Multiculturaliteit en KinderenAan de slag met stereotypen en vooroordelen

Overzicht van methodieken voor kinderen van 9 tot 12, in het onderwijs, jeugd- en welzijnswerk. 1

Eden BuyssePromotor: Sylvia Van WalleghemMentor: Hilde De VadderIllustraties en coverontwerp: Anton Lecock

Opmerkingen en vragen zijn altijd welkom! Stuur een mailtje naar eden.buysse@gmail.com.

VU: Eden Buysse. Bosstraat 11, 3060 Bertem.

Beste lezer,

Fijn dat u deze brochure openslaat! Dit kleine boekje maakte ik naar aanleiding van mijn bachelorproject, en dus het afronden van mijn opleiding “Sociale readaptatiewetenschappen: kinderen, jongeren en welzijn”. Ik hoop hiermee leerkrachten en begeleiders van kinderen te kunnen ondersteunen bij het werken rond multiculturaliteit, in de klas of binnen jeugd- en welzijnswerk.

In deze brochure bied ik in de eerste plaats verschillende materialen aan om met kinderen te werken rond het thema “stereotypen en vooroordelen”. Hiernaast wordt er ook een algemene inleiding gegeven op het thema stereotypen en vooroordelen, worden er enkele boekentips meegegeven, en een lijst van organisaties waar u terecht kan voor meer informatie.

Bij de ontwikkeling van dit project heb ik veel hulp gekregen van mijn naaste omgeving, en daarom wil ik graag een kort “Danku!” zeggen aan mijn vriend Anton Lecock en mijn ouders. Hiernaast wil ik ook mijn promotor Sylvia van Walleghem bedanken, en Hilde de Vadder van Huis van het Kind voor het professionele en kritische blik op het project.

Eden Buysse

De brochure is ook online terug te vinden opmulticulturaliteitenkinderen.wordpress.com.

Woord vooraf

4

InleidingVoorbeeldBegrippenlijst

Beeldvorming Een kijk op de anderKinderen voor Vrede Normaal is anders Stellingsenspel Vooroordelen & Discriminatie Vooroordelenkoffer Wat zie je? Wie is wie? Wonen op het dak

Leestips Organisaties

Inhoud

71012

14161820222426283032

3436

5

6

Stereotypen en vooroordelen, eigenlijk heeft iedereen ze in zekere mate. Ze zijn een gevolg van categoriseren, een fenomeen dat noodzakelijk is voor ieder persoon. Bij dit categoriseren delen we de vele prikkels die we dagdagelijks binnenkrijgen op in verschillende categorieën of groepen. Op deze manier maken we onze eigen wereld een beetje overichtelijker, en kunnen we deze ingewikkelde wereld om ons heen wat vereenvoudigen, ordenen en betekenis geven.

Ook de mensen om ons heen delen we op in groepen en categorieën, en dit op basis van uiterlijke kenmerken die ons direct opvallen, zoals sekse, huidskleur of haarkleur of de kleding die iemand draagt. Door het creeëren van deze groepen gaan we echter ook heel vaak generaliseren. Dit betekent dat we alle mensen binnen zo’n bepaalde categorie bepaalde kenmerken aanmeten. Een voorbeeld hiervan is dat we van iedereen die we opdelen de categorie ‘ jongens’, zouden zeggen dat zij van voetbal houden en kort haar hebben. Dit is een voorbeeld van een stereotype.

Het verschil tussen een vooroordeel en een stereotype is dat aan een vooroordeel ook een waardeoordeel vasthangt. Je kan dus een veralgemening maken over een groep, en hieraan een positieve of negatieve connotatie vasthangen. Zowel “alle blondines zijn dom” als “zwarte mensen kunnen goed dansen” zijn dus vooroordelen.

Inleiding

7

Stereotypen en vooroordelen worden al van jongs af aan aangeleerd, in de opvoeding, in de buurt en op school en in de media. De houding die een kind wordt aangeleerd, zal vaak het hele leven aanwezig zijn.

Vooroordelen en stereotypen zijn de gedachten in ons hoofd, de ideeën over anderen. Zolang ze niet geuit worden, doen ze in principe niemand kwaad. Maar als je je gedrag echter gaat afstemmen op bepaalde vooroordelen die je hebt, en hierdoor mensen ongelijk behandelt, dan ben je aan het discrimineren.

Als deze ongelijke behandeling gebasseerd is op etnische kenmerken van een persoon, dan is dit racisme. Discriminatie en racisme zijn dus een rechtstreeks gevolg van vooroordelen.

