N 211 .. i . ual Hilal kXd. Di~hlan & Mohammad h a m Hussain

IJakulti I'engurusan Awam dim 1Jndang-1Tndsng IJnivcrsiti [Jtara Malaysia

d b.str-nk : fi-ec/ata~gc?17 yei?juj~1/7 Bar-at Xe afus T~rnall LZfcl~q~z/ telnll i?~ei.rimb~rllcui Xe.sur.r Ice atas asp eli y olitili, .sosial du17 elion0177 I rrr as~~ar.alcat. :lfei.r! jr ~ l i kepad~7 b idnr7g pe1.1 r i ldnr lg~117, sernasa ercr yer7~~~.!ja/.rar7 Bi-rtish, nlel-ex-u rela17 berpendapat bal7atr.cr 'tkgeri-negersi .Me/c~jrl Ber:rek~~t// clai7 lVeger*i-~7egei-i AZfe/ajw ficlak Rer:~eli~rt/r t i h l i n~enlprrr~~~ai 1,nda17g-r(r7da17g lyarlg c/igzn?a yalcaz sehelrrm tal11117 1937 dun 1951. Ini ll1er7jelaslca17 hal7cnt.u ne,?er.i-r.regeri ,Weloj-rr lietilia r r r r kecl/nli .lTegei-I-i~eger-i Selat, ficl~li ~ ? I ~ I ? I ~ I I ~ ~ ~ ~ ~ c I I sister11 per.zri1clnrlgc1l7. :lTal?7rii7 udcr ~ar7g berper7dc7pat .~eha l r l i~~~ l~ / ruztzr telal~ ~t'r!jcrcl srsten7 rrrrc/ur7g-zindai7 cli 17egei.i-r7egei.i ;\felc~yl~ .sehelrrrl7 ern per1ja~a17ar7 aleh Ht.1tis17 >*trr.rg begrt~r 1ietur.a me~n~1er-l~e17allcai~ slsten7 pel-zr12darlgar7 mel.eL-u Ice nlanl ,Llela~vi. Kel.fas k q j a ini ~ ~ l i ~ l i ~ niel7pknji n7cngenaiafal& bahatta sar71a ado bel7al. atarr trdcili, ATe,g~ri Kehl7 Dal-zrI,-l~?lal~, .salalr seb/lah Xege1.i ,Idelaj'zr, tickli li7clzlpr/l7~.ni zr17d7~7g-1~r7dci17g ser7dir.i sehelrrln kecJnr'arrg~~l7 Ir7ggel.1~. .'TeIci1?jr~tnj'~1, kei- CIS h-el;/u 1171 nIca~7 ri1engl7z/l-ul ir7er7,qer.rar 11nd~117g-r/nda sehelrrrn kedlrfa17gc/l7 Ir7gge1.1~ dl A-edah .seli-rr-a~.rya ada. .Yeter-t1s17j~a, li-er-ic~s I M I j ~ r g ~ l aleor7 n7er1qr,pas '- dull n7e~nh1ncangIear7 1r17dcir.rg-1117dang tersebztt. S I C ~ ~ lcer.ic7.s It-erja rni ucla1al.r n~engenai i117dang-trr7clc117g jJa17g teln17 digr~napolinz di Ayegel-i k7eclah Dai.zr/ .4177ar7 yc~da atla1 yerner*intahan Sr11tur7 bc/111 Hanl~cl Hc71in.l Shall (1883-1943).

Pcnul is-pcnul is Barat ceildciung inengataka11 bahawa tidak tcrdapa t undang- undang di negeri-negeri Melayu sebeluin kedatangan Inggeris. Menurut seorang sarjana barat, G. W. Bartholomew, heliau inengatakan hahawa tidak jelas te1-dapat undang-undang yang digunapakai di Negei-i-negeri Melayu sebeltun 1937 dail 195 1 (G. W. Bartholoinew, 1 965). Berdasarkan tllakluinat ini, ia menggan~barkan scolah-olah negcri-negeri Mclayu sebcluin kedatangail Inggeris tidak incmpunyai satu sistem perundangan. Nainun begitu, I-Iickling bel-pendapat bahawa negeri- nezeri di Tanah Melayu inempunyai sistern perundangannya sendiri srbelum

f i l e : i / l C ~ I D o c u r n e n t s % 2 0 a n d % 2 0 S e t t i n g s ~ 2 0 F P A U h t m (1 of 30) [8/10/2005 12:15:37 PM]

kedatangan pihak Barat. Seinasa bercakap kepada Ma jlis Prrsekutuan pada tahun 1927, Sir Hugh Clifford menlj~lk kepada undang-undang lama Malaya sebelum kctibaan i3ritisll iaitu 1Jndang-lJndang Syarak, lindang-undang Islam, Kanun, undang-undang tradisioilal dan Hukuill Adat.

Scinasa pcmerintahan Sultan Abdul Hainid Halinl Shah, Kedah beralih daripada zalllan tradisional ke zaman inoden. Masyai-akat ti-adisional Melayu dapat dibahagikan kepada dua keloinpok sosial iaitu kelas pemei-intah dnn krlns rakyat. Kclas pemerintah Icbih bcrdasarkan kepada fkktor kctui-unan dan perkahwinan kerabat diraja. Mcrcka incrupakan tcnapa penggcrak pcntadbiran dan politik yang mewujudkan kelas peinrrintah. Golongnn elit tradisional tcnnasuklah sultan dan kei-abat baginda, polongan bangsawan, peininlpin aga~na, tuan tannh dan orang- L.

orang yang inendapat keistiinewaan daripada sultan (Mohammad Isa Othman, 1990).

Dal-i sepi ekonomi. seoi-ang anggota golongan elit itu herada dalain kelas yany saina. inisalnya seoraiq ahli againa boleh meixlpakan seoi-anp pentadbir dan tuan tanah. I'ei-kahwinaii bei-unsurkan siasah dapai mewujudkan kean~anan, kesatuan dan kekitaan. I'erkahwinan ini juga boleh menj adi cara n~endamaikan persclisihan. Walau bapaimanapun, tidak bemakna hahawa perkahwinan yang bei-tlotifkan politik bole11 n~enyelesaikan seinua inasalah konflik,. Dalain I-ebutan takhta dan jawatan pembesar, pertelagahan sering bei-laku sesaina a1111 keluai-ga. IIubungan darah akan meijanlin status sosial ineskipun bukan jaminan ~nutlak ~unttlk inendapat pcluang memainkan poranan sebagai elit. Allli golongan elit hai-11s tnenunjukkan kebolehan bagi memiliki kckayaan, pengaruh dan kuasa jika tika inahu tei-cicir. sekalipun sesaina ahli keluai-ga (Mohainmad Isa Othman, 1990).

Sebelum kedatangan L pengaruh Inggeris, Sultan menduduki te~npat paling atas dalain struktur politik dan ssosial. Instit~lsi kesultanan Kcdah sebenarnya telah

file:i/iC~/Documents?/a2OandY02OSettings/User/Desktop/belum%2Opdf/Nuarrual2OFPAU.htm (2 of 30) [8110/2005 12:15:37 PM]

mcngalarni proses sejai-ah yailn V panjang. Bagi inenguatkan V hak untuk memei-itltah, keturunan Sultan Kedah dihubungkan dengan raj a-ra j a yanp agung di dunia. Mengenai salasilah kcturunan Sultan Kcdah, ada beberapa versi yang berbeza, antaranya ketumnan Sultan Kedah dihubungkaitkan denpan Raja Kom, dengan Raja Parsi, denean C- Raja Maurya di India, clan denean CI keturunan Moglltll di India. Fakta maria yatle C benar masih tidak dapat disahkan dan ia tidak ineiljadi persoalan kepada rakyal tradisional kcrana yang penling ialah inarkbat raja mei-cka setaraf dcngan raja-raja lain. Ragi golongan pemerintah, dcngan incnyusur~alurkan c. kctumnnn sultan yang, L. mcngaitkan dcngan raja yang tcnllashui- bole11 mei~guh~hkan hak sultan inemerintah. Kecludukan seorang sultan diperkukuhknn lagi dengan beberapa kepercayaaail iaitu daulat, derhaka, adnt istiadat, alat kebcsaran dail hak keistimeivaan (Mohainmad Isa Othman, 1990).

l'emerintah kedua selepas Sultan ialah Raja Muda. Kaja Muda tidak semestinya putera Sultan. Raja Muda illungkin seorailg kerabat diraja, sanla ada menantu atau saudara Sultan. Raja Muda bukanlah bakal Sultan. Daripada segi pentadbiran, Raja Muda inempunyni kunsa yang agak luas dan tindakannya apak tidak dikawal olch Sultan. L>alam scjarah Kcdah, bcbcrapa orang Kaja Muda akan inuncul sebagai pciuxbar Sultan (Mohainmad Isa Othman, 1990).

