6

SWV Annie M.G. Schmidt en Het Gooi en Omstreken hebben de laatste jaren geïnvesteerd in Handelingsgericht werken (HGW), zowel binnen- als bovenschools.

Met het oog op de komende fusie wordt dit schooljaar al samengewerkt in de pilot Multidisciplinaire Zorgteams (MZT) op school. Doel van deze pilot is de bovenschoolse deskundigheid - via het MZT - de school in te krijgen. Dat

wil zeggen: een stevige basiskwaliteit in de scholen, extra ondersteuning via een onderwijszorgarrangement (OZA) voor leerlingen die meer begeleiding nodig hebben, en – indien noodzakelijk - een speciale onderwijssetting.

Veranderingen op een rijDe veranderingen die gepaard gaan met de invoering van Passend Onderwijs bie-den een aantal kansen voor deze pilot.Zo wordt de open eind-financiering ver-vangen door budgetfinanciering. Hierdoor

kunnen OZA’s flexibel worden toegekend: hoe meer extra begeleiding nodig is, hoe meer ondersteuning gegeven kan worden. Leerlingen die een OZA nodig heb-ben, worden laagdrempelig en snel begeleid via het MZT. Hieraan nemen deel: leerkracht, ib’er, ouders en één of meer externe deskundigen uit de ‘bovenschoolse pool’. In deze pool is de bovenschoolse zorg gebundeld en aangevuld met hulpverleners uit de

jeugdzorg. De inzet vanuit deze pool is flexibel en op maat. De begeleiding vindt daar plaats waar dat nodig is, namelijk bij het primaire proces op school. Ambulant begeleiders en gedragspecialisten kunnen meeden-ken over de aanpak en hoe deze op te nemen is in het groepsplan. Indien nodig vindt handelingsgerichte diagnostiek (HGD) plaats. Bovenschoolse expertise komt zo de school in. Door met één of meer deskundigen uit de ‘pool’ te wer-ken, zijn de lijnen kort en hebben school

en ouders met zo min mogelijk verschil-lende professionals te maken. De deskundigen uit de ‘pool’ werken handelingsgericht bij het toekennen van een OZA. Hoe meer onderwijs- en opvoedbehoeften een kind heeft en hoe meer ondersteuningsbehoeften zijn leer-kracht en/of ouders hebben, hoe meer ondersteuning nodig is: extra budget omgezet in uren ondersteuning voor kind, school en/of ouders. Door deze aanpak hoeft het kind niet ‘gelabeld’ te worden, want heel druk of ADHD, soci-aal kwetsbaar of ASS, ernstige leespro-blemen of dyslexie, de aanpak is in grote lijnen hetzelfde.

Soms is een intensieve samenwerking met jeugdzorg noodzaak. Dit vergt een gemeenschappelijk kader. HGW kan dit bieden, want er is inmiddels ook een uit-werking voor de jeugdzorg verschenen. De ‘pool’ bevat daarom ook hulpverleners uit het GJG en andere vormen van jeugdzorg.Een OZA kan bestaan uit begeleiding of HGD door een ambulant begeleider SBO of SO, gedragsspecialist, (school)maatschappelijk werk, schoolpsycho-loog/orthopedagoog of hulpverlener uit de jeugdzorg (deskundigen uit de ‘pool’), en/of uit geld voor specifieke midde-len (bijvoorbeeld een speciale tafel of aanpassing van de omgeving voor een rolstoel).

Wanneer tijdens een begeleidingstraject blijkt dat het regulier onderwijs een kind

Multidisciplinaire Zorgteams op school De samenwerkingsverbanden Annie m.g. schmidt en

Het gooi en omstreken gaan in het kader van passend

onderwijs fuseren. in onderstaand artikel beschrijft

noëlle pameijer hoe in een pilot op tien scholen wordt

geëxperimenteerd met multidisciplinaire Zorgteams.

Door Noëlle Pameijer

De open eind-financiering

wordt vervangen door

budgetfinanciering

7

met specifieke onderwijsbehoeften niet het OZA kan bieden dat het nodig heeft (ook niet met extra bovenschoolse ondersteuning), kan een speciale onder-wijs setting (zoals SBO of SO) meer-waarde hebben.Met een Groeidocument wordt de leer-ling aangemeld. Tijdens het MZT- overleg fungeert dit document als gespreks-leidraad en daarna dient het tevens als verslag van de bespreking. Drie functies in één! De hoeveelheid formulieren daalt hiermee drastisch en het herhalen/ over-schrijven van informatie is verleden tijd.