Discriminatie en racisme zijn bij wet verboden. Er mag op geen enkele manier onderscheid gemaakt worden tussen mensen op basis van leeftijd, handicap, fysieke of genetische eigenschap, huidige of toekomstige gezondheidstoestand, vermogen, geboorte, geloof of levensbeschouwing, politieke overtuiging, syndicale overtuiging, taal, een zogenaamd ras, huidskleur, afkomst of nationale of entische afstamming, geslacht, geaardheid of burgerlijke staat.

Nu we weten dat stereotypen kunnen leiden tot vooroordelen, die op hun beurt dan weer kunnen leiden tot discriminatie en racisme, iets wat we ten allen tijde zouden moeten vermijden binnen de multiculturele samenleving, is de vraag wat we kunnen doen tegen stereotypen en vooroordelen.

8

Die vraag is echter moeilijk te beantwoorden. Een pasklaar antwoord bestaat zeker niet. Stereotypen en vooroordelen zullen zeker nooit helemaal weg te werken zijn, maar we kunnen wel bekijken hoe we er mee kunnen omgaan.

Als we de negatieve effecten van stereotypen en vooroordelen willen inperken, is het vooral belangrijk dat er ingezet wordt op bewustwording en beperking van stereotypen en vooroordelen. Het onderwijs en jeugd- en welzijnswerk kan hier een belangrijke rol bij spelen. Als begeleiders met kinderen werken rond de bewustwording en inperking van stereotypen en vooroordelen, bevorderen zij hierbij ook de positieve houding van het kind ten opzichte van de multiculturaliteit van jongs af aan.

Er bestaan reeds verschillende materialen om in de klas te werken rond stereotypen en vooroordelen, maar deze zijn helaas niet altijd makkelijk terug te vinden. Door middel van deze brochure hoop dat jullie, als begeleiders, een beter zicht krijgen op de mogelijkheden om met kinderen aan de slag te gaan rond dit thema!

9

Voorbeeld

Soort materiaal

Aanbevolen leeftijd

Thematiek

Organisatie

Vindplaats

Aantal deelnemers

Subthematiek

Publicatiejaar

Gemiddelde duur

Website

Kostprijs

10

Zo ziet een materiaalfiche er uit! Vanaf pagina 14 vind je tien materialen, handig gerangschikt op alfabetische volgorde, die volgens dezelfde structuur uitgewerkt zijn.

Op de linkerpagina wordt steeds de titel van het materiaal vermeld, met hieronder wat praktische informatie over het materiaal. Op de rechterpagina kan je steeds een tekstje terugvinden, waarin ik meer informatie geef over wat het materiaal juist inhoudt en wat de voordelen en nadelen zijn.

Het inhoudelijke tekstje op de rechterpagina heb ik steeds opgesteld op basis van een evaluatieformulier dat ik invulde voor het materiaal. In deze tekstjes zijn er een aantal begrippen die regelmatig terugkomen. Om deze wat te verduidelijken, zijn deze begrippen en wat bijhorende uitleg terug te vinden op de volgende twee pagina’s.

11

Begrippenlijst

Het materiaal is ludiek.Het materiaal is bijzonder en apart, op een leuke en speelse manier. Het is niet eerder gezien, en misschien zelfs onconventioneel.

Het materiaal stimuleert de kritische geest.Het materiaal stelt verschillende standpunten voor en geeft de kinderen de kans om deze standpunten in vraag te stellen. Het staat kinderen toe om ideeën met elkaar te confronteren, een stelling te beargumenteren, …

Het materiaal zet aan tot samenwerking.Het materiaal beoogt dat de kinderen per twee of in groep samen iets tot stand kunnen brengen. Het doel kan heel verscheiden zijn: samen tot een besluit komen, samen een product voorbrengen, samen een discussie voeren, …

Het materiaal bevordert empathisch denken.Het materiaal zet het kind aan om zich in te leven in een standpunt dat niet binnen zijn eigen referentiekader valt en dus zijn eigen referentiekader niet centraal te stellen. Het laat toe dat het kind zich kan inleven in een perspectief dat niet noodzakelijk gelijk is aan het eigen perspectief.

Het materiaal doet beroep op persoonlijke ervaringen.Het materiaal laat toe dat kinderen hun eigen belevenissen in verband met de thematiek inbrengen. Deze persoonlijke ervaringen kunnen eventueel onder woorden gebracht worden en zo een meerwaarde bieden aan het werken met het materiaal rond de thematiek.

12

Het materiaal laat ervaringen opdoen.Het materiaal laat toe dat de kinderen op een spontane manier ervaringen opdoen door middel van fysieke waarnemingen of handelingen, die een rechtstreeks verband hebben met de thematiek.