Elit tradisioilal yang ineinbailtu sultan ialah pembesar di peringkat pusat dan daerah. pad:^ peringkat pusat, jawatnn peilting terdiri dai-ipada Deridahara, I3embcsar limpat, I'cnlbcsar Lapan, IJembesar Iinam Bclas dall Pahla\van Mulubalang (Mohainmad isa Othman. 1990). Peinbesar Enlpat yang penting ialah Temenggung (Menteri yailg inenjaga hal-ehwal dalain negeri); Laksamaila (ha1 ehwal keselamatan di laut); Penphulu C- (Kewangan) dan Syahbandar (Pesui-uhjaya pelabuhan dan kastain). Sejak pel~lerintal~an Sultan Alunad Tajuddin 111 (1 853- 1 8 759, banyak CI relaran dan jaw atan dirnailsukl~kan kerana sultan hcndak illeinusatkan h a s a di kalailgan kerabat diraja, dan dengan ini hubungan antara pemerintah dengan rakyat dihubung terns. Pada zaman peinerintahan Sultan Abdul Hamid, jawatan Rendahara, Menteri, Teinenggung d a i ~ lain-lain tidak diisi seluula selrpas keinatian penjawatriya. Sebaliknya jawatan barn akan diwujudkan inengikut sisteln pentadbiran Hritish di Pulau Pinang (Moharnrnad Isa Othman,

f i l e : i l l C ~ ~ D o c u m e n t s 0 ~ ~ 2 O a n d 0 h 2 O S e t t i n g s ~ 2 O F P A U . h t m (3 of 30) [811012005 12.1537 PM]

I>i pcringkat daci-ah pula, Sultan melantik pembesar yang bcrtangyunjawah hagi satu kawasan lembah sungai. b Meskipun daerah itu ditadbir 01 th peiubesar tetapi tidnk nlempunyai batas sempadan yang jelas. Kebanyakan penlbesar daerah yang kaya adalah daripada keluarna C dirnja, terutainanya pernbesar bagi daerah Kota Sctar. Kuala Muda dan Kuliin. Pcmbrsnr daerah akan inernbentuk pentadhiran scildiri dcnean k- dibanta ole11 pcnasihat, sctiausaha, pcngawal rumah, orang upahan dan orang kcpcrcayaan. Kebanyakan inereka tcrdiri daripada anak-analulya, menanh~ lelaki. saudara mara, sahabat handai, orang upahan, sukarelawan, orang berhutang dan hainba. Pada tahun 1905, prntadbiran daerah telah diinodenkan. dan peinbesar dacrah dikenali sebagai Peinbesar Jajahan sebcluin dikenali sebanai C.

l'cgawai Dacrah. Schingga I'craag Dunia Kcdua, ada scnlbilail dacrah diwwjudkan di Kedah (Mohain11rnd isa Othman, 1990).

Di bawah unit politik dail psiltadbiran daerah ialah mukim yang diketuai olch pcnghulu. I'erlantikan Penghulu dicadangkan ole11 peinbcsar daerah dan dipcrkcnankan olch sultan. Ada juga 'pcincgang mukirn' yailg tcrdiri daripada pembesar ti-adisional. Peinepang inukiln ini bei-hak melantik penghulu yang akan mengutip cukai bagi pihaknya. Bagi penghulu inukiill darjat pertanla inendapat gelaran Sang, manakala darjat kedua bergelar Tan. Antara syarat yang perlu bagi L

seseorang itu dilantik sebagai penghulu ialah dia berasal daripada kcluarpa kaya, disegani, disokoilg olch pcndudilk, dihorinati, kcluarga pcncroka dan mengctahui sedikit sebanyak mengei~ai soal againa. Meskipun penghulu menlpakan jainbatan penghubung antara 1-akyat dengan sultan tetapi hubungan di antara kedua-duanya jai-ang b wujud - cuma umjud dalain keadaan tertenttl sahaja. Hubungan antara penphulu dengan rakyat hams dikekalkan dalam keadaan baik kerana rakyat akan inen~u~jtlkkan rasa tidak puas hati terhadap penghulu dengan pelbagai cara seperti berpindah beramai-rainai, mengadu kepadn Peinbesar Daerah atau kepada sultan, atau meilgingkari perintah (Moharninad Isa O t h u ~ m , 1990).

Ole11 itu pengllulu harus inenpekalkan hubungan ham~oni dengal1 anak buahnya, dan tidak berkonflik dengan mereka. Dala~n lnenguruskan pelltadbiran harian

mukim, penghulu akan clibantu ole11 panglima dan selalunya inereka ini adalah annk penghulu dan berkeinungkinan besar sebaeai b bakal penshulu L. (Mohammad Isa Othmnn, 1990).

Sebagaimana yang telah dinyatakan di atas, dalain illentadbir negeri, Sultan pnda inasa dahulu dibantu ole11 beberapa pembesar. Mereka tennasuk Rendahasa, r 7 1 emcnpgonp dan Mantri. Pel-lantikan sultan pula, adalah mclalui kacdah pcrwai-isan dai-ipada ayah kcpada anak lelaki, semcntara adik lclaki ayah tadi dilantik inci!jadi Raja Muda. Scbagai contohnya, dalain koi~tcks Sultan Abdul Hainid Haliin Shah (1882 - 1943), sebelunl ditabalkan menjadi Sultan, baginda r n e n ~ ~ a k a n Raja Muda selama dua (2) tnhun apabila abangnya yang sulung Zainol Tiashid Mokara~n Shah - yanq C biasanya dikenali sebapai 'rtunku Pctra mcnjadi Sultan. Apabila Sultan Zainol IZashid inailgkat tanpa mcninggalkan waris, bagiuda Sultan Ahdul Hainid yane C menlpakan saudara lelaki ketiga kepada Sultan Zainol Rashid, inewai-isi kesultanan Kedah. Ini adalah kerana adik lelaki ketipa kepada Sultan Zaii101 Rashid didapati tidak sesuai untuk nlen~adi Sultan incmei-intah negei-i. Ada yang inenyebut bahawa setclah kemangkatan Raja Muda pada tahun 1907, Sullan Ahdul IIainid nlcngainbil kcputusan untuk tidak mclantik Raja Muda yang baru. Walau bagaimanapun, disebabkan oleh kehendak adat dan keperluan negeri, maka akhirnya Raja Muda ban1 dilantik iaitu Tunku Mah~nud - adik kelinla clan yang paling bonnsu C kepada Sultan llhdul Hamid. Tunku Mahmud sebapai Raja Muda tclah dilantik scbagai I'rcsidcn Majlis Negeri (W. Gcoryc Maxwell, 19 10).

F u n g i Raja Muda adalah untuk mentadbir unlsan seharian negeri atas nama Sultan. Walau hagain~anapun, hanya peskara-peskara penting sahaja ditadbir oleh Sultan sendiri. Ini termasuk pentadbiran kcwangan negeri. Raja Muda merupakan penolong kcpada Sultan dan Sultan berku:lsa untuk mcncubah b atau ineinbatalkan apa-apa arahan yang diberikan oleh Raja Mudn, sekiranya baginda fikir sesuai (W. George Maxwell, 19 10).

LATAR BELAKANG UNDANG-IJNDANG LAMA DI KEDAH

f i l e : i l l C ~ / D o c u m e n t s % 2 0 a n d 0 / 0 2 0 S e t t i n g s ~ 2 0 F P A U h t m (5 of 30) [8i1012005 12:15:37 P M ]

Berdasnrkan pcnulisan yang telah dibuat fungsi undailg-uildang pada zainan traclisional di Kcdall selain daripada menjaga kea~nanan dan keharn~onian dalaln negrri, juga untuk mmggiatkan kegiatan ekoilon~i dan pen~bang~man. Secara umumnya undang-undang Kedah tradisional adalah berasaskan kepada arahan- arahan Sultan. Arahan-arahan ini boleh m l u d saina ada bertulis atau tidak kepada rakyat .

Mcnunlt penulisan yailg diperolehi daripnda pcnasihat Kcrajaan Kedah, pada masa dahulu tiadn sistem prntadbiran keadilan yang jelas di Kedah. Apa ynng ada ada1:ih undang-undang berdasarkan lceadilan yang menlpakan suatu kesedaran semulqjatli manusia. Dallulu, apabila penduduk-penduduk Seinenanj~mg l'anah Mclayu mula inengadakan pcrhubungan dcngan - pulau-pulau di kcpulauan India, penduduk-penduduk awn1 di l'anah Melayu dikatakan telah datang dengan kapal- kapal clari Mesir dan illereka ini terdiri daripada individu-individu yang 1neng:lnut pelbagai aganla dan tneinbawa bcrsaina-sama nlercka pelhagai bentuk pcnyembahan dan kepcrcayaan. Mereka datang secara berbondong-bonctong tanpa mcnctap di scsuatu telnpat di .I'anah Mclayu sccara tctap dan tanpa mendapat apa-apa pel-lindungan daripada mana-inana kerajaan atau pengawalan ole11 undnng-undanp. Penghorinntan dan ketaatan berdasarkan umur adalah n~erupakan satu-satunya prinsip etika dail peraturan sivil yang dianlalkan ketika itu. Orang yang paling tua dari segi umumya dalam sesuatu perku~npulan inerupaknn kctua dan dibcri kepcrcayaan untuk mengawal pcreerakan V dan aktiviti kumpulan tersebut (G.C.Hart, 1909).

Kanun yang paling - awal yailg L, telah diperolehi, menurut Middlekoop adalah berdasarkan kepada rckod Aii Saka dalam tahun 75 sclepas cra Kristian. Kebanyakan inaklumat mengenai Aji Saka adalah dongengan kcrana beliau dianggap telah diberi keistinlewaan dengan kuasa-kuasa ghaib yang inembolehkan beliau menyeberangi sesnatu pergunungan dan benua dengan bantuan angin. Kanun tersebut tidak nlenpandutlgi pcruntukail-peruntukan yang kejam. Sebagai contohnya, sescorang pencuri hcndaklah dikenakan bayaran balik (restitutzo~l) dari barang yailg telah dicuri itu dan ~nembayar denda dalain bentuk

f i l e . / / l C ~ / D o c u r n e n t s S / o 2 O a n d % 2 0 S e t t i n g s ~ 2 O F P A U . h t m (6 of 30) [a11 012005 12:15.37 PM]

pcmberian haiwail ternaka11 (cattle) atau apa-apa hasil usahanya. Sekiranya pcncui-i itu hertiinbanerasa, d- beliau perl~ilah menjadi hamba kepada pihak yang incil-jadi inangsa atau n h l i kcluarganya tanpa bolch beittikar patuh kcpada pihak lain ((3-C-Hart, 1 909).

I<esalahan ineinbuiluh tidaklah dikeilakan llukuiliail mati tetapi dikenakan denda yang berat dan inciljadi hamba seuinur hidup kc13ada keluarga L., niangsa. L Terdapat suatu absti-ak menpcnai undang-tindang ini yang dikatakan tclah bcrkuatkuasa schii~gga V tahun 900 sclcpas Masehi dan sesctcngah teinpat schingga tahun 1300 selepas Masehi (G-C-Hart, 1909).

