hebben alle betrokken dorpspartijen aangekondigd zelf de regie te willen oppakken bij de uitvoering van deze visie. De besturen van Dorpsbelangen Warffum & Breede en Stichting Zorg voor Warfheem hebben hiervoor de handen ineengeslagen en de Stuurgroep GoudOud in Warffum geformeerd.  Vervolgens is in een haalbaarheidsonderzoek door een denktank van betrokken Warffumers de visie vertaald naar een concreet toekomstgericht concept van wonen, zorg en welzijn in eigen dorp dat bestaat uit een drietal pijlers: 

- de stenen, bestaande uit twee hofjes met woningen die geschikt zijn voor lichte én zware zorg, een ontmoetingsruimte en een zorgpension;

- een netwerk van mantelzorgers en vrijwilligers dat samenwerkt met het Gezondheidscentrum Warffum;

- het Virtuele Verzorgingshuis. Dit concept is door een klankbordgroep van professionals uit de zorgsector, lokale en regionale overheid en andere betrokkenen enthousiast ontvangen. De klankbordgroep gaf de nadrukkelijke 

aanbeveling het concept als één geheel uit te werken. De bevindingen van de denktank en de klankbordgroep zijn vastgelegd in een eindrapportage en vormde hiermee de basis van het populatiegerichte zorgproject GoudOud in Warffum. In september 2013 is de Stichting GoudOud in Warffum opgericht met als doel de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek te concretiseren. Het bestuur heeft na het ontvangen van de benodigde subsidies de samenwerking gezocht met diverse externe, professionele partijen. Hiermee is de verkenningsfase overgegaan in een uitvoeringsfase. 

Burgerkracht Door de recente veranderingen in de AWBZ bij het scheiden van wonen en zorg zijn er situaties ontstaan waarbij kwetsbare ouderen tussen het wal en het schip dreigen te vallen. Er is namelijk geen kant-en-klare oplossing voorhanden die in alle gevallen dekkend is en dit geeft ruimte voor innovatieve ideeën waarbij er een regierol voor burgers is weggelegd bij het ontwikkelen van nieuwe, lokale zorgconcepten. Het populatiegerichte model van GoudOud staat daarom momenteel enorm in de belangstelling, zowel op lokaal, regionaal als landelijk niveau. Het bestuur werkt in dit kader regelmatig mee aan verzoeken tot kennisoverdracht. Gaande de verschillende fases van verkenning en uitvoering van het project wordt echter steeds zorgvuldig aandacht besteed aan het informeren van de dorpsbewoners en hun participatie bij het vormgeven van de drie verschillende pijlers. Immers, het project is begonnen als bottom-up initiatief door de burgers van Warffum en moet dit ook blijven. Het bestuur is transparant in haar werkwijze en goed bereikbaar voor de input vanuit het dorp. Middels informatiebijeenkomsten, het dorpsblad Op en Om de Terp en de websites warffum.nl en goudoudinwarffum.nl worden betrokkenen en andere geïnteresseerden van de laatste ontwikkelingen en overige informatie op de hoogte gehouden. 

Deel 2 en 3 hoe zien de plannen eruit / wat hebben we ons voorgenomen stand van zaken, wat zijn we nu aan het doen

VrijwilligersnetwerkOp zoek naar de vraag en het aanbod van vrijwilligers. 

Het Virtueel Verzorgingshuis (VVH) is voor het eerst opgezet door een huisarts in Nederweert na de sluiting van het plaatselijk verzorgingshuis. Het nieuwe concept, ontstaan in 2006, richt zich op mensen die door een chronische ziekte en/of ouderdom veel zorg nodig hebben om thuis te kunnen blijven wonen. Om het volledige netwerk van de cliënt met elkaar te verbinden is een elektronisch systeem, genaamd Zorgverband, opgezet om via internet op een gestructureerde wijze met elkaar te communiceren. Professionals en niet-professionals kunnen middels dit medium elkaar informeren om de zorg op elkaar af te stemmen. Elke cliënt krijgt een eigen pagina binnen de website waarop het zorgleefplan wordt bijgehouden. Veranderingen, interventies en rapportages worden tevens binnen deze pagina bijgehouden en zijn toegankelijk voor de professionals en voor ieder ander wie toestemming van de cliënt zelf heeft om de pagina in te zien (Virtueelverzorgingshuis, 2013). Het zorgleefplan wordt opgesteld en bijgehouden door een zorgcoördinator, vaak de wijkverpleeg- kundige, de praktijkondersteuner huisarts (POH) of een consulent ouderenzorg, maar zolang het mogelijk is houdt de cliënt zelf de verantwoordelijkheid als zorgcoördinator. De medische gegevens, welke nu opgeslagen liggen in het HuisartsenInformatieSysteem (HIS), kunnen gekoppeld worden aan het Zorgverband-systeem om overlapping te voorkomen (Erasmus MC, 2012).Er zijn verschillende vormen van het VVH, die allemaal hun eigen draai geven aan het concept. De site www.virtueelverzorgingshuis.nl is zo'n contactnetwerk en geeft specifieke uitleg voor beleidsmakers, professionals en niet-professionals. Deze site ondersteunt het elektronische systeem Zorgverband.Mensen met een zorgvraag kunnen langer, of tot het einde, thuis blijven wonen.Het Gezondheidscentrum Warffum (GCW) gaat in het GoudOud concept een hoofdrol spelen.  De professionals uit  het GCW hebben een signalerende rol naar het vrijwilligersnetwerk en vice versa.  