Het materiaal verbindt theorie met praktijk.Het materiaal legt een verband tussen enerzijds gegeven, abstracte concepten en anderzijds toegepaste voorbeelden uit de maatschappij of de leefwereld van de kinderen. Het materiaal laat toe dat theorie toegepast wordt in levensechte situaties, of dat levensechte situaties geplaatst worden in een theoretisch concept.

Het materiaal stimuleert creativiteit.Het materiaal zet kinderen aan om dingen te verzinnen en nieuwe ideeën te ontwikkelen.

Het materiaal zet aan tot besluitvorming.Het materiaal beoogt dat kinderen, op zichzelf of als groep, tot een conclusie komen over een gegeven specifieke vraagstelling binnen de thematiek.

13

Beeldvorming

Nascholing

Leerkrachtenteam

Beeldvorming, stereotypen en vooroordelen

Kleur Bekennen

Minimum 10

3 uur

http://www.kleurbekennen.be/aan-de-slag-met-je-team/vast-nascholingsaanbod

14

Zijn jullie als leerkrachtenteam op zoek naar een interessante bijscholing voor jullie pedagogische studiedag? Dan is het zeker de moeite om deze nascholing eens te bekijken! Een specialist van Kleur Bekennen werkt met het gehele leerkrachtenteam rond beeldvorming, op de domeinen van kennis en vaardigheden. Men schenkt hierbij directe aandacht aan persoonlijke ervaringen, empathisch denken, het verbinden van theorie en praktijk, en een kritische blik naar stereotypen en vooroordelen.

Een kernbegrip binnen deze workshop is flexibiliteit. De nascholing wordt door Kleur Bekennen voorbereid in samenspraak met de school, en dit zorgt ervoor dat Kleur Bekennen zeer flexibel in kan gaan op wat jullie als leerkrachtenteam graag willen. Als je meer informatie wilt over een subthema, of een ervaren blik nodig hebben bij een probleem dat je ervaart in jouw klassituatie, is men zeker bereid hierop in te spelen.

De nascholing wordt enkel aangeboden in onderswijscontext, en er dient ook rekening mee gehouden te worden dat dit moet gebeuren met een geheel leerkrachtenteam dat hiervoor gemotiveerd dient te zijn. De nascholing wordt ook deels in samenwerking met de school voorbereid, iets waar ook tijd voor vrijgemaakt dient te worden.

15

Een kijk op de ander Didactische fotomap om vooroordelen te doorbreken

Speldoos

10 - 13 jaar

Vooroordelen

School zonder racisme

DocAtlas Antwerpen, Sociale Hogeschool Heverlee, Huis van het Kind Leuven

20 - 30 kinderen

Racisme

2006

1 lesuur

16

Een kijk op de ander is een spel dat zich vooral focust op attitudes van leerlingen op het vlak van vooroordelen en stereotypen. Het spel stimuleert kinderen om kritisch te zijn ten opzichte van zichzelf en anderen, leert hen samenwerken, empathisch denken en stimuleert hun creativiteit.

Bij het spel vind je ook een zeer uitgebreide en gebruiksvriende-lijke handleiding, die verschillende hoofdstukken inhoudt. Na een algemene inleiding werpt men een blik op wat vooroordelen, stereotypen en beeldvorming zijn, en hoe er in de klas mee aan de slag gegaan kan worden. Vervolgens worden de verschillende spelvarianten weergegeven en tot slot diept men maar liefst 20 thema’s, die in verband staan met de multiculturele samenleving, wat verder uit. Deze handleiding geeft zeker voldoende uitgebreide informatie met betrekking tot het thema, en kan een leerkracht helpen als die dieper in wilt gaan op een bepaald thema of een lessenreeks rond de multiculturele samenleving wilt opstarten.

Dit materiaal vraagt enige voorkennis en vereist preparatiewerk van de leerkracht, zeker wanneer er gedurende meerdere lessen rond de multiculturele samenleving gewerkt zal worden. Het is aangeraden dat de leerkracht zich vooraf voldoende verdiept in de materie, voldoende achtergrondinformatie verwerft en analyseert hoe de klas momenteel staat ten opzichte van stereotypen en vooroordelen. Bovendien wordt verwacht van de leerkracht dat die de lessen volledig zelf opstelt: in de handleiding staat wel veel informatie, maar helaas geen specifieke lesfiches of lesideeën.

Het spel is ook bruikbaar in het jeugdwerk, mits enkele kleine aanpassingen.