Kan~in tindang-tindatlg yang kcd~ia yailg diketahui ole11 orang L Mclay~i lidak hcrasal dai-i Kcdah tctapi inuncul, bci-ken~untrkinan, L dari Jawa dan unsur kctakutnn lnerupakan hukum an- h n k t u n ~ ~ n ~ ~ y a - Kefahainan yan y rnendalam tentang Kailun Jenayah hendaklah dipastikan, bukan tnelalui uj ian, tetapi be^-dasarkan peruntukan ini:

'Se kil.u~l~:cl seseo~-a~?g JloX-illr iiz I ditlnpnii jnh il ieninrlg ~lndang- undong, he~~duklul~ dipotoryg lickrh,~j:tr; .sekir*nr~yu per~lbarliu k-eiiku be~.iirldtrk sebagai i?aX-iru fer-hukti len~uh dalarn per?getcrh?iunnl;cr &lain nlelljakurl kon / r igm, dicr jz lgu hr17tltr kkrh dipot o17g kidulmt;~, kethlu ielir1gcrr7~~a. sel-to besi par 10s dikenrrkun Lre aias bibirn, ?a ' (G.C. Hart, 1909).

Apa-apa penyaksian yang dibuat hendaklah benar, sekirailya tidak pihak yang bersaksi itu akan dikrnakan ht~kuinan potong tangan. Pencuri atau pembuiluh bolch dibunul~ sckirailya ditangkap scrnasa tnclakukan jcnayah lei-scbut tetapi sekiranya inelcpaskan diri dan ditailgkap sclepas itu, dia hendaklah ~nenjadi hainba atan ineinbayai- denda (G.C.Hai-t, 1909).

Selepas kcdatangan Islam, Al-Q~lran telah ineletnkkan beberapa asas kod-kod moral. Walau bagairnanapun, bukan kcsc~nua ilndang-undang Islain ini tclah dipraktikkan di Kedah sejak tahun 1700an. Undang-undang keterangan Islain

f i l e : l b l C ~ I D o c u m e n t s % 2 0 a n d 0 / 0 2 O S e t t i n g s ~ 2 O F P A U . t m (7 of 30) [8i1012005 12.15:37 PM]

kcbany akannya masih diamalkan walaupun tidak menyeluruh. Menurut undang- undang ini, hainpir kesemua jellayah yang inenierlukan saksi dua lelaki atau scoi-any lclalti dan dua perempuan masih rnerupakan satu kepcrlunn. IJntuk kesnlahan rogol, Al-Qui-an menetapkan keterangan tidak h r a n g daripada empat saksi lelaki yang n~elihat (eye-wifnesst..r) (G-C-Hart, 1909).

Ajaran-ajaran di dalarn Al-Qu~-:~-an masih lagi rnei-upakan sumhcr undang-undang asns untuk men-jawab persoalan-pcrsoalan mengc~lai perceraian atau pcrwarisan (inha.itance), bcgitu juga dengall adat bcrsumpah selalu juga diamalkan. Sumpa11 iili dibuat dengan cara plnintif atau defendan itu, sekiranya masing-masing pihak meragu tentanp keterangan pihak yang satu lapi, hendaklnh ke masjid dan di sana mereka akan brrsumpah cinpat pulu11 (40) kali dcngan Al-Quran diletakkan di atas kepala ~nercka hahawa cci-ita mcreka adalah bcnar. Apahiln s~unpah dcngan cara ini dilakukail pillilk yang satu lagi itu biasa inenerima sumpah mereka tanpa apa-apa bantallan (G.C.Hart. 1909).

I'elaksanaan hukuin sumpah illi bci-clasarkan bcbcrapa pcristi~va inenunjukkan . . .

kcpcntingannya dalain incncgakkan keadilan tetapi inutlgkin 1111 juga mcinbolehkan sesetengah pihak yang iclns bci-salah, nlenyalahgunakaililya bagi melepaskan diri. Daripada kes-kes yang diputuskan di Mahkamah Resar di Alor Setar terdapat dua (2) krs sivil dalam 10 bulan pertama tahun 1325 IIijrah (1907 Masihi) di inana plain ti f enggan u i ~ t ~ k 111cngainbil sumpah. I<mpat puluh empat (44) kes tclah dirckodkan dalain masa ynng sama di inana s~lrnpah telah diainhil, dua puluh lapnn (28) daripada kcs ini adalah kes sivil dan pengambilan s~ullipah ini diainbil secara saina rata antara plaintif dan defendan. Dalaln enam belas (16) kes-kes jenayah, terdapat einpat (4) orang pengadu y a m c. berjaya dalam aduan inereka dan pen; etlay ah-pen; enayah t er scbut dikenakan hukurnan. Setnen tara i tu sehelas (I 1) orang yang dikenakan hukuman penjara telah mengambil suinpah dan satu (1) lagi tidak disahkan sumpal~nya (G.C.Hart, 1909).

Kesan pelaksanaan ini adalah jelas iaitu, pertamaoya hakiln yang membicarakan kes itu berasa ragu-ragu dalain melaksanakan tugas kchakiman kei-ana tnenerima pelbagai bentuk ketei-angan-ketei-angan yang menyehabkan beliau jnnggal (apt)

file:l!iC~/Documents01b2Oand~2OSettings/User!DesktopbelumQ2Opdf/Nuarrul2OFPAU.htm (8 of 30) [8110/2005 12:15:37 PM]

untuk 11~ellpguiIal1akai s~111ir)ah itu. Setcrxsi~ya, dellgall hanya meneriina sumpah tel-sebut, secara tidak latlgs~mg L, C beliau melepasklul tanggungjawab kehakiman clal:iln scsuatu keputusnn kc atas bahu pihak yang inengainbil sui~pnb. Kcdua, seseorang yang telah dihawa untuk menghadapi tuduhan jenayah biasanya diugut dengan peinen.jarani1 sekiranya dia enggan ui~tuk bersuinpah. Secara tidak lanpsung proses pengangkatan sun~pah itu dilakukan atas sebab ia adalah smuhan ngama bt~knn atas dasar illcncari keadilai~ (G.C.I-Iart, 1909). Sultan pula bagi L- memenuhi kcpei-luan tcmpatan telah dari inasa ke seinasa men~cluai-kan ‘-- pcrintah (edicts) undailg-undang. I'crintah-perintah ini adakalanya jelas dai1 munasabah, namun ada juga yang tidak. Di sampinp itu perintah- perintah tersebut tidak dikumpul dan diedit secara tersusun d m sempuixa. Ini mcnychabkan seballagian daripadaiiya hilang. Oleh yany demikian sekiranya pcrintah itu tidak diincrati u dan dikctahui, pclaksanaan pcrintah-pcrintah terscbut ole11 I-akyat jrlata tidak dapat dibuat (G.C.1-lnrt, 1909). Sehagai contoh. terdapat suatu perintah sultan mengarahknn meinhunuh atau meneinbnk, tanpa apa-apa ainaran, orang asinp yang inen~nsuki illana-mana kampung atau tempat laill pada nlalanl hari. Walau ba~aimanapun, L. perintah ini masih tidak diarnalkan scpenuhnya dalain kchidupan scharian. Di sanlping itu kata-kata (dictcr) dari Raja Muda yang terdahulu juga iuerupakan suah~ sumbei- undang-undang yang sering diru~uk walaupuil kaclang-kadang kata-kata tersebut boleh tneinbaa~a petlahiran yang tidak bijak. Sebagai contohnya nlengcnai tempoh 30 atau 20 ~nhun pendudukan bolch inowuiudkan 'hak-hak setinggan7 (G.C.llart. 1909).

ITNI)ANG-IJNI)AN(I: LAMA KEIIAI1

I3olch dikatakan bahawa scbclunl kcdatangail Iilggcris tiada apa-apa rckod secara bertulis khususnya tentang butir-butir sisteill undang-undang dai1 prntadbiratlnya yang digunapakai Kedah bole11 diperolehi inelainkan hasil karya Kodin bin Kainis yans inengai-ang mengeilai Ondar?g- 0ndang Kerloh bertarikh pada 1 3 1 1 Hijrah (1 893 Masihi) dan IJndang-Undang Kedah (yang tcrdiri daripada TJndang- IJndang Pelahuhan 1650 Maschi, Tcinbcra Ilato' Sri Paduka T u n 7 IIukuin Kailun Dato' Kota Setar, peraturan mengenai Bunga Mas dan unddag-undang

Rle.lliC~/Documents0h20and%20Settings!User/Desktop/belum0~20pdf1Nurrual20FPAU htm (9 of 30) [8/1 012005 12:15:37 PM]

'. . . in Kctlah as in other Malay States there is no 1-ccorded history; a few scattered letters preserved by chance, and the contemporary records of othcr nations provide the only reliable data for the historian.. . ' (G.C.IIart, 1907).

Ini adalah suatu yans C malang kcrana ketiadaan rckod dan nlakluinat nlcngcnai pcrknra ini mcinheri kcsan kcpada gcnerasi yang akan datang untuk mcngetahui, lebih-lebih lagi untuk inenyelidiki perkara ini (G.C.Hart, 1907). Apa yang jelas, pengumpulan kod-kod Jan kajiail undnnp-undang secara sisteinatik dan secara il~niah yang telah clipraktiskan i t~ l bukan dibuat oleh orang tempatan tetapi ole11 sarj ana-sarj ana Uai-at. Tcrdapat bcbcrapa sarjana barat yang tclah inenganlbil - - . ~nls~at i f menguinpul dnn mengkaj i ~mdanp-~undang ini. Contoh yang j elas adalah R . 0 Wiilstedt (R.O. Winsteclt. 193 1) dan MB Hooker (M.R.Hooker. 1970).

Sccara rinykasnya undang-undang dan peraturan dibuat atas arahan Sultan bagi menjaga kctcntcraman swam dan kcpcrluan masyarakat. Sultan dari masa kesemasa telah mengcluarkan pel-i~~tah bagi menyediakan undang-undang asns memenuhi tunhitan ini. Pel-intah-pzritltah ini j ika d iingat akan dilaksanakan tetapi apabila hilang dan tidak diinnati C pel-atman-peratura11tra ini diganti denpan yang lain (G.C.kIart, 1907).

