Toen dat nog kon: Met de bomenexpert de Koeienweide op

Twee enthousiaste kunstenaarsAlle kinderen moeten leren zwemmen

Aan de bewoners van dit adres

Museumkwartier, Apollobuurt, Willemsparkbuurt • April 2020

KRANT

2

Deze krant is een uitgave van het Huis van de Wijk Lydia. Oplage 15.000 (5x p/jr).

Samenstelling /redactie: Dédé Brouwer (DB), Mitchy Leimena (ML), Joris Mars­man (JM), Carla Pekaar (CP), Mariska van der Werf (MW). Vorm geving: Floris Hollestelle (FH): info@medialounge.nl

Foto’s: Archief Lydia (tenzij anders vermeld). Drukkerij: Rodi Rotatiedruk. Redactie: krant@huisvandewijklydia.nl. Adverteren: advertentie@huisvandewijklydia.nl

De redactie van de wijkkrant bestaat vrij wel geheel uit vrijwilligers. De weer­gegeven meningen hoeven niet overeen te komen met die van de redactie.

Kranten kunnen ma t/m vrij tussen 12 en 16 uur worden afgehaald bij Huis van de Wijk Lydia.

Volgende krant 19 juniKopij inleveren vóór 15 mei

Meer weten over Huis van de Wijk Lydia? Neem contact op!

BezoekadresRoelof Hartplein 2a, 1071 TT Amsterdam 020­6629497 (van 12­16) info@huisvandewijklydia.nl www.huisvandewijklydia.nl

Schrijft u graag?

Houdt u ervan om iets uit te zoeken? Of van fotograferen? Hebt u goede ideeën voor de krant? Laat het ons weten en mail naar: krant@huisvandewijklydia.nl

Klopt het nog?De meest actuele informatie vindt u op de website van Huis van de Wijk Lydia (klik op: ‘Aktiviteiten’), maar Lydia verstuurt maandelijks ook een digitale nieuwsbrief. U meld zich daarvoor aan via onze web­site of via: bit.ly/nieuwsbrieflydia

Colofon InhoudHuisvandeWijk Voortgang Lydia • Lydia’s bakploeg • Marijke Gerritsma, nieuwe buurtwerker Oud-Zuid • Lydia-rommelmarkten .. 4 / 5

Uitgelicht - Twee enthousiaste kunstenaars Sandra Kruisbrink en Els de Does ... 6 / 7

Activiteiten vervallen .. Voor elkaar Amsterdam .. 3 Zuid .. 8

Van de redactie • Advertenties & Annonces .. 8 / 9

Oorlogsmonumenten in de Wijk Amstelveenseweg / Apollolaan / Gerard Terborgstraat • Stolpersteine .. 10 / 11

Boekbesprekingen Mijn naam is Selma .. 11 Bij ons in Auschwitz .. 12 Buitengeluk .. 21

Kansenkaart • Gebiedsmakelaar Elisabeth Koop .. 13

Cultuur Stedelijk Museum Nam June Paik en Dutch Design • Rijksmuseum Dankzij Waller, 2010 - 2020 .. 14 / 15

Montessori Lyceum Amsterdam verbouwt ..14 / 15

Natuur GroeneBuurten Binnentuin Lydia • Geveltuintjes • NL Doet en de perkjes van het Joh. Vermeerplein .. 16 / 17 100.000 bomen en een bos van draad • Groen; geen tegels .. 18

Sport Zuiderbad Alle kinderen moeten leren zwemmen .. 19

Lood in het water • Jaarlijkse huurverhoging .. 20

Duurzaamheid Repair Café .. 21

Column Denkend aan Oud-Zuid .. 22

Meningen Bouwwoede .. 22

Toen en Nu Bovenzaal Lydia Tekst en uitleg .. 23 • Foto’s .. 24

Bij de cover: Cursus Natuurgids, Koeienweide,Vondelpark

Coronavirus-maatregelenDe ontwikkelingen in de komende maanden laten zich moeilijk voorspellen. Gebaseerd op de adviezen en maatregelen van het RIVM en de regering zijn alle bijeenkomsten in Lydia tot nader order geannuleerd. Daarom is er deze periode ook geen agenda.

Op www.huisvandewijklydia.nl proberen we u zo goed mogelijk op de hoogte te houden van de actuele stand van zaken.

Wilt u helpen als iemand door corona de deur niet uit

kan en hulp of een praatje nodig heeft? Bel ons!

Kunt u de deur niet uit en heeft u praktische hulp nodig of een luisterend oor? Bel ons!

020-7670031MA TM VR | 10:00 tot 16:00 uur

Vanwege het coronavirus kunnen we het beste uit elkaars buurt blijven. En kun je beter binnenblijven als je tot een kwetsbare risicogroep behoort. Zo gaan we verspreiding tegen. Maar hoe kom je dan aan je boodschappen? En

hoe ga je naar een belangrijke afspraak? Is er nog wel iemand waar je je verhaal aan kwijt kan? Juist nu, in onze-kere tijden, is voor de oudere en/of kwetsbare Amsterdammer sociaal contact en praktische hulp belangrijk. Het

idee dat de buitenwereld er nog voor je is en dat je kan bellen voor hulp of een luisterend oor zorgt dat je je minder alleen voelt.

CENTRAAL NUMMER: 020-7670031Daarom slaan de Amsterdamse organisaties voor sociaal werk de handen ineen. Er is een centraal Amsterdams

telefoonnummer voor praktische hulpvragen en contactverzoeken: 020-7670031.Wij zorgen dat uw vraag in uw buurt terecht komt.

VERBIND BUURTBEWONERS MET ELKAARWe roepen de Amsterdammers op zich aan te melden als ze iets kunnen en willen betekenen voor een ander. En de Amsterdammer die hulp nodig heeft of een praatje wil maken gaan we – buurtgebonden – in contact brengen

met deze vrijwilligers. Zo verbinden we de buurtbewoners met elkaar en slaan we ons hier samen doorheen!

info@voorelkaarinamsterdam.nl

Bel:

4

Huis van de Wijk Lydia

Goede wilHet is inmiddels duidelijk geworden tijdens de inspraak in de stadsdeel­commissie vergaderingen dat wij het daar volstrekt niet mee eens zijn. Ook staat Lydia sindsdien elke keer op de agenda van de wijkvergaderingen van de politici van Oud­Zuid. Verder spraken we inmiddels twee maal afzonderlijk met de portefeuillehou­der en de directeur van Combiwel. Een door de VVD georganiseerde bijeenkomst in Wildschut resulteerde in een raadsadres. Gelukkig lijkt de complete stadsdeelcommissie het

ermee eens dat alles in het werk moet worden gesteld om Lydia in zijn hui­dige vorm te behouden.

Eind februari speelde een lid van de stadsdeelcommissie ons een memo van het stadsdeel toe waaruit blijkt dat ook de portefeuillehouder van goede wil is. Zij heeft besloten om tegemoet te komen aan ons verzoek om een onafhankelijke gespreks­leider wanneer we met Combiwel op zoek gaan naar een oplossing voor de problemen. Toen we op het stadhuis inspraken bij de Commissie ‘Zorg,

Jeugdzorg en Sport’, hebben we daar­voor onze erkentelijkheid betuigd, maar niet nagelaten te benadrukken dat in vergelijking met de financiële bijdrage aan andere Huizen van de Wijk in Zuid, Lydia er qua onderhoud bekaaid vanaf gekomen is en er daar­door zeer slecht voorstaat.

Schouders eronderHet wachten is nu op het begin van dat overleg met de door het stadsdeel voorgestelde onafhankelijke gespreks­leider. Daar is haast bij, want het finan ciële tekort dreigt sinds begin januari groter te worden. Van onze kant gaan wij in ieder geval alles op alles zetten om voor elkaar te krijgen dat er binnen de gestelde termijn, d.w.z. vóór 1 juli a.s., een goede op­lossing op tafel ligt.

Agaath KruyswijkPeter van der Vlis

Guido BakkerJoris Marsman

Voortgang Lydia Af en toe vraag je je af waarom het allemaal zo langzaam gaat. We hebben het dan natuurlijk over het feit dat buurtbewoners, vrijwilligers en ruimtegebruikers met hun cursisten hebben geprotesteerd tegen het feit dat Combiwel en het Stadsdeel eind vorig jaar, de buurthuisactiviteiten van Lydia wilden uitplaatsen zonder de direct betrokkenen te raadplegen.

Mede mogelijk gemaakt door

Lydia’s Bakploeg

Op=op: het lijkt wel een slogan .... van een supermarkt! Maar nee, het gaat dit keer over de heerlijke cake van onze bakploeg. Een ploeg vrijwilligers van Lydia die alleen maar kan bestaan door het sponsorschap van de JUMBO in de Hendrik Jacobszstraat. Zonder die steun was het allang op=op.

Of ze mee willen doen met het seizoen Heel Holland Bakt 2020-2021 betwijfel ik, maar als de leden van de bakploeg bezig zijn in de keuken dan zie ik wel parallellen. Men is dan uiterst geconcentreerd, het is muis­

stil en iedereen weet precies wat er moet gebeuren. Ze flikken het zonder

de grapjes van André van Duijn en zonder jury.