17

Kinderen voor Vrede Werken aan vooroordelen en verdraagzaamheid

Vormingsmap, DVD en vooroordelenkrantje

9 - 15 jaar

Vooroordelen en verdraagzaamheid

Jeugd en Vrede (Tumult)

DocAtlas Antwerpen, Huis van het Kind Leuven

Wisselend per methodiek

Vooroordelen vanuit verschillende perspectieven

2002

Wisselend per methodiek

18

Kinderen voor Vrede omvat een DVD, een vooroordelenkrantje en een vormingsmap. De belangrijkste component binnen deze drie is de vormingsmap, die maar liefst 43 verschillende methodieken aanbiedt, dus voor ieder wat wils! Deze methodieken worden opgedeeld in zes verschillende hoofdstukken, die de verschillende aspecten binnen vooroordelen aantonen. De hoofdstukken die aan bod komen, zijn ‘waarnemen’, ‘anders zijn’, ‘culturen en culturele achtergronden’, ‘kritisch kijken naar vooroordelen’, ‘intercultureel leren’ en tot slot nog ‘gevolgen van vooroordelen’. Daarnaast bevat de vormingsmap ook drie mogelijke vervolgprojecten waarmee je in de klas aan de slag kan gaan. Je hebt als leerkracht zowel de mogelijkheid om één of twee methodieken te kiezen, of om een lessenreeks op te starten waarbij je de verschillende aspecten van vooroordelen kan benaderen.

De vormingsmap werkt zowel aan kennis, vaardigheden als aan attitudes, en doet dit op een ludieke manier. Ook samenwerken en empathisch denken zijn belangrijke begrippen binnen deze map. De methodieken zijn zeer gevarieerd en werken ook regelmatig met knutselen, taalspelletjes of muziek.

De DVD bevat een korte en interactieve documentaire waarbij wordt geoefend op het verschil tussen ‘feit en mening’, ‘waar of niet waar’ en ‘een vooroordeel of niet’, en een link wordt gelegd tussen vooroordelen, oorlog en pesten. In het vooroordelenkrantje, dat gericht is naar leerlingen, werkt men aan de hand van puzzels, raadsels en mopjes, op een ludieke en luchtige manier rond het thema. Zowel bij de DVD als het krantje is echter geen handleiding of nabespreking voorzien.

Als begeleider zijn er geen al te grote voorbereidingen nodig om met de methodieken aan de slag te gaan, en er is amper specifiek materiaal vereist.

19

Normaal Is Anders

CD en werkboek

4 - 12 jaar (gehele boek)7 - 12 jaar (thema 4)

De multiculturele samenleving

Stichting Vredeseducatie Utrecht, Jeugd en Vrede (Tumult)

DocAtlas Antwerpen, Huis van het Kind Leuven

5 - 25 deelnemers

Vooroordelen (thema 4)

1998

1 lesuur

20

Bij ‘Normaal is anders’ heeft men gekozen om te werken met negen liedjes, die elk een aanzet geven tot een thema binnen de multiculturele samenleving. Het vierde liedje dat aan bod komt ‘iedereen kan zich vergissen’ speelt direct in op het thema vooroordelen, maar natuurlijk staat het vrij om ook aan de slag te gaan met andere liedjes en dus andere thema’s. Bij elk liedje wordt in het werkboek, naast de liedjestekst en de partituur, ook een introductie op het thema aangeboden, net als concrete spelsuggesties en verschillende verwerkingsopdrachten met aangegeven doelstellingen. De liedjes richten zich niet allemaal tot dezelfde leeftijdscategorie, maar beginnen vanaf vier jaar en eindigen op twaalf jaar.

Het werkboek is relatief ‘kant en klaar’ om mee aan de slag te gaan. Als leerkracht moet je je niet verwachten aan een hoop voorbereidingen en vereisten. Door het werken met liedjes wordt het werken rond een zwaar thema toch licht bevonden door de kinderen. Het doet kinderen op het zelfde moment ook samenwerken en creatief denken, en laat persoonlijke ervaringen aan bod komen. Zeker als je als leerkracht gitaar of piano speelt zou dit wel eens een zeer prettige én leerrijke les kunnen worden.

Het materiaal is zeker niet nieuw, het is al even geleden op de markt gebracht. Laat je hierdoor echter niet afschrikken! Het materiaal is actueel en oogt niet al te oud. De kleurrijke en vrolijke cover zal kinderen zeker aanspreken.

21

Stellingenspel

Steunpunt Diversiteit en Leren, Stichting Vredeseducatie Utrecht

5 - 25 kinderen

1 lesuur

http://screening.steunpuntdiversiteitenleren.be/ inspiraties/activiteiten/stellingenspel

Lesfiche

Vooroordelen en veralgemeningen

22

Het stellingenspel kan je gebruiken om met je klas te werken aan het inschattingsvaardigheden van de leerlingen als het op vooroordelen en veralgemeningen aankomt. Aan de hand van duidelijke voorbeelden uit de leefwereld van de kinderen, oefenen zij op het maken van een onderscheid tussen feiten en meningen.