Rerdasarkan pe~nei-hatian. penulis ~nendapati bnhawa terdapat dua pengka j i sej arah unclang-undang Kedah yang nleilj alankan penuli san iaitu R . 0 Winstedt dan Abdul Aziz Mohd. Ariff (Abu IIassan Sham & Mariyam Salim, 1995).

Menui-ut Winstecl~ undang-undang Kedah lama, iaitu kod undailg-~mdang yang telah dipraktiskan scbelun~ tahun 1905 adalah seperti bcrikut (Abu Hassan Sham & Mariyain Salim, 1995):

1) Undang-undang Pelabtlhan (Port Law) 1650 Masehi; 2) l*cmbera Ilato' Sri Paduka ?l'uan, bertarikh 1075 Hi jrah - 1667 Masehi;

file:i!!C~lDocuments0h20and%20SettingsiUseriDesktoplbelum%20pdfiNuarrual9/o20FPAU.htm ( I0 of 30) [811012005 12 1537 PM]

3) I-lukuln ICanun I>ato' Kota Setar, tanpa tarild~: dan. 4) Satu bab daripada Bunga Mas dan scbaqainya. L.

Walau bagaimanapun tel-dapat satu lagi hentuk undang-undang Kedah lama herasaskan hukuln Islam telah ditemui iaitu Orldarlg-Orlti'orrg Kedtrh 1311 Hijrwh (1 893 Masihi) yang dikaji oleh Abdul Aziz Mohd. Ariff Penulis jugs L. akan ~nencranykiln me13gen:li undanp-undang L tanah yang boi-kuatkuasa di Kcdah.

Undang-[Jndang Pelahuhan 1060 Hijrah (1650 M)

IJndong-undang ini tnerupakan undang-undang yang paling tua da11 ynnp paling mcnarik daripada ~3119 lain, bertarikh 1650 Maschi. Ia tclnh dijumpai dan sctelah dilakukan pcrncl-iksaan ianya tclah dikuinpul atas pcrintah Sultan Rijalu'ddin Mukarrain Shah yang memei-intah Kedah di N a p . Ini dinyatakan dalam seksyen 34. Seksye~l itu menyatakan:

'Patla atltrf kebesor.ail basil kayai Knlinga it11 ei~lpaf 1-afrrs elnos dar~ h~cy~al Gzrjel-at erlnrll r-nfrrs enjns. Mtrkn zrndar~g-lrridr,ng irli rliperh~laf durpuda rar?ltrr~ Sllltnr~ Rijctlzr 'ddin Mz~hnnrmnd Shtrh scmttj~urr~ di Nugtr, nnrcfirkot derzgnil scrh-trlicm r~ltrrrteri pegnwai &/I paildita rlierll bichar-akon ditr, sIrptFa le f tp trdut ini, jrrrlgcrrllah h e r * ~ / b ~ r / ~ - ~ ~ b ~ ~ h . 7btkula tetap adat neer i , nlaka sepaln rlCrrigt~r~ PZUI haryuklah mori ka negeri it?/; nlolin r-anjailoh. Tafkula ~-anvai, rnaka i.si negeripun,jadi ninnmor-; ri~rrX-u sentostrlah i~egeri itrr. Maktr trdnltrl~ ter-sebzrt rli dalarrl hati'ith Nub i salltr 'Ilah~r nluih i wtr sullur~r o, ~zpab iltr rcrjn-r0trjn n~riettpkar7 odd, btrgi r-oju-raja Allall .r rbhantril~i wtr taula r~~erreftrpknr~ nrasanj7t~; jiku I-oja-rtlja k@v sakali p~rrl. '

Utldang-undang iiii tclah diperbuat pada hari Juinaat 17hb. Jutnadil akhir tahun 1060 Hijrah bersainaan dengan tahui~ 1650 inasehi. Undang-lindang ini adalah herkaitan dellgall undang-undang pelab~~han. Tujuan undanp-undang ini dibuat adalah untuk menetapkan pcraturan di pelabuhan dan inenentukan tugas pcgawai- pegawai atar~ pekerja-pekei-j a pelabuhan.

file:/i/C~iDocuments%20and0/020SettingsiUser!Desktopbelm?20pdfNuarrua~20FPA,htm (If of 30) [8/10/2005 12:15:37 PM]

I3crdasarknn tundang-undanp ini, Kedah sejak tahun 1650, inalahan sehelum itu lagi, telah merupakan suatu k:iwasan pelabuhan dan pcrdaganrran. C-

L Mcnurut sejasah, terdapat behei-apn pengkalan pelabuhan dan tempat berlabuhnya kapal perdagangan di Kedah contohnya, pelabuhaa Kuala Merbok (Aji Ibrahim Ismail, 1987).

A~ltara inti sari undang-undang pclabuhan tcrscbut adalah sepcl-ti hcrikut (Ahu FIassan Shall1 & Mariya~n Saliin, 1995):

1) Semua orang yang datang berniaga hendaklah diperiksa terlebih dahulu.

Bceitu L.- jura C- apabi1:i mereka hendak kcluar. Merekn dikeiiakari cukai, iaitu tatkala lnasuk cukainya cnaln kupang cmas. dan tatkala kcluar pula n~crcka dikenakan cukai mengikut jenis ]nuatan. Contohnyn, jika nlereka ~nen~bawa kerban, setiap seekor cukainya sekupang emas. Jika ~neinbalva pajah pula nlereka dikenakall cukai sepaha emas setiap ekor.

2) Apabila scscbuwh kapal dagailg sampai di kuala, mcria~n llcndaklal~ dipasang sebagai tanda kedatangan kapal. Pnnglinla kuala akan inelneriksa kapal tersebut clan bertanyakan inaklutnat tentang asal kapal. nakhodanya dan barang C- muat;iilnya. Pangli~na kuda akan menyarnpaikan surat makluinst tentang kapal tersebut kepada syahbandar yang kelnudiannya akan disa~npaikan pula kcpada panglima bandar. Panglima bandar akan mm~aklumkan perkara tersebut kepnda raja.

Syahbaiidar dan n~ata-mata aka11 n~enriuui nakhoda knpal untuk merundingkan cara lneinasukkan kapal ke dalanl kuala. 13erbagai-bagai jenis hasil pertanian dipersembahkan kepadn nakhoda, seperti sirih, pinang. trhu. pisang dan nyiur muda, juga ayam. Nakhoda akan inenlbalasnya dengan memherikan kain puadam pandan selielai seorang. Nakhoda juga akan rnenghadiahkan pangliina kuala sehelai kain yang harganya snma nilainya denpan sepaha emas. Apabila sudah masuk ke kuala nakhoda kapal hendaklah ~nei~yci-ahkan senarai daftar bal-ang dagangan (bandcla) dan anak

f i l e : / / / C ~ / D o c u m e n t s 0 ~ ~ 2 D a n d ? ~ ~ 2 0 S e t t i n g s U s e r / D e s k t o p ~ 2 0 F P A U h t m (12 of 30) [a11 012005 12:15:37 PM]

kunci kcpada mata-inata.

3) Nakhoda kapal yang hendak bcrurus:in dcngan panglima handar l~endaklah memhawa sejumlah baratlgan sebagai hadiah. Contohrlya i~akl~oda kapal Kaling dikehendnki membawa sehelai kaiil puada~n panjang yang L bernilai sepaha emas. Kapal dari Gujei-at pula, hadialulya berupa kain halija bcroci sckayu. Apabila hendak mcnnadap L raja, nakhoda juga dikchendaki membawa pel-scmbahan iaitu bagi kapal Kaling. cmpat ratus elnas Patani, dan bagi kapal Gujerat pula. ena~n ratus mms. Panglilna bandas dan syahbandar pula dikehendaki inen~eriksa kapal muatan ~u~ituk metleiltukan cukai yang harus dibayar ole11 para pedagang.

4) Nakhoda kapal harus membayar kcrajat (cukai) l~cgcri iaitu tcngnh tiga tahil untuk panglima bandar dan dua tahil untuk pang limn negeri. Untuk pnnglima inlala pula tatkala kapal illasuk cukainya sepuluh einas dan apahila kapal keluar cukni yang dikenakan ialah empat belas emas.

5 ) Cukai handcle setiap sstu, dua kupang untuk panglimn bandrtr. Cukai bangsal pula empat bnnclcla sekayu bnfia. Jika kapal Kaling, sekayu selampuri untuk syahbandar dail sakai yang menunggu bangsal.

13ahagian akhir undang-undang ini adalah telltang adat menyambut s~u-at kebcsaran daripada raja atau pcmbcsnr tcmpatan dan daripada syarikat pcmiagaan luar negeri. Iui diikuti pula dengall hukuinan melnrikan anak orang atau hutang- llutailgan orang, dan ald~is sekali ulangan tentang pekerjaan syahbandar dan mata- ~nata.

Tembern Uato' Sri Paduka Tuan (1078 H /I667 M) (K-0-Winstedt, 1928)

Undang-undang ini adalah mel-upakan bnhagian kedua daripada Huku~n Kanun Kedali. Ia telah diperhuat pada tohun 1078 Hijrah (1667 Masihi). Walrtu tidak terdapat naina sultan yang mcngarahkan pcmhcsarnya (Dato' Seri Paduka 'l'uan) untuk me~~u l i s undang-undang tersebut, tetapi ia dapat dikenalpasti. Rerdasarka~l

PI YCiPNiZI.RV < 8

iai-ikh tei-sebuit (1 078 Ili~rall), immanya ialah Sultan Uhiauddin Mukan-am Shah, Sultan Keclah ke- 1 5 (1 66 I - 1 68 7) yane L- berpusat di Kota 111dcra Kayanean C dalam negel-i Pci-lis (I I :~J i Wail Sl~nmsuddin Mold Yuso f; 1 990).