Wat mij betreft kunnen ze zich zo aanmelden voor de teamcompetitie, want hun overheerlijke producten zijn altijd een gezamenlijke inspan­ning. Wilt u in de jury? Kom maar proeven zou ik zeggen en wacht daar niet te lang mee want: op=op.

JM

Huis van de Wijkkrant Lydia – februari 2020 5

Huis van de Wijk Lydia

Marijke Gerritsma, onze nieuwe buurtwerkerSinds 1 februari werk ik als buurtwerker in Oud­Zuid. Graag stel ik mij aan u voor. Wat kunt u van mij verwachten?“Als u een vraag heeft en niet precies weet bij welke instantie u terecht kunt, help ik u op weg. Ik ben er inmiddels achter dat veel buurt­bewoners vragen hebben over wonen en de mogelijkheden die er in de wijk zijn om elkaar te ontmoeten. Of men­sen die vrijwilligerswerk in de buurt willen doen en niet weten waar ze precies terecht kunnen. Bewoners die graag met ande ren activiteiten willen organiseren om samen iets te leren, te sporten of te koken. In mijn nieuwe functie zal ik als het ware een sociale kaart van de wijk zijn. Steun bij bewonersinitiatievenDaarnaast kan ik u helpen bij het opzetten en vervolgens ondersteunen

van een bewonersinitiatief. Belang­rijk hiervoor is dat uw initiatief een bijdrage levert aan sociale netwerken in de buurt. 

Het is voor iedereen, van jong tot oud, belangrijk om mensen om zich heen te hebben waar ze op terug kun­nen vallen in slechtere tijden. En met wie ze ook op een prettige manier activiteiten kunnen ondernemen. Ik ben benieuwd met welke ideeën u contact met mij zal gaan opnemen. 

WijkzorgOok speel ik een rol binnen de wijk­zorg. Als procesbegeleider AKAD* help ik professionals in de wijkzorg om anders te gaan kijken en om ver­

Lydia-rommel-markten uitgesteldHet zal u niet ontgaan zijn: in maart werden veel evenementen afgelast wegens de risico’s op het verspreiden van het corona­virus.

Ook musea, culturele instellingen en bibliotheken bleven dicht. Dus nam Huis van de Wijk Lydia ook haar verantwoordelijkheid ten aanzien van onze doorgaans drukbezochte rommelmarkten: die van 21 maart j.l. werd afgeblazen.

Uit veiligheidsoverwegingen schuiven ook de rommelmarkten van 18 april en 16 mei op naar een – naar we hopen – virusvrij najaar: zaterdag 19 september pakken we weer groots uit!

volgens anders te doen. Centraal staat wat de Amsterdammer zelf wil bereiken.”

*AKAD: De werkwijze ‘Anders Kijken Anders Doen’ is een nieuwe methodische aanpak in o.a. de wijkzorg, die de doelen van de Amsterdammers zelf als uitgangs-punt heeft. De werkwijze draagt bij aan een gezamenlijk leerproces waarbij het er om gaat dat alle partijen (direct betrokke-nen en professionals) die actief zijn in wijk-zorg gezamenlijk ‘tips en ideeën’ uitwis-selen die een antwoord kunnen geven op vragen van Amsterdammers. Dit resulteert in praktijk vaak in meer informele oplossin-gen en minder formele hulp.

Ingrediënten200 gr verse ananas in stukjes (bij blikje: let op uitlek gewicht)

110 gr ongezouten boter (+ klontje extra voor invetten bakvorm)110 gr basterdsuiker

2 grote eieren250 ml Griekse yoghurt

200 gr zelfrijzend bakmeel (wat extra bloem voor het bestuiven van de bakvorm)

½ zakje bakpoeder50 gr droge geraspte kokos

1 citroen (sap + rasp)

BereidingswijzeWarm de oven voor op 180° C en bestuif een beboterd cakeblik (18 cm) met wat extra bloem. Sla de boter en suiker wit en romig en mix dan de eieren en de Griekse yoghurt erdoor totdat alles is opgenomen. Voeg de gezeefde bloem, het bakpoeder en een mespunt zout voorzichtig toe en roer dit tot een geheel. Voeg tenslotte de citroenrasp en sap, kokos en ananas toe. Vul het bakblik en bak de cake zolang (tussen de 4 en 5 kwar­

tier) dat een saté prikker er droog uitkomt.

Ananas-kokos cake

Heeft u interesse om met mij kennis te maken? U kunt een

afspraak maken via de mail en of de telefoon.

Graag tot snel! 

m.gerritsma@combiwel.nl Telefoon: 06 48 43 12 75

6

Huis van de Wijk Lydia

Sandra Kruisbrink Beeldend kunstenaar Sandra Kruisbrink komt oorspronkelijk uit Laren. Ze geeft nu aan twee groepen les. Zelf is zij vooral een tekenaar, in haar lessen ligt er dan ook de meeste nadruk op tekenvaardigheden, maar er wordt zo nu en dan ook geaquarelleerd.

BloemstillevenDoor haar cursisten is er afgelopen seizoen met veel enthousiasme gewerkt aan een groot gezamenlijk

bloemstilleven naar aanleiding van een weelderig 18e­eeuws schilderij van Jan van Huysum (1682­1749). Zij hopen dit spectaculaire werk bin­nenkort te kunnen exposeren in de Bovenzaal. We zijn benieuwd!

Verstilde landschappen en bomenHaar eigen creatieve aanleg heeft Sandra pas kunnen ontplooien nadat

ze in Parijs als au pair werkte en in Groningen Sociale Wetenschappen studeerde. Ze koos uiteindelijk voor de Rietveld Academie, wat resulteerde in heel veel schilder­ en tekenwerk in haar portfolio, met de natuur als grootste inspiratiebron.

ExpositiesHaar cv laat een indrukwekkende lijst van exposities zien. Het leven als beeldend kunstenaar heeft zij goed kunnen combineren met les geven, tot het door de crisis van 2008 steeds lastiger werd om in de kunst voldoen­de opdrachten te krijgen.

Huis van de Wijk LydiaSandra kwam in contact met Lydia en kreeg de kans om op twee ochtenden schilder­ en tekenlessen geven. Intussen kreeg ze het ook weer erg druk met exposities van haar eigen werk.

Ze besloot Els de Does, studiegenoot van de Rietveld, te vragen of zij ook bij Lydia schilder­ en tekenlessen wil geven. En Els kwam erbij.

ReizenOndertussen blijft Sandra veel reizen: ze werkte lange tijd in Barcelona en verbleef recentelijk in Kunstnarhuset Messen in Ålvik, een kunstenaarshuis aan de Hardangerfjord in Noorwegen.

Noorse tekeningenHet uitzicht dat elk uur veranderde en het stille, besneeuwde landschap is terug te zien in de tekeningen die ze daar maakte en afgelopen maand toonde bij Galerie dudokdegroot in de Jordaan.

Twee enthousiaste kunstenaarsRegelmatig worden de achterwand boven het podium en de pilaren in de Bovenzaal voorzien van fraaie resultaten van de teken­ en schilderlessen, die maar liefst zes vakdocenten wekelijks geven. Twee van hen, Sandra Kruisbrink en Els de Does, vertellen erover.

ML

Sandra geeft les op vrijdag van 10 – 12 uur in Lydia en vrijdag­

middag in De Coenen

Sandra Kruisbrink

Winterlicht 1, 2018, tempera, potlood en pastel, 75 x 56 cm

Pinus Sylvestris, 2019, Krossfuru, tempera, pastel en potlood, 29,5 x 42 cm

Huis van de Wijkkrant Lydia – februari 2020 7

Uitgelicht

Uit je hoofdDe lessen van afgelopen weken waren gericht op oefenen in ‘uit het hoofd’ tekenen. De cursisten kregen bijvoor­beeld de opdracht: ‘stel je voor dat je vijf jaar bent en je tekent een olifant

of een haas’. Of ze tekenden een landschap van Rembrandt na: eerst van een afbeelding en vervolgens datzelfde landschap uit het hoofd. Els geniet ervan als ze ziet dat de cursis­ten verrast zijn door wat ze gemaakt hebben.

Zelf is ze met schilderen begonnen, omdat ze graag lang naar iets kijkt en aan anderen wilde vertellen wat ze zag. Ze vond daar echter niet genoeg woorden voor, daarom ging ze het schilderen.

SpruitjesplantAls onderwerp kiest ze nu graag spruitjesplanten, of een teunisbloem, of vingerhoedskruid. De laatste

Els de Does

Els de DoesEls de Does heeft veel plezier in het voorbereiden en geven van de lessen. Wat ze graag wil, is dat haar opdrachten de cursisten uitnodigen iets nieuws te proberen.

Els geeft les op woensdag van 10 – 12 uur in Lydia

maanden is ze steeds met dezelfde spruitjesplant bezig; de plant groeit door, de spruitjes worden groter, de onderste bladeren worden geel en vallen af. Die langzame verande­ring groeit in het schilderij. Als ze kijkt naar hoe de spruitjesplant haar bladeren heeft laten vallen, ziet ze een danseres, en zo verbeeldt ze haar verhaal.

Alles wat groeit en bloeitEls is een geboren Amsterdamse. Op haar tiende verhuisde de familie naar Aartswoud in Noord­Holland, omdat haar ouders een boerderij hadden

gekocht. Haar vader wilde zich hele­maal toeleggen op het verbouwen van biologische groenten.