Als leerkracht heb je weinig voorbereidingswerk als je met dit materiaal aan de slag wilt gaan. Je moet enkel de nabespreking van het spel wat voorbereiden, en eventueel op voorhand kort een theoretische uitleg geven over het verschil tussen een mening en een feit.

Veel materiaal heb je ook niet nodig, enkel groene en witte papiertjes, de korte inleiding en bijlagen, die beiden te vinden zijn op de webpagina. Deze bijlagen omvatten een invulblad voor de leerlingen, een zelfevaluatieformulier voor de leerlingen en een evaluatieformulier voor de leerkacht. Vooral dit laatste is een voordeel bij dit materiaal. Je kan als leerkracht aan de hand van dit evaluatieformulier beoordelen hoever je leerlingen staan op vlak van vooroordelen, lettend op hun kennis, vaardigheden en attitude.

Dit materiaal heeft eerder een schoolse uitstraling, het bestaat namelijk uit een aantal werkblaadjes met weinig kleur. Daarom is het waarschijnlijk minder toepasbaar buiten een onderwijscontext.

23

Vooroordelen & Discriminatie

Digitale les

10 - 12 jaar

Vooroordelen en discriminatie

Anne Frank Stichting

5 - 25 deelnemers

Racisme

2013

1 lesuur

http://edu.annefrank.org/vooroordelenendiscriminatie/

© Anne Frank Stichting

24

De digitale les die wordt aangeboden door de Anne Frank Stichting vergt relatief weinig voorbereidingstijd voor de leerkracht en is een plezier om mee te werken. De digitale les is zeer kleurrijk, bevat veel illustraties en foto’s en is gemakkelijk en efficiënt in gebruik. De interactieve les is ludiek, door het werken met een strip met zelf in te vullen tekstballonetjes en een quiz. Er wordt zowel aan kennis, vaardigheden als attitudes ten opzichte van vooroordelen en discriminatie gewerkt.

Kinderen leren aan de hand van deze les beter empathisch te denken, creatief te denken, theorie en praktijk met elkaar te koppelen en als groep een besluit te nemen.

De les is weinig geschikt om te gebruiken buiten een onderwijscontext, omdat de inhoud van de website specifiek gericht is op het lesgebeuren. Ook is bepaalde technologie noodzakelijk om deze les te geven, namelijk een digitaal schoolbord, tablets of een computer met projector.

© Anne Frank Stichting

© Anne Frank Stichting

25

Vooroordelenkoffer

Tafeltentoonstelling/spel

10 - 14 jaar

Vooroordelen

Stichting Vredeseducatie Utrecht

Tumult Mechelen, Huis van het Kind Leuven

15 - 35 kinderen

Multiculturele samenleving

2011

Een halve lesdag

© Stichting Vredeseducatie U

trecht

26

Deze tafeltentoonstelling is een stevige doos vol met grote, kleurrijke kaarten om tentoon te stellen en heeft een uitgebreide handleiding. De handleiding bevat een inleiding, een algemene speluitleg, een verdere uitdieping van begrippen en thema’s, meer uitleg over het doel en de doelgroep, twee mogelijke voorbereidingsactiviteiten en vijf mogelijke verwerkingsactiviteiten. Er wordt dus zeker voldoende infomatie gegeven voor de leerkracht en de keuze om uit verschillende voorbereidings- en verwerkingsopdrachten te kiezen.

Bij de ‘Vooroordelenkoffer’ is het de bedoeling dat kinderen zelf, zonder al te veel input van de leerkracht, op een ludieke manier kunnen ontdekken hoe zij zelf staan ten opzichte van vooroordelen, en welke invloeden vooroordelen in hun dagelijkse leven hebben. Het materiaal laat de kinderen kritisch denken over hun eigen pers pectieven, zowel in de eigenlijke tentoonstelling als in de verwerkings opdrachten.

Deze tentoonstelling kan ook gebruikt worden in jeugd- en vormingswerk, en men kan er ook voor kiezen om de tentoonstelling te houden met zowel ouders als kinderen. Volwassenen zullen hier ook met plezier aan meewerken en er zeker iets van opsteken! Bovendien wijst de handleiding er ook op dat met het aantal deelnemers flexibel omgesprongen kan worden. Moest je met een grotere groep zijn, zou dit geen probleem mogen vormen.

Als je met dit materiaal aan de slag wilt gaan, denk je er best op voorhand aan dat je hiervoor een grote ruimte ter beschikking moet hebben, bijvoorbeeld een eetzaal of verschillende lokalen of gangen. Het zal door deze grote oppervlakte en beperkte input van de leerkracht soms minder overzichtelijk zijn, waardoor het kan er al eens lawaaierig aan toe gaan.