Knndungan bahagian kechia Huhum Kanun Kedah iili nlcmbicnrakan tentang kesalahail dail l~ukuillan terhadap inereka yans iuelakukan perbuatan yang diailpgap jcllayal~ dan yang dilarans ole11 syarak. I'aling banyak diutarak:ii ialah inengenai undann-undang L- pcrtanian da i~ pcntcrnakan. Antaranya scperti perintall mcmbuat pagar L- di sawah dan huhiman tcrhadap kcrbau dan tuan kcrbau jikn kei-baunya n~cnceroboh masuk ke sawah orang lain yailg sudah helpagar ataupun jika menanduk orang. Adanya pei~intukan khusus dnlain Hukuin Kanutl Kedah yang bcrkaitan dengan persawahan itu, jclas inemhuktikan bahawa Kedah sejak abad kc- 17 lagi tclal~p~in tcrkenal sebagai scbuah ncgcri ' jclapang padi' di Nuisantara ini (Haji Wan Shamsuddin Mohd Yusof, 1990).

Tembera Dato' Sri Paduka Tuan jclas mempeixintukkan peruntukan-peruntukan undnng-undang berkaitatl denpan ekonomi pcrtanian. Ilaripada 16 ihsal yang tcrdapat dalain undai~~-undang CI ini, scjumlah G lasal sccara jclas rncoyci~tul~ menyes~tuh pclbagai aspek n~engcnai penanaman padi sernentnra yang lain n~enielaskai~ illengenai pentadbiran tanah pertanian.

I>i bawah ini dinyatakan pcruntukail unda~lg-~mdang yang terdapat di dalaxn 'Pcmbcra Ilato' Sri Paduka 'l'uan (Abu IIassan Sham & Mariyam Salim. 1995).

Ilndang-undang ini t~an~pakilyn mcnerapkail nilai-nilai Islaill dengall rnclarang rakyatilya inelakukan perbuatan yang dilarang ole11 agama 1 slain. Antara perbuatan yang dilarailg adalah inencuri, menyainun, menyabung, makan madat, inenycmbah batu atall kayu, minum arak dan sebagninya. Orang yang inelakukannya disunih bertaubat. Tetapi tidak disebutkan dengan jelas jenis l~ukuman yang dikenakan saina ada dikenakan hukum hndud atau tidak. Adalah menjadi kesalahan jika panglima atau ketua ka~npung (kweng) tidak membcritahu

file://iC~iDocuments0h2Oand0,~2OSettings/UserDesktop/belumh2OpdfNuarrul2OFPAU.htm (14 of 30,) [8/1 Oi2005 12:15:37 PM]

kej~aila raja . - jika orang bawahnnnya inelakukan kcsalahan tcrsebut.

Mercka yang tidak bersembahyang akan dihuk~uu takzir. Sekiranya engpan, illel-eka akan dibawu ke masjid dail dikekanp lehemya.

Hasil bendang atau hu~na hendaklnh dikenakan zakat, iait~i 10 emas. Sesiapa yang engpan akan dihukum inengikut hukum syarak.

I;'c~~scr/ 4: ./I,/~I/ Reli K e r b a l l

Sesiapa yanp hendak berjnal beli kerbau hendaklah inemberitahu X~t'eltq. c J

Menunit fasal iili inenerangkan mengenai tanggungjawab tuan punya sawah dan tuan punya kel-bau. Sawah hendaklah dipagar dan kerbau hendaklah dihantar ke padang besar. Kerbau yang mernbelah (inerosakkan) pagar pada waktu inalam, bolch ditikain, tetapi jika pada waktu sianp dikcnakan dcnda sahaja.

Hukum Ki~nuu Dato' Kota Setar (R.O. Winstedt, 1928)

Hukum Kamm Dato' Kota Setar yang rnenlpakan bahagian kctiga dari EIuk~~nl Kanun Kcdah itu tidak tcrcatat langsung tai-ikh tcrcipta dan siapa Sultan Kcdah pada waktu itu. Hagaimanapun, herdasarkan sumbcr penulisan sejarah Kedah lainnya, dapnt juga kita mengenalpasti. Nama Dato' Kota Setar iaitu pembesar yang bertanggungjawab meilyiapkan hukum kanun itu adalah satu gelnran penling yany ada kaitannya dengall nama Kola Setar iaitu pusat pentadbiran tcrakhir negc1-i Kcdah yang kcinudiannya dikcnali schagai Alor Sctar (IIaji Wan Shainsuddin Mohd Yusof, 1 990).

file ~~iC~lDacuments0~~2Oand%20SettingsiUserlDesktop/belum2Opdf!Nuarrual2OFPAU.htm (15 of 30) [8/1012005 12 15 37 PM]

Kota Setar diasaskan pada 15 Syaaban 1 148 (1 735 Masihi) oleh Sultan Muham111ad Jiwa Zainal Abidin Muad~am Shah [I, Sultan Kedah ke-19 (Ilaji Wan S11:iinsuddin Mohd Yusnf, 1990). Raginda inei~~erintall antara tnhun-tahun 17 10- 1778, di sanlping peileroka Bandar Aloi- Setar, baginda juga meinpc~-kenalkan beberapa perubahaii dan pei~lboharuail tcnnasuklah menetapkan matawang k- baru dan sukatan tanah (Ilaji Wan Shamsuddin Mohd Yusol; 1990). Ilnlain buku Al-Tarikh Salasilah Ncgeri Kedah ada mcnychut tcntanc! + arahan bagiilda supaya undang-undnng negcri. antaranya ditegaskan:

>Intrp?~r? S~rltan M~ihamr~~orl Ji~vci Yar~g hfcrhrr Mfllicr n~er~~erintah ne~erz ~5

Kedtrh i/r/ trdcrla?~ ~/rengik?/t yer-crt111~~117 negel-i hesr~r-besur. Bt~gir1dc1 it// rnerllbziut ~/r~rl~lr?g-~-rlrldc/~~g, ctdal tltrn sj?urtrk, ser*/tr cliper~fetnpktrr~ n~cr.szrrg- rr~crsing pego~~grrn di atrrs seg:gtrla nlenteri-ilrerlterAi tindo holeh nrei?zikar pekerjaan mnsing-masing sebtrguirr~arltr yang telah ditetnykar? it21 ' (Iiaji Wan Shainsuddin Mohd Yusof, 1990)

Berdasarkail kcnyataan ini pastilah 01-ang yane .... bcrtanggungjawsb inclahii-kan 'Hukurn Kanun Dato' Kota Setar ' itu ialah Sultan Muhammad Jiwa sendiri (Ha; i Wan Shamsuddin Mohd Yusof, 1990). Alasail ini dapat tliperhlatkan lagi dengan adanya llama bapinda yang disebutkan pada bahaqian L~ terakhir dala~n IIukum Kanun Kedah yang inei~gisahkan cara-cat-a incmbuat 'Bunga Mas' pada r.ainai1 baginda C- (IIaji Wan Shanlsuddin Mohd Yuso f; 1990).

Di bawah ini dinyatakan beberapa penlntukan peilting yang terdapat dalain Htlkuill Kanun Dato' Kota Setar (Abu Ijassan Shai~l & Mariyain Salim, 1995).

Teks ini illenceritakail secara texperinci tentany tugas-tugas Teinenggung te~masuk tugas untuk mernbina penjasa. Dalam menjalankan tugasnya ia dibantu ole11 panslitna L. negci-i dan 60 orang pengawal (yang brrtugas 20 orang sucara bergilir).

file.///C~iDocuments%20and0/020Settings~User/Desktopbeum~20df/Nuarrual20FPAU htm (16 of 30) [8110/2005 12:15:37 PM]

Ilisebutkan tentang upah yang diteriina oleh ?'cinengg~mg jika dia berjaya mcnyclesaikan tugasnya Sctclah pcsalah dijatuhkan hukuman olch pcnghulu hakiln, tugas Temengo,ung CL nlelaksanakan perintal-i llakim itu (membunuh, membeleilggu atau n~engunlng). Bapi tiap-tiap tugas itu ia mendapnt galljaran kecuali ~neinbun~i?.

rl'cmenpgung juga diupah kcrana meinanggil orang bcrsalah. IJpah yang diberikan bcrganhlng kcpada jamk. hlisalnya :

Perlis - dua einas I'cdu - dua clnas ?'ambang - S C C ~ I I ~ S

I'etia - dua kupang l'anjung Pauh - dua kupang Bukit atau Anak Naga - secmac

'I'cincnggune C jugs C bcl-tanggu~~o,ja\vab C, mcnpcluarkan (mcminta) hutang oranp dan upahnya ialal~ 1 0 emas.

Empat pcrkara yang tidak boleh diubah-ubah yang incrupakan kcisti~ncwaan I-aja, ialah:

a. Mengarnpuni dosa hamhanya. b. Murah tangannya. c. Menjalankan pen~eriksaan mencntukan salah atau bcnar. d. Meljkukan hukuman yang sebeilar dengan keras.

Syai-at raja-ra j a seperti yang bel-ikut ini tidak tcrdapat pada teks imdang-undang

file:i/iC~IDocuments?/o2OandSb2OSettingsJUser/Desktopbelum0h2OpdfNuarrual2OFPAU. htm (17 of 30) [811012005 12'15:37 PM]

. . . yang lain iait~i:

(1) Setvaktu bertitah seiltiasa bei-muka illanis

(I I) 1'it:lhnya tidak bcrubah sailla nda bagi hukli~nan mati, dcnda atau 1-aIllp:ls.

(i i i) Ia sentiasn mengeijakan kebajikan dan n~enggalakkan rakyat berbuat deil~ikian.

(iv) Mclarailg rakyatnya inelakukan kej ahatan. Sesiapa yang inclakukan kcjahata~~ disuruh lncnqubah + kclakuannya dail inclakukail pckerjaan kcb:qikail.

- . . 1:asal 1111 lugs n~enjelaskan tcntang bahasa raja-raja, tctapi tci-dapat scdikit kelni~lan. Hahnsa diraja it11 ialah: titah, kalni, kita, patik dan denna kurnia. l'eks . . *

1111 juga ineinbincangkan konsep derhaka. Orane. CI kebanyakan yang mengucnpkan ballasa dira~a tn-sebut dianggap derhaka. la juqa L. illelasang pci-buatat~ ilwmderhaka kepada Allah dan Rasul, + quru dan ibubapa selain kcpada raja.

Fasal ini mcmbincanpkan pakaian yang dikhususkm kepnda raJa saha~a iaitu kain kuning, bertilain pendck nnpat persegi, payung ubur-ub~u (Ian toinbak bcrcabang.