Els de Does

Magnolia en krenteboompje, 2017, pastel-krijt op grijs papier, 80x110cm

“Een grote pasteltekening die ik maakte in mijn volkstuin. Er staan verschillende bloemen

op die normaal niet tegelijkertijd bloeien. Als de daglelies bloeien zijn er meestal nog geen herfstanemonen bijvoorbeeld. Ik zette

mijn ezel steeds op een ander plekje in de tuin en liet het geheel in de loop van maan-

den langzaam groeien op het papier.”

Om haar tekentalent te ontwikkelen heeft Els na haar middelbare school eerst aan de Lerarenopleiding Nederlands en Tekenen gestudeerd, waarna ze naar de Rietveld Academie is gegaan.

Na de Rietveld is ze in 1997 begonnen met het geven van schilderlessen. Ze woont inmiddels in Diemen en heeft haar atelier in een volkstuin in Amsterdam­Oost.

Huis van de Wijk LydiaDrie jaar geleden maakte ze kennis met Lydia door Sandra Kruisbrink, met wie ze samen studeerde aan de Rietveld. Sandra gaf toen twee keer per week schilderlessen en heeft Els gevraagd, of ze er voor voelde om de woensdagochtend over te nemen. Ja, dat aanbod heeft ze aangenomen en daar is ze heel blij mee. Wij ook!

8

Wij realiseren ons dat daar terecht veel zorgen over bestaan en dat onzekerheid, ook over het lot van anderen, u bezig houdt.Maatregelen zoals een mogelijke lockdown zijn bij het verschijnen van deze krant mogelijk al realiteit. Ook dit heeft verregaande conse­quenties.

Inhoud van de KrantAls u naar de inhoud van deze krant kijkt, dan lijkt het wel of wij grotendeels aan de huidige werkelijkheid voorbij gaan. Dat is niet zo, maar omdat de artikelen zijn geschreven voordat we ons realiseerden wat er op ons af zou komen komt de krant misschien wat wereldvreemd over. Als u dat stoort, onze excuses daarvoor.

Van diverse kanten bereikte ons het bericht dat wij in deze onge­wone situa tie wat meer moeten omzien naar onze oudere buurt­genoten.

Voor Elkaar in ZuidU weet vast wel wie er in uw naaste omgeving noodgedwongen thuis moet blijven. Als u in de positie bent om hulp aan te bieden overleg dan met hen, wellicht kunt u hen behulpzaam zijn. Als u niemand kent in uw naaste omgeving dan is er ook een stadsdeelbreed initiatief om mensen desgewenst te hulp te schieten. 

Van de redactie

De maatregelen van over­heids wege, om de uitbraak van het coronavirus te tempo­riseren, hebben grote invloed op ons dagelijks leven. De redactie is zich daar terdege van bewust en hoopt allereerst dat u en uw naasten zich in goede gezondheid bevinden.

‘Voor Elkaar in Zuid’ staat klaar om bewoners in Zuid, die in de proble­men komen door het corona­virus, d.m.v. bemiddeling te helpen. U kunt zich opgeven als vrijwilliger en aanbieden om boodschappen te doen en/of sociaal contact te onderhouden via de telefoon.

U kunt ‘Voor Elkaar in Zuid’ bereiken op telefoonnummer 020 - 679 44 41, op werkdagen tussen 10.00-16.00 uur. Website: www.voorelkaarinzuid.nl

Op www.huisvandewijklydia.nl proberen we u verder zo goed als mogelijk op de hoogte te houden van de actuele stand van zaken bij Lydia. De komende tijd zal het ongewone van ons allen worden gevraagd, laten we hopen dat we daarop een passend antwoord weten te vinden.

Huis van de Wijkkrant Lydia – februari 2020 9

Advertenties & AnnoncesAnnonces

Tutti Animali - kattenoppas Lotje

Lotje past met liefde, plezier en ervaring op de poezen bij u thuis terwijl u weg bent. Meer info: tuttianimali@xs4all.nl | http://mimlotje.home.xs4all.nl/tutti/

Shirley Hessels - ziekenverzorgster

Gediplomeerd ziekenverzorgster helpt u graag indien u zorg nodig heeft! Info: 06-22761110 | www.maatwerkzorg.nl

De Herenkappers: Herman & Richard

Snelle en perfecte knipbeurt v/a € 18,- Herman en Richard van Bolderick; Pieter Baststraat 2a (tegenover café Loetje). 020-6738935 | 06-29450360

Burn-out? Problemen in leven en werk?

Deskundige coaching bij het voorkomen en behan-delen van burn-out, sinds 1995. Ook traumatherapie en (individuele) familieopstellingen; specialiteit ziekte en trauma. Bel of mail voor een afspraak: 06 - 31 74 30 30 | info@trudyheemskerk.nl

Voetverzorging

Pedicure behandeling en/of Voet-reflex massage. Wilma A.Bruinsma. Diabetici aantekening. Op afspraak: 06-10520434

Tarieven Annonces

1 t/m 5 regels

per kolom incl. kop € 17,- Meerprijs extra regel € 5,-

Tarieven Advertenties

per cm per kolom € 14,-

Annonces aanleveren zonder opmaak. Adverten-ties digitaal aanleveren (minimaal 200 dpi).

Mailen naar: advertentie@huisvandewijklydia.nl

10

Wat er in onze buurten gaat gebeu­ren is bij te ter perse gaan van deze krant niet bekend en zal op de een of andere manier door de betreffen­de organisaties van onderstaande herdenkingsplekken zelf worden gecommuniceerd. Wat niet wegneemt dat u op 4 mei zelf kunt stilstaan bij

de herdenking. Thuis bij de televi­sie, buiten voor de deur of op het balkon. Uiteraard op veilige afstand: anderhalve meter verwijderd van de medemens!

om in een vuurgevecht met Duitsers op 7 mei 1945, enkele dagen na de overgave. De eerste herdenking was al meteen in 1946 en wordt sindsdien jaarlijks georganiseerd door een comité van buurt bewoners.

Apollolaan Het monument werd opgericht ter na gedachtenis van de 29 slachtoffers die op 24 oktober 1944 zijn gefusilleerd. Het monument van Jan Havermans werd 10 jaar na die datum onthuld. Het is geadopteerd door de 1ste Montessori­school en het Amsterdams Lyceum.

En sta op een later moment eens stil bij deze monumenten:

AmstelveensewegBij het monument, geplaatst tegen de buitenkant van het hek van het Von­delpark, gedenkt men onder meer de dood van verzetsstrijders. Zij kwamen

Oorlogsmonument aan de Amstelveenseweg

Oorlogsmonument in de Apollolaan

Twee minuten stilte op 4 mei

Alle herdenkingen afgelast vanwege Corona

4 en 5 mei herdenkingen in de Wijk

Op 23 maart heeft het kabinet de bestaande maatregelen tegen het coronavirus verder aangescherpt. En kwam de verordening dat alle evenementen en samenkomsten tot 1 juni worden verboden.

foto

: Flo

ris H

olles

telle

Huis van de Wijkkrant Lydia – februari 2020 11

Mijn naam is SelmaSelma Velleman groeide op in een liberaal joods gezin, met twee broers, David en Louis, en klein zusje Clara. ‘Pa’ Barend was artiest, ‘mams’ Femmetje was hoedenmaakster geweest.

Vanwege het wisselvallige inkomen van pa leefden ze als nomaden, na zeven verhuizingen woonden ze sinds 1930 in Amsterdam Zuid. Dit onzeker bestaan heeft haar geholpen bij onvoorspelbare gebeurtenissen in oorlogstijd. Men deed niet aan het geloof, Selma ging tijdens de sabbat op zaterdag gewoon naar school. Zo wisten veel mensen niet dat ze joods was. Dat ze er niet joods uitzag zou later haar leven redden. Ze is zeven­tien als de Tweede Wereldoorlog begint. Ze leert steno en typen om een baan te vinden als secretaresse. Maar de systematische uitsluiting van de joodse gemeenschap wordt steeds dwingender. Als haar vader in 1942 opgeroepen wordt voor een ‘werk­kamp’ en uiteindelijk doodziek in Westerbork belandt, duikt de rest van het gezin onder. Selma, intussen

lees verder op pagina 12

Boekbespreking

Monument in de Gerard Terborgstraat

Drie nieuwe Stolpersteine in de CliostraatHet initiatief tot het plaatsen van deze messing gedenkplaatjes op een in het trottoir verzonken bakstenen zuiltje van tien bij tien centimeter, ter herinnering aan slachtoffers van de nazi terreur, werd in 1997 genomen door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig.

Stolperstein

Hij heeft er inmiddels over heel Euro­pa honderden geplaatst, in Nederland ongeveer 400. In het messing plaatje wordt de naam van het slachtoffer gestanst, de geboortedatum, de datum van overlijden en de plaats waar de dood zich heeft voltrokken. Meestal is dat een concentratiekamp, maar in geval van zelfmoord wordt de omschrijving ‘gevlucht in de dood’ gebruikt.

FamiliedramaMijn grootouders en hun jongste zoon hebben in de Cliostraat 29 één hoog, op 15 mei 1940 en vijf dagen na de Duitse inval, een eind aan hun leven gemaakt. Hun oudste zoon, die dus later mijn vader zou worden, kon met dit besluit niet solidair zijn en is ondergedoken. Ik ben geboren in februari 1945 en hoorde op mijn twaalfde over deze tragische gebeur­tenis. Het was mijn moeder die het mij vertelde. Mijn vader heeft er nooit met één woord over gerept.