In het GoudOud concept bevindt zich een hoog opgeleide verpleegkundige die de spin in het web is voor het vrijwilligersnetwerk en de professionals van het GCW. Een jaarlijks contact met alle inwoners van Warffum en een preventief karakter  is de basis van de zorg. Niet alleen met de huisartsen, de fysiotherapeuten en de wijkverpleegkundigen maar ook met de vrijwilligers wordt veelvuldig gecommuniceerd.  Een gezamenlijke, signalerende werkwijze dient te leiden tot een kwaliteit van leven voor ouderen die tot aan het overlijden thuis, in het dorp,  willen en kunnen blijven wonen. 

Naast het GCW is het zorgpension, het hofje, de plaats om te wonen daar waar mensen het thuis echt niet meer alleen kunnen.  Het kan zijn wonen maar het kan zijn verblijf gedurende de dag. De plannen hebben we naar traditioneel voorbeeld gevisualiseerd. 

Een zorgpension

Hoe het was:

Hoe het wordt: 

Het dorp Warffum heeft een openlucht museum (Het Hoogeland) en dat gebruiken we als metafoor voor het verzorgingshuis: een openlucht verzorgingshuis. Waarin de straten van het dorp de gangen van het verzorgingshuis zijn, het hofje en de huizen van Warffum de verblijfruimtes van zorgvragers herbergen en het GCW de zorg-post is. De verwachting is dat met name de mensen die tot nu toe geïndiceerd werden met de  zzp 3 en 4 gebruik gaan maken van deze shelter. In 2040 is de top van de dubbele vergrijzing en de ontgroening bereikt, een lange tijd waarin minder vitale mensen voor meer kwetsbare mensen in de samenleving moeten gaan zorgen. En waarin bovendien de professionele beroepsgroep de vraag niet aan kan.  

Plannen en voornemens

Scholing van de vrijwilligers als toetreding c.q. instapvoorwaarde tot het vrijwilligersnetwerk GoudOud(huidige op basis van natuurlijke selectie en toekomstige op basis van intake gesprek)

PortfolioHet portfolio/e-portfolio lijkt een beetje op een curriculum Vitae, maar het is veel meer. Het laat zien welke opleidingen de vrijwilliger heeft gevolgd, welk (vrijwilligers) werk is gedaan en wat de competenties zijn. Het geeft inzicht in de mogelijkheden van de vrijwilliger en geeft een richting naar de wensen van de vrijwilligers. Er kunnen foto’s, film, getuigschriften, diploma’s, werkstukken en alle mogelijke andere documenten worden verzameld en opgeslagen. Het e-portfolio kan online worden gewijzigd en aangevuld wanneer de vrijwilliger dat wil, het is van de vrijwilliger alleen.

Sociale netwerken en zorgnetwerkenAandachtspunt hier is de vrijwilliger in de relatie met de mantelzorger en het zorgnetwerk .Nieuwe vormen van samenwerken van vrijwilligers van het verzorgingshuis naar de thuissituatie. In dit veranderende werkveld krijgt de vrijwilliger een andere rol: welke competenties zijn nodig om samen te werken met mantelzorgers en met beroepskrachten?Wat kan gevraagd worden aan mantelzorgers en beroepskrachten? En wat zijn de verwachtingen hierbij? Er ontstaan nieuwe samenwerkingsvormen, bijvoorbeeld met burgerinitiatieven, buurt- en  thuiszorg en het Gezondheidscentrum in Warffum.Hoe wordt hierin een optimaal samenspel georganiseerd tussen de vrijwilliger, de inwoner van Warffum, de mantelzorger en de beroepskracht?

Zorgsituaties

Het programma van de scholing GoudOudPlus richt zich in het bijzonder op de zorgsituaties van (oudere) inwoners in Warffum.  Vrijwilligers worden voorbereid op zorgsituaties van de inwoners in Warffum die veelal gericht zijn op de beperking voor het dagelijks leven, zoals het ondervinden van problemen bij de ADL en het minder worden van de sociale contacten. De vrijwilliger krijgt te maken met de behoefte en de wensen van de inwoner van Warffum. Bij de vaardigheidstrainingen leert de vrijwilliger inzichten en vaardigheden te vertalen naar de specifieke zorgsituatie van de inwoner.

Het professionele raamwerk van GoudOud: kennisontwikkeling

Verpleegkundig Specialist          Portfolios to provide new knowledge            Huisarts

                            Protocollen                                                      

                                                 Ouderen en hun sociale netwerk 

Figure 1 Knowledge construction from interactions between learners and environment

De scholing voor professionals is gericht op samenwerking t.b.v. de zorgvrager en krijgt de scholing ook gezamenlijk, Interprofessionele Educatie (IPE). Het hometeam, bestaande uit Huisarts en Verpleegkundig Specialist, ontwikkelt haar competenties in de praktijk, in leerwerkplaatsen.  Vier praktijken uit vier dorpen zijn daarin voorlopig opgenomen. Monitoring van de competentie-ontwikkeling van vrijwilligers en professionals alsmede de perceptie van de zorgvragers en hun sociale systeem zijn onderdeel van de kennisontwikkeling.