Bunga Mas, Alat Kerajaau pada Masir Tahirl, Orang-Orang Besar diln Adat Meminang.

Kcterangan tentang bunga mas nampaknva khususnva yang digunakan di Kedah sahaja yang pada masa itu hcmaunc? k- di bawah Siain dan terpaksa rnembayar uSti kepada Sian~. Diilyatakan bahawa b~mga emas itu dilebihkan ketinggiannya pada zaillail pe~neriiltahan Sultan Ahmad '1-ajnddin Halim Syah. Selain bunga mas. teks ini ~nenerangkan tentang alat-alat kesa jaan seinasa pertabalan d m . juna L- kedudukan saf pembesar-pembesar scinasa di balairung seri (Abu I-Iassan Shall1 & Mai-iyanl Saliin, 1995).

file:i/iC~iDocumentsoi02Oand~/o2DSettings!UserlDesktopbelum02Opdf/Nuarrual2OFPAU htm (18 of 30) [8/1012005 12:15:37 PM]

Suatu yang L inei~ai-ik adalah tentang tupas pembcsar-pembesar ncgeri (Abu Hassan Sham & Mal-iynln Salim, 1905):

Beildahara Ia dapat meillailgku talchta kera j aan J ika raja inailgkat selagi beluin acla penggailtiilya atau semasa raja berada d i luai- negci-i-

Laksaina~~a Scillasa di laut, ia dianggap sebagai raja.

'l'emenggung : Ia berkuasa dalam inenjapa Li keainanan. Scseorang yang bei-jalail pada waktu illalain tanpa incmbawa damai- bolch dibunu1-1 ole11 ?'cmenpgung. Tatkwla n~cngacui- orang bekerja di balai besar, ia boleh herdiri seinasa raja dan inerlteri- mentei-i y ang lain sedang duduk.

Kadi Ia diangsap LC sebapai raja dalarn incn jatuhkan hukuin Allah. Jika raja yang tcrdakwa ia akan tui-un takhta untuk ineneriina hukuman.

Reiltai-a la ineinpunyai pesui-uh sei-amai 40 orang. 'l'ugasnya adalah nlcilgutip hasil bahagian darat. Ia sciltiasa meileiringi L raja kc mana-inana baeinda C- pergi.

Syahbandar Mengutip hasil ilegeri daripada sumber perdagangan.

I'enqhulu C W alai : Reker~asaina dellgall bmtara dalain inmjayakan kerja-kcrJa sultan. Mcndapat hasil daripada dakwaan di balai.

Ondang-Oadang Kcdah 131 1 IIij rah

f i le: l l /C~/Documents0/o20and0/a20Sett ingsiUserIDesktop~belum?~~20~2OFPAU.htm !I9 of 30) [8/1012005 12:15:37 PM]

Tesdapat sotu lagi naskhah undanp-undang yang tidak dinyatakan ole11 R. 0 Winstedt yang merupakan kod undang-undang L., Kcdah iaitu Undanp-lJndang hertarikh 13 11 I lijrah (1 893 Masihi) yang ditulis dan disusun olch Kodin bin Koinis (Abdul Aziz Mohd Arilt).

Mailuskrip undang-undang ini tersinlpail cli Ai-kib Negara dan ia ditulis dalam t~~lisail - jawi lama. I)i akhir undang-undnng ini dicatatkan naina pengarang L. yang bertanggungjawab menyiapkan pcnulisannya ialah Kodin bin Kolnis scrta tarikh tainat ianya disiapkan. Adalah jelas undm~~-undnng C- ini wujud pada awal pemerintahan Sultan Abdul Hamid, iaitu sejak tahuil 1882 dan mungkin lebih awal lagi.

IJndanp-~mdang ini mcnganclungi 40 hsal yang C- bolch dikataknn agak mcnyclui-u11 meliputi snnua keperluan undang-undang herdasarkan corak kehidupan inasyarakat pada uraktu itu. Secara umumnya, peraturan-prratui-an yang terdapat dalain imdang-undanp iiii berhubung dengan syarat-syarat bagi raja dan inenteri, undang-undang jenayah, undang-undang kcluarga, pcrdagangan, tanah dan pci-aturan-pcraturan yang hcrkaitan dcncan C- hambn nbdi. Kcba~lyakan daripada apa yang ditetapkan adalah inenepnti dengan apa yang dianjurkan olch undang- undang Islam.

Ilukuin qisas, hudud. takzir dan diat diperuntukkan dalam hsa l3 , 5, 7 , 8, 9 dan 12. Manakaln pcratui-an yang berkaitan dcngan muamalat tcrdapat dalam Kasal 10, 13, 14. 15, 23, 24, 26, 27, 32, 3-3. 34,35 dan 36 serta ~mdang-undang perkahwinan Islaill cliterangkan denean L. panjang dalam fasal 16 (Abdul Aziz Mohd Ariff).

Walauptm penerimaan undang-uildang Islain agak lneluas dalam pelaksanaannya tetapi masih lagi terdapat undany-undailg yang inengandungi uns~lr-unsur ilindu yailg dipraktikkan. U~npainanya dalam fasal 10 iaitu prruntukan tentang hukuinan yang ditetapkan ke atas orang yang inenyamar sebagai menteri. Orang yang inelakukan kesalahan ini aka11 dihukum dengan dikupas kulit kepalanya. Bepitu juga kesalahan dengan inenipu cap Qadi atau Bendahara, inereka yang didapati bersalah akan dikudu~lg tangannya. Hukuman ini jclas menun-jukkan undang-

iindang 1Iindu illasill lagi diamalkan hci-dasarkan pi-insip ~mdane-undang C- IIindu ia1;lh beiunsur pe~nbalasan serta mcnghilangkan ailggota badan.

Dalaill f'asal 1 7, iaitu pel-aturan mengenai perdagangml dinyatakan bahawa tidak bole11 bel-jual beli ga-jah, garam dail tembakau dengan pedagang-pedagang luai- ncgeri. Marlakala harang yang hanya boleh dibeli inelalui wakil raja adalah sepcrti hi-jih limah, pa~ah, lilii~ dan gading. Peraturan ini mcnunjukkan bahawa kerajaail Kcdah pada masa itu, incngamnlkan dasai- monopoli dalam pei-niagaan. Hal ini dinyataknn oleh Dato' Ibrahim bin Wan Soleh bahawa ia adalah satu cara kei-ajaan Kedah metlgutip hasil negeri . Peraturan ini dijalankan dalain zalnan pemei-intal~an Sultan Abdullah al- Mukarrain Syah iaitu sultan yanp meinerinteh Kedah dari tahun 1762 hii~gga L 1799 (1)ato' Wan Ibrahiirl bin Wan Soleh, 196 1).

Fasal yang ke 18 pula menlperuntukkan undang-uildang yailg berkaitan denran L-

hak milik tanah. Selain daripada lnenyatakan prinsip-prinsip Islam dalam pelnilikan tanah, dalam bab 20 dinyatakan peratui-an yailg berkaitan dengan swat pengesahan yanr C dikeluarkan kcpada pc~nilik tanah. Surat pcnpesahan ini dikcnali scbagai surat putus yang akan incnunjukkan bahawa ia adalah pc~nilik yang sah. Haknya terhadap tanah tersebnt ndalah 11ak inr~tlak selagi pendudukaillly a terhadap tanah tersrbut bei-panj angan ataupun j ika ditinggalkan ia n~asih lagi terdapat tanda- tanda penggunaannya (M.B . Hooker, 1 970).

Tei-dapat dokurnen hak inilik di pcjabat l'anah Kcdah ynng dikcluarkan pada masa pemerintahan Sultan Muhammad Jiwa Zainal Ahidin Mn'azzam Syah (Wan L4nnuai- Wan Ishak). Bmtuk hak milik yang terawal ini diwujudkan setelah diputuskan ole11 hakiln. Tujuan keputusan ini adalah unttlk merekodkail naina seseoi-ang yang ineinpu~~yai hakmilik dl atas sesuatu tanah. Keputusan ini cli~andatangani dan dicop ole11 hakiin dan kemudiaarinya diserahkan kepada Sultan ~mtuk diluluskan. Apabila ditandatangani oleh Sultan, ia akan dikenali sebagai surat putus dan menjadi hak inilik yailg mutlak (W.George Maxwell. 1910).

Seperti nlaila Hukum Kanun Kedah yailg dibincangkan sebelum ini bebei-apa

f i l e : / i i C ) l D o c u m e n t s ? 6 2 0 a n d % 2 0 S e t t i n g s ~ 2 0 F P A U h m (21 of 30) [ailD/2D05 12:15.37 PM]

. . . hsal dalam undang-~ulclailg 1111 lugn terdapat pci-aturan-peraturan yang berkaitan Jengan sawah padi. pcntemakail lcmbu kerbau, berd~~sun. berhuina da11 lain-lain lag1 yang bcrkaitan dcngan pcrtanian. lni incnunj~ikkan hahawa pcrtanian masih lagi menjadi pekerjaan utama penduduk Kedah sehingga ia metnerlukan peraturail-peraturan yang khusus bagi inenyelesaikan sebarang masalah yang mungkin tiiubul.

Dalain fasal 38 dan 39 dinyatakan pcratui-an yang berkaitail dcngan meinburu gajah clan nelayan. Fasal yang tcrakhir ilndang-undang ini hanyalah surat puji- b . . . pujian yang dikhaskan kepada Raja. Tnjunn fasal ini hailya mungkin semata-innta untuk menunjuk-nunjukknil kehesaran Kaj a-ra j a Kedah sahaj a.