In mijn literaire werk komt dit familie drama een aantal keren voor, maar voor het eerst pas in 1980, in het verhaal ‘Lyken blyven in woning’, een zin uit het politierapport van die noodlottige vijftiende mei, nu bijna tachtig jaar geleden.

Er is een wachtlijst van enkele jaren (Gunter Demnig komt tweemaal per jaar naar Nederland) maar op 27 maart zijn de namen van mijn grootouders en de oom die ik nooit gekend heb voor altijd aan Amster­dam verbonden.

Lezers die overwegen een aanvraag in te dienen kunnen zich via het internet melden bij de Stichting Stolpersteine.

Lodewijk Wiener. https://stichting-stolpersteine.nl/

Gerard Terborgstraat Sinds 2017 staat in de Gerard Terborgstraat een monument ter nagedachtenis aan bewoners van Samenwerking die de Tweede Wereld oorlog niet hebben overleefd. Het is een ontwerp van Victor Levie.

De namen en adressen van deze bewoners, van wie de meeste een Joodse achtergrond hadden, zijn vermeld op dit monument, samen met hun geboorte­ en overlijdensdata.

12

Boekbesprekingen

OverleveringenTer gelegenheid van de 75­jarige her denking van de bevrijding van Auschwitz verzamelde Arnon Grun­berg teksten van ‘morele getuigen’, getuigen die slachtoffer waren van de terreur. ‘Is dit een mens’ van Primo Levi, geschreven vlak na de bevrijding, bijvoorbeeld. Maar ook teksten van Tadeusz Borowski tot aan Zalmen Gradowksi, die in Auschwitz vermoord werd. Sommige geschrif­ten waren begraven nabij een van de crematoria. De werken zijn soms onbekend, vaak indringend.

75 jaar na AuschwitzOp 27 januari 1945 werd concentratie­ en vernietigingskamp Auschwitz bevrijd door het Russische Rode Leger. Hier zijn ruim 1,1 miljoen mensen vermoord: mannen, vrouwen en kinderen, merendeels Joden. De meeste ooggetuigen, de gevangenen die het kamp wisten te overleven, zijn inmiddels overleden.

vervolg Boekbespreking pagina 11 geblondeerd, komt in Leiden in aan­raking met de verzetsgroep Wester­weel en doet als Marga(reta) van der Kuit koerierswerk door het hele land en soms over de grens. Ze kruipt vaak door het oog van de naald.

Meerdere malen ontsnapt ze door toevalligheden of door intuïtie aan de dood. Ze is altijd op haar hoede:

‘Argwanend en waakzaam zijn, waren een manier van leven geworden’.

In juli 1944 werd ze verraden en via kamp Vught naar Ravensbrück getransporteerd.

Strijd tegen onmenselijkheid Ze overleeft de gruwelen, in het voor­jaar van 1945 wordt het kamp bevrijd door het Zweedse en het Russische leger, en ze worden vervoerd naar Zweden. Daar besluit ze samen met haar vriendinnen optimistisch alleen

vooruit te kijken. Hier durft ze voor het eerst weer haar eigen naam te noemen, Selma. Ze ontdekt dat haar beide broers nog in leven zijn en in Engeland wonen, zodat zij zich ook

in Londen vestigt. In Amsterdam zou­den de lege plekken haar te zeer naar de keel grijpen. Haar vader is in 1942 in Auschwitz vergast, haar moeder en Clara in 1943 in Sobibor. Ook haar oma, tantes, ooms, neven en nichten, vrienden zijn gedood. De eerste jaren rouwt ze vooral om hen, maar ze neemt steeds actiever deel aan het sociale en werk zame leven, trouwt en krijgt een gelukkig leven. Maar haar vermoorde familie is geen dag uit haar gedachten.

Door de media is ­ terecht ­ ruim aandacht besteed aan Selma van de

Voor het eerst durft ze weer haar eigen naam te zeggen,

Selma. Perre. Mijn naam is Selma is een bijzonder en aangrijpend boek. Zonder veel drama en emotie worden onvoorstelbare episodes en trieste lotgevallen beschreven. Leest u het en laat het lezen, 75 jaar na de bevrijding van Auschwitz.

De slotalinea luidt: “Wij waren gewone mensen die in ongewone omstandigheden werden geworpen. Dit boek is geschreven als getuigenis van onze strijd tegen onmenselijk­heid. De gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog en de daden van de mensen die ze trotseerden mogen nooit vergeten worden.”

DB

De getuigenissen zijn chronologisch ingedeeld, het begint met de aan­grijpende taferelen bij aankomst op het perron, vervolgens de vergassing of tewerkstelling, en de schuld en schaamte van de overlevenden.

Sonderkommando’s Bijna een derde van de bloemlezing gaat over de Sonderkommando’s, meestal joodse gevangenen, die de

slachtoffers uit de gaskamers moesten kaalscheren, gouden tanden trekken en de lichamen in ovens of kuilen moesten verbranden.

InwijdingDe leden werden na een paar maan­den zelf vermoord, wat meestal ‘ter inwijding’ afgehandeld moest worden door hun vervangers. Het is een hart­verscheurend verslag van de gruwelen in het kamp door alle getuigenissen over elk onderdeel van de duivelse nazi machinerie.

DB

Selma van de Perre Mijn naam is Selma. Thomas Rap, Amster­dam 2020. Boek paperback, 240 pagina’s, ISBN 9789400404595, prijs € 19,99, E­book, ISBN 9789400404793, € 11,99.

Arnon Grunberg Bij ons in Ausch witz. Getuigenissen. Querido, Amsterdam­Antwerpen, 2020. Boek paperback, 496 pagina’s, ISBN 9789021420042, prijs € 24,99. E­book, ISBN 9789021420059, prijs € 15,99.

Morele getuige Primo Levi:

Is dit een mens?

Huis van de Wijkkrant Lydia – februari 2020 13

Meningen in de Wijk

Een representatie van de ruimtelijke visie die in de eerdere bijeenkomsten naar voren kwam: ideaalbeeld van een fraaie, groene ruimte met een zekere architectonische grandeur (‘kwaliteit’), vrijheid en ontmoetingsmogelijkheden.

Dit ruimtelijke ideaalbeeld is echter in strijd met veel grote evenementen die de ruimte opslurpen en de gras­mat ruïneren. Ook was men unaniem van oordeel dat een vervolg van het kansen kaarttraject bij voorbaat kans­loos zou zijn, zolang dit meest relevante onderwerp volgens het stads deel niet besproken mag worden, namelijk hoe het evenementenbeleid de functie van het Museumplein nadelig beïnvloedt.

Met dit structurele evenementen­ en horecageweld op het Museumplein zijn de goedwillende suggesties van

meer groen, kwaliteit en duurzaam­heid niet realistisch.

Op donderdag 27 februari, na een kwartaal radiostilte, kwam opeens de de uitnodiging voor een 4e workshop en wel voor de dinsdag daarop­volgend. Dit zonder agenda of stuk­ken zodat er ook niks van te voren te bestuderen viel. Een regelrechte blamage van het organisatiebureau Servicewise en het stadsdeel. Geen wonder dat er die dinsdagavond al van te voren een kritische sfeer hing.

Twee kansenkaarten?Wie een terugkoppeling verwacht had van het stadsdeel over hun visie op de opbrengst van eerdere sessies werd teleurgesteld. De presentatie over het vervolgtraject bevatte zelfs een heel onaangename verrassing. Het

Vervolg KansenkaartperikelenTijdens de 3e workshop hebben instellingen, bedrijven en bewo ners met elkaar de door hen ingebrachte wensen en verbeteringen van het Museumplein in volgorde van belangrijkheid vastgesteld, met als conclusie dat er over de vier geselec teerde thema’s ‘kwali teit en uitstraling’, ‘duurzaamheid’, ‘groen’ en ‘ontmoetings plaats’ redelijke consensus bestond.

stadsdeel ziet de huidige kansenkaart als die van de bewoners en daarnaast is er ook nog de door ons bestreden ‘kansenkaart van de instellingen en ondernemers’, uit 2016/2017. Weer geen participatie of co­creatie, maar iedereen weer apart.

Dat gaat lijnrecht in tegen het ge­meentelijke participatiebeleid. Dat leidde dan ook tot verbaasde reac­ties bij de aanwezigen. Wij hoorden namelijk tijdens de 1e workshop dat het stadsdeel duidelijk aangaf dat de 4 workshops tot doel hadden om een geheel nieuwe kansenkaart te ontwik­kelen, nu met participatie van zowel instellingen en ondernemers als ook bewoners. De oude kansenkaart was daarmee van tafel. De vertegenwoor­diger van het stadsdeel bestreed deze lezing tijdens de 4e workshop echter met klem en hield vast aan zijn stand­punt van twee naast elkaar bestaande kansenkaarten. Dat leidde tot een vervelende ‘welles­nietes’ discussie gelardeerd met begrippen als ‘eed’ en ‘integriteit’.

Uiteindelijk werd toegezegd dat:

1) het stadsdeel een gedetailleerd overzicht opstelt van de overeen-komsten en de verschillen tussen de twee kansenkaarten.