© Stichting Vredeseducatie U

trecht

27

Wat zie je?

Lesfiche

10 - 18 jaar

Vooroordelen en stereotypen

Vormen VZW

5 - 25 kinderen

In de media

1 lesuur

http://www.vormen.org/activiteit/wat-zie-je-1

28

Wil je het werken met actualiteit in je klas eens anders aanpakken, met als bijkomend doel dat de leerlingen werken rond vooroordelen? Dan kan je met deze lesfiche zeker aan de slag. Kinderen leren in deze les kritisch te kijken naar de berichtgeving in onze media en hoe die onze beeldvorming beïnvloedt. De activiteit stimuleert daarnaast ook de taligheid en de creativiteit van de kinderen.

Als leerkracht houdt de voorbereiding in dat je krantenartikels zal moeten zoeken, een 5 à 6-tal, met als onderwerp de multiculturele samenleving. Men geeft vanuit Vormen VZW eerder weinig richt-lijnen voor deze krantenartikels, maar dit zorgt er dus ook voor dat de leerkracht relatief vrij gelaten wordt in de thema’s of onderwerpen.

Deze lesfiche is flexibel in gebruik: je kan hem zelf aanpassen voor jouw klassituatie. Men kan ‘Wat zie je?’ namelijk in een brede leef-tijdsgroep gebruiken of audiovisueel materiaal gebruiken in plaats van krantenartikels. De opdracht kan ook in de context van jeugd- en welzijnswerk gebruikt worden.

Neem zeker eens een kijkje op de website, waar je een duidelijke uitleg van de methodiek, samen met aanvullende informatie zoals thema’s, tips, ontwikkelingsdoelen, aandachtspunten en een concrete werkwijze, kan vinden.

29

Wie is wie?Een spel over stereotypen

Spel

10 - 12 jaar

Stereotypen

Anne Frank Stichting

DocAtlas Antwerpen, Huis van het Kind Leuven

10 - 25 kinderen

2011

1 lesuur per verhaal (2 verhalen)

30

‘Wie is wie: een spel over stereotypen’ is een zeer ludiek en interactief spel dat zich richt op stereotypen in een brede zin. Mensen worden beoordeeld op basis van een brede waaier aan uiterlijke kenmerken zoals een kledingsstijl, lichaamsbouw of het dragen van een bril. ‘Als je een bril draagt ben je vast slim, maar als je blond bent misschien toch niet zo... Of niet soms?‘

Kinderen leren aan de hand van dit spel hun eigen perspectieen en denkkaders in vraag te stellen, maar dit op een luchtige en leuke manier. Ze werken op het zelfde moment ook in groep, waardoor er gewerkt kan worden aan allerlei samenwerkingsvaardigheden, zoals overleg plegen en het inbrengen van de eigen mening.

Na het eigenlijke spel volgt ook een nabespreking, die begeleid wordt door de leerkracht. Er dient rekening mee gehouden te worden dat deze nabespreking nog niet uitgewerkt is in het spel. Wel worden er enkele ideeën aangeboden om mee aan de slag te gaan in de bijhorende ‘Anne Frank Krant 2011’. Daar vind je een artikel over het hoe, het waarom en de gevolgen van stereotypen, op maat van de leerlingen, samen met een testje, ‘(ver)oordeel jij snel?’, en een fotospel.

Hiernaast is de bijhorende handleiding zeer volledig met naast de spelinstructie en verhalen ook een algemene uitleg over stereotypen, vooroordelen en discriminatie, evenals enkele adviezen voor in de klas en extra speltips. Het spel en het krantje zijn beiden kleurrijk, aantrekkelijk vormgegeven en een recente uitgave. Zeker de moeite waard om eens te bekijken!

31

Wonen op het dak

Lessenpakket inclusief interactief belevingsspel

9 - 12 jaar

Beeldvorming, samenwerking en blikverruiming

Studio Globo

http://www.studioglobo.be/nl/inleefatelier/wonen-op-het-dak

Maximaal 32 kinderen

Diversiteit in de klas en de ruimere samenleving

Basisprijs: €100 Vanaf 20 kinderen: €5/kindHandleiding leerkracht: €12Leerlingenboekje: €1,25/kindHuurprijs mediapakket: €22Tussenkomst mogelijk via Kleur Bekennen!

Uitgebreid project (veel tijd)

www.wonenophetdak.be

© Studio G

lobo

32

Basisprijs: €100 Vanaf 20 kinderen: €5/kindHandleiding leerkracht: €12Leerlingenboekje: €1,25/kindHuurprijs mediapakket: €22Tussenkomst mogelijk via Kleur Bekennen!