Undang-IJndang Tanah Kedah

Pada zalnan pemerintahan Sultan Muhammad Jiwa Shah telah dibuat satu peraturan sukatan tanah. Psraturan iili bertarikh 1 122 I Iijrah bersamaan dengan tahun Masehi 1703. Berhubung L dengall perkara ini, suatu prtikan daripada Al- 'I'arikh Salasilah Ncgcri Keclah' yang discdiakan olch Allahyarham Encik Mohd. Hassan bin Dato ' Kerani Mohd. Asshad meny atakan (Wan Annunr Wan Ishak) :

:4dupzi11, SIIIIUII Mlih~rtl7rnud Jiww Yang Mrrhu Mziliu r~lernerintuh 71eger.i Kedah it?/ trtlulall trlenyikzrt pertrtzrr.or1 rregeri bescrr-besto-. Bagirlda it71 nlerr~bf/a/kar? z/ndang-z,r~da/~g, adcrcr/ darl s/rarn ', serta ~iipertetapX-nr~ nlasir?g-n~asingpeg~~~~g~~tl di atas segnlu rrrer~fwi-rrlerrteri, tindu boleh nler~ukar pekerjnar? n1asir7g-n1asirlg sehag.rrirnnrln yrng telah clitetapkar? itri. Den?ikiar~luh Itcrlrlycr Srcltnr~ Mzlhunlmud Jiwu r,rrnleritlta/~ rlcgeri Kedalt itrr, dnt~ tindaluh iu opa merlcrrr4i jcrlor~ di atus siasnh ~ e g e r i '

'A4ako parla suntu hnri dzrli b a g i r h 1,ang hfnha hfillia kehinr lin bolai perlgl??adapart r?~erlitnhkan bidzrorldo pe~~ i lakon Seri Padzlka A4aharujo Szira dun Seri Pn'uthrku Mahu Merrteri dnr~ Tengklr Maharaja I'erllenggorlg Altggofn 1-Iesn do11 Scr-i i'ndz/ka Raja i.obarnal~a dar~ Ser-i

f i l e : i / i C ~ / D o c u m e n t s % 2 0 a n d % 2 0 S e t t i n g s ! U s e r / D e s k t o p ~ 2 0 F P A U h t m (22 of 30j [8/20/2005 12 15.37 PM]

Sebcluin itu tcrdapat juga hukti bahawa pclaksanaan undang-undang tanah tclah dilaksailakail walaupuil tidak secara senlpurrla scjak tahun 1690 lagi. Bcntuk hakmilik tanah itu dibuat melalui keputusan Makiln Negeri bagi tujuan inerekodkan keputusannyn ineileenai U tanah yang illenjadi prrtikaian. Keputtisan hakim ini adalah disallkan, clitandatangani dan diineterai olch beliau. Kenludian kclxituman dokumcn hakmilik atas scsuatu tanah terscbut akan discrahkail kcpada Sultan ~lntuk kelulusan baginda. Apabila ditandatangani dan diineterai ole11 Sultan, dok~uil~en hakmilik itu akan dikenali sebasai e 'surat putus' dan halul~ilik srinpurna aka11 diperolehi olch tllan tanah tersebut. Cara ini ainat bei-kesan dalam incnei~tukan hakmilik seseoi-ang ke atas scsuatu tanah lebih-lebih lagi apabila mclibatkan proses pcminclahan hakinilik tanah sclcpas trailsaksi jual bcli Surat putus d vane b dalam bentuk dokuillen haknlilik ~nasih lagi dikrluarkan oleh pejabat tanah untuk seinua tanah selain daripada tanah pajak dipanppil C / sebagai 'Grant' (W.Georpe Maxwell, 19 10).

Mcngcnai hasil tanah pula, sebeilamya tiadn apa-apa scwa atau pcmbay:aran tahui~an yang dikenakan ke atas peinilik-peinilik tanah. Di bawah sistein laina di Kedah cukai langsung yang dikenakail ke atas penduduk aclalah cukai 'hasil kerah' (W-George Maxwell, 19 10).

Selepas pertabalan Sultan Abdul IIainid I-lalim Shah (1 882 -- 1943, beginda telah memerintallkan agar suatu pejabat tanah ditubuhkan dan peng~ltipan cukai tailall dilaksanaknn. Terdapat dua perisvtiharan: Peitaina adalah herkaitan denpan perintah mengenakan cukai tanah ke atas kese~nua peinilik tanah persendirian di Kedah dcn L pan kadar 25 sen sei-elong, pada 1 211b. Febi-uari 1 883. Scmua rakyat yang inemiliki tanah dikehendaki inemhayas cukai ini te~n~asuk golongan raja,

f i l ~ : / / l C ~ i D o c u m e n t s 0 / b 2 O a n d % 2 0 S e t t i n g s ~ N u a r r u l 2 O F P A U . h t m (23 of 30) [8/10/2005 12:15:37 PM]

I - syed, orang 42 baik-baik ( 'penvoll ol'gootl Dir-/I? '), haji-haji, Iebai dan kcscmua rakyat yang inerniliki tanah perszndirian. I3agi inen-~bolehka~~ penduduk tidak dikenakan cukai du:l kali, mana-mana penduduk yang telah mcinhayar cukai tanah dikecualikan claripada tanggungal1 untuli inen jalankan kcrja kerah. Mereka yang masih tidak nlen~punyai tanah sahaja yang dikeilakan kerja kerah. Perisytiharan kedua atlnlah inengenai pel-intah agar semua orang yang n~enduduki sesuatu tanah yanp tidak ~neiniliki surat putus incngesal~kan pernilikan tannh mercka, rnercka hcndaklah mclaporknn kepada pcnghulu inukim. bngi mcmbolchkan tailah mci-cku diukur olch pegawai-peuawai L, yang dilantik untuk hliuan itu. Setelah diulna, tanah tersebut akan diberikan dokrl~nen hakrnilik d ike~~al i sebagai 'surat kecil' bagi menunjukkan pemilikan tanah orang itu. Perisytiharnn ini bertarikh pada 29hb. Mac, 1883 (W.Gcosge Maxwell. 19 10).

. . . Perisytiliai-an-l~erisytil~ai-a11 in1 juga menghendaki agar mana-mana orang yang berkehrndak untuk n~enganlbil tanah negeri mendapatkan 'pennit' terlebih dallulu untuk tujuan ~nenduduki tanah terscbut. Surat kccil merupakan satu bentuk dokumen hakrnilik dan ctlkai tenah akan dikenakan kt: atas sesiapa yailg meiniliki dokumcn ini. Scincntara pcimit hanyalnh mcrupakan suatu kcbcnaran untuk menduduki tanall negeri dengan dikenakan sewn (W-George Maxwell, 19 10).

Walau bagaiillanapun, C sebelum perisytiharan pertama di atas dilaksanakan, suatu perisytiharan pembatalannya telah dibuat. Ini hcrihut tckanan yang dikenakan ole11 golongan raja, syed dan orang baik-baik yang membantah pa-lu ~neiubayar cukai tanali atas tanah persendirian mereka. Mereka juga me~nbantah atas cadan~an L. agar I-akyat jelata y ~ i i ~ g telah illernhayas cukai tanah dilepaskan daripacla dikenakan kerja kerah. Perisytiharan pembatalan ini bertarikl~ peda 2211b. Julai 1887. Berkuatkuasanya perisytiharan ini, maka segala golongan raja, syed dan orang baik-haik, haji, lebai dan rakyat jelata tidak dikenakan cukai sebagain~atla perisytiharan pertama dahulu (WeGeorge Maxwell, 19 10).

Kesail perisytiharan yang bani ini, cukai tanah hanya dikenakan kc: atas orang Cina dan kelas pertengahan Melayu (golongan pertengahan antarn orang baik-

fi le:il!C~IDocuments?620and4'o20SettingslUser/Desktopbelum20df/Nal~20FPAUtm (24 of 30) [ail Di2005 Z2:25:37 P M ]

baik dan rakyat). Scmentara sakpat biasa inasill dikcnakail tanggunsan kesja kerah Di bawah sistein kesah ini, scnlua rakyat di Kedah dipaksa untuk Bekcrja

. . . bagi peinegang mukim tanpa mcndapat apa-apa bayaran. Kcrja-kcrja 1111 tennasuk pembinaan sekolah, jalanraya, terusan, be~~dane-hendang, - kemudahan nwam dan sebagainya untuk kepunaan sama ada untuk kepentingan negeri atau pemegang U

~ n u k i ~ n itu sendiri. Sebagai gantinya mereka ini dikecualikan dai-ipada membayar cukai tanah. Namun bcgitu, sistem ini juga telah disalahgunakan khususnya oleh penghulu-penghulu untuk kcpcntingan mci-eka. Pc11ghulu-pengh~~lu juga dikatakan tidak amailah dan tcrlibat dalain jenayah dan mengutip cukai sccara haram. Kesan daripada sistein ini, neperi menpalami kekurangan cukai tanah kerana ramai pekerja-pekerja ini menjadi pekerja kerah dennan L/ tidnk berpeluang untuk mengusahakan tarla11 scndii-i yang dengan itu kerajaan akan dapat mcngcnakan cukai ana ah atas usaha tanah mcrcka dan kcdua, tcilapa illcreka ini diyunakan sesuka hatinya oleh pemegang-pe111ega11g lnukiln unh~k kepentingan nlereka (W-George Maxwell, 19 10).

Senarai orang yallg dilcpaskan dari dikenakan cukai tanah tennasuk (W-Gcoi-gc hfaxwcll, 19 I 0).

a) Orang bebas - orang yang inendapatkail dokumen pelepnsan cukai tanah daripada Sultan; b) Seinua pcgawai kcrajaan; c) I'cnghulu; d) Pegawai Inaslid; e) Kmnpulan nobat; f) Orang lepau orang yang menghadiri istaila secara bergilis L dan bei-tindak sebagai pekerja atasan (sr~perio~. sewnr.rt);

g) Orang balai - pekerja buruh yang menghadii-i istana secai-a hergilir yang melaksanakail kei-ja-kerja harian;

h) Orang penuilggu -- penjnga istana:

file:i/lC)/Documents0~~2Oand?~~2OSettings!User/Desktopbeum%2Opdf/Nuarrual2OFPAU.htm (25 of 30) [8/10/2005 12.15:37 PM]

PFNC JF.N.N,J~X ;

Sultatan tanali yailg dipakai iiu ialah tcngah anam hasta satu jemba: sebelas mcnjadi satu: dua tali 1nenj:ldi satu pei~ampang; L- c~npat pcnampang inenjadi delapan tali; yanp terisi di dalam empat penampang itu ialah empat ratus delapan pt~luh einpat tapak(jemba) dan dina~ilakaii serelo~ig demikianlah' (Wan Annuar Wan Ishak).