2) Daarin zal men aangeven in hoeverre de suggesties van de twee kansen-kaarten passen binnen de bestaande beleidskaders van de gemeente en zal het stadsdeel de suggesties zo mogelijk prioriteren. Hoe de kansenkaart zich verhoudt tot het evenementenbeleid blijft helaas ook nu weer buiten beschouwing.

3) Ter afronding van het proces organiseert het stadsdeel een bijeen-komst voor instellingen, ondernemers en bedrijven om de gezamenlijke concept kansenkaart af te ronden, daarna zal deze aan het bestuur van het stadsdeel worden aangeboden.

Wat een gedoe allemaal. JM

SpreekuurBouwkeet hoek Hondecoeter- en Nico-laas Maesstraat: elke 2e maandag v/d maand | 10.30­12.30.Café Gruter, Willemsparkweg 73: elke 4e maandag v/d maand | 10.30­12.30.

Bij haar kunt u terecht met vragen en ideeën over uw buurt als die zich be­vindt binnen het gebied Emmastraat – langs Vondelpark – Stadhouders­kade – Hobbema kade – Noorder Amstelkanaal.

Info: www.amsterdam.nl/ nicolaasmaesbuurt

Bouwkeet Bronckhorststraat gesloten ...

Waar is gebiedsmakelaar Elisabeth Koop?

14

Bouwen

Cultuur

Paiks kunst weerspiegelt deze globale verbondenheid en zijn fascinatie met de filosofie en tradities van zowel oosterse als westerse culturen. Hij zag al vroeg in wat de impact van massa­ media zou zijn, introduceerde de term ‘elektronische snelweg’ en voor­spelde daarmee al in de jaren zeventig de toekomst van communicatie in het huidige internettijdperk.

Vijf decennia artistieke loopbaan is te vinden in zestien zalen, aan de hand van grootschalige installaties, zoals TV Garden en Sistine Chapel, video sculp­turen, bewerkte televisietoestellen, maar ook vroege partituren en robots.

Pionier op het gebied van videokunst, richtte hij zich ook op performances, muziek en televisie­uitzendingen. Hij neemt deel aan de Fluxus-beweging, een

internationaal netwerk van kunstenaars, musici, performers en specialisten uit uiteenlopende disciplines.

De tentoonstelling besteedt ruim­schoots aandacht aan de vele samen­werkingen met onder andere compo­nist John Cage, choreograaf Merce Cunningham, celliste Charlotte Moorman en kunstenaar Joseph Beuys. Er

is ook ouder werk te zien: een video installatie die een audiovisuele collage is van samples uit ouder werk en beelden van Paiks vrienden, mensen met wie hij heeft samengewerkt en publieke figuren. Sistine Chapel vat volgens Paik zijn artistieke loopbaan samen in één duizelingwekkende video­installatie.

DB

Toekomstvisie‘The Future is Now’ is het grootste overzicht van Nam June Paik (Seoul, 1932­2006). Paik woonde en werkte ook in Japan, Duitsland en de Verenigde Staten. Zijn omzwervingen overtuigden hem ervan dat landsgrenzen en culturele verschillen irrelevant zijn in een wereld die steeds meer onderling verbonden is.

Bij de aanvang van het schooljaar 2022/2023 zal de vernieuwde school 1100 leerlingen kunnen huisvesten. Op de locatie Pieter de Hoochstraat worden na de verbouwing dus onge­veer 500 leerlingen minder gehuisvest dan in de huidige situatie.

In juli en augustus 2020 wordt volgens de huidige planning aangevangen met

de sloop van de gebouwen A en C. Dit duurt tot december. De renovatie van de leien daken van de monu­mentale gebouwen B en D, waar nu al aan gewerkt wordt, zal in augustus zijn afgerond aan de buitenzijde en in november 2020 aan de binnenzijde.

Het hergebruik van het betonskelet van gebouw A zal vermoedelijk niet

mogelijk zijn. Hergebruik van de fun­dering wordt onderzocht. Het is echter goed mogelijk dat deze niet aan de hedendaagse eisen voldoet. Gebouw C zal geheel worden vernieuwd. Tijdens de sloop en bouw zullen de fietsen niet op eigen terrein gestald kunnen wor­den. Daarvoor is men nog in overleg met het stadsdeel.

Het is de intentie om de nieuwe gebouwen zo duurzaam mogelijk en met duurzame materialen te bouwen. De binnenplaats zal worden ingericht als een aangename groene verblijfs­ruimte. Uiteindelijk zullen alle fietsen ondergronds gestald kunnen worden.

JM

Het MLA gaat verbouwenHet Montessori Lyceum Amsterdam wil in 2020 met een gedeeltelijk sloop van enkele panden starten en hoopt in mei 2021 met de nieuwbouw te kunnen beginnen. De oplevering staat gepland voor augustus 2022. De architect is Herman Herzberger, een oud leerling van het MLA.

NAM JUNE PAIKTHE FUTURE IS NOW

TOT 23 AUGUSTUS

STEDELIJK MUSEUM

Expositie Nam June Paik

Huis van de Wijkkrant Lydia – februari 2020 15

Dat was de periode dat voorstellingen voor het eerst op grote schaal konden worden afgedrukt en verspreid. Maar na bijna zes eeuwen uiteraard ook vaak verloren zijn gegaan. Waller legde een omvangrijke verzameling aan, niet alleen van zeldzame prenten, maar ook van sierpapier, volkspren­ten en ex librissen.

F.G. Waller-fondsTijdens zijn leven schonk hij al bijzondere collectiestukken aan het

Rijksprentenkabinet, na zijn dood liet hij het Rijksmuseum een schat aan schilderijen, tekeningen en prenten na. Plus een legaat, dat sinds 1938 als het F.G. Waller­fonds jaarlijks een bedrag uitkeert waarmee het Rijksprentenkabinet haar collectie kan uitbreiden.

Er zijn inmiddels 55.000 werken te danken aan Wallers vrijgevigheid.

Bijzondere aankopenDe meest bijzondere aankopen uit de afgelopen tien jaar worden getoond in de twee zalen op de begane grond in de Philipsvleugel.

Zoals bijvoorbeeld de sublieme afdruk van de ‘Kruisiging met vier engelen’ (uit ca. 1485) van Martin Schonhauer. En een delicate ‘Madonna met Christuskind dat een kruis vast-houdt’ van Meester IAM van Zwoll (uit ca. 1470).

Cultuur

Dankzij Waller, 2010 - 2020François Gérard Waller (1867­1934) was kunsthistoricus en een welgesteld kunstverzamelaar, die zich specialiseerde in prentkunst uit de 15e eeuw.

Schonhauer: ‘Kruisiging met vier engelen’

RijksmuseumDankzij Waller, 2010 ­ 2020

tot en met 7 juni

PrentalbumsOmdat handschriften, boeken en albums met prenten meestal uit elkaar werden gehaald om de werken los te kunnen verkopen, is het bij­zonder dat het museum ook enkele oude prentalbums heeft kunnen ver­werven. Zoals een 17e­eeuwse band met het complete geëtste oeuvre van de bloemenspecialist Jean Baptiste Monnoyer. Maar ook voorbeelden van jongere prenten, zoals enkele fraaie kleurdrukken uit de 18e,19e en 20ste eeuw zijn het bestuderen waard.

De tentoonstelling ‘Dankzij Waller, 2010­2020’ is (zodra het museum weer open is) nog te zien tot en met 7 juni.

CP

Check de websites van de musea.

Bij het ter perse gaan van deze krant zijn veel culturele instellingen nog gesloten vanwege het corona-

virus. Hoe het in april en mei zal zijn is onduidelijk, maar sommige

tentoonstellingen zullen zo mogelijk worden verlengd. Ook bieden de

musea ‘online’ bezoeken aan.

Luchtfoto Montessori Lyceum Amsterdam

16

Natuur

Nieuwe toekomst binnentuin LydiaDe binnentuin van Huis van de Wijk Lydia gaat op de schop. De jarenlange verwaarloosde wildernis moet weer een groene oase worden waar het voor mens en dier prettig toeven is. Er is al hard gewerkt om dode of doorgeschoten struiken te verwijderen zodat er ruimte is voor het nieuwe groen. Nu komen de volgende stappen: eerst bepalen wat er gaat komen en daarna de handen uit de mouwen om de planten daadwerkelijk de grond in te krijgen.

Doet u ook mee?Vanuit de Bovenzaal van Lydia kijk je zo uit op de grote binnentuin. Nu is het nog vooral een binnenplaats met veel tegels en een middelgroot perk.

Maar met een beetje verbeelding kun je daar al een prachtig moestuin zien verschijnen, of fruitbomen waar iedereen vruchten van mag plukken. Enkele weken geleden begon het

expat tuinteam van GroeneBuurten al met het werk. De vrijwilligers verwij­derden de stronken van verwilderde

bomen en struiken die helemaal verstikt waren en aan het afsterven. Nu komt er weer licht en ruimte voor nieuwe begroeiing. Het is meteen te zien: lager groeiende planten en bloemen schieten al overal spontaan omhoog.