Het lessenpakket ‘Wonen op het dak’ is een hele boterham: een vormingsdag voor de leerkracht, enkele halve dagen voorbereiding voor de leerlingen, een inleefatelier met interactief belevingsspel, een digitale les, een bijhorende website gericht op de leerlingen, een uitleenbaar multimediapakket, een na werking, en een optionele buurtwandeling in Antwerpen of Brussel. Het is niet noodzakelijk om te werken met de hele inhoud, maar het volledige pakket zorgt natuurlijk wel voor een complete ervaring, zowel voor de kinderen als voor de leerkracht. ‘Wonen op het dak’ is veruit het meest uitgebreide en volledige pakket te vinden rond deze thematiek én voor deze doelgroep.

Een ander groot voordeel aan dit lessenpakket is dat de kinderen een ‘live’ ervaring opdoen. Zowel in het inleefaterlier als bij de buurtwandeling kunnen ze de context waarin stereotypen en vooroordelen vaak voorkomen in onze samenleving aan den lijve ondervinden. Dit is een element dat je weinig zal terugvinden bij andere materialen aangeboden rond stereotypen, vooroordelen en beeldvorming.

Het gehele lessenpakket is zowel actief als interactief, en spreekt zowel hoofd (kennis), hart (attitudes) als handen (vaardigheden) aan. Het lessenpakket is vooral gericht op onderwijssituaties, maar Studio Globo geeft aan dat bepaalde onderdelen ook in het jeugd- en vormingswerk gebruikt kunnen worden.

Dit lessenpakket zet je niet in 1, 2, 3 op. Het zal zeker tijd, budget en energie kosten van de leerkracht of een leerkrachtenteam. Maar wat je hiervoor terugkrijgt, is een avontuurlijke, ludieke en vooral leerzame reis door de wereld van de beeldvorming.

© Studio G

lobo

33

De ninja’s van de overkant Reggie Naus, Mark Janssen — 7 tot 9 jaarAl eeuwen liggen piraten en ninja’s met elkaar overhoop. Dus als er een ninja-familie in de straat komt wonen, geeft dat meteen heibel. Volgens kapitein Donderbus zijn ninja’s niet te vertrouwen, en volgens de ninja’s zijn piraten onbehouwen schoften die zich nooit wassen. Het is duidelijk: een van de twee families moet vertrekken. Maar welke? Dat gaan ze uitvechten op het buurttoernooi. De ninja’s zijn snel en lenig, maar de piraten zijn de beste valsspelers van de zeven zeeën…

De muur moet weg! Heidi Walleghem, Leen Van Durme — +8 jaarEen hoge massieve muur scheidt de Bollen en de Tuiten van elkaar. Ze hebben elkaar nooit gezien, maar de Bollen weten zeker dat de Tuiten verschrikkelijk zijn en omgekeerd. Op een dag valt er een steen uit de muur. Bertus Bol kan vanuit zijn tuin in die van Mies Tuit kijken. Het ongelooflijke gebeurt. Ze leren elkaar kennen en ze mogen elkaar. Hun dorpsgenoten zijn daar niet over te spreken. Het gat in de muur moet dicht en Mies en Bertus worden heel goed in het oog gehouden. De muur lijkt dikker dan ooit...

Dug-out Hans Vanacker, Koen Broos — +10 jaarAmadu is een fantastisch goede voetballer, maar de nieuwe coach heeft echter geen oog voor hem. Komt dit door zijn donkere huiskleur? Er wordt geen enkele opmerking gemaakt over zijn kleur, maar elke wedstrijd zit Amadu op de bank en ziet hij met lede ogen aan hoe de resultaten van zijn ploeg slechter worden. De coach wrijft Amadu alle zonden van de migranten uit zijn woonbuurt aan. De jongen begrijpt er niets van. Hoe moet hij zijn plek op het veld opeisen?

Leestips

34

Nieuwe vrienden Frank Jonker, Nora Hammidi, Piet Van Ledden, Eric Heuvel (beeldverhaal) — 11 tot 13 jaarOp en rond de Tugelaweg in Amsterdam-Oost is het leven hard als je middelbare scholier bent. Dat ervaart Alex als hij tegen zijn zin in met zijn alcoholverslaafde vader naar Amsterdam verhuist. En het wordt allemaal nog veel erger als zijn klasgenoten hem beginnen te treiteren. Nieuwe vrienden maken zal niet gemakkelijk zijn. Toch komt daar verandering in als Alex op een zwerftocht door de buurt een meisje uit zijn klas stiekem een oud - leegstaand? - gebouw ziet binnengaan. Wat zoekt ze daar? Heeft ze iets te verbergen? Het antwoord op de vragen maakt dat Alex’ leven nooit meer hetzelfde zal zijn.