Daripada keterangan ini adalah dianggap bahawn sebeluin dibuat peraturan sukat inenyultat ini Nrgeri Kedah beluln mempunyai apa-apa peraturan khususiiya mc~lgcnai ilndang-undang tanah. Bolelilah dianggap bahawa pada taliun-tahun scbelum tah~m IIijrah 1 1 22 (Tahun Masihi 1 703) itu tanah-tanali y ang diinilik dengan secara ampon kumia daripada Uuli Yang Maha Mulin Sultan-Sultan yang menierintah saliaja (Wan Annual- Wan Ishak).

Menpikut penulisan yailg clibuat, terdapat sekeping surat keterangan hakmilik taiiah yanp diilainakaii S~lrat Putus dikeluai-kan pada 1 hb. Safar Tahun Hijrah 1275 (l'ahun Masihi 1856). Dai-ipada tarikl~ sural putus ini inaka bolehlah dipcrcayai bahawa pada inasa itu pel-aturaii-peraturan bcrkcnaan dengan pcntadbiran tailah lnulai dikemaskan. Dalam surat putus itn ada ierscbut bahawa sekeping tanali bendanp yang luasnya 1 i-elong dalain mukim Tualang telah diberikan inilik kepada 'Karin~' dengan diteiltukan keluasan tanah itu dan perenggan-perenggannya. Surat putus itu dikeluai-kan atas Ilanla Duli Yang Maha Mdia Sultan Ahmad 'l'ajuddin Mukarram Shah Ketiga (Tahuil 1270 hersanlaan 'l'ahun Masihi 185 1) dengan dicapkan deiigan meterai lluli Bagiiida Y ane L, Maha Mulia. Sui-at itu juga ada tersehut 'Cap Wail Ibrahin~' (Wan A~muar Wan Ishak).

Sepertiinana yailg tersebut dalain surat putus di atas ini, perenggan-perenggan

fiie:lliC~IDocuments?'02Oand4'02OSettings!UsertDesktopbelum2OpdflNuarrual2OFPAU.htm (26 of 30) [a11 0/2005 12: 1537 PM]

.lahall diteiltukan "X-edr~thiku~lrrj,~ rrlerlrhr/jr/, illut~lhuri di sebe/rr/l 111otohor.i 11niX77va hrrlor7 pcricis rkri? cli seha/rrlr rllottrlml-i jtrl~~hr~yo tzmlpz~ litrrllj7o1rg se rvelong yu17g ter-sehrtt irli dl11 .sehe/alr rrturcrrlytr ~ N I I I ~ Z ~ pu (h bhe(ki'ang Prirrwl clrirl cli sebelul? seintamyi te~~t f i~wp~r puck tarlull Tok 7b11~qsok dtrr? /~rrrttrlrar.i i7trik krrnlpong se relorrg ini berrn'ai~g~mi~g tersehrlt it11 rlmlollorijotzih l~rn~po17g Tok Eiorlg di ritar-un~?u hellclang ibk iVi tli se/utrmn~*tr ttrrwh 7bk 7bl1g.sok jrigcr." (Wan Annuas Wan Ishak).

Melalui penulisan kc atas Surat-Surat ketersngan tanah yang lama dan yane - bolch ciidapati yang terkeinudia~l daripada Sui-at I'utus 'l'ahun klijrah 1275 ialah Surat Putus hertai-ikh lhb. Jamadilawal Tahun Hijrah 1305. Surat Putus ini ada beimoinbor 424 yang dikeluarkan atns nama Paduka Set-i Sultan Abdul Hamid Haliin Shah Yang Maha Mulia yang dibrrikan kepada Lebai Salleh bin Kassim. dibcli daripada khadam Wan IIa~ar Sonda Duli Yang I3i Pertuan Yang Maha Mulia dalam Mukim Kota Sctnr, daerah Schcrang Pcrak bagi inaksud bendang dan ka~npong seluns 2 1 relong 365 jcmha 40 kaki. Harga 'pada scrcloi~g dua rial seinbilan puluh enain duit'. Perei~ggall-perenggan tanah ditentukan dan peta lvpa tanah itu iuga dilukis di belakang Surat Putus itu. Jika dibandingkan kandungan Surat Putus ini dengall Surat IIakrnilik yang ada sekarang ini, inaka bole11 ciikatakan tiada banyak perbczaam~ya lnclai~lkan tcntang hasil yang tiada juga tersebut apa-apa, dan Surnt Putus ini masih ditulis dengan tangan dengan huruf jawi bercampur sedikit pel-kataan-perkataan Arab. Harga tanah dipertetapkan dan peta kasar dilukiskan, iaitu dua perkara yanp tiada dipei-buat bagi Surat Putus 'l'ahun Hijrah 1275 yanp diterangkan di atas tadi. Cara n~cncntukan perenggan- pcrcnggan tanah ini n~asih lagi clipcrbuat dcngatl cai-a lama (Wan Annuar Wan Ishak).

Kerjr Orang Brrhutang (Debt Bondage)

Pada inasa dahulu di Kcdah, apabila seseorang itu gaga1 untuk melangsaikan hutnngnya kepada peiniutang, biasanya orang itu dikehendaki bekeria dengan

file:///C)/Doct1ments%20and%20S@ttings~User/Desktop~belum~h20pdf~Narral%20FPAUhtm (27 of 30) [8/10/2005 12.1 5:37 PM]

.p&niutang tersebut, tanpa menclapat apn-apa upah melainkan inakan sahaja, untuk suatu teinpoh tei-tentu.. Syarat-synrat y:ina - dikenakan seinaw dalam tcinpoh terschut, yang di kcnakan ke atas penght~t:~i~$ L. itu banyak bergantung kepada kehendak pemiutang itu sendiri (W. George Maxwell, 19 1 1).

Adalah jelas scbeluin kedatangan Inggcris dan pen~aruh c. luar, tcrdapat sistcrn undang-undang di Kedah. Walau bagaiinanapun, disehabkan tidak terdapat rekod- rekod yang khusus mengenainya. kita tidak dapat pa~nbnl-an sepenuhnya incngenai perkara itu. Secara ringkasnya, undang-undang dibuat adalah hcrdasarkan kepcntingan ncgcri iatu ~ l l ~ r ~ t k n~cnjaga kcarnanan, kcstahilail dan adnt istiadat inelayu. 13 sainping itu, undang- undang Islam juga menjadi salah satu ~undang-undang pentiilg di Kedah. Namun beqitu, sejauhmana perlaksanaan, kemajuan dan masalah yang dihadapi masih incil~adi persoalnn. Puncailya adalah kerana ketiadaan rekod mengcnainya yang mungkin berupaya menghuraikan sccara tci~~crinci pcrkara-pci-kara ini.

Ole11 itu, dicadailgkan kajian mengenai sejarah undang-undang iili dipergiatkan. Wnlau pun sumber-sumber di dalarn negeri C tel-l~ad, ia tidak hole11 di~adikan satu alasan uiltuk tidak dibuat kajian. Kajian-kajian boleh dibuat kllususnya melalui surat-surat dan catatan-catatan yang dibuat olch pcmcril~tah-pcmerii~t:ih, penger~lbara-pengemhara atau pentadbir-pentadbii- yang pernah benitusan dengan Kedah pada lnasa dahulu. Dengan cara ini sedikit sebanyak makluinat inenpenai sejarah perundangan di Kedah dapat dikuinpul dan menjadi bahail dan harta pusaka bangsa yang tidak temilai harganya.

BIBLIOGKAFI

Ahu IIassan Sham dan Mariyal11 Saliin. 1995. Sastera Undangzit~dnt~g.

file lliC~iDocuments%20anda~2OSett~ngsUser/Desktopbeuma~2OpdfNuarrual2OFPAU htm (28 of 30) [8/1012005 12 15 37 PM]

PI.U(;I N.11.11U * i

k.0. Winstedt. 193 1. k'cdcd~ Laws. JMI3lUS.

W. George Maxwell. 19 10. The ilrlr~zraf Report qfthe Adviser. to the Kedalz Gover-nnzent ,for tlze yeor 132 7 AH ( 2 3 ~ ~ Ja,~z/at?;, 1909 - 1 . 2 ~ ~ ~ .Int~uary, 1910), Acting Adviser to the Kcdah Government. with thc Annual Report of the Adviser to the Perlis (;overnment for the same period by Meadows Frost, Acting Adviser to the Perlis Govcmmcnt. Kuala 1,umpur; I: .M. S. Govei~lment Printing Office.

W. George Maxwell. 19 10. The Ar~r?ztnf Report ofthe Adviser- to the K e d d Governnzentfor the jeor 1327 A.H ( ~ 3 ' ~ ~tmzrcrr:~; 1909- I l t h .lunz~ury, 191 0), Acting Adviser to the Kedah Government with the Annual Report of the Adviser to the Perlis Government for the same period by Meadows Frost, Acting Adviser to the Perlis Cro~~cinmci~t. Kuala 1,umpur; FMS C;o~~eminent Printing Office.

W. George Maxwell. 9 1 1 ?%e Arzrlziuf Repol-, (3j't/7e Adviser to the fitr'uh

Gover-nn~en, for- [he yeLnp 1325 A. H (1 3'j7 Jnnua~j; 191 0- Ist Jar~uur-); 191 I ) , Acting Adviser to thc Kcdah C;ovcmmcnt with the Anilual Report ol'thc Adviser to the Perlis Govenl~nent for the same period by Meadows Frost, Adviser to the Perlis Government. Kuala Lu~npur : F .M. S Gorremment Printing Office.

Wan Annuar Wan Ishak. (t.t). Sejnr-all IIrzdnr~~q-~~ndurzg Tnrzuh Negeui Kecla/z. Ai-kib Negara, Cawangall Kedah dnn Perlis

f i l e : i i i C ~ / D o c u m e n t s % 2 0 a n d 9 ~ 2 0 S e t t i n g s ~ 2 0 F P A U h t m (30 of 30) [8/1012005 12.15:37 PM]