Begin maart is er ook een echte tuin­pomp geplaatst, om grondwater op te kunnen pompen. Het is geen drink­water, maar voor het begieten van planten is het uitstekend. Zo gebrui­ken we minder kraanwater voor de bevloeiing en hoeven we niet zo ver te lopen met zware gieters. De pomp staat namelijk naast het stuk waar de tegels verwijderd zullen worden om

een moestuin, fruitbomen of inheems bloemperk aan te leggen.

Ziet u die mooie binnentuin ook al op uw netvlies? Zin gekregen om mee te denken of helpen? Neem dan contact met op GroeneBuurten.

Doet u ook mee?

Tuinpomp

Verkiezing insect-vriendelijkste geveltuin van het jaar

Welke tuinen in onze buurt zijn goede bijenoases? De maanden mei en juni gaat GroeneBuurten op zoek naar geveltuinen waar insecten voedsel en beschutting vinden. Nomineer uw eigen tuin of die van een ander! Misschien hoort uw geveltuin ook wel bij de winnaars!

Huis van de Wijkkrant Lydia – februari 2020 17

Al 15 jaar worden deze 3 plantsoentjes door buurtbewoners onderhouden, met ondersteuning van GroeneBuurten en het Stadsdeel. En in medebeheer door een groepje vrijwilligers, dat al die tijd met plezier aan de perkjes heeft gewerkt. Dit najaar overleed tot ons grote verdriet buurtbewoner en bioloog Wouter Bokma, aan wie we onder meer de bloeiende bolletjes in een van de perken danken. Zo blijven we aan hem denken!

Op zaterdag 14 maart, de dag van het Oranjefonds NL doet, gingen we weer van start met tuinieren. De week ervoor hadden we zelfontworpen flyers in de buurt verspreid met de oproep om mee te komen helpen. Als enthousiaste vrijwilligers willen wij graag dat het tuinonderhoud in de toekomst door kan gaan en geen stille dood sterft. Daarom werden buurt­

bewoners van harte uitgenodigd om die middag kennis te komen maken. Ondanks het rondwarende corona­virus kwamen er die dag meer dan tien vrijwilligers, waaronder ook een paar energieke, hulpvaardige kinderen.

VrijwilligersWe hebben dringend behoefte aan versterking van ons team van mede­

beheer. Dat gaat lukken: twee vrijwil­ligers hadden zich via Oranjefonds NL doet aangemeld en vier stellen met kinderen kwamen direct uit de buurt. Deze laatsten gaan in onderling over­leg dit onderhoud oppakken. David van Bezooijen van GroeneBuurten uit de J.M. Coenenstraat kwam langs

om kennis met hen te maken. De kids en hun ouders, vaak vaders, zijn enthousiast mee gaan doen. De nieuwe plantjes moesten de grond in en de vlinderstruiken werden door de jongsten tot de juiste hoogte gesnoeid.Eerst met de snoeischaar en zaag, maar het breken van niet al te dikke takken met je handen bleek een beter idee te zijn. Ons team was er ook, blij met de nieuwe vrijwilligers. De sfeer was ontspannen en het weer werkte prima mee. Flesjes water en een versnapering kwamen goed van pas. Door iedereen is er hard gewerkt onder toezicht van Descartes.

Kom eens langs om het resultaat van deze middag te bekijken. De drie kleine plantsoenen hebben elk een ander soort beplanting.

Dorien Jacobs

De perkjes van het Johannes Vermeerplein

Onder toezicht van Descartes

Tuinonderhoud Joh. Vermeerplein

18

Natuur

Van 15 april tot 24 mei 2020 staat OBA Roelof Hartplein (áls die weer open is!) in het teken van ‘de boom’. Er zal dan aandacht worden besteed aan de geschiedenis en de huidige be­tekenis van bomen in Amsterdam en de bomen die onze planeet bedekken.

In samenwerking met auteurs, docu­mentaire makers, kunstenaars en Amsterdammers zal er in deze maand van alles te beleven zijn. Men kan aanschuiven in het pop-up atelier waar geïnteresseerden kunnen meedoen met borduren. Of een natuurverhaal te vertellen, dat in borduursteken wordt vertaald in een geborduurd bos.

Het resultaat zal vanaf 2021 op ver­schillende plaatsen in Nederland te zien zijn. Vervolgens zal er een echt bos worden geplant van honderd­duizend bomen, met IVN en TreeSis-

ters. Honderdduizend bomen en een bos van draad is onderdeel van een grootschalig kunstproject van Sara Vrugt.

Er zal nog veel meer te beleven zijn in ‘de bomenmaand’ mei, in samenwerking met GroeneBuurten Amsterdam, Sara Vrugt en de Gemeente Amsterdam.

Actuele info over het programma (en mogelijke annuleringen!) staat op: www.oba.nl/agenda of houd de facebook pagina: ‘Een maand voor de boom’ in de gaten.

Groen; geen tegels

100.000 bomen!

Dit voorjaar gaan we samen met Stadsdeel Zuid op zoek naar tuinbezitters die wel eens naden­ken over het vervangen van tegels door groen. Bent u dat, maar twijfelt u over ‘hoe’ of ‘wat dan’, houd dan de website van GroeneBuurten in de ga­ten. Bewoners zullen op verschillende manieren worden geholpen met het ‘ont­tegelen’ van hun tuin.

Vrijwel alle aktiviteiten van GroeneBuurten liggen voorlopig stil.

Kijk voor de actuele stand van zaken op hun website: www.groeneBuurten.nl/agenda

Borduuratelier, Honderdduizend bomen en een bos van draad (OBA)

Huis van de Wijkkrant Lydia – februari 2020 19

Sport in Oud-Zuid

Best wel knap om 700.000 liter water gedurende meer dan 100 jaren op 28 graden Celcius te houden. Wat zou dat tot nu toe wel niet gekost hebben? Maar daar gaat het nu niet over.

Ik heb zo van die soort gedachten als ik in het Zuiderbad op een klapstoel­tje achter een hekje de voortgang van Sofie gadesla. Ze krijgt zwemles en gaat voor diploma B. Tegenwoordig gelden er andere kwalificaties en je leert ook andere dingen dan ik me van vroeger herinner, maar zwem­men blijft zwemmen. Ook voor de pas zevenjarige Sofie.

Het valt me niet mee met al die schelle zwembadgeluiden en dat matige licht, waardoor je er niet eens goed de krant kan lezen. Alles is gericht op waar het hier om moet gaan: leer zwemmen. Daarvoor hebben haar ouders Sofie hier ingeschreven. Bij Vereniging De Watervrienden Am-sterdam krijgen kinderen van 4 tot 16 jaar zwemles van gediplomeerde vrijwilligers. Trouwens iedereen bij de vereniging is vrijwilliger. Daarom zijn de zwemlessen ook relatief goedkoop.

Mijn vader zwom in zijn jeugd ook in het Zuiderbad en in het Heilige­wegbad dat in 1987 gesloten werd. Hij vroeg me steevast of de fontein in het Zuiderbad nog werkte.

Opening Zuiderbad in 1912Wanneer we op weg naar het Con­certgebouw langs de voormalige Boerhaave­kliniek liepen, kwam vaak het verhaal naar boven over de Zwitserse Prof. Dr. Otto Lanz. Die liet zich als vermaard chirurg door de gegoede burgerij van Amsterdam Zuid het liefst uitbetalen in schilde­rijen (die hij dan wel van te voren zelf had geselecteerd). Van hem is ook de ferme uitspraak: “Wir müssen sofort eine Privatklinik haben!” Zo is de Boerhaave­kliniek in 1902 tot stand gekomen, zo deed je dat in die tijd.

Lanz heeft er voor gezorgd dat in 1912 het Zuiderbad werd geopend, omdat hij vond dat er vanwege hygiëne en een betere weerstand van de bevolking behoefte was aan een nieuw zwembad.

Watervrije kinderenDaar zit ik nu te kijken naar een massa vrolijk spartelende kinderen. Allemaal met de bedoeling om hen op speelse wijze kennis te laten maken met het in en onder water zijn. Pas als het kind ‘watervrij’ is, dus niet meer bang is

voor het water, kan begonnen worden met het aanleren van de zwemslagen. Neem van mij aan dat er een beproef­de methodiek op deze kinderen wordt losgelaten. Met de details daarvan zal ik u niet vermoeien. Mocht u over­wegen uw kind op zwemles te doen dan is er de website om u verder te informeren (zie kader).

VrijwilligerstekortIn een waterrijke omgeving als Neder­land en zeker Amsterdam, is goed kunnen zwemmen heel belangrijk. Wij willen dat alle kinderen in Nederland leren zwemmen, toch? Heel vroeger bestond er schoolzwemmen.

Dat wordt al jaren door de gemeente ontmoedigd. Nu is het steeds meer de verantwoordelijkheid van de ouders om hun kinderen naar zwemles te sturen. Jammer genoeg gebeurt dat steeds minder. De laatste jaren haalden ongeveer 200 Amsterdamse kinderen bij de Watervrienden hun zwemdiploma, terwijl dat aantal vroe­ger op ruim 1.000 per jaar lag. Ook wordt er nu minder uren lesgegeven dan vroeger, want de vereniging heeft te weinig vrijwilligers om aan de vraag te voldoen.

U voelt hem al aankomen: dit is tevens een oproep om vrijwilliger te worden bij de Watervrienden Amsterdam.Dit werk is ontzettend nuttig en van levensbelang. Als u een bijdrage wilt leveren aan de maatschappij, klop dan aan bij deze vereniging. Alle hulp is welkom. Het is maar voor een paar uurtjes per week.