Raar! Tine Mortier — 10 tot 12 jaarIn Raar! vertelt Paco over zijn schoolleven en vriendschappen. Wanneer er twee nieuwe jongens op school arriveren, kan Paco het meteen goed met hen vinden. Het valt Paco op dat er weinig doodgewone gezinnen zijn. Er is overal wel iets bijzonders aan de hand. Raar is dus eigenlijk doodgewoon.

Thuis eten we apentaart Bettie Elias, Gerda Dendooven — 10 tot 12 jaarAchmed ligt in bed en staart in het donker. Kon hij morgen maar thuisblijven van school. Hij doet zo zijn best en toch haalt het niet veel uit. De nieuwe meester heeft hem alleen op de laatste bank gezet. En voor zijn prachtige tekening kreeg hij maar een zes op tien. Zo loopt er nog een heleboel fout in de klas. Achmed begrijpt er niets van. Wat bezielt de meester toch?

35

Anne Frank StichtingDeze stichting brengt gevaren en antisemitisme, racisme en discriminatie en het belang van vrijheid, gelijke rechten en democratie in beeld aan de hand van het levensverhaal van Anne Frank. http://www.annefrank.org/nl/Educatie/

Atlas Een overheidsdienst te Antwerpen die werkt aan gelijke kansen, Nederlandse taallessen en inburgering. Je kan met al je vragen over gelijke kansen en diversiteit hier terecht, zij zullen informatie en documentatie voorzien, en indien nodig gericht doorverwijzen. http://www.atlas-antwerpen.be/

Centrum Informatieve Spelen (C.I.S.)Een vzw die spelen via spel wil stimuleren door het ontwikkelen, produceren, begeleiden en verspreiden van spelen rond allerlei thema’s.http://www.spelinfo.be/

DjapoEen organisatie die leerkrachten kleuteronderwijs, lager onderwijs en scholen ondersteunt bij het werken rond duurzame thema’s zoals klimaat, fair trade en water, met bijzondere aandacht voor de Noord-Zuidrelatie.http://djapo.be

Organisaties

36

DocAtlasHet provinciaal documentatiecentrum van Atlas, te vinden in zowel Antwerpen als in Turnhout. Er is een grote variëteit aan boeken, spelmateriaal en leermiddelen te vinden en uit te lenen. http://www.provincieantwerpen.be/aanbod/dwep/docatlas/documentatiecentrum-atlas.html

Huis van het Kind LeuvenHet Leuvense Huis van het Kind is dé toegangspoort tot heel wat Leuvense diensten en activiteiten voor aanstaande gezinnen en gezinnen met kinderen. Je kan er ook vanalle informatie vinden over heel diverse thema’s in hun Opvoedingsbib.http://www.leuven.be/huis-van-het-kind/huis-van-het-kind/

Kleur BekennenEen provinciale organisatie waarvan het doel is leerkrachten te stimuleren, inspireren en ondersteunen bij het werken aan verschillende aspecten van wereldburgerschap in de klas. http://www.kleurbekennen.be/

School zonder racismeEen vzw die de vorming ondersteunt van leerlingen tot wereldburgers met een open geest, die hun leven kunnen uitbouwen in de multi-culturele samenleving. Hiervoor bieden ze een uitgebreid pedago gisch aanbod aan voor alle types van het secundair onderwijs. http://www.schoolzonderracisme.be/

37

Steunpunt Diversiteit en Leren (SDL)Een organisatie verbonden aan de vakgroep Taalkunde en de Universiteit van Gent, die een wetenschappelijk onderbouwde ondersteuning wil bieden binnen het thema ‘omgaan met diversiteit’. Het SDL biedt die ondersteuning aan in de vorm van visieontwikkeling, onderzoek, materiaalontwikkelingen, vorming, coaching en consultancy.http://www.steunpuntdiversiteitenleren.be/nl/home

Studio GloboEen ngo voor ontwikkelingssamenwerking die zich specialiseert in ontwikkelingseducatie, door het aanbieden van een gevarieerd vormingsaanbod voor zowel kleuter-, lager, middelbaar, als hoger onderwijs. http://www.studioglobo.be/

TumultEen organisatie, vroeger gekend als Kinderen voor de Vrede, waarin vrijwilligers en beroepskrachten samen willen werken aan het aanmoedigen van een actieve cultuur van vrede en geweldloosheid onder kinderen en jongeren, in Vlaanderen en Brussel. Zij werken vanuit een speelse, interactieve en participatieve aanpak.http://tumult.be

Vormen vzwEen expertisecentrum in verband met mensenrechteneducatie en kinderrechteneducatie, die op verschillende manieren kinderen, jongeren en volwassenen laten ervaren waarom mensenrechten zo belangrijk zijn. http://www.vormen.org/

38

39