De doelen die het OZA beoogt te beha-len, worden na verloop van tijd geëvalu-eerd: heeft het extra budget ertoe geleid dat ze behaald zijn?

In schema ziet het voorgaande er als volgt uit:Hoe komen de zeven uitgangspunten van handelingsgericht werken tot hun recht in een MZT-overleg?

1 Onderwijs- en opvoedbehoeften staan centraal: wat heeft dit kind nodig om een specifiek ontwik-kelingsdoel te behalen? Denk aan hulpzinnen betreffende instructie/uitleg, extra leertijd en oefening, meer uitdaging of duidelijke gedrags-

afspraken met gerichte feedback. Welk onderwijsaanbod en welke opvoedingsaanpak passen hierbij?

2 Afstemming en wisselwerking: het gaat om deze leerling in deze groep, bij deze leerkracht, op deze school en van deze ouders. Tijdens besprekin-gen wordt gekeken naar de wissel-werking tussen hen. Welke interac-tiepatronen willen we doorbreken en welke willen we benutten? Hoe goed zijn onderwijs en opvoeding afge-stemd op wat dit kind nodig heeft? Hoe verbeteren we deze afstem-ming?

3 Leerkrachten leveren met passend onderwijs een cruciale bijdrage aan een positieve ontwikkeling van hun leerlingen. Uiteraard zijn ook ouders van wezenlijk belang. Hun vragen staan dan ook centraal in een MZT: wat willen zij weten? Hoe denken zij over het kind, de groep, het onderwijs en de opvoeding? Welke mogelijkheden zien zij? Wat zijn hun ondersteuningsbehoeften?

4 Positieve aspecten van kind, leer-kracht, groep, school en ouders zijn van groot belang. Naast problema-tische aspecten zijn deze nodig om de situatie te begrijpen, ambitieuze doelen te stellen en om een plan van aanpak succesvol te kunnen uitvoe-

ren. Deze aspecten komen daarom in ieder MZT nadrukkelijk aan de orde.

5 Samenwerking tussen leerkrachten, leerlingen, ouders, interne en ex-terne begeleiders is noodzakelijk om een effectieve aanpak te realiseren. Dit vergt een constructieve commu-nicatie. Samen analyseren zij de situ-atie, formuleren ze doelen en zoeken ze naar oplossingen. In het kader van ‘transparant samenwerken’ is de aanwezigheid van ouders bij een MZT vanzelfsprekend. Het levert een schat aan informatie op en is efficiënt omdat de aparte gesprekken met ouders vervallen. De ervaringen tot nu toe zijn zeer positief.

6 Voor elk MZT worden doelen vastge-legd: wat willen we bereiken, welke vragen willen we beantwoorden en welke beslissingen nemen? Ook worden doelen voor de leerling geformuleerd en de aanpak van diens leerkracht en ouders. Deskun-digen uit de ‘pool’ werken vraag- en doelgericht: zij verzamelen alleen die informatie die nodig is voor het vast-stellen van een OZA en ze evalueren of het OZA effectief was.

7 De bespreking van het MZT verloopt systematisch, in stappen en transpa-rant. Het is betrokkenen duidelijk hoe

8

Noëlle Pameijer is als GZ-, school- en kinderpsycholoog werkzaam bij SWV Annie M.G. Schmidt en ‘Kwaliteit in Nascholing’

te Hilversum. Het Projectplan Pilot MZT (Pameijer, Fischer & Van Elswijk, 2011) is bij de auteur op te vragen (noelle.pameijer@xs4all.nl).

men wil samenwerken en waarom. Professionals uit onderwijs en jeugdzorg zijn open over hun manier van werken en over hun plannen en motieven. Het Groeidocument biedt hierbij concrete ondersteuning.