JM

Alle kinderen moeten leren zwemmenHeeft u interesse om

vrijwilliger te worden, of wilt u meer informatie? Ga dan naar:

www.watervriendenamsterdam.nl

U kunt ook contact opnemen met Els de Vos via vosang@xs4all.nl of

06-154 90 650.

Zwem

les Z

uide

rbad

. Fot

o: L

oes B

out

20

Wonen

Het recente advies van de Gezondheidsraad bevatte geen nieuws: loden waterleidingen moeten vervangen worden en de norm voor lood in het drinkwater moet aangescherpt. Toch even schrikken. Vroeger kwamen er bij !WOON een 30­tal vragen per jaar over loden leidingen en plotseling steeg dat aantal tot soms meer dan 30 per dag. Wist u trouwens dat 60% van alle particuliere huurwoningen met loden waterleiding die bij !WOON bekend zijn, in Amster­dam Zuid liggen.

Wat feiten en tips over lood*Lood in het drinkwater is ongezond (zie website),*Er liggen geen loden waterleidingen meer in de straat. Tot uw hoofdkraan (voor de watermeter) dus geen lood meer.*Loden leidingen onder de vloer, in huis en/of de stijgleidingen zijn niet altijd – geheel – vervangen.

Dit laatste is het geval in honderden woningen in Zuid, o.a. aan de Roelof Hartstraat, Cornelis Krusemanstraat, P.C. Hooftstraat, Pieter de Hooch­straat, Raphaëlstraat en de Bartholo­meus Ruloffsstraat.

*In 1960 werd het aanbrengen van loden waterleidingen verboden. Toch kan de situatie van huis tot huis verschillend zijn. *Dat lood verdwijnt door het water te koken is niet waar. *Ook verkalkte leidingen blijven gevaarlijk.

In sommige gevallen werd 10 tot 15 keer meer lood gemeten dan maxi­maal is toegestaan.

*Meer dan 10 microgram lood per liter leidingwater wordt door de Huurcom-

missie als gebrek aangemerkt. Een ver-huurder is verplicht bij melding hiervan door de huurder in actie te komen.

Wij raden iedereen die hierover onze­ker is zelf op onderzoek te gaan: kijk onder het kruipluik naar de toevoer­leiding, check de stijgleiding en inspec­teer keukenkastjes. Raadpleeg ook:

Treft u een loden leiding aan: meld dat schriftelijk aan uw verhuurder of VVE en vraag om actie. Sommige verhuurders vinden dat u zelf moet bewijzen dat het loodgehalte in het water te hoog is. Kijk dan op de site:

Zij analyseren het monster dat u zelf neemt en dat is goedkoper. Pas als het loodgehalte te hoog is moet u een echt deskundig bedrijf inschakelen, want alleen dan wordt uw ingebrekestelling door de huurcommissie behandeld. De huurcommissie kan een huurkorting opleggen tot 60% en de huur bevriezen in afwachting van herstel van het gebrek. Reageert een verhuurder niet op uw schriftelijke melding van de aanwezig­heid van loden leidingen, neem dan contact op met !WOON.

Gezondheidsadviezen: zie de GGD­site:

For an English version of this article: see www.huisvandewijklydia.nl

Jaarlijkse huurverhogingNaar verwachting valt in april de huurverhogingsaanzegging weer op uw mat. Die kan dit keer hoog uitvallen.

De minister baseert de maxima voor de gereguleerde ofwel sociale huur op de inflatie (plus een opslag). Voor lagere inkomens is de maximale ver­hoging 5,1% en voor hogere inkomens (vanaf € 43.574, peiljaar 2018) 6,6%.

Bezwaargronden

1) Een huurverhoging kan geweigerd worden als er een lopende onder-houdszaak is, als die is aangemeld bij de huurcommissie.

2) Hoewel het inkomen van het peiljaar 2018 in principe leidend is, mag er in sommige zaken voor een ander inkomenspeiljaar gekozen worden. Het moet dan wel gaan om een huurder die bij de ingangsdatum van de huur-verhoging ook daadwerkelijk ingeschre-ven staat op dat adres.

Wanneer is het plafond van deze verhoging bereikt? Is een veel gestelde vraag. Nou, eigenlijk is er geen grens. Ook de liberalisatiegrens fungeert niet als zodanig. Als het maximum van de huidige puntentelling is bereikt mag de huur niet verder doorstijgen, dat staat vast. Doordat de hoge WOZ­waarde de puntentelling in Amsterdam flink heeft opgeschroefd, wordt dit maxi­mum echter zelden bereikt. Aan deze forse stijging valt momenteel niet veel te doen. Het is daarom wachten op een wijziging van de regelgeving en die komt uit Den Haag.

Vragen over uw huurverhoging? Neem contact op met stichting !WOON

For an English version of this article: see www.huisvandewijklydia.nl

www.wooninfo.nl/lood

www.loodinwatertesten.nl

www.ggd.amsterdam.nl/gezond- wonen/loden-waterleidingen/

Oscar Vrij, Stichting !WOON, team Zuid zuid@wooninfo.nl | 020 5230160 | www.wooninfo.nl/contact/zuid

De laatste loodjes

Huis van de Wijkkrant Lydia – februari 2020 21

Als er één plaats is waar duurzaamheid in brede zin wordt ‘beoefend’, dan is het in het Repair Café van de buurt. Overal in stad en land schieten ze

tevoorschijn: plekken waar deskun­dige reparateurs, elektro­ingenieurs of gewoon handige klussers met hart

en ziel proberen uw apparaat weer tot leven te brengen, te herstellen of ­ in het uiterste geval ­ af te keuren.

Klokken, waterkokers, melkkokers, stofzuigers, naaimachines, speelgoed, lampjes, printers en radio’s komen

langs. De zaak wordt vakkundig en vooral geduldig opengeschroefd en er wordt een diagnose gesteld. Soms zit er een draadje los of zit het mecha­niekje vast door corrosie, soms is het ingewikkelder. Ook problemen aan kleding en textiel worden naar grote tevredenheid opgelost. Veel spullen gaan gerepareerd weer mee naar huis! Duurzaamheid en nostalgie Aan veel voorwerpen zit wel een ver­haal. En het verhaal draagt bij aan het herstel! Dit gebeurt allemaal in het Repair Café van de Coenen in de J.M. Coenenstaat 4, op iedere 1e maandag van de maand van 10.00 tot 12.30 uur.

Heeft u last van haperende apparatuur of een manke stoelpoot? Geef uw spul­len de kans op een nieuw en opgefrist leven. En een deskundig onderhouds­advies krijgt u er vanzelf bij. Boven­dien spaart u geld uit. Uiteraard staat ons Spaarvarken klaar om uw blijken van dankbaarheid te ontvangen, maar het hoeft niet. Wij doen alles vrijwillig en met heel veel plezier.

Onze eerstvolgende maandagen zijn 6 april, 4 mei en 8 juni. Wie weet tot dan!

Camiel Kat

Mensen

Duurzaamheid in het Repair CaféDuurzaamheid koppelen we meestal aan wereldwijde conferenties over klimaatverandering. En wie denkt dan niet algauw aan de rauwe kritiek van Greta Thunberg op wereldleiders en politici met hun ‘mooipraterij’…. Wat kunnen we zelf aan duurzaamheid bijdragen? Op microniveau, in ons eigen huis, in de eigen buurt?

Buitengeluk is een praktische gids voor iedereen die van kamperen en over­nachten in de natuur houdt. Er staan rustige natuurcampings in beschreven, waar je kunt overnachten in je eigen tent, maar ook in een tiny house, tipi, boomhut of stijlvolle yurt. De auteurs zijn experts: Marleen Brekelmans

begon Bijzonderplekje.nl en Marleen van den Elsen is fervent kampeerder. Samen verzamelden zij de 30 mooiste campings van Nederland.

Boekbespreking

Nu er zoveel vakanties niet doorgaan, grenzen dicht zijn en vliegtuigen aan de grond staan, terwijl de meeste mensen snákken naar frisse, virusvrije lucht, worden er plannen gemaakt voor als alles weer voorbij is. Toch maar een vakantie in eigen land?

Repair Café De Coenen

Kamperen en logeren in de natuur

Buitengeluk

Buitengeluk Marleen van den Elsen en Marleen Brekelmans. Kosmos, ISBN 9789043921800, € 17,50.

22

Denkend aan Oud-Zuid

Meningen in de Wijk

Geen luxe toeristen maar sociale wo­ningen, schreeuwden zij en ze gooiden stenen en rookbommen naar hotels, prikten banden lek van touringcars en bespoten rondvaartboten met verf. De veelal brave Ephimenco keurt deze anarchistische aanvallen nog net niet goed, maar laat wel zien hoe dit geweld de toename heeft vertraagd, maar helaas niet heeft gestopt.