MZT-overleg in stappenBij aanmelding voor een MZT noteren leerkracht, ib’er en ouders samen hun vragen in het Groeidocument, en verder welke discipline(s) uit de pool zij nodig denken te hebben bij het overleg. Als bijlagen zijn recente groepsoverzichten, groepsplannen en andere relevante informatie toegevoegd. De deskundige uit de pool kan het MZT- overleg voorzit-ten. Daarbij is de volgende planning te hanteren:

* Van tevoren is alle betrokkenen duide-lijk wie bij het MZT-overleg aanwezig zijn, hoe lang de bespreking duurt en wat de doelen van het overleg zijn. Doordat school en ouders samen het Groeidocument hebben ingevuld, zijn zij goed voorbereid op het overleg.

* Zorg voor een positieve start; spreek je waardering uit dat alle betrokkenen aanwezig zijn. Benoem vervolgens de doelen en vragen zoals door school en ouders geformuleerd, vraag of er nog aanvullingen zijn. Wat willen zij met dit MZT bereiken, wanneer is het voor hen een succes? Vul dit eventu-eel aan met eigen doelen. Vat samen en herhaal de tijdsduur en wat het opgeleverd moet hebben (‘om 16.00 uur hebben we ….’).

* Loop de rubrieken met kenmerken van kind, onderwijs en opvoeding door en vraag om reacties, verduidelijkingen en recente voorbeelden. Waar zitten de verschillen en overeenkomsten? Hoe zou dat kunnen komen? Leg samen verbanden tussen de rubrieken

en bespreek de wisselwerking en afstemming tussen wat het kind nodig heeft en wat onderwijs en opvoeding daarvan al dan niet (kunnen) bieden? Doelen: loop de rubrieken door, welke stimulerende factoren van kind, onder-wijs en opvoeding zijn uit te bouwen

en welke belemmerende factoren zijn te veranderen of te compenseren?

* Benadruk dat iedere aanwezige kennis en ervaringen heeft die in onderwijs-behoeften zijn om te zetten, zorg ervoor dat iedereen vanuit zijn eigen deskundigheid meedoet.

* Bespreek de ondersteuningsbehoef-ten (m.b.v. de hulpzinnen). Wat heb-ben de leerkracht en ib’er nodig om dit kind passend onderwijs te kunnen bieden? Wat hebben ouders nodig om dit kind de opvoeding te bieden die het nodig heeft? En wat hebben ze nodig om het onderwijs te kunnen on-dersteunen? Vul eventueel aan, vraag door en concretiseer (wat willen ze precies, hoe vaak, wanneer en hoe?).

* Formuleer het OZA: wat is wenselijk èn haalbaar? Vertaal dit naar de be-geleidingsmogelijkheden in de regio, vertegenwoordigd in de pool. Het kan zowel om ondersteuning op school als thuis gaan.

* Concretiseer de afspraken: wie doet wat, waarom, wanneer en hoe? Wan-neer wordt geëvalueerd of de doelen van het OZA zijn behaald?

* Evalueer samen het MZT-overleg; zijn de doelen behaald, vragen beant-woord en beslissingen genomen? Was het voor iedereen een prettige en zinvolle bespreking? Wat was goed en wat kan een volgende keer beter? In het kader van de pilot vullen betrokkenen na enkele weken ook een schriftelijke evaluatie in.

* Vul de informatie tijdens de bespre-king in het Groeidocument aan. Dit document geldt meteen als verslag van het overleg. Stuur het in eerste instantie naar de ouders en vraag hen om opmerkingen/correcties en hun toestemming om het daarna te ver-spreiden onder de andere deelnemers van het MZT.

waarnemen begrijpen

plan

nen

real

ise

ren 1 GO bijstellenEvalueren

2a Doelen komende periode

2b Signaleren leerlingen die extra begeleiding nodig hebben

3 Benoemen van hun onderwijsbehoefte

4 Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften

5 Opstellen groepsplan

6 Uitvoeren groepsplan

Leerlingen l eerkracht ouders

HGW-cyclus op groepsniveau binnenschools

Pilot HG MZT

Bovenschoolse pool: Ambulant begeleiders uit sBo en so, schoolpsychologen/orthopedagogen, smW, jeugdartsen en -verpleegkundigen en hulpverleners uit cJg, BJZ, mee/Vto, JggZ, leerplicht, etc.

Groepsbespreking + Groepsobservatie

Leerlingbespreking

Multidiciplinair zorgteam op school:Leerkracht, IB, ouders en 1 of meer deskundigen uit de ‘pool’

De hoeveelheid formulieren

daalt hiermee drastisch