Leverde een paar miljoen toeristen in 1984 nog 1.5 miljard verdienste op, met name voor de horeca, in 2017 waren het er al 17 miljoen met een verdienste van 6.3 miljard. Volgens cijfers van het toeristenbureau NBTC zal dit aantal de volgende tien jaar groeien naar 32 mil­

joen. Als een columnist als Ephimenco zich al zo ergert aan het Amsterdamse toeristenbeleid dan moet het toch wel heel erg zijn, en dat is het ook. De Amsterdamse binnenstad is gewoon bezet gebied. Amsterdammers hebben daar niets meer te zoeken. Engels is de voertaal en als je in het Nederlands om een glas pils vraagt kijkt het personeel je aan of je een analfabeet bent. Duur betaalde ambtenaren hebben jarenlang gewerkt aan de verkoop van de stad. En ook nu stopt men niet met die verkoop; nee, men doet aan spreiding. Daarom heet Zandvoort nu Amsterdam Beach en het Muiderslot heet Amsterdam Castle. Ook ons stadsdeel wilde de gemeente in 2009 belasten met toeris­

ten. Zij stelde voor het aantal drink­ en eetgelegenheden in Zuid uit te breiden zodat toeristen na bezoek aan het Van Gogh en Rijksmuseum hier zouden blijven hangen. Door verzet van de buurt is dat echter niet doorgegaan (zie mijn columns van april en juni 2009).

Amsterdam is overigens niet de enige stad met toeristenoverlast. Kijk naar Barcelona, waar eerder al protestdemon­straties gehouden werden en Venetië waar inwoners aparte pasjes krijgen, zodat ze hun huizen kunnen bereiken. De commissie Remkes heeft net een rem gezet op de groei van het vlieg­verkeer, het probleem ontstaat echter vooral nadat het vliegtuig is geland. Hordes toeristen lopen al rolkofferend achter het vlaggetje van de leider aan op weg naar The Red Light district, het Van Goghmuseum, The Nightwatch, Anne Frank en de coffeeshops.

Over halvering van de veestapel is iedereen het ondertussen wel eens, nu nog de halvering van de toeristenstapel.

Hans Beerends hansbeerends@planet.nl

Eerherstel voor gewelddadige krakersEphimenco, columnist van Trouw, citeert in Trouw van 21 januari jl. een mevrouw die zich ergert aan het massatoerisme in Amsterdam. In één adem voegt zij er aan toe dat zij zich vroeger ook zo ergerde aan de krakers. En dan maakt de gewoonlijk orde en gezag predikende Ephimenco een merkwaardige afslag. Nee, corrigeert hij de vrouw, die krakers waren juist het tegengif van massatoerisme.

Het wijzigen van de procedures duurt ons allemaal te lang en er zijn weinig zichtbare tekenen van beloofde verbe­teringen. De sloop dreigt het glansrijk van de overheid te winnen.

Gezegd moet worden dat het stads­(deel) bestuur niet helemaal stil zit. In het nieuwe Bestemmingsplan

Museumkwartier­Valeriusbuurt zal straks een aantal actiepunten van de Initiatiefgroep Bouwwoede worden opgenomen. Het gaat m.n. om dak opbouwen, balkons, uitbouwen in de tuinen en verbouwingen aan kelders.

Het ontwerp bestemmingsplan moet vóór 1 januari 2021 ter visie worden

gelegd. Iedereen kan dan een ziens­wijze indienen.

MaatregelenNaast dit alles is er ook het Bestuurlijk Team Bouwdynamiek (wethouder Van Doorninck en de voorzitters van de stadsdelen Zuid en West) bezig de bouwwoede in betere banen te leiden. Ze werken aan een set maatregelen, die deels voortkomen uit bewoners­bijeenkomsten van het afgelopen jaar.

WaterhuishoudingVerder is er een verontrustende studie van Waternet en het Ingenieursbureau

lees verder op pagina 23

Bouwwoede Zelfs in de landelijke pers verschenen artikelen over de verbouw­plannen van drie monumentale panden in de Van Eeghenstraat met daaronder zelfs een parkeergarage van 1000 m². In het Museum kwartier en de Valeriusbuurt is er, zoals u allen weet, al geruime tijd grote onrust over dit soort majeure ingrepen. Om­wonenden maken weliswaar bezwaar en schakelen een advocaat in, maar dit leidt doorgaans niet tot het gewenste resultaat. Vervolgens heeft men soms jarenlang overlast van de werkzaamheden.

Zie voor de Nota van Uitgangs-punten: www.amsterdam.nl/museumkwartier

Huis van de Wijkkrant Lydia – februari 2020 23

Bij de achterkant: Toen en Nu

ToenIn 1924 gaf de Roomsch Katholieke Internationale Vereeniging ter Bescher-ming van Meisjes aan architect Jan Boterenbrood de opdracht een ge­bouw te ontwerpen voor meisjes en jonge vrouwen die een deugdzaam leven leidden en woonruimte zochten. Huize Lydia, een fraai voorbeeld van de Amsterdamse School stijl, werd in 1927 feestelijk geopend door burge­meester Willem de Vlugt. Drie jaar na de opening brachten koningin Wilhelmina en de jonge prinses Juliana een bezoek aan Huize Lydia.

Hoe het pand in de beginjaren werd bewoond en benut – en hoe modern het was in die tijd, met elektra en een stortbad op elke verdieping – kunt u teruglezen in de kranten van juli, sep­tember en december van 2013, waar

Anne­Mariken Raukema dat uitge­breid heeft beschreven in drie delen (zie huisvandewijklydia.nl en klik op ‘bekijk het krantenarchief ’).

BovenzaalDe grote, destijds als verblijfszaal ingerichte Bovenzaal met de typerende nisjes en zitjes en grote lampen werd vanaf het begin goed benut. Want om te voorkomen dat de keurig opgevoede dames aan de ‘gevaren van de grote stad’ werden blootgesteld, werden er vaak culturele evenementen georga­niseerd. Het podium nodigde uit voor muziek, toneelclubjes en voordrachten.

Architect Boterenbrood nam ook een groot deel van het interieur, de aankleding en het ontwerp van het zo kenmerkende glas en lood voor zijn rekening. In die tijd bemoeiden architecten zich tot in het kleinste detail met de vormgeving.

De Bovenzaal heeft altijd de functie van ontmoetingsruimte behouden, ook tijdens de oorlog, toen Huize Lydia werd gevorderd door de Duitse bezetter, later een centrum werd voor de Canadese bevrijders en in de jaren ’50 een zusterhuis van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis. Sinds de jaren ’80 kreeg de benedenverdieping de functie van gemeentelijk buurthuis.

NuHet is verbazingwekkend hoe de oor­spronkelijke functie van de Boven­zaal in die 93 jaar is gerespecteerd en in tact is gebleven. Hoewel ... in tact? Lydia is een krasse oude dame geworden.

De laatste jaren hebben buurtbewo­ners, vrijwilligers, zich met veel inzet

bekommerd om de staat van het schilderwerk binnen, om de meubels, de piano op het podium, allemaal om de verschillende activiteiten te kunnen blijven voortzetten. De Bovenzaal biedt immers ruimte aan sociaal maatschappelijke organisaties, zoals bijvoorbeeld het Vredescafé, maar ook aan activiteiten die door en voor de buurt worden georganiseerd.

U vindt er de bridgeclub, kunstmarkt, Podium­evenementen met muziek, poëzie en theater, en u kunt er twee keer per week lunchen. Bij Lydia voel je meteen hoe de zaal nog altijd die unieke sfeer heeft. Het is niet voor niets een Rijksmonument geworden.

En intussen wordt er door vrijwilligers hier en daar een bankbekleding bankje liefdevol opgelapt, haalt een ander in de vakantietijd nog een verfkwast over de bar, of timmert een paar extra planken in een kast. Maar hoe goed bedoeld: het is niet afdoende en anno 2020 kan je dit met goed fatsoen niet meer representatief noemen. Helaas is Lydia niet opgenomen in het reguliere onderhoudsprogramma van stedelijk onroerend goed.

Achterstallig onderhoudDat is een oneerlijke uitgangspositie ten opzichte van de andere Huizen van de Wijk in Zuid, die wel door de gemeente worden onderhouden.Combiwel, de stichting die de ruimtes van Lydia huurt van woning­corporatie Ymere, kan het onderhoud zelf niet bekostigen. Hoewel Huize Lydia op een aantrekkelijke locatie ligt, prachtige ruimtes heeft en een mooi en evenwichtig welzijnsaanbod, laat de armetierige inrichting en het onderhoud veel te wensen over. Er is dan ook een verzoek ingediend bij het stadsdeel om samen met de locatie­manager van Lydia tot een inventari­satie te komen van het achterstallig onderhoud.

CP

De Bovenzaal van Lydia Veel buurtbewoners noemen Huis van de Wijk Lydia nog steeds Huize Lydia. De oorspronkelijke naam staat in de gevelsteen gebeiteld. Huize Lydia staat er dan ook al een poosje.

vervolg Bouwwoede pagina 22Amsterdam verschenen over de aanleg en uitbouw van kelders in Oud­Zuid en ook Oud­West. Dwingende voor­schriften worden node gemist.

De Initiatiefgroepen in Oud­West en Oud­Zuid hebben daarom maar zelf een nota geschreven over de consequenties van de bouw van kelders voor de waterhuishouding onder het maaiveld en de stabiliteit van de funderingen.

De initiatiefgroep houdt de toestand van onze buurten in de gaten.

Leen Keizer

Initiatiefgroep Bouwwoede Oud­Zuid.www.bouwwoedeamsterdam.nl

n nutoen e